Research Article
BibTex RIS Cite

Görünmez Emek ve Mekanik İnsandışılaştırma Kavramları Üzerinden Dijital Platform Çalışmalarında Bağımlılık Unsurunun Değerlendirilmesi

Year 2025, Volume: 11 Issue: 2, 799 - 830, 14.08.2025
https://doi.org/10.54699/andhd.1666999

Abstract

Dijital dönüşümün iş hukukuna en önemli etkilerinden biri dijital platform çalışmalarının ortaya çıkmasıdır. Dijital platform çalışmalarında platformlar kendilerini işverenden ziyade çöpçatan veya iletişim platformları yani aracı olarak konumlandırmaktadır. Çalışmamızda dijital dönüşümün, iş hukukunda göz ardı edildiğini düşündüğümüz yönünü “görünmez emek” ve “mekanik insandışılaştırma” kavramları açısından tartışmaya açmaktayız. Böylelikle dijital platformlarda pek çok platform iş modellerinin ardındaki gerçekliği gizlemek üzere tasarlandığı ortaya koyulabilecek ve dijital platform çalışmalarında bağımlılık unsuru değerlendirilecektir. Dijital platformlarda işletme riski bilinçli bir şekilde platform çalışanlarına aktarılmaktadır. Bu durumda işletme riskinin çalışan tarafından üstlenildiğinden hareketle bağımsız çalışan olarak nitelendirilmesi isabetli olmamaktadır. Zira işletme riskini üstlendiği iddia edilen platform çalışanlarının bağımsız çalışan olmanın getirdiği avantajlardan yararlanması gerekmekteyse de çalışanlara platformlar aracılığı ile işletme riski “aktarılmaktadır”. Dolayısıyla özgür irade söz konusu olmaksızın gönülsüz olarak üstlenilen işletme riski neticesinde platform çalışanları karine olarak işçi kabul edilmelidir. Çalışmamızda platform çalışanlarının hukuki statüsü tespit edilirken; görünmez emek ve mekanik insandışılaştırma kavramları açıklayıcı yöntemle tanımlanmakta, iş ilişkisinde bağımlılık unsuru ise tipolojik yöntemden ve karşılaştırmalı hukuk metodundan yararlanılarak ele alınmaktadır.

References

  • AÇIKGÖZ, Banu: “İnsanın İnsana Ettiği: İnsandışılaştırma”, Çalışma ve Toplum, 2024, Cilt 3, Sayı 82, s. 963-992.
  • ADAMS, Zoe / BARNARD, Catherine / DEAKIN, Simon / FRASER BUTLIN, Sarah: Deakin and Morris’ Labour Law, 7. Baskı, Hart Publishing, Oxford-New York, 2021.
  • AHRENDT, Martina / KOCH, Ulrich / LINCK, Rüdiger / RINCK, Ursula / RENNPFERDT, Maren / TREBER, Jürgen / VOGELSANG, Hinrich (Hrsg.): Schaub Arbeitsrecht-Handbuch, 20. Baskı, C.H.Beck Verlag, München, 2023 (Yazar, Schaub Arbeitsrecht-Handbuch).
  • AKYİĞİT, Ercan: Bireysel İş Hukuku Ders Kitabı, 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2023.
  • ALPAGUT, Gülsevil: “Dijitalleşen Çalışma Yaşamında İş Sözleşmesinin Unsurları”, (Ed.) DOĞAN YENİSEY, Kübra / ERGÜNEŞ EMRAĞ, Seda: Ekonomik ve Teknolojik Gelişmelerin İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukukuna Etkileri Prof. Dr. Münir Ekonomi 85. Doğum Günü Armağanı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021, s. 87-124.
  • ARICI, Kadir: Türk İş Hukuku I- Ferdi İş İlişkileri Hukuku, Gazi Kitabevi, Ankara, 2022.
  • AYKAÇ, Hande Bahar: “Çevrimiçi Uygulamalar Aracılığı ile Talep Üzerine Çalışma İş Modelinde İşçi Kavramının Türk Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi: Uber Şoförleri Örneği”, (Ed.) DOĞAN YENİSEY, Kübra / ERGÜNEŞ EMRAĞ, Seda: Ekonomik ve Teknolojik Gelişmelerin İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukukuna Etkileri Prof. Dr. Münir Ekonomi 85. Doğum Günü Armağanı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021, s. 195-238.
  • BAŞBUĞ, Aydın / YÜCEL BODUR, Mehtap: İş Hukuku: Çalışanların Hakları ve Sorunları, 6. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2021.
  • BAŞTERZİ, Süleyman: “Avukatla Bağıtlanan Sözleşmenin Hukuki Niteliği, İş Sözleşmesinin Vekâlet ve Diğer İş Görme Sözleşmelerinden Ayrılması”, Sicil İş Hukuku Dergisi, 2010, Cilt 5, Sayı 17, s. 175-198 (Avukatla Bağıtlanan Sözleşme).
  • BAŞTERZİ, Süleyman: “İş İlişkisinin Kurulması, Hükümleri ve İşin Düzenlenmesi”, Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2018, İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Derneği, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021, s. 21-141 (Değerlendirme).
  • BAYCIK, Gaye / CİVAN, O. Ersun / TOLU YILMAZ, Hazal / BOSNA, Berrin: “Platform Çalışanlarını Yasal Güvenceye Kavuşturmak: Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2021, Sayı 1, s. 713-801.
  • BELL, Chris. M. / KHOURY, Careen: “Dehumanization, Deindividuation, Anomie and Organizational Justice”, (Ed.) GILLILAND, Stephen / STEINER, Dirk / SKARLICKI, Daniel: Emerging Perspectives on Organizational Justice and Ethics, Research in Social Issues in Management, Information Age Publishing, Greenwich, Conn, 2011, s. 169-200.
  • BERGER, Christian / RISAK, Martin Gruber: Plattformarbeit in der EU, AK Policy Paper, Wien, 2021.
  • BRISON, Noémie / LAGIOS, Constantin / CAESENS, Gaëtane / STINGLHAMBER, Florence: “Working Like a Machine Or a Beast: Exploring Mechanistic And Animalistic Dehumanization In Organizations”, TPM- Testing, Psychometrics, Methodology in Applied Psychology, 2023, Cilt 30, Sayı 2, s. 119-140.
  • CALO, Ryan / ROSENBLAT, Alex: “The Taking Economy: Uber, Information and Power”, Columbia Law Review, 2017, Cilt 117, Sayı 6, s. 1623-1690.
  • CHERRY, Miriam A.: “Virtual Work and Invisible Labor”, (Ed.) POSTER, Winfred R. / CRAIN, Marion G. / CHERRY, Miriam A.: Invisible Labor, Hidden Work in the Contemporary World, University of California Press, Oakland, 2016, s. 71-86 (Invisible Labor).
  • CHERRY, Miriam: “A Taxonomy of Virtual Work”, Georgia Law Review, 2021, Cilt 45, Sayı 4, s. 951-1013 (A Taxonomy).
  • ÇELİK, Nuri / CANİKLİOĞLU, Nurşen / CANBOLAT, Talat / ÖZKARACA, Ercüment: İş Hukuku Dersleri, 36. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2023.
  • DANIELS, Arlene Kaplan: “Invisible Work”, Social Problems, 1987, Cilt 34, Sayı 5, s. 403-415.
  • DÄUBLER, Wolfgang: “Employed or Self Employed? The Role and Content of the Legal Distinction: Working People in Germany”, Comperative Labour Law&Policy Journal, 1999, Cilt 21, Sayı 1, s. 77-98.
  • DAVIDOV, Guy: “The Three Axes of Employment Relationships: A Characterization of Workers in Need of Protection”, The University of Toronto Law Journal, 2002, Cilt 52, Sayı 4, s. 357-418.
  • DE STEFANO, Valerio: “Not as simple as it seems: The ILO and the personal scope of international labour standards”, International Labour Review, 2021, Cilt 160, Sayı 3, s. 387-406.
  • DE STEFANO, Valerio: The rise of the «just-in-time workforce»: On-demand work, crowdwork and labour protection in the «gig-economy», International Labour Office, Geneva, 2016 (The rise of the «just-in-time workforce»).
  • DEAKIN, Simon: “The Legal Framework of Employment Relations”, Centre for Business Research, University of Cambridge, 2007, Working Paper No. 349.
  • DELFANTI, Alessandro: The Warehouse: Workers and Robots at Amazon, Pluto Press, London, 2021.
  • DEMARY, Vera / RUSCHE, Christian: The Economics of Platforms, Institut der deutschen Wirtschaft Köln, Köln, 2018.
  • DOĞAN, Sevil: İş Sözleşmesinde Bağımlılık Unsuru: Atipik İş İlişkileri Açısından Değerlendirilmesi, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2016.
  • DULAY YANGIN, Dilek: “Endüstri 4.0, Dijitalleşme ve İş Hukukunun Geleceği-Dijital Platformların Ortaya Çıkardığı Hukuki İlişkiler Çerçevesinde Değerlendirilmesi”, İstanbul Hukuk Mecmuası, 2020, Cilt 78, Sayı 3, s. 1209-1237.
  • ELBİR, Halid Kemal: İş Hukuku, 9. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1987.
  • ENGLAND, Christy / TOBIAS, Paul H.: The Gig Economy By The Numbers, 2023 (https://niwr.org/wp-content/uploads/2024/01/Gig-Economy-By-The-Numbers_The-Institute_2023.pdf, ET: 18.12.2024).
  • ERDENK, Erdem: İş Hukukunda İsimsiz (Karma ve Kendine Özgü) Sözleşmeler, Legal Yayıncılık, İstanbul, 2008.
  • EROL, Abdullah: Hukuki ve Sosyal Boyutlarıyla İşçi Benzeri Çalışan Kavramı, Gazi Kitabevi, Ankara, 2021.
  • ESENER, Turhan: İş Hukuku, 3. Baskı, Sevinç Matbaası, Ankara, 1978.
  • EUROFOUND: New forms of employment, Publications Office of the European Union, Luxembourg, 2015.
  • EUROPEAN PARLIAMENT: Directive (EU) 2024/2831: Improving working conditions in platform work, 2024 (https://eur-lex.europa.eu/eli/dir/2024/2831/oj/eng, ET: 23.01.2025).
  • FELSTINERT, Alek: “Working the crowd: Employment and labor law in the crowdsourcing industry”, Berkeley Journal of Employment & Labor Law, 2011, Cilt 32, Sayı 1, s. 143-203.
  • FISCHELS, André: Der Arbeitnehmerbegriff: Typologik, Dogmatik und Systematisierung, Nomos Verlag, Münster, 2018.
  • FREY, Carl Benedikt / OSBORNE, Michael A.: “The future of employment: How susceptible are jobs to computerisation?”, Technological Forecasting & Social Change, 2017, Sayı 114, s. 254-280.
  • GASTELL, Roland: Scheinselbständigkeit und Arbeitnehmerbegriff: Bekämpfung der Scheinselbständigkeit durch eine Neudefinition des Arbeitnehmerbegriffs?, Dissertation, Fachbereich Wirtschafts- und Sozialwissenschaften der Universität Lüneburg, Lüneburg, 2001.
  • GEORGIOU, Despoina: “‘Business Risk-assumption’ as a Criterion for the Determination of EU Employment Status: A Critical Evaluation”, Industrial Law Journal, 2022, Cilt 51, Sayı 1, s. 109-137.
  • GEORGIOU, Despoina: “Digital Platforms and World of Work: Towards of Fairer Re-Distribution of Risks”, 7th Conference of the Regulating for Decent Work Network Virtual Conference, International Labour Office, Geneva, 2021 (https://www.ilo.org/media/85556/download, ET: 07.01.2024) (Digital Platforms).
  • GÖRMÜŞ, Ayhan: “Gig Ekonomisinde İstihdam ve Endüstri İlişkileri: İstihdam Statüsünden Kaynaklanan Zorluklar”, Sosyal Güvenlik Dergisi, 2020, Cilt 10, Sayı 2, s. 227-244.
  • GRUSZKA, Katarzyna / BOHM, Madeleine: “Out of sight, out of mind? (In)visibility of/in platformmediated work”, New Media & Society, 2022, Cilt 24, Sayı 8, s. 1852-1871.
  • GÜZEL, Ali / HEPER, Hande: “Sürekli İstihdamdan Geçici Atipik İstihdama!...:Mesleki Amaçlı Geçici İş İlişkisi”, Çalışma ve Toplum, 2017, Cilt 52, Sayı 1, s. 11-58.
  • GÜZEL, Ali: “Fabrikadan İnternet’e İşçi Kavramı ve Özellikle Hizmet Sözleşmesinin Bağımlılık Unsuru Üzerine Bir Deneme”, Prof. Dr. Kemal Oğuzman’a Armağan, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi, Ankara, 1997, s. 83-126.
  • HASLAM, Nick: “Dehumanization: An Integrative Review”, Personality and Social Psychology Review, 2006, Cilt 10, Sayı 3, s. 252-264 (An Integrative Review).
  • HASLAM, Nick: “What Is Dehumanization?”, (Ed.) BAIN, Paul G. / VAES, Jeroen / LEYENS, Jacques-Philippe: Humanness and Dehumanization, Routledge, New York, 2014, s. 34-48.
  • HATTON, Erin: “Mechanisms of invisibility”, Work, Employment & Society, 2017, Cilt 31, Sayı 2, s. 336-351.
  • HERSCHEL, Wilhelm: “Die typologische Methode und das Arbeitsrecht”, (Hrsg.) BALLERSTEDT, Kurt / FRIESENHAHN, Ernst / NELL-BREUNING, Oswald v.: Recht und Rechtsleben in der Sozialen Demokratie: Festgabe für OUo Kunze zum 65. Geburtstag, Duncker & Humblot, Berlin, 1969, s. 225-242.
  • HROMADKA, Wolfgang / MASCHMANN, Frank: Arbeitsrecht Band 1: Individualarbeitsrecht, 6. Baskı, Springer-Verlag, Berlin-Heidelberg, 2015.
  • HROMADKA, Wolfgang: “Arbeitnehmer und Arbeitsrecht Zur Diskussion um die neue Selbständigkeit”, Neue Zeitschrift für Arbeitsrecht (NZA), 1997, Sayı 11, s. 569-580.
  • ILO: Non-standard employment around the world: Understanding challenges, shaping prospects, Geneva, 2016 (https://www.ilo.org/sites/default/files/wcmsp5/groups/public/@dgreports/@dcomm/@publ/documents/publication/wcms_534326.pdf, ET: 23.12.2024).
  • ILO: Realizing decent work in the platform economy, International Labour Conference 113th Session 2025, Genava, 2024.
  • IRANI, Lilly C. / SILBERMAN, M. Six: “Turkopticon: Interrupting Worker Invisibility in Amazon Mechanical Turk”, CHI’13 Proceedings of the SIGCHI Conference on Human Factors in Computing Systems, ACM, Paris, 2013, s. 611-620.
  • İZVEREN, Adil: İş Hukuku (I, II, III), Doğuş Matbaacılık, Ankara, 1974.
  • JOHNSTON, Hannah / CAIA, Alina / SILBERMAN, Michael “Six” / CEREMIGNA, Monica / HERNANDEZ, Diego / DUMITRESCU, Valerica: Working on digital labour platforms A trade union guide for trainers on crowd- app- and platform-based work, ETUI aisbl, Brussels, 2020.
  • KIEL, Heinrich / LUNK, Stefan / OETKER, Hartmut (Hrsg.): Münchener Handbuch zum Arbeitsrecht, Bd. 1: Individualarbeitsrecht I, 6. Baskı, Verlag C.H.Beck, München 2024 (Yazar, Münchener Handbuch zum Arbeitsrecht, Bd.1).
  • KILIÇ, Cem: “Dijitalleşmenin İşGücü Piyasasına Etkileri”, Kamu-İş, 2019, Cilt 14, Sayı 4, s. 15-19.
  • KOCHER, Eva: Digital Work Platforms at the Interface of Labour Law: Regulating Market Organisers, Hart Publishing, Oxford-New York, 2022.
  • KONTLER, László: “‘Humanity’ And Its Limits In Early Modern European Thought”, (Ed.) KRONFELDNER, Maria: The Routledge Handbook of Dehumanization, Routledge, New York, 2021, s. 52-63.
  • KRONFELDNER, Maria: “Introduction”, (Ed.) KRONFELDNER, Maria: The Routledge Handbook of Dehumanization, Routledge, New York, 2021, s. 1-36.
  • KUTLU, Merve: “Platform Çalışanlarının Hukuki Statüsü: Uber-Aslam ve Diğerleri Kararına İlişkin Bir Değerlendirme”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2021, Cilt 25, Sayı 2, s. 271-310.
  • KÜÇÜK, Doğukan: Türk İş Hukuku Bakımından Platform Çalışanları, Adalet Yayınevi, Ankara, 2023.
  • LARENZ, Karl: Methodenlehre der Rechtswissenschaft, 2. Baskı, Springer, Berlin-Heidelberg, 1992.
  • MARTINEK, Michael / SEMLER, Franz-Jörg / FLOHR, Eckhard (Hrsg.): Handbuch Vertriebsrechts, 5. Baskı, C.H.Beck Verlag, München, 2024 (Yazar, Handbuch Vertriebsrechts).
  • MARTINEK, Michael: Moderne Vertragstypen Band II: Franchising, Know-How Verträge, Management und Consultingverträge, C.H.Beck Verlag, München, 1992.
  • MARVIT, Moshe Z.: “How Crowdworkers Became the Ghosts in the Digital Machine”, The Nation, 2014 (https://www.thenation.com/article/archive/how-crowdworkers-became-ghosts-digital-machine/, ET: 02.01.2024).
  • MIKKOLA, Mari: The Wrong of Injustice: Dehumanization and Its Role in Feminist Philosophy, Oxford University Press, Oxford, 2016.
  • MOLLAMAHMUTOĞLU, Hamdi / ASTARLI, Muhittin / BAYSAL, Ulaş: İş Hukuku, 7. Baskı, Lykeion Yayıncılık, Ankara, 2022.
  • MONTAGU, Ashley / MATSON, Floyd: The Dehumanization of Man, McGraw-Hill Book, New York, 1983.
  • MÜLLER-GLÖGE / PREIS, Ulrich / GALLNER, Inken / SCHMIDT, Ingrid (Hrsg.): Erfurter Kommentar zum Arbeitsrecht, 25. Baskı, Verlag C.H.Beck, München, 2025.
  • NARMANLIOĞLU, Ünal: İş Hukuku: Ferdi İş İlişkileri I, 5. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2014.
  • OECD / ILO / EUROPEAN UNION: Handbook on Measuring Digital Platform Employment and Work, OECD Publishing, Paris, 2023.
  • ÖZDEMİR ERTÜRK, Olgu: “Çalışma İlişkilerinin Dönüşümü ile Oluşan Bir Ara Kategori: Ekonomik Olarak Bağımlı Çalışanlar ve İtalyan Hukuku Örneği Üzerinden Türk Hukukuna İlişkin Değerlendirmeler”, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2024, Cilt 9, Sayı 2, s. 689-740.
  • POLLMAN, Elizabeth / BARRY, Jordan M.: “Regulatory Entrepreneurship”, Southern California Law Review, 2017, Cilt 90, s. 383-448.
  • PONGRATZ, Hans J.: “Plattformarbeit: Zwischenbilanz und Perspektiverweiterung”, WSI-Mitteilungen, 2023, Cilt 76, Sayı 5, s. 355-364.
  • POSTER, Winfred R. / CRAIN, Marion G. / CHERRY, Miriam A.: “Introduction: Conceptualizing Invisible Labor”, (Ed.) POSTER, Winfred R. / CRAIN, Marion G. / CHERRY, Miriam A.: Invisible Labor, Hidden Work in the Contemporary World, University of California Press, Oakland, 2016, s. 1-27.
  • PRASSL, Jeremias: Human As a Service: The Promise and Perils of Work in the Gig Economy, Oxford University Press, Oxford, 2018.
  • SAKOWSKI, Klaus: Arbeitsrecht, 3. Baskı, Springer Verlag, Berlin-Heidelberg, 2022.
  • SARGEANT, Malcolm / LEWIS, David: Employment Law, 8. Baskı, Pearson Education Limited, Harlow, 2014.
  • SAXTON, Gregory D. / OH, Onook / KISHORE, Rajive: “Rules of Crowdsourcing: Models, Issues, and Systems of Control”, Information Systems Management, 2013, Cilt 30, Sayı 1, s. 2-20.
  • SCHMIDT, Florian A.: Digital Labour Markets in the Platform Economy Mapping the Political Challenges of Crowd Work and Gig Work, Friedrich-Ebert-Stiftung Projekt, Bonn-Berlin, 2017.
  • SCHOLZ, Trebor: Uberworked and Underpaid: How workers are disrupting the digital economy, Polity Press, Cambridge, 2017.
  • SCIANNAMBLO, Mariacristina: “Caring Technologies: Confronting Invisible Work in Digital Capitalism”, Sociology Compass, 2024, Cilt 18, Sayı 9, s. 1-9.
  • SMITH, David Livingstone: “Paradoxes of Dehumanization”, Social Theory and Practice, 2016, Cilt 42, Sayı 2, s. 416-443.
  • SÖZER, Ali Nazım: “Hizmet (Emek) Platformlarının ve Çalışanlarının Hukuki Konumu (İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Bakımından Bir Değerlendirme)”, Legal İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, 2021, Cilt 18, Sayı 71, s. 967-1062.
  • SRNICEK, Nick: Platform Capitalism, Polity Press, Cambridge-Malden, 2017.
  • STUURMAN, Siep: “Dehumanization Before The Columbian Exchange”, (Ed.) KRONFELDNER, Maria: The Routledge Handbook of Dehumanization, Routledge, New York, 2021, s. 39-51.
  • SÜMER, Halûk Hadi: “İş Sözleşmesinin Bağımlılık Unsuru”, Sicil İş Hukuku Dergisi, 2010, Cilt 5, Sayı 19, s. 63-73 (Bağımlılık Unsuru).
  • SÜMER, Halûk Hadi: İş Hukuku, 27. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2024 (İş Hukuku).
  • SÜZEK, Sarper: İş Hukuku, 21. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2021.
  • ŞAKAR, Müjdat: İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku, 15. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2024.
  • TICONA, Julia / MATEESCU, Alexandra: “Trusted strangers: Carework platforms’ cultural entrepreneurship in the ondemand economy”, New Media & Society, 2018, Cilt 20, Sayı 11, s. 4384-4404.
  • TOLU YILMAZ, Hazal: Dijital Platform Çalışanlarının Hukuki Statüsü (İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Bakımından), On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2023.
  • UŞAN, Fatih: İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku, 5. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2024.
  • VAN DOORN, Niels: “Platform Labor: On the Gendered and Racialized Exploitation of Low-Income Service Work in the ‘On-Demand’ Economy”, Information, Communication & Society, 2017, Cilt 20, Sayı 6, s. 898-914.
  • WACKERHAUSEN, Anne-Cathrine: “Dehumanization Clarified: What Are We Talking About, When We Talk About Dehumanization?”, Social Theory and Practice, 2023, Cilt 49, Sayı 3, s. 543-577.
  • WAHLSTRÖM, Mattias / TÖRNBERG, Anton / EKBRAND, Hans: “Dynamics of violent and dehumanizing rhetoric in far-right social media”, New Media & Society, 2021, Cilt 23, Sayı 11, s. 3290-3311.
  • WALTERMANN, Raimund: Arbeitsrecht, 19. Baskı, Franz Vahlen Verlag, München, 2018.
  • WANK, Rolf: “Diversifying Employment Patterns – the Scope of Labor Law and the Notion of Employees”, (Ed.) BLANPAIN, Roger / ARAKİ, Takashi / OUCHI, Shinya: Labour Law in Motion: Diversification of the Labour Force & Terms and Conditions of Employment, Kluwer Law International, New York, 2005 (Diversifying Employment Patterns).
  • WANK, Rolf: “Self-Employment in Germany and Austria”, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica, 2023, Sayı 103, s. 121-164 (Self-Employment).
  • WANK, Rolf: “Telearbeit”, Neue Zeitschrift für Arbeitsrecht (NZA), 1999, Sayı 5, s. 225-235 (Telearbeit).
  • WANK, Rolf: Arbeitnehmer und Selbstiändige, Verlag C.H.Beck, München, 1988 (Arbeitnehmer).
  • YAYVAK NAMLI, İrem: “Dijital Çağda Yeni Bir Çalışma İlişkisi Modeli: Crowdworking”, Sicil İş Hukuku Dergisi, 2019, Sayı 42, s. 128-143.
  • YENİOCAK, Umut: Franchise Sözleşmesi, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2016.
  • YILDIZ, Gaye Burcu: “Atipik Çalışma Kavramı Çerçevesinde Bağımlılık İlişkisinin Değerlendirilmesi”, (Ed.) DOĞAN YENİSEY, Kübra: Savaş Taşkent’e Armağan, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019, s. 781-810 (Atipik Çalışma).
  • YILDIZ, Gaye Burcu: “Dijital Emek Platformları Üzerinden Çalışanların Hukuki Statülerinin Belirlenmesi”, Sicil İş Hukuku Dergisi, 2021, Sayı 46, s. 28-41.
  • YILDIZ, Gaye Burcu: “İş İlişkisinin Kurulması, Hükümleri ve İşin Düzenlenmesi”, Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemelerinin İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2021, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Derneği, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2023, s. 11-117.
  • YÜCEL BODUR, Mehtap: İş ve Sosyal Güvenlik Hukukunda Birlikte İşverenlik, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2018.

Evaluation of the Element of Dependency in Digital Platform Works through the Concepts of Invisible Labour and Mechanical Dehumanization

Year 2025, Volume: 11 Issue: 2, 799 - 830, 14.08.2025
https://doi.org/10.54699/andhd.1666999

Abstract

One of the most essential effects of digital transformation on labour law is the emergence of digital platform works. In digital platform works, platforms position themselves as matchmakers or communication platforms, i.e., intermediaries, rather than employers. In our study, we discuss the neglected aspect of digital transformation in labour law about the concepts of “invisible labour” and “mechanical dehumanization”. In this way, it will be revealed that many platform business models on digital platforms are designed to hide the reality behind them and the element of addiction will be evaluated in digital platform studies. In digital platforms, business risk is consciously transferred to platform employees. In this case, it is not accurate to characterize them as independent employees on the basis that the business risk is assumed by the employee. Although platform employees, who are claimed to assume the business risk, should benefit from the advantages of being an independent employee, the business risk is “transferred” to the employees through the platforms. Although the platform employees who allegedly assume the business risk should benefit from the advantages of being an independent employee, the business risk is "transferred" to the employees through the platforms. Therefore, the platform employees should be presumptively deemed workers, as the business risk is assumed involuntarily and not of their free will. In our study, while determining the legal status of platform employees, the concepts of invisible labour and mechanical dehumanization are defined using the explanatory method, and the element of dependency in the employment relationship is discussed using the typological method and comparative law method.

References

  • AÇIKGÖZ, Banu: “İnsanın İnsana Ettiği: İnsandışılaştırma”, Çalışma ve Toplum, 2024, Cilt 3, Sayı 82, s. 963-992.
  • ADAMS, Zoe / BARNARD, Catherine / DEAKIN, Simon / FRASER BUTLIN, Sarah: Deakin and Morris’ Labour Law, 7. Baskı, Hart Publishing, Oxford-New York, 2021.
  • AHRENDT, Martina / KOCH, Ulrich / LINCK, Rüdiger / RINCK, Ursula / RENNPFERDT, Maren / TREBER, Jürgen / VOGELSANG, Hinrich (Hrsg.): Schaub Arbeitsrecht-Handbuch, 20. Baskı, C.H.Beck Verlag, München, 2023 (Yazar, Schaub Arbeitsrecht-Handbuch).
  • AKYİĞİT, Ercan: Bireysel İş Hukuku Ders Kitabı, 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2023.
  • ALPAGUT, Gülsevil: “Dijitalleşen Çalışma Yaşamında İş Sözleşmesinin Unsurları”, (Ed.) DOĞAN YENİSEY, Kübra / ERGÜNEŞ EMRAĞ, Seda: Ekonomik ve Teknolojik Gelişmelerin İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukukuna Etkileri Prof. Dr. Münir Ekonomi 85. Doğum Günü Armağanı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021, s. 87-124.
  • ARICI, Kadir: Türk İş Hukuku I- Ferdi İş İlişkileri Hukuku, Gazi Kitabevi, Ankara, 2022.
  • AYKAÇ, Hande Bahar: “Çevrimiçi Uygulamalar Aracılığı ile Talep Üzerine Çalışma İş Modelinde İşçi Kavramının Türk Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi: Uber Şoförleri Örneği”, (Ed.) DOĞAN YENİSEY, Kübra / ERGÜNEŞ EMRAĞ, Seda: Ekonomik ve Teknolojik Gelişmelerin İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukukuna Etkileri Prof. Dr. Münir Ekonomi 85. Doğum Günü Armağanı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021, s. 195-238.
  • BAŞBUĞ, Aydın / YÜCEL BODUR, Mehtap: İş Hukuku: Çalışanların Hakları ve Sorunları, 6. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2021.
  • BAŞTERZİ, Süleyman: “Avukatla Bağıtlanan Sözleşmenin Hukuki Niteliği, İş Sözleşmesinin Vekâlet ve Diğer İş Görme Sözleşmelerinden Ayrılması”, Sicil İş Hukuku Dergisi, 2010, Cilt 5, Sayı 17, s. 175-198 (Avukatla Bağıtlanan Sözleşme).
  • BAŞTERZİ, Süleyman: “İş İlişkisinin Kurulması, Hükümleri ve İşin Düzenlenmesi”, Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2018, İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Derneği, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021, s. 21-141 (Değerlendirme).
  • BAYCIK, Gaye / CİVAN, O. Ersun / TOLU YILMAZ, Hazal / BOSNA, Berrin: “Platform Çalışanlarını Yasal Güvenceye Kavuşturmak: Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2021, Sayı 1, s. 713-801.
  • BELL, Chris. M. / KHOURY, Careen: “Dehumanization, Deindividuation, Anomie and Organizational Justice”, (Ed.) GILLILAND, Stephen / STEINER, Dirk / SKARLICKI, Daniel: Emerging Perspectives on Organizational Justice and Ethics, Research in Social Issues in Management, Information Age Publishing, Greenwich, Conn, 2011, s. 169-200.
  • BERGER, Christian / RISAK, Martin Gruber: Plattformarbeit in der EU, AK Policy Paper, Wien, 2021.
  • BRISON, Noémie / LAGIOS, Constantin / CAESENS, Gaëtane / STINGLHAMBER, Florence: “Working Like a Machine Or a Beast: Exploring Mechanistic And Animalistic Dehumanization In Organizations”, TPM- Testing, Psychometrics, Methodology in Applied Psychology, 2023, Cilt 30, Sayı 2, s. 119-140.
  • CALO, Ryan / ROSENBLAT, Alex: “The Taking Economy: Uber, Information and Power”, Columbia Law Review, 2017, Cilt 117, Sayı 6, s. 1623-1690.
  • CHERRY, Miriam A.: “Virtual Work and Invisible Labor”, (Ed.) POSTER, Winfred R. / CRAIN, Marion G. / CHERRY, Miriam A.: Invisible Labor, Hidden Work in the Contemporary World, University of California Press, Oakland, 2016, s. 71-86 (Invisible Labor).
  • CHERRY, Miriam: “A Taxonomy of Virtual Work”, Georgia Law Review, 2021, Cilt 45, Sayı 4, s. 951-1013 (A Taxonomy).
  • ÇELİK, Nuri / CANİKLİOĞLU, Nurşen / CANBOLAT, Talat / ÖZKARACA, Ercüment: İş Hukuku Dersleri, 36. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2023.
  • DANIELS, Arlene Kaplan: “Invisible Work”, Social Problems, 1987, Cilt 34, Sayı 5, s. 403-415.
  • DÄUBLER, Wolfgang: “Employed or Self Employed? The Role and Content of the Legal Distinction: Working People in Germany”, Comperative Labour Law&Policy Journal, 1999, Cilt 21, Sayı 1, s. 77-98.
  • DAVIDOV, Guy: “The Three Axes of Employment Relationships: A Characterization of Workers in Need of Protection”, The University of Toronto Law Journal, 2002, Cilt 52, Sayı 4, s. 357-418.
  • DE STEFANO, Valerio: “Not as simple as it seems: The ILO and the personal scope of international labour standards”, International Labour Review, 2021, Cilt 160, Sayı 3, s. 387-406.
  • DE STEFANO, Valerio: The rise of the «just-in-time workforce»: On-demand work, crowdwork and labour protection in the «gig-economy», International Labour Office, Geneva, 2016 (The rise of the «just-in-time workforce»).
  • DEAKIN, Simon: “The Legal Framework of Employment Relations”, Centre for Business Research, University of Cambridge, 2007, Working Paper No. 349.
  • DELFANTI, Alessandro: The Warehouse: Workers and Robots at Amazon, Pluto Press, London, 2021.
  • DEMARY, Vera / RUSCHE, Christian: The Economics of Platforms, Institut der deutschen Wirtschaft Köln, Köln, 2018.
  • DOĞAN, Sevil: İş Sözleşmesinde Bağımlılık Unsuru: Atipik İş İlişkileri Açısından Değerlendirilmesi, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2016.
  • DULAY YANGIN, Dilek: “Endüstri 4.0, Dijitalleşme ve İş Hukukunun Geleceği-Dijital Platformların Ortaya Çıkardığı Hukuki İlişkiler Çerçevesinde Değerlendirilmesi”, İstanbul Hukuk Mecmuası, 2020, Cilt 78, Sayı 3, s. 1209-1237.
  • ELBİR, Halid Kemal: İş Hukuku, 9. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1987.
  • ENGLAND, Christy / TOBIAS, Paul H.: The Gig Economy By The Numbers, 2023 (https://niwr.org/wp-content/uploads/2024/01/Gig-Economy-By-The-Numbers_The-Institute_2023.pdf, ET: 18.12.2024).
  • ERDENK, Erdem: İş Hukukunda İsimsiz (Karma ve Kendine Özgü) Sözleşmeler, Legal Yayıncılık, İstanbul, 2008.
  • EROL, Abdullah: Hukuki ve Sosyal Boyutlarıyla İşçi Benzeri Çalışan Kavramı, Gazi Kitabevi, Ankara, 2021.
  • ESENER, Turhan: İş Hukuku, 3. Baskı, Sevinç Matbaası, Ankara, 1978.
  • EUROFOUND: New forms of employment, Publications Office of the European Union, Luxembourg, 2015.
  • EUROPEAN PARLIAMENT: Directive (EU) 2024/2831: Improving working conditions in platform work, 2024 (https://eur-lex.europa.eu/eli/dir/2024/2831/oj/eng, ET: 23.01.2025).
  • FELSTINERT, Alek: “Working the crowd: Employment and labor law in the crowdsourcing industry”, Berkeley Journal of Employment & Labor Law, 2011, Cilt 32, Sayı 1, s. 143-203.
  • FISCHELS, André: Der Arbeitnehmerbegriff: Typologik, Dogmatik und Systematisierung, Nomos Verlag, Münster, 2018.
  • FREY, Carl Benedikt / OSBORNE, Michael A.: “The future of employment: How susceptible are jobs to computerisation?”, Technological Forecasting & Social Change, 2017, Sayı 114, s. 254-280.
  • GASTELL, Roland: Scheinselbständigkeit und Arbeitnehmerbegriff: Bekämpfung der Scheinselbständigkeit durch eine Neudefinition des Arbeitnehmerbegriffs?, Dissertation, Fachbereich Wirtschafts- und Sozialwissenschaften der Universität Lüneburg, Lüneburg, 2001.
  • GEORGIOU, Despoina: “‘Business Risk-assumption’ as a Criterion for the Determination of EU Employment Status: A Critical Evaluation”, Industrial Law Journal, 2022, Cilt 51, Sayı 1, s. 109-137.
  • GEORGIOU, Despoina: “Digital Platforms and World of Work: Towards of Fairer Re-Distribution of Risks”, 7th Conference of the Regulating for Decent Work Network Virtual Conference, International Labour Office, Geneva, 2021 (https://www.ilo.org/media/85556/download, ET: 07.01.2024) (Digital Platforms).
  • GÖRMÜŞ, Ayhan: “Gig Ekonomisinde İstihdam ve Endüstri İlişkileri: İstihdam Statüsünden Kaynaklanan Zorluklar”, Sosyal Güvenlik Dergisi, 2020, Cilt 10, Sayı 2, s. 227-244.
  • GRUSZKA, Katarzyna / BOHM, Madeleine: “Out of sight, out of mind? (In)visibility of/in platformmediated work”, New Media & Society, 2022, Cilt 24, Sayı 8, s. 1852-1871.
  • GÜZEL, Ali / HEPER, Hande: “Sürekli İstihdamdan Geçici Atipik İstihdama!...:Mesleki Amaçlı Geçici İş İlişkisi”, Çalışma ve Toplum, 2017, Cilt 52, Sayı 1, s. 11-58.
  • GÜZEL, Ali: “Fabrikadan İnternet’e İşçi Kavramı ve Özellikle Hizmet Sözleşmesinin Bağımlılık Unsuru Üzerine Bir Deneme”, Prof. Dr. Kemal Oğuzman’a Armağan, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi, Ankara, 1997, s. 83-126.
  • HASLAM, Nick: “Dehumanization: An Integrative Review”, Personality and Social Psychology Review, 2006, Cilt 10, Sayı 3, s. 252-264 (An Integrative Review).
  • HASLAM, Nick: “What Is Dehumanization?”, (Ed.) BAIN, Paul G. / VAES, Jeroen / LEYENS, Jacques-Philippe: Humanness and Dehumanization, Routledge, New York, 2014, s. 34-48.
  • HATTON, Erin: “Mechanisms of invisibility”, Work, Employment & Society, 2017, Cilt 31, Sayı 2, s. 336-351.
  • HERSCHEL, Wilhelm: “Die typologische Methode und das Arbeitsrecht”, (Hrsg.) BALLERSTEDT, Kurt / FRIESENHAHN, Ernst / NELL-BREUNING, Oswald v.: Recht und Rechtsleben in der Sozialen Demokratie: Festgabe für OUo Kunze zum 65. Geburtstag, Duncker & Humblot, Berlin, 1969, s. 225-242.
  • HROMADKA, Wolfgang / MASCHMANN, Frank: Arbeitsrecht Band 1: Individualarbeitsrecht, 6. Baskı, Springer-Verlag, Berlin-Heidelberg, 2015.
  • HROMADKA, Wolfgang: “Arbeitnehmer und Arbeitsrecht Zur Diskussion um die neue Selbständigkeit”, Neue Zeitschrift für Arbeitsrecht (NZA), 1997, Sayı 11, s. 569-580.
  • ILO: Non-standard employment around the world: Understanding challenges, shaping prospects, Geneva, 2016 (https://www.ilo.org/sites/default/files/wcmsp5/groups/public/@dgreports/@dcomm/@publ/documents/publication/wcms_534326.pdf, ET: 23.12.2024).
  • ILO: Realizing decent work in the platform economy, International Labour Conference 113th Session 2025, Genava, 2024.
  • IRANI, Lilly C. / SILBERMAN, M. Six: “Turkopticon: Interrupting Worker Invisibility in Amazon Mechanical Turk”, CHI’13 Proceedings of the SIGCHI Conference on Human Factors in Computing Systems, ACM, Paris, 2013, s. 611-620.
  • İZVEREN, Adil: İş Hukuku (I, II, III), Doğuş Matbaacılık, Ankara, 1974.
  • JOHNSTON, Hannah / CAIA, Alina / SILBERMAN, Michael “Six” / CEREMIGNA, Monica / HERNANDEZ, Diego / DUMITRESCU, Valerica: Working on digital labour platforms A trade union guide for trainers on crowd- app- and platform-based work, ETUI aisbl, Brussels, 2020.
  • KIEL, Heinrich / LUNK, Stefan / OETKER, Hartmut (Hrsg.): Münchener Handbuch zum Arbeitsrecht, Bd. 1: Individualarbeitsrecht I, 6. Baskı, Verlag C.H.Beck, München 2024 (Yazar, Münchener Handbuch zum Arbeitsrecht, Bd.1).
  • KILIÇ, Cem: “Dijitalleşmenin İşGücü Piyasasına Etkileri”, Kamu-İş, 2019, Cilt 14, Sayı 4, s. 15-19.
  • KOCHER, Eva: Digital Work Platforms at the Interface of Labour Law: Regulating Market Organisers, Hart Publishing, Oxford-New York, 2022.
  • KONTLER, László: “‘Humanity’ And Its Limits In Early Modern European Thought”, (Ed.) KRONFELDNER, Maria: The Routledge Handbook of Dehumanization, Routledge, New York, 2021, s. 52-63.
  • KRONFELDNER, Maria: “Introduction”, (Ed.) KRONFELDNER, Maria: The Routledge Handbook of Dehumanization, Routledge, New York, 2021, s. 1-36.
  • KUTLU, Merve: “Platform Çalışanlarının Hukuki Statüsü: Uber-Aslam ve Diğerleri Kararına İlişkin Bir Değerlendirme”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2021, Cilt 25, Sayı 2, s. 271-310.
  • KÜÇÜK, Doğukan: Türk İş Hukuku Bakımından Platform Çalışanları, Adalet Yayınevi, Ankara, 2023.
  • LARENZ, Karl: Methodenlehre der Rechtswissenschaft, 2. Baskı, Springer, Berlin-Heidelberg, 1992.
  • MARTINEK, Michael / SEMLER, Franz-Jörg / FLOHR, Eckhard (Hrsg.): Handbuch Vertriebsrechts, 5. Baskı, C.H.Beck Verlag, München, 2024 (Yazar, Handbuch Vertriebsrechts).
  • MARTINEK, Michael: Moderne Vertragstypen Band II: Franchising, Know-How Verträge, Management und Consultingverträge, C.H.Beck Verlag, München, 1992.
  • MARVIT, Moshe Z.: “How Crowdworkers Became the Ghosts in the Digital Machine”, The Nation, 2014 (https://www.thenation.com/article/archive/how-crowdworkers-became-ghosts-digital-machine/, ET: 02.01.2024).
  • MIKKOLA, Mari: The Wrong of Injustice: Dehumanization and Its Role in Feminist Philosophy, Oxford University Press, Oxford, 2016.
  • MOLLAMAHMUTOĞLU, Hamdi / ASTARLI, Muhittin / BAYSAL, Ulaş: İş Hukuku, 7. Baskı, Lykeion Yayıncılık, Ankara, 2022.
  • MONTAGU, Ashley / MATSON, Floyd: The Dehumanization of Man, McGraw-Hill Book, New York, 1983.
  • MÜLLER-GLÖGE / PREIS, Ulrich / GALLNER, Inken / SCHMIDT, Ingrid (Hrsg.): Erfurter Kommentar zum Arbeitsrecht, 25. Baskı, Verlag C.H.Beck, München, 2025.
  • NARMANLIOĞLU, Ünal: İş Hukuku: Ferdi İş İlişkileri I, 5. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2014.
  • OECD / ILO / EUROPEAN UNION: Handbook on Measuring Digital Platform Employment and Work, OECD Publishing, Paris, 2023.
  • ÖZDEMİR ERTÜRK, Olgu: “Çalışma İlişkilerinin Dönüşümü ile Oluşan Bir Ara Kategori: Ekonomik Olarak Bağımlı Çalışanlar ve İtalyan Hukuku Örneği Üzerinden Türk Hukukuna İlişkin Değerlendirmeler”, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2024, Cilt 9, Sayı 2, s. 689-740.
  • POLLMAN, Elizabeth / BARRY, Jordan M.: “Regulatory Entrepreneurship”, Southern California Law Review, 2017, Cilt 90, s. 383-448.
  • PONGRATZ, Hans J.: “Plattformarbeit: Zwischenbilanz und Perspektiverweiterung”, WSI-Mitteilungen, 2023, Cilt 76, Sayı 5, s. 355-364.
  • POSTER, Winfred R. / CRAIN, Marion G. / CHERRY, Miriam A.: “Introduction: Conceptualizing Invisible Labor”, (Ed.) POSTER, Winfred R. / CRAIN, Marion G. / CHERRY, Miriam A.: Invisible Labor, Hidden Work in the Contemporary World, University of California Press, Oakland, 2016, s. 1-27.
  • PRASSL, Jeremias: Human As a Service: The Promise and Perils of Work in the Gig Economy, Oxford University Press, Oxford, 2018.
  • SAKOWSKI, Klaus: Arbeitsrecht, 3. Baskı, Springer Verlag, Berlin-Heidelberg, 2022.
  • SARGEANT, Malcolm / LEWIS, David: Employment Law, 8. Baskı, Pearson Education Limited, Harlow, 2014.
  • SAXTON, Gregory D. / OH, Onook / KISHORE, Rajive: “Rules of Crowdsourcing: Models, Issues, and Systems of Control”, Information Systems Management, 2013, Cilt 30, Sayı 1, s. 2-20.
  • SCHMIDT, Florian A.: Digital Labour Markets in the Platform Economy Mapping the Political Challenges of Crowd Work and Gig Work, Friedrich-Ebert-Stiftung Projekt, Bonn-Berlin, 2017.
  • SCHOLZ, Trebor: Uberworked and Underpaid: How workers are disrupting the digital economy, Polity Press, Cambridge, 2017.
  • SCIANNAMBLO, Mariacristina: “Caring Technologies: Confronting Invisible Work in Digital Capitalism”, Sociology Compass, 2024, Cilt 18, Sayı 9, s. 1-9.
  • SMITH, David Livingstone: “Paradoxes of Dehumanization”, Social Theory and Practice, 2016, Cilt 42, Sayı 2, s. 416-443.
  • SÖZER, Ali Nazım: “Hizmet (Emek) Platformlarının ve Çalışanlarının Hukuki Konumu (İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Bakımından Bir Değerlendirme)”, Legal İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, 2021, Cilt 18, Sayı 71, s. 967-1062.
  • SRNICEK, Nick: Platform Capitalism, Polity Press, Cambridge-Malden, 2017.
  • STUURMAN, Siep: “Dehumanization Before The Columbian Exchange”, (Ed.) KRONFELDNER, Maria: The Routledge Handbook of Dehumanization, Routledge, New York, 2021, s. 39-51.
  • SÜMER, Halûk Hadi: “İş Sözleşmesinin Bağımlılık Unsuru”, Sicil İş Hukuku Dergisi, 2010, Cilt 5, Sayı 19, s. 63-73 (Bağımlılık Unsuru).
  • SÜMER, Halûk Hadi: İş Hukuku, 27. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2024 (İş Hukuku).
  • SÜZEK, Sarper: İş Hukuku, 21. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2021.
  • ŞAKAR, Müjdat: İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku, 15. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2024.
  • TICONA, Julia / MATEESCU, Alexandra: “Trusted strangers: Carework platforms’ cultural entrepreneurship in the ondemand economy”, New Media & Society, 2018, Cilt 20, Sayı 11, s. 4384-4404.
  • TOLU YILMAZ, Hazal: Dijital Platform Çalışanlarının Hukuki Statüsü (İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Bakımından), On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2023.
  • UŞAN, Fatih: İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku, 5. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2024.
  • VAN DOORN, Niels: “Platform Labor: On the Gendered and Racialized Exploitation of Low-Income Service Work in the ‘On-Demand’ Economy”, Information, Communication & Society, 2017, Cilt 20, Sayı 6, s. 898-914.
  • WACKERHAUSEN, Anne-Cathrine: “Dehumanization Clarified: What Are We Talking About, When We Talk About Dehumanization?”, Social Theory and Practice, 2023, Cilt 49, Sayı 3, s. 543-577.
  • WAHLSTRÖM, Mattias / TÖRNBERG, Anton / EKBRAND, Hans: “Dynamics of violent and dehumanizing rhetoric in far-right social media”, New Media & Society, 2021, Cilt 23, Sayı 11, s. 3290-3311.
  • WALTERMANN, Raimund: Arbeitsrecht, 19. Baskı, Franz Vahlen Verlag, München, 2018.
  • WANK, Rolf: “Diversifying Employment Patterns – the Scope of Labor Law and the Notion of Employees”, (Ed.) BLANPAIN, Roger / ARAKİ, Takashi / OUCHI, Shinya: Labour Law in Motion: Diversification of the Labour Force & Terms and Conditions of Employment, Kluwer Law International, New York, 2005 (Diversifying Employment Patterns).
  • WANK, Rolf: “Self-Employment in Germany and Austria”, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica, 2023, Sayı 103, s. 121-164 (Self-Employment).
  • WANK, Rolf: “Telearbeit”, Neue Zeitschrift für Arbeitsrecht (NZA), 1999, Sayı 5, s. 225-235 (Telearbeit).
  • WANK, Rolf: Arbeitnehmer und Selbstiändige, Verlag C.H.Beck, München, 1988 (Arbeitnehmer).
  • YAYVAK NAMLI, İrem: “Dijital Çağda Yeni Bir Çalışma İlişkisi Modeli: Crowdworking”, Sicil İş Hukuku Dergisi, 2019, Sayı 42, s. 128-143.
  • YENİOCAK, Umut: Franchise Sözleşmesi, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2016.
  • YILDIZ, Gaye Burcu: “Atipik Çalışma Kavramı Çerçevesinde Bağımlılık İlişkisinin Değerlendirilmesi”, (Ed.) DOĞAN YENİSEY, Kübra: Savaş Taşkent’e Armağan, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019, s. 781-810 (Atipik Çalışma).
  • YILDIZ, Gaye Burcu: “Dijital Emek Platformları Üzerinden Çalışanların Hukuki Statülerinin Belirlenmesi”, Sicil İş Hukuku Dergisi, 2021, Sayı 46, s. 28-41.
  • YILDIZ, Gaye Burcu: “İş İlişkisinin Kurulması, Hükümleri ve İşin Düzenlenmesi”, Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemelerinin İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2021, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Derneği, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2023, s. 11-117.
  • YÜCEL BODUR, Mehtap: İş ve Sosyal Güvenlik Hukukunda Birlikte İşverenlik, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2018.
There are 109 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Labour and Social Security Law
Journal Section Articles
Authors

Nazlı Sağlam 0000-0002-0943-6332

Publication Date August 14, 2025
Submission Date March 27, 2025
Acceptance Date June 20, 2025
Published in Issue Year 2025 Volume: 11 Issue: 2

Cite

APA Sağlam, N. (2025). Görünmez Emek ve Mekanik İnsandışılaştırma Kavramları Üzerinden Dijital Platform Çalışmalarında Bağımlılık Unsurunun Değerlendirilmesi. Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11(2), 799-830. https://doi.org/10.54699/andhd.1666999
AMA Sağlam N. Görünmez Emek ve Mekanik İnsandışılaştırma Kavramları Üzerinden Dijital Platform Çalışmalarında Bağımlılık Unsurunun Değerlendirilmesi. AndHD. August 2025;11(2):799-830. doi:10.54699/andhd.1666999
Chicago Sağlam, Nazlı. “Görünmez Emek Ve Mekanik İnsandışılaştırma Kavramları Üzerinden Dijital Platform Çalışmalarında Bağımlılık Unsurunun Değerlendirilmesi”. Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 11, no. 2 (August 2025): 799-830. https://doi.org/10.54699/andhd.1666999.
EndNote Sağlam N (August 1, 2025) Görünmez Emek ve Mekanik İnsandışılaştırma Kavramları Üzerinden Dijital Platform Çalışmalarında Bağımlılık Unsurunun Değerlendirilmesi. Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 11 2 799–830.
IEEE N. Sağlam, “Görünmez Emek ve Mekanik İnsandışılaştırma Kavramları Üzerinden Dijital Platform Çalışmalarında Bağımlılık Unsurunun Değerlendirilmesi”, AndHD, vol. 11, no. 2, pp. 799–830, 2025, doi: 10.54699/andhd.1666999.
ISNAD Sağlam, Nazlı. “Görünmez Emek Ve Mekanik İnsandışılaştırma Kavramları Üzerinden Dijital Platform Çalışmalarında Bağımlılık Unsurunun Değerlendirilmesi”. Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 11/2 (August2025), 799-830. https://doi.org/10.54699/andhd.1666999.
JAMA Sağlam N. Görünmez Emek ve Mekanik İnsandışılaştırma Kavramları Üzerinden Dijital Platform Çalışmalarında Bağımlılık Unsurunun Değerlendirilmesi. AndHD. 2025;11:799–830.
MLA Sağlam, Nazlı. “Görünmez Emek Ve Mekanik İnsandışılaştırma Kavramları Üzerinden Dijital Platform Çalışmalarında Bağımlılık Unsurunun Değerlendirilmesi”. Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, vol. 11, no. 2, 2025, pp. 799-30, doi:10.54699/andhd.1666999.
Vancouver Sağlam N. Görünmez Emek ve Mekanik İnsandışılaştırma Kavramları Üzerinden Dijital Platform Çalışmalarında Bağımlılık Unsurunun Değerlendirilmesi. AndHD. 2025;11(2):799-830.

cc.svg?ref=chooser-v1by.svg?ref=chooser-v1nc.svg?ref=chooser-v1