Γεωργία στην ΕΕ — χρηματοδότηση, διαχείριση και παρακολούθηση κανόνων

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Πεδίο εφαρμογής

Ο παρών κανονισμός θεσπίζει κανόνες οι οποίοι καλύπτουν τα εξής:

• τη χρηματοδότηση των δαπανών στο πλαίσιο της ΚΓΠ·
• τα συστήματα διαχείρισης και ελέγχου που πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή από τα κράτη μέλη·
• τις διαδικασίες εκκαθάρισης και συμμόρφωσης.

Ταμεία για τη χρηματοδότηση της κοινής γεωργικής πολιτικής

Για τη χρηματοδότηση της ΚΓΠ για την περίοδο 2021-2027, έχουν εκχωρηθεί 387 δισεκατ. ευρώ. Αυτά θα προέλθουν από δύο διαφορετικά ταμεία:

• το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων (ΕΓΤΕ) το ποσό του οποίου έχει καθοριστεί στα 291,1 δισεκατ. ευρώ (σε τρέχουσες τιμές) και το οποίο χρηματοδοτεί κυρίως:
  • τις άμεσες ενισχύσεις που χορηγούνται στους γεωργούς και τις τομεακές παρεμβάσεις [κανονισμός (ΕΕ) 2021/2115], και
  • τα μέτρα στήριξης των γεωργικών αγορών (κανονισμοί (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 — βλ. σύνοψη, αριθ. 228/2013 — βλ. σύνοψη και αριθ. 229/2013 — βλ. σύνοψη)·
• το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ), το οποίο διαθέτει 95,5 δισεκατ. ευρώ (συμπεριλαμβανομένου 8,1 δισεκατ. ευρώ από το μέσο ανάκαμψης NextGenerationEU για τη βοήθεια της αντιμετώπισης των προκλήσεων που δημιουργήθηκαν από την πανδημία της COVID-19) και συγχρηματοδοτεί εθνικά προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης, τα οποία έχουν καταρτιστεί από τα κράτη μέλη δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1305/2013 (βλ. σύνοψη).

Επιπλέον, τα ταμεία χρηματοδοτούν άλλες δραστηριότητες στήριξης, όπως:

• μέτρα ενημέρωσης και προώθησης για τα γεωργικά προϊόντα·
• δραστηριότητες προπαρασκευής, παρακολούθησης και διοικητικής και τεχνικής βοήθειας.

Διάρθρωση διακυβέρνησης

Τα κράτη μέλη καθορίζουν τους φορείς διακυβέρνησης για την ΚΓΠ, και συγκεκριμένα τους ακόλουθους φορείς.

• Αρμόδια αρχή. Σε υπουργικό επίπεδο που είναι υπεύθυνη για:
  • την έκδοση, αναθεώρηση και ανάκληση της διαπίστευσης των οργανισμών πληρωμών·
  • τον ορισμό και μετά την έκδοση, αναθεώρηση και ανάκληση της διαπίστευσης του οργανισμού συντονισμού.
• Οργανισμός πληρωμών. Οι υπηρεσίες ή οι φορείς των κρατών μελών που:
  • είναι υπεύθυνοι για τη διαχείριση και τον έλεγχο των δαπανών·
  • οφείλουν να συμμορφώνονται με τους κανόνες που θεσπίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
• Οργανισμός συντονισμού. Αυτός πρέπει να ορίζεται όταν ένα κράτος μέλος διαθέτει περισσότερους από έναν οργανισμούς πληρωμών. Είναι επιφορτισμένος με πολυάριθμα καθήκοντα, μεταξύ άλλων:
  • τη συλλογή και τη διαβίβαση των στοιχείων προς την Επιτροπή·
  • την υποβολή στην Επιτροπή της ετήσιας έκθεσης επιδόσεων·
  • την προώθηση της εναρμονισμένης εφαρμογής των ενωσιακών κανόνων.
• Οργανισμός πιστοποίησης. Ένας δημόσιος ή ιδιωτικός οργανισμός ελέγχου που εκδίδει γνωμοδότηση η οποία συντάσσεται σύμφωνα με τα διεθνώς αποδεκτά ελεγκτικά πρότυπα και διευκρινίζει κατά πόσον:
  • οι λογαριασμοί του οργανισμού πληρωμών αποδίδουν αληθή και ακριβή εικόνα·
  • τα συστήματα διακυβέρνησης που έχουν θέσει σε εφαρμογή τα κράτη μέλη λειτουργούν εύρυθμα·
  • οι εκθέσεις επιδόσεων σχετικά με τους δείκτες εκροών για τους σκοπούς της ετήσιας εκκαθάρισης επιδόσεων που αναφέρεται στο άρθρο 54 του παρόντος κανονισμού και οι εκθέσεις επιδόσεων επί των δεικτών αποτελεσμάτων για την πολυετή παρακολούθηση επιδόσεων που αναφέρεται στο άρθρο 128 του κανονισμού (ΕΕ) 2021/2115, που αποδεικνύουν την τήρηση του άρθρου 37 του παρόντος κανονισμού, ευσταθούν·
  • οι δαπάνες για τα μέτρα που προβλέπονται στους κανονισμούς (ΕΕ) αριθ. 228/2013, (ΕΕ) αριθ. 229/2013 και (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 και στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1144/2014 (βλ. σύνοψη) για τις οποίες έχει ζητηθεί επιστροφή από την Επιτροπή, είναι νόμιμες και κανονικές.

Δημοσιονομική διαχείριση

Ο κανονισμός θεσπίζει κανόνες για τη δημοσιονομική διαχείριση αμφότερων των ταμείων, η οποία περιλαμβάνει τα εξής:

• για το ΕΓΤΕ:
  • τη δημοσιονομική πειθαρχία, συμπεριλαμβανομένων του ανώτατου ορίου για τις δαπάνες, του γεωργικού αποθεματικού, της διαδικασίας δημοσιονομικής πειθαρχίας και μηνιαίου συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης και παρακολούθησης,
  • τη χρηματοδότηση των δαπανών, περιλαμβανομένης της διαδικασίας μηνιαίων πληρωμών·
• για το ΕΓΤΑΑ:
  • τη χρηματοδότηση των προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης δυνάμει του στρατηγικού σχεδίου της ΚΠΓ,
  • τη χρηματοδοτική συνεισφορά της Ένωσης στις παρεμβάσεις για την αγροτική ανάπτυξη, περιλαμβανομένων των ρυθμίσεων προχρηματοδότησης, των ενδιάμεσων πληρωμών, της πληρωμής υπολοίπου και της αυτόματης αποδέσμευσης.

Εκκαθάριση λογαριασμών

• Έλεγχοι. Η Επιτροπή διεξάγει ελέγχους στα κράτη μέλη, μεταξύ άλλων ελέγχοντας κατά πόσο:
  • οι διοικητικές πρακτικές συμμορφώνονται προς τους ενωσιακούς κανόνες·
  • οι δαπάνες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 5 παράγραφος 2 και του άρθρου 6 του παρόντος κανονισμού και αντιστοιχούν στις παρεμβάσεις που αναφέρονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2021/2115 έχουν αντίστοιχη εκροή, όπως αναφέρεται στην ετήσια έκθεση επιδόσεων·
  • οι δαπάνες που αντιστοιχούν στα μέτρα που ορίζονται στους κανονισμούς (ΕΕ) αριθ. 228/2013, (ΕΕ) αριθ. 229/2013, (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 και (ΕΕ) αριθ. 1144/2014 πραγματοποιήθηκαν και ελέγχθηκαν σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες της Ένωσης·
  • το έργο του οργανισμού πιστοποίησης διεξάγεται σύμφωνα με το άρθρο 12 και για τους σκοπούς του τμήματος 2 του κεφαλαίου ΙΙ του τίτλου ΙΙ·
  • ο οργανισμός πληρωμών συμμορφώνεται με τους ελάχιστους όρους διαπίστευσης που ορίζονται στο άρθρο 9 παράγραφος 2 και αν το κράτος μέλος εφαρμόζει σωστά το άρθρο 9 παράγραφος 4·
  • το στρατηγικό σχέδιο για την ΚΓΠ υλοποιείται σωστά·
  • τα σχέδια δράσης υλοποιούνται με ορθό τρόπο.
• Πρόσβαση στις πληροφορίες και τα έγγραφα. Τα κράτη μέλη θέτουν στη διάθεση της Επιτροπής όλα τα απαραίτητα στοιχεία και έγγραφα.
• Ετήσια δημοσιονομική εκκαθάριση. Η Επιτροπή εκδίδει εκτελεστικές πράξεις που περιέχουν την απόφασή της σχετικά με την πληρότητα, την ακρίβεια και την ειλικρίνεια των ετήσιων λογαριασμών που υποβάλλονται από διαπιστευμένους οργανισμούς πληρωμών.
• Ετήσια εκκαθάριση επιδόσεων. Η Επιτροπή εκδίδει εκτελεστικές πράξεις, καθορίζοντας τα ποσά που πρόκειται να μειωθούν από την ενωσιακή χρηματοδότηση, όταν οι δαπάνες στο πλαίσιο των στρατηγικών σχεδίων της ΚΓΠ δεν έχουν αντίστοιχη εκροή με αυτή που δηλώνεται στην ετήσια έκθεση επιδόσεων.
• Διαδικασία συμμόρφωσης. Όταν οι δαπάνες δεν πραγματοποιήθηκαν σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ, η Επιτροπή καθορίζει το ποσό που πρέπει να αποκλειστεί από τη χρηματοδότηση της ΕΕ.

Έλεγχοι

• Για να διασφαλιστεί ότι η χορήγηση της στήριξης στους δικαιούχους πραγματοποιείται με ορθό τρόπο, τα κράτη μέλη οφείλουν να θεσπίσουν αποτελεσματικά συστήματα ελέγχου και διαχείρισης.
• Οι έλεγχοι από τις εθνικές αρχές περιλαμβάνουν ελέγχουν στους τομείς όπου ο κίνδυνος σφαλμάτων είναι ο υψηλότερος.
• Για ορισμένες πληρωμές, τα κράτη μέλη πρέπει να εφαρμόσουν σύστημα για τη διαχείριση και τον έλεγχο των πληρωμών προς τους γεωργούς, το ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης και ελέγχου.
• Προβλέπονται ειδικοί κανόνες για τον έλεγχο των εμπορικών εγγράφων των οργανισμών πληρωμών ή των δικαιούχων (ή εκπροσώπων τους) που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με το σύστημα χρηματοδότησης ΕΓΤΕ, προκειμένου να ελεγχθεί κατά πόσον οι συναλλαγές του συστήματος έχουν όντως πραγματοποιηθεί και κατά πόσον έχουν εκτελεστεί ορθώς. Αυτοί οι κανόνες δεν ισχύουν για μέτρα που καλύπτονται από το ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης και ελέγχου.

Κυρώσεις

• Πέρα από τη μη καταβολή σε ή την ανάκληση πληρωμής από δικαιούχους που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις επιλεξιμότητας, τις δεσμεύσεις ή άλλες υποχρεώσεις, ο κανονισμός απαιτεί από τα κράτη μέλη να τους επιβάλουν διοικητικές κυρώσεις, κατά περίπτωση.
• Ο κανονισμός απαιτεί από τα κράτη μέλη να θεσπίσουν ένα σύστημα για την εφαρμογή των διοικητικών κυρώσεων για όσους δεν συμμορφώνονται με τους κανόνες κοινωνικής αιρεσιμότητας, οι οποίοι συνδέονται με συνθήκες υγείας, ασφάλειας και απασχόλησης.

Κοινοί κανόνες

Ο κανονισμός θεσπίζει επίσης ορισμένους κοινούς κανόνες, οι οποίοι καλύπτουν θέματα όπως τα εξής:

• τις πληροφορίες που διαβιβάζουν τα κράτη μέλη στην Επιτροπή και τη χρήση αυτών·
• τη χρήση του ευρώ και τη συναλλαγματική ισοτιμία που χρησιμοποιείται·
• την απαίτηση διαφάνειας για τη δημοσίευση των ονομάτων των δικαιούχων, εκτός από εκείνους που λαμβάνουν πολύ μικρά ποσά (1.250 ευρώ ή λιγότερο, ανάλογα με το κράτος μέλος)·
• μέσα ώστε η Επιτροπή να διασφαλίσει ότι οι δαπάνες πραγματοποιήθηκαν σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της αρμοδιότητας μείωσης και αναστολής πληρωμών.