mm
sä
■ItrJSk
. "'.X'
v“ -V,-
■ V' 'i
*■'4
■:{*T .-. ,
. : <- , 4
* & $■> ;
■:;*"
..-j-vV.c^
&#4
. .*s',V
^4-,
«fcCr-s;^
*V*vSV;
■f VA’/A*
Ev^s
kr*Xv<Vf».
; v. ?>>
»i
M«W
Ä-: >
S'TfiF
w;3
Vr^St^t< -M.•$**
,-^^r.,>-*i «$r..«'• H
”4. >£ ■ * "* J >jf > r i*v**f^
■ *• + ' • r> <. . s. i* *nAJF.yfc V5 -*■•, i
G^M^UW
m^mmm
y+*9 rtfe
Ere'i - .; V“ -f-A* JJ- JS**'
W.'ÄV
K -V*
'"■i-'X

Schenkung
des
Vulkaninstituts Immanuel Friedländer
8996

4

y ,--w. /s ■ n - V 3
t:w"::V4 <rs»i

i ^ s

W-„,W
E:
iimrt
-d&nt- BuZcZc 2na &Z
-*4rtd. JHaSBfar* iTcttljp -JVeßj}‘
T 1

CAMILLI
EUCHERII
D E Q_U INTUS
E SOG. JESU
INARIME
SEU
DE BALNEIS PITHECUSARUM
LIBRI VI.
SERENISS. LUSITANIiE REGI
J O A N N I V.
DICATI.
NEAPOLI,
Excudebat Felix Mosca clo. Idcc. xxvi.
Sa PE RIOR.U M F ACU ETAT E .

V
^ -'s.
i -" E-
r^g^-^v
L
■ r .

CAMIL EFCHE; xur ,
DE f| DUlftTX I
15 1 50 C*: IESüJJ
H ISAE ihe
Jnzt- ?£■ cZsZ;
r jr
^‘;.^|iüi.V
lüllliliiKH'ii,
...
! *....:
\mrnm
- jlBMf' J

serenissimo AC POTENTISSIMO
LUSITANIAE REGI
J O A N N I V.
J o: Baptista de Qu intiis Pr^torii Amiterni Marchio.
Uamquam, SERENISSIME REX, multis obaeratum nominibus me Patruo meo profitear: id tamen potissimum est, CUt eidem gratias habeam immortales ? - 4 u °d Lucubrationibus hisce suis ( quae-
a 2 cum-

cumque illae sint ) viam veluti straverit , qua tuis advolvi pedibus auspicato liceret j mihique omnibus naturae, artis- que praesidiis destituto ad tam singularis gloriae fastigium pateret accessus . Fruar igitur tam excellenti Fortunae beneficio j nec praeclaram adeo nanciscendi patrocinii tui occasionem oscitanter e manibus labi sinam . Multa profecto fuere, quae me sub initium ab hoc aditu laudis non removerent modö , sed absterrerent omnino : cum viderem obsequentis animi reverentiam tantae amplitudini parem afferre non posse . Audaciae notam verebar , quod mei pene immemor tuum voluerim in conspectum venire , oculosque lacessere . Sed metum o,mnem , quem ipsa nominis tui Majestas incussit , e vestigio detersit penitus , atque adeo praefidentem fecit eximia illa facilitas , qua rude hoc , atque impolitum Opus cum suo Auctore perhumaniter excepisti. Ex illo quippe ad bene de me ipso sperandum quasi signum aliquod sustulisse visus es, Nec mihi persuadere poteram eadem me
cum

eum illo honorum societate non iri conjunctum , quicum arctissimo propinquitatis nexu conjungerer . Patere igitur , REX INVICTISSIME , quas vagientes in cunis , ac pene lucis usura gaudentes olim Musas hasce lactasti , easdem nunc regali adultas sub umbra, ac tuo nomine superbientes , nomine itidem tuo tegendas , a me Tibi sisti» Abeat, quaeso, cum suo Maecenate Horatius , cum Augusto Virgilius , caete- rique , qui ab Imperatoria non minus lauro , quam ab Apollinea omen sibi, nomenque peperere ? Ut ut illis Euche- rium assurgere & styli candor , & aurei sermonis venustas , numerisque o- mnibus absoluta cogat Poesis: patrocinio tamen tuo clariorem non fucatae assentationis lenocinium , sed intaminatae veritatis evidentia demonstrat . Quantum illi ab implorata Caesarum ope, ac praesidio decoris sibi , atque ornamenti adjunxere , Fama solum accepimus: quantum Opellae huic splendoris, ac dignitatis a Te uno accesserit, oculis ipsi nostris usurpamus credimus illa : haec incue-
murj

mur j splendido fortasiis ilia ambitionis menda’cio commenta : haec, supra fidem quamvis, testimonio tamen locupletisii- mo roborantur. Quod pretium Camce- nis hisce Balneariis unice feceris , in magna licet , non tamen in summa laude
O
ponendum : illud singulare , quod vitam ipsam attuleris. Neque spiritum adhuc e coelo ducerent, nisi per Te feliciter hausissent5 metuentes continerent se domi , nisi eduxisses $ reperent humi, nisi manu veluti tua erexisses , atque ad supremum , quo ne spectassent quidem , gloriae verticem extulisses . Hac plane illis ire successit . Non tamen via facta per gradus: momento ad culmen evasere inter infimam originis conditionem , & maximam adscitae dignitatis eminentiam ne punctum quidem temporis intercessit ut celeritas , ingens beneficio pondus accederet . Vix Aulae tuas , vix: oculis patuere : cum repente supra omnem aleam positae , hac aura favoris diem sunt imitatae , ac Solem : qui non parte aliqua, sed ssa- tim emicat totus . Neque vero passus
es

es ut rogarent : vota ipsa praevertere voluisti. Ea quippe, ea est indoles ingenii tui, ut nativis quibusdam igniculis ad Literarum tutelam feraris . Non aliunde accersitus, ingenitus Tibi liberalium Disciplinarum amor/ cum sanguine a Majoribus tuis accepisti . Et sane, nisi inconcussa Annalium fides, tot, tantisque Scriptoribus perpetuo firmata , ab CAROLO inter Caesares MA- ONO ( per quem bonae Artes diu con- lepultae tandem aliquando revixere ) Te originem tuam repetere luculentistime comprobaret : Idem ipse , posthabito Veterum suffragio , per Te dilucide evinceres . Haeredem tanti Principis ex asse ostenderet innatum illud omnigenae literaturae Studium, quo ad Sapientiam sponte, ac vehementisiime inflammaris. Luce sunt clariora, quae loquor / nec adventitiis probanda argumentis, cum domi , ut ajunt, mihi abunde nascantur. Ut caetera deessent, an non id palam o- mnibus factum, cum nunquam aliis antea excogitato consilio Historiarum Academiam Tu omnium primus in Urbibus

tuis instituisti: ac facem veluti reliquis Nationibus ad cantum Opus praetulistis Quo profecto Mortalium fel icisti mus id es assequutus , ut per Te spiritus apud Posterorum memoriam iis rediret, quos luce jamdiu carentes pene ab interitu vindicasti. Quamquam quid est cur Institutionibus hisce tuis materiem ab alieno repetam Solo, atque ab ipsis pene Inferis arcessam : cum a Te uno , vel in primo vitae tuae rudimento, uber adeo seges suboriatur, ut tuis hactenus rebus fortiter gestis, tot Scriptorum ingenia, industriae, ac labores pares esse vix possint ? Adhuc in medio relictum, scribenda ne facere, an facta scribere gloriosius ? utrumque unus idemque complexus es , campum enim factis tuis , in quo excurrere posset Historia, aperuisti latissimum :& per Te ipse scripsisse dici potes , qui aliis ad scribendum animos , viresque addidisti . Exultaret in hoc Oratio mea , REX INVICTISSIME , si alios quosque , qui tam ambitiosae laudis fuco trahuntur , non Te unum ilia respiceret, qui humano akior fastigio, ea
dum-

dumtaxat Te digna aestimas , quas per se Famä stant sua: non quae literis commendata alii de Te dixerint, chartae, aut marmora incisa notis loquantur . Intel« ligo profecto ea solum apud Te este in honore , ac pretio , quae nullis circumclusa limitibus , temporibus definita nullis , aeternitas una & metiatur, & comprehendat. Supra votum hoc tenes, & supra invidiam. Haeret enim , haerebic- que in posterum alte cordibus hominum infixa Operum tuorum memoria ; ere» stet in dies magis , magisque , neque ulla unquam aetas ea silebit, quae secu- lorum omnium recordatione florebunt. Nec vero Te, cum in eorum ore versaberis , ab ipso tantum Juventutis flore recordabuntur, j a bulla , ac pene a crepundiis inspicient . An non erit omnibus argumento perennis animi tui firmitas , constantia , robur , quod sub ipsa Regni , atque adeo vitae primordia in pacta ab Parente Optimo cum Aderatis Regibus fide permanseris? An J* 0tl moderationem ipsi tuam prsedica- bunt, qua supra aetatem, mortalemque
b ho- -

hominis conditionem , pacem armatus, ac victor amaveris? cum per id temporis constitutam volueris, ubi, asserta jam victricibus armis Concia , a ac soluta ab una ex munitissimis. Arcibus b hostium obsidione , in eorum perniciem belli turbinem vertere , blandiente tunc maxime Fortuna , jam poteras? Victoriam ipsam ( ut ille olim ) vicisse videberis : cum eam ad signa feliciter tua convolantem , in castris tuis merentem repressisti . Non enim inanes Triumphi imagines , ac simulacra , sed veram , solidamque gloriam , Populorum nempe, Regnique Tranquillitatem quaerebas. Illucescet profecto dies, quä Posteri benefactorum tuorum voluptate deliniti - quoties Te crebris usurpabunt sermonibus , toties beneficia tua usurpabunt . Quacumque oculos conjecerint , ubique munificentiae tuae impressa vestigia obstupescent . Nec Navalia tantum construendis navibus opportuniora : Tagum Na«
Visa) Concia . Concia, vulgb Miranda : in finibus Vecionum , ad Durium fluvium i ii Lufitaniä : quam Hispani occupaverant.
("b i Una ex munitijjimis Ardius. Vulgo , Campo Maggiorej ab iisdem va- lidiflimä obsidione clausa.
(*) Vhf-

vigantibus majori ne dixerim cura - an Impendio tutiorem redditum suspicient: cuni ne pars quidem una totius Imperii tui laudum tuarum praeconio carebit. Veniet tempus, quo Minoribus suis dicere gestient, quem honorem, dignitatemque Sapientiae Doctoribus habueris; Ut profusissimis Fisci sumptibus Studia amplificaveris; ut sub Te spiritum, sanguinem, patriamque receperint; in complexu semper, in oculis, in auribus habueris ; tantumque ea Tibi fuerint, siuantum illis commendatissimus ; nes ulla unquam exticerint, quae, facillime, atque in primis admissa , sinu tuo non exceperis. Qua tunc jucunditate in mentem veniet , ac sermonem Mathesis, cui amplificandae natum Te prope- modum Linguarum omnium commendatione praedicabunt ? Hierones procul- dubio suos ,Te Sospite , Archimedem , si adhuc viveret, non desideraturum opinor. Quin imö , Terram vectibus ille suis ^moturus , a Te uno in Regnis tuis» u ki p en £ extra Orbem consisteret , ha- buiffet, Vastissima quamvis Mathemä-
b 2 ticae

ticse Conimbricehsibus, atque Eborensi- bus paterent spatia Palaestris » animo tamen tuo paria non erant . Ulyssipo- nem etiam , tanquam in Capitolium, invectam voluisti . Quid plura ? Ly- eeis auxisti 5 hoc quoque parum est ; Honorariis Profestorum Ordini in annum aslignatis locupletasti . Eo sane consilio, ut in ipsa Regnorum tuorum Arce, in Aula ipsa Regnatrice Facultatum omnium Dominatrix triumphatura eveheretur j ac merito tum Ulyf- sem a illa Conditorem jactaret, cum se literarum studiis per Te non degenerem tanto Parente probastet . Aliud ex alio succurrit illustrius : tantumque mihi requirendus e copia delectus: cum maximam ex una hac dicendi patiar difficultatem . Hactenus bonae Artes a Te in aliis excultae ? * quid tuae in Te uno altius residentes ? Felix Arcadum Coetus , qui Te non Patrono solum , sed ( 6 inauditam animi sato suo majoris demiffionem ! ) sed Pastore gloriatur !
. Qn*
( a ) Ulyjstm illa Condituum i* l de primas Not, in seq.Carmine.
(a ) Cum

Quä laetitia Summus olim m Terris di* vini Numinis Vicarius, CLEMENS scilicet XI. redivivus gestiret , cum Te inter Arcades eo videret nomine Acclamatum Arcadem , quo ipse in Pastoricio eodem Conventu gaudebat ? Digna sane nominis translatione : ut ab summo totius Ecclesiae Hierarcha in Eum, haereditario vel ut i jure , transiret, qui accepta a Majoribus suis pietate, ad amplificandam Religionem tantopere incumbat . Experimento fatis oppido ad W esse poterat omnibus, quod periclitanti ab teterrimo Cbristianae Rei publicas Loste Corcyrae, instructa commeatibus , atque innumeris militum copiis classe praesentislimam opem attuleris . Satis - inquam, hoc aliis,Tibi uni non fatis« Tam velox , ac praepes , CELSISSIME PRINCEPS , tamque ad omnia intenta Pariter Pietas , atque accincta , ut tri- ftius aliquid hac tempestate pastis , illud unice pro remedio , ac salute suffigat , Te scire. Fortunam ipsam, Ulys- ^P°ui nimis infensam , de tuä bonitate, de vigilantia documentum capere voluisse

se crediderim : cum grassante 3 elapsis annis per totam llrbem contagione , materiem virtutibus tuis , campumque prostravit . Insedit alte jEgrorum visceribus Lues, ut Tu medicinam adbiberes^ Fluxit affatim malorum feries , ut caussam radicitus evelleres j Inopia laboratum , ut inopiam ipsam ditares . Nec erogatum petentibus auxilium , sed nescientibus ultro delatum : atque ea, supra quam cuiquam credibile est , auri vi, atque argenti delatum , ut Contages JEgris, Indigentibus Egestas, suus denique Miseris luctus, atque afflictio tanti suerit. Divinum id moribus tuis aemulatus, ut mala ipsa in bonum cessisse coegeris. Maxima quidem haec esse injuria inficias irem, nist extarent alia majora . In homines adhuc beneficus esse visus es : quid in Superos dicam ? Dies prosecto me deficiat,
(a) Cum gra/sante fyc. Anno nimirum 171;., cum per Autumnum sa- viflimb plure- menses tota Ulyffipone Lues veluti quadam grassaretur ; morbi caussasomni impendio detectas, ac propulsatas voluit Piiflimus aque, ac Celsiflimns Princeps. In omnes vallissima- Urbis Paroecias auri vim non exiguam distribui jussit: ut Malo in medicinam, ^sgrotis cederet in levamen,
ac prasidium : cum quotidie in fingit' los nummus , vuigb Cr u:i a do mtovo t erogaretur . Nec minor Sereniss.Regis cura fuit ut gtatuiib , ac Risci sum^ ptibus tantum,Omni bnsPbar m'acopoia- ruin Officina paterent, Medici opem serrent , alimenta affatim ad delicias usque,bellariis etiam pleni manu con* gestis, suppeditarentur.
{ a) Mu-

ficiat, si, quae dici in hanc rem possent,* coner exprimere . Quotus enim quisque est, qui verbis assequatur ea, quse assequi cogitatione vix credam ? Delubra ne magnificentissimis molium substructionibus miraculo paria, an Sacrorum Caeremonias , Ritufque Roma , atque e Vaticano ipso in Lusitaniam inductos enumerem ? Impetratum Patriarchae Munus, JEdemque recens erectam, an. ar &plislimuni Canonicorum Collegium redditibus auctum , honoribus, ac privilegiis decoratum ? Mafrensia , a an tllys- siponensia aggrediar Templa ? Opes ne locupletissimas , ac divitias Divino cultui mancipatas , an Operum Majestatemf* Non is ego ab ingenio , non is ab arte , ut ea pro virili commemorem , quae Fama ipsa majora censentur : vel laudatione falcem aliqua ea, quae summa sunt, hoc est Tua , carptim , cursimque perstringam. Thimantem b hic, ex arena
con-
c i r > ) M ajrensa Pratrer Patriar- i
tiff sEdem Ulyffipone magnificen- a ' m 'tegiis itnpenfisVatican® parem, D B? ni ittanv fatis hactenus cunv suo «fiarcha celebratam, ac notam : vi- , ah Ulysstpone lapide in Loco
•*ndigen. Maf rg Tempi“ 111 adeo inclytum Serenissimi Regis JOANNIS V. munificentia extrudum est ut miraculi loco haberi possit. Huic se Coenobium etiam pati splendore , ac majesta' te additurum PiissimusRex pollicetur, j (b ) Thimantem Vide Pii»,

consilio , imitabor . '.Agamemnonis ille , Iphigeniae nempe ad Aras periturae Parentis, vultum, quem digne exprimere non poterat , celavit . Quae pro rei dignitate verbis complectendo non sum , si minus superinductis artificio lineamentis , silentio saltem involvam . Non tamen hic inter tot decora, & digna tanto Rege ornamenta» defuturum mihi , defututum Eucherio arbitror locum, in quo aeternum Tibi uterque reverentiae suae mon i mentum exhibeat. Perge igitur, REGUM CLEMENTISSIME : & ea , qua te supra hominem probas» humanitate utrumque excipe:
Officiique a levem non aversatus honorem , En Fili devoto munere dexter ades .
( a ) Oßeiijttt (jfc. OviJ, Faß, i,

SERENISSIMO REGI
VATIS OBSE QJ1 IUM,
KCLTTE RE2C , Regumque jubar , qui clarus tlljjsei a Regna beas fundata manu ; ve- Bigal ab Axe
Cui gemino Titan , cui pendit ab aquor e Tetbys ,
Et nova Parrhaßo Tellus ignota Trioni;
Eoccipe pacato , ferta inter laurea , vultu
c JEna -
( ^ ) Ulyffei Regna. Ulyssiponem i (itania: Urbs, 3c Regii m Sedes: quas ßempe, x ta i_ iuiona: Primaria Lu-Ia Multis, & pr*sertim a Solin. c. 3 6.,
Sc Stra-

AEnarides prono famulantes poplite Musas .
Hoc erat in votis : buc me mea fausta ferebant Fata : insperanti parat hunc Thymbraus honorem', Quem neque fatidicis cecinisse oracula Delphis'. Alituum Levo nec präsent ire volatu Augur : & infpeBis Babylon fperajsst ab astris. Scilicet hoc reliquum ; deerant hac ultima Fama Incrementa tua j ut teneas cum summa nec ultra Progr edier Tibi pojse datum, quo splendor , & auBis Crescat honor titulis : ßc denique surgat uterque Altius , e Solio fi Te demittere Hirtus JuJserit hac facili deduBa ad carmina filo ,
Ergo ne Festino 3 rißt tam prospera Vati , PorreHis Fortuna comis ? hac debita pleBris Auspicia ? hac nostro tandem data meta labori ? O nunquam lustris posthac abolenda futuris Gloria ! Hydaspeis quam fignet fulgida gemmis, DuBa vel Heliadum pretioso liter a fletu .
Jte , mea quondam cithara decus , ite , Camoena t Clara coronatis qua postibus Aula renidet ,
Et Ceelo tantum illa minor. Parnaststa Pindi Nec vos peeniteat regali culmina TeBo , Permessum mutare Tago , nec Principe Phoebum. Sape Pithecusas b tacitis dum conor ab umbris Eruere : atque aliis nomen transmittere feclis ; Dicebam ( memini ) nec in irrita vota trahebar : Inarime , mea cura , mei pars altera : carmen Qui rude y & ignaro modulatus peBine chordas , Chalcidica nuper cecini te lentus in ABd j Quam vereor , ne longa tuse tibi tempora vita
In.
Sc Strabone ( ut Harduin in Not. Pli„. I in Not. p«r,. 1 67. IH.t.
21.; ab Ulysse condita dicitur. ( b- Pittecusas. Pitbecnsa: Nostr ( 3) Vestino &c. De voce hac satisl Iscbt». Vide Not. M.i. pag^.lit.t.
( a ) 1>

Invideat Sors atra: $ fata extrema sequaris , Indecori conjumpta rogo , damnataque bufto !
Vade i sed inculti qualem dedit ejse Parentis^ Conditio : patriaque memor cape munera fortis. Vade:sed Euboico tantum contenta recejjü ,
Et gyro spatiata brevi , procul ardua quaras Ne juga , nec tardos Armi Cardinis ignes ,
Aut Aujlri tentare vias j non prapetis Euri , Non Zephyri lußranda levi domus ultima lembo. Namque tuis fido non hic qua fidere velis Pandat iter Cynosura: novo nec remige Typhis , Parva per ignotos ducat qui lintea fiuBus.
T>um loquor ^ aButum Coeli de parte serena Intonuit l^vum : subito prait aura Jufiirro Blandior : attentas vox reddita fertur ad aures « Solvat io , dixit , nativo e litore , lata Solvat avi Inarime \ neque clarius aethere ab alto Sidus amet fulsisse suis, Helicenque carinis , Quam Lufitanel qua fi prapandit ab Ar&o .
Non alium auspicio Typbin meliore requirat , Quam quo perdomitum DuBore ingressa Pr fundum Lysia Gens , a Argus, Minyammque amula Pubes Fregit Atlanteum remis audacibus aquor:
Et geminos viBrix delata tetendit in Axes.
Vix ea : cum resonis jucundum e vallibus aura •Murmur , K insolito geminantes gutture blandum Carmen aves , certo firmarunt omine mentem . Grandior ex illo fihi visa , repente paternam Inarime contemnit humum : contemnit agrejies , Atque humiles habitare casas , pojlefique salignos , _ c a An-
tani G fT' !^ sia _ Gens i Ll ' si '
Lyssi Bacchi^"- ’ & L y sa > s ' u
3 clu su e>is,quos Lusitani*
notiien dedisse, Antiquitas fabulata est apud Flin. c, i.
(a ) Aga.

Antraque ■, K exesae latebrosa cubilia rupis.
Nec fatis hoc: dudum sublimi vertice pulsat Nubila; vulgaresque , ajlris contermina , coetus VeSta super , renuit circum privata morari Limina: patricios saßidit & illa penates .
Una rapit vigilem , non mollibus una fatigat Cura animumfiimulis: Aula, RE2C ALME,potiri Pojse tua ; A centum regalibus oscula plantis Figere : & acclini veßigia lambere lingua .
Nec mora : cognatis nido , plumifque reliBis ,
Ad tua ,solicito devehi a per aquor a curfit ,
Atria contendit supplex; demijsaque frontem Hoc petit : hoc , fatis nunquam cessura finifirisy Flagitat ; optatis ut poftquam constitit oris , Devotum Solio cor fiflere : Principis almo Obtutu expleri liceat ; damnataque votis ,
Optat amans tanta vitam pro laude pacisci . Quid moror ? 1$ tacito quid nunc mea gaudia pra- Continuijse finu ? laxata Phoebus habena (flat Latitia det Jtgna sua\ viBuraque in avum Angusto erumpat male clausa in corde voluptas. Audiat hac : faBiepue memor , qua labitur , cetas Testis: amet seclis eadem mandasse futuris . Excessura fidem quamvis , mirandaque, credat Posteritas: nofiroque libens gratetur honori. Credite : non vanis sensum prasagia speBris Delusere : leves nec vox evasit in auras Ludicra ;: regalis dimoto cardine Sedis Extemplo patuere fores ; ad teBa vocatur Inarime: Augustas immittitur hospes in JEdes. Nec tantum hospitio,PRINCEPS signaris,& Aula Excipis; ornatam fertis ( proh sanBa Pronoea Numina, quem tandem Terris Heroa regendis
An •

Annuitis Coeh lapfitm !) Solioqus receptam, Regifico , Generöse , jubes praefulgere in oßro. , Per Te , qui vires opera ad majora mini/Iras Imperio jam digna nitet t gemmantia traBat Sceptra manu : Tecumque sedet par illa ; precantes Audit, & aquali Populos ditione coercet .
Jamque peregrinis spirare insignibus altum Fisa , supercilium , majestatemque verendam Induit : & vultu Fortunam elata fatetur . Pieridumque memor, per quas celebrata renidet t Reptantes attollit bumo : penitufque jacentes Frigit , ereBafque animis regalibus implet J Ft cupit exorti fecum gaudere Curuli .
FiaBenus, ignotas inter qurefita myricas, Stramineum plerumque larem , tugurjque latebras Incoluit; par cumque filo captura fiporem , AEquorea durum stravit pulvinar in alga . Ha&enus attritam plebejo cyclada cultu,
Nuda pedem , membris aptavit j A usta frequenti Sole genas , inopi tantum contenta paratu ,
Aut myrto evinxit crines, aut nexa ligustris inseruit tenerae subrustica lilia fronti .
At nunc informi dona haec Jyhestria luxu Dedignata , aliis exornat tempora fertis .
Pro myrto gemmas, capiti pro floribus aurum Addit , iS Eoo quidquid Thetis Indica Ponto, Quidquid in Agarica a jaBant Pandiones b AB a. Illam Cumeo vix taBam Flaut a phafilo
No -
sa) AgrnrUi 3 Ae. A Sinu Agarico, Argarico,Lc Olgarico ( ut F errar.tn Ftxic.Geogr.jyii Gangetici pars est: in- Peninsulam Taprobananl ( vulgb Ott-no) Lc Coryn, vulgo Manttr.
Pandlows . Pandiones oHra
incoluere Oram illam , quam nunc Co- romandel dicunt, ut Giannettas.
I grapb» 1.6. c. 4 * : & cujus pars Australis^ ab insigni margaritarum piTcarlone, Co- 1 sta della Pefcaria vocatur . Giannet.//? Not» lib. IO. Halieutie» mihi zzg 9 (Rf'

Noverat; Euboica procul hinc e sede , remotus Viscet Iber , Rhodanique colit qui litora : quosque Rhenus alit , Tamesjque suo quos alluit alveo, Quique alie sub Sole calent: madidi/que rigentes Sape comis , alium soliti lassare Booten .
Non tamen hanc adeo tanta saßigia sortis Immemorem fecere fui; nec regia tales Limina dant animos , ut priscum oblita recuset Nojse gradum , A fato se se geffisse minorem . Namque per insolitos Tecum ad sublimia calles Vum rapis , evehi am , REGUM ter M ANIME , cogis
Te coram in patrio ßbi jam vilescere censu. Quippe , ubi Paonias Tibi cernua straverat undas, Pauperiem confejfa suam , spernendaque donis Protinus erubuit: Dominoque expalluit impar , Qualis adoratam Jylvis cultura Dianam Inter Hamadryadas fi quando rustica Nymphas Phidila convenit, detrito lurida panno, lncultifique comis : turpi dum vilia prxbet Poma manu, viso tunc Numine territa , gressu Proripuit se se tacito: pudibunda recespt,
Et procul obscuris timidum caput abdidit antris. Haud aliter , refugis torquens vestigia plantis , Illa verecundis latuit pene obruta lymphis,, (vis At prohibes,REN ALME fugam',turgentia quam • Tot Tibi fitpplicibus famulentur Flumina ripis, Et gemmas , aurumque rotent : haud ulla liquorum Munera , tantarum spernis Dominator Aquarum. Oceani in morem , Fluviorum maximus AuBor Qui licet , & cunBos itidem licet ubere Fontes Contineatque snu , Terrasque immittat in omnes j Haud tarnen , exiguo tunc cum redit amne , repellit
Albw

Albuneam: veteri fei rurfitm in feie locatam Accipit : K totis remeantem ampleBitur ulnis . Lyßadüm auguflo quid aquatica dona Potenti Regnatas inter Scatebras , a Fluviosque s a Lacufql* Nunc opus ? auriferas viden Olli ut veBet /[renas Ditior , impofitoque fluens ut Ponte tumescat Munda : b Machaoniis A gratior ußbus aptam Fundat aquam Populis , illibatamque miniflret ? Non ego te parili florentem laude relinquam , Ozecare , c K celsis venientem e montibus , Ana^ d Condere qui caeco sub opertam tramite terram Sape caput gaudes , K sepe renasceris idem.
Stat Minio > e Dur ioque l ' decusimeritufqi Tuellam s
Si~
f a ) Regnatas inter Scatebras tyc.
Fontibus, ac Balneis Lusitanis ■dedicatis, consule, qua; dicentur lii. 5. £ a g.i4 9. 150. zji.,& ibid. in A/of.prae. fertim HtJ.föseqq .. Nec non Andream Rcsendiuui lib.v. De Antiqui i. Lufitan.
( b) Munda . Munda , vulgo Mi>»- dego : de quo , Pistet cateros, Ptoiem. *. 1. c.j., PÜ11./.4. e.M., Strabo Auriferis arenis ut Tagus, Conimbricain alluit. Superbissimo Ponte ab Rege Aifonso Henriqnio constructo, atque a Sancio t. ejus filio restaurato compi- cuus. Incorruptis aquis, haustu salubribus , ac medica virtute pradiris Commendatus . Ejus virtus ptsserrim Contra sanguinis, atque Intestinorum Calores, contra Convulsiones , ac Spasmata &c. Ita ex Litteris citandis pag. 24,- Ut. b.
( c ) Ogecare . Ozecarus , Indig. ZeWf, prope Mundam in Turdulis, (Ital. Provincia di Beyra) in Tagum influit , aureis etiam arenis . Hujus aqua utiles sunt ad pellendum HydropemiSc generarim ad sedandos Tumores a calore provenientes: ut ex Allegatis Liter.
Ist) Ana. Anas, sive Ana, Lufitan. G~uadl^ na , E v and r i am , Indig. Oliven- ? a i intersecat. De Hoc Plin./.j.r.i.,Or- > '"quit , Laminitano Agro (vul j go Campo di Montie! ) citerioris Hissn- ]
nia : (f modb se in stagna fundens , modb in angustias resorbens , aut in totum in cuniculis condens , sapius renasci gaudens , in Atlanticum Oceanum effunditur . Diurecicä , ut ajunt Medici,, virtute prasignis est. Ex supra citat. Liter.
( e ) Stat Minio . Manius a copist Minii, quo abundat: dictusque Lusit. Minho : inter celebres Lusitania Flu- vios.De hoc etiam Pii./.4,r.za.:£t quatitor mille poffus ore spatiosum asserit. Oriri ad Aras Sextianas, vulgo Ango,, ait Giannett. Geograph, lib. 3. cap. 4. Ejus virtus pracipua est ad eijciendos Vermes,& contra Morbum Gallicum: ut ex Liter, cit;
( { ) Ditriogue . Durius , vulgb Doro , seu Detero : e maximis Hispania , ait Plin. /.4. c. 10.; ibidem nascitur: pro- venitque a vasto Lacu in Monte Idube- dä , I ndig. Si erra dsOrliom, juxta antiquam Numantiam. Lusitaniam dein' de Ingrediens, Orbem Conciam, Indig- Miranda, alluit. E parum utili saluber hic evadit, ad expellendos prasertini Flatus, quos Melancholicos vocant , & Cephalalgiam , Ita Literaiallegata.
( g ) Tuellam. Tuella , ex iisdem Literis, in Gallacia ortus, per Lusitaniam prope Urbem, vulgb Vignali ,
stuit j in Durium deinde se exonerat:-
ma*

Signat bonos ; ja&isque licet sub Ibidibus erret
Arte laboratis multa , pra/tantior olli
IN.'on una e domitis consurgit adorea morbis.
Et Tabora a depulsus Hydrops , diffraBaquefibris Lithiafis veteri b sua dat pr<scc}ria plaufit .
Quid modica reseram sub regia jura fiuentes Callipodem , c Limi am que 4 cbely , Nacbimque , e Cadavumque , f (flem , h
Et Vacuam , s K gemino claratum nomine Ale - Mmimumj- Suburemq A pressu puppibus Avuml} Serus ab occidua noblem vehet Hesperus Oeta , Si medica tot clara velim virtute , vel auro Perlita Pierio diflinguere Flumina cantu .
0 quis io levibus ve&um per nubila pennis
Sistat,
magnificentissimus illi Pons impositus undeviginti arcubus affabre laboratis. Lithiafim, atque Arenas expellit.
(a ) Et Tatort. Tabora, vulgb Ta- vora , ortus in Provinciä , quam Evar- diam appellant , Turdulos alluit. Hujus aquas diuretics, utajunt, utiles liabentur contra Hydropem, & Lithia- fim . Ira ex literis &c.
{ b ) Lithiasis . Lithiasis , Ital. Mal di pietra . Vide A r of. pag.i 87. lit.d.
( c ) Callipodem . Caliipodes,ut Re- sendius : Aliis Calippus: Lusit. Cadam, seu Zadaon, & Sandano , ut Ferrar. Lex. Ceogr. Ab Agro Eborensi veniens, fluit adUetobricam ( vnigb Almadas, Ptolo- mso Setnval ) ad ostia Tagi.
( d ) Limiamque . Limia , ut Mela, & Plin. I. 4. e. zo ., & Limaa id. Plin. e. 2,2.., vulgo Lima t & Straboni lib.g. Lethe:?^ oblivionis Antiquis diBus,mul- iumque fabulosus , ait Plin. loc. cit. Per fines Bracarte, & Limios populos, in- terDurium,& Minium in Oceanum in. fluit ad Vianam, <juaä Indig. Viana de Eox de Lima .
( e ) Nebimque. Nabis, Lusit. Net- »a, teste Vasconceilo, ab Oppido cognomine N«be, in Bracar» ( Braga)
finibus ,prope Limiam .
( f ) Cadavumque. Cadavus, Lusit. Cavado , s Cabado ; Bracaraifr alluit e in mare ad Fanum Oppidum devolvitur.
( g ) Et Vacuam . Vacua Straboni, Vacus Prolem., aliis Vacca , & Vagia, Lusit. Vouga , cum Oppido', seu Pago, inter Durium ad Boream-, & Mundam ad Austrum: in Oceanu,m Occidentalem inter Lacobricam ( Indig. Lagos ) & Portum decurrit . De hoc Plin. I.4.. e.zx.
( h ) Alefiem. Alestes,Antiquis Celandus : Lusit. Rio de Braga i Bracatam intersecat, teste Vafaso.
(i) ^minium, sssminius, de quo Plin. /.4. e.iz.: Lusit. Rio d'Agueda, ab Urbe cognomine : ido. m. pajs. a Minia in Austrum distans , ait Plin. loi. cit.
( it) Suburemque.Silbiir, Lusit. Sor. ut VasconceHusjin Tagum apud Salva- terrant fluit . ex Ferrar. Lox. Ceogr.
( I ) Avum. Avus, Lusit. Rio d' A- Vts : secundiim Ptolem. patiens navium ; inter Durium , & Minium, ili Oceanum Occidentalem dilabitur ad Abobricam, Lusit. Vilia de Conde. Ferrar, he, tit,
( a ) asw*

Sißat , uhi In Arme felicior incola , terris , Quasi a que diu fruitur ja&antior Aula !
Hic bene, qud diti spargit sua cornua limo, Pallentique Tagus decurrit gurgite' lymphis Hic bene po/ihabitis , tenui quas carmine cultas Noster adhuc cecinijfe labor, sordentia multo Tergeret ora luto mea Pieris ; haußaque terßs Pocula tunc labris a tanto sumeret imbri.
Aurea tunc Vati Latio sermone redirent SecuU ; sic reduci ßueret Sebetbus in auro Rufus : ut Andino fama eji sluxiffe Maroni, Sirenum in placidis cecinit dum Pascua ripis. Huc properet , cui laudis amor ; detergier alveo Hoc petat, ad magnos quisquis festinat honores ; Et nova cui sumptis arridet tejsera ßgnis .
Hic Solio b inßdens , K lympha lotus herili,
Dum veteri armatum ritu latus inftruet ensts, Jam novus arreptis iterum splendescet in armis Qn&us Eques'. c Patriaque teret generofior hoßes.
Repius hac inter tanti dum nominis aura , Inarime , te nutrit honor , bene ferre secundam Disce pari Fortunam animo ; turpemque sene A am Exue; namque alio rursum praclarior ortu Nasceris: & magnum vix nata adolescis in avum. Nil etenim excelst, nil jam tibi grande reliBum,
d Quo
^ ( a ) Andino fama est fluxtjfe Maro - ( Neapoli quippe P. Virgilius Maro j
* e Ptem annos moratus,Georgica edidit;: in ejus VitS .
( b ) Solio insidens . Quid Solium in balneis , vide in 2\Tof. pag.z^. lita.
lc ) Cinßus Eques. Allusum hic ad veterem morem , quem fuse referunt Correctores Decameronis JoiBoc- Cacii Ntlla Novella g. della Giornata 8 . t & poft hos Franciscus Redius *11 suo Dithyrambo , cui Titulus , Eae. i
co in Tofeana , V.Cavalierfempre bagna- to . Qubd scilicet Balneo per horant perfusi , ac per alias deinde casremo- nias Equites gladio instructi armabantur : & Equites Balnei , vulgb Cava- lieri dei Bagno dicebantur . Meminit etiam horum Equitum In Lrxlco Militari, nuperis rypis edito, eruditissimus P. Carolus de Aquino Soc. Jesu , Tom. z. pal. iij. V. Ordinet Sacra Militi* * Equestris.
(») At-

Quo suheas i rerum crevisti ad culmina , faustis Auguriis assuesce : mari sic tuta secundo ,
Sic rapidis da vela Notis : atque alite dextro Transgredere Hesperias , & Eoas ocior oras : Ausa triumphali Tii ana lacessere cursu.
Te prAt Ille , suas cui jam ViSoria lauros , Notaque vis animi , meritisque obnoxia Virtus Stravit inaccejst non cognita litora Nerei :
Atque alio innumeros detexit in Qrbe triumphos. Argoas quid Fama trabes , 3 & robora Divum Prodigiis animata canat : quibus JEfine natus Vellera sopito raperet Phryxaa Draconi ?
Nil veris aquale dabit vel Fabula : quando Tu mihi , Lysiaca Lux o clarijstma gentis ,
Tu mihi , Tu nostra , fingunt quasimnia , prastas .. JEnaria'. fi lata , tuo fi numine viBtix Inta&i nova claustra freti tentabit; & Orbis Pars faciet pofirema viam ; dabis Ipsi faventi Motum aura, & primum velis felicibus omen. Et fi qua fuerint infesta per aquor a- nautis , Ipsie etiam immotis barebunt rupibus , ipsie Non iter impedient Symplegades; & tua passa Jura , dabunt faciles Phoebeis puppibus undas.
Te Duce Hyperboreis ibit trans addita Zonis Sidera , trans anni metas : Solique negatum Inarime pravertet iter . procedet eodem ,
Imperii quh Regna 'fui. i qua margine Coelum
. ,l ' ! . ! '' • ! " Vix
(> ) Argoas quid Fama tr'abe's CW-Pa- tet hoc ex ilb Cia ud. De Bello Getico, -sub initium , ubi sic
Flec nemoris tantum vinxisse carentia
sensu
Robora : sed caso , monitu Jovis , augu*
- - licet omnia Vates'
In majus celebrata ferant ; ipsamque
secandis
re luco
Arbore prasaga fabulat animasse io* • quaces »i
Argois trabibus jaftent sudasse Mlntr-
fa)

Vix operit : vix Plmhus obit jam lassus : &* ultro Urget anhelantes spatia ad majora jugales . (tis Interea obscuris dum Tu t REX lNCLTTE,cbar~ Luce frui das poffie meis , qua pauper acerrä Nunc Tibi thura liten?.qu& mutier a digna reponami Non mihi ß Ganges .» non ß tuus egerat alveo Dona Tagus : toto vel quae tibi ßdere servit In pretium mihi sudet Eos , gemmasque minifiret t Sufficiam; ga%a non bic , opibusque superbis Una fatis Tellus , vel utroque ab litor e poris. Parva tamen noflri Tibi debita dona laboris ■Accipe : parva quidem , sed sic accepta , nitentem Divitiis Ophyren poterunt , Hermique procellas Vincere : Amasonio fulgebunt clarius auro .
Ne tamen immemori rapiat sub nube vetufias Munifica, diffusa manu benefaBa sed iras - Fatorum contra longceva at at e perennent; , Rursus ego Inarimen repetens , modo votafecundent Numina , Phidiacas imitabor sedulus artes ;
Et Vatem oblitus. , sacro tamen incitus oefiro t Moliar artifici monumenta ingentia ferro . ,
Ipse manus ad coepta reget : conveffiaque Pxan In calum sua pleBra dabit ; sublimia quando Signa meos poscunt celebri tentamine nisus , Monte minm necsurget opus; namque hic mihi celso Vertice , subjeBas qui nubes- inter , & auras Exit , K JEnarice campis dominatur Epopeuiy * ln regale suis simulacrum cautibus ibit; Versaque in heroas animans sua saxa figuras , Eyfiadum clara reseret sub imagine Regem.
Ille dabit specimen , b qui quondam magna locutus t
d a Pel-
(a) Epopem . Epopeas, praaltiflÄ- j
mus. jEnafias Mons, Vide lib.i. s a l -1
in Nos. prssertim lit.m.
I tr ) Ille dabit specimen tye. Narrat Stta«

Pellaei in formam convertere velle Tyranni Dixit Atho . quae vana aliis incepta , canoros Haec facili ad numeros molitur Apolline Vates. Par Operi Rupes : astris quae proxima , reddet Quam bene ßdereas raptum sublime per arces Mente caput , divina movens ! quce-dia frequenti Vota fovet studio , summoque aspirat Olympo : Cujus ab auspicio Regni molitur habenas :
Et Populis , placido ceu Jtdus ab aethere , fulget. Mentoris hic quamquam non ßm praeceptasecutus : Nescio quo Divum fretus tutamine , vultus Dum conor , REJC ALME , tuos effingere , vultus Effinxisse Numa videor: qui sacra Latinis Thura inferre Aris docuit , cultusque Deorumi Indocilemque novis frcenavit legibus Urbem. Quam bene magnanimum , natumq; ad fortia peBus Marmoreos inter flices manus exprimet ! armis Hon tamen , aut valido loricae tegmine , non boc Munitum clypeo cupiam septemplice : vallat Namquesatis srmatque sua velut aegide , Pallas • Dextra regat sceptrum : demista coerceat ensem Altera : paciferoque latus mucrone quiescat .
Sub pedibus demens jaceat Discordia , riBu Nequidquam infrendens^ jaBifque in terga colubris Vana Supersitio Latias terat ore catenas.
Post ego porentefque • Urbes , atque Indica vastis Regna pingis vellem sculpto superaddere saxo ,*
Si
Strabo , pr$ csteris , srb.i^., Ephesum quendam ( Stasicratem Alii nominant) sollicitum fuijse Alexandro se Montem Athon“e in ejus formam fabricaturum %fc. Idem. habet Vitruvius In Prxfat.Hb,z.i sed Dinocratem Macedonem fuiffe di- cit.Meininit etiam Plutarch .Orat.z.Dt
Forf.AIexan.. Girald.D* Deu Gentium, Synta r i 7,De Semiramide simile narrat; Hac enim in Bagistfrene Monte Medi® , suam in petra esßxstem decem & septem fiadiorum mscnlpi jujstt , quam centum Vir i muneribus venerarentur ass- , dui, ut Sacerdotes.
(a) Gan~

Si modo cum Regnis , cum tot fatis Urhihus unus Non fuerit , geminas qui tenditur Orbis in Aridos, Multifida credam parvo sub limite rupis PoJJe capi : K tantis habilem fe prodere coeptis Illa , ter invidum quce vix capit Infula nomen «■ Si votis , animoque pares Natura dedisset Inarimce fines , fines vix clauderet ather .
Tunc ego Gangaridüm , a Badagumque , 8 A Memnonis oras ,
A&oridasque b mari in medio , Prajfumqi c jacentem Propter , djf Occiduo piscosam in Utere Corjn 4 Exprimerem . Bariga&a * suis opulenta colonis , Hefperidafque f Arfinaris , s & tu
Non procul extares , Cte/a dileda Milipfar . h Fervida 1$ Aufirims hk Principis Infula 1 flammis Staret : A aquor eo Bar ace k circumlita Ponto,
Et
f a ) Gangaridüm, Badagumque&c. Gangaridas, & Badages India Populi, quorum Primi Gangen, vulgb Bengdla, Alteri Indic» Peninsula: Montana co- iunt. Vide Geogr. G>annett.lib.6.e.i.,&
^nutic.lih.,. ,& 8.
s b ). Azoridasque &V.Azoridas vocat Giannett. Naut. 8. Insulas , quas Alii Flandricas , Azores , & Tertias appellant: vulgb [sole Azores , a degliAftori, *Ttrzere : quod tertio loco sint dete- : in Oceano Atlantico ad Septentriones ; ut idem Geogr. I. 7. c.iz.
( c ) Prajfumque. Praffus,ex eodem i' > ‘ 7 ' c '9'> & Naut.q., Promontorium, * Urbs Africae , Lnsitanomm Colo- > vulgb Mozambique:
( Coryn . Corys , Eidem Nant. “•» & Geog.l. 6.r. 6. Insula Mänaria, vul- E® Mandr, ad Occidentem inter Ceila- »urn , k« Piscariam .
_s e ) Barigaza . Barigaza , aliter s olim Chersonesus : Urbs A si» in . ,ä citeriori, i n Infula parva cogno- roine, ad Oftia fluvii Maiidov», in otS litorali: Lusitani Pr«toris, & Archi-
'episcopi Scdesiut Giannett. Geogr.1.6, Naut.l.7.
( s ) Hesperidasqfie. Hesperides vocat idtyn Auctor , Sc Gorgones , Geogr, 1.7. c.iz., quas vulgb Isole di Capo Ferri e dicimus 4 ex adverso Arsinarii sit»,
I in Oceano Atlantico, ad meridiem.
( g ) afr/!»ariJ.Arsiuaris,Promonto- rium , quod Ptolemsus Arsinatium , Ital.Capo PVrdfjArsinaris dicitur Nant. 7. a Parthenio.
( h ) Milipfar . Milipfar Giannet. Geogr. 1.6. c.t,., Naut.V., qns vulgb Meliapor, vel S. Tomafo •• Apostoli hujus pradicatione ,prodigiis, ac sanguine estuso illustris: & ideb Calo dilella j Ad meridiem,in India: Peninsulä.
(i) Principis Infula. Insula Principis , vulgb Ifola dei Principe: 40.Lcileis a Guiues Iitote Austrum versus: ut Fer rar.
(kj Barace. Barace , vulgb Bar- zaim: Urbs munita, & parva Insula prope Sinum Barigazenum , Golfo di Cambaia.
Ca) C*-

Et Camam y a & Manare , b sylvisque Atiam tica Cerne c
Cognita, & /Etbiopumsub ßdere torrida , K Afram Zangebar am d juxta Tellus protensa niteret . Non bine merce Jua Mambacia e dives abesset > Barbarico quam clausa sinu maris unda coercet. Tite, quoque Muxirim f posiet , multoque refertam Ambare Querimbam , § , o Salsetbi , h Viator
Aspicere : A Cc«g j ^ Indigenas , aurique feracem Et Sfalam K GuineafpeBanda tot Oppida,totq’ )t Arce quot illußris , valloque Angola m tuetur . Parte alia imposto nutantia pondere , A Subter anbela jugo gemerent qua saxa , viderem Brqßlidüm n late fluBus , celebrataque Olind<& ° Litor a , & Ammer ic a dignas te Principe Terras , O Lysiaci fortunatijsima sceptri ,
Ma-
( a ) Camsne. Camane, Incolis D«- »jaicOrbs, & Emporium celebre juxta eundem Sinum Barigazen um . Ferrar.
(bj Manare. Manore, Indig. Miz- «3r ; Arx Indis citra GangerninorS Oceani Sinicir Aliis Bandem t ut Eerrar.
( c ) Atlantica Cerne. Gerne Atlantica , Teste Sansone , ut Ferrar ., qua; nunc Madera: Insula Oceani Atlantici.
( d ) Zarigelaraht.Zangebara t 'Ghn- nett.: Ferrar. Zangibera: vulgo Zan- zihar : Africas Insula in Mari iEthio- pico.
se) Mamlacia . Mambacia, Indig. M omina- Urbs, & Emporium iEthio- pis, ad Sinum Barbaricum , vulgo Mare di Zanguelar-. ut Parthenius Nant. j.
( f) Muxirim . Miixivis , Indig. Chatti , vel Ciattl: nobile Emporium in Indis Peninsula in Decano Regno, in orS Occidentali. Giann. Geog. 1.6.e.^.
s.g ) jQuerimham . Queriniba , vulgi Jdttiramla : Africa; Insula in or3 Zanguebatiae Regionis.ut Ferrar. Hanc Ambare ditem, quod ' maris unda in litus ejectat, asserit F. Jo: Joseph a S. Theresia. In Hijhr, Sra/iIianS Par.l.l.g.
( h ) Salsethi . Salsethes dicuntur Giannett. Salerid.S. , qua Ital. [fele Salfette: in Indite Peninsula , cis Gangem , & ad Ostia Fluvii Mandova.
( i) Cangi. Congum , Ital.etiam Cengo: zEthiopia inferioris Regnum. .
( k) rt Safalam . Sofala , vulgi ZofaU : Regnum , & pars zEthiopisj Cafreris regionis , auri ferax
fl ) Et Guinea . Guinea , vulgi Guinea , quam Gentis vocabulo a calore , & ariditate nonnulli dictam voluerunt: ingens Regnum ad Orientem.
( m ) Angola. Angolae Regnum,vulgo Regno d'Angitia , ibidem validiffimit
Arcibus a Lusitanis munitum.
sn) JSrafilidum fac. A Brasilj3.it! Americss Orientali, sub Zona Torpidä Australi, in i s.. amplissimas Proviftci» divisa. Brasilia quidem ab ArbuteBrasil gentibus nuncupata, Ital. Verztno , qu» vastissimB huic Regioni nomen dedit.
( o ) Olinda fac. Olinda , primaria oli m Urbs Provincia, vulgi Vernam- iuco in Brasilia : Episcopi ,& PratoriS quondam Sede*.
c.) jo.

Majorum ingentes , JOSEPHE , a ausure triuffl« Quo nascente , novis Coelo se tollere palmis (phoi . Urbs Laertiada b f/? j & fulgere Delo ,
£/ Thebis illustrior: 'ha sua quamvis
Alcida , & Bromio dederint cunabula : quamvis Et Jove se Crete , se ] abdet Apolline Delos, dp fi etiam lymphis irent infignibus Amnes Pene pares: flueret que undis Argenteus c alter, Alter Ama&onidum d reserens cognomen: fä ultro Saxea captivo morderent vincula flubdu,. -
Nec non hic jpoliis se se j abi aret opimis ,
Conßlio , magnijque potens Capralius e aufs: Ante aliis nunquam qui cognita litora primus Brafilidum potuit vi&rici tangere Pinu,
Mijsus in Imperium magnum ; Patriaque , Sibique Immortale tulit ventura in fecula nomen.
.Talia Dadaleas steterint cum\Signa per artes Condita: Martigenüm ^ renovans Spebd acula ritu, Roma quibus quondam , Populo plaudente , vacabat Thermarum in medio : Latiasque imitata Palafiras, Tota Tibi JEnaria certet,REX ALME,Juventus. Esc Therma , Fontesque patent i hac Area ludis
Aptäp >
) r } 0SEp UB. JOSEPHUS, Se- j ‘Cilicer Brasilia Princeps, Sere- V. filins natu major.
Vris Bnertiade &i, Uily.flipo 'iiinf e >1 ab 01yfle condita: ut iub,ini
sf _ -^ T gtDteta . Amnis Argenteus, ® r afil ' 111 * e p ^ ttta , celeberrimus: in A t i atn , ex unä parte claudit, atque ( d ? nt ‘ cu m deinde influit. iiiai on - Alter Amazonidu?n . Amnis A- Naut. " 7 US 1 *> ve Amaion , ut Parth. 11 Grld > Vu <gu Rio dellt Amazoni:Aliis Terras.. P “ r “ • Maximus inter omnes » R em ! m Orbis Fluvios . Amaionius, S o «maionum: de cujus deno-
minationis origini,vide plura'penes c!r. Giannett. Geogr. I. 8. r.8.. Nascitur,ii\ Peruvii , ac Brafiliam ab Regi» Ama- xonum .dividit: deinde I» Oceanum Atlanticum mergitur: : '
. (/e J Capralius . Capralius . Petrus Alvariis Capralii , LusitanV Ca. iral : nobilissima familia in Turdulis: qui anno i yoo., vel at Alii i yoi., ab Emmanuele Lusitania Rege navibus instructus, Brasiliam omnium primus detexit: & eb 8. Kal. Maii appulit.
( f ) Martigenum renovans Spectacula . De Spectaculis , ac Palastris, quas Romani exercebant in Thermis, vide
lib.z, pag.St.
(a) Te

Apta ; theatrali frontem hic redimita corymbo i No/lra tuis poterit Pubes plaußjse trophais.
Ipse caput foliis lauri vallatus , amicos lnfiituam de more choros ; celebranda quotannis Lata dies , & sacra tuo de nomine curret .
Hac F aftissgnanda: hac , dum redit annua dextro Omine , Pancbais incendet odoribus Aras: Grataque Coelicolis , Te sospite , dona rependet. Dumque tuas late resonabunt compita laudes :
Te Prochyte , a 13 grata te vocis imagine saxis Pusa procul Fless ^ Me gare que Olympia a reddet.
Nec te prateritam , Leopoldias Außria b tanto JunBa Viro , vox nojlra ßnet : te consona totis Mnarie Jylvis , Collesque , $ Stagna loquentur * Partbenopesque , Atavum claro , MARlANFlA, Imperio dominata , hilari te litor a discent (tuorum Murmure , te resonis finuiße in vallibus Echo. Sic gemino Inarime Regum munita potentum Praß dio , extendet vivax in secula famam.
Et licet , impostis quem nunc premit Insula fessum Rupibus , in Superos iterum nova bella Typhoeus « lnßauret , moveatque latus: nutantia rerum Rata tamen non illa , vices nec pasa sniftras , JEternüm , spondent s quid prasagia , siabit.
(a) Te "Prochyte fac. Quid fonent voces , vide Ub. i. sag. i x. in Not. hUe. 9 pag.x 6.b% Not. IH.t. h. ».
( b J Lecpoldias Außria. Leopoldias
Aastria , Serenlss. scilicet MARIAN- NA Austriaca, Lusitani® Regina, Invictissimi semper , atque Augustissimi Cassaris CAROLI VI. Soror?
(e) Typhoius. De TypWoIna- nma Infula; supposito post-Giaantuni bella , vide f ag.?, °

lectori suo benevolo
Eucherius Felicitatem.
P
Lura sunt , Humanissime Lector , qua te in hoc Operis veluti vestibu» ‘° monitum velim ; ut caussas ,plenamque instituti mei rationem asse, cutus, non ita de facili carpas, ubi in multa incideris , qua primS t fronte aciem perstringant. p ( . , Lt sane si caussam , qua me ad opus impulerit, probe teneas : hoc acce- j i" e “ e f c,i monumentum vocaveris. Cum enint elapsis annis nervorum mihi . ecillitate laboraverint manus : ac pratsentissimam opem ab Amaris Bal- ^ IS experts sint; fructum hsc a me jure propemodum suo repetere vide- va|’ tur ' Nam cui potius illa; locarent operam , quam iis , quorum opera con- Conf ere? Tullium imitatus dicar , qui vocem A. Licinii Archis prsceptis “matam, eidem opitulando libentissime impendit. mihi 1 nV 11 “ 5 pro rei dignitate id fecerim; veniam a re ut impetrem , fore optinf '° r ‘ Humanioribus disciplinis non leviter imbutus,ut reor , nosti p\.. . e> 9 u am salebroso versetur in loco, qui Medica non modi» latine, sed tl]r . ICSS numeris adstricta condit. Partes unusprte omnibus meas Plinius tuea- c ? st u ‘ purgatissimo licet latinitatis succo , in ipso Roman® Reipubli- R t>0n ?ü Um uttium altricis sinu , innutritus; cum tamen ( lil.iq. c.i.) De rnedi; S) ac Medicina loqueretur, fateri non dubitavit: Se non ignarum ' ts ante hac Latine sermo?ie condita ; ancepfqtte , ac luhricum ejfc rerum do !! \J l $ r * nc *P* Hm i nec aliud utique gratia , quam sterilis difficultatis in promett - Non igitur erit,cur vitio mihi vertas, si quid in elocutionis, vel metri ie gantiä peccatum est.
His accedit, difficillima Locorum, Thermarum , Fontium, ac BaN georum , aliorumque id genus Descriptio : qua nullis unquam classicis Angoribus texta, nuilant quidem Latinitatis notam , ne dicam umbram. nrs- lef—. _ ....—...t _ .... r 1 r
1 . ^luiuuw an mi , ...., -- 'I'*“'*®**» * v-vj umtcc
clamatis neceffitate coaclus , vocibus usus sim , qu® barbariem aliquam dedolerent.
Ut verborum duritiem aliquo fairem modo emollirem , non sine consilio» w-ecas voces Latio veluti donatas in rem meam transtuli: cum illud Ho- t| i iti Arte meminerim
Et nova , fiUaque rmpet halelunt verla fidem , fi Graco Fonte cadant , parce detorta ....
Atque hoc quidem quid ni mihi licuerit, cum idem a Lucretio, ob com« sdr m in <P s a aurei seculi ubertate vocum penuriam , factitatum sciam? #n r * coru m scatebras non semel ille recurrit: caussamque Libro prima re- nens , id fecisse testatus est
Propter egestatem lingua, & rerum novitatem. scis Nec , Ve rb copiam hanc novanda; , atque augenda Latin® lingua pri- Posca a " CUm R omanorum temporibus circumscriptam putes ; ubi res ipsa 1 l > ubi necessitas cogat, Venusino teste ,
licuit , semperque licelit P S 'i»atum präsente noti producere nomen.
Ut f arer stuamquod voces,quas in controversiam cadunt,ita Grscanic® sunt, fc. * unant vel alteram si excipias , quam Latinitati prorsus affinem Latt- s ptimut ego adseribere in conscientiam non duxi) vix originem teneant
e suam:

suam: Latii non municipes modi , sed cives. Neque patris dialecti notis exaratas volui, ut quidam superstitiose nimis faciendum censent; ne ve- luti offendiculum quoddam Legentium oculis opponerem. In more licet Scriptorum aliquando id positum , non tamen semper, non tamen omnium.
Huc recidunt etiam, quae de Appositis, sive Epithetis Hellenismum redolentibus dici possunt: ut Mastichinus, Iliacus ab EtXldq , atque alia , qua;, cum Medicin® Professoribus, & quidem cultis , ad explicandas Morborum, Remediorumque species unice deserviant, ut mihi etiam deservirent ne- cesse fuit.
Pra;terea , qu« a Grscis mutuatus sum , nonnulla pariter adhibui , qua;, cum Latinitatis colorem aliquem ab Auctoribus statis nostra:, ut potuere , acceperint, adhuc usurpare
Concedit nolis ( ut Lucr. 1. 1 . ) patrii sermonis egestas.
De Verbis Lotrix , Dapifer , Calanga , &, nisi in Helladem rejicias, Morphem , ac de reliquis , si qua sunt , loquor; qua tamen auctoritate non carent suk .
Animadvertendum deinde , me scilicet ita Philosophi , ac Medici partes in hcc Opere suscepisse , ut Poetam non sim oblitus. Multa idcirco, qua ad Philosophiam pertinent , delibata potius, quam pertractatareperies. Ad Scholas enim ( ne tricas, operam perdendo, sererem ) ea penitus introspicienda remisi . Hinc Opiniones , ac Philosophorum Placita vel recensendo , vel refellendo, levi , mollique , ut ajunt, brachio egisse videor ; iis dumtaxat , ad rem meam accommodatis, contentus : qua Poesi leporem conciliarent , salebras non afferrent.
Quod verb Medici respicit munus: ita hoc in me recepisse inrelligas , ut quamquam Medicina: leges , locutionesque pro virili servatas voluerim: non tamen ita scrupulose , ut anxium me , ac solicitum habuerit, per Tropos quandoque , Synecdochen , & Catachrefim prassertim , multa vel ad Morbos , vel ad Remedia spectantia verbis non omnino propriis describere. Exemplo tibi esse poterunt Balnea , quae Privatorum licet Antiquis , pro publicis tamen , qua; Balnea olim dicebantur , in carmine accepi . Adde Tempe Pontia, Ustrina Hydrea , Hydreuma , Argenta in morbis , Papula , Cardiacus, & caatera hujusmodi,qu® brevitatis caussä hic omissa,vel non quarenti subinde se prodent. Nominatim , ut vides , apposui Cardiacus ; quamvis enim hdc voce Medici pro Stomachi dolore passim utantur : non incongrue tamen ad Cordis palpitationem traduxi: tum si vim originis spectes, tum si qu® adnotavit Castellus V. Cardia.
Vocabula igitur id genus de industrid a me conquisita, atque adeb selecta sunt , ut nimis aspera , atque horrida dictionum genera, in carmine pr®cipue fugienda, vitarem: ac ne fastidium Legentibus , eadem locutionibus pene iiidem repetendo , crearem. Ad Poetas in hoc non imi subsellii accelsiffe me non ignoras: quis enim eorum est, qui Tropis non loquatur? Exemplis abstineo,ne injurius imperitum te rerum omnino, ac verb novitium in hac facultate credidisse insimuler.
Neque verb mihi caperatd fronte succenseas , ubi aliqua in Opere veritati minhs consentanea fortasse occurrant ( quod cautum licet, nunquam tamen !n re qualibet fatis ) hoc dandum Poeta: ; ut Virgilio eidem Poetarum Antesignano dedit Antiquitas. Quamvis enim in Georgicis Agriculturam do- - cere professus sit: in delectando tamen solicitior fuit, qufm in docendo . Quin imo, Seneca: testimonio , decentiam potius Poetica Artis , quUm rei ve. r i ratem secutus est . Vi rgilius noster ( ira ille Epist. 86. 1 » 0 » quid verissime , sed quid decentijsime diceretur, aspexit ; nec Agricolas docere voluit, sed Legentes deleflare. Nam , ut omnia alia transeam, boc , quod hodie mihi necejfe fuit reprehendere , adseriham :
Vere Fabis satio: tunc te quoque , Medica , putres Accipiunt fulci : & Milio venit annua cura.
An ttno tempore isla ponenda sint t & an utriusque verna sit satio, hinc tstimts • • licet',

Mensis est , quo tibi scribo , proclivus in f/ilittm ; »«,&>» Jit ‘ metente ‘ , & Milium serentes ,
, S-“ od s' Neotericorum aliquis e numero criminabitur, me e ruderibus be U H' ' UiC * l,ltat ‘ s consepulta jam veterum Medicorum Placita in prasscri- niu'lta*,.*'"! 6 ^' 1 ’ 5 eruisse; cum in erudito hoc , in quo versamur , secui» peram ln de n ? v °, ac salubriora ad invidiam excogitata; telum hoc per- <j UoS 111 me jactum, facili negotio retundam, ac paucis. Age, quasso, invefl’ 111 j ®" ecent ioribus potissimum sequerer, qui mihi facem prasserrentpul J] ajjc sandam Balneorum /Enaris virtutem : ad ingrediendam peculiarem C(lni reniec liorum rationem ? In cujus verba jurarem / Nullius profecto; „g ex ^»tiquis iisdem vix aliquot paucos dumtaxat habuerim : Lombardum P«str ’ ^‘s ,um » Solinandrum , Baccium , ac Julium Jafolinum ; quorum *j m “ s ' ut materiem ad scribendum prsbuic, ita /ufS-odW docuit ; at-
Consra’ c' ,n sje/sta inicripnc , muiv, viam mun ..a», »a.,^ , ^
,x„ue a ? m ' ta stravit, ut Poetis intactum hactenus (häc scilicet dispositione, r ecto v ■ ine . ) ' ter aggredi non dubitaverim. Hujus inharendo vestigiis, a Cuju s tra ™ite ne latum quid em unguem me aberraturum speravi.
c ®tcrM! 1 ! m ‘ n ssdew potius me committerem, quätm illius , qui (celeber /Enaris {,® tat is ^ uae hledicus^ duodeviginti solidos annos in explorandis l e ntissi m - . ‘ s i ac Thermis , assiduus cd, consumpsit: eademque lucu- "°alinu^.."lustr a v!t experimentis ? Li quid igitur a me exaggeratio- runi coi videri poterit, mirabilem, ac pene incredibilem Balneo-
a on g V - * morbos vim , atque efficacitatem retegendo , Jasolinu , si poteris, Si j v«r l r '° tr ‘b llas I quid enim Poeta non liceat, quod licuit Historico ?. ratum o aberratum , quod minime reor , hoc Praceptore , hoc Duce aber-
x^.^' a kamen ex Hypocaustis aliqua de novo adinventa: periere aliqua; dix a . ?stuuque , ac Balnea nonnulla, qua Jatolini artate vigebant, deper- mis M n J meliorem Normam nonnulla restaurata; idcirco htec etiam a peritissi- f u “~®f*icina5 Profefloribus In iEnaria degentibus, ut optaveram , edoctus virt ^cc labori unquam peperci , ut enucleate illa, quas ad topographiam, 'Wem, usumque Balneorum,Hypocaustorum,atque Arenarum pertinebant, Pmrata pro modulo meo exponerem . Eä tamen lege , ut eruditioni studens, ^yium in carmine non posthaberem : Latini sermonis nitorem , ut patui , tue* •p* • Fateor a me circa Aquarum potestatem derelicta non pauca: ne ts:dio da e ^T' em afficerem ; ab hoc enim ita (emper abhorrui, ut qus repeten- tum eCe ”* ri ^ ^ ucre > variatis non semel formulis expresserim . In quo quan- Wordene* * 1C Cem P or ‘ s insumptum, nemo est qui nesciat, modo laurum mo-
Op^‘ 011t i n S c f aliquando dictiones quasdam, i mb hemistychia etiam in roto ? repetita fortasse invenire. Quid tum postea? Pro cerro habeas ea ca» en , oculatissimo Correctori excidisse ; Hominem me esse profiteor . Ma- w» etiam Virorum fatum hoc fuit . r Uni '^l 1 'd de Orthographie dicam ? Verbo: si quid mendosum , Typographo« ? Äil ne gligentiä mendosum. Hinc affirmo Tragadum, non Tragadum: Cepba~ Diy’ 1)011 Cepbalea : Pachyni , noil Paebini : Diverberat , & Eventilat , non *'on *fr at! Tirocinium , non Tyrocinium : Cetrula , non Cttrula : Hebrsens , P *breus suisse scribendum : pra:ter alia , qua: in Notationes irrepsere. . patejj* stwoniam de Notationibus incidit sermo: ansam arripio . Eas neque kis licj^'qne redundantes suis in locis adjunxi , ut rei series postulavit. Ura- re grinun U ^' res 'psa > ac difficultas in vocibus, praesertim Graecanicis, ac pell on h%rL < ' U ’ < ^ dam sonantibus, reposcet: posthabeas pro tuo arbitratu , ubi guae perfri*’ dn s>oc ego iis dumtaxat consului , qui aliquam Latinae lin- gerendiw ' ,n ? ossee uri , non tamen omnem exhauserunt . Addo insuper, lI P hoc ipso mihi morem suisse Aliquibus in häc arte, ac palaestrd diu,
e r ouil-

jnultumque versatis, qui etiam, atque etiam id a me sepe numero flagitarunt; gratiamque apud plerosque initurum polliciti, ubi ipsis paruissem» Didum hoc volui, ut eorum censura; occurrerem , qui fastidiente veluti palato pene omnia respuentes,ea caiteris tantum arridere pra-postere autumant, qua; ipsi suffragio comprobarim suo.
Contra verb , ubi diversam alii viam ineuntes , in crimen me vocent, quod avaro prope modum stylo Notationibus neccssarib apponendis indulserim parum; de facili culpam iu eos regeram, qui mihi Laconica brevitatis Auctores fuere; cum, mihi relictus, Fontanum in suis Progymnasmatis , Redium in Dithyrambo , Aliosque sequi maluissem .
Illud hic non omittam , ur acrem duri Censoris virgam declinem; qubd nempe Annus, in quo Opusculum hoc publicam intuetur lucem,utique septingentesimus vigesimus sextus est supra millesimum : in hoc profectb-INNO- CENTIUS XIII. P. M. non solum luce non fruitur, sed aliquot jam ab hinc annis decessit; & tamen Lib.i. de illo ita loquor , ac si viveret adhuc . Nullam tibi hoc pariet admirationem, modb noveris , a me ea, qua; ad ipsum pertinebant, typis commissa antequam fato cederet; nec ideo premenda meo, Aliorunique j udicio arbitratus sum , cum fatis esset hoc ipsum innuere.
Hoc etiam deinde te scire operae pretium duco. Vix aliqua mes Inarimes prelo edita erant : cum blandd Amicorum importunitate , e musto, iit ajunt, fervida , ac lacu , vel me renuente, per manus Liteiatorum abiere. Illico ad aures meas ; me toto penitus ccelo aberrasse: cum frumentum in ipnarid nasci Lib. t.asseruerim , ubi ne vestightm quidem segetis hujus apparet. Quamvis, Jasolino pluribus in locis , ac Strabone Auctoribus , id mihi excidisset: parum abfuit, quin me ipsum retexendo , nova; editioni operam darem . Et dediflem profectb : nisi .experientia teste , scrupulum omnem peritiores Topographi, atque adeb Indigens ipsi evellissent. Frumenti quidem non solum Insula ferax in prassenti , l'ed feracissima ; Agricola» tamen parch ad hanc sationem incumbunt, ei tantum de caussi , ne Vini copiam (in quo maximus Incolarum census ) amittant, solo per frumentum consumpto,
Scio Episodiis intertextis aliquando me in Opere non ab re digredi: vel in Virorum illustrium laudes excurrendo, vel Familiarium mentionem faciendo, vel aliqua scitu digna ad Aquas pertinentia reserendo. Si quis in hoc consilium reprehendat meum , na; ille nodum in scirpo qusret . Quid enim ? An non de cordatorum dominum fententid , eorumque ad unum omnium, qui piKceptade Poesi tradiderunt, hoc a me factum putet ? Recolat , si 1 uber, quotquot in hacarend fe fe feliciter exercuere . An non solenne id Vatibus Italis sque , ac Latinis femper fuisse, eorum scripta testantur ? An non ad relaxandos animos , mentesque perpetuä vel Morborum , vel Remediorum enumeratione perlegendi! defatigatas hoc opportunum? An non dandum aliquid Auctori sibi , vel Amicis blandienti, vel clararum hominum gratiam e re nati demerenti ?
Inter digressiones tamen reponenda tibi non erunt,qua de Romanis Ther- »vs per partes suas explicanda constitui ; id enim postulabat ratiocinationis nexus ^ & ordo ,• ut mox, cum mentem meam sequenti aperiam, renebis . Hoc tantum super Iris animadverte : versari nos in re , quam qua maxime, dubiis qua; breviter ( ut Baccius De Thermis lib. 7 . e.;. ) Veteribus pertractata , Multorum varias , diversasque de earum ichnographia, ac structura excivit opiniones ; ita ut suas veluti per ambages , ac labyrinthos ingenia hic illae distracta , cert uni lequendi non habeant iter . In tanti, igitur rerum obscuritate , ne Andabatarum more intutam hanc capesserem viam , eidem Baccio, Antiquitatis peritissimo, fidendum judicavi. Hoc ubi rescieris, falsi nihil penitus in me residebit, si quid hujusmodi tibi uncis nimium natibus indulgenti suboluerit.
Quod reliquum postremo hic est , totius Operis divisionem ( quam etiam lub calcem per Synopfim expressam perlegere poteris j seriem, atque
ordi-

ordinem exponam i nt ita' ab oculos posita materies facilius percipiatur. Ex qtro sane perspicies me non extra chorum saltasse, cum ad quaedam diverterim , qua: primo aspectu aliena fortasse ab Opere existimari poterunt. Etenim, cum ratione utentis sit rem per caussas vestigare, atque adeba caussis ipsis repetere ; rei natura postulare visa est, ut Lib. i ■ in Iuarimes topogtaphii aliquantulum immorarer : Lectorem edocturus Situm, Cultum, Coelum, Aquas, Balnea, Hypocausta, Arenas : ne vere hospes omnino *ffet , ac peregrinus . Quia vero ad pleniorem Balnearis rei-notitiam spectabat , Balneorum tam naturalium , quam artefactorum principia altius indagare : hinc est quod de eorum origine agendum esse Lib. i. censui. Qua tauten arreptä occasione , ita de pluribus Orbis terrarum Aquis , ac Balneis locutus sum, ut instituti mei non fuerit omnia percensere; sed aliqua tantum , qua gratiam Poesi augerent, non illam tamen Aquarum copia , citra metaphoram , obruerent. Praeterea cum multa sint in Balneorum , iEna- *i® praesertim, Aquis Qualitates , inter quas prscipua Calor , Color , Sapor , Odor : harum Caussas intactas relinquere consilium non fuit; toto igitur Libro, qui Tertius est, illa: funditus inquiruntur . His manu veluti ducto Eectori expeditior aditus ad jEnaris Balnea Lib. 4. aperitur , & qus , quanraque iis insit virtus, ostenditur . Nevero sine lege Lgrl Aquis hisce Ltantur , dantur Lib. J. pv&cepta ad mentem eorum- , qui exactissimas Jis utendi leges tradidere . Denique , ut ut Balneorum Aquas salubres inveifiantur: quia tamen in iis aliquando sive corporis affecti vitio, sive caloris , caeterarumque Qualitatum plus squo prapotentium vi iEgri suos subinde patiantur manes , suis scilicet pateant eventis ,. qua; Gract ^o^cTrrojuara appellant: ad operis coronidem regula in ultimo Libro proscribuntur , quibus repentina mala hoc vel providi provertant , vel saltem, propulsent, cum nimis supini non caverint . Adduntur his ea , quo ab- solutä jam curatione vel'facienda , vel vitanda , ne recidivi, ac morbo ite- r Um impliciti in pejus iEgri labantur .
Ut autem commodius rerum,qua; in Opere continentur, notitiam , pro ue libuerit, assequaris : non unum, sed piares Indices subtexui .In iis ,& si. non omnia , pociora saltem in promptu erunt , cum te eorum curiositas incesset . Adverte tamen in Elencho qui Descriptiones contine*,. multa de industrii posthabita ne idem semel, atque iterum inutiliter repeteretur , quod in aliis Indicibus dictum affatim fuerar.
Hac sunt Amice Lector, qua a te benevole (antequam.Librum pervolvas ) prolecta , veniam Auctori suo mereri poterunt; ubi quamplurima in Opere perleges, quo non arrideant omnino. Unum hic oro, atque obtestor , ne judicium in me velut e tripode , ac lauro feras , antequam a primo e Libris ad ultimum , tanquam e carcere ad metas , perveneris. Id ubi pra- ftiteris, indulgenter fortasse Eucherium habebis. Casterum si secus accidat; & Cynicum te sanna severioris experiar, non ideo animum despondeam: nec adversis irascar fatis: quin potius ignoscam. Non is a naturä ego sum, «r agtL feram; quod alii , quibus nulla ex parte comparandus sum , ajquo semper animo pertulere . Obloquentium obtrectationibus ii tantum non Patuere , qni sua involuti virtute , sibi dumtaxat noti, in urobrS veluti , ac sub pellibus ( ut ita dicam ) latentes, in Solem-, ac pulverem »on prodiere, Va>e.

TOT
IUS OPERIS
SYNOPSIS.
T Otumopus dividitur in Libros fex; In quorum primo agitur de Infula; Situ, Nominibus, Conditoribus , Coeli Temperie , Ubertate Soli : Balneorum item, Thermarum, seu Hypocaustorum , Arenarumque medicatarum Numero, Nomenclarurä , & Positu.
In secundo. Inquiritur Origo Balnearum Naturalium atque, ac Arte- factarum . Qua; natn Natio omnium prima illas adinvenerit ad delicias; Qua; deinde ad medicinas usum converterit . Cum de arte laboratis sermo, diversi generis Balnea, ut sunt ex Vino, Lacte, Sanguine, Oleo, Metallis, &G. tam Antiquis, qu4m Recentioribus excogitata exponuntur; Atque hinc occasione arreptS Romanorum Thermae describuntur. Postre- mb potiora Terrarum Orbis Balnea recensentur : quibus omnibus iEnarias Aquas pratferuntur .
In Tertio . Ad trutinam revocantur Caussa; praecipuarum quatuor .Qualitatum , quae in Luaris; Aquis observantur : nempe Calor , Color, Odor, Sapor. Ad quas insuper dignoscendas traditur modus.'
In Quarto. Virtus Aquarum , Thermarum , atque Arenarum totius Infula; in Morborum curatione exponitur.
In Quinto . Prasscribitnr modus adhibendi id genus medicamina; quid scilicet potissimum agendum antequam iis utamur, cum utimur, & postquam usi fumus, nt prosint ad medicinam.
In Sexto . Dantur veluti Antidota , vel ad prssvertenda Eventa , qua in hnjnsmodi remediis, ut plurimum , accidere solent : vel ad iis medendum , ubi acciderint . Post exactam denique curationem , iis , qui convaluerunt, pratcipiuntur , qua; fieri oportet, ut post morbum consistant.
Hac omnia , utpote poetico filo intertexta, Fabulis subinde, ac Digressionibus e re natis, ad Legentium oblectamentum, expoliuntur.
joan>

JOANNES BAPTISTA GRIMALDI
Prepositus Provincialis Societatis Jesu in Regno Neapolitano.
I }C**’ *-rv jjutfivt» *■ H/Jtfcltf UTUm £*10. K l. , aiKJUOC ejUlUSIU D0“
«is Theologi, quibus commissum fuit , recognoverint , & in lucem Posse probaverint : facultate nobis ab Admod. Rev. Patre Nostro Mi-
c ’«atij Theologi, quibus commissum fuit , recognoverint , & in lucem *“< Posse probaverint facultate nobis ab Admod. Rev. Patre Nostro Mi- c haele Angelo Tamburino Prsposito Generali communicati , concedimus ut JJPis mandetur s fi ita iis, ad quos pertinet, videbitur. In quorum fidem has •steras manu nostri subscriptas ,& sigillo Societatis nostra munitas dedimus. Neapoli die 5. Decembris 172.1.
Joannes Bapttßa GrmaW.
EMINENTISSIMO SIGNOR E.
p Elice Mofca supplicando efpone a V. Em. come desidera dare alie stampe jr un Libro intitolato , Camilli Eucherii de Quintiis Soc. Jesu Inarime, seu 1 Balneis Pithecusarum LihriVI. Per tanto supplica V. Em. per Ia solita licen- *■> e 1 ’averaagraiia , ut Deus &c.
Dom. Canon. Poliastro revideat , referat. Heap,% I.Jstiii 1723*
©NUPHRIUS EPISC. CASTELLANETfE VIC. GENr , D. Petrus Marcus Giptius Can. Deputi-
.EMINENTISSIME DOMINE.
I Narbnes, seu Pithecusarum celeberrima Balnea ab Adm. Rev. P. Ca- Äillo Eucheriode Quintiis Soc. Jesu heroico carmine in fex Libros, ac miro ordine expedita , de mandato £m. V. ctrm perlegerim .- .Fidei Catho- *ic* dogmata, & morum integritatem custodita animadverti. Quo vero styli candore difficillimas rerum , ac perobscuras proprietates adaperire , mor*. .'s fere omnibus solo Pithecusarum Balneorum usu occurrendo •• qut diligen- * ,a »itque peritid studiosissimorum virorum ingenia excolere eximius Auctor studuerit, non fatis arbitror dicere. Cum igitur optima qusque omnia , & 0t nnibus squ e jucunda , ac perutilia perspiciantur , hoc unum reliquum puto, £ uni de Em. V. benignitate ad optatam lucem pervenient, emeritam sibi studequaque laudem comparatura. Neapoli IV. Idus Novembris 1723.
Humili ., & AAAiBiJfimus Famulus Stanislaus Poliastro Canonicus.
AttentasupradiBa relatione , Imprimatur. Neap. Ait 14. Nov.r 72 5.
v. ANTONIUS CANON. CASTELLI VIC. GEN.
D. Petrus Marcus Giptius Can. Dep.

\
EMI N'EN T '1 S S I M O SIGNOR E.
F Elice Mosca supplicando espone a V. Em. come desidera dare alie stampe un-libro intitolato , Camilli Eucherii de Quintiis Sor. Jf.-i Inarime , /e» de Balneis Pithecusarum Libi VI. Per tanto supplica V.Ern. per Ia sclita lice litta : e 1 ’averil a graiia , ut Deus &c.
Rev. P.Joannes Baptista Botti videat , & in scriptis referat,
ALVAREZ REGENS. GIOVENE REGENS.
P.ISACAJiE REGENS.
Provisum per S, Em, Heap, 1 j. Julii 1713,
Cafarus,
EMINENTISSIME, AC REVERENDISSIME PRINCEPS.
N On fine liquida animi voluptate semel , atque iterum Opus perlegi,quod inscribitur, Camilli Eucherii de JIuintiis Societ. Jesu Inarime , seu de Balneis Pithecusarum Libi VI. Equidem in eo Eucherium nostrum opinor id absolute , id feliciter assequi , ut doceat, ut delectet. AtdWxaXsaV quippe habet perutilem : praclaram , ac multigenam eruditionem : varietatem rerum , 6 t copiam: latinitatis munditiem: excultum egregie stylum : omnem- que Artis Poeticae venustatem . Quamobrem opus ex i Ii inio typis donandum; hoc etiam nomine , qubd Cajsaream , Regiamque Jurisdictionem quicquani nonltedit. Ita censeo. E Collegio Maximo Neapolitano Nostr* -Societatis. Prid. Kal. Augustas An. rep. Salutis 1713-
Em. Vestr®
Humili ., AddiBiss ,, atque Obsequentiss. Famuli/t Joannes Baptista Botti Soc. Jesu .
Publicetur ! verum in pullicationeservetur Regia Pragmatica,
MAZZACCARA REGENS. ULLOA REGENS.
ALVAREZ REGENS. GIOVENE REGENS.
PISACANE REGENS. SOLANES REGENS.
Provisumfer S. Em. Heap. 11, Augusti 171 y.
Cafarus
IN A«t '

-Ant Bohlt In
t - ur

INARIMES
[rO^APHCEBO
'TigltfTEMHA.
LIBER I.
Ite regio, cultusque loci:quäm grata salubris Temperies Coeli: quot foeta vaporibus amnes flarime, a meciicos quot Balnea servet in usus, hermasque, b & durum calicte medicamen Arens: ^de tot inventis prima experientia rebus p enerit: unde habitus , & aquarum ex ordine mores: rsterea & lymphis iquam vim Natura latentes diderit morbos contra : quä Pajonis arte
Sint
finus J”? Tir »e .Italice Ischia :Puteolani fatis , ulr •• graicis, larir.isque literis hjvj r/fW* quidem agratco
inz ’ Eo!ee n( ji x , a Coxeödicis for- Hermn| lam habet Oppidam , ut docet
(i) 1 ** in PIin -
' 1 afomM/jKr.AViTMStfsff^J
hoc est, a Calore. Thermarum nomine nunc,& deinceps venient Hypocausta.- Ital. Stufe feccbe . Et quamvis pro Balneis quandoque accipiantur a multis; nos tamen strictius Ioquentes pro solis Hypocaustis , seu Sudatoriis vel natura , vel arte calentibus sumimus.
(a) r«*

r Inarimes
Sint adhibenda : quid, obfuerint fi Stagna, cavendum,. Exequar . E patriis non hic ego fontibus ausim. Najadas , aut vitreis , finxit quas fabula, ripis Solicitare Deas. nec quos Cirrhea propinant Flumina, Pierio repetam de vertice rores . lina mihi, Casio quondam divisa sequestro , Terrena: nil fiecis habens , jucundior alveo Vena fluat , a cupidisque paret nova pocula labris.
Tu modo, quem Genitor Soboli, Sobolesqj Parenti iEqmevum alternis redamando expirat Amorem,
O ades, aitherea Medius qui. sede renides, Ingenitumque tuis animas Ardoribus Ignem Natum inter,Patremquej sacro qui foedere Utrumque, Alterum in Alterius dum pectora condis Amantem, Concilias, nexuque beas ; Gnatoque , Patrique Par idem affulges, Natura dives eadem ;
O ades huc , Amor alme ; atque hac me largius unda Prolue, quam prima jam tunc ab origine rerum, Dum volucri liquidum pennä veherere per aequor» Auspicio meliore foves, da gurgitis hujus Imbre frui , tantoque sitim restinguere rivo.
Forsan erit , dio madeant dum pectora fluctu, Enthea tunc» insueta ferens ad coepta , per artus Vis eat j abreptumque solo me tollat Olympo.
Nec , qua: lenta situ tot inutilis aruit annos, Laetius illa comas redivivo germine fundet Laurea » fatidicoque premet mea tempora flexu, Quam fi sparsa tuis iterum revirescet ab undis. Te duce, qui tactis vitalia semina lymphis Ingerere b » & validas potuisti infundere vires,
O Va-
ta) Vena fluat* Ceelestem aquarum I sb) Ingerere Virtutem omnem renam, earum nempe, juxta sa-Jin Aquis a divini Spiritus afflatu ne- . cras literas,/»?!•<* Calossmt ; ut Ps.14S.lmo est qui non fateatur. Opportuni ©ptat sibi Poeta. ’D. Ambrosius lib.i, Hexamer-c. 8 . In
illud

r
i.
O Vati arcanos liceat recludere aquarum Thesauros liceat caussas penetrare repostas» Naturamque sequi» medicas si multa per imbres Fundit opes : ditata tuo si munere gaudet Inarime: Aonio quae nunc elata cothurno, Amnierices longe tractus , & Eoa tenebit Litora : & ignotas celebrata appellet in oras.
Est in conspectu Cumei litoris , Arcton Qict videt, & gelido tardum temone Booten, Insula Tyrrheno in magno ; qua; gentibus olim Inarime a Hetruscis dicta est j patriäque Pelasgi Voce Pithecusas b Habitantum e crimine quondani Jure vocant, secli si vera est fama vetusti. Cercopum c ulturus fictas nam Juppiter artes In deforme d viros animal, vultusque ferarum Induit; hinc nomen locus hic a gente recepit. Illam etiam » iEneadum statio quod fida carinis Excepit Troja profugos , Latiumque petentes, ■Unariam e dixere . Polo subjecta tepenti,
A % Euboi-
illud Genes.i, %. Spiritus Dei serebatur /«pfr aquas : legens cum Syro , Spiritus ei favebat aquas : sic habet * Ideft vivificabat , ut in novas cogeret creaturas J ** suo animaret ad vitam .
f a ) Inarime fäc. Sic dict-un illam Jfolunt nonnulli a Simiis , quibus In- a abundabat . Simias enim prisci ^«trufcorum, sive, ut alii volunt, a?.. Coram lingnA Arimi dicebantur.
( i ab Arimis populis, qui illam !n- & r^ re * Arime ab Homero , Pindaro, HoOl °^° dicta. A Virgilio deinde, & S;etr Ca k Ovidio, Lucano, Silio, prov-' ^ Inarim * • Hanc e mari im ‘ c. emersisse narrat Plin. l.i.
Aliqui cum Plin- 3j- r ‘ • a Figlinis Doliariorum ita di- * CB ® Infula creti , ex qua do- j
Hola figlina conficiuntur,abunder. Dolium quippe Gracis 11 /$-©- dicitur. Verius tamen a Simiis,quas iidem II/- S-mLn; vocant. Ccmfule Nicolai Ery- thrai Indicem in Virgilimn V. Inarime.
(c) 'Cercopum fyc. Cercopes incola olim hujus Infula; fic dicji quia Versuri,ac Deceptores; K.epx(u 4 enim versutum sonat.
(d) In deforme &e. Cercopes, cum fidem Jovi datam violassent, omnes in Simias mutatos, atque ab his Pithecusas appellatas , prater Strabonem, Suidam , Aliofque , auctor est Ovidius Xenagoram secutus Metam.l.14. Fab. 3.
(e) JEnartxm (fe. ita Plin. loc.cit. & post ipsum Ceteri: ab Ainea scilicet Lnatia appellata.
(a) Euhi-

4 INARI MES
Euboico a alluitur fluctu : Libyamque remotam Respicit , restivo qua frons obvertitur Austro .
Parte alia , occiduum Titan qua vergit in axem > Parthenopen ; b contra Capreas c prospectat ab ortu. Illa per aequoreas d tersenis millibus undas Flectitur in gyrum , atque excelso vertice supra est. Hanc primum Euboeos e tenuisse a Chalcide Cives: Tectaque prima loco , Sc fundamina prima Iocaste Fama refert, nostra; non dum Sirenis f ad Urbem. Appulerat Gens illa , novos auctura penates ,
Et decus , Sc populos ingens in nomen ituros.
! Mite soli ingenium : miti gratissima Baccho Culta madent vineta ; jugis matura supinis Prominet, Sc tumidis exuberat uva racemis.
Cui minor Argitis , prono cui colle Phameus ,
Et victcC assurgant tota Mareotide,, vites:
Et Methymneo concedat palmite Lesbos .
Hic etenim Ausoniis pretium factura lagenis Nobilis illa quidem Terra; temulentia , succo Inclyta : se totum probat hic clarata per orbem Ebrietas, laudesque meri restaurat avitas .
Hinc
(a) Euhoico <&.c. Euboicum mare dicitur quod Puteolanas, Bajanas, Cu- meas , & Neapolitanas oras alluit. Ab Euboicis advenis,qui ab EuboeS. JEgxi maris Insula, Ital. Negroponte, profecti, sedem in Campanid fixere .
( b ) Parthenopen . Indigenis , Ven- totiene : aliis Bentilten , & Santa Can - dida i Infula in fimi Formiano , qui vulgb Golfo di Gaeta dicitur.
( c ) Capreas &c. Ital.C<jpri.notis- jima , ac famoso olim Insuis , in sinu Puteolano ; & Tiberii Principis Arce -nobiles, ait Plin. I. j. c.6.
{ d ) Illa per squoreas CjV.Ita Julius Cssar Capacius Histor.Neap.l.z. c.r j. & Julius jasolinus libro, c«i Titulus -st
Himedii Naturali , cbefono in Ischia : 1. 1 .
c. z.
(e) Hanc primum Euhcsos &V.Primos Infula: incolas fuifie Chalcidenses testatur Strabo Lj., Capac. loc.citat. & Jasolinus lib. i. c.i.Illi enim Chalcide Euboea Urbe profecti cum huc appulissent , Oppidum primi omnium condidere .
( f ) Noftra nondum Sirenis &c. Sirenis Urbs , Neapolis nempe , a Parthenope una e Sirenibus, qute illam condidit, atque ibidem tumulata est. Vide Notas seqq.n.zjo., & zji. Quod ante Neapolim Chalcidenses Inarimen incoluerint, patet ex Jasolin: loc. cit. ' Livium 1.8. Decad.i. secuto.
f a) Hinc

Liber I.
5
Hinc festis adhibenda a petis tibi , Roma , diebus, Vina: tuas onerant atque hinc carchesia mensas . Qualia Baccheos inter generosa liquores Posthabita; Aonidum proferret Horatius unda;.
Et modo seu libeat nomen sortita Latinum Promere , seu , famam qu;e longa tetate merentur» Gra;ea-: redundanti semper Vindemia prado Fluctuat » U valido semper tibi spumat Jaccho . Hoc hilarant epulas: relevant hoc ora Quirites Arida» dum» tacitis activo tempore rostris» Insanosque Fori strepitus, & jurgia vitant». Mutuaque alternis implent convivia dictis.
At non pampineo b tantum devota Lya;o : Inarimes facili pr-ed!vitis ubere gleba;
Arva favent. Pomona suos hic temula foetus ■Educat: hic votis cupidi respondet avaris ‘Agricola;, latis infert dum poma canistris ..
Ha;c parit , auratis Aries seu cornibus annum Rettulerit : seu findat, agros » & torreat a;stu Sirius : Erigones abigat seu Scorpius ignes , Cunctantem increpitans hyemem, solesque morantes.. Hic nunquam positura comas lita parturit auro Mala Citrus , qua; blanda manu Galatea c procaci Colligat»incautumque ictu petat improba Daphnin., Interea pingui tibi culta novalia messe Luxuriant; segetemque Geres largitur opimam»- La;ta arvis , & lieta fatis ; nam Copia pleno
Fun-
(a) Hinc feßis adhibenda &V.RoM sum advehi Vina iEnaris , prassertimI Gra;ca , & Latina, Auctor est Capac. loc. citat. , qui maximopere illa commendat . Accedit Andreas Baccius in suo de Vinis opere lib. J. Post hos Jasolinus lib. i.cap. 3.
( b ) At non pampineo &c .In Omnigena; fertilitatis argumentum, quantum pomis tota passim Infula abunder, consulendi Capacius &TasoIin.Ioc.cit.
( c ) Galatea &'c. Festive allusum ad illiid Virg. Ecl. 3.
. Malo me Galatea petit &c.
f a ) Hac

6
Inarimes
Tundit opes cornu , proventuque horrea vincit.
Hsc eadem a Argenti rivis , Aurique redundat Plurima-.Chalcanthon b fovet htecjMagneta, c Pyriten, d Cadmiamque e , Ochramque f cavis,& Sulfura B nutrit, Et Glebam Armeniam ; h Nitrum * 1 per saxa, Salesque Exhibet , & Cyprii k paffim fluit £ere metalli j Et Ferri uberior venis , & Alumine 1 manat.
In medio elatis caput inter nubila condit Rupibus, & valles late prospectat Epopeus m .
Ille
(a) Hac. eadem (<fc. Patet e Fontibus , qQi ab Argento , Auro , & Ferro nomen habent: vulgb Bagno Argenteo , Aurifero , e dei Ferro ; qui in recremento (idq;de ceteris fossilibus, quorum , teste Jasolino , Insula abun* dar, dictum etiam intellige) Auri, Argenti , Ferrique particulas ostendunt.
(b) Chalcanthon. Ital. Vitriolo , a similitudine a;ris, quod XaXstov Grasci appellant:hinc Xct\xav3'ov.Hoc i & alia id genus fossilia , quas enumerantur, anesse in Aquis Luaris habes paflim ex Jasolino.
(c) Magneta . Magnes , Ital. La Calamita , notissim® virtutis lapis ; Lucret. 1. 6 . a Magnesia Macedoni® Urbe dictum voluit.
jQuem Magneta vocant patrio de nomine Crati
Magnetum quia fit patriis tn finibus ortus .
Plin. tamen 1. j 6. c. 16 . aliique aliter sensere . Heraclius lapis etiam ab Urbe Heraclia dictus est:& Sideritem alii vocant, hoc est ferreum , nam in eadem fodina cum ferro nascitur.
(d) Pyriten. Ita!. Marcajfita , a gra- co Has Ignis: quod ignem in venis contineat . Lapis metallicus ad seris similitudinem . Meminit Plin. I. $ 6. cap. 19 . & alibi.
(e) Cadmiamque ^V.Cadmia. Ital. etiam Cadmta : Corpus metallicum,seu lapissrosus, ex quo fuso provenit ®s. Consule Plin. lib.j. c.i. & r.
(f) Ocfrramqxe &c. Ochra Cretsei
species lutei coloris, de qua idem Plin* 1-15. c. 6 .
(g) Sulfura . Non alio magis Fossili , quam Sulfure Insula abundat; cum aqu® omnes balneorum illud admisceant .
(h^l Et Glebam Armeniam &C. Gleba,sive Bolus Armenia, Ital .Bolar- wpwo.Terra medicis usibusaccommoda.
(ij Nitrum. Ital. Salnitro : a Ni- triä, ubi nasci solet. Salis genus. Vide Plin. I.j 1 . c.io.
(k) Cyprii &c. JEs Cyprium, Ital. P,ame . dicitur Cyprium, quod Cyprus Insula hoc prsecipue metallo redunder.
(l) Alumine . Alumen , Ita!, etiam Ahmte . Salsugo terra ad crystalli colorem accedens . Vide Plin. lib. z 5 . c.'iy.
(m) Epopeus . Ital. Monte Eporneo ex Jasolinorlndigenis Monte di San Ni- cola , a Templo D. Nicolao Myrensi in ejus jugo dicato. Mons praaltus, at-
ue amoenus in medio Insula.Aliquan- o ignem vomuisse testatur Capac. l.r. c.i 5 .. 6 X Strabone 1. 5 . 6 c Plin. lib. z. cap. mihi 90 . Ex quo Typhoei sub Epopes tumulati, & siammas ex ore vomentis sabula. Arboribus undique convestitus, & fontibus irriguis scatens. Epo- pon Plin. loc. cit. appellat: Epopeuni Auctor., Strabonem iecutus . Epopeus Quidem, sive Epopos ab E’-TroTrTgW, Specto, Video, ut aliqui : verius ab EVwffc/w idem signisicans ; cum ex Epopei jugo altissimo prospectus undique pateat. Addit Plin. loc. cir. Mon<
. tem

7
Liber I.
Ille ter ia Superos tentantem bella , trisulco Fulmine dejectum , flammasque ex ore vomentem Torquet adhuc vindex, subicitque Typhoea a saxis,, iEternümque premit. frustra indignantibus audet Sspe humeris molem , & durum cervice rebelli Excussisse jugum . multo latus igne perustum Et movet, Sc motis circum, tremit Insula sylvis.
Quid majora sequar ? populo quid culta frequenti. Oppidaque, & multo gratissima rura Colono ? Tecta ego , ni celeres alib convertere gressus Cogerer , & choreis canerem celebrata , jocisque, Nympharumque Lares. b meritis,Abucoetc c , sonarent Carminibus te plectra ; favis qui dulcior Hybla?, Guttura qui gelido sitientia proluis haustu Icarios inter, dum messis inhorruit, sestus. Namque procax tentat non hos irrumpere fines Flamma; lacessita; quamquam per viscera terra? Infinjuet sese, vicinaque bella minetur.
Ambustas inter cautes , medi osque per ignes Algentes, labuntur aqua?; tutbque vaganti
Mitem hunc , Cum repenti flamma ex eo tmicuijset, campestri aquatum planitie: uod veritati consonum iit nec ne , ju- icet Lector. Certe Jo.Harduinus Soc. esu , In notis ejusdem Plin. ad usum eren. Delphini, haic habet . Strabo pag. 148. ex Timao refert t E oras- nrzct \d$ov motu terra concussum ignes evomuisse t£fc. Campestri aquatum Plani- lle non.dicit, hsc ille.
(a) Typhola &c. Typhoeus Gi-
r , Terras, & Titani filius; quem Cce- bellum cum aliis Gigantibus infe- tentema Jove fulminatum , & Epopeo monti in £narid suppositum fabulantur Poetas: pras cateris Virg. .En. 9.
■■■ ■ ■ Aurumque cubile Inarime Jovis imperiis imposta Ty- pholo .
Placet autem Poetis (ut ad rem Ca- pac. loc. citat. ) a verS caussd ad fabulas descendere . Cum enim tot *n- sula ventis vaporiferis per subterranea loca meantibus foeta iit; Typhoeus vero pariter ac Ventus Tvpcov Gras- cis dicatur; hinc a ventis per cavernas Infula spirantibus Typhoeum ibi conditum commenti sunt.
sb) FLympbarumque Lares &c. Locus in Insulä. apprime amoenus : Indigenis 11 PSinsario , seu HGiardino stelle Ninfe a ficta Nympharum frequen- tiä . Jasolin. l.i. c. 3.
(c) Abuaete. Abucoetus notilTimus .Enarisfons: Indigenis, Fonte d'Alu- ceto , seu di Buceto , qui frigidis haustu aquis ab altiflimo Epope! oritur ju- go:ut laudati Capac.& Jasolin.locis cit..
(a) Mi-

8 Inarime s
Mida contiguae a parcunt incendia lympha;«
Non vapor hanc nebulis , succo non inquinat humor Tristis; at immuni per campos didita cursu Nativum nulla turpat contage nitorem .
Alpheum veluti politis Arethusa sagittis Dum fugit v & medio se proripit xquore » dulces Servat adhuc latices , nec amaro spargitur imbri» Ipsi etiam virides contemptis ignibus audax Explicat herba comas vernant fumantia circum Pascua : & alma Ceres Vulcano insultat inerti .
Nunc adeo grata; quoniam dulcedine ripa; Captus , & aprici nimium sequor otia ruris: i£naria;que vagor per compita , perque remotos Myrmecum b Scopulos , atque ardua Saxa Marontisj« Aonia; monuere Dea;, ne multa morantem Detineat lento me dulcis inertia plectro ;
Carmina dum Fontes, medicoque Laconica d fumo Nostra petunt, revocantque suo sibi jure Camosnas. Ergo , agite, haec nostri quoniam pars prima laboris, Pergite, Pierides, mecumque insistite coeptis.
Principib Inarime non ubere dives ab uno Fundit aquas, fluidisque parat tibi pharmaca Venis. Attamen ut numero liceat comprendere Fontes:
~£Jl novisse queas quot Fontibus infula Thermas*
( Sive Hypocausta e voces ) Sc quot superaddat Arenas, Accipe . Terdenis > f ni fallimur , addita manant
Ter-
( a ) Mitia contigua &c. Fidem pe-
•aie excedit, quod iisdem in locis salsare, bitumine, & , quod caput est, igne fretis, frigidi tamen fontes oriantur ; herba;, segetesque plasquam alibi luxurient.
( b ) Myrmecum <&c. Italice . Cii Scogl’ Helle formichelle . Indigen.De//p Foranicok. A grsco Formica In parte Insuis Austrum versits. (c) Saxa Marontis . vulgi), Pro-
monlorio de’Maronti:e tiam ad Austrum.
( d ) Laconica . Ital. Stufe fecche. A Laconibus , qui vel primi omnium, vel prs csteris usi sunt iis, ut dicemus lib.i.
( e ) Sive Hypocattjhi &c. Hypocausta Ital. Stufe fecche . Ab T 'moxaj&j Succendo. *
(f), Terdenis &c. Tria & triginta , juxta Jasolin., numerantur Balnea in totd Lnatia , Ho?um veri> ali-

LiberI* §
Terna vaporiferis Balinea a undantia lymphis. Enebuit h;ec olim (numero licet ipsa minori Nunc eadem exhibeat) tersenas fervida Thermas ^ Ora. Machaoniis itidem quina? usibus apta;
-sssoarire propter litus torrentur Arenae . c Clara sed in primis nulli non cognita genti Grande cothurnati peterent sibi carminis oestrum Balnea , Sc a Parvo dicti qui Gurgite Fontes ■, d Mira quibus domitura luem vis indita coelo est . Externas quae nota plagas pervasit, & Orbem Implevit longe fama ■, glacialibus alte Seu Boreas qua tardat aquis pigra flumina : seu qua Niliaci Titan medio sublimis Olympo Foscundat fata culta soli : vel , utrumque recurrens Oceanum, ignotas retegit qua lumine terras.
Cui non parta salus tanto de Fonte : mederi Quo dubiis licuit, refugisque illudere morbis? Dicite vos (sensistis enim, & meminisse juvabit) Qui reducem toties vel acerbo e funere vitam Ducitis incolumes ; queis functa impune periclis Laomedontiada: felix jam carpitur setas .
Ah quoties duro foderet dum pectora morsu Pestis acerba*, gravi Suxit per membra veneno ,
E In-
vix in usu ; atque aliquibus uti, *oci situs , ac natura non patitur . Meminere illorum , prieter Jasolin. , & Capac. S Baccius,Jo: Elysius 3 Lom- bardus , Solinander , aliique.
( a ) Balinea ; A grseco BaXavSov, ^tlneum . Sic dicta Tlcc^d ro ce/3ct\- eeVce; : qubd pellant ex animo dolorem , 3 c tristitiam . Quod etymon Probat D, Augustinus l. 9 .Cousest*c.tL. Vide Gerard. Voslium Insuo Etymo» °S* V. Balneum.
( b) Tersenas fervida Thermas (<fc . duodeviginti olim Hypocausta fuere*
nunc vero eorum nonnulla vel des perdita penitus , vel nullo in usu sunt. Aliqua tamen recens in venta cit in calce libri hujus.
( c ) Arenx . Arena vcrb , .quibus corpus ^ vel pars corporis assecla obruitur , quamvis quinque numerentur a Jasolino , harum tamen aliqua in praj- sentia nullum usum habent .
( d ) Et a Parvo dißi qui Gurgite Indig.lfagKO di Gurgitiello^ quasi Parvus Gurges; famd fatis jiotus: De hoc praj- ter Jafo]jj3.,eg!t r Andreas Baccius l.si.c. 3.de Thermis, & post ipsum Innumeri* (a) OC

IO I . V A R I M E s
Infecitque artus , turgentiaque ulcera tabo !
Quin etiam 5 teneris dum perfurit illa medullis: Ossaque dum foedis vitiata abfcellibus a horrent» Egregium forma; periit decus : ipse juventa;
Flos periit. macie indecorem cutis arida vultum "Vix obit; enervi torpent vestigia motu; Tristiaque intentant celerem contagia mortem. Tum medicas Chiron adhibere impensius artes Abnegat ignorans . venis fugientibus actam Nulla luem folers arcere industria cura;,
Aut Botanes b lectae potuere e frugibus herba;. Non juga Pausilypi, c nec aprici prata Dicarchi d Languentes relevant animos, viresque labantes . Non patrium vertisse solum ; non ruris amoeni Tractus, & impulsa; Zephyris motantibus aura;. Ipse etiam est Aegris aer non a;quus , amico Qui beat afflatu colles , Campanaque mulcet Arva : Laborinis ubi regnum exercet in Agris Imperitans Liber , Cereremque ad bella lacessit. Nec dulces amor est alio petiisse recessus,
Seu quos Leucopetre e coelo mitissima : seu quos
Re-
( a ) Ojjaqtte dum foedis vittata alfcejfi -1 lus &c. Abscessus Tumores sunt praj- ter naturam ; quorum materia collecta ob caloris debilitatem in Pus , saniem, que degenerat.
( b ) Aut Botanes . A grajco 8s- n-dm Herba:'hic pro Deä , qua; herbis , medicis prassertim , prajest, sumitur .
(c) Non juga Paußbpi . Celeberrimum Promontorium eleganti sii* mis villis , atque a;dificiis ad mare consitum , Neapoli ad occidentem Solem subjectum ; vulgo Poftlipo seu paußlippo • AVd r>f f nratd&ewz rnq Ju/V»? : quasi a laborum cessatione , & requie . Consule, pr^ter cateros, Ca- •pac. l.r. c. 2 *
( d ) Nec aprici prata Dicarchi . Dicarchum vulgb Pozzuoli , a Dica;o Neptuni, vel Herculis filio dictum putat Suidas . Alii a Prajtorio, ubi jus dicebatur , quod Puteolis fuisse scribit PetroniusjA/Vw enim Justitia,& A 5 ^^ Imperium , seu Principatus Graneis sonat. Puteolos deinde dictos vult Strabo sub Hannibale a Puteis ad hauriendam aquam effossis: vel ab aquarum putore, quod totus ille sinus vaporibus sulfureis foetus sic. Saluberrimi coeli locus.
(e.) Seu quos Leucopetre . Vulgb Pietra Bianca*, a graco Asyxd$ Albus, & Tiefet Petra. Locus apprime amce- nus, altero a Neapoli lapide .
( a ) Tem*

Liber I. i j
Regifico tollunt Tempe tibi Pontia a luxu:
Seu Retina b jugo' nimium vicina Vesevo. 0 Verum ubi spes vita;, fato impendente , salusqua Conclamata jacet : taciti cessere Magistri :
Irritus 8c morbo cessit labor : omnia quando Languor habet , rapidisque volat Mors invida pennis; Sospes ab hoc uno ( dictu mirabile !) luxit Fonte dies oriens: uno hoc morientibus uti Profuit, & Parvo merlare in Gurgite corpus.
Hicet arcanos dum lubrica lympha meatus Et subit, & facili serpit per viscera lapsu;
Tunc affecta vetus repetit pnecordia robur ; iEger & illapsam fibris , tractimque receptam Sentit opem , pulso sedenim discrimine tabes Inclinata fugit, redeuntque in pristina vires.
Non secus ac Pa;sti fi quando in margine caltham» • Caltham, sive rosam succis vitalibus humor Destituat; jacet illa solo , sternitque suo se Caudice j sed pluvium coeli si senserit imbrem, infusam ve cavis si forte canalibus undam,
Tunc rediviva comas , & odoro vertice frontem Lxplicat, & fatis melioribus usa superbit.
At tibi nunc Stagno fuerit quibus insita quondam Principiis virtus , sine me haud ingrata canentem, Pieriis aperire modis, remque altius omnem
B 2 Pan-
, ( a ) Tempe'tibi Ponti*. Tempe Pon- Ua Mc per catachresim Villa amoenis- ">na , quartocirciter a Neapoli lapide , vulgi) Portid . Pontiam quidem dictam refert Benedictus Fal-
cus In Opufc. cui Titulus - Descrizzio- ne de'luoghi antichi di Mapoli , e dei suo. Dißretto , ab ejus Conditore Q_Pontio|
Aquila Cive Romano Plebis 1 ribuno,| qui Casari rnfensus in ipsum conjura-
,Yit cum Bruto, & Cassio i fuitque
unus e numero Percussorum.
( b ) Seu Petina . Nostrat. Re/?; na , quinto circiter ab Urhe Neapoli lapide , ad Vesuvii radices : de qui Plin. Tun. Epist. t.fi. Epift. , 6. ad Cornei. Tacit., infelicem C. Plinii Secundi avunculi fui exitum ab incendio Vesuvii describens.
( c ) Vesevo. Adject.a Vesevo,qui & Vesbius, & Vesuvius. Ital. Vesuvio , ü Monte di Somnia , Campania: Mons .
(a) Sa-

ii Inarimes
Pandere: cur tanto Fons primum exarserit a:flu: Nominis unde notas, & aquarum traxerit ortus: Unde tot irriguis veniant medicamina venis Expediam j & veteris revocabo exordia facti .
Nunc , age , labent! qua» nunquam labilis a»vo Pervigili solers oblivia mente repellis ,
Mnemosyne > immemores letho qua- subtrahis annos; Tu vatem 7 tu Diva, pran : primordia tanti Fas mihi priimevä ceciniiFe ab origine Fontis: Erutaque antiquis monumenta evolvere seclis .
Forte dies aderat , Sacris quä la?ta juventus Palladiis operata , a hilari Tritonidos alma: Parthenopea choro festas tendebat ad arces. Thuraque , solennesque preces , atque annua Siren Dona ferens , posita: Spectacla indixerat Urbi.
Ergo omnis late festivo excita tumultu Ora fremit, repetitque suos per compita ludos, l> Grajugenüm de more Deam venerata quotannis . Nam Divum auguriis Cumea ad litora postquam Chalcidicam classis devexit Abantia c pubem:
Et Sacra Munychia;, d cultusque , & Numina gentis Transtulit huc Italas devecta Eumelis e ad oras, IdaliS .la:tos f qua: condidit Alite muros,
Eu-
(L ) Sacris . .. "Palladiis &c. Sacra Palladia, ea scilicet, qua Neapolitani Cives in honorem Palladis , quam ut principalem Deam colebant , olim quotannis celebrabant; ducto ab Atheniensibus more , a quibus originem suam repetebant •* ut videre licet apnd Franc, de Petris Hist. Neapol.
l.l. C.6.
( b ) Per compita ludos . Lampadi- <os prasertim ; de quibus mox.
(c) Abantia Chalcidensium scilicet: Chalcis enim Abantis etiam dicta est a Statio Syl. I.4.. Syl.8.
( d ) £/ Sacra Munychia &V. Atheniensium quippe Euboea Insula Colonia fuit, teste Paterculo l.i. c.4., caterisque . Hinc ab Atheniensibus mores, ritus, sacra , ac religionem Euboea; Incola accepere ; qua omnia deinde fecum advexere in locum , ubt nunc Neapolis ; atque in hanc novam Urbem ab ipsis , Parthenope Duce, conditam intulere; ut citatus de Pe* tris , aliique ad unum omnes, qui de Rebus Neapol. scripsere .
( e ) Eumelis . Parthenope Eumeli Phera Thessalia Regis Filia .
( f ) Idalia latos qua condidit &c* Columba scilicet, cujus prav oli tantis

Liber I. 15
Luboicosque lares ; jam tum firmata fecundo Palladis auspicio stetit alta Neapolis aras,
Lt Pandionia; jam tum delubra Minerva; struxerat, Acta;a renovans certamina pompa. •^tarnque in honore Dea; solvit sua vota ; Facesque Corripit ardentes , & anhelo Lampada a cursu Quassat agens» ritum Pubes imitata Pelasgum- Jamque dies indicia Sacris affulserat » & jam Venerat tequali Sirenum ad moenia coitu Nympharum manus alma » quibus non taeda reluxit Pronuba, non castos velarunt flammea vultus. Venit Hamadryadum Fauno comitata bicorni Turba frequens; venere alacres ad festa Nape». Quaeque sinus» Sebethe» b tuos ; refecandaque falce Sosiacä c quae rura colunt: quae culmina Lubrae: d Deliolofque Hortos, e & apricos Herculis amnes.f
Pri-
tis ductu Parthenopen huc appulisse, ubi nunc Neapolis, habes apud Pater- cnl.loc. cit. Capac. I.r.c. 6. cate rosque. Addunt Poeta;, Columbam illam ab Apolline immissam; quod innuit Stat. •Syl. K3.SyI.3r.In cujus rei memoriam Neapolitani Cives Statuam Apollini erexere,in cujus humeris Columbam insidentem adorabat Parthenope. Vide Stat. Syl. I.4.. Syl.8.
( a ) Lampada &c. Cum scilicet Homines per Urbem accensas lampades praferentes c a lege currebant, nt in cursu accensa; servarentur ; cujus enim fax extinguebatur , is victoriam successori cedebat . Et quamvis in Cereris honorem hi Ludi celebrarentur etiam Neapoli, ut ex Stat.loc.cit.; ac deinde ad Parthenopes sepulcrum; Minerva tamen , cui etiam ("ut Pindarus in Olympictsjsacri erant,instaurati ibidem sunt : ut loc. cit. de Petris.
(b) Sebethe. Sebethus, notus Nea- polis fluvius , campos ab Oriente irrigans. Ital. IiSebeto.
( c ) SafiacS &c. Adjectivum deductum a Rure Collegii Neapoli'c. Soc. Jesu, cui a D. Sosio nomen, vulgb Sati Sojsio : ad Vesuvii radices , qua Nolam spectat, situm. Locus annuis Autumnalibus vacationibus delectus.
( d ) Culmina Luhra . Ital. Mas* sa . A Delubro Minerva illic olim abUlysse condito, ait Capac. 1 . 2.. c. ij. ex Strabone. Unde & Massa ad Delubrum , & Lnbrensis dicta . In Promontorio Minerva contra Capreas locata.
( e ) Deliolofque Hortos . Horti Delioli, sive Delioltim , vel , utaliij Doliolum , Fons prope Neapolim in viä Acerranä ; quem Alfonsns Calabria Dux Regis Ferdinand! I. silius sumptuosissimis adificiis exornavit.' longumque inibi tractum , Podium Regale vulgo Poggio Reale appellavi juflit- Pontanus tamen eleganter De Hott. Hcsper.l. i.Deliolos Hortos,nuncupavit.
( f ) Herculis amnes . J uxta Neapo- lim Fontes suut , ab Hercule , qui Neapoli colebatur , Herculani dicti, ut Pontan, de Bello Neap. 1 . 6 .. Idem Le-

14 I N A R I Xt E S
Prima sed ante alias forma pra;stantior ibat Parthenope; Oebalio quam' palla tegebat amictu Mxoniis distincta modis ; nodatur in aurum Cassaries ? auroque sinus , gemmisque crepantes Fibula subnectit mordens ■> argentea crurum Tegmina Erythreis exornat gaza lapillis .
Hinc? atque hinc gemina; stipant Achelöides : olit Et Proceres circum? populorum & turba sequentum? Dum prastt, assurgunt * & herilia jussa morantur. Pone tuis? Helicon? qua; collibus aemula colles Jactat, Olympiaci a speculatrix ardua ponti, Festinatque gradum ? sociisque supervenit Agle . b Nec trifolina , olim Baccho qua; nupserat, Hermis, e Aut Venantum acres Conicle d experta labores Defuit, aut Paphia; cultrix industria myrti Antiniana . e suum sequitur Platamonis f Halantum
In-
l^epidin. Pompd. z. Fontes Herculis dixit . de his etiam loquitur Summont. l.i. c.r. Hist. Neapol.
( a ) Jaftat Olympiaci &c ,Ab Olympii . Vide Notas feqq. pag. 15. Iit.e.
( b ) JEgle . vulgb Phxo falcone : ab Accipitribus ibi aliquando captis , inquit Capac. 1 .%. c.j. Sub AEgles deinde Nymphae nomine locus hic celebratus a Bemardino Rota Vico Patricio , ac Poetices laude storentissi- mo . Regio in altiori Neapolis fastigio, mari imminens , Lucullanum respiciens : elegantissimis aedificiis ornata , & hortorum amcenitate suavissima . Hinc merite) Heliconis amulam dicit Auctor.
( c ) Hermis . Hermis , fi ve Mons Hermus, vulgo Monte Santeramo . A Pontano Mons Sanili Erafmi , qui ibi in quadam ASdicuIa colebatur. A eopid trifolii Trifolinum alii dixere . De hoc vitibus olim confito locutum volunt Martial. I.iJ* Hermitis Nympha nomine appellat idetfi Pontan. Lepid.
Pom.4. & alibi.
( d ) Conicle . Noftvat. La Co- nocchia . Locus ad D. Januarii Addern extra Urbis moenia . Sub Nymph* venatricis nomine hanc etiam celebrat Pontan. Lepid. Pom. 4.
( e ) Antiniana . Ab Antiniano, Nostrat. Antignano. Rus ab Occidente Neapolim spectans, & in viä AppiL positum ; cujus adhuc ibidem vestigia. De hoc Capac. lib. r. cap. 5. Antonianum alii dixere ; putantes , vel a M. Antonio, vel ab Antonino Imperatore conditum. Verius alii Anti- nianum quasi contra Lacum Anianum: Nostr. Lago d' Agnano . Alii ab dvvf contra , & dv/av maestitiam, quasi contra moerorem . Myrtetorum cultricem vocat Pontan. Lepid. Pomp. 5 .
(f) Platamonis. Nostr. Lo Fiata - mane. Via in Neapolis Suburbio ad maris litus, Occidentem versus; Pontano etiam Nympha est , quam ipse Halanti Juvenis amote carpi fabulatus est Lepid. loc. cit.
(a) Pa-

Libe r I. if
Infelix , mi feroque amens indulget amori .
Tu quoque 7 tu claris Vatum celebrata 7 Patule^ a Carminibus , Magni servas qure busta Maronis Litore in hoc 7 lauroque b virens foecunda comanti Addis adhuc tanto decus immortale sepulcro:
Tu quoque Palladia; cumulas solenn ia pompa; Gaudia . diffusis tecum redimita corymbis Carpit iter , nostros qua; ductilis ubere lympha; Spargit agros sinuosa 7 & Fontibus addit honorem Culta Labulla. c suam non hic oblita parentem Deserit 7 irriguos Formellis d adulta per hortos. Huc patrii Crateris honos, & sola Camcsnis Digna coli 7 celeres molitur Olympia e gressus 7 Dulce melos iterans 7 & dulci carmina cantu , Dumque manu plectrum 7 plectro dum fila loquaci Tractat 7 ab Aoniis iterum Permeffidas antris
Evo-
( a ) Patulci . Patulcium in monte ad secundum fere a Neapoli lapidem in via Puteolana Virgilii sepulcro clarum; quod de more Pontanus sub Patulcidis Nymphae nomine celebravit ; utloc.cit.& Hesper.l.2.Capac. I.2.. c.i.Patulcium nuncupari autumat locum hunc ex eo , qubd A£lius Aba- scantus Rufini pater ab hactedibus Patulci Diocletis agrum illum emerit; idque ex antiquo lapide constare affirmat .
( b ) Lauroque Ad Virgilii sepulcrum olim Laurum enatam asserunt . Consule Capac. loc. cit.
( C ) Culta Labulla . Rivus cst,imb fiuenrum per cuniculos Neapolim miro ■opere inductum . Et Labulla sive a labro , quo aqua excipitur; siveabul« -liendo dicta. Noftrat. Capo d'Aequa , ehe viene da Pogth Reale . Locum hunc exornat toties laudatus Pontanus , in Elegiä de Sebetho: & Lab ullam Nym- -pham facit. Sic etiam Lepid. Pomp.4. Exeant Donati Franchi Carmina in sua Neapoli, in quA Sebethi, & Labui-
la amores prosequitur .
(d) Formellis . Sub Formellidis Nympha nomine exprimitur cum Pon- tano locus ille , quem ad Urbis mce- uia Nostrates Santa Catarma a For- miello vocant. Cumque in 'hunc pri- mb Labulla aquas suas,mox interUrbis Hortos, & compita eiegantissunis Fontibus dividendas,exoneret: hinc Lepid. loc. cit. Formellidem primam Labui- \x filiam appellat . Viam hanc Capac. lib. z. c.7. Aquas Regias nominat ; a Fontibus in eä ab Alfonso Pimen- tello Beneventi Comite Regni Vicario extructis . Ab hac igitur via per Aqus-ductus , quos vulgb Formelle di- eunt , ita affluenter aqua Neapolim perducitur , ut pensilis veluti Urbs super illam innare videatur .
( e ) Olympia . Vulgb Chia}a : vox sermone Neapolitano corrupta ab HetruscoPMggw • Amnenilsimum Suburbium in orä maritima inter Lucullanum,& Pausilypum. Olympia, ut ait Faicus,ex eo qubd olim ibi Ludi in honorem Jovis Olympici habiti sint. Locus

i6 I narimes
Evocat; ut Pindi a potuit de vertice quondam Ducere montivagas b ha;c nostra ad litora Musas; Extinctam resonare docet dum Phyllida c ripas: Actiacumque d canit piscosa per requora carmeil. Addunt se comites pelago circumflua Mesis , e Inarimeque » & vicinis qua; laeta racemis iEquorea madidas aspergine proluit uvas Mergellina : f vagisqne favens Euploea s carinis:
Et Megare h elato despectans caerula dorso .
At quo te tandem , pompa; pars maxima , plectro Commemorem , Prochyte ? 1 Dryadum pulcherrima quondam ,
Nec
cus Neapolitanorum Poetarum jure carminibus excultus . Ex bocP. Nicolaus Parthenius Giannettasins Soc. Tesu sibi Vatis Olympici nomen desumpsit ; quod Matre Olympicä natus sit, ut ipse Nautic.8. testatur .
(a) Ut Pindi potuit Innuitur facobus Sannaxarius Neapolitanus Eques,Friderici II. olim gratia florens, ac praesignis secui! sui Vates : qui Poetarum omnium primus laudem, quam alii ovium Palloribus canendi ad numerum impertiti sunt , Piscatoribus etiam communem reddidit.
(b) Ducere montivagas &c. Respexit Auctor ad illud Ludov. Ariost., qui Cant.4<S. Stroph.17. cecinit:
Glacobo Sannazar , ehe a le Camene
Lafciar fa t Monti , ed h abitar Varene .
(c) Phyllida . Alluditur hic ad primam ejusdem Sannazarii Eclogam, cui Titulus, Phyllis .
( d ) Attiacumque <&c. A nomine Sannazarii, qui (ut Jovius in vitä ) repudiato gentilitio, Attius Sincerus , Pontano adhortante,dici voluit. Actius fortasse ab ipsi maris Attd , in quam primus omnium Musas adduxit: Sin- cerus ab aurei morum sinceritate.
( e ) Nesis . Ital. Nisida Parva quadam (ut nomen N Ha-os sonat; In iula in sinu Puteolano . Poetis fatis
hactenus celebrata. Pausilypo adjacentem olim , terramiotus vi divulsam, & alio abreptam ferunt.
(f) Mergellina . Amcenissima Villa , in extremo orse Olympios , atque, ad mare in Pausilypi radicibus: vitibus undique convestita. Hanc Sannaxarius Friderici Regis dono possedit. Carminibus olim, nunc vero tanti Vatis Tumulo insignis. Nostrae. Mergoglino.
( g ) Euplcca . Ital. La Gajola. Quasi Caveolas, inqpic Falcus. Scopulus verius quam Infula; Pausilypo objecta, in Occasum vergens .Gr*cis EWXc/W hoc est , Bona navigatio Ab tv belle, feliciter , & ttXsg> navigo . De hac Stat. Syl. 1.2.. Syl.x. & In HercuI.Sur- ren. Syl. I. j. Syl. i. Ex eo dicta , qubd olim Alexandrinis navigantibus bonum omen prsesticerit.
( h ) Et Megare . Nostras. Casiel deis Ovo: quae & Castrum Lucullanum. Videatur Capac. I. x. e. z. Dicta multis Megare, qubd olim Graci Megarä venientes ibi habitaverint. Aliis a Mega- rä Herculis uxore : illuni enim regionem hanc incoluisse dicunt. Stat. Syl. 1.2. Syl.2. Megaliam appellat:quidquid in contrarium senserit Petrus Laseiina In Oper. DeisAntico Ginnafio Napole - tano , c. 7.
( i ) Prochyte . Ital. Procida . Insula Pu-

Liber I. t 17
Nec patiens huc usque viri: tamen altera Nymphis Addita dein pelagi , & Nereo dilecta marito.
O utinam , patrii qua se subducere colles Incipiunt» & lene Caput submittere Clivi» 3 Sylvicolas inter populos , coetusque sororum » Capripedesque Deos nunc usque ignota lateres ! • Quam felix ! aevum quam non ingloria sylvis Exigeres! Phoebi nam te Soror alma sagittas,
Et tractare arcus , & arundine figere praedam Dum docet, ah carae quantum blanditur alumnae! Te tenero fovet illa sinu : primamque laborum Te comitem , & socias inter dedit esse puellas. Posthabitis tamen illa Deae sed amoribus , audet Ire viam» qua caeca trahunt sua fata ruentem:
Et Tritoniaco fervent qua litora plausu .
At non & venisse volet, cum proxima letho Irrita Latoam, Divosque in vota vocabit.
Nec mora , Maeandro chlamydem, signisque rigentem Induit , artificis Phrygio quam daedala limbo Pinxit acus, pictamque levi variavit acantho. Gemmea virgineum non dum resoluta coercet Zona latus: rapidis Nymphe permiserat auris Indociles sine lege comas diffundere: frontem Caffi.de » Spartano suras accincta cothurno.
Olli habiles de more sonant post terga pharetrae. Arcum laeva tenet , strictum tenet impigra telum Dextera: Dianae suppar habitumque , genasque, Suggestumque comae , & duros venatibus artus. Harpalice haud aliter nudo jaculatur in hostes
C Te-
Puteolani sinns.Prochjte quidem a XTpo- J tamorphosi , mox addenda; , det Io- %iot, Profundo , quod ab /Enaria , cui cum , Dryadem illam facit.
olini conjuncta , motu terrD divulsa, ac Profusa , inquit Plin. I.;. c-6. & alii -provolutis montibus Infula extiterit ut Id. Iib. z. c.?o.. Auctor tamen, ut me-1
( a ) Caput submittere Clivi . Caput Clivi, Locus prope Neapolim maxime fertilis; Noiir. C.ipo di Chino : ita ex Falco, & Capac. l.z. c.y. ' (a) Te-

l8 I N A” R I 'M E S
Tela sinn : vel acerbi fremens, ubi Dardana venit Litora , Amazonidum ducens in bella phalanges Penthesilea , dolos , stragesque ultura Pelasgum • Demens 1 qua; casus, & ineluctabile fatum Urget, §c immites inopina ad funera Parcas. Confessu tandem in medio, Circoque frequenti Emicuit, Nymphis & conspicienda reluxit .
Non secus ac verni media inter germina ruris Et nitet, & primos Florae rosa poscit honores.
Semivirum interea Satyrorum e gente profectus Ipse etiam patriis ( dubke proh nescia sortis Pectora ! ) Teleboas 3 Capreis adventat ; Apollo Cui medicas artes , penitasque indui ferat oiim Scire potestates herbarum , omnisque ialubrem Stirpis opem , iectasque , fovent qua; vulnera, fruges. At non Idaliae medicari Cypridis ictum Evaluit; non ille faces elusit, & arcus.
Namque ubi vestigans aciem per cuncta ferebat, Obvia luminibus tum clarä in luce refulsit, Qualis erat vultu Prochyte : tum fixus in uno Restitit obtutu, vifuque immobilis hiesit .
Nec vidisse oculis fatis est ; it lapsa per imas Flamma fibras, subitumq; bibit matecautus amorem. Dumque bibit, tacitumq; premit sub pectore vulnus» Mente dolos agitat, votisque 'indulget iniquis. Quippe ( nefas ! ) Prochyte insidiis , & fraude potiri Destinat, &c furto vecors lietatur inani.
Ecce autem tarda; cum jam sua lumina nocti Credidit, & fero fuccelfit Vesper Olympo;
Tum
( a ) Teleboas .. Nomen deductum a Capreis, qua; Teleboa dicta sunt a Telebois Acarnania Populis illas olim incolentibus. Vel ab Insulis Teleboi- dibus ( quarum meminit Plin, iib. 4.
c. ii. ) a quibus Incolas in Capreas demigrasse ferunt . Vel , ur alii a Teleboo Pterela Regis filio , qui primus e Graecia in Jttne Insulam navigavit.
(a j PAj-

*9
-Liber. I-
Tum cursu lassata pedum certare Juventus Defiit: extincta; votivo Lampades igne.
Jamque renafcentis per amica silentia Luna;
Turba lares repetit; Nympha: cessere theatro.
At non Teleboa; ceflit furor ; irruit ultro In Prochyten , audetque manu prensare procaci. Horruit, incauto ceu qua; pede presserit, anguem , Territa conspectu Virgo ; sua verba dolori Deficiunt: tremebunda pavet . sic Cerva Leonem , Sic rabidum pavet Agna Lupum; rostroque sequacem Sic timidie Accipitrem seclusa in valle Columba; . Mox ubi mens rediit, visusque hac flexit, & illae; Inarimen patria; repetentem limina sedis llt videt : Inarimen votis , precibusque fatigat: Inarimen resonis referebant compita tectis.
Affer opem Nympha;, Sc casu me subtrahe , dixit. Pallida tum trepidis properantem amplectitur ulnis. Qualis, populeam rapuit cui Sirius umbram, Serpit humi vitis: viduoque in cespite frondes Vix alit : apposita; si forte propinquius ulmo Hafferit irrumpens , trunco dat brachia circum , Vinculaque innectit properis uxoria ramis . Inarime at postquam teneris dedit oscula labris Mille , manu Prochyten complexa, per requora fecum Devehit -, optatum fugiens tenet utraque litus, Ocior Lolio spirant qui carcere ventis.
Insequitur pavidas , cursu nec segnior urget Teleboas ; .volucrique premit tranquilla natatu Cserula , & insultans Prochyta; superimminet, illa Flet lacrymans, lacrymisq; oculos dum turpat obortis, Dictynnam ingeminans sic ore precatur amantem . O Dea , virginei custos innupta pudoris :
Si qua meis unquam cecidit .tibi victima telis, Suspendi ve‘tholo surgentem in cornua Cervum:
' C r Sis

'20 IurA'Xi.'lMES |
Sis praffens, tantoque volens succurre labori.
Da rabidi vitasse manum pradonis ; & ipsum Sterne solo exanimem» stratumque ad Tartara pelle. Ha?c ait : at voti tantum succedere partem Diva dedit : pelago partem ferus obruit Auster. Namque pudicitia: tunc &: Latoa labanti Consuluit vindex, & iniquis obstitit ausis Teleboa: ; at Pruchyte fato haud subducta sinistro est. j Uicet hrerentem lateri dum sustinet hostem,
Extimuit pudibunda : stupent correpta recenti Membra metu r riguere gente, vox faucibus ha?sit. Pallor habet frontem, pallor suus occupat ora, f Ora , manusque ambas z Parioque simillima saxo Constitit ; arrectos nec ventilat aura capillos.
Sic lethalis hyems totum diffusa pererrat ;
Corpus , & amisso torpescunt sanguine venae;
Et lapis est quae Nympha fuit, sublimior olli Arboribus sylvescit apex, quem crista tegebat ■,
In frondes abiere coma:; versisque sagittis .
Jam nemus in Prochyta: pharetra, jam crescit in armis, lltque peregrinis Colchorum e finibus olim Huc primum Argivo Minyarum remige vectas Phasiacas a agitabat aves, telisque premebat Impigra, Phasiaco Prochyta: sic alite lucos Auxit, & immeritum solatur Cynthia fatum .
At non Teleboam potis est vis ulla levare:
Sed furit infrendens , Phcebumque incusat , & astra. Tum Prochyta:, ut potuit, scopulis iacrymansque,
' gemensque
Procubuit super ; atque ha:rens , crudelia dicit
Nu-
( a ) Pbafiacai Aves Phasiaca:, e Gracia huc demum transportata ; & Jtal. Fagsjani : a Phasi Colchorum flu-1 his quidem nunc Prochyte pvse caste* vi« dictas; atque ad nos vecta ab Ar-jtis locis referta est. sonantis, cnm e Colchis in Gr*ciam, t
(a y M

2t
Liber I-
Numina: crudelem sefe , quod luminis aura Vescitur, infernis nec dum miser occubet umbris. Non tulic hoc tristis gemitu commotus Amici Delius , antiqua? subeunt nam pectora stammte .
Et bonus ut caussam lacrymarum avertat, ab imo Perculit Inarimes nutantia culmina fundo .
Tum subito excuilis late juga percita sylvis Intremuere : movent disjecta? vertice rupes :
Saxaque difliliunt: vasto discedit hiatu Pontus ; ab iEnaria a Prochyta? latus abscidit; aquor Per medium volat illa : suus timor urget euntem; Elufumque cavens vel sic irridet Amantem .
Tum vero irata? sensit fera signa Diana;
Teleboas , la?sa meritus pro Virgine poenas . - Ille quidem, curis impar exsolvere mentem,
Ha?ret iners animi : paulatim serpit in artus Torpor , & immotis durescunt viscera fibris . ■ Frigida quin etiam circum praecordia sanguis Obstitit; in silicem corpus jam vertitur ; & jam Ainaria? scopulis , ut signum exangue , refedit.
Non aliter trifido quam si perculsus ab igni,
Missa procelloso sensisset fulmina coelo.
Flet tamen exanimis ; laerymisque per ora volutis Non sua , fallaces Nympha?]deplorat amores.
Quin. & inextinctis , caluit quibus ille , favillis Ardet. adhuc : spirant vel nunc incendia lympha?, Quas liquat, atque oculis Parvo ceu Gurgite fundit. Hinc nomen , Fons alme , tuum ; sic indita virtus - Plurima ; Teleboas nam quot medicamine succos, Quot potuit morbis adhibere salubriter herbas , Tot medicis Phoebus. vitalia munera lymphis Contulit, oc simili Fontem dignatus honore est.
Inia), 4i ^Enariß&e. CostsöIJK Histo-\rl@ ,ut in Notis pag.itf'. Ut.i.
( A ) Clt«

32
Inarimes
Interea , tectis tibi dum rorantibus undas Eoerit hic, coepto mecum ne parce labori Quis quis es, jEnaridos tangit quem gloria fairue. Non ego te primo defixum in Fonte morabor;
Nec fuerit nostris hsc meta novistima votis.
Est honor , est aliis qua? dives adorea surgit Parta plagis, superas qua se se clara per auras Sustulit ingenti victura perennius a»vo Inarime , Solisque domos implevit utrasque .
Ergo iter aggresti rursum, subeamus aquosi Clausa soli - paucis qua te , nec longa secutum Orsa i novas doceam lympharum accedere fauces » Nota Machaonia dum currimus requora cymba .
Ecce autem ex imis Clivi radicibus» * Auster Qua tenet» inde salit: Phoebi dein versus ad ortum Eabitur , Sc riguo fecundat jugera lapsu purnelli b Fons dictus Avis ; quod profluat arctis paucibus, Sc prima reserat praefurnia fronte . Sulfuris » 'Sc Ferri venis exceptus, utrumque Et sapit, 8c nitro pastim, mixtumque trichiti c Sal habet j at mediis» qua languidus ignis inerrat* Pene calet stagnis, Sc parcius imperat unda».
Cum tamen haec succis aloes , & amarior atro Felle fluat , naresque gravi pertentet odore :
Non illam, activo vel 'cum jacit undique flammas Sole furens Procyon» .sitientibus arida labris Ora velint tetigisse : licet Riphaea pruinis . Algeat, Sc tristes nix circumfusa tepores Pellat, Sc austeri vincat fastidia potus.
Hinc
( a ) Clivi radicilus fyc. Locus hic[ ter [ascl.I.i.c.S., etiam Bacc.l.a.c.ro. Wtgen. Monte * Foß. 1 ( c ) Trichiti . TrlchM, ex Plinio
<} > f&f: Ind ‘g en ; »«*»»! I. } y. C. X j. Species aluminis in eapil- di Fornello , prope Vicum , vulg$>- Sm > lamenta quadam canescentia dehiseeu- fihro i FantuntUoMiminix luijus^rp-j tis .• a graco Teii; Capillus.
(aj Ve

rL 7 I B E 'R I. r 2 J
Hinc teli ad jactum subjectos cerne per agros Ut Cauruni, Boreamque inter a gratisiima rorent . Balnea, Fontanis nomen queis venit ab oris. 11 Ipsa tibi biforo large manantia ductu Saxa liquant vicina * nec his certaverit ulla Aut tantum fluere » c aut puros mage vena liquores Volvere, dum tecti contenta sub imbrice Naias Par micat electro, stagnisque nitentibus instat.
Ipse quidem , nisi multa nitro styptiria , d & acri Hanc apyron e limo inficeret, propiora saluti Non alia optarem vires fractura Lyati,
Quam qure fontales explent carchesia rivi .
Cum tamen ingratum sapiant , his utere tantum Cum dolor in cursu, vitseque incommoda cogunt. Multum illis pretii quondam fecere repulsa; Morborumque acies , atque agmina victa malorum. His etenim, nequidquam alias tentata per artes, Parta salus , { grandi cumulavit foenore famam.
Nil ibi plebejum r non hic Ephyreia prcefert JEra sed argenti, magnetis & innatat humor Particulis, nitidoque fatur splendescit in auro .
Nec procul exurgens tractu desudat eodem Castiiion ; S veteris nomen cui rudera Castri, h Dirutaque antiqui dederunt vestigia pagi.
Proxima fluctivagi sonat ille ad cerula Nerei,
Cu-
(a) Ut Caurum &c. Vulgb, Tra Maeßro , e Tramontana .
- ( b) Balnea Fontanis q&c. Indien. Bagno Ai Fontana , d Aelia Fonte, e tjuo Jasol. 1*2-* c. 7 . & Bacchis I. 4 . C.IO. & I
( C ) Aut tantum jluere &c. Ita ex Iaud. Jasol. ,
( d ) Styptiria . , Alumen quia nimirum $■£/$)« ,h oc est ädstringit . Utitur hac , c^teriique id genus vocibus Auctor pro ipso Alumine , ne repetita stepius eadem vox Alumen , fastidium legentibus creet.
(e ) Hanc apyron . Apyron ex Plin. I.3 5. c.i 5. genus Sulfuris vivi.
( f) Farta salus (tfc. Majorem fot- taffe pr$ ceteris , uno excepto Parvo Gurgite , sibi laudem vindicat neum Fontanum in pra?sentil .
(g) Cafitlion . Indige». Bagno Ai Caßiglione . De hoc Jasol. lib- cit. c.2^ Lc Bacc. I.4. c.io, & 13.
( h ) Rudera Caßri Indigefl.
Cu*

zif InA-r.im.es
Cumeum contra litus, Boreamque nivalem.
'At circum apposito a collectis pariete postquam Corpora fovit aquis , solioque b excepta rigavit, Per scopulos praeceps , & tesqua horrentia serpit . Ille suas etiam terree salsugine c partes Imbuit : & rapidis fovet ille incendia flammis.
At subito indicium peracuti sui suris unus •praestat odor ; dumque ora nimis torquebit amaror, Signa tibi falsi faciet manifesta saporis .
Laetus ager qua prata madent: hetiffima florent Jugera ; sed fusa totum ferrugine litus Obruitur late , furvaque nigrescit arena ;
Cui sua magnetem laus est traxisse* A coactum Jura pati, potuit qua; victo imponere victor *
Et ferri domitorem olim sibi subdere inermis . Quid sit Amor qui nescit adhuc , hoc noscat ab uno, Dum silices domuisse potis * tractosque tenaci Compede , natura; cogit dediscere leges:
Et nova mutato sortiri viscera sensu .
Ut tamen huc certo valeas appellere cursu, jDum Prochyte adveniens remum lentabis in unda, jEnariamque voles celeri tetigisse phaselo ,
Hoc meminisse velim ; laevas tibi palmula cautes Radat, inaccesso qua se de vertice tollit Celsa silex, ingens, & multo subnigra fumo.
Mi-
Caflelhne . Urbem hic ab Hierone Sy- ractisarum Tyranno conditam , cum Infula; imperitaret, arbitratur Jafol. loc. cit.
( a) At circum apposito &c. Balneo hoc , paucis ab hinc annis extructis asdibus ad loturam accommodis,utilius liti possumus.
( b ) Solioque fyc. Solium , Vas nempe , quo in balneis Veteres utebantur : ia iho enim sedentes lavabantur . ita Festus apud Samuel. Pitiscum in Lexic. Roman. Antiquit. T. z. V. Solium . De hoc Celsus 1 .1, c.z. Pfin. l.z z. C.H.. Additque nobiles Foeminas Romanas foliis etiam argenteis ad delicias usas.
( c ) T erra Salsugine . Alumine ni- uiiriun , ut Plin. l.j y. c.i j.
( d ) Cui sua magnetem &c. Ita eX Jafol. I.i» c. 3. Capac. l.L. c. 1 y. cajte- risque.
( a ) An

L r a e r l. 2 s
Mitis ubi e gravidis pendens vindemia ramis Excoquitur digesta suas Sc quadrat in unguem Arbor opaca vias , fructuque , Sc flore coquat.
Hic tibi Castilion ; atque hac de rupe liquentes Terra sinus aperit . nec Fons pradentior alter Ancipiti implicitos morbo. , 1 assaque gravatos Temperie expediet : nocuis seu plurima plagis Archigenes a fomenta b paret: seu corpora circum Fundere j c seu jubeat pateris haurire liquores. d Sed me Pieriis tendentem carbasa Ventis Vicina; invitan*t rupes , collesque propinqui : Qmeque sub Arctoo stillant Vada fervida caelo. Ergo , age, festivo sonet Acta celeumate : pronam Solve ratem,Phrasidame: e vocant jam flamina puppes, Aura vocat Libethris. amem Ireto omine Divüm Cmpta sequi» Sc , clavum flexit quo Delius, oras. Unde.diu cultos liceat decerpere flores,
Quos mihi Pirenes aluere aspergine Nympha;, fEnarides Nympha;: meritum queis donet alumnum Inarime , dum ferta meis dat habere Carncenis . Accelerat Fortuna vias: Sc plena secundis Auspiciis jam vela pra;it. viden! tequore toto Subsiliunt,geminantque choros, plauduntque vicissim Nereides mixt-e Tritonibus ! aspice pontum Sparserit ut primis oriens Matuta favillis!
Aspice: sed dicto citius Neptunia vecti
Per freta , pacatum , Socii, confecimus Xquor.
D Et
(a) Archigenes- Celeberrimus statis Caat Medicas Syrus, de quo Juve- nal. Saty. 6.
( b ) Fomenta.Vnas e modis,quibus id genus aquis uti possumus , sunt Fomenta : cum nimirum aqua in aliquam tantum affecti corporis partem clystere ingeritur: sive cum eidem parti ysl spongi d., vel aliquo alio instrumento applicatur .
( c ) Seu corpora circum &c. Alter modus , quo adhibetur aqua, corpus totum balneis abluendo.
( d ) Seu jubeat pateris &c. Tertius nempe modus, aquam hauriendo - ( e ) PhraJidame.N aviciüarii nomen, a Sannaiario in Eclogis desumptum,
( » ) ■ty**

26 I uARI MES
Et jam puppe super desertas quaerere ripas Cogimur , imbriferis horret qua cautibus, Sc quä , Servat iaaccessum Speluncae a nomina iitus .
'Hic salebras inter densas , mediique fragosis Erumpunt sexis latices: & pura ministrant Pocula sed nullis gustanda haec pocula labris . Namque superfusis Nereus hinc fluctibus vEgros Acceß u prohibet» pelagoque excludit iniquo; Optatamque vetat morbis afferre salutem.
Praecipue scopulis cum nubifer incidit Eurus iEnariae , spumantq.ue altis maria acta procellis; Litora tunc adoperta vadis , circumque supraque Accipiunt inimicum imbrem: confuseque fluctu Nequidquam obducti parent vestigia fontis.
Heu male tum, repetens Campano caerula lembo, Grata salutiferae quaeres ibi munera lympha?.
Nec minus interea Parvi prope Gurgitis jedes Tingentem videas declivi pascua lapsu, Stringentemque herbas, 8c mollia prata rigantem Fonticulum: b parco sed quem calor imbuit a?st u . Mitior hic, stomacho quod amicos pr^beat haustus, 0 Humoresque graves, choleramque expellat acutam, A stomacho sibi jure trahit nomenque , decusque. Quod si non alio pervelleret ora sapore,
Gurgitis hic Parvi nihilum distaret ab undis .
At gremio quamquam veniat telluris eodem , ' Non tamen inde fluens fuerit potantibus idem Namque , subit casae dum curva foramina terne:
Per-
( a ) Spelunca nomina &c. Ilidigen. j XI Bagno dcllii Spelonca, seu Delia Scrofa-, de quo,pra:ter Jasol.l.2.c.i i. , Bacc.
1 . 4 - C.7. & 10.
( b ) Fonticulum . Italic. Bagno
Aello Stomaco .- quem nunc etiam In- _
digen. II B«&no dei Cappone dicunt: sa-|luc. cit.
Putem enim talem refert , qualem jus Capi elixi habet. De hoc Jafol.l.a* c.16., & Bacc. 1 - 4 - c.io.
t c ) Mitior bic stomacho &c. Fontis hujus aquas potui magis , quam lotura; accommodas alserit Jafoiin.
(a) £>«*

Liber L 27
Perque sinus varios , imperfossosque meatus Paulatim molitur iter ; sub hiatibus imis Sulfureas sensim partes * tetrumque bitumen. , Tergit ; & illimes hinc purior exhibet imbres : Miraturque novos latices , & non sua stagna.
Per medias veluti sinuosa Volumina versat Qui silices , squamasque fricans exosus avitas Innovat, §c rimis saxi eluctatus , in auras Ora vibrat coluber, primosque recolligit annos.
Nec te i dum paribus metimur singula votis, Hac pigeat conferre gradum , pretiosior Hermo Fceta metalliferis qua panditur Infula venis . Eoum ad Solem nam qua pradulget Epopeo 1 Phosphorus , extremä montis de parte calentes Hic geminis lympha; scatebris : Hydrea b reposto Eina lacu hic fervent ; ferro quorum altera schiston c Immiscent , & sulfiir olent; & largius hausta Tentantum arguto sapiunt subdulce palato. Auriferis sed pone fluunt qua; ditia guttis Altera , Gingivis , & Dentibus apta medentur.
Et quamquam apposito careant hi nomine Fontes, Non virtute tamen , nec laudis honore carebant.
Non ego vos morbis toties clarata domandis Transierim Cythara; : e vel qua; conterminus olim
D 2 Bal-
(a) Epopeo, Vide Notas pag. 6. Jit. m.
( b ) Hydrea . A gt$co T'Jf&ov: ita appellat Plin. 1.5. c. 13 . Loca aquationis , seu Mansiones aquationum dispositas ; ut explicant Jo: Gerard. Voffius In Etymolog. V. Hydreama : &Jo.* Harduinus Soc. Jesu in Notis citati libr! , & capitis Plin. ad usum Serenissimi Delphini.
( c ) Schiston -. Aluminis capillati genus , ut Plin. I. j y. c. i y. quasi scissile j a , Scindo •
(d) Et quamquam apposito careant &c. A propriä dumtaxat virtute nomenclaturam sortiuntur . Alterum enim Delie Gtngive : De'Denti alterum dixere; dentium quippe, & gingivarum morbis medentur..
(e) Cythara (se, Indigeti. Bagno di Crtara , qu£ parte Infula ad Occidentem versa est .• in loco , quem Incola; Vieira rojsa appellant. Agit de hoc Jasoi. l.i. c.; 6 ., Solinander l.i.c.5. De Caustis Calor. Font. medicat. & Bacc. I. 4 . c.to.
( a ) dgnm*

.38 I s A- S.' IM I S
Balnea litoreis monstrabat rupibus Agnon . a Qua?,modo vix summo dum cursim attingimus ore» Profueric meminisse olim , nascentia mecum Dum petet, Sc primo Pieon lustrabit ab ortu;
Nam , Latiis iterum Saturnia fecula terris Qua? revehunt, me Stagna vocant; b quibus inclyta praestat
Inarime-, tantumque alias supereminet oras, Illyricas quantum navis rostrata liburnas.
Nec modo Pactolus rutilis coleretur arenis ,
Aut limo splendente Tagus ; non Gange tumeret Indus, ubi ,/Enaria? contingeret advena fines;
Hic tandem, qua? dona aliis vix credita regnis Audierat, congesta loco visurus in uno .
Non hu'mili fluit unda fatu ; puduitque videri Fossilium vulgare genus ; prognata sed auro = Dicitur . hinc auri fulvum subtegmine velum Labra tegit : ripa?que auro , campique renident. Prassertim innubi si quando clarus ab alto Purpureas tulit axe faces , & lumine Titan "Verberat auriferas solito fulgentior undas, llicet attacti radiis , Sc luce refulgent Tunc latices, geminantque diem: tunc litora late Emicuere: novis ardet fulgoribus rether .
Ipsa etiam , dum serpit agris , atque ubere censu Arva rigat, segetesque beat , stupet unda:suasque Divitias mirata tumet: nec se capit alveo
Exun-
( a ) Agnon.lndigen.Sagno di Agno- ve , quod prope Balneum Cythar® ponit Jasol. l.z. c. 37 .. nunc tamen vetustatis litu squalet.
(b) Me Stagna vacant &<\Duo ni- niirum Balnea , quorum alterum Sapio Amisero , seu DelVOro Alteruni Argenteo nuncupatur ; Sita ambo «
Valle Umbrasci Epopeum versus, parumque inter se distantia .
( C ) Vrognata Sed auro Teste Jasol. 1.2. C. 21 ., & Bacc. 1.6. c.g. aurei tela, & velo argenteo teguntur Iri duo fontes ; ut nunc ipsum ad sensum patet. '
( a ) Sed

h I B £ R I. 29'
Exundans , lentoque fovet sua gaudia gressu .
Hoc mallet se Fonte satam Cytherea : marisque. Despiceret fluctus audentior . ipsa lavari Hoc deprensa olim vellet Dictynna j tibique Parceret, Actseon , ineritasque remitteret iras.
Huc avidas,,. huc verte acies : licet ecce tueri. Natune gaudentis opes , qua; prodiga rupes Eliquat in pretium : Sc niveo foecunda metallo Hon aliis aperit se se formosior arvis.
Ut salit albescens ! argento ut clara superbit I}la suo! tensi summum velaminis instar Sternit ut unda solum, decoratque argentea ripasp Sed non ante frui a ( rerum damnosa mentum Conditio! ) gemini grato tibi gurgitis haustu Posse datum, valido quam jacta bipalia nisu Impiger expediat fossor , terramque subactam Egerat , Sc cursum lymphis det habere priorem., Dumque vetus ferro rursum patefiet aquarum Limes, j arenoso tum labra tenacia cceno Construet, Sc concha; densata repagula circum In morem apponat : spatio ne gurges aperto Prosiliat fugiens , laxisque feratur habenis .
Ceu quondam, excultos errent ne forte per agros», Inframes cohibentur equi: cum victa lupatis Ora Pelethronii Lapitha; moderantur : & arctis Carceribusve premunt, tenuive in pulvere versant.. Sic sensim inclusos gyro breviore coercent,
Libera ne nocuo campum terat ungula pulsu .
At mihi si laticum querenda exordia : primae Si vetus amborum repetatur originis Auctor ,
Ab
cum humo, in concha: speciem effingas , ad excipiendas aquas. Quod etiam in nonnullis aliis balneis prope depet- 1 ditis proflandum, ut suo loco .
(a) Hm
(a) Sed ttoti ante &e.C um hoc duo Balnea temporum injuria pene obruta sint, ut illis utare , neceffe est, ut solo subacto, foffain. injectd cir-

HS IMES
Ab Jove principium: magno Jovis omine jactant Aurea Stagna suum , celebrantque Argentea nomen. Fama tenet, geminas gemina de matre sorores Huc olim Herculeis venisse e Cautibus; a atque hic Inarimes fida perhibent latuisse sub umbra. Numine clara quidem se se genitore ferebat Stirpis Apollinea; soboles, dilectaque Phoebo Progenies» & digna Deo; quarum altera Clio* Altera Liriope natali laude tumebant.
Has ubi sidereo speculatus ab aethere, fertur Incaluisse iterum vesano captus amore Juppiter . at vigili Nympharum examine septas Nequidquam aggreditur : nequidquam percitus igni Carpitur . antiqua; solito molimine fraudes Restabant . veteris sedenim non immemor artis»
Qua quondam, eluso Danaen custode fefellit Acrisio j pluvium rursus se vertit in aurum-. Addit & argenti tacitos, nova crimina, rores. Tum sensim arcana; se se per viscera terra;,
Tecta ubi per aecas patuere sororia rimas» Insinuat, tum multa licet custodia circum Excubet, & clausas valido tegat aggere tellus,
Fit via vi : majorque alio vis redditur asiu. Quippe per occultos ruit imber , & imber hiatus; Et premit adnixas imbrem repulisse puellas. Dumque superfusi nequeunt vim ferre liquoris ; Nullus & inde fuga; patet exitus , unde procaces Elusisse queant nimbos; contempta pudoris Jura fui doluere : gemunt: miserandaque pallent
Ora ;
( a ) Tiuc olim Herculeis f£fc. Cautes Hercules, Mafla ad Delubrum: Ita!. - ita Parthenius Giannat- tasius Halieutic. i.. Quamvis ab Hercule denominari poffit perpetuus ille
Tractus Mafla; contiguus, utpote ab Hercule olim celebratus , postquam, Geryone occiso, ex Hispaniä ad hac Iitora appulit.
( a ) Mufn i

Liber I. 31
Ora ; nec attonitis vita: pars ulla , nec ullus Sensus inest membris . objecta Gorgone qualis Constitit exanimis, riguitque immobilis Atlas.
tamen in patriis procedere furta latebris N° n tulit Ops mater; temerati claustra revellit Lia f 0 i| j patuit lato tunc obvia ductu Semita , quä Nymphe , Zephyri velut utraque pennis* Corripuitque fugam , fuperafque evasit ad oras . Juppiter ut contra fraudes, atque irrita fraudum Vota videt cecidisse * Eheu', sic ludimur? inquit,; Sic blandos sine more dolos , dulcesque repellat Insidias : me cumque audax contendat inermi Foemineum de stirpe genus ? nec tela trisulco Stringimus igne ? scelus merita nec morte piamus? Vos ego . sed justo non hic laxanda furori Frama ; pudet trifidi consumere fulminis ictu Imbelles animas , natamque ad mollia pubem . Mitior hfec tantum maneat vos poena : liquentes Ibitis in latices , in dites utraque sontes .
Aureus hinc alter , fluet inde Argenteus alter ». Corpora dispereant: tenues vanescat in auras Spiritus . admiffi solum sibi testis , & ultor Imber eat: nostrasque diu sic exprimat iras Supplicium » ut spretos itidem testetur amores. Protinus in riguos membris exilibus amnes Defluxere . pari tandem sic utraque fato Ceffit io ; insidiis ceflit sed neutra superstes Utraque vivit adhuc in Fontibus: utraque famam Virginitatis habet, nomenque illustre tuetur.
At loca dum canimus vigili servanda Draconis Lumine* ne la?va renuat de parte recessus Musa, nec Umbrasci a mecum declivia vallis
Pa:»
( 3 ) Mus a nec Umlrtsci (zfc* Indi- f gen. La Valle d'Vmbrasco ►
(a) £*

^ A IljA lllMES
Pamiteat subiisse : jugo qua lapsus ab alto»
Et Cyprio Fons aere scatet qui plurimus : a & qui Indidit aut nomen Valli, aut a Valle recepit. Par fluet hic , labris totum seu tergere corpus, Mollia seu tepidis fomenta canalibus optes .
Ante' Dicarcheas mihi deseret Hesperus arces , Quam referam, quot aquosa sinu riget Insula campo« Roscida quot patriis immulgeat ubera terris .
Qme te , quod primo redoles aphronitron b ab ortu, Balneolum, c so net alma chelysfquod Arionis unquam Certet ebur cecinisse Lacus , quibus insita laudem Vis tribuit: proprioque notat quos Fama triumpho? Sa:pe etenim , Ambustis paffim comperta medendo» Certior his Cocti A meruit cognomina virtus.
Non secus ac Libycas inter victoria lauros Scipiadse domita peperit Carthagine nomen.
Hos tamen haud aliter curvum quam passa ligonem Prasbet humus, facili quamvis versanda labore .
Quis tacitum Retis Fontem , e vicinaque Reti A Medio quis dicta Via; f loca culta relinquat? Turbidus häc late, pelagoque immittitur humor, Diruta qua Stagni vix nunc monumenta revisat Navita , vix oculo lustret rimatus inani,
. Dum
(a) Et Cyprio Fons are <&c. Indiget). Bagno , b sia Doccia tiella Valle d’Umlrasco: ad Epopei radices: milio tamen in usu est in pratentia. Jasol.
1.1. c.
( b ) Aphronitron . Nitri spuma: A’ipfdc enim Gracis, Latinis Spuma.
( c ) Balneolum. Indigell. Bagni- iello : situm quidem inter Vicum, vul- gb Casa Mizzola , 5 Casa Miscicia , & Vicum , cui nomen , Lo Eacco . Tasol. l.z. c.z8.
( d ) Certior his Calli fy c . Indigem 25 agno dei Cotto , seu Delle C a' carie: quod HUBC etiam Magno degli Occhi appellant , qubd oculis prosit . Prope Balneum Parvi Gurgitis labitur : ean- demque cum illo habere originem asserit Jaiol. 1. z. c. 19.. Meminit Bacc. 1. 4. c.?. IO. & It., Del Cotto , a suL nempe virtute, qubd Ambustis medeatur.
( e ) A^uis tacitum Retis Fontem &c. Ital. Fonte di Rete. Indigem La iUta.-prope Balneolum,inter Vicos Casa Micciola y & Lo Lacco. Jasol.l.z.c.zp.
( f) A Medio quis dicta Vix &c. Indigem Bagno di Mezza via . in plagS, quam Le Legna dicunt . Tasplin. I. ». c. 30.
(a) Aggre-

L l 'B 'E ~R " I.
Dum tumido Lnarire propior subit ostia velo. Luteus ille fluit: violento impulsus anhelat Igne calor: vires augent , animosque calori Sulfura ■. sed salsi , gustem si forte , sapores .
Quo fessum rapitis, Parnassia Numina, lento Languida per campum dum volvitur orbita gyro ? Nosco equidem: Deus ecce animis majoribus implet, Atque alib Thymbraeus agit : stimulisque morantem Increpitat. nova jussa sequor : dextroque superbus Omine , Phoebeis nunc primum ascribere fastis Aggrediar Latices , a tutela , Sc nomine claros Virginis, huc avibus qute quondam vecta secundis, Inarimaj laceram sine clavo , & remige pinum Appulit impellens ; fuso dum sanguine palmam Irrigat, Sc coeli victrix contendit ad arces.
Nec sileam Vici b diffusa crepidine collis , Montanoque c sacra Indigeti balinea , Triones Unde soluturis promunt sua signa carinis.
Quäm bene , quam faciles salient ad vota liquores Hi tua! sed rutro solers tamen ante memento Eruere effossas , quibus obsitus imber, arenas Ne lateat , stagnetque luto demersus inerti .
Ipsa etiam nostri in partem se carminis addat, Detque frui Sinagalla d suis, curasque resolvat Deliciis , foveatque novo mea gaudia cultu .
Qui d prius hic tanto Phoebus miretur in alveo Haret adhuc: aciem quamvis hac flectat, Sc illae. Par lacti color hinc: nares odor allicit inde
E
Ora-
( a ) Aggrediar Latices .. . Virginis. Ital. Bagno di S. Reßttuta: in orä maris: ab ejusdem Diva, nunc iEnaria; Patro-
ces Montis ,qui vulgo D) Vico dicitur.
( c ) Montanoque fec. Indigen. Ba- gno di San Montano . Jasol. l.L. c.z 5.
n$,nomine.Jasoi.i.l.C.J.Quiautemhuc (d) Detque frui Sinagalla. Ital- illa delata sit, habes in Leci.SS. Nea- Bagno di Sinagalla. Indigen. Di Sara- pol- 17* Mail . galla: non procul a Balneo, quod lidein
('b) Het ftlcam Vici A4 radi- Delia Colata appellant.Jasolin.l.x.c.ztf.
( a) liro

34 Iu'A -RIMES
Gratior: & tactu non vena immitis» & haustu. Hanc gypso albentem , liquido vel alumine foetam Crediderim, & tenui argillam confundere nitro* Quam versa postquam tellure recluseris , aegris Tunc adhibe membris quo res non una reposcet Saepe modo ; fomenta petas seu grata : per artus Lympha tubo seu missa cadat : a seu proluat ora. Tu tamen hac plenis consultius utere labris : Sparfaque nudatum large tibi corpus oberret.
Sunt etiam, quibus una dedit sua nomina Fontes Curaque, foemineusque labor: quod terserit illis Sedula ceu fuso mappas , & carbasa lotrix Lixivio * & madidis mantilia sordida villis :
Lixivj b idcirco Fontem dixere manetque Nomert adhuc , quod sola hominum solertia fecit. Proh quales , quantosque sinu fovet ille calores 1 Namque Pithecusas non hoc intensius afflat Alter : & undanti non hoc mage fervet ab igni . Quo d misere tamen» tantos licet aggeret, iestus , Non alio utilius medicatas tempore merces Expedit: & miseris numquam felicius aptam Prostat opem , rabido quam cum Canis oblatrat astro. Et moribunda Ceres pallenti languet arista . Attamen hos tantum sodiens tibi sarculus amnes Restituetj nec» avara sinu quos ebibit , unquam Sponte dabit tellus : duro frangenda bidenti Terga soli» 3c tractis veniet sua copia rivis.
Quid tibi nunc Ferri c gravidis deducta fodinis
Stata) Lympb“ tubo seu missa sf c. Quartus modus utendi aquis : Ital. In Doceia ! prater tres alios , de quibus in Notis pag.xj. lit-b-c.d.
( b ) Lixivj idcirco Fontem fac. In* digen. Sagno della Colata . Ital. B natio : inter Balneum Sinagall*, & Auriferum , Epo p eum versus. Jasol. 1.» c. xj.
( c ) JQuid tibi nunc Ferri fyc. Ital* II Bagno dei Ferro , prope Balneut» Parvi Gurgitis , & Vicum vulgb Casa Micciola j Ferri dicunt, a Ferri fo- dinS.e qu» manat., lasyl.I.i. c.w.
(a ) S*-

L I S E R r. 5?
Stagna canam ? sitiens tamen hsec quoque Terra Subreptas donec ferratas cuspidis ictu (negabit, Scissa recludat opes, furtivaque dona remittat.
Qui d referam pluvio qust parte obvertitur Austro Litus, & asperso pinguescunt avia circum Saxa nitro, a parva titulum sortitus ab lllmo b Ut fonet, & molies ut Fons mihi proluat herbas? Caeruleus quondam Protei de sanguine Pastor Hic erat; at pelagi quod tempestatibus actum Per fata , vitiferis Bacchi maiecautus ab arvis Non pecus abstinuit, Baccho tum vindice, in Ulmum Vertitur . at Nereii demum per vota , liquenti Fronde fit inde latex, & sumit ab arbore nomen. Hos ego vere novo , niveis ubi cornibus axem Taurus adit : vel Libra suos ubi protulit ortus, Praecipiam subi isse lacus, cum dura coegit Conditio , & tristi pellenda e corpore labes. -
Sors eadem te lseta manet: Divumque frueris Munere, si dulcem vel Subcellaria c potum Sufficiant : totis vel currant deflua membris .
Si sapis, ha?c iisdem manant quae finibus , iisdem I , pete temporibus ; valida sic victor aquae vi Lethiferam poteris Lachesim fregisse :. tibique Non humilem nostra: repetent paeana d Camoence.
E L Ut
( a ) Saxa nitro <&c. Rupes quippe hic nitro asperss albescunt: ut Capac. l.i. c.i 5.
( b ) Tituliern sortitus ab Ulmo &c. Istdigen. Ltrzns delVUltnitello % feti Di Doiano , Delie Vrincipejfe etiam Jaso* lln. lib.i. cap. dixit . Fluit inter Promontorium Marontis , & S. Ange r li , ad mare meridianum . Meminit Bacc. I.6.C.9.
( C ) Subcellaria . Indigeti. Bagnt di Sueeellaro: ibidem pariter ad meri» diem , inter promontoria S. Pancratii,
& Capo di Cavallo; eandem habent originem cum Balneo DelVUImiullo. De his Tasolin. l.t. c.49. & Bacc. 1. 5. c. 6 . dc 1 o.
( d ) P/tuna . Pffian, Hymnus, qui, quamvis in victoriis decantetur , pro-, rie tamen htc apponitur Verbum ujufmodi : cum Pa:an in malorum aversione olim caneretur in laudem Apollinis : qui occiso Pythone laudatus primh fuit hoc genere carminis j quod Pa;ana dixere , a TIoum , quod & fano, & ferio significat -
(a) C«.

z6 1 jj- ari ..'m- e,- s
Ut caput jEsculeis , festa inter Pythia » ramis Vincta , triumphali repetebat Grsecia Phoebo .
O utinam lymphis , qua; jam periere, vetustus Per me,staret honos! iterumque in luminis auras Educta; effluerent ! per me rediviva rediret Gloria , Sc e escis emergeret aucta tenebris !
Tunc Sc ab interitu Capitelli a balnea chartis Pene meis revocata: Sc faucibus eruta Ditis Pene » vel adversa: possent ignoscere sorti .
Tunc tandem Inarimes felix Assertor aquarum Dicerer : sternum lucratus carmine nomen .
Non ego , barbaricam quamvis resonantia vocem» Perdita neglecti tacuissem Stagna Gradonis . b Non Fontes , Solicete , c tuos ,, qui Saxa Pedors Propter , & Austrinum labuntur in squora litus. Quos ferrugineis rubrica , Sc sui sura venis ,
Et salibus spargit, nitroque interlita sandyx.
Nec steriles meriti fraudati laude jacerent » (Fama licet multis jam nunc obscurior annis Deliteat ) dio quos numine sospitat imbres Aliger , d sthereo qui quondam victor ab axe Coelo insultantes, Sc Divis bella moventes Dispulit Aligerum turmas: gentemque rebellem
Fu-
( a ) Capitelli ialnea. Indigen. B.J- gnodel Capitello , prope Balneum , vul- gE> Delia Scrofa : in litore niaris , non procul a Scopulo , quem Delia Treglia vocant - Jasolin. 1. z. c. j i.. Sed Balneum hoc maris sestu omnino obrutum . ‘
( b ) Stagna Gradonis. Indigen. Ea- gni di Gradone : ad meridiem , in eodem tractu, prope promontorium S.Angeli : Jasol. 1 . z. c. 40. : horum tamen vix illinc nomen remanet .
^ c ) JCon Fontes 3 Solicete &c, Indigen. Eagno di Soliceto. De Balneo hoc pene deperdito, Jasol.l.i,c. 39., &
Bacc. 1.4. c. 10.. Situm quidem est inter Vicum vulgb Pansa , & Promontorium , Indig.L« FaIconara .
( d ) Jditos numine sospitat imlreS Indl 'gen. Bagno di S. Angelo: Jalol. 1 - 2 . c.44..Nullo nunc in honore: non quidem qubd illi ( & hoc de c sereris etiam, qua: pen& obloleverunt, dictum hic generarim volumus) antiqua^ & toties experta virtus non insit ; sed ex eo , quod nimia Balneorum frequentia , qua: /Enaris habetur , vilö prope modum reddiderit ea , qua: si alio transferri possent, maximo essent in pretio.
( 3 ) tatb

2 Ef' ^ E I. Ti. Xy T yy
Fudifc agetvs trifido subjecta ad Tartara telo .
Sed jam contractis lustrata per aequora velis ’JEnaria; tandem fessi remeamus ad Urbem.
Hic matutino qua primum sidere fulget Alma Venus, laetum Domini cognomine limen. Profuerit , Nymphisque sacras invisere ripas: .
Et Latices , Joviane , a tuos , atque hospita Klusis Otia ; Castalia; quo concessere Sorores - Auspice te; puero.dextrum cui risit Apollo: Exortemque chelyn tenero submisit in <evo Blandus : & Aonia stravit cunabula lauro .
Te pneeunte suis Elementa b impervia caussis- Nota fatis patuere; & te cultore beatas Hesperidum sylvas c Caelique volubilis orbes d Novimus . Euboicae per te vixere Camcenae Semineces ; nostrisque datum consistere terris.
Ipsi te colles , ipsa hcec te saxa loquuntur : JEternümque sacrant memori tua nomina cultu*. Nomina , qua; Fontes > riguis qua; Balnea tectis,
Et virides resonant Horti , Thermrcque , Lacusque * O Phmbo pax una domus ! victuraque Pindi Invidiam ! Ascrasis olim geminare canorum Docta melos numeris, Andino & consona plectro Carmina: felices iterum salvete. Penates,
Pieri-
' ( st ) Laticem , Josiane , tyc. Indi- > gen. 11 Pontano: de quo, praiter Jafolin. l.i. 0.5z., egit Bacc.l.4. c.io.. Nomen ab Hero lucratum cft hoc Balneum, scilicet a Jo: Joviano Pontano, celebri secali sui Poetä : per quem prajcipue humaniores disciplina revixere. Cajre- tl hic in Umbriä natus , Neapolim deinde veniens, gratiosus Regibus Ferdinande II. pradertiln ,. ac Friderico etiam II.a consiliis, atque a secretis fuit. Obiit aun.i 51L. Ltatis sua:-7. Jovian! cognomen Amicorum hortatu desumpsit, ut Jovius in ejus vita* Hujus Villa, ( qUD nunc etiam IVVontano) Hortique deliciis affluentes in LnariL, ac literarum studiis amcenioribus ex^ culti olim fuere .
( b ) Elementa . Meceororum Jo- viani Librum metro alligatum innuio hic Auctor.
( c ) Hesperidum sylvas . Inter ejusdem opera poetica recensentur Hor-r. ti Hesperidum 3 li-ve De Cultu Citria* rttm .
(d) C&liqve volubilis orbes. Aliud' ejus opus poeticum t cui Titulus': U nte y sive De.St.elHs,.
(a) Caijy

HF I n ARI M E S
Pieridumque Lares. fausto , precor , omine vatem Excipite: Sc celebres non uno nomine Fontes Pandite , dum tactis ignaro pollice chordis Ingredimur, sacros ausi contingere postes.
Et, Ducfe me, vestras quicumque accesserit «des » Cautus Apollineis a ediscat Fontibus uti;
Seu "folio b insideat medius: seu pocula labris Admoveat : guttisve c riget stillantibus artus .
■ Hic mediis quondam d saxis , ubi rima patebat Arctior , egelidis spirabat flatibus aer,
Lmoniis qui forte gelu certare pruinis Posset , Sc Alpinos Bore« vicisse rigores.
Namque, ubi vel Bacchi cyathos, vel Naiada plenis Appositam contra diventilat aura diotis ;
Tum cyathi riguere : &: flamine stricta perenni Lympha , Cleoneos jam despicit algida Soles.
Sicut odoratos glacies ubi frigore succos Durat , Sc ambrosii concrescunt dona liquoris:
Qu« cedrus , aut multo perfusum nectare condit Cinnamon , aut liquida lactis dulcedine sacchar .
Sed repetamus aquas . Vita:, mihi crede , labanti. Aut procul arcendis non tutior ulla periclis Pr«sto aderit: fati non ulla morabitur alas , Romans quam lympha Plaga: ; e qu« sola marinos Spernit adhuc fremitus , Nereoque invicta resistit. Cretera nam Saxi , f Nitrosaque Balnea , f jam nunc
Per-
( a ) Cautus Apollineis <&c. Medicis nempe, ab Apolline Medicin« Numine , & Inventore .
( b ) Seu folio fac. Vide Notas pag. 24. Iit. b*
( c ) Guttisve riget &c, Italic. Ba- gno in Doccia , Aquis per membra fluentibus.
( d ) Hh mediis quondam fyc. Ita «x Jasolin. 1. r. c. z. ladig. L* Venta -,
rola , olim : nunc ne vestigium quidem apparet.
( e ) Romana qttdm lympha "Plage &c. Ital. Bagno di Piaggia Romana : Del Ferro etiam aliqui dixere : In- digen. Dt Catta Romana. Meminit htl* jns Jasol. l.L. c.yo., & Bacc. l.j. c.5. <8c io. Sc lib. 6. c.j.
({) Cetera nam Saxi , Nitrofaque Balnea Indigen. Bagno dei Saffo t
de

39
Liber i.
Eerdidit ira maris , salfoque absorbuit aestu .
Nec tu Paconiis indicte silebere plectris ,
Nitroli: a te , nostros inter pulcherrime fontes, Mufa , vicesque.tuas , & tristia fata sequetur;
Et canet, ut »patrii Nymphe prius incola Gauri, b Mutatos referas alia sub imagine vultus.
Nam Coeli» ut perhibent, vitio cum fusa per oras Serperet Euboicas, vicinaque litora ; & urbes Corriperet grassata Lues; celerique peremptas Tabe, catervatim gentes daret horrida letho:
Turba frequens, populique sacris altaria donis, Suppiicibusque onerant votis ; Cumea requirunt Templaque , divinosque Lacus, Sc Apollinis Arces» Jam tandem afflictis quassitum oracula rebus Devenere ; rogant lacrymis , precibusque fatigant Numina: consulta: repetunt responsa Sybilhe .
Tum resona inclamans Phoebi »Trivfceque Sacerdos Voce tonat, coelumque ferit. ®>uam quaritisi inquit, E Nympha speranda salus . nec plura : recessit Virgo furens sonuere fores , & limina Templi. Incertis quid Fata velint: qua: ferre levamen Nympha queat: fraudi non defuit apta paranda: Tunc Hyale : c genitam fEnaria. quam fama ferebat
AI-
de quo Bacc.1.4. C.IO. . Et Del Nitroso , de quo Jasol. 1 . i .c.yi. & Si* v & Bacchis ioc. cit. & lib. 5. c.6.: aitque videri sibi de hoc locutum Strabonem 3.5., & Plin.I.3 Ambo h®c prope Urbem ad Occidentem sita , ac loco pene contigua.
( a ) Nitroli. Nitrolis : Ital. Tonse di NHrolii Indigen. Neutruoli. Fontem hunc IncoI® adhibent ad potum; utilemque multis corporum morbis experiuntur.* est in Vico, cui nomen vul- gb Barano . Jasol. I»*» C.46.
(b) Gauri. Gaurus Mons Campani® . Noftrar, Mente Gerro, & Monte Barhat* : Vinis olina celebra-1
tus- . Qui parte Orientem respicit, Masticus : Indigen. Monte Marso , & Kocca di Motrdragone dicitur . Qua Se- ptemtriones, Falernus: Indigen. Mon* te di Sejsa: per cujus juga Q. Fabius M, Hannibalem cunctando fracturus,exercitum duxit . Qui vergit ad Occidentem, Gaurum appellant.
( c ) Tunc Hyale. A b Latinis Vitrum : nomen fraudi , de qua agi* tur,nectend® accommodatu mjaa surri* piendos nempe medicos liquores ab iEnariä ; de qut locutum Sybill® oraculum Hyale pr® c®teris novisse poterat : quippe quas ei in Infui i nata , atque ibidem degens, ex Sannaiar.EcI. j.
(a )

40 I N A R I M E " S
Alcithoe , Gauroque : Hyales qui captus amore» Exce.pitque sinu, primisque eduxit ab annis *
Et socios dedit ire choros , & Oreadas inter :
Ibat ut Eurota; media inter Delia .Nymphas.
Ergo instructa dolis se se tulit obvia j & ultro Mentito trepidas firmat sic omine mentes.
Numina me Phoebi , dixit, me carmina poscunt,
O Cives : animo dubias deponite curas.
Hanc habeat cortina fidem. Quam quauitis , und Ex Hyale speranda salus sic vertitur ordo.
Sed non illa meo vobis de munere detur Parta prius , politis quam gens mihi supplicet aris: Et nova votivis sument altaria flammis Plurimaque e vestris ferro cadat hostia septis. Aflensere omnes : fidei data pignora : certam Spondet opem Virgo : tantisque accingitur ausis. Tum subito Inarimes ( quam solam oracula Vatis Noverat optatam medicati gurgitis haustu Allaturam olim genti monuifle salutem, j Regna petit ; biiugosque regens Delphinas , anhelum Urget iter, celeratque . sinus subit illa repostos, Fumificosque lacus , latebrosteque antra caverna; . Inde manu nitrum legit impigra , vivaque fui sura: Et medicis admiscet aquis , quibus apta ministret Auxilia, Sc miseris incognita pharmaca terris, jamque lares, tacito signans vestigia greffu,
Et escas terra; latebras evaserat; & jam Vestibulum Nymphe, furto hetata , premebat. Gum procul incautam specula prospexit ab alta Inarime j subitas furibunda exarsit in Iras;
(Haud etenim latuere doli) volat incita ; euntem Pra; furor it, rapidisque addit calcaria plantis.
Ut propior, primo frendens ut limine tecti Substitit , his Hyalen dictis incessit amaris.
Quis

Liber I. I 41
Quis te, quis., Dryadum confidentiffima, nostras Impulit in sedes : quidve hinc petis improba? dixit. Dein ubi tentavit Nympha; gremiumque , sinusque* Tum patuit fraus . dum furto dependitur, heeret Pallida , vix animis Hyale , vix mente superstes . Frigida tum saxo concresunt pectora . qualis Exanimes inter Niobe prolemque , virumque Duruit , & Sipyli defixa in colle resedit, lltque olim , Indigetum demens dum poscit honores, Foflilium refluis manantia dona sub antris Miscuerat : merita; ceu pars ha;c debita perna;, Fundit adhuc raptos , furtum testata , liquores;
Et celebri tandem factus de Virgine Fons est .
At quoniam , Inarimes Hyale quod subripit oris , Nitrum oluit, Fonti Nitrolis quoque nomen adh-esit.
Tot tibi , tot laudum pra;bet monumenta suarum Insula ; tot valido expertas medicaminis usu Promit aquas . quibus rcqua tamen non omnibus Nec fortuna pari largitur munera censu, (una est: Partim etenim septa; muris , tectoque fruuntur :
Ne varii officiat rabies , coslique ruina .
Et partim incultos abeunt sine lege per agros : Nec propriis gaudent laribus : sed tesqua pererrant, Incerta; quo calle fluant : quo limite sistant.
Nam densas inter silices, b.ibulasque lacunas Exleges ea Clausa tenent, qua; paupere cultu Seu faber appositi struxit munimine saxi :
Sive rudi fabricata manu , limoque tenaci Condita; dum, glebam ferro molitus adacto, Rusticus informi circumdedit aggere folTam .
Sic late inframes dumeta per avia terra;, Horrentesque rubos, nullo prohibente , vagantur Tractim amnes : hyemisque serunt pluviasque, minasque.
F Ta-

Inari mes
4 *
Talia, servatis arcent incommoda labris Quäm bene,qua.* structam curvantur in absida,nimbos Et qua; Stagna cavent . hic tempestatibus atris Immunes adhibebis aquas , tutoque receptas ,
Quas Furnellis a amat plaga fundere-.quasque recludit Castilion b , Cytharajque Lacus c , Fontanaque prsebet Ora d ; vel in media quas Diva Ponizaris ? Acta Elicit ; Sc Parvo salientes Gurgite rivos.
Verum alii , ducto quos nulla repagula claudunt Pariete , non humili substructa mapalia canna : Hi saxeta petunt : & per salebrosa viarum ,
Sub dio excepti, serpunt: pelagoque feruntur. Nec mihi profuerint , totis nisi viribus iEgoti f Effracta; in foveam vergat telluris: & haustos Inserat inde cadis ; large quibus eluat iEger Gorpora ; & insano fiat medicina dolori .
Quod superest, Thermis etiam qua; nomina; quales Insula mirificas in litore servet Arenas Discere si cupias , certo sic. ordine disces; Stringere dum pressis conor tibi singula metis .
Prima salutiferos mittunt Hypocausta calores, Qua; tibi proruptis aperit fumantia saxis Gastilion & , rupem triplex ubi findit hiatus.
Pone alia , elato qua mons petit aera clivo , K Cumanseque Domus inter Myrteta , k salubres
Exha-
( a ) £uas Furnellis &c. Ital, Lr- gno di Forne lio .
( b ) :Caßiliön.- Ital. Bagna di Ca f- fitgltone .
( c ) C/thafaque tactis . Ital. Bagno di Citdra .
( d ) Fontanaque &c» Ital. Bagno di Fontana .
( e ) jQuas Diva Ponizaris &c. Ital, Bhgno di Santa Reßituta . Ponizaris quidem , quia Pomiarii in Africi nata, ■ ;
( {) jEgon. Fictum Bajuli nomens ut Sannazarius Ecl.j.
( g ) Castilion Ssfe. Indigen. Stufe di Caftiglione . Jasol. I. z. c. io. Hy* pocaiista h»c prte catteris nunc vi» gent.
( h ) Mons petit alra &c. Indigen* Monte Cumano .
(i ) Cumanxque Domus (sV.Indigen- Stufe a Casa Cumana : seu. Del Cacciot • to : & Del Forneilo . Jasol. l.i. c.X-Z.
( k ) Inter Myrteta (stc. Ital. AI Mir-

L i B e r . I. - 43
Exhalant nebulas, mulcentque ■ vaporibus aethram.
Juverit hinc geminis Euboea in valle a latebris Chalcantho afflatas , tetroque bitumine Thermas Visere : qua trifido liquuntur gurgite Fontes , Tympana b terribili simulantes pulsa fragore.
Sed cum nulla habiles curvato hic fornice fumos Tecta modb excipiant : latum per inane vagantes Indeprensi abeunt , camposque , & saxa vaporant.
Hoc eadem Thermis Fralsi c cognomine dictis Invidit Fortuna decus ; namque horrida nullis Sylva nitet laribus j fylva; sed inhospita propter Irritus in vanas . dispergitur halitus auras .
Adde » ( vapor quamvis expiret inutilis ) adde , Queis favet retherei, tribuitque vocabula Ductor d IlLe chori, qui.bella suo pro Numine geffit.
Et Cocti e superadde alias 4 aliasque , Barani f Quas tibi rura- dabunt '&r quas spiramine multo Incensas inter cautes , & ab igne nigrantes Telia i S vaporifero vel quas tibi Vicus, & a lto' Colle fovet :_signatque suo Solinander h honore. Non ego te,proavis didicisse Laconica 1 tantum
F 2 No-
Mirteto 1 Indigen.*.^ Mortito. De Sus. datoriis hisce Bacc. I.4. c.y.
(a) Eub<x,% in Valle &V.lndigen. Valle Ai Negroponte ..Nomen a primis Infulas conditoribus. Jasol. 1 . L. c.2,4.. Vide Notas pag.4. Iit.e. . -i fb ) Tympana &c. Ita Jasolißylöc. cit.
--(c*) Fraßeogndmine &c. Indigen. Stufe dei Fraffo : inutiles prorsus. Ia- fbl. l.x, 0.17.
. (~d ) SZttefr favet atherei Indi- gen. Stufe di S. Angelo : in loco , qui Alta Ftchera dicitur . Jssölifi.“!**" C.42.. mine tamen penitus jacent.
( e )• Et C oSi ^fr.IndigefV. Stufe dei C otto : Montis Vici jugum versus..Ja- fol. l.L. c.14.. Dum scribimas $«■*
dacorium hoc restauratur : cum novos» utilesqiie vapores emittat.
( £ ) Aliasque Barani &c. Indige n» Stufe di Bar ano , seu Del Teßaccio\ De quibus Sofcnander I.i.c.S.De Caussis Calor. Font. medicat. , & Bacc. I.4. cjto.. Quinque oiim hic Hypocausta habebantur j
j( g.) Teßa-, Indigen. Stufe dell& Tefia ■- JasaUl.x. e.54. ^
;( h )i Signat que fitoSolinander bono* re . CurcL de TheVmis r hi£ce scripserit Raynerius Solinander lib.tit., meritb has.fn: Monte Vici locatas Jalolin. £0- llnandri Sudatoria appellavit , lib. r» cap.48.. . .
(i) Laconica, Vide Notas pag- 8, v '-"V- . - /
( a ) Lan»

44 I N A R I ' M E s
Nota velim : prisca quae tempestate medendi Ars tulit . inventis & nostra attollitur aetas 3 Namque sub Indigetis Laurentj a nomine claras Maior ab antiquis secernit gloria Thermas.
Post ego non alias cupiam te quaerere .3 quando Tesqua inter reliquas , &• nullis usibus aptas Aspera inaccessae servant tibi saxa Crematae . b Forsan Arenarum quae sint cognomina 3 ripis Et quibus, ha; caleant , & quae prope cerula quaeras.
Ipsa suas primum Virgo c commendat Arenas» jEnariae quae E)iva oras tutatur , & Arces .
Non tamen his fama , aut medica vos laude minores Crediderim , Neres quae propter litus ari Austrum Vergitis 3 & grandi queis praesidet omine Princeps, ■ Qui regit aethereas, d adigitque ad signa phalanges.
Inde Giganteas e sinuoso e margine rupes, ' - . Et borea n aliae spectant 3 / pretioque carentes .
Ad Cvthara; s cernes alias, ad Stagna. Grackmis ; h
Haec
( a ) lanrcntj nomine Csr’t/Indigen. Stufe di-S. Lorenzo : prope Balneum S.Montani. Hypocausta ba;c Antiquis i»nota,St paucis ab hinc annis adinven- ta, non sine magnä iEgrorum utilitate :
( b ) Saxa Cremata . .Duu ilic Sudatoria , vulgb Alie Cremate., a nullis frequentata ; cum in situ inaccesso posita sint.-Locus hic , teste fontano Itb. 6 . de Bello Neapol., sic dictus ab incendio; Anno enim ijoi.fubCa- rolo II. Andegavensi e terras sinu ignis ftilfu-reus eVupit adeb horribilis;, ut duos solidos duraverit .tnenles quo tempore dub ille miltiaria in longum , in latum verb linum fe extendit consumpsitque Vicos Complures , animalia , sylvas , ac prajci- nuam Infula partem. Incendii vestigia ad id usque temporis terrorem incutiunt.
{ c ) Ipso [«os primum Virgo £jV,
Vtilgb L'Arcae di Santa&efiituta ; limulum celeberrima , in maris Ii tote. De his Jasol. I.2.. e. z 3.
( d )r- ■ Jfui regit athere ,tj L'Arena di S. Angelo . Jasoiin. Üb. l. cap.41.
( e ) Giganteas . .. rupes &c.Jndig. io S cogi io dei Gigante . Scopulus hic ab Inarime parum distans, hanc a meridie respicit.
(f) Et Borean alia [pellant
Vulgb VArene alie pietre hruciate a S.an. •Bietn a Pantanrlio : nullius tamen momenti , quia valde debiles .
(g) Ad Cythara . Vulgo I? Are* na di Citdra e d’Agnone . Tasolin. l.a. c.38.
( h ) Stagno Gradonis. Vulgb V A‘ rena, sotto il Bagno di Gradone : qu® quidem nullo nunc in pretio . Arenas omnes iEnaria; commendat Bacc. 1-4» c.io.,& Jasol, l.i. c.41.
faj Mor*

L I B E R I- 45
Hffic ego, certa licet dubia; tutamina vita;, Incolumem te .nosse velim 3 nunquam invida rerum Fata , nec adversa; ferat inclementia sortis Tristior , ut duris morbi languoribus actus Expemre meis qui , Regum Maxime , Musis In Solem e tacita » lenti qua; pressimus, umbra Das posito prodire metu 3 coeloque potitas Liberiore frui : tutoque incedere gressu .
At fortasse austera nimis, nimis horrida visa est. Hactenus , ingratos inter quaerenda liquores Inarime » effuso tergit dum corpora nimbo 3 Et jubet aestiferas, renuentem accedere Thermas' Forsan & immitem culpabis 5 & incita forsan Jam volat , & rapidis alit) se cymbula remis Proripuit fugiens 3. alios petit illa recessus 3 iEnarheque cavet» Malea;.ceu litora » portus .
Parce sed immeritam Charitum proscindere sedem» Qui prima h°ec dubiis hassisti ad limina plantis. • Ulterius ne tende odiis 3 mentemque'sinistram Exue : Naiadum veritus confundere ccetus , Nereldumque choros , & amantes otia Divas.
Qup fugis ? illecebras inter terrsque »• marisque Ipsa , viden » te culta vocat : tibi gaudia servat Nympha Loci custos » verno placidissima luxu. Salmacis hic molles fugiens ubi callida fontes >; Ipsa manu tenera scripsit sibi tecta Voluptas .
Sed Paphiis non illa dolis instructa: procaces Nescia inexperta; laqueos innectere pubi.: ^
Qua lis io, circum viridanti ripa theatro:
Panditur! ut riguis sonat undique rupibus? uttpie Pendula v leime texunt umbracula fylva; 1 - .>
Non hic arguti » curarum oblivia , cantus Defuerint 3 placidum concentibus Xthera mulcet. - Alituum si turba, frequens 3 cultissima tristem .

4*5 I N a R I M E S
Si Prognen, arbusta sonant, & Acanthida vepres. Hic mihi Quintiles Zephyri modo temperet sstus .Blandior aura : fluat cursu modo Pimpla secundo ; Non ego piniferis frondentia Maenala lucis Invideam : non Taygeti mihi saltibus optem Otia : vel gelidis invisere Pana Lycads ..
O ego Ma;onias imitatus carmine voces ,
Tot species retulisse queam , cultusque locorum* Et nemora , & viridem blanda; telluris honorem !
Mitior hos aether fines beat : tetheris arva Temperiem , 8c. placidos imitantur coerula mores. Hio hvernis. nunquam , Borereque exterritus ira Continuum ver annus agit ..non gratior usquam Deliciis Natura suis indulsitj. amoeni Nusquam alias major coeli indulgentia terras Excipit , & fatis praebet genialibus uti.
Plurima quippe solo vis indita : plurima campis Gratia . nec pretio nitet hic quaesita , manuque plora: suus Flora; decor est, sua gloria fundis, Nulli hominum cura;, cultura; obnoxia nulli. Ingenio fecunda novo pubescit: & ultro Gaudet humus, coelo tantum contenta, colono , Fundere perpetuos ullo sine femine flores j Implicitura comas olim, vincturaque frontem Nereidum : Martis‘libeat si forte Kalendis a Fcemineo de more leves .iterasse choreas.
Tum violas, calthasque manu , cyanosque , rosasque, Liliaque innectunt, & odori munera nardi . '
Ipse etiam in primis rabidi sub sidere Cancri Arva per , &. colles , & depressas convalles Cariophyllus opes , varfeque insignia forma;,.
Pur-
( a ) Mattis ... Kalendis. Kaien da; I Hominibus , cum. Saturnalia celabra- Marti® fest® Freminis, ut Decembres tbautuk.
(a) L«-r-

Liber I.
47
Parpureasque comas Sarrano ostentat in ostro . Quaque viret» sylvs in speciem frondescit; a & agros Sponte suä paflim» nullo cogente , colorat.
Quid memorem Idalia; ut Veneri gratillima Myrtus» Servet ut aeternas Lentiscus in arbore frondes ?
An ne lacus , ripasque canam venatibus aptas :
An referam externo gaudentes Alite b saltus ?
At scena ut versis, campo discedet eodem Frontibus : & quali dabit haec spectacula pompa, Cum summo Halcyone c pendentibus aequore nidis Incubat: & tranquilla suis non Solibus restas Rettulit innubes alieno mense tepores 1 Tunc patrios, mora nulla, lares, atque otia tecti Desidis, imbellesque fugit somnosque, jocosque Venator . lucos inter, vel sedulus errat Propter aquas: avibusque dolos , & retia tendit. Tunc, ubi diffuso circum piscosa quiescunt Stagna lacu, grato juvat indulgere labori: Oblataeque animum solari in imagine prredae.
Hac tibi , dum celerem remo impellente phaselum Flexeris , hac liquidos , obducto &c litore campos Cernere erit spissa Fulicum sub nube latentes ; Qu^s, instructa armis , cymbisque invecta juventus. Insequitur pernix, & spe jam praecipit » & jam Fortunam sortita oculis, rimataque fixo Luminis obtutu longe vestigat: & ictum Dirigit. exploso tunc & glans aenea fertur Missa tubo , pyrii qua pulveris impetus urget. Extemplo avulsae laburitur ab 'aethere pluma;: Exanimes labuntur aves . jam litus , & undae,
Jam-
* ( a ) jQuaqtte viret Consulatur Jasolmas Capac. !.x. C.i 5- . ( b ) Externo .. . dlitt* Ales CXCer*
( c ) Cum summo Halcyone &c. It ai < Ea State di S, Martirfo x circa idus Na- vembrcs. , , ' ' ,
( a ) Zi-

4$ INARIMES
Jamque avibus steterunt camgi. tot fluctibus unquam -Non patet &%£<> pinus jactata profundo .
Nec fera tot pluviis horrescunt nubila nimbis» Auster ubi iEolias effracto carcere rupes Decutit, Hadriaco moturus pradia ponto .
Ergo ubi sub noctem strato ceu victor ab hoste , Jam redit ; & , festo comitum plaudente tumultu, Ipse sibi ingentem captat per ovantia plausum Gompita venator ; gaudet conviva sodales Excipere : & cyathis infundere pura Lyaei Munera , queis nulla vim Na‘ias intulit urna.
Jam se se accingunt epulis : jam plumea nudant Viscera : jam verubus torrentur fixa colurnis: Gutturaque , & fauces nidor solatur hiantes .
Tunc mensis adhibent socios : vinaria siccant Grandia: post dulci componunt lumina somno.
At non una acres Venantum industria vires Exacuit; campos poterunt lustrare propinquos,
Et nemora , & colles , & collibus obvia laeto Prata sinu, viridique nitent qui vertice lucos. Namque ubi sylvarum placidis jucundior umbris Clauditur , & saltu praecincta Ligoris a aprico ^Vallis amoena subest ; blando quae florida luxu, Chlori, tuas ostentat opes ; hic fausta labores Et manet, & votis hic fors majora rependet Praemia ; seu Datypus b igniti grandine plumbi Occiderit ; Lepori seu fata extrema minetur Vertagus; c & fulvä laniatum extendat arena.
- Hic ego te reducem: venatica plectra reposcam Hic tua , Cecropium d qui. nomen ab Hellade jactas.
Bret-
(a) Ligoris. Vallis peramoena. "Innigen* Valle , 3 Piano di Liguori.
( b ) Da/jptis . ItaL Cuniglio.
i (c) Vertagus .\ti\.Cane Levriett' ( d ) 'Cecropium qui nomen &c. In* nuitur hicP.Beniamin Gt»cu« Soc.J«"
fu,

LiberI. 49
Brettia a jam. senos tibi sät coluisse per annos Litora: ubi occultas lympha; absorbentis hiatu Nunc quoque divitias Alarici b abscondit avara Grathis *• aqua; & vacuus perdit sua vota viator. Veloces animosa canes huc Sparta - Molossos Huc Epirus amet vigiles , & morsibus acres Mittere . flammifero cadet hic tibi multus ab ictu Ales j & ancipitum captivi errore plagarum Pinguia conditis ornabunt fercula mensis Turdique, Meruheque, & quos tua pellicit astu Pieris , aligeram didicit quse fallere gentem.
Nam , duce te , casses, d nodosaque lina per agros Expedit illa ; avibusque eadem praxionibus usa Alituumque acies late populatur, & auras.
Illa etiam arguto seu sibilet ore, canoram Inflati cieat calami seu murmure vocem ,
Decipit incautas , sonitum mentita , volucres. Novit ut e caveis auceps modulata repostis Insidias pennata struat ; tractasque canendo Plumipedes trudat non visa in vincula turmas . Nunc pedicas parat illa manu *. nunc arboris glli Noctua considens trunco dat habere frequentem Sponte sua prxdam : visco quam virga tenaci Implicat ignaram , nec adhuc sua fata timentem.
G Est
s« , qui aliqua de Venatione metro 1 alligata meditatur . *• ■
Qa ). Brettia Consentia nimirum , Ital. Cofenza , Calabri« citerioris Metropolis ; Brettia a Brettio Herculis , & Baleti* filio Consenti* conditore.
( b ) 'Nunc quoque divitias Alartci Alaricus Gothorum Rex cum * Romam primum, ac Neapolim* deinde I Brutior centum millibus militum occupasse t ^Consenti* moritur antu Domini 4 IO * : sepultusque a suis cum ingenti fjicU, infectiqirc auri vi, gemmisque in loco , ubi Casuentum Flu- men ( Ital. Bajsento ) In Crashim influit. ■
( C ) ‘ Crathis . Alter Consenti« Fluvius, Ital. Crati , qui Urbem intersecat. -De hoc Plin. l.z. c.5. & xi. & Ovid. Metam. 15. *
( d ) Nam , duce tc , cajses Vari« h‘ic , per transennam veluti, delibantur Venationum , & Aucupii species: quas fusius reperies apud Bar- ,g*um , .Natalem Comitem , Jacob.un? Pontanum Soc. Jesu Progyni. Tom.j. Progym. 44., c*ter©sque non pauobs.
(a) OM

JO I N ' A R I M E S
Est etiam, innexä speculi quod fraude vagantes Fallat aves ; clausoque ferens Vulcania vitro Dona, soporata Jibi qua;rat ab alite pra?dam.
Huc quoque dum Pindo properat , Cirrhäque relictis Mufa , jubet canibus jam te circumdare saltus ;
Et docet ut certo venabula dirigat ictu Dextera , dum jaculo petitur fera cominus ; utque Area flammatum displosa infligat arundo Vulnus : & accenso feriat lethale metallo .
Quot libi, ceu docto Chiron Philyreus in antro, Pneceptis exculta tuis formabit alumnos 1 Jam novus in svivis pharetra' munitus, & arcu Et Tigridum exuvias, 8c viscera poscit Achilles. Jamque alios juvenile decus sylvestria rursum Hippolytos ad bella vocat, jam buccina cornu Insonuit. posito redivivum Actaxma rictu Jam Dominum novere Canes ; facinusque latratu Supplice confeisi, temeraria vulnera damnant Pamphagus,Ichnobates,Lachneque, & Oribasus Arcas. Copula jam Phylaci Dictaea e matre Laconi Detrahitur: laxisque celer jam fertur habenis Asbolus, Sc Leucon, & Hylactore junctus Aello. Sic impune iterum per lucos ire licebit :
Teque alacres iterum catulos pneeunte sequemur.
Si qua tamen capiant ruris me t-edia: sylvas Hec libeat, vallesque inter, nemorumque latebras Ferre pedem: piscosa vehar per litora- cymba ; Litora amem , ripasque libentius . O ubi Rupes, a Auspiciis qu;e clara tuis, & nomine gaudet, - Aliger a?therei Dux agminis ! o ubi stratum In mare prorumpit molli Peninsula clivo Ad medium conversa diem : pelagique procellas
_ Despi-_
( a ) 0 nli R,vfes Indigeti. Pro-1 mtmurto M Sant' 4ogele,
L») *r m

L I B E R I. T xr
Despicit; Inarima;que brevi committitur Isthmo*
O quis io, hic multo curarum pondere pressum Sistat, Sc apricas piscatum ducat in oras?
Hic scopulo acclivis , qua saxea procubat umbra, Blandaque muscoso contexunt frigora ripa; ,
Hic optem tractare hamos, Sc arundine pisces Fallere . ab squoreis fuerit mihi lauta Locustis Mensa , per herbosas repetunt dum pabula cautes. Cedet Sc in spolii partem» pretiumque laboris Nequidquam irrumpens mordaci noxius ore Scorpius , effuso vitat dum retia cursu .
Ipsa etiam in casses, nusquam secura, dolosque Irruet Umbra meos ; dum grato errore colorum Irim picta refert, squamisque effulget, & auro. Plena itidem e duris vellam conchylia saxis , Ostreaque, & sapidam succo qui condiat escam Spondylon , &, multo qui vepre armantur, Echinos. Ubere nec deerunt faecunda corallia trunco;
Qua ; nec Erythra sinu , nec hianti obversa Charybdi Scylla , pharetrata; neque Persidis ora recondit. Hinc gestanda Nurus legisse monilia curent Chalcidica;, largoque comas innectere luxu .
Me quoque , felici dum verrimus alite fluctus,
Ire fretum raptaret amor, quä ditia florent Virgulta , Sc lectis intendere tempora ramis His liceat, nauta; ceu tempestatibus acto , Litoribufque frui, Sc reduci dare ferta carina;.
'Sed non dum lasso nostra; sibi remige puppes ,
Nec fatis emenso meruerunt a;quore portum .
At quibus exornem plectris , quo carmine tandem Fulgencem» Bellona, tuis insignibus Arcem a
G 2 Prosa) aretm ©'t.^eieDerriui.m tme* Arcem ab Alfonso Rege condi- m ( ut Pontanus, Capacius &C.) lau-
Arcem &c.CeIeberrimam Ina- dibus prosequitur Auctor ; sed iis
- • • . i. I* %% — - - — d ; . sili A I» M A d XX A f * A1-1 fi, ta rtl III2IY1
dumtaxat
pertineat
, Hu« ad Havalam familiam
(a) Gab

fz Inari mes
Prosequar» innumeris decorat quam Fama triumphis? Perpetuo qua; ponte sua; commissa superbit ,/Enaria;: vitreoque madet circum undique ponto. Ha;c illa , Euboicis vel nunc celeberrima fastis , Qua ; nunquam hostiles fati subitura procellas Perstat adhuc victrix. ha;c, Marte exterrita nullo, Gallorurnque minis , a tumjdisque intuitibus olim Invia , tot meruit palmas ; & nescia vinci Tot potuit fregisse Duces ; Senonumque furores Ludere ; Aragonidüm b nunquam non fulgida signis: Vindice te, priscas inter memoranda Camillas, Peltifera; victura decus, Constantia , c gentis. Qua m bene Majorum cumulas, laurosque Nepotum, Havalidüm soboles , & magno nupta marito Bauciada; , d excelso substructa Altilia e muro Peucetia; latis olim cui paruit arvis .
Ilicet ipsa tuo Custos fidissima Regi Francigenüm f contra turmas , classemque,minasque Inarimen, Arcemque, hosti satis una terendo, Asseris invictam , commissaque signa tueris .
Et quamquam irrumpens toto victricia regno Arma ferat Ligeris $ s bacchantiaque agmina late
Per-
( a ) Gallorurnque minis &c. Gallis enim totum peni Regnum sub Carolo VIII. eorum Rege obtinentibus, nunquam hsc Arx le dedidit. Ita Summati. Tom. 3 . Hist. Neap. 1.6. c.z.
( b ) Aragonidüm. Ferdinando praecipue , ac Friderico Aragonum Regibus .
( c,) Confiantia f^c. Innicl fsavali, Histonii ( Ital. Vajio ) Marchionis filia, fidem Friderico Regi datam , Arcemque Aonaris libi commissam servavit. Vide Capac. lib. z. c.i j. & Summon. Totn.J. 1.6. c. 4 ..
( d ) Bauciada . Friderico nempe de Raucio , Altilis Principi, cui nupserat Constantia. Summ. loc. cit.
( e ) Altilia . Nostrat. Altamura $ Apulis Peucetis Oppidum.
( f ) Francigenüm &c. Pulfis enim, ut laudati Auctores , Navarri operS, Gallis e Neapolitanis Arcibus , cum serb eorum classis ad opem suis ferendam advenisset , infectä re Asnariam aggressa est : sed operam perdidit, un£ illi validissime obfistente Constantiä Havalä .
(g ) Arma ferat Ligeris ffc. ClIHl scilicet Galli a Ludovico XII. eorum Rege , Duce Domino Obignio in Italiam immissi , eit Neapolitani Regni parte potiti, quam invaserant; Luaris tamen Arcem , ut ut adorti, nunquam tenuere ; nt Summont. loc. cit.
(a) Fri-

5?
Pervolitent : Arx una tuis defensa maniplis*
Regia tum sospes Friderici a insignia servat .
Hos tibi» belligeri suppar Genitoris imago». Indiscreta aliis» gratusque tuentibus error,
Hos animos quondam Pater addidit Innicus* ex quo Te trabeas, palmasque inter , Proavumque curules Edidit egregiis aequantem nomina factis .
Felix prole sua : qualem sibi somnia vatum Grreca Jovem finxere » sacro qui Pallada scetu » Pallada » (seu castris malit Bellona vocari)
Mente ferax , parit , Sc partu 1 retatur opimo.
Hic tibi , vel primis Genitor pradusit ab annis ;•
Et servare fidem docuit; fortissimus unus Qui Carolum b Alpinis venientem e rupibus hostem» Gallicaque edomitis spargentem lilia terris Reppulit insultans , inimicaque tela repressit.
Ille, novam pugn;e ferrem commentus , Sc artem» iEnariam belli dubiis sine crede periclis Explicuit vindex* Dominoque c hinc tradit habendam Hesperio ; Consalve d Ducum clarissime , signis Cessit io dum jure tuis » & honoribus auctus iEternum generi peperit nomenque , decusque.
Ex illo (illustrem nam patria sata sequuntur
Pro-
( a ) Friderici &c. Fridericus hic Scylaca?! ( Ital. Squillaci ) Princeps, Alfonsi TI. Regis frater,a Nepote Fer- dinando II. jam jam morituro, in Regnum supremis tabulis , atque adeb jure sanguinis vocatus; brevi tamen tempore Gallis hinc , Hispanis inde validissimis copiis prementibus regno cedere, & pene ab omnibus desertus in Gallias exulatum abire coactus est. Ab ASnarid tamen solvens Innico Ha- Valo Histonii Marchioni probat® fidei Duci, ac fortissimo Arcem Insute servandam commisit : quam ipse Filte tutela ctm«*en(davit. Ita ex Guicciar-
dino Summont. loc. cit.
( b ) £ui Carolum &c. Carolus VIII. Galliarum Rex, qui nullo pene obsistente totum fer£ Neapolitanum Regnum occupaverat ; Arcem tamen Unaria? Innico Havalo commissam nunquam expugnavit. Vide Summont. Tom. & 1. cit. c.L. Hinc perbelle Ludovicus Ariostus Cant.3 3.
Vedete Carlo Ottavo ehe discende ( c ) Dominoque Ferdinands
nimirum Catholico Hispanianim Regi.
(d ) Consalve ^fc. Gonsalvus Fer- dinandusde CordubS , cognomento II GranCapitavo % qui Supremus Hispani

54 INARIMES
Progeniem , qua? clara Tuos exurgit in ortus.) ,
Ex illo Inarimes, validis quam sospitat armis t Havalidum asserta Soboles dominatur in Arce . Spectatae virtutis honor , qui Troica vincat Secula : Cumei superet qui pulveris annos.
Hsc modo, dum tenui rerum fastigia cantu Summa sequor; nec vela mari dat Musa patenti. Interea positaque chely , fidibusque remotis,
Phosbe , sile ; pressoque vacat dum barbitos cestro, Hfec mihi Sinceri a sacro suspensa sepulcro , Actiacos decoret cineres» Manesque coronet.
Mox tamen & primä repetens ab origine caussas Ordiar: Sc solidas accingar dicere vires ,
Qua s Thermis, quas nostra Undis, quas prasoet Arenis Inarime : tanti quas pars erit altera coepti.
ni exercitus Imperator, Gallis omnino fugatis , Neapolitanum Regnum Regi suo Ferdinando asseruit- Huic, jam omnium Ordinum consensu in Regni possessionem admisso, Innicus Havalus iEnäri* Arcem sponte cessit,
anno 1503. Atque id caussa; est cur ad id usque temporis, perpetuL hamedum serie , Familia Havala Arci iEnari* prsest . Ita citati Auctopes.
(a) mihi Stnceri'&C'Y ide Na~ tas pag.t si. iit.a. , & d.

Ävi
iasp-i'
WKi
ASM
EsSfigi
: MS.
ME
Saisfeff
sja
WV
ffe-- «tSl
WA
ÄS:
LMMWS8
E'
§LS
MW!
D^M
fei
MW
-EM
UM 8
MM

si
-B aZdi Jnu. - 96 cl&lt ■
F' XV
Mlliiuini
üjÜMunii,
ii^VMWL

55
IN A R I M E S
AttTiQ.fr
UPEIiLEX
! thermarum i
1
LIBER.1I.
Actenus Unaria; fines, & amoena fecundum
Litora , libatis primo vix fontibus haustu ,
Grata salutiferis consumpsimus otia ripis.
At nunc auspiciis iterum melioribus altum Carpit iter Thymbraeus ; amat primordia rerum Tangere, dum patrio seriem vestigat ab ortu. Scilicet in nostros olim converterit usus, .
Atque habiles doceat membris inspergere rores Quis prior ; & medica; balinea recluserit arti. Quis tante; moustrator opis mortalia primum Pectora, morborum pulsa contage, salutem Jusserit e riguis haurire industrius undis.
Ergo , age, Ccelicolum cumulas qua;',gaudia. vüstUj Partheni Diva ; poli supplex, cui Regia fervit» - 1
-.Ali- "

5 6 I N A R I M E S
Aligerumque cohors; duodeno sidere flavas Sparsa comas ; totoque sinus circumdata Phcebo - Qui, niveis prono fairtuläntibus -ethere bigis» 'Lambit adoratas fulgens: Latonia plantas .
Te mea , Jeileas lauro dum sternimus aras ,
Vota, precesque petunt; cultu te supplice poscunt Invalidi, qua; rebus opem mortalibus olim.
Festa Deo, casus hominum miserata, tulisti. Auspice te,quando feteris discrimina .culpa?
Irrita, depulsa solvunt caligine terras:
O ades / & , sensus hebetat qua; plurima , noctem Discute discussis metam , quo ducimur, umbris Da tenuisse : tuo facilem namque omine cursum Tendimus , atque aliis jamdudum accingimur orsis.
At prius artifices Musis accedere Thermas Quam liceat; mentisque alto molimine structas Aggrediar cecinisse ; juvet pradifeere aquosi Dona soli , qua; sponte sua , tumidoque profudit Alma parens Natura sinu : quo tempore primum Utier : Sc lymphas quo pra;ceptore salubres Gens didicit plenis in "balnea vertere labris.
Dum tamen a externos visam novus advena sinesy ®nari£eque procul ripis humentia qua;ram •
Litora ; non equidem perstricta attingere paucis Cuncta velim : gressus tua per vestigia tantum Flectentem 'te, Phuebe , sequar , qua tramite certo Pandis iter ,j reserasqne alio mihi, lumine Fontes . Quo t - mihi per- Latium b saliunt , resonantque
frequenti n ; i . -
Murmure;li qnot medica, celebres virtute renident!
Cui
(,r) . Pumtamen externos fyc. Pra'- fiat iii iliorum Balneorum' descriptione taptiTpep immorari :.ut a Balneis aEnati(s.tiigrefli, relti totam sua ve- j
Ju^i ab origine exordiamur ; ut sub initium operis proposuimus.
( b-) Jptot mihi •f er Latium &e. ■Qdi Balnea Latii scire velit, consulat.

Libes. II.
57
Cai tamen , orsa loqui, moveat sua plectra : Canendo Quem prius exornet: quem mox ad carmina poscat, Tot Latices distracta inter dum mente vagatur, Calliope ignorat: curisque silentibus ha;ret.
Qua lis ad ostriferi fauces piscator Abydi ,
Dives ubi arrisit votis Fortuna: latentes Rimatus namque ille sinus, ut gemmea ponti Dona videt, prreda felix 1 retatur : & anceps Pendet adhuc animi, qu-e nam sibi munera primum Seligat:atque oculos, dextramque huc versat,& illuc.
Aspice Flaminiam a propter viridantia late Prata viam , celsis qua nubibus Apenninus Imminet, & segetes errans allambit Isaurus.
Perge per iEmiliam : b Mutina; pete rura : feraces Et pete dejectu radit quos Blandula c campos . Seu qua Cenomanum d tincti maduere ligones Transcherium juxta. quali se se ubere virtus Ostentat nativa soli ! quo fertilis alveo Fluctuat! Sc vita; in pretium quot inhospita saxis Tesqua per humentes jubet illa liquescere dumosi Quid memorem Alpheis e quas nunc Etruria Pisis,
H Qna s-
iat Bacc. de Thermis I.4.C.11., & n., & 1 .6. c.2.0.: Editionis tamen Veneta *nn. 1588. apud Felicem Valgrisium, quam semper in Notis allego*
( a ) Aspice Flaminiam Via nimirum , qua RomS per Portam Flaminiam Ariminum usque ducit: a flaminio Cons., qui eam stravit. Balnea hujus vi® habes apud citat. Bacc.
y. c.6.,& apud Jo: Baptistam Clementem Fanensem.
(b) Ferge per /F.miVtam ^..flSmilia via,ab Arimino Bononiam usq;ducens, Ut Strabo 1.5.; a M.JEmilio Cons.dicta. Aquas hujus regionis { vulgo La Koma- gna) expressit Bacc.l.4.c.i i.,& I.y.c.6. (c) "Blandula . Fons medicat®
aqua in Agro Carpensi : vulgo Bran- doU . Origo hujus traditur a Bacc. 1. y.c. 9 .. De hoc novilsime Antonius Vallisnerius Insuo Itinere Phyßco-Me- dico .
( d ) Seu qua Cenomanum (<fc . In Cenomanis/Ital. etiam Cenomanis qui eaolim loca incoluere, ubi nunc Le Campagne di Brefcia , a Brixiä eorum Metropoli ) Aqua Transcherian« sub Bergomo t ut Bacc. l.y. c.4.
( e ) jQntd memorem Alpheis fac* Pisa , Etruria Oppidum ad Arnum. De harum Balneis Idem I.4. c.i J.,i4* t & r y I.5.C. 9. , & 1 * 6 * c.z.. Et in su£
I Epitome Joseph Zambeccarius Anatomen Professor in Academi Pisanä • ta) Se*

sL I N AH. I M E S
Quasque suburbanis Senarum a prsebet in arvis r Seu Volaterrano b lymphas in litore : seu quas Sa;pe per cestatem Lucensibus c advena pratis Et petit indulgens genio , repetitque quotannis ? Adde etiam Cajas ; d potantibus adde secundas Anticoli ; e fastisque super praffigne Latinis Quas tibi Nomentum» f quas elicit ArdeaS Turni: Et Sinvessa h tepens, & fluctu Pafleris Anxur * *
Te Stabia; k invitant ; Lucanam Melphis J ad oram Te vocat - Undanti» viden , ut ferrugine potus Sufficit » o£ certam Megare m dat habere salutem
Par-
(a) Senarum prabet in arvis. V ul- go Campagne di Siena . Senarum Balnea fusis laudibus nrosequitur Bacc.
r.4.<7.n.,rr.. i j. ,1.5.0.6., & l.fi.c.j.
( b ) Seu Volaterrano &c.A Vola- rerrL, Iral. Volten a Etrurias Urbe. Balnea Volaterrana enumerat id. Au- ctorl.4. c.S.,&1.5. C.6.J& iz.. De his etiam locutus creditur Lucr. lib,.6..
( C ) Lucenfibus advena pratis <&c. Balnea Lucse, Ital. Bagnidt Lacca, recenset Bacc.I. j.c.p. 3 & 1 . 6 .c.j.,& laudw. Zatnbecc.. x.
(d ) Adde etiam Cajas . Celebres Viterbii Aqu® Cajas: non Calida;, xit Ferratius In Texte. G eorglY .'Aqua Calida : quas, Cajas ab Antiquis.didas, Sagni di Bollicam■ italice vertit Leander Albertus In Hetrurid Meridionali Faliscorum sua Italia pag. mihi 77. a tergo Leandrum in hoc sequitur Fer- rar.loc.cic.rcontra Bacc.,qui lib.4.0.9., & io. diversas putat esse. Aquas Cajas a b jis quas di Bollicam dicimus . De his Strabo 1 - 5 - , & Jo: Annius Viter-
bieniis, In Antiquitatum Commentariis.
( e ) Anticoli . Ital. etiam Anticoli , Vicus in Latio - Laudat has Aquas Baccius 1 . 6 . c.2,0.
(f) Asttas tibi' Islompntnm Vulgo Lamentana ,, Oppidum/Sabinorum, ut Leand. /» Umbrid/Sabin. pag.. ioy.
Aquas Nomentanas commendat Bacc.
1 .5.C.9., &■ Lalanas appellat.
(g) Ardea Turni . Ardea Urbs olim Latii , Turni Rutulorum Regis sedes. Aquarum Ardea; vix nomen re* manet apud Vitru.v. 1 . 8 . c.;.
( h ) Et ^‘»up/rf.SinvessajUrbs olim Campania; inter Lirim & Vulturnum,ubi nunc La Rocca di Mondragqnf- A balneis tepentibus tepentem Silius dixit 1 . 8 .. Vide Strab.I.y., & Plin.l. 31. c.z. , Balnea hasc olim valetudinis ergb-Claudium Css. adiisse , legimus apud Tacit.. AnnaL lib.iz. . Aqua Sin~ veß'ana etiam dicta; .• nunc Torre de r Bagnt .
( i ) Tluclu Vaseris Anxur . AnXUT Ital. T erraeina , in Campanid . Aquas hasce Martial. 1 . 6 . Ep.41. I'huius Passeris vocat.
( k ) Te Staiie (*tc. Stabias , Ital- CaßelPa mare : Campani# Oppidum- Stabiarum Fontes celebrat Columell- 1 . 10.de Hortor.cultu; & Plin.l.3 r.c.i» (1 ) Lucanam Melphis &c. Melphis , Ital. etiam Melfi , Urbs Lucanis, vulgb Baßlifata, in Apulia confi- nio . In ed aqua; salubres .
( m ) Megare &V. Recole NotaS Li. pag.16. lit.h. In Lucullano igitur Aqua; , vulgo ferratas, saluberrima:- Probantur a Bacc. 1 . 6 . c. z. , sed mag' 5 ab experientia , quam Neapoli c * r piunt jLgiiillas hauriendo.
(a) Te

Liber II. 59
Parthenope in magna . te Nar , * te proxima Ore * ^ Aurelia; balinea via;, balinea per Umbros , c picenasque plagas , ^ Tiburtinasque e requirunt.
Nec magnus subiisse labor juga Raetica f Stagnis Foeta suis ; auro vel quX nitidiilima multo Rhenus alit, Fabarisque e vocant cognomine gentes. Par mihi ad Alpini studium properafle Timavi Ostia i Sc e summo flexis Helicone quadrigis In. Carnis h Hydrea sequi , vagus Hadria jactis Extremam Hesperia; qua fluctibus urget arenam.
H 2 Et
(a) Te Nar. Nar. Ital./> Nera y Fluvius Sabinorum, quos ab Umbris dividit. Salutares aquas ad rjpas hujus fluminis describit Bacc. 1. 6. c.z.
( b ) Te proxima Cere&c. Balnea nimirum , qua vicina Care , ( Ical. Cervae ) Urbi in orä Tyrrheni maris, Caretana vocat Albertus In sukHe- trur. Meridion. Falifcor. pag.yq. . JDuoi Baccio illa stmt: altera I.4. c.t i.Sty- •giana , vulgb Bagni di Stigliauo y a proximo Pago, qui Stygianus dicitur: qua- -Buno in Notis Cluver. l.j. c.2.6. Ca- retanas , & Stilianas aquas nominat, altera 1. eod. c.i l. , qua Sabatina , & Sabatia a lacu Sabaris , Alber. luc. cit. : vulgo Bagni di Vuarello ,aVico Aurelio cognomine . Qute quidem' Aqua majorem quam antea in praj fentiä sibi laudem vindicant ; cum INNOCENTIUS XIII. P. M. sanitati restitutus ope Balr.eornm nostra; /Enaria; , ut mox dicemus: morbo tamen iterum aliquantulum tentatus , in Aureliisaquis convaluit omnino. Ur ex literis ad me datis quarto Id-us Julii ann. 17x2.. ab ejusdem S. Pontificis Medico Domino meo Nicolao Michaelangelo; cujus consilio, contradicentibus cateris , ut anno 1717. Ainaria; balnea , ita Aquas Aurelias petiit sub initium anni 172,0.H«c duo Balnea^n Aurelia via locantur/« Iti- n^rat.Antonhi . C<ef.
( c ) Per Umbros . Notissima? Aqu? Nuceria in Umbris, vulgb h' Aeque
di Nocera ; quas Commemofat Bacc* 1.6. c. 14.
( d ) Picenafqtte plagas. Picenum , vulgo Marea d'Ancona , Multitudinem Balneorum Piceni videre poterit Lector penes Bacc. lib.4. cap. i z., lib. 5» c.4.,6.p.,& 16.,& 1.6.,c.;.. De Balneo -tamen vulgo Fonte buono in Oppido S. Anatoli» scripsit Petrus Boscheri- nus anno 16.73.
( e ) Tiburtinas que. De Aquis,vulgo ferratisTiburtinis prarter Bacc. l.y. c.io., enucleate , ac polite disserit in fuä Sjnoptica Enarratione de Aniene ( Ital. il Teverone J paucis ab hinc annis in lucem edita,EruditifsiniusVir Petrus Antonius Abbas Corsignanus Nobilis Cliterninus: faris hactenus suo De Marsorum origine , aliisque operibus typis datis, notus.
( f ) Juga Khetiea Stagnis C?V*tRhs- ti, Ital. Grigioni. Horum Balnea illustravit Paulus Paravicinus Medicus Novocomensis.
( g ) Fabarisque &c. Balnea De Fabaris dicta in Rhatid auri particulis nitentia, secundo ab Urbe Curia (v-ul- g h Chur , Ital. Coha ) lapidereperies penes Bacc. 1. 6 . c.9.
{ h ) In Camis fyc. -Carni , Ital. Popoli dei Frhtli . De horum Fontibus in agro Montis Falconis locutus est Plin.I.r.c.io6.; & Harduin. in Notis ejusd.cap .di MonteFaleone vo- cat.Plin.ibid.inter aquam miracula recenset iiic parvam in mari Infulam con* \
tra '

6o I N A R I M E 5
Et tibi »quem Legio sequitur Thebea , a Ducemque Vindicat, Aoniae nectunt sua serta Camoenae:
Dum Latices b revocare tuos ad plectra laborant.
At foecunda licet» scatebrisque insignis abundet Clara tot Heroum Tellus Saturnia nutrix ;
Extera mirificas poterunt quoque litora venas Promere ; namque suos pelagi feret Infula Melos c Carpathii : Phrygheque Urbes Hierapolis d inter Nota : ferent pariles Pelopeia e regna liquores.
Et modico a terris Euripo avulsa propinquis Hellopias f reserabit aquas Euboea: S suafque Marmaridae: h & priscis Persarum Susa 1 Tyrannis Inclyta: Cappadoces k nec non,Zc Pontus » 1 & Arcas» ^ Astyraque » n & Regum ditiflima Pergamus 0 auro.
Quin,
tra Timavum Fontibus calidis, qui pari - ter cum astu maris crescunt minuuntur -
qtie.Vt hac eadem Plin. Jun. 1 - 4 * Epist* ult.. Nunc tamen continenti conjuncta est. Horum Fontium salubritatem eruta,dumrestaurarentur,rudera testantur: reperta enim est lamina plumbea antiquo charactere inscripta his verbis: /iqua Dei & Vita : Ita ex Gregorio Amaseno Leander Irr Carnis sua Italia.
( a ) Et tibi , quem Legio sequitur Thebea &c. S. Mauritius nempe Martyr^ Thebes Legionis Dux inclytus.
( b ) Dum Latices fyc* Ital. Bagni diSan Maurizio r celebeninm Balnea isthsc, dicta a Vico cognomine , a quo mille passus distant ; sub Helveticä ditione , in finibus Italis, & Germanis.
( C ) Melos . Insula una e Cycladibus. Hujus Balnea apud Plin. l.ji.c.6.
(d) Htera-polis. Ital. etiam Gera- foli , Phrygis Urbs, vulgb Chetina y ut Harduim in c.n. I.4. Plin.. De hujus -aquis Vitruvius 1 . 8 . c.z.
( e ) Pelopeia regna &e. Pelopon* nesus scilicet , Ital. La Morea . Pelopeia a Pelope Rege Tantali filio : ita Cluver. Introd. Geogr. Vtl.tf. c. 7.. De - Balneis Peloponnesi Bacc. I.4.C. i r.
( £ ) Hellopias &c. Koc nomine appellat Aquas Euboea; Plin. I, 31. c.6.. Imo Euboeam ipsam Hellopiam dixit Strabo I.7. pag. 3.17. , ex Philochoro, & Hesiodo.
( g ) Eubcea. Ital. Hegroponte.JEgxi maris Insula , adeo Boeotis vicina , ut ponte jungatur : Et dubitandum inquit Solin. C.n. 9 an numerari inter Infulas debeat.
( Ii ) Marmarida . Balneas in Marmarici (quam Buno in Cluver.l.^.c.r» Barcha ital. ) refert Bacc. 1 .4. c- iz.
(i) Susa. Persarum olim Regia. Pro fontibus horum recole Eund. ibid.
( k ) Cappadoces. De Balneis Cappadocis. Id.ibid.
(1} Pontus. Ponti Phazemonita- rum Fontes penes Eund.ibid.
( m ) ^rirdij.Id.ibid.ex Pausaniä de Aquis Arcadis apud Populos Cyrene* thenses.
(h) Astyvaque . Astyra dicitur a Melä lib. 1. cap. r 8. Urbs My fi« , qus Plin. I. 5- c • Zo. Astyre , & Strab. lib.i j. rrd ce. De Aqm§ hujus Bacc. loc. cit.
( o ) Pergamus . Balnea Pergami* minoris Asis Urbis,Attalorum Regiam the- '

Liber i I. 61
Quin, & Apollineos celebrabit Jonia : a & iras Passa Quirinales Byrsa; b dabit Africa Fontes . Nec jucunda minus patrio caput exerit alveo Inter Idumeas commendatiffima Nymphas Calliroe : c decus alma suum qua; nomine d prsefert. Kinc & Sardinia ;,* 2 Syllanaque f Balnea Cyrni ,
Et Lipares alii recolent, S qureque Addula monstrat: h Pannonicum vel litus amant , 1 vel Bilbilis & agros,
Qua;-
thesauris not® , penes Galen. /. 6. De Sanit. tuend& ; & in Alit anis ponit .
( a ^ Jonia &c. Minoris Asias Regio.Balnea hic juxta Templum Apollinis , ut Bacc. I.4. c.n.
( b ) Byrsa (gc. De Aquis prope Carthaginem. Id. ibid.
(c) Callboi. Fons calidus in Pä- Issttnä, Medicasalubritatis f zit Plin.l. 5. c.i 6.. In quo frustra lavisse se Herodem Regem , alserunt nonnulli, ex.Joseph. Antiq, Judaic. I.iy-C.A. morbo quippe divinitus inmiisso laborabat. De Fonte hoc Ptolem. 1 . y^c. iß. , & Fracast. Syphil. 1.2. pluries , & eleganter. Carpit Claud. Salmasius Tom. I. Plinian. Exercit . pag.409. C.Jul.Solinum, e; y. asserentem Calliroen proximam- Hierosolymis : cum a Plin. loc. cit. prope Asphaltitem Lacum , longe proinde ab ea Urbeponatur .
( d ) Decus alma suum ^V.Allusum ad illud Plin. loc.cit., ubi, Fons , inquit , CaUiroSy aquarttm gloriam ipso- nomine praferens:¥Lct\ii quippe pulchrum, Lc fluentum sonat.
( e ) Hinc & Sardinia<&c. Ital. Di Sardegna . De hujus Infui® Balneis jam dirutis multa leges penes Solin. c.4.. Reprehenditur tamen iterum a Salmas. pag. 7 \ •, qubd. perperam alserat ■in SardiniÄ Aquas salubres.- cumnull® ibi sint,* easque in Siciliä esse dicit, nas Solin. in hac Infula. Quidquid id t,ratio, quam Salmaf.adducit, a Coeli gravitate petita, hoc non videtur evincere . Certe Bacc. I.4.C.13. affirmat in Oristanensi Sardini® Dioecesi extare adhuc antiquarum Balnearum, vestigia , & Scatebras Calidarum.
(f) Syllanaque Balnea Cyrni. Bal- neaCyrniDtal.Ligustici maris Iniulajad delicias instituisse L.Syllam Dictatorem , eruit Bacc.1.4. c. 11. ex aedificiorum ruderibus.
(g) Et Lipares . De Balneis Lipara, Infui® ad latus Sepremtrioaale Sicili®,Diodor. Sicul. Bibliot. Histor.h 5.
( h ) Jhiaque Addula monstrat. Nempe Aqu® Borml®, a Bormio Castello cognomine: vuigb Vvorms y Xt&l.Bortnioi ut Ferrar.in Lexic. Et ad radices Montis Addul® ( ut Bacc.I.4. c.io. , vel ut Strabo l.y. pag. zoy. Adul®, vulgo Vogel, seu Gothard) promanant .
( ! ) Pannonicum &c. Ital. D’ Uni- gheria . Plurima in hac regione Balnea, de quibus egit Georgius Vernherus, & Manardus relati a Bacc. I.4. c.9., & c.i4.. Inter alia ea sunt, qu® a D.La- disiao Rege nomen habent ;• vel quia i-psi sacra: vel quia in ipsis ille lorus. Sic etiam alia,qu® sub Budä a Diocletiano Imperature constructa dicuntur.
(. k ) Vel Bilbilis (<fc. Bilbilis (ex Radero In Epig. ipsi 50../.1. Martial. y Varrerium In suo Itinerar, allegantes Urbs olim Hispani® Tarraconen., ejusdem Poet® Patriajde qua ipse pluries; In monte, qu! nunc Bambala , vel Bam.hU , ut Surit. , & Salone fluvio cingitur. Multa ibi in ruinis antiquitatis, & Urbis monumenta; Non longe ab eä , quam Ferrar. Novam Bilbi- lim dici posse putat ,. vuigb Calatajtaf f in loco campestri. Hic ex eod.Ferrar- Bilbilinatorum Aqu®, vuigb Bannos- de Alhama»
C») L««'

6r I jr a r i m e s
Quaeque , Tolosanis a nimium damnosa Pyrene Vallibus, aequorei diffundit ad ora Garumna», Huc pone accedant Sc quas Podamicus b undas Dat Lacus, Sc -Trevir , c ferrique aspergine Tungri j 4 Helvetjque e adhibent, Leucensis f Sc accola morbis: Seu Plumbetinae, s queis nunc Lotbaringia gaudet. Quseque olim loto primum sibi Cresare h plaudunt Ad Ligeris ripas, Latio dum Marte subactos Arvernos premeret victor, Celtasque comatos.
' Carcere sed missis ceu nunc patet area nostris Major equis: celebres ubi tandem prosequar Urbes, Quejs olim indigenae titulum meruere liquores. Nec tantum Augustas 1 referat mihi Fama, Leasque, & Aut Lupias 1 attollat Aquas; sed carmine Duras , 111 Carmine Taurinas : n & lenem propter Aturrum
lar-
.( a ) J)uaque Tolosanis (jjV.In Aquitania; finibus, ut apud Bacc. I.4. c.io. juxta Tolosani, & Garumna; ( Itat. Garonna) fontgs, balnea etiam videre licet.
( b ) Et quas "Podamicus fyc. Lacus Podamicus,Ital. Logo di Costanz*^ Constantia Suevi* Urbe. Aquas medicas, qu* ibi sdnt, De Embs vocat .Bacc. l.y. c.9.
.( c ) Et Trevir.\t 7 i\. etiam Treveri: Populi Galli* Belgic*’ad Mosellam, vide Bacc. loc.cit», ubi do Aquis Tre- virorum .
( d ) Eerrtque aspergine Tungri . Aquarum virtutem in Tungris, vulgb Tungres in Belgis , Plin. 1 . 31.C. x. j Sc Ba-Cc. Jib. 5 . eap.j., & 9. fusiuspro- sequitur.
(e) Helvetjque &c. Helvetii, Ital. Svizzeri : Horum Aquas medicatas plurimas leges apud Bacc. I.4. c.ia. 14* & lib.6. 0.5.
,( f ) Leucensis %fe. In Valefiis Balnea, vulgo De Louc. Vide Bacc.Joc.cit.
(g) Seu Plumbetina <&c. *Vulgb Aeque di Plombieres , in Lotharingiä, Ital. Lorena : de quibus Bacc. I.6.C.7. Dici« a Plumbo, quod habent in venis.
Erudite de his D. Fontanelle Reg. Acad. Exsecretarius, in Historia ejusdem Academi* an.1700.
( h ) Quaque olim loto Aquas in Gallia ad Suburbia Burbonii Ance- rici. Bartholomaus Cassan*us Tn Catalogo Gloria Mundi Par. j 1. Confid. 77. asserit Julium Casarem, in iis lotum omnium primum, cum ibidem degeret, easdem in Balneorum usum vertisse .
( i ) JSTec tantum Auguftas Aqu® August*, Urbs Aquitani* in Gallia: alii Tarbellicas etiam dicunt: Ital.B«- jona : Vinetus Aes , seu Dax: Scaliger Acqs. Vide Notasfeqq.pag.6j.lit.a. De his Bacc. Ioc. cir.
( k ) Z**/f«*.AquaTea,ad fluvium Astorgam , qu* a multis confunduntur cum Aquis Flaviis. Vide Notas feqq- pag.63. Jit.g.
(1 ) Aut Lupias <&c, Aqu* Lupi*, vulgo Guadalupe , Hifpan i* Vicus ist -Extremadura .
( m ) Sed carmine Duras ,&*r.Aqu# Dur* , vulgo Zurz#cb y Oppidum Hel - vetiorum apud Rhenum , Sc Forum Tiberii, vulgo Keijersi-ul t
( n ) Carmine Taurinas &c. AquS Tauri»*.' aliis AquuIatUzl. Aequa Pendente

Libe r II. 6;
Tarbellas: a eadem Persas, b eademque Baliflas, c Mattiacasque d canet Germana per Oppida: quasque Helvetüm e indicti* celebrat Conventibus Ordo. Dicet & Albenses , ^ vel quas Gens Flavia, £ vel quas Convena» Aquitani» ^ Regumve v agnomen honestat: Et Divum auspicio sacras colet k illa Gradatas j Quasque Cosas 1 inter medias ,'Romamque fluentes* Etrusci primum dixere ab Apolline Cives . ( bis
Laus quoque Romuleo m quam multa a Principe vv^ Parta, repertoris quae nunc insignia Grani •Fertis , Aqua: : factis Ingens quas Carolus auxit Caflar ; & augusti decoravit mole sepulcri .
Et vos vester honos sequitur , vos gloria , Solis
Sta-
dente: Urbs Etruriae, Pontificias dicionis , ad Peliam fluvium.
(a) Tarbellas . Aqua? Tarbella?,, sive Tarbella, Tarbe: Gallis des, Vasconia Urbs:juxta Aturrumfluvium,nue VAdour , ex Pyrenaso fluentem,ut Sca- lig.in Tibul.l.i‘Ei.8..Harduin.in Plin. 1. j i. c.%. putat hanc eandem elfe cum Aquis Aueustis:& extare adhuc ibidem asserit in Tollis marmoreis Balneorum Romana; magnificentias vestigia . Meminit Plin.loc.cit.Lc Oihenar.in .Nctfifh» Vasconum pag. 467»
( b ) Persas . Aqua? Persas, Gallis digue Perse : Delphinatus Caput.
( c) Baliffas . Aqua; Balissa;, vulgo Seile : Vicus Hungaria? inferioris.
( d ) Mattiacasque. Aquas,seu Fontes , quos Mattiacos Plin.l.J i.c.i.,Fer- tar,vulgb Visbaden voeatrUrbs Germa* Jaie prope Moguntia.Yid.Ammian.l.ap.
( e ) 'Helvetuvt fac. Aqua? Helvetiorum, seu Therma Superiores , ad Li- tnagum stuvium;di<st# a balneis(de qub bus Tacir.Hift.l.i*) £ ditis primb,AC ce- lebratis abi mpp. Oeta v ianoVespasi a* no,ae Decio,uc Bacc.l-4-c-io.,e ruderibus ibid.repertis . Cluver.l.2..c.i7‘R*** cbjbadrvzAliis Baden,Oberbaden: ubi totius Helvetia fiunt Comitia, if) Albenses . Aquas Albcpfcsj
1 Urbs Mauritania? Sitifensis .
(g) Vel quas Gens Flavia. Aqu<B Flavia, Urbs Lusitania , vulgo Chin~ ves ; a Tito , Lc Vespasiano Impp, e Stirpe Flavii nomen habent, ut Fer- rar. in Lexic.V.^»* Flavit e:ad Tama- cam fluvium, sita.a multis Aqua Lea dicuntur,& Populi Aqui-Flavienses.
( h ) Convena &V»Aquf Conyenaru, vulgb Continge, Ferrar. Bagneres: Aquitania Oppidum , ad radices Pyrenai.
( i ) Regumgue fac.Af\u$ Regi^,Urbs Africa,olim sub Archiepifc.Carthaginiensi; nunc Pagus, vulgb CafaURomol.
(k) Colet illa Gradatas, fac, Aqua? Gradata, Oppidum Carnorum, vulgb. San prope Aquilejam: S. Chrysogoni martyrio celebre .
( 1 ) Quasque Cosas inter fac. Cpsa nunc Anfidonia : utCluver. l.z. c.2.6.- inter has, & Romam Aqua Apollinares , Urbs Etruria..
, ( m ) Laus quoque Romuleo fas • Aquisgranum scilicet , Germania Urbs, inter Rhenum , & Mosam . Hymen habuit a Grano Neronis Imperatoris fratre , qui primus ibi Aquas calidas adinvenit, Sc Balnea .construxit» Cumque ibidem Arcem adificasset, Aquis-granum dici voluit . Legatur Franciscus Fabricius Ruremundanns- Mc«*

64 I K A U 1 M E s
Staona i ' a Caledonios inter memoranda Britannos» Multiplices alii Calidas, b aliique Voconis , c Et Statellates , 4 Ligurum qu<e finibus errant» Minciads certant ad sidera tollere cantu.
Ipse sitim Rhodano e potor qui temperat, ipse Et Numidum claros palmis, Cimbrisque triumphis Exhibeat prisca latices qui laude feruntur , Auctoremque colunt Marium : funestaque Mortis Siona gerunt ; Victorque suo quos nomine donat Quinctius ; f & belli Salyis qui turbine pressis Condidit arma gerens florentem Sestius 8 Urbem .
Nec
Medicus, qui de his Balneis agit: &. Sacc.l.x.c.ix.. Auxit deinde eade Balnea Carolus M.Imper., teste Eginardo •ejus Scribä. Ibidem etiam Cäsar tumulari voluit. Balneorum nomina, Crvir- tutes habes apud citatos Auctores : ut etiam apud Franciscum Blvndelium Medicum Aquensem In sua Descriptione typis editä anno 1685.
( a ) Solis Stagna . Aqua Solis , qua? & Aqua calida , seu Bathonid , Gallis Bäthe , vulgo C*?r Baden , in Anglit , in Comitatu Somersetiensi. 'Celebrantur a Bacc. I.4. c.r 3.
(b) Multiplices alii Calidas &c. Multa sunt Urbes, qua Aqua Calida vocantur. Praesertim Aqua Calida in BritanniS : aliis , Vicus Aquarius : vulgb Vich. Alia? etiam ibidem , Indigenis Bäthe dicta, Latinis Bathonia : & cum Aquis Solis confunduntur. Alia ln Hispanis Tarraconensi j vulgo Bagnoles. •Alis !» Gallaciä , qua etiam Cilina, & Cilinorum , & Civitas Orenfis di- • ciintur : de quibus Bacc. 1. 4* c * qua quidema multis vulgo Bajana ap- •pellantur , ad ostia Minii. Alis demum in Lusitaniä , Indigenis Caldas ^ prope Obidos : sic dicta ab Aquis ebul- Jjeutibus . De his Plinium 1. j.c. 3. locutum puto, cum de Populis Aqui- caldensibus mentionem fecit. Balnea ibidem celeberrima , tesieP. Antonio
Vasconcello Soc. Jesu in PortugallU Descriptione n 8. , ubi Eleonora Jo.lL Regis Uxor periMustre condidit xenodochium ,.amplisque redditibus locupletavit : unde omnibus , qui il|uc ventitant, sanitatis quarend®gratia, fex statis mensibus, gratis omnia ad curationem necessaria impenduntur.
(c j Altique Votonis &c. Aqua Voc 8 m «i/, seu Voconia , vulgo Balneole f seu Bagnoles : Urbs Hispania Tarraco»« ubi nunc Ausa , vulgo Vich.
(d ) Et Statellates &c. De AquiS Statyellorum (quas Statellates Livius appellat 1 . 42..) ab Urbe Statyellorum in Liguris, vulgb Acqut f agit Strabo 1.5., & Plin. I.j 1. c.2.: & fusius Antonius Guainerius in harum Histor.
(e) Ipse fitim Rhodano fac* AqU•* Mortua describuntur r Oppidum Gallia Narbonensis: qub , C. Marii opcrä, centum passibus ab ostiis Rhodani aqua deducta, Plinio teste l.j. c*4« Marii opere , inquit , & nomine insigne Stagnum: Indigenis nunc Aigues mortesi qua etiam Fojfa Mariana nominantur# ( i) VtBorque suo fac. Aqua jQuen^ Bia , sive .QumBiana hic innuuntur* Urbs Hispan. in Callaicis, Aeque calde Möletio dicta. Aliis .Oppidum Gall# - c!a, vulgb Sattia. Meminit Bacc. 1.4« c. 11.
(%) Condidit arma gerens &c.Aqu& Se-

Liber Is. 65
Kec vos immemori Vates, Bada utraque , a plectro Transierint tacitas, patria qme voce sonantes Balnea , Pierium saliendo impellitis oestrum.
Neve Dioneis adolentem thurea templis Munera, seposito sileant Amathunta b cothurno; Aut, quibus innumeri posuerunt nomina Fontes, Oppida pnetereant, quorum meminere , Latinum Sive ebur Aonides tractent, seu sorte Pelasgum.
At quo Parthenopes me longius axe jubetis Ire Deae ? imparibus nequidquam nomina quae sint Viribus, aut species complecti nitar aquarum. Htec aliis majora alii se cursibus addant In spatia ; hoc velis tranent majoribus aequor Hi, quibus auspicio, vultuque arrisit Apollo: Sacraque Phoebeis albescunt tempora vittis .
Sat mihi, dum tenui meditabor carmina versu, Ire vias , ac pone sequi qua docta Priorum c Inarimen facili divertitur orbita gyro.
Hic erit aegra satis tersisse potentibus undis Corpora , Sc amissum tergendo arcessere robur .
Sat pelagi ad ripas Languentum, occurrere turmis,
I iEna-
Sesciae in Gallia. Narbonensi , vulgo Aix di Fr.mcia , ad amnem , quas Sestius Romanorum Dux Salyis devictis condidit, ut Strabo 1 .4., aliique te- ftantur. De aquis hujus Urbis Plin. lib.31- cap. 1.
( a ) B-i lu utraque &c. Praeter Aquas fiehetiorum, de quibus pag.dj. v. 3& * n Notis pag. eäd. Iit. e. , Gemina in Germania Ladae , vulgb Baden : ab a quis medicatis dictae . Altera in Austrii, inter Viennam, & Urbem novamOppidulum , & C\uvtr.Aqua Pannonia dictum , Ut Ferrar. V. Aqua. In Ducatu Suevia; altera,qute & Ther- ma Inferiores appellata:, ut diftinguan- tur a Superioribus , de quibus in P a g->
& Notis cit.; parva Urbs, Badensis Marchionatus Caput , inter Fribur- gum , & Spiram .
( b ) Amathunta.Amathus ab aquis calidis nomen habet: Syro enim sermone Aquarum vapor Amathus dicitur. Cypri Urbs , qua nunc Ital. apud Bunonem in «otis Cluyer. 1 . 5. c.aS. Limiffo. Thermx etiam apud Grqcos nuncupata: qubd fontes calidos habeat intra muros : ut Egesippus de Excid. Hierof. 1. 4 . c.xft.
(c) Priorum &e. Julium Jasoli- lium intellige,Baccium, Lombarduni, Jo: Elifium , Solinandrum , cateros- que medic$ artis peritos, qui de Balneis Lnari^ agunt,
(3 .) At
I

66 I narimes
JEnarlam dum rite petunt . venientibus ultro . Obvia tum nostra; nulla mercede Camaenae Invalidis prsecepta dabunt . praesagia vita;
Tum canere , & dubios liceat prassciscere casus»
Et leges docuisse : suo quas ordine servet Qui memor , aspersi pretium feret ille liquoris- At folio “exceptos in morem induxerit artus Abluere , & meritum sibi jure reposcat honorem Qujs prior, incertum est. b qua; prima ostenderit Orbi Gaussa latet. verax Inventi gloria tanti Auctorem non jactat adhuc; antiquior svo Multa quidem evictis produxit secula facis. Alcida; c quondam , duros post mille labores Rege sub Eurystheo , fama est Tritonida primam Tot domitis lassata Feris fovisse tepenti Membra lacu : laesi visa haec medicina vigoris .
Possem hic Tarpeja; d cecinisse madentia Rupis Limina., dum Tatio nunquam cessura furenti Na'iades sparsere vadis ; qua; frigida quamvis Jacta , repentinum perhibent traxisse calorem ; Ignea nam gelidas miscent ubi sulfura Nympha;
Inter
( a ) At Solio e&c. Quid Solium, vide lib.i. in Notis pag. 2,4. lit.b.
( b ) prior &c. Quo tempore,
quo Auctore , qudve in regione , ac de caussa Balnea primum inventa , latet. Varii varia ; ut in re , qus Scriptorum testimonio astatem omnem , ac recordationem excedit. Certe Balnea exiit Use ante Romanorum , Grajcorum- que Imperium probat Bacc.l.7. c.i.
( c ) Alcida quondam &V.Fabuian- tur Poeta,ut Diodor.Sicnl.Bi^/iof.l.y., Nymphas omnium primas in gratiam Palladis Herculi, poft tot exantlatos labores, calidam paravisse , ut fessum reficerent. Addit id. ib. hoc in Sici- lia ad Himera; ripas contigisse; ubi Minervas jussu calidi fontes idcirco erupere .
( d ) Pojsem hic Tarpeja gj’c.Patent hac omnia ex Ovid. lib.i. Fastor., & clarius Metam. I. a4. Fab.i 8.; ubi Vates fuse narrat Capitolium defensum ope Najadum Ausoniarum, quas Venus auxilium rogaverat . Cum enim Sabini,Duce Tatio eorum Rege, Sabinarum raptum ulturi Capitolium ob- lediffent: & Tarpeja Virgo Vestalis pacta armillas , quas Sabini in sinistris habebant, Janualem portam hostibus aperuisset : Venere rogante, Nympha portas.aditum , aquis bitumine , Ä fulfure e frigidis in calidas versis, p 1 *' elusere.
( a ) Ifs*

6 -
L 1 B E R II.
Inter aquas, aditum Regi clausere Sabino:
Ne ferus Ausoniam Capitolj ascenderet Arcem , Ulturus raptam non uno a conjuge pubem .
Hac mihi Peligno Vates Sulmone creatus Balneaque , & ductos monstravit origine Fontes.
Ipsa suis pariter tantum Magnesia a lymphis Crediderit meruisse decus : ßithynaque b credunt Stagna & Pergameis quondam memorata Licetis: c Et quae Lesbois d Mitylene praestitit arvis.
Sunt etiam e haec alii tibi nunc accepta canentes Munera qui referant, Tirynthie; viribus audax Quippe tuis, dexträque potens, clavaque trinodi Percussisse solum quondam , terramque trementem Diceris ; & Cyminum f juxta , camposque Faliscos s Tot fudisse imbres, h valido perfossa lacerto Foeta vaporiferi quot nunc dant jugera tractus. Inde sibi Herculeum 1 retulere calentia nomen Balnea , adoptivum tituli sortita nitorem .
I L Ta-
( a ) Ips* s u,S tantum pariter Magnesia &c. Balnea Magnesia: Macedonia regionis , antiquissima ; quorum mentio apud A.ri&ot,Prohl.seti.z4.q.i 7.
(b ) Bithynaque &c. Balnea in Prusä , (ive Prusia Bithyni® Urbe, recensentur a Galen. lib. 6. de Sanit. tuenda .
( c ) Memorata Licetis .Idem ibid. commemorat Fontes in Licetis , prope Pergamum.
(d) Et qua Lestois Mitylene isffc. De Balneis Mitylenes ( vulgo Di Metellino ) in Insula Lesbo, Id. ibid.
( e ) Sunt etiam Narrat Servius >n 7. iEneid. , Herculem , cum ab Evandro ad Lucumones, veteres nempe Etruscorum Reges , transisset , in Virium suarum ostentationem ingenti Clava, seu, ut alii malunt,vectis ictu solum percussisse; atque ita calidarum aquarum fontes in Cyminis,
atque adeb ipsum Lacum Cyminum elicuisse. Refert hoc idem Albert. Iit Etrur. Merid. Falifc. pag. 81.
( £ ) Cyminum &c. Montem nempe juxta Viterbium, vulgo Bofco , 0 Monte di VHerbo , a quo Lacus ibidepi Cominus , vulgo Lago di Vito : de quo Virg. 7. /Eneid.
( g ) Camposque Faliscos. lta\. Campagne di Monte Fiascone : ut Leand. In Faliscis sua Italia pag. 71. contra Ferrar.
( h ) Tot fudijse imhres tsfc. Balnea prope Viterbium quamplurima : ut Bacc. I.4. C.9., 10., & 11., & I.J.C.6., & lib-< 5 . c-3., & Ü •
( i) Inde fili Herculeum Ac. Balnea, calida vtilgb Herculana dici putant, vel quod illis primo usus est Hercu" les , ut ex dictis pag.66. ; vel quia primus adinvenit ; vel quia demum Herculis robore opus fit ad ilia ferenda.
Con-

§8 In'arimes
Talia Thermopylis , * ubi lymphas igneus afflat Halitus, antiquo Divorum Graecia cultu Amphitryoniada; magno devota sacravit.
Non ego Trinacriis b ipsa hfec pra;conia terris . Invideam } nec ferta tus decerpere fronti ,
Sicelis Ora , velim, decus aut infringere qusram. Si Veterum vulgata fidem monimenta merentur , E patriis tibi plaude vadis ; te gloria tanti Inventricem operis parca, non laude sequatur . Teque Syracosii redivivo carmine Vatis Fistula Bucolicas inter decantet avenas .
Hoc Drepani ( antiqua; sive hsc Nymphaea Segesta; c Dixeris, excelso assurgens qua vertice Coelum Pulsat Eryx ) testantur Aqua; * celebrataque Stagnis Insula Plemmyrium contra : quam deinde vocarit Gens licet Ortygiam, d . calidis tamen imbribus uber
i Id-
Contra tamen Athenauis 1.2. pag.f.ix. ob mollitiem , cui deditum .omnino Herculem asserit., non ob vigorem aquas calidas illi sacras affirmat : unde Erasmi Proverbium, Herculana Balnea , Herculani Leti i .
( a ) Talia Thermopylis &c. Ut etymon ipsum docet , in Thermopylis (quas Ital. Bocca di Lupo dixit Fer- srar. in Lexic. : augustias nimirum Montis- Oeta? in ThessaM Gr&ciam mediam dirimentes ) Aqua calida magno in honore , ait Strabo 1 .9. pag. 412., siti Herculi consecrata : E*$ q&j Qep/uce nTknvt* Vectra, T/^uw^gyct ’H'fcmXetfS /epac.
( b ) Non ey> Trinacriis (jc. Primam Balneorum institutionem^ apud Siculos extitisse putant nonnulli, non solum ex eo, quod diximus in Notis pag. 66 . lit.c., sed ex multis etiam , ac vetustissimis Thermarum , Balnearumque vestigiis , ut ex dicendis.
( C ) Nymphaa Segesta &c. Nymphaea ex Plin. 1 . Z5-c. 12. , aliisque J-avacra sunt , sea Balnea . Segesta?,
seu Segestana Balnea , a Segestä , ut Cic. & Plin.,sive iEgestä,ut Halicam- & Strabo: sive Egesta,ut Stephan., vel denique Acestä, ut Virgil.,veteri urbe, ubi nunc , teste Fazello , Barbara, ad radices Erycis , vulgo Monte di S, Giultano , prope Drepanum, Ital. Trapani . Illam iEneas condidisse dicitur a Sex. Pomp. Fest. Iib. 17. &
clarius a Virg. iEn.j.. Acestam aliqui putant ab AcesteRege diclam.Fest.loc- cit. ab Egesto ibi ab JE net praeposito Egestam dixit. Balnea hsrc memorat Plin. l.z i.c.6., & Strabo I.6.. Thomas Fazell. Dec. 1. 1 . 7 - c. 4. Histor . Steil* addit locum hunc vocari ab Indigenis Calamet , a diruto pago , quem Jammet Saraceni dicebant z quL vox idem sonat ac apud Latinos Balneum. Multa apud Solin. c.y.leges de mirabilibus aquarum hujus Infui* .
(d ) Ortygiam &c. Syracusas nempe,ita dictas ab Ortygii Insulä Syracusarum parte , reliquas Urbi ponte conjuncta , contra Plemmyrium , quod vulgo Ifoletta di S, Marciano , & M a Js a Oli-

Liber II. 69
Idcirco Indigenis Homothermon. a nomine dicta est. Fontibus hoc,pelago quä mergitur Himera: b Therm^ c Hoc gemina? ostendunt: hoc fumo Hypocausta salubri» Vasta Selinuntis d qua rudera versat arator , Dsedaleä fabricata manu ; devectaque Romam Thermiten e hoc Signa docent referentia Phoebum. Quidquid id est , magnis certe lis concita turbis Pendet adhuc . tenuisse tamen se Judice caussam Quisque putat ; dubiique petit suffragia vulgi, lina hsec admotis urget calcaribus : acres lina faces subdit: rapit una hasc gloria gentes.
Non
Oliviera dicit Fazell. Histor . Sicul. Decad.r. /.4. e. r.
(a) Homothetmon.\i.Aas\.ot ibid. ex Nicandro tradit Syracusas antea sic vocatas: quasi aliquid simile Thermis: istis enim idem est ac Simile Latinis: deinde Ortygiam appellatam.
(. b) Himera . Sicilia; flumen ex Nebrode monte exoriens , quod in duas partes divisum, in alterS dulcem, salsum in altera saporem retinet. qua parte ad Austrum tendit Gelas Plin., aliisque dicitur , vnlgb Salso ; quk vero ad occasum apud Urbem Thermas, Fiume grande nuncupatur . Vide Plin. I.3. c.8.
(c) Thermit (*fc. Gemin® Urbes
Sicilite , quarum altera Termine ( qua etiam Himera dicitur Ferrario ) ad occidentem inter Panormum , & Ce- phalcedim , ad ostia Himera; - Altera vulgb , inter Agrigentum ad
ortum , & Lilybaum ad occasum : tibi nunc Balnea, vulgo Di Xacca, seu Di 5 . Calocero : ita Fazell. De- cad.i.l.C.c.j., & Leander A; sud Sicilia sag. mihi 53. • Et Aqua Laroda appellantur Insuo Itinerar.ab Afitonin.
(d) Vasta Selinuntis &c. Selinus, quam palmosam vocat Virg.z.Lneid., Urbs olim,ut Bacc. I.4. c.y., ubi nunc Xacca , sieu Sacca. Alber. Inssid Sidi, sag. S 2 '. Ital. Salerni nominat 3 öt Clu- Yer, lib- 3 • c.40 ..Torre Terrn it'Fvici . Hic primo Thermas a Da:dalo structas in gratiam Cocali Regis , -narrat Diodor. Sicul. 1 . 4., non 5. , ut mendose Typograhus in Fazeli.; qui Decad. 1 .1 . 6 . c. 3. asserit plura nunc ipsum in his Thermis apparere Sedilia incognitis , & ex parte abrasis characteribus incisa ; qui quidem Phte- uicii ne , a primis Insuis Incolis, an Damasceni, an alterius nationis, dignosci non potest . Putat tamen iis aut virtutem Thermarum indicari potuisse : ut legimus factum prte fronte Balneorum Puteolanorum; aut votivas veluti Tabellas fuisse iEgrorum pro restituti valetudine : ut in aliis Italia Balneis usurpatum animadvertit Bacc. 1 .4. c.7.
(e) Thermiten t&c. Scio Sueton. in Tiber. c.74. locutum de hoc Apollinis simulacro, amplitudinis , C' artis eximia, ut ipse ait: quod Syracusis Romam Tiberius advexit, ut in Bibliotheca novi Templi poneretur ; non Thermiten vocasse , sed Temenitem: 3 Temeno, Loco prope Syracusas : ut ex Stephano Hadriam Turneb. Advers. 1 . 8 . c.ij. . Insuper Tullium in Verr.4. Thesmotem ( ut legit Turneb. loc.cit.) seu Themiten dixisse,ut Fazell. Dec.r. I.4.C.1.3 Thermiten tamen, quasi Thermarum Numen, ex Bacc. I. 6. c. 2.8. appello , Poeseos gratia : quaecumque sit Baccii opinjp.

yO I if A R. I U E S
Non aliter celeres ac qui per Olympia cursus Instituunt: quos meta juvat vitata quadrigis ;
Soia fatigatos impellit adorea , solus
Urget honor » primseque decus memorabile palmnr.
Nec desunt ( fama tanti est praevertere ) Fontes, Qui modo de primo certantes jure, coronam Ut rapiant, superas, vel Coelo vindice, sedes, Appellentque Deos , quorum plerumque tumentes» Praesidio , qualis tenuit fiducia quales Patria rorifero fluxere per arva meatu !
Nec factura fidem populis miracula b rerum Defuerint: structseque ara;, c seu thura Saba;o Munere fontanas propter redolentia ripas,
Antiqui indicium generis , laudisque vetustse.
Sic tibi, quos olim Commotia Diva colebat, Cutiliae, d Saturne, Lacus gens illa sacravit, Pinguia quae rastris subigit modb rura Sabinis.
Sic Cybelae sacra Stagna Deae Verona e recenset.
Et
( a ) Quorum plerumque tumentes tsV.Fontes sua apud Antiquos habuiise Numina, vel tanquam Numina cultos fuisse,neminem latet. Imb Plin-1-3 i-c. r. de aquis locutus, Augent, inquit, Deorum numerum nominibus variis . Vide X-il. Greg. Girat Hiß, Deor. Syntag.y.
( b ) Miracula fyc . Aquarum prodigia multa enumerat Plin. 1.2 .c.io 6., aitqpe , Aquarum naturam non ceffare ts miraculis .
( C ) StruSlaque ara &Y. Deos in Balneis, votis, sacrificiis, ac libaminibus ab antiquis cultos , habes apud Strab.l.i 5-pag.6s7.,6t Bacc. 1.6. c.28.
(d) Cutilia &c. Aqua; Cutiliffi ? Lacu cognomine in Agro Reatino in Sabinis ., Ital. Lago di Contiglia- no . De his Strabo l.j. pag. 219. , & Plin. 1. 31.- c.z.j & 6. . Cotylas etiam Grsci dixere a Cotyla , seu Cutilid amplilsmid illic olim Urbe , ut ex ruderibus, prope Oppidum ubi nunc
Civita Ducale , ut Cluver. 1.3. c.27. . Subcutilas Plin. , & Celsus. In lacu hoc , teste Plin. 1.2. c.p7.,& l.j. c.i2. Insula innabat; hanc Commotia Nrm- pha sacram fuisse,qubdin aquis commoveretur , refert Giannat.l.4.. c.8. Geograph. . Nunc autem nulla illic Infula : casu fortasse obruta, vel de indu- strid , ad tollendas superstitiones, quibus ansam dederat Lacus hic Saturno, Templo illic erecto , sacratus ab Aboriginibus , ut Bacc. 1.c. 6.. Aquas multis morbis opportunas laudat Ceis. 1.4. 0.5.. Incola; nunc Puteum Ratinia- num vocant. Jacet ad radices montis non procul a Castro,cui nomen Ital. Paterno .
( e ) Verona &c. Balnea Verona:, Urbis clarillimse Venetorum ditionis, enumerat Bacc.l.S. c.;. , & sacra Deas Cybelas fuisse eruit ex veteri Epigraphe , in qnS , Magna Deorum Matri Sacrum , habebatur. Collapsa olim

Liber XL -r
Et sua Clusinas a tutantur Numina ripas ,
Quas fovet auspiciis Epidaurius : & sua Nymphis b . Quas dicat Avenio . probet Juturna c secundum Daunias omen aquis: veteri quibus oblita ritu Victima Romanas d lustrata cadebat ad aras .
Incertis huc usque tamen Victoria pennis Pervolitat, nullique favet; dubiusque petitae Restat honor laudis ; totis licet hactenus undis Certatum: Sc liquidos, fuso ceu sanguine , rivos Venarum eliciant Fontes ; licet aemula late Bella per undantes plufquam fontalia Thermas Naiadum armisono turbarint otia fluctu; ( cisci. Stat nova signa sequi , atque animam pro laude pa- Namque iterum ad pugnam Pindi auxiliaria cogunt Agmina , paciserasque vocant in Castra Camoenas. Nec citharis opus est: resonae, ceu buccina , lymphce Increpitantque moras, acuuntque ad praelia Vates, Deferat ut Victor primas , & debita Fonti Qujsque suo veteris tribuat praeconia stirpis . Vindicibus toto e ceu cum furit aethere nimbis Juppiter , & scelerum tellus dedit 'obruta pcenas; Flumina tum, nullo disjectis objice sylvis, Convenere i fluunt Nereo impellente » ruuntque
Per
olim, nunc a Senatu Veronensi restituta ; ut id. ibid.
( a ) Et sua Clusinas &c. Ital. Ba- gttidi Cbiufi a Clusio, Etruria Oppido, Porsena Regis sepulcro celebri. iEscuIapio olim sacra hac balnea dicit idem 1.6. c.r.8.
( b ) Et jua Nymphis tsj'c. Senarum Balneum , vulgo Bagno di Vignone • Nymphis olim dicatum ex Bacc.l. L. cap. z. , & . De hoc novissime
suas typis edidit Observationes anno i7->5- Theophilus Grifonius Patricius Senensis.
( c ) Pralrt Juturna . Juturna Dauni Rutulorum Regis filia,
Turni Soror , a Jove immortalitate donata ; & pluribus Latii fontibus prasidere credita est i illi praser- tim , quem Juturna appellant , corporibus saluberrimum ; in quem tandem conversa, nomen vetus retinuit.
( d ) ViJiima Bomanas ^Tc.Servius in i r,. Lneid. refert Aquam Fontis Juturna solenne fuisse Romam afferri , ut ea in sacrificiis uterentur. Vide Claudium Beraldum in Notis Statii ad usum Serenissimi Delphini Iib-4-- Syl. y.
se) Vindicibus toto (Vr. Consule •ib.t. Metamor. Fab.y,
( a ) Pri-

7 i I&AttlMES
Per fata, & alterno miscent certamina jactu .
His Natura modis primo prselusit; & amnes Sic docuit facili vertisse in balnea ductu . - Sunt alii humana; quos dein solertia mentis Repperit, & felix tractim quos extudit usus.
Hos novisse tamen qui cogitet, altius olli 8urget opus ; rerum namque huic insistere coeptis Expediet, fuetofque olim praediscere mores ;
Et quo quseque modo gentes Hydrea pararint:
Et varias itidem legesque , habitusque locorum . Extera quid tulerit regio : quid nostra subinde Addiderit : studiisque viget dum nobilis otj , Auxerit illustres Urbs ut Mavortia Thermas .
Prima quidem a Inachias plausu dignata per oras Fertur Amyclaeo posuisse calentia Civi Balnea > deliciis vires fractura Lacamas ,
Sparta , opibus, luxuque potens. hinc illa perenni Fama canens lituo nunc usque Laconica dicit.
Sed non ulla magis laudem, primasque merentur Davididee h quam Stagna ; suis quae lata nitebant Porticibus ; quino substructas ordine circum Quas labor ediderat, sacra; prope Templa Sionis. c Huc Superum,ut fama est, demissus ab arce quotannis
Ali-
( a ) Rtima quidem &c. Sparta Peloponnesi Urbs,sive Laced§monii ejus Gives primi fuisse traduntur Balneorum , Thermarumque inventores , ex Dione l.yj^pag^i y., quem sequuntur Gerar. Voss. In Etymoi. hing. Lat ., Samuel Pitisc. Lex. Antiquität. Roman. Tom. z. , aliique . Eruere etiam credunt ex Plutar. In Vita Alcibtad. pag. mihi Lsz. , Thucyd- De ‘Bello Pelo-ponn. mihi 8.. Hinc Hypocausta Laconica dicta volunt . Et jyjartr. I. 6. Ep. 42. Ritus Laconum dixit, sudare siccä Cellä, Lc fiisidL de-! inde lavari. Alii tamen aliter sensere.)
( b ) Davidide quam Stagna tfcfc. Vlllgb La Probatica Piscina , satis nota ili sacris literis ; qua; quidem Davi - dide , hoc est Salomonis Davidis Filii, Stagna dicimus: Jsosephum Habr. secuti, qui 1.6. c.S. Belli Judaic. Stagnum Salomonis appellavit; namque a Salomone extructum dicitur pro Templi ministerio ; in eo quippe Natliiserri lavabant viesimas, quas deinde Sacer- I dotibus offerendas tradebant-.ita Coni, a Lapide in c. 5- Jo:
( c ) Prope Templa Sionis. Piscina isthac prope Templum Salomonis erat, ut Cornei, loc. cit,
(a) Sati-

Liber I L 7;
Aliger attactu lymphas agitabat: amicam Virtutem tacite infundens , occurrere qua; tunc Invalidum fatis una malis ; nam plena vomebat Porticus iEgrorum totis hic sedibus undam.
Qnam multa; nemorum brumali turbine frondes» Quam multa; in campis Arabum glomerantur arena;# Sa;vus ubi, foliis immittitur Eurus ab antris.
Hic sursum arrectis votisque» oculisque frequentes Intenti expectant signum , quo morbida venis Depellenda lues: & quo ferat ille medelam»
Huc sancta qui lege prior descenderet f£ger .
Tempore quamquam alio sublimibus edita tectis Balneaque , <k Thermas substruxit Achaica a tellus» Qua; modo Dulichios inter cafufque , dolosque Ma;onia insignes cithara » fidibusque canoris Perpetuum jactant Smyrmeo carmine nomen .
Vivit adhuc b post fata, fero licet obruta caso Corruerit, lateatque suis Atlantia venis Insula , trans Abyla; fluctus, Calpenque sonantem Oceano in magno ; Thermarum prodiga luxu Ars ubi Natura: certaverat remula donis. Immodico donec terra; concussa tremore, iEquoreis jactata vadis » atque hausta profundo Delituit; nec signa sua; dat mersa ruina;.
Usque adeo instabili, quondam felicia » fato
L Re-
( a ) Sulstruxit Achaica tellus. Balnearum arte paratarum in Grajciä , mentio apud Homer. Ody/s.g. : insuper ( ut Athenajus I.i*'pag.14. )Odyjf. io.,
, & Iiiad.10.
( b ) Vivit adhuc pofi fata p r$ - ter alia non pauca ad magnificentiam, Voluptatemque facientia , narrat Plato In Critis ^ sive Atlantico fag.X 17., Ultra Fretum Gaditanum , vulgo StrettQ di Gihiherrx , Infulam oüm
Atlanticam , ab Atlante Rege dictam» fijifse ; in quä Neptuni manere, ut fabulantur Poeta , Balnea; , Ther- mseque erant'omni deliciarum genere refert® ,• Regibus ali® , ali® principibus Viris : privatis, ac mulieribus ali® ; Equis etiam ,& jumentis. Hujus Infulse Oceano deinde submersas meminere Cluver. Introd. Geogr. /.< 5 « rr., Fracaft. Syphil. I .& Partheil* Giannatt* Naut, 8.
( a ) Prh*

74 Inarimes
Re^na labant : magnique tenent vix nominis umbram.
Sed neque Grajugenüm linguis celebrata, nec oris Gulta Palaestinis, nec qua; Lacedaemona clarant, Aut olim Occiduas inter sita balnea Gades, Pontibus Hesperia; certent, Stagnisque Latinis. Hon mihi si toto saliens Helicone redundet Vena*, vel exhausto praecordia Delius affl#t .Numine, Romuleas ausim percurrere Thermas. Quas dum Theutonici visum petit accola Maeni, Sive Tagi, veterumque hospes monumenta Qui ritum Vestigat , relegitque : ipsa inter rudera fixus Haeret adhuc , dominaeque stupet miracula Romae.
Ante tamen largo Nymphaea nitentia sumptu Quam subeant , humili carpant mihi tramite callem; Inque rudes mecum tetro squalore lacunas Ne modo Thespiades renuant descendere Diva; . Tantorum nam jacta operum fundamina nullo •Protinus , aut parco fulserunt splendida cultu . Ars etenim-, sero quae tandem inclaruit aevo , Repsit humi primum ; sensim se major in altum Sustulit, & rerum visa est contingere metam. Non secus ac roseo cum vix procedit ab ortu Phcebus , & Eoo vix tollit ab aequore frontem; Mox tamen innubi paulatim luce renidet Splendidior : donec medio spectandus Olympo Emicet , & totis cumulet fulgoribus orbem.
Principii» a Tiberis populari Hydreumata b pubi
Con-
(a) Principii Tiberis Ve§e-1 tius De P.e MUiul. iio. refert, Ro- rtianos veteres Campum Martium vicinum Tiberi delegisse , in quo Juventus poft exercitium armorum , sudorem , pulveremque dilueret ; ac laffittidtnem , tursusque laborem natando deponeret .
Id quidem nihil aliud nisi quod' dam veluti Balnearum rudimentum fuit. Quam vero rudes , ac simplices ha; antiquitus fuerint , testatur Senec* Epiß,%6 ,
( b ) Bydreumata .Aquationes ip 1£e » lut Harduin.in Notis Piin. 1.6. c-H*
( a ) C eTm

Liber II. -5
Constituit , placido 3uvenum dum membra natata Excipit, & molli sordentia perluit alveo.
Namque ubi Romulidütn primaevo in flore juventus Aut ierat venatum arvis : penicusque repostos Cinxerat asiidua sylvarum indagine fines;
Aut crudo assurgens cajstu , volucrique sagittS , Ceu medio ad pugnam proluserat asmula Campo ; Tum subito sessosque artus , & sorde madentes Pulverea, Tiberine tuo Pater amne luebas .
Tum si quis celeres domuisse in pulvere currus: Aut pernicis equi teneros calcaribus armos Et fodere , 8 c frrenis gestiret lora lupatis Tendere ; dum varios hac illae ordine flexus >
Et labyrintheos signasset in tequore gyros ; Majorum de more, animum tunc una subibat Cura, fatigatum fluviali gurgite corpus Mergere: suscepti felix hrec meta laboris.
Sed postquam se se major labentibus annis Italides inter clarum caput extulit urbes Roma potens , populisque dedit sua jura subactis* Turpe libi , Latia pro majestate , putavit Corpora Martigenüm lutulento aspergere Tlbri:
Et puduit Stagnis posthac vulgaribus uti.
Jamque novis operosa modis , opibusque superbis Certat in Argolicum a balinea attollere ritum . Externo b quaflita solo tunc unda pererrat
K 2- Urba-
( a ) Cf’rt-It !>I Argolic um C&c. Ut ex ipsis nominibus ^cura sonantibus , qiiK Thermarum partibus attribura sunt,colligitur, & ex Vitrnv.I.x.e.i t.
( b ) Externo qusfit« s°‘° &c. Aquam Appiam (de qua Livius 1 - 9 ; kek.l.i., Cic. pro Ccelio y Pancirol. Tn Descrip. VrhURome , Fabrett. De Aqttaduc. Dtjfer . I .yThesaur. Antiq.Roman.fif^ff* T./j,. , Grut. Inscrip. pag* 489., PitilC-
Tom, r. V. Appia , c®ten*gue non pau* ci ) primam omnium in Urbein adductam habes ex Jul.Sex. Frontino l.i. De Aquaduc. Urb. Roma , his verbis: Appia M. Falerio Max. , & P.. Decia Murena ( alii Mure ) Coss. anno lo.pofi initium "Bellt Samnitici induSla est ab
Appio Claudio Crasso Censore, cui poste* Caco fuit cognomen . Et paulo post- Concipiebatur Appia in Agro Lucullano , vist

Inarimes
Urbanas diffusa vias. Pra?neste sub altum Prima Lucullani felicia jugera fundi ■Daedaleis Urbi lympharum ductibus actos Immisere amnes . longo tunc Appia tractu Auspiciis Aqua vecta tuis, Gens Claudia, fluxit; Et Capitolino a manavit plurima Clivo .
Post alia adductis Hydrea b liquoribus auxit Clarior, & Thermis pradusit Roma suturis.
Qum etiam misera; ipsa ha;c oblectamina vita; Auxilium morbis tulerunt prresentia ; quando Docta Machaonios c imbrem convertere in usus> Instituit tardis hominum experientia coeptis.
Tunc ars deliciis permiscuit utile . majus Tunc pretium Medicina tulit : pretioque refulsit' Major , oc Ausoniis increvit gloria terris.
Urbs etenim auguriis d postquam stetit alma Gradivi
Ro-
Prstneftini &c. Ex eodem Frotino ibid. I eruitur hoc accidisse anno ab V.C. 44 S-, non vero,ut alii,444..Harduinus tamen in notis c. 1j. 1 . 3 L. Plin. non solum putat evenisse anno 450., sed insuper E. Sempron. Sopho P.Sulpicio Saverrione Coss. : allegatque Xivium loc. cir. . Majorem tamen fidem mereri videtur Frontinus .
( a ) Et Capitolino &V. Piscinam publicam hac Aquä ad Clivum Capitolinum , ac deinde Thermas tedifica- tas tradit Bacc. 1.7. c.2.
( b } Roft alia adduciis tfisc. Aucta Urbe , & crescente in dies Thermarum utilitate , alia: atque alia; constructas sunt ; illas prasertlm , quas primb M. Agrippa Augusti socer, post admirabilem illam Panthei constructionem,magnificentissime posuit.Tum Neroniana;, quas Nero;tum illa; eriam, quas Agrippina ejus mater: ac demum alis,quas T.Vespasianus, Alexand. Severus,cteterique condiderunt, quos recenset,Bacc.loc. cit.. Et privatas quidem Balneas subductis rationibus Ide,
ex P. Victore, asserit 860. fuisse . Imo. Plin. l.J 6 . c.I 5. Balnea, inquit, Roma ad infinitum auxere numerum ,
( c ) DoSa Machaonios &c. Quan* do primum Balnea , voluptatis gratia antea instituta , in usum> medicinas venerint, non fatis compertum . Eorum certe meminit Hippocrates Lib- De Ratione vicius in ntorb. acutis . Et
Plinius 1.2d. c. 3. auctoritate M. Varronis , Cleophantum , dicit , percelebrem Medicum illa excogitafle ad jEgrorum blandimentum . Asclepiades , ut id. Plin. ib. , cum M. Pompeii Litate omnem medicinam abro- gaffet, balnea solum reliquit . Probarunt alii 3 secus vero alii 3 inter quos pra-cipue Cannis Massiliensis. Videatur id. Plin. 1.29. c.i.
(d) Urbs etenim auguriis fy c . Primis sexcentis annis non aliam medicinam Roma; fuisse quam balnea, vel aliqua empyrica prssidia , affirmat Bacc. I.7.C.1 3..Fides sitpenes Auctorem ; qui nititur testimonio Plin. , as' I ferentis!.2-9. c.i, venisse primum Ro " uram

77
L r e e r. ii.
Romulea fundata manu , seno ordine cursus Ante suos agerent quam Secla , incognita Romas Pharmaca ; nec veteres viguere Melampodis artes» Kulla Quirinales iEgrorum intraverat ffides (tum Mandragora , aut acrem stomacho allatura tumul- Helleborusque, haustuque aloe , Sc colocynthis amaro» Sola laborantes febri, morbisque gravatos Simplicibus Lotura vadis , astluque levabat.
Ha»c tamen ad certam posthac medicamina normam Recta. stat utilibus sua gratia legibus: ordo Stat suus ; & morbis , Celso a dictante, fugandis Addita qua; Thermas reddant pra;cepta salubres.
Hac Romana tenus fudisse potentia vires Non dum visa satis; nec dignis hactenus orsis Structa , Palatinum b deceant qua; balnea nomen . Illecebris quod blanda suis , & amoena fecundent Otia: quod tepidis bruma; vel frigora labris ,
Vei gelidis vincant rabidi torrentia Solis Astra, parum est; medicoque parum quod grata lavacro Mortalem emendent vitiato in. corpore sortem. Admiranda operum jam nunc molimina surgunt Altera, & insana; feriunt vel sidera moles.
Seu quas regifico quondam conamine primus> Condidit, & populo Thermas Agrippa c . Latino
Gra-
mam e Grscii Medicos L. .dEmilio, & 2vs. Licinio Coss. DXXXV. anno ab V.C.
( a ) Et morbis , Celso AiElantt (e?c . Sub Augusto Cornelias Celsus celeber aevi fui Medicus , inquit Jafolinus L i. c.y. , collegit regulas , ac leges Balneis utiles a Cleophanto ; quas secor! fuerant Musa, Archigenes, An- dromachus, aliique Medici.
(h) Palatinum Ar. Interprimas, & publicas Thermas recenset Palatinas Bacc. 1. 7 . c. De hisCic. pro
Sex. Rose. Amer.. Palatinas a Colle Palatino supta Circum Maxi mum, ubi locata!, dictas vult Carolus Metouville Soc. Jesu in Notis ejüsd. Tullii ad usum Delphini.
( c ) Populo Thermas Agrippa f&c. Ex duodecim Thermis, qua Imperatoris dicta sunt, M. Agrippa in sui iEdilitate primas regio sumptu in noni Urbis regione , ut ait P. Victor, extruxit in loco ubi nunc , vulgo La Ciambella dicitur , prope Pantheon,
! quod idein-adisicarerat. Lithostrato
illas

78 1 II A B. I E L
Gratuitas» 5 c sponte dedit» qua Pantheon Urbis Altius erigitur muris » Sc in astra minatur .
Sive Neroneas a proprio quas nomine dictas Struxit Agonali in Circo , qui tectus ab ostro Faxlavit multo damnatos crimine Pasces .
Hac, pelago detracta, maris vada salsa coegit Currere : sulfureis hac fluctibus Albula ducta est* Lassata; hic tandem ludis , & agone juventa:
Grata quies : fessa: ceu 1 i tora grata carina:.
Deficient ad plectra manus , ad carmina voces 3 Si tentem retulisse , altis fulgentia tectis QuEesierint vetitas ut tunc irrumpere in auras Pensilibus balinea labris extructa ; b profusis Pes ubi divitiis , opibusque exterritus Hermi Vix pavido poterat vestigia figere gressu .
Argento c cum lympha cadens excepta, nitorem Funderet; auriferoque micans pretiosior alveo Compactas inter gemmas , viridesque smaragdos, Herbiferos mira simularet imagine campos:
Atque aciem sparso trepidantem obtunderet auro .
Non.
illas perfecit: & figlinam opus encausto pinxit, ut ait Plin. I.3 6 . c.i y.. Praiter has, alias Balneas CLXX. gratuitas Populo Rom. prsbuit , ut id. Plin. 1 -Z 6. c.i y., & Dio I.49.
(a) Sive JSleroneas fyc. Nero Im- per. secundas extruxit Thermas in CitCO Agonali ; & ab ipso Neronianae dict» . Earum aliqua vestigia in ASdi- bus Serenissimi M.Etruria Ducis, ubi nunc vulgo Piaztu Madama . In has non fotum dulces , sed etiam marinas aquas magnificent i stimis Aquadu- ctibus induxit . Item Aquas Albulas, vulgb Bagni M Tivoli, Tibure asportavit : ut ex Suetonio InVitd Ejufd. c. ii. b.9.. Meminere harum Martial, lib. Spectacul. Epig.i. , & lib.x. Epig. stb. , & I./. Epig-33■, & Stat. Syi.Iib.
i.Syl.y.; aliique non pauci, ut apud Pitifc. Toni.2,. V. Therme .
( b ) Venstlihus Balinea labris fyc» Pensilium balnearum inventionem tribuit Plin. I.9. c.54. C. Sergio Orat#- Confirmat Valer. Max.l.9. Ma-
crob. Satum. /.2. mi.. Idem Pl. J.26. c.j. asserit Asclepiadem ad medicinas usum illas vertisse .
( c ) drgento cum lympha cadens fyc- j Refert Plin. l.z Z.C.IL., Stratas ar^en* j to mulierum balneas , ita ut vefitgiolo- \cus non effet . Imb verb gemmis etiam iexornatasThermas Claudii Etrusci leges penes Stat. SyU.i. Syl.y., & Martial. 1 . 6 . Ep.4z.. Quem luxum detestatur etiam In aliis Balneis Senec* Epist. 86. , ES, inquit , deliciarum pes venimus y ut nisi gemmas calcare nolimus» (a) Ce»

I B E R II.
-9
Non hic marmoribus Siculo sed factus achatse Vix locus . elatos ornabat iaspide muros Vix admissus onix j mixtoque adamante rigebant Apti fcemineos cyani distinguere crines ;
Et, nativa jubar cui purpura donat, & ignes , Opalus, & luxu quidquid se divite prodit.
Ceu domitis Asife populis , a & Regibus olim , Gemmarum huc tulerit Pompejus opima triumphi Dona fui . rerum nam cogier omnis in arctum Hic mihi majestas, Natura; hic visa venustas.
Attamen OEnotrias quamquam pars maxima pom- Ha:c fuerit , non hic positura superbia metas, fpa? Artificumque labor non substitit . altius auctum llrget opus, nubesque jubet subjisse; minores Cui Babylon muros, notum cui Caria Bustum, Claraque Pyramidum sternat miracula Memphis. Tunc positis etiam Thermis didicere Palaestras b Addere tunc septo Circum conjungere campo;
Et Stadia, c & lato celebrata est Exedra ^ Xysto. e Monstrat Aventinus sua nunc quoque rudera Collis: Et dejecta licet specimen vel balnea prrebent:
An
(a ) Ceu domitis &v.De Gemmis . translatis in tertio triumpho a Pompejo M., devictis Pyratis , Asiä , & Regibus, consulatur Plin. 1.3 7 - c -^- ( b ) Ealaftras. Palasstra^a TlaXaiai, inctor : Loca nempe in Thermis, ubi Juventus exercebatur luctando , vel alia id genus spectacula exhibendo. Thermis enim , qua; antea lotura; tantum gratia constructa: sunt , illustrata deinde cum Imperii majestate Archi- tecturE peritiS , Gra:corum ntore , ait Racc. I.7. c.z. , Pala;str2 etiam com juncta: fuerunt. Thermarum structu- ram , & vocabula earum partes exprimentia legere poteris apud Vitruvium l.y. c. ,0. t & ri.: nec non in | trotis Guilielmi Philandri in eund- Vi-
truv.. Habes etiam multa penes Cce- lium Rhodigin. LeB. Antiauar.Tom.j. lib.30. cap. 1 6 ., & seqq. usque ad 2.0.
(c) Et Stadia &c. Stadia , Spatia in Theatris ita disposita , ait Vitruvius 1 . 5. c. 11 at ponent Hominum Co~ pise cum laxamento Athletas certantes fpellare .
(d ) Exedra &c. Locus in Porticibus patens ex Eod.ib.& Soli pervius, plures habens sedes,.in quibus Philosophi , Rhetoresque , & qui studiis delectabantur sedentes possent disputare, & colloqui.
( e )' Xysto .Xysti, ampla: Porticus tecta;, ut Id. ioc.cit:, hybern® Athle- tarum- exercitationi accomodaj-iius^S enim idem ac locus rasus, a essa- rado.
( a ) An-

8ü Inarimes
Attalicis qua; structa opibus tua nomina fervant» Antonine : a tuamque serene per fecula famam.
Quis mihi nunc gentis referat monumenta Latinae Obruta jam , tristique jacent qua; mersa favilla; Thermarumque canat memori fastigia plectro:
Qua; quondam Augustas populi molitus habenas Vimineo, Valeri, b posuisti in culmine, Cassar ? Urbis opus, c medium qua Sol conscendit in axem Altior , Se tenues e vertice contrahit umbras;
Hic latum complexa jugum capita ardua ccelo Regia subjecto moles e Colle ferebat.
Vestibulum , & strato turgentem e limine frontem Marmora saxifragas Nomadum perpessa secures Barbarico ornabant textu . sublimia curvo Gassareas gyro complexa peristyla * Thermas
Et
£ a ) Antonine &V.Cum mult® fixerint Rom® superbissimo cultu extracta? Therin® , nempe Agrippin®, Tra- jan®, Hadriana , Commodian® , Se- verian® , & pene sexcentas id genus: precipu® tamen fuere Antoniana? in Circo Maximo , quas Maximas Spar- tian. C.9. appellat, ad radices Aventini Collis , vulgb Monte di S. Sabina : ab Antonino C*sare , cognomento Cara- Callä , inchoatas : a Severo deinde perfectas mirabili architecturt. Meminere, praeter Spartian., & Sever.c.zi., Parthen. Giannattasius Soc.Jesu Geograph* 1 . 4 * , aliique inuumeri penes Pitifc. Tom. r.
( b ) Vimineo , Valeri <&c. Valerius nempe Diocletianus Imperator, qui in Colle Viminali, in loco, qui nunc, a Thermarum corrupto vocabulo, Termini dicitur , Thermas suas inchoavit . Harum structura 40. m. Christianorum eum addixisse accepimus. H® deinde a Pio IV. P. M. Chartu- stensibus tradit® , in iEdem Sancta; Mari® ab Angelis nuncupat® magnificentissime convers® fuei unt; curante M. Antonio Amulio S. R. E. Card.» De his Baron. Annal. Tom.i. an.Chr» 2.96. n.i 8., Donat, de Urbe Rom. III» ip.jAring.Rom. Subter.lV.14., cate- rique non pauci , quos refert Pitifc* Tom.z.V.Tkerm &.Apposita hic de indu* striä Thermarum harum Descriptio, ut suas illa? relata? per partes, Lectoribus Antiquitatum studiosis innotescant.
(c) Urbis opus <fyc. -Fidem prosecto excedit, ut Pitifc. loc. cit., Thermarum -harum admirabilis magnificentia , atque amplitudo . Ei ha?c certe tanta extitit , ut in iis ad ss abluentium usum fuerint sedes , ac folia piusquäm -tria millia . Nunc ipsum unum dumtaxat ex earum Ca- lidariis continet jEdem integram D. Bernardo sacram . Intra-earum ambitum posita sunt duo amplissima Coenobia pariter, ac Templa Cistercien- sium & Chartusianorum : Horti spatiosissimi 9 Vine® , iEdesque Privatorum complures, du® ingentes ares, atque horrea Pontificia admirands magnitudinis.
( d ) Perißyla <&,. Peristyla, siv6 . Pe-

£» C B E & Zl. gl
Et Tyros , Se nivea decorabat rupe Caryftos .
Pone Theatridj Cavere-, a protensaque circum, Undique, Se OEbalio fabricata sedilia saxo ;
Ipsa ubi densatre consessu cincta corona;
Aslideat , bellique frequens simulacra Quirini Gens probet , Se plausu Pugiles dignetur ovantes. Postibus hinc geminis dextra , lrevaque patebant Atriola , b oblongo in quadrum subnixa columnarum Ordine : qub veniens Iret a ad spectacula Consul Alloquio fallatque moras, ingrataque vincat Tsedia , dum totd spatiatus obambulat aula . Addita versuris c hic Sphreristeria d utrinque j Instructas acuunt ut dum mentita phalanges Bella : Pahestritre ludis 7 Martique vacarent Innocuo 7 & partam peterent certamine famam ; Seu jecisse velint Spartani splendida disci 6 Pondera; seu duros vexent haltere f lacertos.
L Prre-
Peristylia,CircumcoIumnia nimirum:a Vtajt circum , & Columna:
Locus columnis circumcirca dispositis clausus i exterior scilicet Thermarum facies ad meridiem. Illud hic Lectorem monitum volo: Varia scilicet esse Scriptorum placita de Ther- niarimi IchnographiS .- cum varia fuerit earum structura apud Antiquos ; 2t non nisi obiter nonnulla tantum ab aliquibus, non omnia de illd literis andara . Hinc opinionum varietas, confusio . Ab hac ut recederem, tiiocletiani dumtaxat Thermas per Partes exponendas selegi.
(a) Pone Theatridj &c. Theatri- dium , quasi parvum Theatrum . Pats praecipua , & tutius aedificii caput, aditus adThermas per posticum parebat . In interiori vero hujus parte sedes erant in gyrnm positae, c quibus Populus,& Equites spectaculis,qua: ibi- de exhibebantur,fruererur sub urnbrä.
( b ) Atrhu &c. Ad deambulationem accommoda, oblonga, & epistyliis in quadrum locatis subnixa : In quibus , antequam spectacula darentur , moras fallerent, qui convenerant.
( c ) Versuris &c. Versura:, ex Vitruvio I. 5 . c.ii., exteriores stexus angulorum in parietibus Thermarum.
( d ) Sphxristeria . Loca in Thermis rotunda , & quandoque oblongat pila; praesertim ludo destinata: a o-tptxi- pili ludo : ut ait Catanaeus Xtr Comment . Epis.ip. l.z.PHn.
(e) Disci pondera . Discus, Massa quaedam lapidea , vel aenea , vel ferrea , crassa tribus, aut quatuor digitis , & rotunda ; quam ad certas usque metas projiciebant ; ita ut ille vinceret, qui propius accederet.Spartanus porro, quia Spartanis maxime usitatus.
(f) Haltere &c. Halter , Massa etiam, ut discus , quae ab Athletis exercitationis caussa attollebatur: & ex uno in alium locum transferebatur . Ludorum id genus meminit Mart.l.iz.
( a ) Pia-

82 Inarime s
Prasterea ornatu pariles hic quattuor amplas Qua ttuor a ventis , constrato calle , Plateas a Cernere eratjPhrygiis quas vecta huc Synnas ab antris Marmoreo maculosa stylo vallabat; amoeno Grata loco spatia , & ludentum accommoda votis. Difficili seu missa volat Paganica b jactu ,
Seu Pila: c seu prsstat percussa Harpasta d viciffim. Pulverulenta manu celeri rapuisse , volucrem Seu magis exerto dextrae conamine Follem e Impetere arridet, validoque retundere nisu : Multiplicem 5c lasso retulisse ex hoste triumphum.
At specimen f quando libeat certaminis hujus Sumere , quam facilis' Cumeo in litore Siren Hoc tibi nostra dabit ; coelo qua proxima tectis Tollitur ,, & Signis circum Domus alta superbit, Nobilium Domus alta : suis qua: clara trophseis Fulget adhuc , mediaque nitens assurgit in Urbe.. Praffidiis hxc fulta tuis, tua numina supplex Rite colit , legesque tuas , Loyola , tuetur .
Hic libi , posthabito Capitolj vertice, sedem
Fi-
( 3 ) Plateas Scilicet ante Thea-1 tridium una,ad latera dua: , quarta] ad Septemtriones ante Natationis locum: amplas quidem , Sc libera .
( b ) Paganica &c. Quatuor erant apud Romanos Pilarum genera, qua Martialis enumerat K7.Epig.j1.: Pila,. Harpallum, Follis,& Paganica.Et hac quidem pila erat ptumä , vel tomento farta, quam nudis inanibus Rustici pulsare solebant in pagis ; unde Paganica : major pili trigona, & minor Harpasto.. Describit illam Mart. hij.
(c) Seu Pila <&t. Nempe Trigonalis, seu Trigon : omnium minima , & durissima , pilo infarta: unde Pila.
(d) Harpaßa,. Harpastum, Pila paulo major quam Trigon ; panno conciso, lana, vel tomento implebatur , non repercutiebatur , sed eam
Lusores alii aliis conabantur eripere» & ad suas partes transferre, hinc illi nomen ab ct$nrd<£(o 5 rapio. Ludi hujus specimen nunc Etrusci exhibent: & vulgo- 11 Giuoco dei Calcio dicunt» De Harpasto Martial. 1.4. Epig.i 9.
( e ) Follem &c. Follis vulgb I^m P allone : Pila cateris levior , & gran® dior , corio recta , & vento distenta. Follis porrb,qubd hic apud Veteres ide esset ac Peliis. De illo id. Marr. I.i z.
( f ) At specimen &c. Occasione a Thermis arrepta , D. D. Convictores in Neapolitano Nobilium Societatis Jesu Collegio degentes , multis numinibus diu , ac bene de se meritos* Folle ab undecimo Kaien. Jul.per asta- tem ludentes in amplissimo ejusdeM ColLgii Atrio describit Auctor.
(a) df»

Liber II. 8;
Fixit Honos, traxitque inoras. hic illius artes,
Et studia , 8c cultus , Sc dignos Principe mores Docta , triumphales inter , decora inclyta lauros , Parthenopea volens praeludit ad ardua Pubes : Exercetque suas detrito in pulvere vires.
JE qua theatrali nam sternitur area Circo,
Qua sibi quaesitam prenset manus impigra palmam. Quippe ubi Soliferae ccelestia limina Cancri Ceu metam tenuere rotae ; tunc fusa solutis Carceribus, fictum gens aemula provocat hostem. Nam pugnee in speciem toto furit aequore Mavors Ludicrus ; Sc blanda Campi sub imagine duras Exacuitque iras, & proelia seva Juventus .
Ipsa quidem tanto spatium partita duello Arma ferox , acies , & signa minantia signis Explicat ; Sc gemino distinctae ad bella cohortes Sub duce jam coeunt. alter nam C<esar in armis Hic iterum: hic Generum designat Arena ruentem*. iEmathiosque refert, qualis Pharsalia, campos.
Jam proni expectant signum ; calor ardet in ore ' Plurimus Sc multo suffusi sanguine vultus Erubuere: micant animi: flammataque pulsat | Corda pavor: palmseque urget, laudumque cupido, j Ecce autem horrenti dentata e robore buxus Armat, Sc adversos Pugilem prremunit ad ictus. Plumea subsultant hac illae pondera follis, Alternantque vias ; feriunt nunc ardua nubes : Nunc per humum serpunt ; & cum propiora ruinar» Tunc vitale novant accepto a Vulnere robur. Namque ut fulminea; senserunt verbera dextra;
* Pulsa, repulsa manu : rapidis per inania pennis Acta procul fugiunt: reditura sed inde resultant; Solicitantque fuga reditum, terramque lacessunt i Ictibus , ut tacta separent tellure vigorem .
1 L 2. Sic

84 IslA-RlM fiS
Sie olim Alcid* depressmn terra lacertis Erioit Ant*um : casu dura fortior ipso Emicat , solidis redit in certamina nervis .■ Interea optatam eui nam Victoria laurum Spondeat, incertum est. pernix industria mentes Exagitat: viresque animi depromit ; ibi omnis Effusus labor, atque invicta; robora gentis. Appositam quarto Juvenum manus altera donec Transierit jactu metam : tum debita victrix Pra;mia, ceu magnis referet Circensibus actis.
Talia sed postquam populo spectanda frequenti Exhibuit nostrae Siren blandita Juvent*;
Ipsa sibi ante alias laudem Apodyteria a partes Digna ferant . varia siquidem testudine tecti Hemicyclis b hinc inde suis distincta videres Limina : Phoebea; primos quae lampadis ignes Conciperent, coeli mites auctura tepores. Namque hic deposito tergendum corpus amictu. Balnea quisquis amat subjisse salubria , nudat.
Nec procul c ingentes gyro sinuata per orbes Linea tergeminis inerant Miliaria vasis,
Altera in alterius defixa cacumine , & undis Poeta : redundabant fluctu sed prima calenti ;
Prosa) Apodyteria (jc. Locus ante Thermarum ingressum , ubi Luturi exuebanturra graco airoddeo exuo.Metri necessitate producitur prima syllaba.
( b ) Hemicyclis <(tfc. Hemicyclus, Latine Semicirculus: ab Hfsio-w; dimidius , & xt/xXo; circulus, in his sedes inerant ad venietium commodum.
(c) /Vi'r procul ingentes &c. Pro hujusmodi IchnographiS consulatur Vitruv. l.y. c.io.. Post Apodyterium quippe Fornax accensa erat : sub quS Hypocaustum , a Fornacis calore. Supra hanc locata erant tria Vasa anea, qu* Miliari* dicebantur eo tamen
ordine , ut unum aliud exciperet. Supremum quidem frigidä proximum huic tepidä:tertium verb Fornaci contiguum calida redundabat . Ab hisce Vasts, versis eorum epistomiis, per suo* canales immittebatur aqua in Cellas dexträ , laväque in Thermarum plano dispositas , pro se Lavantium usu . Et ili* quidem qua calida eX- plebantur , Calidaria : Tepidaria , qu# tepidä qua demum frigida , Frigi' daria vocabantur ; & hac postreni» pra careris usitata fuere , nrpote gratiora , & utiliora : ut Bacc. lib- /« cap; ro.
(a)

Liber lV 85
Proxima dem tepido manabant imbre : tenorem Servantes patrium fundebant ultima rores .
Unde suo Hydrochous * populi poscentis ad usum Promeret arbitrio lympham: qua; concita tortis Ibat epistomiis: & , qua data porta, fluebat.
Per tectos etenim sic illa immissa canales,
Intrabat vicina suis Tepidaria Stagnis :
Vel prope contiguis Nymphrea calentia cellis ; Quas peteret quicumque poris voluisset apertis Tabificam e membris humorum expellere labem» Ne tamen hic quisquam, solito violentior urget Dum calor , effuso sudore fatisceret » aptas Grata dabat latebras & Crypto-Porticus b umbras, Dulcem animi languentis opem , curseque levamen. Sic , ubi Chalcidicas Titan altiffiinus oras Ureret, ardentes jaculatus ab axe favillas : jEstatem Euboico festa inter prandia Civi Dicitur aprico Platamon c tutatus in antro r Nec deerant sparsas toto qua: corpore guttas Infossa; ebiberent cavea: j d conchisque receptas Marmoreis possent aLit) transmittere sordes j Ne qua situ eluvies Hypocausta , aut Balnea coen© Inficeret, dum fusa gravem volvisset odorem.
At cui ductarum puro libuisset aquarum Ponte frui , cordique magis subfrigida molli Ceu gremio hic fultum poterat conspergere corpus: Et facili ingratos opera' pepulisse calores.
Ut lon-
(a) Hydrochous . Qjii fundendis, aquis praerat: & Balneatorem dicimus ; a j^f« Fundo uä'u p Aqua .
( b ) Et Crypto-Porticus fyc. Cella ad refrigerationem patens : ne calore in Balneis , & Hypocaustis consumerentur ii, q u } j|] a frequentabant.
( c ) Piutamon . Vide Notas 1 . r. pag. 14. Iit.f,. Eiatamonias Specus ad
frigus captandum per sestivas deambulationes , & convivia celebranda, laudat Pontan. in Meteor. , nunc tamen omnino diruta. Platamonis etiam mentio apud Sannazar. Ecl.
(d ) Cavet &e. Ad colligendae sordes sudorum , & aquas luto immundas , extructaj erant subter humum Cloach*.
( a) £um

86 Inarime«
Ut longä qui sa;pe febri correptus » & a;stu»
Si gelidos posllt, Medico indulgente, liquores Exhaurire » iibens largo fe proluit haustu :
Arcet & a teneris arcana incendia fibris.
Gratior h<ec cceli facies , quam purior isther Lumine , quam placidis mulcebant flatibus aura;. Huc etiam, ut blando sua quisque humore foveret Membra , huc e cunctis Turba intermixta ruebat Ordinibus , matrumque chori, coetusque virorum , Invalidique senes , pueri , facilesque puella: >
Et signata genas prima vix pube Juventus.
Quin etiam medicis- a posthac magis usibus apta, Atque aliis duxit potiora haec balnea : quando Consulere ancipiti voluit mens provida vita;.
Ut tamen unde suum capiant Hypocausta vigorem*. Q u re ve calorificas, vel qu;e tibi caussa tepentes Reddat aquas , pateat : per partes singula mecum Inspice , & inspecta Thermarum mole patebit. Perpetuo sedenim Fornax accensa camino Dum glomerat, velut iEtna , faces: tunc ignea denso Vortice per tacitos serpit vis acta meatus;
Quos ubi correptos afflatibus imbuit, ardor Ilicet erumpens per operta Laconica fe se Insinuat: tunc tecta calent Tepidaria : Sc acres Undique concipiunt Calidaria proxima flammas .
At quo tracta modo supera in convexa domoruni Repserit : elatas & lympha insperserit Ldes ,
Nosse
( a ) jQutn etiam medicis &c. Carinis Medicus Mafliliensis astate Neronis , ut Plin. I.2.9. c * *• , Damna- fis prioribus Medicis , balneis , frigida lavari bybernis etiam alboribus ferfuasit . Hujusmodi balnea probavit etiam, & Ägris przecepit Hippocr. l.i.de Dint, J,pag.4oo..Qui frjgidä lavabantur Pfychrolut* (a qi/^fsV frigidum,
& XstjoV balneum .J vocantur a Se- nec. Epis.jj.^ & 8;. , ut legit Coei* R-hodig. LeEl.'Antiq. Tom.J. I.jo.c.io .5 non vero Sicbaoluta , ut perperam alii. Ex Adis Erudit. Lipsiffi Toni. Anni. 1704. pag. 180. habetur , Antiq«* -\vy_co\iso-cct reviviscens-, seu , Exercitatio de "Balneorum frigidorum usu Jo: Plorer Equitem Med.
(a) Xb

Liber II. 87
Nosse velis si forte : meo te carmine Paxm Instruet, & doctum mox per non cognita ducet. Namque nova ut tandem moles educta sub auras , Exierat, labor is primum impendendus , ut imis Eruta vena cavis non una aspergine sursum Tenderet , & sumini peteret fastigia tecti.
Quippe suis postquam scatebris emissa propinquos Fluxerat in nilos ; a & laxa liber habena Pervia, paulatim. Castella expleverat humor ;
Omnia tum tractos partiri cura liquores Per loca difficiles» 8 c quas Natura negavit Solicitä decet arte vias » aditusque sagaci Ingenio stravisse . rotis jam machina b stridet Versa suis : radiisque gemunt agitata volutis Tympana. c jamque avido plenas siphone lacunas Haurit ab extremo » dum truditur » antlia d fundo. Sic tubulis excepta » cenet jam pensilis altum Pene oblita fui: jam scandit» & aera vincit Unda sequax , ducto qua provocat Orbita e gyro.. Tunc etenim adversis violentia motibus actam In sublime rapit r tectique ascendere culmen Cogit:: & invitam tollens hac ducit» & illae.
At quia nam tanto levior pervadat in arces Impete , & aeria; feriat laquearia molis;
Seu qubd pressa novo gravioris pondere cceli Lympha solo aifiliat: spatio seu territa inani ! Nubiferos ierit conata, irrumpere fines :
Di-
( a ) Nilos ^f.Nili iidem ac Aquse- ductus.Ci/?*//*. ItalConserve d'Aequa.
( b ) jam Machina firidet&c. Hydraulica scilicet, ad. attrahendas aqua«^ Vulgi) La Tromha .
( c ) Tympana Machina ad
fota hmilitudinem r qua a Balneatoribus,, vel a jumento alligato ver-
sZ aquD in superna vasa, seu Miliaria , prssertim !n prima, qua» erant Frigidaria , infundebatur j ex quibus deinde in alia vasa distribute caderent.
(d) Antlia. Machina ad hauriendam aquam: ab ctvrXtco haurio.
( e ) Orbita. Rota nimirum »d deprimendam & attollendam antliam.
' ( a ) For-

KF I M A K. £ *1 S S
Dicite vos , rauci oblectant quos irrita Circi Jurgia , clamoso paflim, exaudita theatro.
Quo se cumque modo nostra; sententia menti Certa probet ; superas nativi ponderis expers Itque, reditque vias , & amico gurgite Naias Interclusa cadit, plenoque interfluit' imbri,
In quascumque velis diverso e tramite partes. Hinc etenim ceu fonte suas Miliaria lymphas Accipiunt , lapsosque bibunt ut ab rethere rores.
Thermarum in medio pneduris apta paladtris Terna videbatur triplici latiffima Xysto Porticus, a excelsis in rectum fulta columnis ; Qua m super alta tholo testudo tegebat , & arcu . Ut cum brumales iterant spectacla Decembres » Securo exciperent trabeatos tecta Quirites Hospitio : patriis hyberno tempore ludis Dum vacat, Ausonidum stadiis operata Juventus.
At quh me Fontes , b riguisque sonantia rivis Stagna vocant ? diffusa tubis qua lympha cadebat Martia, primtevo demissum nomen ab Anco .
Huc Juvenum tendebat ovans, huc turba natantum Strenua , dum toto gauderet corpore mergi.
Illos Porticibus c dein excipiebat in amplis
Hinc
( a ) Porticus <fyc. In medio Thermarum erant Porticus , quas a Stadiis, Stadiatas dicebant. -Tres erant coiu- lnnis fultas, & altissiml testudine tecta : ut in iis hyberno tempore Athletas procul a pluviis exercefentur. Videatur Guilielmus Philander in Vi» truv. l.j.c. 11„ De porticibus id genus perbelle Mart. l.i z. Epig. 50.
■( b ) At qui me Fontes &c. A quibus scilicet per tubos iti Natationem { sic vocat Baccius locum illum, quem Auctor cum Mart.iib. Spec.Epig.z.Stagna appellat: in quas nataturi voluptatis gratii descendebant) immittebatur
Aqua Martia, sic dicta ab Anco Martio uno e Regibus , qui primus eam , ut Plin. i.z I. c.j., in Urbem ducere aufpi - catus est . postea JV. Martius Rex in Pratura . hanc tamen , rursus restituit M. Agrippa , ut id. ibid.. Natatio hasC sita erat ad Septemtriones: lata 100., longa zoo. pedes : fontibus circiun miri specie constructis.
( C ) Illos Portieibus Ampliifl' mas Porticus ad Natationum spectacula , ac refrigerationem constitutat alias in plano solo extructas: pensiles alia ad altiorem prospectum-
(a) ?*•

Liber II. 89
Hinc atq*, hinc protecta Paradromis 5 a hic ubi tandem Nudatos quicumque undis asperserat artus» Tergeret, exutosque iterum vestiret amictus.
Post hinc digreflis geminata in brachia se se Explicat 5 c pictis , Sc sculptis Aula b figuris ; Quas & Apelleis clarata laboribus Xtas Protulit : insignesque Alphea vivere Pisa Phidiae® jussere manus: vel docta Myronis,
Vel Polycleteo perfecit dextera cado .
Contra autem scapis inter se nexa nitebant Partitis veluti prassulgida tecta trichoris ; c Ad socias quo fiepe dapes , potusque Di®t® d, Convivas , anni pro tempestate , vocarent. Namque sub festivo cum terram incenderet ®eher Igne, ministrabant placidam potantibus umbram. Hyberno horruerat sed cum pigra sidere tellus , Ad Solem instructis poterant considere mensis. Strata peregrinis , patrium referentia cultum Helladis , augebant testis asarota e decorem . Lesboo dum tincta mero , cyathisque profusis Spumarent , gaudente solo ; dum grata vel ipsi Tunc fieret* tantique foret jactura Ly®o.
M Gran-
( a ) 'Paradromis . Latine Ambula- c tum, & Xystum : in quo, ut ex Vitruvio l.y.c.n. , per hyemem sereno ccelo Athlet«, ex alio Xysto subdiali prodeuntes, exercebantur.
( b ) Aula ^fc. Gemin« scilicet ^astlic« liLvA , ac dextera , qu® exeuntibus e Porticibus Natationum JJtrinque patebant» In has convenie« put, qui balnea experturi, vel pa- 'asstri tarum ludos inspecluri erant:
insuper , ac lax« , pictis tabulis, signisque exornat«,ut Bacc.l-7.c- 6.
( c) Trichoris . A gr«CO ?ov : composi tum a Tres * &
Sedes . Voce hac usus est Stat* Syl v. I.i. Syi.z.
(d) Df<eta * Ccenacula , in qui-» bus «state ad umbram , hyeme ad Solem ccenabant: a d'ouq , epuluuuvel a dtd , & cwt^, mansio.H« porrb ia Thermis locat« erant post Basilicas ; & gemin« hinc inde ; duplici co* lumnarum ordine distinct« , & In tres aulas divis«.
( e ) Asarota . Pavimenta a Gr«cis excogitata:^«rv*r e testulisjdtPMnA* 4 } 6» c.2.5. ^tinBisque tii varios colores . Asa* rota ab d particula negativa,2c ovdfw vcrr’o i ac si verri non deberent.
{ a ) Atria*

i ^ O JltfARIMES
Grandia, quin etiam, pendentiaque Atria a secto Marmore „ quisquis erat, poterat subjisse ; capaces Namque aditus ingens praebebat machina pilis Fulta suis, lato dein Sphsristeria b claustro:
Qua celer intacta casurum attollere Lusor Posset humo , 8c tepidum dextra versare trigona. c Indulgere tamen levibus qui forte choreis Vellet, &■ imbelli vitam traducere cantu;
Huic adeunda hilares inter resonantia coetus Limina ubi arguta caneret Choralistria d buxo : Compositosque daret , quos finxit Ionia , motus.
Nulla sed ingenua; celebratum examine Pubis Mollis Ephebeum e turpabat inertia : lusus , Degeneres aut orsa modos . quaerenda severis Artibus hic docta; ducebant otia mentes .
Hic Sc legifera; studiis addicta Minerva;
Turba frequens aderat ; turbaque obsessa freauenti Exedra , f qua; legum , jurisque arcana docentem Exciperet : magnumque sophos geminaret in aula , Unius, in plausum dum vocibus icta resultant
Te-
-( a ) Atria .. A Diatis excurrebatur in Atria peristyliis fulta in quadrum , 300. pedes oblonga , lata dimidio minus: ad. varias Athletarum, exercitationes accommoda °>
(b) Spharisteria Altetz qilidem ab iis, quar paulo ante descripsimus: non rotunda , sed oblongaad pila lusum , quem Sphaeromachiam Statius appellat In Prtfat.lih 4. SyL$..
( c ) 'lepidum dextra versare Trigona. Trigon , seu Trigonalis Pila dicta non a formä qua orbiculata erat, sed a loco trianguli figuram reserente. UtrSque manu impellebatur,& excipiebatur . prima , & summa: cautio ne terram contingeretsed adhuc ■volans repercuteretur . Tepidus nt Martial. 1-4* Ep'g-?-, a Loco tepidt» i»
Thermis, ubi Hoc genere pila lude' batur..
(d) Choralistria &c. CoricauO* describitur, nempe locus in Thermis cantibus, & choreis, puellarum in primis, destinatus: a grsco K, PuelJa* Hinc Choralistria cum Propertiu 1 * 4 * EI. 9. dicitur Fcemina canendi , ac saltandi perita .
( e ) Mollis Ephebeum &c. Ephe' beum potius quin, Ephebium, ex Vi' truv. l.j. c.n.j Pars ea Thermarum, in qui Ephebi literariis exercitatio' nibus operam dabant ; ac pradertin» ad forensem usum in caudis orandis Magistri prteceptis informabantur . ab EV/ 3 ©. Adolescens.
(f) Exedra, Vide Notas pag-7?'
lit .d.
(i) L»*

!
I
L i * e & II. 9 X
Tecta: repercuffi reboant dum murmure postes. Hic etiam simulata Patrum Subsellia 5 & ingens Mentitis referens suggestum Curia rostris Romuiidum ; rigidoque velut sub Judice fictas Orabant alii caussas : & voce tonantes ,
Amentata gravi torquebant spicula nisu,
At Thermis elata suis mage Roma suisset ,
Par tua si tanto tunc, fulminis instar, inermes Defensura Reos , tonuisset lingua theatro,
O quem te memorem , prisci pars aurea secli,
Et pretium trabeis facture : suprema Togata;
Lux , Argentiade , a Gentis ; facunda creasset Quem sibi Cyrene, celebrataque Sparta Lycurgo, Munychiceque Arces; quando Te Pr-efide fines Euboicos rediviva Themis jam sospitat & jam Posthabitas olim Terras Astrsea revisit.
Te dicente , Fori major se gloria nostri Sustulit j & genium , moresque oblita severos Exuit, arridens facili Rhamnusia vultu.
Ham Sontes miserata , alios attollere fasces Mitior , & ientas didicit tractare secures .
Quam bene Nestoreo potuisses alta Quiritum Et decora» & laudes , nomenque augere pala;stris Eloquio ! nam jura potis Te docta Magistro Discere, & orandi certas Gens Romula leges.
Quod si nunc spatiis me non arctaret iniquis Inarime, reditumque suas urgeret in oras:
Quot celebres virtute viros , prseclaraque Legum Lumina , vel nostra Pericles fctate referrem !
Quot nunc Hemicyclis , b Fama plaudente» Latinis
M 2 Par-
( a ) Lux Argentiade &ۥ D* Caje- tanus de Argento nimirum , Pstti- cius Consentinus , prafignis primo caussarum Patronus, mox Invictis-
mi Regis nostri a Consiliis ; Regii deinde Collateralis Regens ; Sacri demum Consilii Praises meriristimus. (b) jQuot nunc Hemicyclis <&c,.
^ He-

HL IsiArimäs
Parthenope vel sola daret, quos laurea flexu Ornat, & exculta; felix opulentia mentis!
Hos ego Apollinei modo carminis alite vellem Cqncinuisse , alib raperes nisi , Phoebe , moranterm Thermarum partes nam dum cupis ire per omnes, Bina Conisterj a sordentia limina pandis Pulvere , quo madidos claudant sudoribus artus , Lassa' Palsestrita; vexant dum corpora lucta .
Candida Elsothes] b spirant opobalsama Sedest Et nitidis circum non una argentea Guttis c Hydria , & insignes auro , vel marmore Pelves : d Et Strigiles e curvo, nata; detergere corpus,
Ex ebore , aut ferro ; seu membris aptior -egris, Deleat ut strictas facili conamine sordes T Spongia . f lomenti S passim tibi copia , qualem Vel faba, vel tritis dederat Tonstrina lupinis. Plurimus interea dum per manantia serpit Membra , superfuso rorans diapasmate h sudor Sistitur , & venas ceroma 1 adstringit hiantes .
Com-
Hemicyclf, Sedes scilicet,, in quibus allidebant in Thermis hi , qui ad caussas orandax ibidem instruebantur.
( a ) Bina Conisterj egV. Conisteria, Auls du» in quadrum positas , ubi pulvere, & arenä luctaturi conspergerentur : a K oviisco , pulvere impleo .
( b ) Candida Elaothesj jjstc. Elaso- thesium, Cella olearia , qua; & Ton- striria dicebatur a gveco E'Xctjov Oleum, & Se<ri{ compositio: a TiSh/m pono. ibi enim varia olei , & unguentorum genera asservabantur quibus qui vellent pro libito uterentur .
(c) Cjuttis . Guttus , genus va- fis in balneis usitati ad servanda unguenta , & oleum veluti guttatim effundendum .
(d) Pelves . Abluendis pedibus destinat».
( e ) Strigiles . Instrumenta quas» dam ex ebore, vel aliquo metalli genere , quibus Antiqui , antequam balnea ingrederentur , cutem radebant.
( f ) Spongia . Idem pr»stabar JE- gris , quod Strigiles bene valentibus." blandius tamen,ne quid illi detrimenti caperent . Vide Bacc. I.7. c.i 1.
( g ) Lomenti . Lomentum Farina liempe fabacina , quL ad eruganda corpora utebantur. Ex lupinis quandoque fieri, ait Bacc. loc. cir.
( h ) Diapasmate &e. Diapasma proprie illud est , quod siccis odoribus constat, sine ullo liquore: a kiuordosott Inspergo . Adhibebatur ad coercendos sudores.
(i) Ceroma. Unguentum ex oleo«
& quibusdam terra: generibus constans , quo perfusi Athlet» robustiores reddebantur,
(a) Afa'

Liber II.
9 ?
Comptus Achaemenio seu vir , seu soemina costo» Aut nardo , aut Syrio perfundebatur amomo.
Hic & Malobathri, a Foliati b Sc dona parabat Semiviris , Phrygios conata addiscere mores Roma : ferox oiim , cum desidis inscia vitae Belligerasque Aquilas, & lapsa ancilia coelo, Armaque ad extremam ferret volitantia Thulen . Cum Solem victrix ad utrumque recurreret: Sc cum Perdomitum indictis fraenaret legibus Orbem .
Proh pudor ! Assaraci non sanguinis Ilia quondam Marte gravis: non hoc Laurentibus inclyta palmis 'jffiueadum soboles : nec avitae gloria gentis Debuit hoc sperare ; jugo seu pressa Latino Ter devicta solo rueret Carthago: subactum Seu Tanaim , Scvthicasque nives, fluctusque rebelles Frangeret Oceani: trepidum calcaret Araxem Consul, & exhaustum galeis victricibus Hebrum. Non hanc Illa notam : non hos meruere nepotes Aut Capys , aut Numitor , Romana; aut conditor llr- Romulus - ad patrios aliter formata triumphos ( bis Turma, catenatum Marii sub vincla Jugurtham Traxit ovans: Perscnque trucem, ümidumque cecidit Antiochum » & sparsis tremefecit cladibus iEmum.
Sed me digressum longe festina reducat Pieris , extremo Thermarum limina gressu Dum sequar , Sc tacta liceat discedere meta .
Häc iter , ad Geticos qua Parrhasis Ursa Triones Vertitur, a;stivos fractura Hyperionis ignes.
Gens ubi Sithonia residens captaret ab Arcto
Fri
( a ) Malobathri &c. Malobathrum Maioba-
pretiosiflitH Um Unguenti genus fa- |iiibusifie-
ctum ex folio, quod in judijg pa!u- ™ aeli.
Hinnf» 4.nA
dibus line radice nascitur .
^cii5 pr* cjtteris aeiervicu»
( a ) Hic

54 Xjjarime s
Frigora , dum Mauras Procyon torreret arenas s Et violenta Satis, campisque incumberet ardas. Quam diversa tamen variato scena recessu Panditur ! haud jaculis, vel castibus apta librandis Illa patet- meliora sibi spectacula poscit Uranie, patrii laus prima, & maxima Pindi.
Hic siquidem a exterior quadrato pariete moles. Prospectuque triplex , ternäque coronide sursum Elato ad superas tendebat vertice nubes .
Nimbosas Aquilo nam qua diverberat alas, Quaque suos primum veniens tibi Lucifer igues Ducit, & Herculeam qua deserit Hesperus OEtam*. Exedra Palladio suberat gymnastica ludo :
Scita poli astriferos radio describere motus »
Et varios signorum ortus , Solisque labores, Errantemque globum Luna;, ccelestiaque astra: Audax humana; supponere sidera menti.
Hic dubias rerum caussas rimantur : & alte Prospiciunt : ficta veri sub irriagine ne quis Error, & obducta latitent caligine vatum Somnia, bullatis finxit quae fabula nugis.
Nec non & eich.*. 'Is honor additus: & sua Musis Gratia , Maeonio tactas dum pectine chordas Solicitant alii ad numerum , atque Ascraea lacessunt Fila j melos late reddant sontesque, lacusque, Balneaque , & totis Hypocausta sonantia tectis .
Haec
(a) Hic siquidem &c. In parte Thermarum , quas ad Septemtriones vergebat, erant Gymnasia , Mathematicis , Philosophis , Rhetoribus, Poetis , ac reliquis , 'qui literis ope- ranr dabant, attributa . Hac quippe pars aptior literatorum studiis erat, utpote remotior ab Athletarum strepitu , & clamoribus . Situ deinde amtenior , propter fontium, arboruin-
que frequetitiam , arcendis Solibus, umbra; paranda; opportunam . Tribus itidem aulis in quadrum positis ad Orientem , Occidentem , & Septemtriones constabat . Pars eadem visa pluribus este antica , & principale vestibulum Thermarum; ita ut Theatridium , & Circunicolumnium fuerit postica.
(a) Di-

Liber II. 95
Hajc inter , gelidas Bores de parte pruinas Qua fovet , & latas diventilat aura Plateas, a Sylva frequens geminis distincta virebat hypaethris«. Quam, Platanis quod culta suis, Platanona'vocabant. Alter & hic volucri poterat contendere passu Subdolus, k pomis Atalantam fallere Cursor; Atque iterum palma victor, thalamisque potiri. Multus, ibi effusis patefacto e carcere manat Sudor equis : pernix Hippodromon ungula postquam Corripuitque fuga, & summam vix libat arenam J Nullaque prscipiti signat vestigia planta . Tyndarids qualis per campum immissus habenis Cyllarus antevolat: rapidoque simillimus Euro Transilit Eleas, noto certamine , metas „•
Condita Caffareis hsc luxu , & sumptibus olim Extudit, impensie dum nulli industria parcit.
Sic famam Ausoniis , peperitque illustria Thermis Et decora, Sc Roirue victurum in secula nomen.
Ne tamen ulla meas lateant indicta Camoenas , Accipe, qu-e posthac non uni balnea morbo Non unus parat arte labor ; Chironia quando Repperit invento Pallas nova Stagna recenti:
Et studio mortale genus , curaque levabit. Naturam solers nam s--epe imitatur in undis Illa , novo- medicas diffundat ut ubere gazas .
Ac
( a ) Diventilat aura Plateas fac,- In una e quatuor Plateis ad Septem- triones ante Natationem,erant Syiva;,. qua; a Platanis , quibus consita , Platanones dicebantur; de quibus Mart. 1 - 3. Ep. 19; , & 1 . 11- Ep. s->.. Inter kiatanones igitur lirata duo Xysta, qua; Vitruvius 1 . y.c. 11. Hyp^thras, alii verb Hypathra' vocant •’ Ambulacra nemoe sub dio , captanda; \unbr» grati! ; pi at anls’ hinc inde
protecta , ad ajstivas Athletarum exercitationes , & prscipue ad hominum, equorumque cursus accommodata . Xvsta , ait Philander loc. cit. , non Xystos dici :■ licet hx duas voces apud Gracos nullum habeant discrimen ; Latinis quippe Xysta subdiales Ambulationes significare asserit, ubi sudo ccelo Athleta; per adtatem : Xy* stos verb Porticus tectas ,.ubi p er sty e ' mem exercebantur.
(a) Disco-

y 6 I u A R. I K E S
Ac velud omnigenas tibi cum myropolia merces Exhibuere dabunt vitali pharmaca potu ,
QuN te cumque premant dubia; discrimina vitse« Sic vario mens culta usu properasse liquores Fertur, ut humante sarciret damna ruina;. Herbarum sedenim balinea potentia succis Discutiunt, a veteremque fugant aspergine labem* Adstringunt a alia , & parti medicantur hianti Styptica, sed clausos contra nonnulla relaxant , a llt fomenta , poros. frangendo & multa calori Utilia experti : ctecos dum fusa meatus Corporis unda subit, tumidumque refrigerat testum. a Sunt etiam devicta suo quibus igne recedat Phlegmona: a flammatos facili nam blanda per artus Instillata fluunt ductu. Siccantia a desunt Nec tibi , qua; nocuam valeant restinguere tabem '• Tristis ubi e venis , fibrisque exuberet humor. Adde & anodinis b resolutos ftepe dolores Balneolis ; vires qui roborat adde liquorem Insuper, atque aliis Hydrea inventa : tepenti Sive oleo c saturata , meri seu plena Falerni Muneribus, c multo seu lacte madentia d quteras. * ‘ Qua -
(a) Discutiunt fpv. De Balneis i herbarum , florunique succis humo-! res noxius discutientibus , egit Bacc. 1.7. c. jo.. De Astringentibus, quas Styptica dicunt emi rS yc/Viv,hoc est ab astringendo, C.Z9.. De Relaxantibus De Refrigerantibus c.z8. .De Humectantibus c.31., contra Inflammationes scilicet, quas Graci Phle- gmonas nominant, ut Ceis. In Prafat. lib.i*. De Siccantibus idem Bacc.ibid.
( b ) Adde & anodinis &c. Anodi- na , inquit Ceis. I. y, c. zy. , vocant , qux dolorem levant.A grascä particula « privativst, & oSelvn dolor. De balneis corroborantibus id.Jiacc. lib.cit. c.31.
( C ) Sive oleo Zs'c- Balnea diverso olei genere parata habes apud Bacc. I.7. c. jz.: ut etiam Vino, c.z y.
( d) Multo feu lalle fyc. Balnei ex lacte ad conciliandum faciei , corporisque decorem in feminis meminit Diol.Sz. ,L Plin, I.11. c.41- ilioque usam ait Poppeain Domitii Neronis Casaris uxorem : qua quingentas fecum Asinas foetas ducere lol*' bat, ut ex earum lacte etiam in itinere balneum sibi pararet. ad quost allusit Juvenal.Saryr.6.. Medicina deinde deserviit id genus Balneum ; & Avicenna febribusprasertim Hectid S utile asseruit.
(a)

H7
Liber II.
Qualia femineis potuere iterata decorem Conciliare genis , turpesque e corpore rugas Excutere : & laxa; vitium detergere frontis .
Profuit & ■validi latices infundere aceti a Membra super quandoque ; solent Sc Defruta corpiis Abluere ; Agrorum mulcent Hydrela;a b querelas » Non ego Niliacis c olim dilecta Tyrannis Hic meminisse ausim crudeli balnea ritu Deproperata; hominum qua; crede horrentia, summum Per scelus , effuso venarum sanguine fervent. Gratulor Europa;, nostro quoque gratulor Orbi, Quo d coelo , terräque procul regionibus abiit , Qua; tantum voluere nefas, quod inhospita solum. Africa Marmaricis potuit conjungere monstris.
Illa , feros olim Lsstrygonas illa decebat Barbaries, uni qua; tot per funera vita;
Conlulat , infamem pretio factura salutem .
Hac Phario famosa tegat portenta Canopus Litore: Romuleis quondam ne didita terris Dedecorent Latias loio vel nomine Thermas.
Tu tamen , d imperii clarum quem fascibus,& quem Ausonia illustrem trabea , sceptroque decorum Septeno acclines coluerunt vertice Colles :
Qu_am memori celebrande chely , dum signa secutus Christiadüm , lacrymas inter , luctusque parentum Labra puellari renuis temerata cruore :
N Fe-
(a) Profuit &c. De Balneis Aceto paratis, ac Defruto , vulgb Mofto Cotta , b Sapa, Bacc. I7. c. ult.
( b ) HydreUa . Balnea nimirum ex oleoaquä mixto: ab Sfu? Aqua, üt eXcuov Oleum. De bis Bacc.i.7.c.; a.
(c ) Non ego Niliacis &c. Barba- iis tantum Regibus , Aigyptüs pra sertim , olini Elephantiasi laborantibus id genus Balnei feralis in usu fuisse ,ait Plin. c.r., Et populis fune* Ire , illud appellat.
(d ) Tu tarrien (sfc. De Constantino Magno hic mentio : de hoc satis notum , ut Balneum Infantium sanguine parandum , quo lepra* mederetur , SS. Apostolorum Petri, & Pauli monitu respuerit; lustrali melius sacri baptismatis fonte, ac salubrius expiatus.
( a ) O «des

RIMES
gfc I N A Feralem exhorrens Libitina; munere lucem!
Hiec olim : at priscis quidquam labentia feclis Invideant ne secla; suis quoque nota refulsit Antiquis potior nostra hsec medicatibus a;tas.
Tu mihi qui multo candentibus igne metallis Arte nova medicos auxisti illustrior imbres ,
O ades, Antigene ; a quem Stirps Frigimelica clarum Euganeis tulit alma plagis, ubi'celsa renidet Urbs' Antenoreo primum fundata Colono .
Laus tua quod varios Natura; irrumpere fines, Liminaque humante tentaveris invia menti . Namque metalliferas vena indeprenso fodina; Particulas ut miscet aquis, viresque ministrat: Uberior sic vena tibi, sic aemula virtus Ptiebuit inventos per labra metallica rores .
Quis Deus Antigenem proavum non cognita lustris Talia, Pierides, docuit? quo sideris ortu,
Italico primum lux tanta sub a;there fulsit ?
Ille vices hominum , & sortem miseratus iniquam» Aut quibus in medio perfundi gurgite, vectis Aut aliunde , frui nunquam permittitur undis; Seu morbi vis dura vetet, sejuncta ve longe Balnea , qua; pelago tellus discreta diremit . Credidit is tanto solers occurrere damno Viribus ingenii fretus; quodque invida genti Terra negat , peperifse sua putat arte levamen . Unde autem , si certa mihi repetatur origo , Hauserit ille prior , latet hactenus : obvia quando Principiis tantum Fortuna interfuit; acer Cum labor, & studio posthac perfecerit usus.
Ast
(a) O ades, Antigene,&c. Sub An- rigenaj nomine designatur Franciscus Frigimelica Patricius Patavinus , & in patrio Lyceo quondam Professor,
qui in suis Collectaneis agit de Balneis metallicis arte parandis, ignito pr** fertim metallo aquis infulo , ut ipse recens excogitaverat.
( a) Ttf-

99
Liber II.'
Ast aliis aliter visum est ; primordia tantfe Namque rei didicisse ferunt ; comperta recensent Altius , Sc facti seriem sic ordine pandunt.
Tempus erat rabidi quo torrida brachia Cancri Attigerat Sol actus equis : lucemque diurnam Auxerat ; Sc gvro sensim breviore volutis Noctibus, exiguas somni jam fecerat horas.
Cum subito obscura nitidum ferrugine currum Condidit, tethereo medius dum lumen Olympo Funderet alta petens: proprioque expalluit auro Decolor . obscenis passim simulacra figuris Visa sub incertas volitare licentius umbras : Excitaque horrificis ululantia monstra cavernis. Restitit Antigenes : penitifque in faucibus olli Hassit, & occluso vox intercisa palato, est.
Ut tandem ex animo cessit pavor : & sua menti Lux rediit: Solis tunc Sc novisse labores Cura subit : qualesque ferant ha:c visa ruinas. Prassidio nec tanta Erebi» Sagreque nefasto Monstra veneficio credit caruisse . novercam Novit enim patriis habitare Philamida a lucis . H;ec illa , Atracias inter qua? prima sorores Thessalicis potis una modis deducere coelo Sidera , Sc efframos fluviorum sistere cursus , Inque suum revocare caput : maria ipsa fugatis Fluctibus in virides passim convertere valles.
Si jubeat , totis Orbem licet ignibus testas Urat, Hyperboreas glacie feret illa pruinas: Plurimaque in mediis nix fusa albescet aristis. Htec tepidis rapit ossa rogis; haec elicit urnis Corpora , Sc ignaro vitam dat habere sepulcro .
N z Er-
(a) PhiUnU* Philanis, Vene- 1 fic® nomen,ut Martial.I-9- Ep1g.30.
(a ) Im-

loo I sr A r i m e s
Ergo Colchiacis sudo rarus icthere Solem Defecisse dolis : celeri petit avia gressu Limina , qua denso per muta silentia sylvte Est iter, atque Henetum pandit se finibus antrum» Taenario sacra tecta Deo . vix fornicis atri Ventum erat ad limen tremere omnia visa repente Cum juga ; oC ambiguis hac illae percita saxis Culminaque , & sedes, motaeque dehiscere cautes. Non tamen Antigenem terrent portenta sed urget Non dubias Cavea? caeca ad penetralia plantas. Tunc & Avernales patuere Phisonidis artes llicet , & Stygso detecta cubilia fraudis.
Illa quidem /Emonios imitata venefica ritus,
Nuda genu , nigraque humeros circumdata palla Stabat Gorgoneo sparsos a fronte capillos Angue premens j tristes fundebant lumina flammas. Pallor in ore sedet: turpat non una seniles Ruga genas j Iqualent macie vultusque, sinusque. Talem saxifico referunt horrere Medusam Ore, vel ultrices Cocyti a sede ministras .
Virga manum cantata regit: spumantia plenis Ante pedes stant sera labris: ter licia ductu Ceu triplici adstringunt religatum compede rhom- Ter Phlegetontsas resonantia carmina voces (bum: Protulit increpitans : tumidoque ter expuit ore. Sic coelum inspiciens, terno ferit aetherapulsu,
In gyrum conversa: labrum dein perculit: inde Polluit expressa; magico medicamine frugis .
Sive hoc hippomanes fuerit , lunaria succum Sive suum lymphis, tetrumve Alpina venenum Miscuerint aconita , latet; penetrabile callet Nam Leporis tunsi virus : bene novit ahenis Falcibus ad lunam pernox quas messuit herbas Agricola, & rabidam Torpedinis addere spumam»
Mox,

D I B t % II. loi
Mox , ubi compulsas in non sua regna tenebras. Prsefestinato nox visa inducere cursu :
Improba Tartareo a mcestum Titana coegit Saga ministerio radios immittere labris ,
Et premere effluviis liquidum Solaribus aurum,. Quin etiam refugis te sacro carmine bigis Vidit anhelanti iimilem , similemque ruenti, Cynthia , in albentes Argentum vertere fluctus.
Ei ullus ab sthereo quamquam trahat axe volentem Endymion. positis prseceps Cyllenius alis Et ruit j & lymphis Hydrargyron b addit habendum. Non illum fraudes, non ilium experta soporem Spargere» vel sato subduxit virga sinistro . .
Nec multo armatum, validoque satellite c septum Immunem fecere Jovem sua numina ; cessit Ille dolis etiam j fraudi Medicaja malignae Sidera cesserunt j tractusque Diespiter axem Deserit; in terras magica; violentia lingua;
Eetheo voluit Stannum deponere cantu .
Tunc & Saturni grave sidus , & ignea Martis Stella, cruentatas fundens moestissima flammas Protinus advenere: urgent nam sieva Jubentis Imperia, indigno sordent nigrantia luctu
Astra
(a) .Improba Tartareo &c. De industria hic Auctor Chymicorum sequitur opinionem , ut fabuls det locum . Apud Chymicos enim septem Metallorum genera, septem Planetis r espondent & horum nomine exprimuntur ; Aurum enim, Solis : Argentum , Luna: Ferrum , & Chalybem , Martis: Hydrargyron , Mercurii : Stannum , Jovis : iEs Cyprium , Veneris: Plumbum , Saturni nomine appell ant . planetis igitur Sagas artibus cantatis , unumquemque eorum fingitur metalli sui jam liquefacti virtutem balneo communicare .
( b ) Hydrarpron &c. Ital. Argen' to vivo , b Mercurio : ab dehup Aqua, & apyu^@- Argentum .
( c ) Validoque Satellite fcfc. Qua- tuor nimirum stellar, qua;, quia circa Jovem feruntur, Jovis Satellites, Lateranes , & Lictores dicuntur. Corpora hsc cum primus omnium Ga- iileus Galilei Patricius Florentinus detexisset , Medicata Sidera appellavit , in gratiam Sereniffim» Domus Dominatricis .
( a ) Spa'

ivr
Inarim es
Astra , procellosas Orbi minitata ruinas.
Tum Plumbi venas Saturnia signa : solutum Tum chalybem, domita primum seritate , liquavit Tristior : & serro primum nudatus , & armis • Pertimuit Mavors , dextramque tetendit inermem.
Te quoque , te torti rapida vertigine fili ,
Ssepe reluctantem, Phcsbumque in vota vocantem Juslit Olorina raptam» Cytherea, curuli Excesiilse polo ; Cyprii tibi subripit iEris Regni dona tui ; nec te tua fata secutam Forma , vel Idalii jaculis tutantur Amores .
Nec modus hic : premerentur adhuc captiva : su»squS Sidera sentirent, Terra indignante , labores: Auxilium ni pulsa procul Temefea tulissent iEra : quibus tandem genti lux reddita , noctem Dispulit, & reduci gavisa est lumine tellus.
Tum vero Antigenes furiis accensus , Zc ira ;
Sa;vior o Libycis, gaudent qua; crede , Leaenis* Inquit, & immani soboles immanior Orco.
Fare, age, Dirarum quae te tam dura serenum Incestare diem , docuitque indicere ccelo Funus: & attonitis axem popularier astris?
Dii , precor , & tanto Nemesis pro crimine poenas Exigat . ipsa suas acuant in spicula flammas Astra tuis cantata dolis; & vindice fulmen Juppiter igne rotet, dextramque in nubibus armet» Nec trifidum in scopulis nil tale merentibus ignem Perdat adhuc , toto sed te prosternat Olympo.
Illa subhjec: animum frarnis compesce furentem» Antigene malecaute : ‘quid una Philxnis amaro Dente laceffitur frustra , qua; criminis expers Innocuum effoetos asvum produxit in annos? Signa mihi si tracta polo labuntur ab alto Carminibus; labuntur, opem praesentia lapsu
Alia-

t* I B E R It. 3 0 J
Allatura suo. nec solis philtra puellis Pallida , nec solos ars nostra propinat amores . Novimus expertis mordentem , & fessa prementem Membra metalliferis tabem compescere lymphis.
Has , modb quas fu lis tinxerunt astra metallis»
Has undas , hrec apta malis cape pharmaca z & iis— Utere sorte tua felix , ubi Terra fodinas (dem Denegat, & siccis nusquam balinea ministrat Uberibus , campisque solum sitientibus aret.
Sic , ubi nativa fraudet virtute carentem,
I Nec foveat vigor ullus humum : tot provida damnis Una^iominum menti vis indita, consulet unum Ingenium i lethique minas inventa retundent Balnea . sic generis, nostri sic denique vindex Nominis , impositumque nefas , culpamque piabis . Haec ait , & virga tellurem perculit . imo Tum gemini ad currum juncti, squamisque rigentes , Hrupere solo sinuantes terga Dracones.
Hxtemplo anguineas elata Venefica bigas Insilit , Sc liquidum fugiens per inane recellit.
Ipse etiam ignoto delatus in aethera ductu Carpit iter , patriam repetens Urbemque , Larem- Antigenes, laetisque animum fuccesiibus explet, (que Inventis dein ille memor felicius usum Addidit , & famam coeptis ingentibus auget.
At vulgata licet veterum seu balnea nomen ! Hesperium attollant; medicae sive artis honorem : Concelebrent i majora tamen Natura reclusis Pontibus, Sc facili mihi sedula praebet in haustu . Non tamen hic mecum suspenso pectine Phoebus, Inter Zc euripos, & nilos inter, & arcus,
Ultima mortalis quamquam molimina dextrae,
Haeret, & attonito miratur lumine Thermas. Ulterius sibi pandit iter, quä foeta fluentis
Ter-

ro4 I N A U I k E s
Terra sonat, laticesque aperit: quibus integra florem In melius, fato vita intercepta, reducat.
Hic ego vos, placido qua tollit ab aequore vultus Inarime, vestro jam nunc celebranda Poeta;,
Litora : vos madido cautes fervore liquentes Testor , & infestis Hypocausta salubria morbis.
Et si Mentoreas non hic operata figuras Greecia : Lysippi non conformata caminis Signa : nec Isthmiacis auro commixta favillis JEra laborato tollant simulacra metallo .
Attamen haud pretio rigidis tot inhospita saxis Tesqua carent, scatebr-eq; , rudi quas condita sebant Stagna manu , nullis cadata, vel aspera signis . Nam temere effusis dumeta per horrida rivis Insultant armenta ; premit pede Pastor agresti Despiciens ; donec confuso gurgite lympha;
In mare praecipites, laudemque , & nomina perdant* At perdant licet usque : Xvo vivacior ipso Stabit honos : damnosa meis quem Fontibus aetas Haud unquam imminuat: stabili sed fcenore sempe£ Augeat, & coeli cumulatum terminet astris.
Nec quisquam iEnaria; posthac virtute minores Spadanas a Laudator Aquas , celebresque Sabini b Nomine , Romulidum metantis castra , Liquores Anteferat. non Indigeti quos sacrat Amando S Belga suo memoret Scaldis prope litora Fontes.
Con-
( a ) Spadanas Laudator Aquas &c. ■Viilgb Aeque , 9 Bagni di Spd . De quibus eruditistime pras cajtcris , anno r 681. Henricus ab Heers Tractatum Typis edidit Lugduni Batavorum .
( b ) Celelresque Salini Fons nimirum Savenirius , ita dictus a'Sa- bino Romanorum Tribuno, ibi olini castrametante. ut id. Hen. ab Heers.
( c ) ILcn Indigeti quos sacrat Ama*' do ssc. Vulgb Bagni Ai Sani*Amando* apud Tornatum Nerviorum Urbem in Belgio ad Scaldrm : qua; Baln e * paucis ab hinc annis frequentari e*' pere. Egit de his , & rhymice ha* aquas examinavit D. De Bouid« c * relatus a D. Fontanelle in Hist° r ' an. 1699., qua est De Examine M** rum mineralium .
( a ) Con*

L i
B E E.
II
Gonda Dicarcheos, a Aquilex ». Bajanaque propter Cerula labentes, & fluctus conde salubres ,
Quos Anianus b alit : cedit cui victa mephitis Effera , qua? rupis propiore exspirat ab antro . Non alii , exortem queis gestit adorea frontem Eambere , Teplenfes c addant Desnensibus c -amnes, Et quos perpetuo saliens parit Egra c susurro.
Nec tantum in patriis liceat tibi plaudere Stagnis, Albione quamquam te Fama exsequet Olympo,
Ei ster o' d vulgata tuo, quo clarior unquam Non fuit , Asclepj e nec in arte illustrior alter . Hoc praeurite licet scatebras Natura latentes,
Arcanosque sinus doceat, legesque medendi, iEmonio Chiron quas non monstrarat Alumno ;
At mihi Paeonios melior se promit in usus Unarie*, majora suis dat nomina Thermis.
Queis neque Pafstacas, f exploratasque Provini §
O Gal-
( a ) Conde Dicarcheos . Vuigi) Ba-
gni di Pczzuoli in Campania ; qua: Balnea multi cum Bajanis confundunt. Consulatur Sebastianus Bartolus In ¥ hermologid Aragonid .
( b ) Quos Amanus JjV. Anianus Lacus , ItaR Lago d'Agnano , in Cam- panit. Hujasce aquarum salubritas ex eo conflat, quod cum vicina Cavernula (Indig.Aa Grotta dei Cane ) mephi- tim exhalet lethalem adeb , ut quodvis animal in et parumper detineatur immori soleat , nisi statim in aquas Aniani mergatur , in quibus vires resumit . Meminit Piin. c.9p.,Bacc. I. 4. c. J., & Giannett. noster fuse in Flyern. Ptiteol.
( c ) Teplenfes addant Defnensilus amnes (*fc. Thermas , & Balnea Te- plensia , Egrensia , & Defnensia memorant Alia Erudit. Lipsia, Tomo Anni l68z. pag.z^l. EX Miscellaneis hi- fioritls Regni Bohemia, AuBore Boleslao Ballino Soc. Jesu Typis Praga anno *679., 168®. •
( d ) Liftero &c. Martinus Listet E. S. R. Londinensis , qui Exercitationes edidit De Fontibus Anglia 7US- dicatis : Typis editas Eboraci Ann. 1 61 ?z., csif Londini 1-684. : Vt ex Aliis Erudit. Tom. Anni 1684., & Tom. ««.168;.
(e) Asclepj. Pro iEscnlapii. Ita Eenobitts Acciajolus ex Homeri versu penes Theocritum Cyrenensem.
( f ) Queis neque Pajfiacas &c. De Aquis Passiacis , vulgi) Di Pafsy in Gallit prope Lutetiam Parisiorum, agit Jo: Baptista Humellius Exsecrec. Reg. A eadem. Scientiarum cap. 5., libri , cui titulus , Excerpta de Medicatis Fontibus ex Regia Academia Hiftorid. De his etiam D. Fontanelle ejusdem Academ. Exsecret. In Excerptis Hiftor. Anni 1701.
( g ) Provini s^c. V ulgo L'Aeque di Provhis in Gallit ; de quibus idem Humel. loc. cit. lib. 1. c. J. feci.2.., De Physicis laboribus anni 1677. : nec non D. Giure , e D. Du Cios.
( a ) Bore
i

10 $ I U A R I M E S
Gallia: Borbonicas . 3 nec conferat annui a lymphas? Sive? Parisiacos quibus est via secta per agros? Autelias ; b aut beta quibus se Neustria c tollit. Non mihi Viciacos ? d Arverni e aut litoris?aut quos Regina Arcolio f struxit Medicata sub alto ? Enumerent Fontes ; non quos Narbone s fluentes Lutetia; toto referunt plaudente Senatu . Bellovacum h sileant ? sileant madefacta Niverni * Jugera ? roriferis $c te ? Burgundia ? k campis .
Nec modo vos eadem stimulis agat invida virtus ,
QUSC
( a ) Borbonicas fyc, Aquas Borbo- irica; notissima in Gallia ab Oppido Borbonio,. vulgo Bourbon , multa; sunt. De hisetiam Humellius lib.cit., c.4., num.x. , pag. xr. , & seqq. , ubi , De jiqttis Mineralibus generathn. Et sect.7. Ciini De Phffic* Experimentis faciis anno 1 670. & 1671.. Easdem Aquas examinavit relatus Dii Cios, A D.Bur- let. ; ut in Memoriis anni 1707.. Harum etiam meminit Jot Paschasius , D. Saignette, & P. Renatus Rapinus Soc. Jesu Horterum /.$.
(b) Autelias &c. Aquas Autelias ab- Oppido cognomine prope Lutetiam , Indig. Aateuvil , commendat citatus Humel. l.r., c. 5., pag- r.4. , & D- Du Cios.
( c ) Neustrta.Ne «stria eadem quas deinde a Nortmannis Nortmäma,Gal- li£e Celtica; regio. In hac AquL multas medicata;. Videatur laudat.Humellius Joc. cit. ,& D. Fontanelle In Histor. Anni 1701 »De Aquis
( d ) Non- mihi Viciacos &c. De aquis, vulgo De Viehs 9 agunt quam- plurimi. De iis prassertim qu® manant in Agro Borbonensi egit C assari srus In Catalog . Glor. Mundi Par.n . Consid,yy. 9 Fovetius in Opere , de quo Joqueniur in Notis I.5. : sic etiam D. Burlet in Memoriis Anni 1707. : & pvoprie in Examine Aquarum De Viehs s & Borbonensiumx item Humel.lvc.cit.,
& Rapinus , ut supra.
( e ) Arverni aut Vitoris f&c, FontfiS medicatos ia Arverniä recolit citat. Humel. c.5.
( f ) Regina Arcolio &c.V ulgb VAc* que d' Arcueil prope Lutetiam; quas aquas Rapinus loc. cit,.asserit immissas a Galliarum ReginL Medicasa in novos Fontes , a se basilice extractos.
( g ) Non quos Narbone fluentes In Galliä Narbonensi Aquas, vu!g& De Balaruc 9 illustravit In sua Analyß D. Vieussens Regis Consiliarius ( e* quo plausisse Senatus illi dicitur ) SC Medicus ex Aeadenv Reg. Scient. SC Societ. : ut Ex Aclts de Tuevoux Menfl i Augusti An. 170p. Recenset etiam illas D. Fontanelle In Histor. anni 1 699., sub titulo , Examen Aquarum Mine* ralium .
( h ) Bellovacum &c. Bellovacum« vulgb Beauvats , Ital. Boves ; Urbs Pi- cardiE : habet in agro prope Claro- montium Aquas vulgb D^Ovarfli: dc quibus Humel. c. 5.
( 1 ) Niverni Ni vernum, vulgö Nivers . In Agro Nivernensi AquS De Pougues dict®: Vide Humel. loc* cit.
( k ) Burgundia . In Burgundii Aquar De Vezelay . De his multa apn^ D. Fontanelle in lib. typis edito an* 170). , cui titulus ; Varia cbymie* observationes .
(a) £**

Liber II. ro-
Qme Vallisnero a qna;sita , & cognita cludum » Asiniliam , b Balinea , viam celebrastis: ut undis Certare imparibus liceat, quis honoribus auctas llsque Pithecusas ausit prasvertere ? non hoc, Nativum tutata decus, sibi balnea sumant,
Qua; Mutina; paffim fundi , Rheginaque donant Prata * Cisalpinis seu Caferonia c terris Exhibet, & salso , maris instar , Felsina rivo .
Una tibi , Inarime, cultu se lympha recenti Anteferet major; grandique tumentior alveo, Unde animos attollat, habet: famamque lucretur. Illa , illa , umbriferis d late qua saltibus horret Hercynia, Sc celeri devolvitur Albis ab urna, Häc fluit, hac certam poscentibus llnda salutem Pra;stat; & Augusti quamquam sibi Caesaris olim Vindicet auspicium : magnäque in laude reponat Dicier a Caroli e Cardinas nomine Thermas :
Se modo majori visa est attollere fastu I.:etior , Sc victis crevifle ad nubila ripis .
O z Nam-
( a ) _Qux Vallifnero &c. Antonius ^allisnerus in primo, & secundo suo Itinere Physio-Medico m. 5. multas describit Aquas, quas in Agro Rhe- giensi , Scandianensi , Bononiensi , Mutinensi , Plebis Caferonia , vul- Delia Pieve , & Caferonia; novissi- observavit.
(b) a 2 Zmiliam &c. Vide Notas l'ag.j7. Iit.b.
t C ) Caferonia . Caferonia Ital. Car favum a Etruria: RegioiTra- dlus nempe ille , (ex Albet. In Etrur. Meridio», pag-i 8 .) intra Apenninum, !l 'ter Lucam,& Oppidulum olim Fero- ,! ’ant , nunc vulgo Pietra Santa . Cafe- r oniam vocat Poeta metri gratia : & yxemplo Anonymi Ancioris , qui Latio donavit// Viaggio Medico-Fisico al- legaci Vallisnefij . Praterea ex Alber. *oc. cit. non abs re factum : non solum
quia Cafcronianam ab Antiquis ille asserit dictam: sed etiam quia ibi locata a suis Conditoribus , ubi olim Templum , sive Lucus, ut alii volunt , j Dea Feronia sacer.
( d ) Illa )lla^umbriferis CyV. Bohe- miam hic innuit Auctor GerniamyRe- giunem, Hercyniä Sylvä fvulgb Sehn neta) undique pratcinctam , & Albi, Ital. Elbe t fluvio irrigatam.
( e ) Dicier a Carolt Carolinaa &e. Therma; Carolinte in Boiiemist , vulgo Bagni di Carlsbad : quibus nomen primo indidit Catulus IV. Imperat, anno 1307. ,earum salutarem virtutem in crure affecto expertus . De his praiter Baccium I.4. cap. 10., & Cluver. Introd. Geogr. I. 3. e. 1 3. , egic novissime Jo: Gothefridus Bergerus, ut videbimus lib. 3. , & Jo- - Christo- phorus Strauflius , de quo Jib. y.
(a) Nam-

log x a £ R i m e s
Namque , ut Cassarei a Sociam sceptrique , thorique Poste suo fovisse sinu prassensit ELISAM ;
Ipsa parem tanto dum se non credit honori ,
Proh quantum exultat! quantum sibi plaudit! inertis Ecce mone impatiens, faustis qua; prajsidet oris Nympha , cupit patrios jam- dedignata recessus Deseruisse. choro pernix micat obvia prono Na'iadum selecta manus: gaudetque frequenti, Dum prasst , obsequio Regina; occurrere. sacro Gargaphiae ut quondam Dryades in gurgite sylva; Dyctinnam excipiunt , vitreis ubi fontibus aestusll Arceat, & lassos relevet venatibus artus .
Ambrosiae pars una vias inspergere nimbis ,
Ver Cilicum populata , parat ; fragrantia circum Litora , & exhaustis perfunditur aura Sabaeis. Altera captivum pompa; Sidonidis ostrum Sternit& innumeras per & arva , & compita lauros. Quas olim, edomitis non una- clade Gelonis, Austriaci meruere Duces; quas victor , ad Istrum Dum tonat, Ismario CAROLUS sibi C-elar ab hoste Messuit, arma movens ; tremefacta Temesia b quando Succubuit, didicitque jugo dare colla Latino. Kaec inter , primos Lucina; passa labores, Gemmato thalamum Spatale c ditissima textu Erigit: Hippodairue qualem non Lydia: qualem. Non tibi connubio, felix Ariadna, fecundo Monades , Indorum , gemmisque Orientis onustum»
Ogy-
( a ) Tfamquc^ut Casaret &c. All gll- flilttma hic Romanorum Imperatrix, Hispaniarumque Regina Elisabeth Jfsaria Vvolfsemputelia describitur: qute Medicorum consilio Carolinas Thermas anno 172.0. petere debuerat: «juamvis id anno ferenti prostiterit.
(b) Temesia . Temesia , vulgb Temesvvar , Hungariar Urbs , firmissimis vallata prasidäs ; ab Austriaci 5
aon. 171 6 .,Duce Sereniffimo £uge nl °
Sabaudo, recepta .
( c ) Spatale . A gr*co , Delici*-, & Luxus.
(.) Air-

L I B E * i r* L 09
Ogygii spoliis exornavere triumphi.
Illic regifico, ceu debita ferta , cubili,
Illic exuvias inter, palmasque Getarum ,
Bellica Teutonici quondam monumenta Gradivi Aspicies . illic , Scythica; pars maxima prredre, . Gara suas ostentat opes. prasfulget Sc auro Pannonicis quidquid bellatrix Austria terris, Quidquid 8c Odrysio rapuit praesigne Tyranno Miles Acuminci a in campis ; ubi barbara cessit Et Rhodope, & fractis Meroe crinita sagittis.
Ipsa etiam triplici • Charitum manus impigra nodo Sponte sua properat. regali certat amictu Aglaie nudare sinus ; parat smula largo Stagna labro , & blandos fudisse Thalia liquores ^ Tergere corpus amat , stratisque imponere plumis Euphrosyne , medicumque oculis accersere somnum. Interea fessos dum sensim repit in artus , Concutiat madidas foecundo nectare pennas ,
Vim Sopor infundens utero qua gaudeat Hymen, Et steriles thalami penset jucundior annos Prole nova, viduisque ferat sua gaudia regnis.
Sic populos Stirps alma beet: Lucinaque tandem Sic iterum domina Leopoldum cernat in aula, Herculeis utrumque humeris qui fulciat axem .
Si tamen hanc vobis, felicia Balnea , sortem Fortuna invideat : famulas nec regia lustret Uxor aquas; fatis est meruisse: perennior ibit Laudis honor : scabra quem non rubigine tanget Livida , nec seclis minuet labentibus astas .
At vestris fortasse olim famamque, decusque - Prasripuisset aquis , toto vel ut orbe remotos
Nota) Jicuminci&c. Vulgo Campa- 1 feriori .* ubi eodcm anno,magna Turea- L»' «’< Pier Varadino ; i» Pannonia in- sium clade.sub eodem Duce pugnatuin,
(a) Ja i».

’IIO ItfAHIlÄES
Nostra nifi Inarime coleret longinqua penates.
Hoc est, quod fatis irascitur illa: sinistrum Hoc dolet; Euboico quod fixerit ajquore sedem Te procul: & gremio non te complexa fruatur,
O cui subjectos clara vicisse Triones Luce datum, Augusto Conjux par una Marito. Jamque novis cuperec a terra; ceu motibus olim Caeruleas innare vias ; & praepete cursu Ipsa etiam in mediis imitari Cycladas undis; IRegnaque pervolitans rapidis Neptunia pennis, Officii memor usque sui , tibi gurgite supplex Sistier, inque alios totam se vertere Fontes .
Sic meritam raperet , tibi fic , Germania , raptam Gauderet victrix ad se traducere palmam.
Mitte tamen vacuas , Nymphe mea cura, querelas: Mitte animum vanis abreptum his ludere votis. Sat modo si veteres tibi Fama ostentet honores:
Et recolat laudum mox argumenta tuarum $
Quas licet immemori letfuea oblivia mersas Nocte tegant: unum fatis est cui plaudat, & unum iEnarhe quod fausta mea: gratetur ovanti.
Anne aliud Nymphas inter sibi grandius optet Illa decus quo laeta magis caput inserat astris , iEternumque ferat praeclara in fecula nomen, Quam, Vaticanas b deductum nuper in aedes, Sacrorum servasse Ducem ; qui fultus avito Majorum folio reduces tractaret habenas ; <=
In-
(a) Jamque uovis cuperet &c. AN lilsum ad id, quod lib-i. pag. 5 6. refert Strabo, Pithecusas nempe a Miseno olim terramiotu divulsas.
( b ) jQuam faticanas &Y. INNO- CEN. XIII- olim Michaelem Angelum de Comitibus, jEnarig balneis
sanitati restitutum : ac deinde 8. Id. Majas An. 17m a d Pontificatum evectum alloquitur Vates . Vide notas
pag.jj. lir.fa.
( c ) Majorum folio fy c . Satis abunde notum quot Romani PP. e familiS de Comitibus prodierint.
(i) et

irr
Liber II.
Inque Palatinas » Proavum de more , Curules Scanderet, & trabeas, & fasces redderet Urbi ? * Te , mea devoto te carmine plectra loquuntur Par Superis, unoque minor qui Numine fulges» £t terram imperiis, animoque excedis Olympum, Tempora tergemina , Princeps , redimite corona * Pene tuum infestis Libitina instructa sagittis Abstulerat, Pater alme, caput, nisi prrepes ab alto Dia Proncea polo , clypei septemplicis instar , iEthereo pectus vallaflet robore; & ictum E-lusura, procul Numidas vertisset in hoiles.
Ut tamen illa tua? vindex fidillima vita;
Prospiciar: duri conata retundere fati Spiculaque , strictamque super cervice securim ; Sedula purgatis lympharum aspergine membris DiscufsE te labe fovet:, te corpore toto Proluit Inarime, virusque operosa repellit.
Non aliter b nostra; quäm si contagia terra;, 'Mortalesque artus lustralibus expiet undis :
Ut super -humana; rapiat fastigia sortis..
Indigetem vel ut! temploque, arisque receptum Lneam Ordinibus; fama est , mensisque Deorum * Placata Junone, srui: mortalia postquam Membra superfusi lustraverat unda Numici.
Quid regnata Atavis Signina; moenia gentis,
Vel juga Telegoni, vei dives Anagnia jactent Natales olli stravisse ab origine cunas ?
Quidve tuo felix tantum letaris Alumno,
Tibri, quod eductum tibi rursum in liiminis auras
Kel-
( a) Et traheas , & f*s‘ el &'■
Primus quippe Romanorum post Cie- »en X. Pontifex-renunciatus. i ^ i! JVo« aliter ttofira Allu-
lum hic ad id, quod de iEnea fabulatur Orid.lib.i+.Metam. : Illum scilicet in Deorum numerum relatum, perfuso prius ejus corpore sacra , ut ajebant, Numicii aquS.
(i) SaU

ii r I • 'n a r i m e s
Relligio referat fato meliore Quirinum ?
Cedite jam veterum sceptris dominata parentum Arva ; Pithecusis Si se gerat ipse minorem i
Devicta Tiberinus aqua ? succumbere tanti est}
Et juvat Inarimse demisso assurgere fluctu.
Ille quidem ingenti potuit plausisse triumpho ,
Mitis ubi effusum? tumidumque coercuit amnem»
Et revocare pedem docuit, ne posset Amulj Jussa sequens? teneros? peperit quos Ilia? fratres Perdere lympha vorax ? patriisque immergere rivis» Non Iresisse tamen fuit hoc : servare Parentem ? Roma? tuum ? Si propero incolumem subducere letho?. Hoc tantum flBna'rias coelestia Numina Divum I
Indulsere: alter vita cui sospite lucem Romulus? Sc Patrem geminus cui debeat Orbis.
Hos? precor? ad Fontes ? nostra haec ad balnea Musas Duc? -age, Castaliis cui laurea nexibus umbrat? Batte > comam : a doctos Cirrhae qui porrigis haustus? Atque habilem Pimplea vocas ad tecta Juventam i Prima regens plectro vestigia . Quid tibi sertis Na‘iadum structae redolent fontalibus Arae?
Quid nova Thespiades? Phcebumque indicta moratus Pompa per Euboicas ? manant quae fontibus , oras- Sive Labulla? suo seU te Formellis b ab antro Evocet: & violae calathos ? Thymbramque requirat. Huc Paestana ferant tibi lecta rosaria flores,
Rite coronatos dextra queis supplice nuper Sparsisti irriguos Sirenum ad moenia Fontes .
Hid
( a ) Batte , comant &c. Hoc est P. Jo: Baptista Botti Soc. Jesu Poetices Professor in Neapolitano Collegio: cu- jus Auditores e Nostris , ipso thema prsbente, Anno 172,1. postrid.Non.Ja- nuar. suas (ut solenne est ) lucubrationes poetico filo ductas exponentes,
eis titulum fecere : Fontinalia in FSed* politano ; repetito ab Antiquis more, coronandi quotannis fontes , per feriaS iisdem Fontibus dicatas ut ex Vas* rone /. 5. de LinguS Lat.
( b) Sive LahuIlaJuoseuteFornt^* iü&c.V ide notas pag.ij. lir.c. & d.
(3) AU'

Ljber IL 1x5
Hic & Callimachi, querenda hic dona Phileta; Digna chely * culto seu te tua vena Tibullo,
Seu velit affinem Venusino adjungere Flacco.
Sic tibi sacrifico paffim sternatur acantho ,
Totaque Pancha;as pra; se ferat Insula messes .
Hoc meruit» Fidei Columen qua; sospitat , & qua; Novit inexpletis jevum producere lustris .
Huc nova quse coelo se Vatum examina credunt, Te Duce , pervolitent: huc florea serta ministrent. Cecropi;« quales humentia flumina circum Mane seruntur apes, & roscida germina libant. Pars thyma , pars rorem , carpat pars nexa ligustris Lilia , pars calthas crinali degravet auro .
Hkc te, Pieridum peragentem sacra quotannis» Munera ferre juvet; sic thura, & vota litabis Plurima , cum primum roseis invecta quadrigis Leddet Juleas Phoebi lux alma Kalendas.
Sed nimis indultum genio ; nimis inter amores» Na'iadumque choros festivo lusimus oestro.
At nunc affiduis qua; vocibus icta resultat Difficili subeunda via patet Exedra : quo me Docta laboratis revocas ad jurgia chartis,
0 iubar , o nostri quondam praeclara Senatus Gloria ; Alethini a famam qui nomine plectris Concilias celebrande meis ; tumuloque superstes Inunortale decus ventura in fecla tulisti .
Namque suo non fonte minor post sata perennis Ingenii se vena tui , vel ut ubere, fundit Ditior, & largos sitientibus erogat haustus.
P Jam-
~ (a ) Alethmi&i. Jo: Baptistam de «enedictis Soc. Jesu , praesignem in p e apolitanS Academid elapsis annis “hilofophjaj, ac Theologia Ptotcno-
, Studiotumque Praefeclum** Inis
in lucem editis lucubrationibus fatis notum intellige ; qui Alerhinum se dixit, vela Patrid Aletio : vel ut se veri amatorem profiteretur : A enim veritatem sonat.
(a) /«»»-

ii4 Inarimes
Jamque iter ad sacras Euboea; Palladis 3 arces Molior : assulcant jam plausibus Atria : & ultro Injussa; crepuere fores * & sponte volutis Cardinibus , nullo patuerunt ostia pulsu . Excipior» primos ubi docta Minerva sub annos Excoluit tenerum studiis juvenilibus aevum.
Ipsa manu facili Sophie jam prensat : adhaeret Fida comes lateri : ductoque per omnia fecum Jam mihi secretas rerum depromere caussas Apparat » & mores » habitusque explorat aquarum* En iterum ingrati repetentem limina Circi Turba, vocat» plauditque suo» de more» Sodali. Namque altercantes cursim dum tangimus aedes, Credidit antiquo reduces includere ludo .
Ergo age » Pierios linquens , tua regna , penates, Phoebe » pererratas mecum post undique Thermas, Neu renue Aoniis per inhospita tecta Camoenis » Alta Stagirite qua te Senis aula reposcit,
Ferre pedem ; Clario lustrata superbiet illa Hospite: nec tanti peritura est gratia facti,
Dum Domus Austriadum Latio fulgebit in ostro Sceptra gerens , victisque dabit sua Jura Gelonis* Pro lauro , aut radiis , caperate nubila frontis Exere : caesaries sparsis inculta capillis Erret; Apollineum nec dedigneris amictum Socratica mutare toga ; barbamque fluentem Intonsisque genis, labrisque aptare venustis.
Sic oculos , sic ora ferens , crinesque , sinusque Ingredere j & septis jam nunc assuesce Lycei.
(a) Jamque Her &r.NeapoIitanam j in qui illcolim Auditor A A dcind* Soc.Jcsu Academiam desigtwr Auctor A | Professor.
WSSSS
INA-

^4nd- ZfaiUccr Seid-

INARIMES
.MB
LIBER III.
Vocor e mediis dura in certamina Thermis: Et juvat arma sequi ; sed qua; rorantia nullo Sanguine, cfiffusis madeant sudoribus ; ingens Quos labor, & feris vigilatae noctibus umbrae Eliciunt, docta dum frons aspergine manat , Pallentefque genae . Campum dat Arena : severae Pallas ubi Sophiae sordentes pulvere turmas Explicat, & resono mentitur praelia Circo.
Nec jaculo Pugiles, vigili sed acumine mentis Instruit; hic totis unus tibi viribus Error Impetitur , validoque ruens prosternitur ictu . Stant belli caussa; : stimulis ciet aemula virtus Arma j novas acuunt rerum primordia pugnas.
Te verb ante alios inter tot bella, tot hostes,
P r Ja*

'2lS JjKf X RIMES
factaque in adversos victricia pila maniplos, Ductor amem , Loyola , sequi ; vexilla tuentes Qui tua Palladiis clarare insignibus , & qui Marte novo lectas potuisti excire phalanges.
O ades, inempti felix tutela laboris,
Dexter io ! dubias tanto fas omine caussas Inspicere, Sc mores ultro prtediscere aquarum.
Non ego Gaetulis veniens novus holpes ab oris Tango fores, limenque tuum; damnata sub axe Non gelido me terra tulit j bene cognita dudum,
En tibi progenies ; aris non prima litamus Munera: nec primis fervent altarra votis.
Ipse tuae quondam legesque , Sc signa secutus Militia:, tenera sparsus lanugine malas Dum puer , & quintd dum me trieteride blandis Abreptum vita; illecebris gratillima Coelo Excipit sslgla a sinu , sacrasque informat ad artes. His ego terdenos , b memini, jam pene per annos» Auspice te, castris merui : sperataque victo Dite triumphales inter , socia agmina , coetus O maneat merito per te mihi laurus Olympo 1 Interea, nostris quae praesidet alma palaestris,
Dum geminas hinc inde manum partitur in alas, Et quatit armisonam pugnae Tritonia signum iEgida , ne medio mecum concurrere campo,
Et validum abnueris praesenti numine robur Addere, Sc auspiciis mentem rexisse fecundis.'
Sic tandem unanimes , Duce te , Medicina , Poesis, Et Sophie , & veterum custos fidissima rerum Historia, aeterno coeant in foedera nexu.
Na-
(a) eEgla Vide notas lib.i. pag.i+.lit.b.. Lgla, regio nimirum in Urbe Neapoli, ubi Domus Probationis Soc.Jesu, in quä primu Anctor religioso vitse tyrocinium posuit.
( b ) Hij ego terdenos CulS icilicet h*c primo ederet Auctor.
. (a) Sie

Ja I B E K. II I» 117
Naturam in primis quicumque exquirere caussis, Et rerum occultos cupiat penetrare recessus ;
Hunc ego , fallaci ne quid sub imagine veri Deliteat , spectroque animos eludat inani:
Quid certi mortalis adhuc solertia : quidve Ignotis veniens fero experientia rebus Compererit: vel vana ferant quid somnia Vatunj, Vestigare velim z nam sic deprenditur omnis Error, & ambigua; fugiunt e mente tenebra;.
Ergo ubi ,* *Pieridum motus dulcedine , quLras, Thermarum scrutata sinus quid fabula mendax Edoceat : medicam qua nempe ab origine Fontes Virtutem accipiant : qua vi Sapor inditus unda; Non suus: aut vario qua perducatur Odore; linde Color tam multus aquis : quäve arte calentes Inarime exhibeat patriis e rupibus amnes ;
Neu renue aggredior dum vera illudere fuco , Discere . Terrigenum post impia bella Gigantum , Cum Pater, ingenti molitus fulgura nisu, Immauesque acies , Sc sidera celsa petentes Dispulit insultans , trifidoque coercuit igni ; Vulnera tum fama est lavifse Typhoea jactis Fontibus , ambustosque artus, &: pectora puris %/Enaria; mersisse undis. sic frigida flammas a Concipiunt , rapidisque ardent Nymphaea favillis ; Plurimaque attactis spargunt incendia venis.
Mista bitumineas & sic , quas fulmina fervant, b
Assa) Sic fritilla flammas <&c. Si- 1 (b) Mijsa litumir.cas <&c. Hoc
mile quid de igne in terras primb dela-| idem de Aquis Bajanis fabulatus est to fecum a Fulmine fabulatur Lucr. Sannazarius Eclog.4. > Sulfur scilicet 1 . J.. Et propius ad rem nostram acce- j redolere Aquas illas, quod in iis Gi- dentes,Ignem ipsum, caloremque aquis'jgantes fulmine a Jove percussi lave-
• communicatum a fulmine alserit bla- > rint sua membra . Ante Sannazar. nil. 1.1. Ihoc ipsum ex aliorum opinione retulerat

ii$ Inarimes
Assumunt vires, atque halant sulfura lympha;. Ilicet hinc Virtus, Odor hinc, & Fontibus iEstiis, Et Color hinc Sapidi sua sunt & dona liquoris-
Talia Pegaseum, miscens insomnia veris,
Dictat ebur: vanis mentem sic decipit umbris.
At si tangat amor rerum cognoscere caussas Altius ; ancipiti non hic te carmine captum, Nostra nec ambages te Musa morabitur inter ; Eruta sed latebris , clarasque educta sub auras Vera haurire suo per me . de sonte ftcebit.
Non tamen aut aciem fugiens, aut ajdua captu Res modo j nam patrio Latices cum Sulfurabortu Chalcanthon, 3 Nitrumque ferant, Glebäque Bitumen Armenia ; 3 & multo spargantur Alumine ; cumque Insinuet se se , tecto licet igne , Pyrites ; 3 Cum Salis ingratum redolens apprima saporem,
Et fluidis condita super se lympha metallis Misceat, §c croceam Cadmea 3 interserat Ochram* 3 Provida Fossilium quam tot Natura repostis Virtutem inseruit venis , hanc credere dignum est Fontanis etiam potuisse infundere rivis.
Namque acres perpessa ignes, flammasque latentes» llndarum in medio quamvis , resoluta liquantur Corpora ; & immissis tunc Stagna vaporibus arment. Qualis odoratas si quando incoxerit herbas, Allatura suis praesentia pharmaca succis,
Ollula , quam medicos Ustrina accendit in usus:
• jEstuat , oC Botana; segetes hac versat, & jll ac Ignis, & edomitum Flora; populatur honorem z Donec ab expresso virtutem humore coactus
Hause-
lerat Strabo l.y. pag.i 37 . . p ar i flexu
Ovid. I. i 5- Metamorph. Fab. 5 - pene idem commentus est de Flumine Anigro , qui e dulci amarus evasit, postquam in eo Centauri ab Hercule fracti sua vulnera Javerunt.
(a) Chalcanthon Quid Chal* canthon , Gleba Armenia, Pyrites, Cadmea , Ochra , &c. Vide in Not.
1. i. p. 6.
( a ) Thtr-

h I B L R II I. HA
Hauserit, & vires in se collegerit imber .
Nunc si forte roges, cur tantum ferveat undis Inarime ; non una meas venit obvia menti Caussa, per occultas serpens vis ignea venas Plurima , cur Fontes , scatebrasque accendat eundo: Quasque vel adversas nectat concordia partes .
Haud equidem , antiquas relegens vestigia secta?, Sopitos iterum cineres , manesque revellam Thermophili; * radiis Terram Solaribus ustam Hon ego crediderim» b latebras quibus ardeatignis Per medias errans , & se se in Stagna refundat.
Nec tua , solercem sapiant utcumque Cleanthem» Dicta sequor,Ghrysippej c cavis quod clausus in antris JLthereus calor afflet aquas , fususque per omnes Thermarum late cogat fervere liquores .
Non ego , qua calidis, & casco carcere preflis Panditur halitibus media? telluris hiatu Area , candentes ad se traxisse vapores Ananas Latices, Mileo Auctore, d fatebor.
Non incurrentum e tunsas rapido impete aquarum* Percussasque. velim rupes ; quo verbere paslim Flamma micet: penitasque inter diffusa cavernas, Corripiat late rivos, Fontesque perurat. ( tes
Quid cinerem ^ calci immixtum,sen calce tumen-
Abderi-
( a ) Thermophili &e. Nomen Philosophi , qui a Thermis ipsis nomen duxit.
(b) Non ego crediderim CV’ c . Calo- rem in aqnis oriri putavit Thermophi- lus, ex Bacc. l-t. c.17. , quod Sol radiis per terra meatus penetrans , & «n profundo viscerum roboratus, instar ignis , aquas , & quascumque occurrunt calefaciat.
( c ) Chrysippe . Chrysippus Zeno- »lis,& Cleanthis Auditor, cum vitam, motumque in rebus omnibus a calore
asthereo haberi putaverit , ab eodem aquas calefieri asseruit.
( d ) Miles AuBare &c. Sensit Mi- Ieus apud Bacc. loc. citat. , calorem in aquis provenire a vaporibus, & spiritu calorifico in venis tertie incluso . Huic adhasit Hieronym. Carda* nus..
( e ) Non incurrentum &c. Sententia Anonymorum apud Franc. BI011- delium Medicum Aquensem , in sui Thermarum Aquisgrani Defcrip. C‘4-'
( f ) £uid Cinerem dA- Pemocri- tu«

120 I-N-A-RIME3
Abderita mihi terrae intra viscera montes Jactet : & inde suo correptam ignescere dicat Fomite, per tectos dum labitur unda canales?
Nec modo , quod reliquis Natura; arcana secutis Displicuit quondam , mihi tandem arriserit uni. Non mihi, non aliis,queis cor limante Minerva Gecropife finxere artes , verique voluptas .
Delusum falso nec te sub lumine credam, Quisquis es,in nostras trahit ha;c quem pagina partes; Quisquis Sc hic mecum a celebri Peripaton in unfbra » Et colis ingenuos clara cum Pube penates .
Non h*c vana tuum , mediis ut visa tenebris Spectra , nec insani reputem mendacia Circi Infecisse animum, quem par cultura paratum Ingenio, studiisque simul, vetus extulit ausis Nobilitas , Sc origo nova; non indiga lucis , Quceque viret tenero virtus maturior tevo . (que» Quippe facem prs nostra ferunt dum carmina: rerum- Expulsä ceu nube, Ortusque , Obitusque requiris» Non agitata b levi sedeat corpuscula motu Hac illae riguas, igne impellente, per undas:
Et perturbato pasiim sine lege , sine arte Effluvio , excusii caussam prsebere caloris . Cuspidibus .sive illa suis tenuata , cacumen
Py-
tus Abderita Philosophus voluit calorem hujusmodi haberi a cinere , & calce j ait enim intra Terra viscera esse calcis montes , per quos transiens aqua calefit , & ebullit. Rejicit opinionem hac citatus de Benedictis 'Philosoph. Peripat. Tcm. 3 . lih. 3. De Mixtis imperfcBis qu/tfi. 1. cap. 4.
(a) Quisquis & hic &r. Adolescentem quemcumque in Neapolitano Nobilium Collegio fecum una degentem > & Philosophia; operam navantem innuit hic Auctor.
( b ) Nen agitata &c. Atomistarum cum suo Epicuro sententia ; per quos calor in aquis aliud non est, quam Ato- morum ab igne propulsatarum inter easdem aquas agitatio, sive esfluviumj quod etiam motum perturbatum appellant ; sive Atomi per alios pyramidales sint, & cuspidat® : sive sphas- ticffl , sive contorta in modum filamentorum , ac se se elaflicS vi explicantes per alios; ita tamen ut tota vis calorifica per ipsos in figura consist at * Consulatur laud.deBenedict.ibid.T - 5 *
ilh

L l B L R Iis.' 1 2 f
Pyramidum In morem referant: seu forte rotundis Volvantur globulis: torti seu tenuia fusi Vellera filatim simulent : extensaque cogant Inde subire novum calfacta Hydrea tenorem .
Tot mihi non memorent, nec tot ludicra bilustri Vix puero credenda j alio me semita cursu Trita vocat: diversa rapit sententia, mentem .
Ö utinain (antiquo crudescit vulnere mceror ! ) O utinam gravibus Vatum mollita querelis Hon mihi Te celeri rapuissent invida letho Sidera , Sebethi placidis , Olor , advena a ripis; Ardua quem volucri vincentem nubila penna Parthenopes olim felix Epidaurus in oras , Miserat, Euboicos aucturum nomine Cycnos, j Cui sic Minciada; sonuerunt plectra cothurno Aurea , ut heroo nunquam pede presserit alter Digna Maroneas propius vestigia Mu sie .
Tu modo par numero posses , & Apollinis oestro Tot dubias aperire vias ; ubi fata latentes Sub terram vulgare Ignes, b cantuque dedissent Pandere flammivomis Vesuvina incendia nimbis . Te tua sed Pietas Pindo detraxit : & astris Intulit emeritum, Caelique in. sede locavit. Quique olim apprensa residens ad busta cupressu , Pxtorrem patrio Psychen c miseratus Olympo, Tristia funereo cecinisti carmina luctu :
Alter io luctus in gaudia vertis : & almo
Q__ Nu-
M-l. de Elementis q.i. c.%.
(a) Olor advena &f.Nempe P.Mi- jhael Mondegajus Epidaurius Soc. Jtfn , illustris Poetices in Neapolitano Collegio Professor qui , communi Uteratorum l u ct u , fato concessit »val. Septem. Anno 1716.
( b ) Sui Urram vulgare Ignes I u P«s eaim metro alligandum medi-l
tabatur , De Ignibus fiibterraueis .
( c ) . Extorrem patrio "Psychen fye* Exrat ejusdenv AueWis Elegiarum liber rypis editiis, cui Titulus, Psyche Exui in Igne : in quo lacrymas , suspiria , vota , ac luctus Animarum , qua? purgatorio in igne detinentur, elegantissime ,,ac pie prosecutus est .
(*) rne

122 Inarimes
Huminis obtutu frueris: curisque solutus »
Carpis agens placidum vita; invariabilis a;vum . At Superum quacumque micas ex arce, serenum Funde jubar: pulsisque diem concede tenebris»
Nec me. Vaniloquum a causando plura moretuE Turba recens , quibus una Salis mixtura calentes Sensim reddit aquas : Salium per inania partes Cum nempe alterius generis , trusieque pererrant» Alternoque cient conflictu pradia : multus Tum subito in cumulos undarum diditur ardor. Non secus ac silicis qua;ras ubi femina flammas Abstrusa in venis: repetito siepius ictu Explorata silex flammaritibi semina promet : Nutritura suas vicino in fomite vires.
Ta;dia sed nostri quos jam cepere Lycei :
' Aut rapit instabiles animis furor additus : autquoS Ducit amor novitatis 8c invia sensibus audent Tentamenta sequi; quem non potuere Priores Hactenus j hi veterem certant dissolvere nodum. Namque volunt b plenis excudi in fontibus ignem» Tertia terrenis cum late elementa feruntur Particulis agitata:, elementi & septa secundi Concita cum subeunt , globulosque celerrima motu Excutiunt, primique petunt pervadere, fines;
(a) Nec me Vaniloquum ta’s.Opi* tilia sit ) Renati des Cartes Turonen' Illo Multorum, qui putant calorem \ fis , Domini de Perron in GaJIiä* in aquis haberi a partibus heterogeneis j Per illum inflammatio tunc habetur, Salium.cominixtorum hac iMac vagan- , cuni particula; terreiires tertii, ele* tium : ex quibus invicem Collisis j menti , excussis particul is rotundis ignis eliciatur , ut chalybis ictu a j secundi elementi , innatant in prini! silice J ex quo deinde igne cajor , materid : qua; ,, quia cmlestis elt, & in aquis . Ita etiam sensit recens ! celerrimo motu fertur, hujus particU' Jo: Gratianus Bergomensis in suo, las hic illae rapit,& quaquaversus i®' Thermarum Patavinarum examine-, Ut pellit: sublato impedimento globulo' ex AS. Erudtt. Ltpfix An.iqoz.fag.i. rum secundi elementi , quod vi* 6 * ( b) Namque nolunt <&c. Refertur, primi frangebat,
Sententia ( vel recens, vel restaiuataj
(iJ S*l'

T» I B E R III. I2Z
Quos ubi contigerint, tota hac regione vagantur, i Ht spatiis innant, medio velut requore Rhombi. Kec mora ; cosleflem, qua; purior aere, trudunt Impete materiem : disruptoque objice fecum Hac illae rapiunt, & quaquaversus oberrant. Tunc latices a;stu exultant : fluitantiaque imo Stagna solo , lymphisque calet fumantibus aer.
Ha;c Senonum veniunt commenta e finibus; atq;ha;c Invehit, e terris ortum ceu ducat Achivis, Bellerophonteam mentitus Sequana venam.
Ausonia; quamquam sua sit vel plurima genti Fabula , Pindaricum deceat qua; garrula plectrum. Hinc aliis alio libuit divertere . laxas Vulcanum sine lege ferunt effundere habenas, Sulfura a cum Salibus coiere immixta ; propinquas lltraque nam rupes, & spisso attrita recursu • Saxa petunt, scopulosque $ ictu sic tunsa frequenti Hiffiliunt : eademque locum densantur in unum . Tum vero illisis proh quantum flamma coruscat Fragminibus! refluos qua; circumfusa per imbres Protinus in mediis miscent incendia lymphis. Hinc Salis, hinc sparsi permixtio Sulfuris, ignem Qua; parit accendens, Fermenti nomen adepta estj Thesauros quod nempe calor fermentat aquarum , Hon. aliter , longo quam si duratus ab usu Dona laborata; segetis , manibusque subactam Fermento Cererem quis large immiscuit: omnem Quod se se infundens massam conspergit: edules
Q_ 2 Mala) Sulfura cum Salilus &c. Tne- hanc opinionemTheophilus Grifo- n *u« c.i. i n s u is De Avenione Oiserva- He»ii«u.Affe r i t enim i nca lescere aquas * fomentatione ( quam Motum inte- «*num Neoterici appellant ) excitati a particulis Sulfureo-Salinis, Ht eju«
utar verbis, obviam euntibus alicui corpori magis , vel minus duro, & uni coeuntibus : mitior ili* quidem erit , si partes falis volatiles non adeb exaltabiles , ut ipsf ait,' fortibr veri», si libera; , nec quasi tat»
cere iuclus* detineantur •
( a J Btr-

X 24 I jtf Ä ' R t M E $
Manat & in fruges, & amico munere serpit.
Prima feci imbelli tentantis pradia telo Velitis ha;c. mens rapta alio sublime volatu Spernit humum: inventisque pudet vulgaribus uti* Ergo novum molitur iter Bergenus : a artis Grande decus medicas : Carolinis indita Thermis Auspice quo totum virtus diffusa per Orbem Non uno antiquas cumulavit nomine laudes.
Ille quidem asstiferas , altsque indaginis acri Ingenio rimatus aquas , penetrasse caloris Vim putat , & votis metam tenuisse fecundis.’ Quippe superfusa resolutum protinus unda Vasis ut in medio, quo jecerat ante , Pyriten Sensit, & a primo ferventem Najada tactu:
Hoc , ait exclamans , hoc est quod sie pe petebam Sedulus: hoc feris tandem labentia lustris Secula, felici sed tempestate, tulerunt.
Qui d tantum posthac vacuo indulgere labori : Qujd caxos fubjifse aditus telluris: & alte Juverit audaci scrutari viscera ferro ?
In manibus caussas $ certis jam noscere signis Posse datum , quod Terra suis ambagibus olim Texerat, atque oculis subduxerat invida nostris. Jam mihi Thermarum cur adluet unda cavernis In promptu fuerit prasscilcere : Fontibus innern Subjicit, effuso dum solvitur amne , Pyrites. Ignifluos scdenim cum plurima lympha meatus Jacta subit > partesque humor pervadit in omnes?
Ea-
( a ) Bergerias Celeberrimus Ivledicinse Professor , & S. M. Auguftj Polonia? Regis Archiatrus , To: Go« thefridus Bergerus , in suä De Tber~ ?»is Carolinis ( vulgb Bagni di Carls : iad in Bghemia ) QwmwHatme *
Typis Vvittemhergensibus 1709. asse riC totam caloris originem in aquis n° st aliunde haberi, nisi a Pyrite relolutp- Ita Ex Asiis Erudt&ipjia Tom. ejuß er ^ anni p^L- 45 ?»

L i b e r III. 'i%$
Laxata tunc nempe silex compage dehiscit Mollior , & sensim nexus , fibrasque resolvit»
Sicutr Hyperboreo glacies durata Trioni Aut Rhodope in celsa , aut in nubifero Apennino, Algentes qua; passa hyemes , incanuit; illam Si tepidis Auster tractim diverberet alis , llicec Austrinos impar sufferre calores ,
Liquitur , & largis irrorat jugera guttis .
Haud aliter mersum dum perluit unda Pyriten; Nam lapis immisso paulatim humore liquentes Scinditur in partes : mixtifque extenditur una Partibus in gelidos acies Vulcania rores,
Puse prius eduro sub cortice clausa latebat.
Hinc Fontes,hinc Stagna calent.hinc subdita Thermis Flamma salutares properat languoribus festus. Dixerat ille, alacri circum plaudente theatro Fit fremitus: pulsa? resonant clamoribus sedes: Quos favor, Sc populi propensior aura secundat.
Sed tibi vel toto quamvis Germania Coslo Plaudat : & Egra suis late tua nomina ripis Concelebret, Bergere : isthfec non semita votis Certa meis ; alio siquidem jubet ire : monetque Delius attritos Proavis insistere calles.
Quodque magis mentem studia' in contraria vertit, Praffentique animum firmavit numine , paucis Exequar , & prima repetens ab origine pandam.
Nuper arundinea Solem fracturus in umbra. Sebethi ad ripam , viridique in margine , parcis Qua strepit unda vadis , somno cum victa dedissem Lumina: sopito vigiles tamen anxia sensu Mens acuit vires ; rerum namque obvia paffim 'Fune mihi tot varia referunt sub imagine formas Spectra , calorificas quot ventilat Exedra caussas » >Tunc & a b Idaffs veniens jBerecynthia lucis

tz 6 Inarimes
Visa suis fulgere notis: turritaque frontem Addiderat bijugos mansueta ad frrena Leones.
Et prior : O tantis nequidquam exercite curis , Irrita Socratico relegens vestigia ductui Quam procul a recta veri ratione vagaris Avius! & quali confusam errore viarum Abripuit , raptamque agitat vesania mentem ! Quid tibi cum Salibus ? vel quid concussa rotatu Fragmina, quid jugi repetas corpuscula motu Pulsa: vel ignigenam per falsa inventa Pyriten? Pace tua dixisse velim » lymphatica narras Somnia deliris iEgrorum e noctibus. aptas Qurere vias ; animos , habilemque ad vera vigorem Erige & hsec recta suspendere lance memento. Quis furor ignotas, alio vel in Orbe latentes, Vel quas Luna cavis fortasse in montibus abdit Altius, & dubias Natura? accersere partes ?
Te-ne latet a rabidus mea qui per viscera fertur Vesbius , & celebres non una clade favillas Evomit eructans ? non te Sicana flagranti jEtna sinu , aut candens Phlegraeo b plurima campo Flamma docet tumidis ardere incendia venis Subter humum : penitüsque imos pervadere montes? Quis mihi tot paflim strages , c quis funera terris Edidit, & stratas viduavit civibus Urbes?
Ignis Sc ad casum, vires dedit: ille repostas
Per
(b) Phlegrao plurima tampo fye. Campi Phlegrsi, qui & Forum Vul-
( a ) Te-ne latet &c. Verior sententia de Calore in aquis exponitur , & eligitur : ab Igne scilicet subterraneo. Ita sensit Empedocles , relatus a Se- nec. Natur. qux[.l. 3. c.2,4... Aflentirur Aristot. z. Meteor, f.3. casterique non pauci. Videatur Coei. Rodig. Le 3 .an. tiq. Tom-J. I.jo. c. 20.
( C ) mihi tot pajjim t^fc. Opinionem Multorum cum laudato P.D* Benedictis Tom. j.l-j.De mixtisim- perf. q.i. c. 3. sequitur Auctor : putat« ,
que Terratmotus ab Ignibus subterraneis oriri.
cani , vulgo LaSolsatara , a sulsure, quo ledundat: Mons in Campania prope Cumas , ubi ab Hercule prostrato* Gigantes fabulantur Poetat.
( a ) Pr*~

R
Libe
111. ray
Per caveas serpens subito miseranda tumultu Excidia , Sc fundo insidias molitus ab imo est . Nam latebris qui sope meis inclusus, Sc antris Substitit, accensis quandoque incanduit, aer Ignibus , Sc multo rarescere coepit ab testu .
Tunc non tequa furens septa indignatur adusti Carceris 5 assultu rapitur: laxataque tentat Spiramenta , novo veniat qua liber in auras Impete ; tunc victis inimico turbine claustris Diffiliunt montes , Sc hianti vertice rupes .
Percita tunc sonitu ingenti reboantque,caduntque Culmina : collisis Sc moenibus Oppida nutant: Priecipitesque gemunt Turres : collapsa ruinam Tecta ferunt: dat vasta tremor, terrreque dehiscunt. In mediis veluti si quis penetralibus arctos Infoditque lares : pyriique explevit acervo Pulveris ; angusto patuit qua calle foramen Admovit si forte facem tunc excita circum Ignea vis cladem importat , convulsaque miscet I Moenia , disjectamque hostes immittit in arcem .
I Talis , luctantem dum promovet aera sursum, Ignis : in asthereas victor sic prosilit oras.
Cum strepitu: nostras Sc non impune medullas Carpit, Sc obstantes crebro quatit ariete muros. Pfemonijs ergo qui saxa horrentia sylvis ,
Quique jugis fractum poterit domuisse revulsis Ismaron , & rupto populari Gargara dorso: Immemor ille sui numquid > vel mitior uni Parcet aqua? ? & rapidis dum late obsessa favillis Obruitur, nullos fluitans trahet illa calores?
Aec tumidis comprensa rogis ardebit ? inertem Demens qui rabiem, qui flamma; credidit iram! Scilicet ante suos requiescent flumina cursus: Oceanique altis innabunt fluctibus Alpes;
Ante

I2Ä 1 Ü A L I’ it L s
Ante procellosas Hadria? Sperchius arenas» Myrtoumque petet Tamesis , pelagusque Peiori» Quam circumfuso non a?stuet imber ab igni . pradertim* iEnaria?» a multis qua flammea oberrat Vena cavis j ipsi pleno qua vecta canali» :
Ipsi*etiam agglomerant» cumulantque incendia subter Phlegrasique sinus , & anhela fauce Vesevus, iltque diu vigeat , nec iniquis fluctibus ardor Cedat: inextinctas, quibus uritur Insula , late Sulfur alit flammas, & pinguia pabula pra-bet.
Ut sepe ingentes avidis fornacibus ornos , Roboraque , Sc essas addendo involvimus ulmos. - Hinc etiam variä b pro conditione Locorum, Viribus aut Ignis, mitique , aut aspero Aquarum. Ingenio ( quod certe undis non omnibus unum ) Plusve , minusve imbres caleant, & stagna neceile est. Nam mage tum , latices propior qub Mulciber urget, Lstuat unda ; minus , si tum procul ille reductas Ssviat in rupes , atque, abdita tesqua perurat-.
Sic » licet accensis fervescant balnea Prunis ,
Mitior a Flamma veniet calor : acta Vapore Lympha , pererrantem blande vix sentiet a?stum. Et qua? vicino tantum circumlita Fumo,
Flu- ■>
(a) Prasertim AEnarhz (&c. H»C ipsistima fuit Pindari opinio de calore in Aquis .JEnaria; penes Strab. l.y. pag. • Qugd scilicet , Omnis ijie
TraBus aCumis incipias , ufque'in Siciliam ignitus est : profundas quasdam in unum coeuntes habet cavernas ttfque in Oraciam , continentes terras exporreBas . Ideoque AEtna & Lipa- renses Infula , Puteolanus Ager , & Neapolitanus , & Sajamis , & Pitbe- tufa talem habent , qualem cunBi reliquerunt scriptum , naturam . jQua cum intelligent Pindarus % eunBisjub his locis
fepultum jacere Typhonem cecinit . h»C Strabo.
( b ) Hinc etiam varid fyc. Asset 1 " tur triplex ratio cur ha;c vel illa aq«^ magis caleat. Prima est Situs; nam que» magis vel miniis ab Igne distatmagis vel minus calet Aqua. Secunda est, Qualitas 9 seu magis vel minus valida ignis virrus ; Pruna enim forriter* Flamma agit remisse, Vapor renui"' ter , Fumus pene nihil. Tertia, AquS ipsius ingenium nunc magis nunC miniis depurgat» , & cru’dje.
(a) Haud

L I B E R IIL' rry
flumineis tactu vix hac distabit ab undis.
Te quoque temperies Liquidi non una docebit, Hoc cito cur caleat , caleat cur segnius illud. Quandoquidem argento suppar, illimis ab alveo Lucta suo , non vena faces detrectat apertas Sed facibus dabit illa fores , vis ignea quo se Insinuet victrix , campoque immissa fruatur.
Si tamen indociles » & crudos nacta liquores,
Quos neque felices oleri experiere rigando :
Hos tantum geminata nova: violentia flamma: Molliet ; edomitis iic & non coctilis humor Cedet aquis , multoque cicur mansuescet ab igni. Quercus ,ut inflicta quamvis percussa bipenni,
Kec dum etiam ramos, viridem nec frondis honorem Deposuit: vivax admotis illa resistit Ignibus, hostiles conata eludere tjedas.
Hsc ait ; ex oculis tum Diva , suusque recesiit Continuo sopor: & media inter somnia dictis Hia suis Veri specimen mihi reddere visa est .
Protinus ut certis hsec mecunj exempla secutus Indiciis , caussam fontani inspexeris nstus;
Cum Color, & varii tentant qui labra Sapores,
Et latices diffusus Odor pervadat: aquarum Has quoque, ni refugi t s, dabitur prassciscere vires. Quare age, non dubia dum sternimus alite callem, Aggredere hunc iterum f fors annuet sequa ) laborem.
Ergo multiplices eadem se lympha frequenter Induet in formas ; jamque -altera , & altera fallet Eumina , nativos ut respuat illa colores.
Ohjecta siquidem variatus imagine rerum ^umor, ut sequalis plani solet orbita vitri,
Lucet ab adversis vultum , speciemque siguris j quot formarum volitant vestigia , vulgb Tot se se j n facies» tot se se vertet in ora,
R Ver-

130 Inarimes
Vertumno similis i pallentes namque hyacinthos» Puniceafve rosas, vel odor» lutea caltha;
Germina , vel mediis expinget amaracon undis J 1 Dum ripas , dum forte lacus , & lseta coronant /Equora , Pafllano ridentes margine flores .
At nihil hoc solidi, pluvio ceu roscida cinctu Iris, habet : varians oculis imponere tantum Unda potest, pura dum per se defluit urna.
Talis erat patrio Fons ille argenteus ortu ,
Qui te venatu redeuntem , adtuque madentem Ah nimium formose ! tui simulacra sequentem Lusit, St incautum spectrp , Narcisse , fefellit. Namque repercussas mendacis fraude liquoris Impubesque genas dum fingit, Sc aurea reddit Ora , velut summo speculorum ex aequore, vanis Gorreptum exuviis & te decepit; Sc umbras Dum sequeris (miserum!) tua te vel forma coegit Fata extrema pati: primoque extinxit in avo.
Haud equidem a abnuerim Luci quod debeat uoi Tam multos lucrata sibi Natura colores .
Lux etenim , a;thereis qua; plurima fulget ab astris» Graminibus late reducem partitur honorem ,
Dum campos eadem , montesque hac spargit , & illa^ Versicolor ; virides aliis inducit amictus ,
Purpureos aliis : viola; tyrianthina pnebet Munera: caeruleum cyanis dat habere decorem ; Subnigra pallenti donat vaccinia cultu.
Hinc suus est ebori candor , Tyrioque refuloet Murice , Sidonium jactat seu purpura nomen , Thessala seu petitur, Coo seu perlita fuco.
Luce nitet , roseoque abigit fulgore tenebras
Fhyl-
( 3 ) Bmi equidem alnuetim eW.[ Coloribus primis exponitur. Communis Recentiorura opinio de[
( a ) Cti<’

Liber III« 1 5 i t
Phyllidis articulos dum circuit orbs pyropiis ;
Sive peregrino dum colla nitenda luxu Torquis obit: graphicis seu dum sua vincula spiris Agglomerans addit capiti nodoque comarum Errantesque nudas, libertatemque coercet.
Et phmbi quamquam una micat lux aurea curru Missa : tamen larvas , ceu personata , renidet Depolitas sumpsisse iterum? & deponere sumptas: llt diversa petit diversis prxdita formis Corpora ; majores siquidem nunc illa meatus Rara fovent fibris? & nunc densata minoresj Aspera tractanti partim ? contraria partim Laevia; perspicuo, vel opaco hsec cortice septos Plusve ? minüsve sinus retegunt ? ha?c lumine multo Ditia , multigenas reddunt lustrata figuras :
Atque oculis complura color simulacra remittit .
Ipsa quidem veniens recto Lux tramite, terras Dum petit? & sursum converso lumine tactis Corporibus resilit ? flexus & fertur ad sequos Reddita ? tunc aliter ductu variata colorat ?
Quam si eadem vacuas subeat detrusa lacunas.
Et latrebris licet illa suis emerserit ? ad nos Non redit incolumis? radio sed fracta retrorsum Avolat? atque alio vestit tunc lumine sylvas.
Sic magis alba nitent ? lucis compacta reflectunt Qua; magis . hinc vernis accedit forma ligustris; Contra ebenum? quod sola suis tibi mittit ab oris India ? liventi furvum nigrescit amictu.
Quippe ubi se ligni fundens per viscera , ca;cos Lux subit alveolos ? obtusa includitur atro Carcere nec facilis datur exitus ? unde supernas Eluctata vias repetat ? sursumque feratur ?
Allatura ebeno niveum fortasse nitorem. olim implicitas Cretst labyrinthus in alt£
R r Mille

t%z Inarimes
Mille |>e£ ambages , confufaque claustra , dolosque Nnlla solo dat ligna fuga: : nullumque sequendi Monstrat iter, tenui qua tandem erratica filo Ducta» recurvatis properent vestigia tectis.
Ctetera sed speciem a quo denique mixta colorum Turba modo accipiat, res est incerta ; sagaci Sit licet ingenio, Sc studio vigilata perenni. Scilicet unde ferat viridi querceta Taburnus Vertice: Sc unde rubro crescant corallia trunco: Qualia Teleboum , Lilybaeaque saxa profundunt. Unde sihi electrum , meritumque thalassina cyclas Vestibus accendat pretium : perfufaque discat Fucari Assyrio cur tandem lana veneno.
Nec tamen , h eec animi penetrantes abdita jactu» Qcji momenta velint tantarum expendere rerum Defuerint} radio tribuunt dum cuncta refracto:
Seu mage , seu spissae minus ille admiserit umbra;. Non secus , ac vitro Inx pervia facta trigono:
Si partem attigerit qua: crassior, inter opacos Illa inclusa sinus , rutilo par inde smaragdo Effluit, Sc pictos mentitur Chloride campos. Puniceos , Aurora , tuos retulisse rubores Sed potis illa , vitri si summum invadat acumen.
Verum ubi non aliis fatis hoc arriserit $ alter» Alter io caussas, b & rem tetigisse latentem Credit acu, Proavum qui quamquam illustris avita Sanguine, Palladios illustrior inter Alumnos Enituit , patriique decus cognominis auxit.
Ille ubi Thesauros diffusi luminis effert Marte suo, Sc purae recolit gratissima lucis
Do-
(,) Cetera sed speciem &e. WcirU P. FranciscI Grlnialdl Soc. T^‘ de Coloribus qui Medi, dicuntor, opinio in opere posthumo De ZuJiinh ( b ) A Her te teififas &c. Peculia-! Celeribus , H- Iride ,
(a) A*

!
Liber III. r;Z
Dona , tot inde putae tactum traxisse colores Sensile, fusa modis quot lux tibi sensile pulsat. Namque aliter crispata, aliter dum fluctuat, afflat Una eadem terras , Proteoque simillima fulget..
Ac veluti alternis percussa tremoribus aures Corpora dum feriunt ; clarum mage dura sonorem Fortius icta dabunt, variumque allisa ciebunt Murmur , ut impulsu circum vibrabitur aer.
Vera , fatebor enim , fama , cedroque loquuntur Digna colorati specimen qui corporis , & qui Exhibuere novas grandi molimine caussas :
Dum documenta Sophi dederunt, quibus Attide tOtd Invidisse olim possent Pandionis Arces.
At non undisonis a eadem lex indita regnis ; Multivaga? quando nusquam tibi Lucis ab uno Fonte Color veniet: mixtis tantum imbuit undas Foflilibus : qua? rubra rubras, qua? lutea, pasiim Dant croceas , viridefque ferunt viridantia lymphas. Nam Liquidi in medio cum flamma exsestuet : & cum Intermixta rotet rapido corpuscula motu,
Ha?c rear imbutos tractim resoluta liquores Particulis fucare : quibus variabitur humor Tinctilis , ut varium serpens mixtura redundat. Lacteolis hinc Tibur obit subcandida venis Albula b ; gc Euganeas Aponus c qui sospitat oras,
Et
(a) At non undisonis & c - Unam ptffi cunctis Auctor sequitur opinionem P. Nicolai Cabei Societatis Jesu, docentis Tom.e^.j.i.in Text.i%. Meteor. Arifiot. distingui Tingibile ( verba sunt ejusdem ) a .Colorabilit .(b) Albula &'■ Albula , vnl- Bdgni di Tivoli . Hujcs la- cteui « colorem tribuit Bacc. lib.
1 4-Alumjm modico calore agitato, ’vel etiam gyp f 0 # calci , cineri & argtlhe. Aqujj hujusmodi , cekoer-
rimae superstitionibus, & Poetarum fabulis , in usum medicina: venere sub Augusto, ut Suet.i« vis«.. AEdificiis deinde (quorum adhuc rudera, jnobilita- vit easdem Nero , balneorum usui accommodatis .
( c ) Aponus . Aponus celeberrimus Patavii Fons : Ihdig. Bagni d’sibam . Aponus quidem , quasi sine ' A ' bore : ab at particula negativa , & vroVoj Labor.Colorem hujus ab Alumine, cypi o, argilla, cinere, «calce igne

1^4 INARIMES
Et populis vitam medicato porrigit haustu, Candenti se prodit aqua, qua subter anhelo Pumice conclusos sibi perforat unda meatus: Uberaque ignitis spumant Vulcania ripis.
Igne quidem hac illae dum fervidus imber alumen: Aut cinerem argilla mixtum , gypsove tenaci Exagitat, fluctu tum labitur amnis & albo. Subjectam sed forte cavis cum flamma suburget Sandarachen a Minio sparsam, Sorynque b Rubrica» Puniceas tunc reddit aquas , & muricis ostro Inficitur, vivoque salit ceu sanguine Gurges.
Sic tua purpureis, Joppe , c rigat ille fluentis Arva , Paladtinos inter notissimus amnes Qui fluit , & campos , pelagique cruentat arenas. Nec mihi dissimiles visu dat habere liquores Fons Ruber dBthiopas d lambens, nocitura veneno Porrigit incautis tamen hic sua pocula labris. Quisquis es, o (rabido quamquam sub sidere CanceB Torreat ora ) sitim non hoc depellere potu Ah malecaute velis , ne mens correpta furentem Alcidem exhibeat: suriisque agitatus Orestes Tristia ne tragico renovet spectacla cothurno.
Non ne vides ut Averna e nigro squalentia corno Plurimus, obducta veluti fuligine, terror
Ob-
ignfi agitatis , haberi putat Bacc. loc.
cir.
( a ) Sandarachen . Sandarache coloris rubri genus , quod in Auri f Argentique fodinis frequenter invenitur .
( b ) Sorynque &c. Sory medicamentum metallicum lapidosum , odore tetro, colore nigro, simile Chalciti , Melanteriaj , & Mifyi , utpo- te ex iisdem metallis proveniens. ■ (e) Joppe . Joppe Indig. Jaffa. Urbs in Palsflina omnium antiquissima ante diluvium condita, nt So" Iin. c. 34. , Fontem habet sanguineum , de quo Bacc. I. I. c . 14- ( d ) Toni Huier . Fons Ruber in Aithiopia ; cujus Aquas , teste Plinio apud Bacc. Ioc. cit. , si bibantur mentem lasduur. testatur hoc idem Ovid. Metamorph. 1 - I 5. Fab. 4.
( e ) Non ne vides <&c. Quare Lacus id genus dicantur Averna, habes apud Lucret. I. 6 . , ubi etiam mult* enumerat Averna.
(a) Xef

libbr iir. ij $
Obsideat ? cascis nam sope ingesta cavernis Chalcanthum in partes ut tandem pruna resolvit: Tum Stagnis commota , ebeno tum concolor Indo Lympha cadit, pulloque lacus obtendit amictu, j Chalcantho at contra si parcius hsereat ignis » Parcius uret aquas : cestu correpta minori i Vena eadem aequoreos simulabit oerula Suctus .
At quse sordentem coenoso margine limum | Tetra palus junco , fumoque obducit inerti: Fxhibet & nidum, ranisque loquacibus escam: Nascentes viridi camporum hsec praedita luxu Gramineis velut in pratis imitabitur herbas .
Idos tibi Carpathiis fundit de collibus amnes Neusola; a namque sinus dum multa aerugine fetos, Araque» & accensi robur nimis acre metalli Flamma ciet subigens , vernantibus herbida ripis Threiicios late tum funditur unda per agros.
Nec te praeterea suspensum caussa moretur, Haerentemque velit, cur tandem Saxonas inter Luteus aurata ditans aspergine campos Ochra fluat ; b celso Rameli c namque fluentem Vertice, dum spargit, cognominis Ochra colorat. Sic eadem multis ludens Natura figuris Sedula diversos discriminat illa liquores.
Qualis Apellea fulget qui clarus in arte,
| Aquora dum canis spumantia fluctibus , & dum
Ger-
. ,fa) Neusola. T) e Neufold , & *Jus aqua in Daciä Thracia , quam v «lgS> Tranfylvaniam vocant, ad montem Carpathum , agit Bacc. lib.6 S; 16 -, & alibi, refert etiam loc. cit V^rgium Reychersfdofferium Tran *y lv »nu m ) ,j ui Aquis ibidem vire Icentibus tractat; aitque locum locu Pletiiiimis aris fodinis, quae Regia ap pellantur , fetum esse. De hoc etian
scripsit Vernherus De Relue Pannoni*; . ut idem Bacc. 1 .y. c.n.
(b) Ochra . De Fluvio hoc Bacc.l.i.c.14. , & in Saxoniä esse asserit.Ochra portb dictus ab Ochra fossili, quä abundat .
( c ) Rameli &c. De Monte hoc idem Bacc.I.e.c./., iliumque ad Gosla- tiam ponit.
(a ) M*c

i;6 f N A *. I M E S
Germina , seu campos, & aprico vertice colles , Seu picturatis referat fera prasiia telis :
Ille alios super, atque alios inducit, & addit,
Ee variat , rerum forma variante , colores.
Sat comperta tamen fuerint nisi cuncta: latetqus Si quid adhuc ; Zc nosse velis quo cetera pacto Fosiilia irriguos tingant serpentia rores ;
Ha?c tibi nostra suis collecta ostendet in arvis Inarime: dum grata oculo lustrabis aquarum Hospitia , & structas rimabere Fontibus redes.
Htec sunt qua; memori a cupiam te mente tueri« Carole , Franchiadum soboles : cui multus avitae Stirpis honor : multas generosa per atria ceras Perlegisse dedit, nitique ad grandia virtus.
Quem veteris doctum Monumenta Mathescos b olirn* Quindense comples bruma; dum frigora , Siren Palladio stupuit meritum certamine palmas.
Quem modb non Latio tantum sermone madentem Novimus : at culti pariter novere Rritanni,
Novit Iber , Senonefque, suis §c vocibus uti Teutones , Illyriique, & quos fovet Attica tellus» Et quse Threiicio paret regnata Tyranno.
Quare age, dum nostro teritur tibi semita campo: Hanc ego te, per clara tua; primordia fama;, Horter inire viam, solidaque insistere planta .
Hoc tuus , hoc laxis attrito in pulvere habenis Currat equus mecumque eadem sentire memento. Nec novus abreptum trahat ardor, ut invia qu arras tzer loca ferre pedem» Vatis, precor, indue mentem,
Si
/3) H** sunt qua memori &e.
Alloquitur hic D, Carolum de Fran- chis Patricium Aquilanum e Comitibus Montorii.
(b) guem Mttrit &c. Cum
scilicet in Neapolitano Soc. Collegio Convictor adhuc quindenni* P bysiomathematiea Veterum Monurne**
ta publice propugnaret.
to

I/ I B E k . III. LZ7
§1 qn!s amor nostrisque volens te junge Camosnis.
Quo nunc Stagna modo vexent, libatave gustum Allidant: dictis aures adverte, monebo»
Dulcia cur nostris a Abuccetus a pocula labris ! Misceat, aut teter non parco tristia ductu | Castilion ; a Acidum cur ha:c» potumve bibenti Gur illa Austerum ? justove ingratior Acrem Prsebeat ; & morem supra cur denique Pinguis | Unda fluat: cur Salsa illae , hac Aspera currat. Primeeva erumpit qmecumque ab origine, nusquam Per se lympha sapit z varios mixtura sapores ,
Pro varia tellure, graves, eademque salubres Indidit, & venas in se convertit ; ut alter Sicca magis , vel sicca minus calor b excoquit alter Corpora: materie qua; mox fermentat in uda . Hon aliter , lautas quam si quis condiat escas ; Dispariles diversa tuo quas pruna palato Prsstat , ut admotum variaverit illa calorem.
Hon impune tamen c patiar praecepta serentes Hic sua , quos dubias docuit Cyllenius artes : Dethalesque (focis dum flepe errantia d cogunt Sidera stillati pretium posuisse metalli)
Ore bibunt fumos, animamque in sulfure ponunt, h-es ubi per flammas elementa in prima resolvunt, i S Multa ) Dulcia cur noftris &c. Octo tUnia saporum genera in Aquis ex 7 *leno hic recensentur : nempe Dul- S ls , Pinguis , Acer live Acutus , Sal- Us , Acidus , Acerbus , Amarus, Austerus . Consulatur Bacc. lib. i.
.Plin. lib. i J- cap. zy. trede- c ! ni omnino species enumerat in VI- Lacte, & Aquis; quibus sapor om- n« adventiiius est . Quid Abuccetus , Laflilio,, habes In Not. l.i. pag.
jn Su camaiit vtljiccamtnus&c.
" sc °Pini 0 Aristotel. t.Mttimr.
Text. L«. , ubi Saporum omnium caussam dicit esse Ignis virtutem inexistentem rebus, ut ait, & ingenitamr & diversitatem a minori, vei majori concoctione derivari.
( c ) Non impune tamen dfc. Chy- mici hic designantur , qui apposite Chymicam a Mercurio edocti dicuntur: & horum subinde exponitur, & refellitur opinio de Saporibus.
t d ) Errantia cogunt Sidera &e. Recolantur dicta lihi.pag. ioi., & s'M.
(ij Nff

iz8 Inarimes
Multiplicem sapidi nequidquam corporis optent Hi speciem retulisse : Salis quod dissita nexum Humida discutiant ; vinclis tum quippe solutis E patrio emergit Sicco: tum denique liber, Praevalidas promens roranti aspergine vires, Dilutus de more dapem Sal applicat ori ;
Praecipue incoctam fi spargat Hydrargyron : & si Hanc opere in tanto partem iibi Sui sura quaerant» His etenim , velut igne, latens Salis excita virtus? Non uno afficiet condita obsonia sensu .
Nempe alia , atque alia ut rebus plerumque redundat Asperitas» alios sentire, aliolque licebit Expertos linguae per tacta foramina succos . Cuspidibus nam crebra suis , hama ve tenaci Cum rigeant instructa, aut sint mucrone retuso Laevia , sive alias habeant corpuscula formas;
Hinc, ut iraequali feriuntur guttura tactu,
Proh quantum varii tractantur in ore liquores!
Stet licet haec multis recto sententia talo: Acceptamque tibi reserant , Ars chymica : votis Non tamen arrisit: non hujus castra secutus Miiitice: placuit non his mihi testera signis.
Nec modo , despecti a risit qui fulmina coeli (Impia dum , Divum pulsä pietate, coegit Memmiaden documenta sequi) diversa saporis Hinc genera edoceat» species hinc dicat haberi : Quod vulgo ut distant mortalia corpora membris- Dissimilesque artus circumtextura coercet Dissimilis : differre etiam sic ipsa necesse est Semina . principiis atque hinc discordibus, insint
Mul-
( a ) Nee modi despeSi t&c. T.Lu- , «retiamCarum Philosophum Epicuri sectatorem Memmio Civi Romano clarissimo libros suos inscribentem designat Auctor: ejusdemejue sen renct^ de Saporibus exponit, ut illa habetur lib-4-ejusdem Lucrer.
<-) ° c '

Libes. III. rZK
Multa Canaliculis par est intersita rara?
Intervalla , vis, seu claustra patentia lingua; :
His majora , aliisque minora Animantibus: atque his In simplex dissecta quadrum , sinuatave in orbem, ^ut triquetra , aut aliis qusdam multangula , qualis Fxtima multimodis fuerit positura figuris .
Sic, ut aperta madent variantis pulsa palati (tant Texta cibo*, ut fauces nunc hsc , nunc illa frequen- Corpora , Mopsopium stillant Isviffima nectar ; Aspera sed contra gustu pars torquet amaro.
Per juga Pieridum , nulli detrita Priorum ,
Qui se ferre pedem jactavit: & integra Girrhse Flumina non aliis libata accedere labris Ille hsc inflatis resonet per compita buccis,
Hi qua fides: si nulla sacri reverentia Veri z Sic populis mendax, vulgoque imponat hianti.
' Namque suä. posita» pateant in luce , probentque Fes mihi cum se se : quid noctem effundere rebus I -Coner , ut in medio caligent lumine gentes ? Utque tibi abnormes fugienti ediscere caussas Cognita clarescant, qua; jam latuere ; remoto Ut pelago noscas qui celsis edita Najas Collibus , Jonii ceu Nereis incola ponti ,
Salsa rigat terras: h-ec nostra ad carmina mentem Adijce, tum voti mecum gratabere compos.
Subter enim cum nulla solo defossa cavernis ^eliteant spatia a ampla undis, saturata : nec inde Proveniant faciles, natali ut Fonte, liquores.
^ec segetes b fcECundet aqua qui conditus antris ?aulatim in. pluvios aer dissolvitur imbres ,
S z In-
( a ) D'Ut'ant spatia &c. Comma-
! ">'VP"» Aquar umReceptaculum,
p At, y ff nm Veteres, & prsfertim t-Syptii app e ii a bant : situm intra
Terra viscera , unde aquas omnes erumperent.
( b ) Nec segetes &c. Fuit hxc Aristotelis opinio 1.1. Meteor. Tex. IJ.
(*) Cum

i^o IjjAri mjes
Inclusum terris cum frigus inhorruit & cum Diffluere e scabris versum jubet aera saxis .
Cum neque a ab effusis, hyeme impendente, pruinis? Saep e procelloso mittunt quas nubila coelo ,
Nostra suos habeat fontesque , & flumina Tellus r Nec glacies, a qua; forte jugis induruit altis, Effluat ajstivis resoluta caloribus : unde Occultum diducta cavi per viscera montis Quaerat iter, spargatque imas humore lacunas . Cum proprium a repetant genus alto a gurgite Fost« Oceani, Sc clara genitoris laude fruanturj (te* Hos eadem Oceani quidni tibi reddere salsos Unda queat ? latos nam terra; ingressa canales » Vix cursim attactis vitium non tergit eundo Pumicibus : medio sed tum velut aequore manat ♦ Qum etiam, ut glaucis desit mare fluctibus,ipsa» Quä venit, ab tellure sales hausisse putandum est- Fossilibus quando salibus vel Terra redundat. Serpentem angustis, pressumque in faucibus imbreist Excipe , si crassa; cupias contagia vense Deposuisse : animos tandem sic ille marinos Exuet, arctato dum subterranea lapsu.
Invadens vel saxa terit, vel lubricus errat* Perque reluctantes incursum obliquat arenas . Tunc alienigena;, patrio qua; nescit ab ortu , Adsciti Conjuncta salis, sordesque repurgat: Sobriaque instructis onerat carchesia mensis.
Quod nisi nunc Thermis pigeat, 8tagnisque relicti 5 Aonio breviter docilem te sistere Phoebo:
Inventas diluta canam quas lympha per artes Antiquam falsi labem discusserit alvei .
, _ Plu-
( 3 ) Cum ntqut ai tffnßsfyc. Alio- fur. Legatur Anatomta Hydrofiatic /> rum lententi» circa Fontium Aqu as I Gasparis Schotti Soc. feiu, Cabe' 1 * & propria, pene communis, exponi- j Tom.i.q.iAn Tex,6i. Metior. Arifi-W'
(a) **

Liber III. 141
Plura quidem artifici priscis conamine feclis Tentamenta , quibus regno prope cessit avito Doris amara suis nec le fe agnovit in undis.
Lanea principib, a ceu tum praeluderet Xtas, Vellera per totam multis expandere puppim Mos fuit: exhaustis qua; postquam aspersa propinqui Halitibus maduere maris» tunc ilicet humor Exprimitur, grato qui cymbion expleat usu .
Pila etiam b e cera placuit, qua? concava jactis In mare reticulis missa est ; vel inania clauso Figlina vasa c sinu » stagnis ut mersa profundi Ebiberent tersas per creca foramina guttas. Namque arctos cera? subtilior unda meatus Dum subit, illimes positd salsugine partes, Ca?rulea?que trahit fecum nil fecis habentes, lltque per argilfe venas qui permeat amnis»
E scatebris quamquam falsus , dulcescit: ab ipso Sic pelago lenes guctatim exsugere rores Fictilia in Nerei potuere latentia campis.
• Sed constare sibi non hrcc te judice credam» Quem mea formatum juvenili a?tate fovebit Exedra : Socratica? dederit si culta Pafestra? Ingenio Natura tibi pra; vertere metas »
An-
( a ) 'Lanea principih <&e. Ha:c ex Plin.l.?i.c.6.,ubi fic . ßuiasape na- ligantes defebiu aqua dulcis laborant, hac quoque fubßdia demonßrabimus . Sxpanfa circa navem vellera madescunt Accepto halitu maris , quibus dulcis humor exprimitur .
( b ) Pila etiam <&c. Refertur hoc etiam ab eodem loc. cit. his verbis : item demtjfa reticulis in mare concava * ‘erä piig. Inventum hoc tribuitur Aristoteli , <jui Meteor, l.l- tex.iq.. si c habet; Si vas cereum formans posuerit mmari } circumligans es talibus ut non slhquefcat a%u - „ )llris . quod tllins ingre-
ditur per parietes cereos/it potabilis aquae tanquam enim percolatum, quod facit salsedinem , secernitur .
( c ) Figlina vasa&c. Tertius hic modus a Plin. edam loco cit. habetur: Putat enim eo pado dulcescere intra vae figlinum Aquam maris, ut haue credidit dulcem in Fontibus reddi ab ; argilla.Duos hosce modos reprobat Ca- beus T. 1. in Tex.zq.. Philosophi: Primi quia 116 videt quomodo partes subtiliores aqua: poffmt ceram pervadere. Se- cnndbquia experientia docet, salem Ul vas teltaceum etiam penetrare.
(a ) Sine

*4» InA-rimbs
Annorumque moras; alium vis indita menti Explicat, &. facilem signat bene provida callem.
Hinc fortasse a magis modiis ille arridet, amaros Dulcia Nereidum vertendi in pocula fluctus ; Aequoreo vitream si postquam expleveris urnam Gurgite : & impositi dein ha ic tibi tegmine coni Clausa , liquet vapidos subjectis ignibus imbres $ Tunc penitus Vitri fundo sal omnis in imo Harret iners , superas impar ascendere in auras, Nativo lentore tenax; tunc purior altum Pars petet, & duro posthac immunis ab haustu Blandusise liquidos imitabitur altera mores. Ignotos häc arte Tagi parat accola potus , Puppibus Eoam dum Circuit Amphitriten ;
Häc Tamesis qui Fonte madet; sic nautica longam Fallit turba sitim , pontum cum nulla coSrcent Litora : longinquis nec aquandi copia terris .
Nec me quorumdam (i) * * * * * * * * * * * * * 15 latuere inventa , sequestro Qui sabulo sordes , Saturni aut calce b marinas Eluere, effusoque volunt detergere aceto»
Dum
(i) Hinc fortajse &c. Modus fa* I
cilior vertendi aquas salsas in dulces
exponitur , quem refert Cabeus T.zJ
in Text. z6. Meteor . Arifi. Per vitreum |
elambiainijiir ajtinr,igne fupposito.Id
a Lusitanis in Indicis navigationibus
usu receptum asseriNApud Anglositi-
dem in more positum narrat Boyle in
Traft, de Salsedine Maris seSl. t.c.z.i
confirmatque ex literis celeberrimi
olim Navarchi Riccardi Hawkii E-
uitis j qui sub Elisabeths Clasisi In-
ic« profuit. Hoc ipsum ex relatione Linschotani approbat G. G. Leib* nutzius In Meditatione de separatione salti , & aqua dulcis . Ut In Ati. Erud, Zips. An. i 6%z. pag -3 86.
( b ) Nec me quorumdam fyc. Qua-
tuor alii modi eluendi aquas marinas. Primus, percolando illas per fabulum;
ut laudatus G. G. Leibnutzius !oc. cit., Ex aliis Lipstk relatis. Secundus, Saturni calce, hoc est Cerussä aceto exstillato calcinatä. Tertius , mixto Lithargyro , qui a Plin. lib. cap. 6. Argenti spuma dicitur,* & triplicis , ut Idem ait, generis est ; Chry- sitis,quL fit ex Auro: Argyritis,qu® eX Argenco: & Molybditis, quse ex Plumbo. Quartus denique .ex eodem , per Cadmi am , five Cadmeam ( quam & Calaminam , seu Lapidem calami- narem dicunt ) non metallicam , de quä In Hot. lib. i. pag.6. lit.e. , sed la- Pjdosam, metalli expertem.* qus repetitur in metallorum fodinis .* sub* stava, non admodum dura: luteum, dum accenditur, emittens fumum.Per hanc igitur in aquas infusam dejecto sale ad imum vasis, depurgatur liquor« (aj Vto

L I B E R III. 145
Dum salibus tractim stillans secernitur , & dum ditior» atque alium ducit maris unda tenorem . Et procul a cyathis quandoque Lithargyros b egit» Elavaque amaritiem Cadmea b injecta removit. Glastica sic festis aberunt incommoda nautis ,
Cum potus prredura nimis penuria cogit Pene extrema pati . structa sic tutior Alno Institor in Sindas vehitur ; semotaque longe Alter io Alcides auro loca foeta» novalque Hesperidas, Phasimque Argus petit aemula Pristis .> At medio quaesita salo me dulcis aquarum Copia deficiat quamvis : vicin-aque nullos Arva ferant fluvios» nec amico ' torrida nimbo Ora levent , ubi summa sitim collegerit restas: Non opus est tantis ut multa laboribus emptos Ars latices fundat » purofque resolvat in amnes. Est alio quod fonte bibat , quo navita currat : Eiulla licet liquidum tellus mansuescat in usum » ' Et nusquam injusti manent prope caerula rivi .
Vos placidi propter a salientes iitora ponti Testor , Aqure » Centum gelida quae gurgite Cellis b , Et salebras deductae inter , nemorumque latebras Imbriferas reserastis opes; defossa repostis l)um veniens peregrina Cavis huc labitur » atque huC Pendula centenos immittitur unda per arcus.
Ut saliunt ! laetoque sonant ut murmure Fontes Arte liquescentes nulla ! prastt ilicee artem
Vel
( a ) Vos placidi propter e^A.FonS nimirum aqua; dulcis ad Centum Cellas pes Aquat-ductus 2.;. milliarium spa- Ho elapsis annis adductus operä nun- quam fatis hactenus pro merito lauda- U Emmentiffimi Principis Benedicti Pamphili! S.R.E. Card. amplissimi.
( b ) Centum . . . Cellis t&c.Czn- ‘uraCells.itai. civit* recebi* 1 Urbs
Pontificia: ditionis in F>. Petri , ut njunt , patrimonio , ad 0 aris Tyrrheni litus sita: Trajano Caflare Conditore celebris ; hinc Potus Trajani dicitur a Prolemajo , ut in Not. Clu- ver. Introd . Geogr. !.?. c. 2 . 6 . . Centum Cella: ab eodem Trajano dicta;» Centum cellis totidem triremibus excipiendis in portu paratis.
1 (a) Dum-

144 f M A R I M E S
Vel ductu Natura suo, foecundaque blando Illa sinu scatebras, nullo impellente» ministrat. Non , mihi si doctas & Smyrna , & Mantua vires Sufficiat , veteresque iterum ferat altera lauros , Altera fatidicis animet praecordia flammis»
Digna loqui te posse rear, cui prona jubenti Fluxit humus > tumidisque lacus erupit ab antris» O decus, o nostri pignus memorabile plectri, Pamphilide > Heroum soboles : quem jure sub ortum Fulgentem gentilis honos excepit in ostro ;
Quem Vaticanis jam destinat alma Tiaris Relligio: solioque volens immittit avito .
Dumque vocat reduces a consueta ad tecta Columbas» Quas ramo instructa? volitent felicis oliva?,
Omina pacis amat praetendere : cum fera terris Aufugiet clauso tandem Discordia Jano .
Qua? tamen huc dociles flexu manus apta sequaci Elicuit Latices ? Tyrio-ne ha?c flumina cantu,
An Getica venere lyra ? num capta loquaci Murmure Lesboi traxerunt carmina plectri ?
Num tibi » purpurei lux o clariffima Coetus# Aurea Palladiis quo floruit artibus a?tas Auspice » num Theba?, Rhodopei an Thracia Vatis» An chelyn ingenti cum fcenore ceffit Arion?
Te siquidem rupes» alibque] recedere jussas Vincentem cautes , expugnantemque revulso Vertice, te Fontes , & vitrea Stagna sequuntur. Difficili nec saxa jugo, prasruptaque cursum Culmina, non valles, nec inhospita tesqua morantur.. Immemor unda sui» primosque oblita penates
Mil-
(a) Dumque vocat significet ,qi
duces appellat Auctor Columbas - Lc olivam gestantem hi versu pracedenti Vaticanum soliunilStemmare. avitums ut INNOC.X.P.M. ex eidem 1
familia significet, qua Columbam ore olivam gestantem habet in Gentiliti®
(») 4 »'

Liber III. 14 s
Mille per anfractas , & montivagos labyrinthos Carpit iter durum : & patrio se IItore credit Posse frui, qua Ista tuo sub numine currat.
Iu, te Csesareos iterum prassentit honores, "Trajanum sibi nacta suum ; quo Prseside priscum Ut stetit , sternum per Te sic rursus in svurn Stabit opus : fatique minas contemnet , & iras. Labere per virides fortunatissime campos,
Lt Laticum, Fons alme, decus ; tua dona Viator Hauriat, hsc jugi dum plenius ubere fundes, Qpam bene Pamphilidos censu prsdivite gentis Ingenium referes , Dominique imitabere mores !
Hunc ego clara Patrum vincentem exempla suorum Concinuisse velim ; totumque Helicona moventem Me redeunte die , fero me vespere Titan ,
Lt memori exciperet certantem carminis restro Sebethum, Tiberimque novo conjungere plausu. Ignara sed fila manu tractamus ; inerti Magna pudet tenuare lyra . Te magna canentem Pacta parem poscunt, Phoebeis addite fastis Anniade ; a solenne tuis nam grandia Musis ,
Lt resono Heroas modulari pectine : quando Hon tibi' vulgares aptavit Fama cothurnos.
Hoc itidem auspicio felix, & ovantior altum Calliopea petet, terrafque exosa 'relinquet : Carminaque ad numerum lituo majore sonabit. Parce , precor , Nymphe: mora longior arcuit oris qua tuis : vatemque alio dedit ire vagantem ,~ e procul ,. Inarime; placita me compede vinctum P £ axit amor: voluitque trahi captiva voluntas, mihi, tam Phoebo, fulget qui murice Princeps
T Dul-
^ ( a ) Anniae . Denotat Mc Auctor lolini in NeapoI.Collegio Poeti ** Aloysium d e Anni Societ. Jesu J sessorem.
<->)
Poetice» Pro*
Ntm

s
14 6 I N A R I u E
Dulce sapie , tardos ut non tractare liquores Post ego pertaesus verear nam nectaris instar Mox etiam propriis subamari e Fontibus amnes Qmerendi accedent, o£ tristis origo saporis .
At non hic , sensum Liquidi cur vexet amaror» Caussa diu repetenda subest j nam salsus a ab igni» Visceribus qui serpit humi, si ferveat imber» Phasiaci referet contrita absinthia Ponti, Abrotonumque ferum , Sc mordentia Centaurea. Vulcano siquidem cum siepe incenditur acri Lympha , nec indomiti congressum sustinet hostis! In tenuem exhalat sensim resoluta vaporem ; Dumque minor , relidique latens uligine torpet:
Et fovet exsuccas tenui conamine fibrasj Tum vero has inter fluitat qui plurimus , & q ül ( Vicino velut igne rogus , velut inter aristas Neglecta: quandoque faces) Sal ardet : amaras Hbc magis inspersa faciet salsugine : raptis Quo magis exarsit subjecto in fomite fiammis. Vivida ut etfufus circum praecordia sanguis »
Dum nimis incaluit , tunc fervet amarior: atralfl Vertitur iu bilem ; Sc multa, jecur intumet ira • Nostra etiam b falli torquebunt guttura potus» Deliciat si flamma, Sc pene opprefla. relidat. Tristis amaritiem Stagno tum quippe tepenti Sentiet unda suam, pars ut suber uda reliquit» Qua m coquere imparibus nequeat cum viribus ardos Debilis : aut superet Mixti cum fortior illo Durities , tetro tunc lympha humore redundat:
Alpe-
(a) Nam salsus ah igni t&c. Prima caufla Amaritiei in aquis, ab igne sub- temneo nimis effervescente: qui cum Jiquores falsus exsiccet , io amaros convenit . Vide Bacc. 1.,. C.I».
( b ) Nostra etiam fälst {jV.Secuiid* caufla amaroris, ab exiguo calore , fl 1 ?' ' partes fubcrudas relinquit . Coni u ’ Bacc. loc. cit.
. (»; r»

Liber III. 147.
A/peraque indocili perstringit vulnere fauces. Solibus haud aliter quam cum non cocta malignis Forna per Alcinoi sylvas fubacerba palato Gustantum sapiunt: succosque oblita priores degenerant ; decepta suum nec servat honorem Crustumiis Pomona pyris, tenerisque Falernis.
Flumina quin etiam a exeas serpentia terra;
Fer foveas: clausisque solo sic obvia tractim Fsfluviis, aliter potuere subinde recenti Fermento redolere ; aliasque ingressa lacunas Credibile est alio linguam percellere sensu.
Salsus enim venis qui fluxerat ante , recursu Inde novo se Gurges agit; diversaque labris Focula mutato sitientibus exhibet alveo.
Troglodytum juxta fines , qua Phoebus ab axe Altior iEthiopas flagranti sidere torret,
Mirificis b ( nec vana fides) Lacus xstuat undis, Insanumque vocant ; vario mutabilis ille ^ n genio , varios certa nam lege sapores Frxstat: & alternis nunc hos, nunc induit illos. Qujppe ubi Sol terras oriens afflavit, amaros dat latices : medio sed cum micat altus Olympo , Liquitur in salsos: coelo si lumina ferus ■^eiperus ostendat, dulci tunc gurgite dulces Vertitur in cyathos , vitiumque emendat aquarum.
Unde autem Austeri , c vel Acerbi copia roris , ^Ut Acidi, aut Pinguis veniat: qui Dulcis, & Acer
T 2. Fon-
fa) Flamina quin etiam C&V.Tertia fum* a mixturä diversorum corpo-
- t b ) Mirificis &c. Fontis hujus,
iliiÜv m s > 1U-M Solis dicunt, me-
■tque h 31, c. i. Insanum vocari:
& ter in diem mutari.
( c ) Unde autem Austeri (fic. Reliquos sapores ab igne provenire cum Philosopho asserit Auctor: prout magis, vel minus adurit ; prout hac, vel illa fossilia in aquis exagitat.
(i) CiaU

.148 Inarimes
Fontibus accedat sapor additus; invia quamvis Difficiles aditus, inconceffosque recessus Abdiderit Natura , brevi tamen ordine pandam» Terrenas nam clausa subit quae flamma cavernas» Ipsa eadem multos non uno e corpore succos Exprimit. hinc Pingues dabit illa, Bitumine SulsuC Cogit ubi exurens : ubi volvit Hydrargyron , Acres. Hinc Acidos reddet Chalcantho incocta Trichitis. a Qui sapor at mordax» aut qui perhibetur Acerbus» Quique etiam Austeros effert potantibus amnes : Hunc lapidum mixtura , hunc & Ferraria, b large! Qua scatet exundans, atque hunc perfecit Alumen» Pura sed a primo qua; vena eruperit ortu ,
Hanc dabit illimi , fluvioque argilla salubri ; Qua lem stepe solo circum pubente solemus Despicere attrito stringentem jugera sulco : Mulcentemque animi jucundo murmure curas.
His alii adjungent se se (prout diisita multa; • Temperies lympha; sive htec, sive illa) sapores. Misy c etenim multa dum se Chalcitide c miscet'* Tum Fortes volvuntur aqun. Styptiria d Fontes Imbuit, effusi vel creta Bituminis? albent, plenaque spumosi reddunt muictralia lactis ;
Lactis ut irriguos miratur Cardia e campos. Stagna tibi vinosa fluent, ubi Stagna fodinis Orta metalliferi spargat pars illa vaporis ,
Qme
( a ) Chalcantho incoli a T richitis . De utroque Fussili , Vide Not. I. 1. pag.t.lit.l. , & pag.a. lit.c.
( b ) Ferraria &c. Ferraria, nimirum Ferri fodina.
(c) Misy . Chalcitide tsyfc. Mi ■
sy , de quä Piin. Iib. 34. c.n., Metallicum recrementum , cum Chalcitide natum. Chalcitis, de quS etiam Piin. loc. citat. , recrementum ejusdem generis , crassius Misy. dici' tur etiam Atramentum rubrum , # Pyrites atrosus , atris speciem pr serens.
( d ) Styptiria. Styptiria , Alumeil efl, ut iu Not. l.i. sag. zj. Ht.d.
( e ) Cardia &c. Cardia; Aqua d" lida iaporis lactei in Chersoneso J h ra cite, ut Bacc. l.i, c.ii.
(a)

L I B E R II I. 149
Quk violenta magis , qua; permeet acrior undas. Hac temulentus aqua Macedüm Lyncestis a oberrat Pascua : fecundo quas qui cratere meracas Ebibat, hic madido succumbet victus Jaccho : Ebriaque incertis flectet vestigia plantis .
Tales Bacchei b spargentes limina Templi, Eundentesque merum Latices sub frigora Jani, An-dron Fama canit Patri sacrasse Ly-eo.
Sed neque sensiferum species, nec inulta saporum: Nomina , non caussa; qua; sint , meus audet Apollo Concinuisse ; velit si quisquam luec noscere, noscet Hic prius , Sc numero poterrt comprendere certo» Quot lacrymis irroret humum Titonia conjux, Dum dolet Argolico confossum Memnona ferro j Aut» ubi somniferos, torquet nox humida curius , Sidera quot Vesper nocturno accendat Olympo .
Quid me igitur placido raptum de litore molles Trans Arabas novus ardor agit: sparsasque per a;quor Cycladas , Sc Rheni trans ostia , transque nivalem Aanachiam , & patrio voluit deducere cocto?
Una (licet tellus mihi nulla externa petatur ) ./Enaris una meis quresitam versibus addet Ora fidem : collecta suis nam plurima fervat L riseris fermenta Cavis, & plurima flammee Semina: qus liquidas passi m subeuntia venas Innumeros promunt diverso ex igne sapores .
Horum ubi per notas repetes primordia caussas: Quod nempe, ingenita dum se virtute refundit» Eosiile perficiat: fracto vel acumine turbet;
Sinta j LjnceßU &c. Lyncestis Macedonia; fluvius cujus Aqua epota ebrios reddit - U t pli n . l.z. c.106. : & Ovid. Metam, lih. , j,
{ b ) Tales Bacchei Fons in
Andro Insulä, prope Templum Bacchi j eidem sacer : qui , ut Plin. loc. cie., quotannis Nonis Januar. vini sapore fluebat,
(a) Nam

I so I N A R I M £ S
Singula mox oculis subjecta fidelibus ultro Inspicies , se se dum sensibus obvia pandent. Namque Color, namque ipse Sapor, Frigusque, Calor- Atque idem non semper Odor,Pondusq;Notanti (que, Gerta dabunt documenta, quibus clarescere origo Poilit, Sc affectje manent quo corpore lympha;.
Avia sed quando non se Natura liquorum Prodidit j &, multo quamquam tentata labore, Haud mixtura liquet; cum qui subtilior imbres Halitus illimes afflat, ceu corporis expers , Intentas oculorum acies, Sc lumina fallat5 Abdita tunc alio e latebris molimine qureram Eruere, Sc penitas conabor discere fibras.
Nam mihi, Septembres postquam venere Kalenda:: a Tunc, prius Eequales Titan, quam fecerit horas:
Et totidem luci , totidem diviserit umbris ;
Non percepta soli tunc vestiganda liquentis Dona; sed ante, tuos pluvio quam nubila calo Acta superfusis inspergant imbribus agros .
Ergo, renascenti noctem cum dispulit astro Lucifer (intacto nam tum fluit unda meatu , Quem Natura dedit) riguo te Fonte lebetem Explevisse velim, subjectisque urere prunis. Ferveat ille tamen justo sic tempore , donec Dimidio siccentur aqua;: ne forte recedat Omnis, Sc in vacuas abeat ne spiritus auras Indeprensus adhuc . reliqua; pars coctilis unda: Protinus excitos exhalat ab igne vapores.
Tunc Sc odoratu subitb sensisse licebit,
Quje gremio AEnarie foveat: quibus imber abundet Eofsilibus : Nitrum-ne magis, tetrum-ne Bitumen »
An
(a) Aff
(a) Nam mihi Stptemhes ts’*.! Fossilia aquis immixta , habes peni» os, & alios modos ad investiganda jBacc. l.i. c.+.

Liber III
ifi
An ne Apyrum, b an saturos diffundat Alumine odores?' Ipse etiam , medio qui tum subsidet aheno, Limus iners tibi signa feret; dum pondere pressus Labitur » Sc lapsu subter stagnante resistit, -fäquoreä sedenim latices salsugine foeti ,
Albentem posuere scobem : qui sui sura celant, Putida liventis linquunt purgamina facis .
Qui Cyprio multum arre scatent, hi sorde residunt In viridi, aftivis qua Solibus usta nigrescit.
Dant rubra immixti ferro : dant livida plumbo Recrementa; aliis, aliisque metallica subLunt:
Ut suffecta suis emergit vena fodinis .
Sic demum edoctus , certo velut indice , disces Quos tulit illa habitus , patrioque e gurgite mores.
Id tamen ,J at multis experta indagine folers Assequar : immundos bibulo si gausape rores , Quod teretem aisimiiet converso turbine conum » Lxcipiam ; proclivis enim eluctabitur omnis Tunc humor, guttisque ibit per cola profusis: Multaque consperso stagnabit glebula fundo ;
Qua: tibi qutesitum sua per vestigia tandem Una dabit specimen . ramentis namque retectis Mixtaque constabunt, & aqua: natura patebit.
Sat mihi prceterea nota: c experientia Virgas Explorata : aliis vetitas deprensa per artes,.
Auctu-
( a ) Astrum . Vide Not.pag.i 3. iis. e.
( b ) Id tamen &c. Mod us ad di- 6'iuscenda eadem Fuffilia per Filtra- tionem , ut ajunt.
( c X Sat mihi praterea Es’r.P.Gafpar Scbottüs Societ. Jesu in suo Thau- tnaturgo Physico , sive , Magia Vnnersa- i" Nature, iyj Arti-!, Par. 4. l-\-S)ntag.^. r e S ymp*th., & Antipatb. quarundam yantar Um c.i.De Sympathia virga cor). '**'* cum metallis , usum hujus virga
in metallis quarendis reprobat: Mul- toique retet!id ipsum sentientesrinter quos Agricolam, Arhanasiuni Kirche- rinm,aliosque. Nec vim a natura inditam ad id recognoscit in virgis: sed vel Casui , vel Damonis opera attribuit. Metalloscopi verb pro licito usu Itant; multa tamen requirunt , ut Virga virtutem exerat; intet catera, ut bicornis sit, ut pugno ambarum manuum coullringatur &c.
(i) VU

tfz Inarimes
Aucturis male parta sacro patrimonia censu; Nusquam tuta tamen, nunquam tractabilis ulla Visa manu , admisso faciet quam crimine sontejn« Scimus , ut arboreo dissecti e stipite rami Indicis officium subeant: cum nempe bicornis Virga manu regitur» pugno constricta tenaci.
Sic facili ostendet ductu qua multa metalli Vena latet , diti vel qua tumet ubere tellus ; Fossor ubi effractis violento vulnere ferri Visceribus terra; latet obrutus : unde reverti Si liceat » fosso redeat male concolor auro . Novimus indocti plausum captantia vulgi Plurima » qua; triviis vanus dispergat Aruspex . fit corylo argentum respondeat : reraque monstret Fraxinus : ut plumbo piceaster adhaereat albo :
Iit ferri immersum caveis tibi denotet aurum Virgula . nam plures postquam descripserit orbes In gyrum revoluta, acie tum versa quiescit, Atque affixa ha?ret, partique obvertitur illi,
Qua; sperata diu, quaffitaque dona recludet. Parrhasiam qualis Magnetica fertur ad Arcton. Cuspis ubi» 8c notis indulget amoribus : unum Illa polum repetens » unam circumvaga metam Quaerit amans , Helicemque suam, sua gaudia, poscit}' Donec ad optatos c«li conversa Triones Sidere laeta suo, votisque immota sruatur.
Secta metalliferas ita quaerere Virga latebras Dicitur, injusso rapitur quo nescia motu.
Hoc Natura parens , aut hoc praesentia ramos Ingenio induerint cantamina : tu tamen usus Hos fuge ; namque dolis isthaec obnoxia scmper Alea ; nec magicas praestat praediscere fraudes, Taenariosque dolos, percussaque foedera Diti : Primigenas retegant ut cognita balnea partes.
Sat

L i b e ß. 151. i yj
Sat tibi continuo Veterum sudore paratis Utier exemplis: varias & noscere caussas,
Quo gens culta modo multos experta per annos Edidicit solidis olim deprendere signis . .
Quid male turbineam fragili tentare Charybdim Puppe super Piscator amat, qui tuta propinquo Solvere lina mari potuit , prrcdäque potiri ? Demens ! ad rectam qui non explorat amussim Sedulus Inventa , & fidei suspecta requirit.
At quibus arridet subtilius intima rerum»
Et sedet haec animis acie lustrare magistra:
Aucta recens aliam dedit his industria mentem. Vitrea, 3 ( namque operi genus id magis apta putan- .ffirea dum , simili vel quae compacta metallo (tur: Vasa, recremento sallunt tentamina multo )
Vitrea bina legunt: capiant quorum altera lympham: Altera , quos fervens exhalat lympha , vapores. Elis angusta nimis longo extenduntur. hiatu Colla , sinusque capax distortum turget in orbem* Tum denso levisse luto tum naiada Vitro Ingerere, immissos Foculi quod perferat ignes, Profuerit.gemini hinc atque hinc simul utraque vasis Oscula nectuntur, caeno sed perlita : ne qua Porte interclusos effundat rima liquores.
Hos habili subjecta manu Fornacula tandem Excoquit, excitis spumant dum Vitrea bullis turgida , qua; gravidam praebent humoribus alvum*. Posta vaporato stabunt tunc altera fumo:
Qub facili irrumpet per colla innexa meatu. Excipulo gelidus qui circumfunditur aer Pomiferam in. guttas tunc solvet frigore nubem.
V Hac
C») Fitrt*(^«-.Describitur hkVasi ftilUtorium.ut»junt.vulgy.*^**

if4 Inarimes
Hrec ubi , discussa craffi contage madoris,
Fluxerit in veterem Liquidi conversa figuram j Arripe tunc» & rapta manu sejunge remoto Vasa luto : pateris Sc mox inverge : profundent Illimes terso penitus purgamine rores Illa : sed ha;c denso sordebunt plurima limo .
His actis, deprensa brevi documenta sequentur Tempore; quamque liquor nostris vim naribus halat» Quodque fapit, tacto promet tibi ligna palato: Abditaque evenient genitalis corpora vena?.
Hos autem stillandi usus, pra?ceptaque claris Divorum auspiciis ad nos delata recenset Primitus antiquo vel Fama antiquior ,a?vo.
Ltna?o ha?c olim (si rite audita recordor ) Ignipotens Inventa prior Vulcanus ab antro Extudit$ aethereo fulmen dum forte Parenti Cudit agens, trifidoque armat fera nubila telo. Namque Omole, & totis afflata Ceraunia saxis Ut tremerent , ruerentque gravi concussa ruina Masnala : flammiferi tunc semina sulfuris» atras Miscuit & pluvias partes , & grandinis iras Terrificas, Cosli, tempestatumque frementum Sibila, & Alpino foetas Aquilone procellas. Interea admotis per ahena undantia flammis Fnfa liquent dum cuncta , fluit subtilior inde Spiritus ; hunc tumida; sparsum fulgoribus sethr# Fulminis infundit radiis , manibufque suburget » Lethiferum donec Steropis , Brontisque. cannnis Exit opus, quo sacra Jovis vel dextra superbit* Verum ubi nullus odor jacto suffimine , nuilU S Vel sapor indicium quaffiti Foffilis edit j Nou alia in primis , multove frequentior usu Corporis immixti te certum regula reddet: Alterius.densata situ, secretaque vasis
pus-

Liber III.
Purgamenta suo quam si rimabere cceno . '
Tunc etenim poterunt oculo discreta sagaci Sub sensum cecidisse : notas hinc denique certas Prodere , & occulta: speciem docuisse fodina . Prassertim igniti a si quando lamina ferri Partibus his , fundo qua dudum hascce sub imo,« Spargatur ; tum Sulsur olens exspirat , & auras Inficit; at Nitrum , vel qua Chalcanthon , Alumen Vel referunt, albo discissa hac polline sidunt. Salsa crepant sparsim fragmenta, Argilla quiescit, Et Ginis, & Gypso Calx mersa : at catera facis Pars fluit in tenuem sensim resoluta liquorem.
Et licet undantis non his manifesta metalli Conditio patuisse modis tibi poflk : aceto Dilue relliquias , validi seu munere Bacchi,
Quod tibi stillicidj fervens labor extrahet , ut ter* Vel quater Ustrina violentum senserit ignem .
Olli ubi miscueris sordem , tunc sorde relicta Pura metallifera constabunt semina stirpis.
Quod sequitur,non unus aquas,non scmper & idem Afflat Odor. Tetro pariet nidore mephitim, b Pollutasque premet nares graveolentior, ipsum plurima si putruit pars non digesta sub ortunu Primaque nativo foedavit corpora tabo.
Hinc rivos delata inter proceslic, k alte Gorripuitque Lacus, k olenti vestiit ulvi.
Nec fluxisse semel lethali imbuta veneno Dicitur ; Herculeos ut quondam fluxit in artus Didita, Nesseo venit qu«e sanguine pestis.
Hoc mage , non cocti si depurganda metalli
V 2 Ex-
( a ) Pretfertim igniti &c. Experientia haec ex Bacc. Ka. c.}. ^
( b ) Tetro furiet nidore &e. Teter Odor, Primb } ex Aristgt.+.Mtfw.,
ex desectu concoctionis partium mixtarum in aquis. Secundo ab excrementis metallorum non costis ab igne - Tertii» a sulsure,bitumine,&c.ut Bacc.l.^.c.fi
( a ) dspbal-

2 f6 Inar imes
'Excrementa rotet, Lacubus vel sulfura vivax Flamma bitumineis interserat > ilicet omnis Deperit illuvie virtus labefacta ; putrique Tabe salutiferum deperdunt Balnea robur .
Cerne, Pala?stinis Arabem qui finibus arcet» Fluctibus obductum torpentibus Asphaltitem j 8 Cerne, licet, dire vel nunc vestigia flamma?, Ultricis scelerum flammae, quibus impia quondam Fulmineasque faces , meruitque & Numinis iras Progenies ( at tu Numen malesana timeres ) Camporum in medio» picea? ferruginis instar» Putidus ille» situ lucem contristat inerti.
Arva Dicarcheo quondam funesta Colono , Bajarumque sinus , Cumarum & terruit agros Mortifero pasdore gravis : dum pascua circum Inquinat, & Volucrum vetat ire impune per auras Agmina » qui resonat facti de nomine Avernus . b Nec minus Amsancti c polluto vortice valles Obruit unda nocens , turpi dum marcida fluctu Eluctata ruit per hiulca; viscera terra? :
Infernasque aperit fauces , atque ostia Lethes .
At meminisse velit qui ca?tera , cartera mecum Expediet Phoebus - Martis Syma?thia d lucos
Seu
(a) Asphaltitem (*/c, Asphaltites celeber Judteae Lacus in Pentapoli , ubi olim Sodotna,mmc Mare mana. Nihil pister bitumen gignit, ut ipsum nomen sonat •• quippe Latinis bitumen.De hoc Plin.Iib.j-c.i6., & Strabo I.r6.
fb ) Avernus . Avernus , Lacus in Campania , inter Bajas , & Puteolos. Etiam nunc Lago d’Averno , & Di Tri- pergolx. Avernus porrb ab A'opvsf, ex a privativo, & O'pvic , Avis: hoc est sine avibus ; talem enim olim expirabat mephitim , ut super illum aves impune volare non possent j quod tamen
inter fabulas reponit Strabo. Nunc ve- rt> non ira. Vide i.Ä.p.joj.jcaussamque discriminis reddit Servius in jSn.6.
( c ) Nec miniis AmfanSifac. Amsancti Vallis, vulgo La Valle di Fri- eenti : ut ex Sanfeiicio Ferrar. .- Locus in medio Itali® apud Hirpinos , aquis adeo peltiferis scatens , ut accedentes perimat; ex quo inibi fictum Inferorum spiraculum .
sd) Symathia &e. Symathus Sicilia: fluvius , Indig. /arretta , & aliis Fiume di S. Paolo .- inter Catanam , & Murgantiam . Ilium Virg. Aon.A. circa Marcis Lucum fluere asserit.
( a) F/«-

Liber III. rf-
Seu circum , gemini seu flumina pigra Palici . » Seu quä finitima; non aqua Pientia b genti Stagna fovet, miseris vel non innoxia brutis. Adde super Laticesque Gelee, c Cyanesque lacunas ^ Persephones furto celebres: quä Tartara, & Orci Antra novo quondam patuere adaperta barathro . Namque ferunt, e deprensa trucem Proserpina Ditem Cum fugeret, Nymphas, Cyanemque in vota vocasse. Tum Cyane, insontis casum miserata puella;, Nequidquam imbelli Plutona repellere dextra Nititur, & tenues infirmo pectore vires Opposuifle j mora; sedenim Saturnius ibat Impatiens : validoque movet dum sceptra lacerto, Tum Cyanes percuifit aquas; exterrita furvos Excepit Nymphe patrio cratere jugales.
Tunc via Cocyti facta ad regna horrida Fontem Per medium : late tunc Fons Phlegetonte refuso Lurida Tamarii retulit contagia Stagni.
Ex illo , tacitis dum fletibus ora liquescunt, Ossaque mollitis abeunt evanida membris In latices , lymphaque fluunt pro sanguine ven-e: Haelit aquis Cyane, nec se se agnovit in illis ;
Qua s
t a ) Flumina pigra Palici &c. Pa- ibus noxia : ut Bacc. loc. cit.
licorum Lacus,Indig.itfgo di Naptbia , teite Faiello , inter Leontinos , & Menas in Sicilia , a Palicis gemellis fratribus Jovis,& Thalia: filiis nuncupatus : iuperitirione , ac Poetarum fabulis celeber . Consule Bacc. I. 4. C.8.. Scatet nunc tribus fontibus, quos Napbtias Incola; dicunt .- frigidas quidem , & putidas habet aquas, sed aliquibus morbis salubres.
( b ) Non equa Pientia g/c.Pientia, ltal. Pienza , a Pio 11. P* M. dicia : olim Corfinianum i >» colle , & agro Senensi - ubi lacuna frigida ebullientes aqua animantibus omni-
( c ) Laticesque Gela t&c. Gelas Sicilia Fluvius , vulgb Fiume di Terra
Novat ut Clnver. lib. j. cap.4t., non longe ab Urbe olim Gei! , ubi nunc Alicata , teterrimnm odorem emittens . Vide Plio. I.4. c . 6 .
( d ) Cyanesque lacunas (0 /c. DlIOS alserit Bacc.I.4. c.8. esse Fontes in Sicili! sub Cyanes nomine, non procul a Syracusis, qui nunc Indigenis Pi- sma & Pismotta ; Proserpina: lacum alii appellant.
(e) Namque ferunt ^V.Habes hffiC omnia penes Ovid. Metam. l-S- Fnh.e,
( a ) HI 1

i
158 I N 'A R I M > E. S
Quas male foedatas Erebei aspergine sellis
Odit adhuc 1 refugitque graves . hinc horrida Vültll»
Nec dilecta suo posthac arrisit Anapi.
Sed madidos quamquam tabo, illuviequ.e malignos Terra Lacus, Fontesque sinu depromat inertes 5 Non aliis contra deerit sua gratia Stagnis j Cum vel odoratos videas htec undique nimbos* Et Cilicum lectas redolere fragrantia messes.
His fruitur a sensus his blanda lacessere fertur
Ponte suo felix Regio , quae culta renidet Euphratem, Tigrimque b inter, queis nomina debet. Hic etenim c quondam peregrini ut litoris hospes Forte sedet, ripasque premit Saturnia Juno: Tunc ripae» Hyblaeis afflati & floribus amnes Spiravere novos , primo ceu vere, vapores .
Has etiam Ausoniis d vel nunc illustria terris
iEmilia tibi sparsa via dant Oppida lymphas, Multa ubi conseritur Iacrymato camphcra gummi. Sic celebres olim Bajano in litore Fontes e Commemorant, gratam fundentes naribus auram* Et pariles, duplici pulsata Pelasgia f ponto, Agricola exculta; qua conserit arva Methones , S Probet ab efFoffis putei penetralibus imbres:
 Quos
( a ) His fruitur : (sic. Describitor hic Fons Chaburse in Mesopotamia: de quo Plin. l.j i. c. j. Unus , inquit, in toto Orhe traditur Fons aqua jucundi alentis in Mesopotamia Chabura*. Fabula rationem afferunt , quoniam eo Juno per- fusa sit .
( b ) Euphratem , Tijrimque (sic. Mesopotamia scilicet , a (tiirn roiv vorapttöv , hoc est , media inter a- mnes , Euphratem , 8t Tigrim . Vide Oliver. Introd. Ccog. I. c. i j.
Aquario oppido , aqua,qu£e bibitur in Balneis Camphoram redolet . fusius tamen idem l.j. e.4.
( e^ Sic celebres olim A e. Hoc ip- sum ex eodem lib. 1. c. 1 J.
(f) Duplici pulsata Pelasgia &e. Pelasgia, Peloponnesus nimirum, Junium inter, & jEgaum mare extensa. Ital. La Morea : qua; Pelasgia olim a Pelasgis incolis dicta est, ut PI.I.4.C.4.
(g) Jhid conserit arva Metho- nes (si c . Methone , vulgb Modln in
( c ) Bic etenim & c ' Vide Not. j Peloponneso . H'ic . P. Arduino Soc„ super, lit.a. Jesu teste , in Not. J.31. c.j. Plini i,
Cd) Has etiam Ausoniis (sic. In viä Puteus est aqua Cyzicenum un- E milia, inquit Bacc. I.3, c.13., Sub |guentum redolentis} aitque meministi
illius

Liber III. i
Quos inter talis volvit se fluxus odorum»
Cyzicos iEmoniis qualem jactabat ab oris .
Ipse etiam ( qub luxus iners, mollisque voluptas Non subit irrumpens ? ) genio blandita nepotum Certat Achtefnenios imitari ars -semula rores :
Lt segetes balinea docet retulisse Sabteas Artifici medicata manu . Te namque severos Oblitam Curios: claraque a stirpe parentum Degenerem, bis olim fama est te, Roma, a pudendis ludulsisse modis ; balano Nymphaea liquenti, Mercibus aut Syriae tunc cum maduere profusis, ßarbarico Arsacidum tunc Sc rorantia costo Labraque , Sc infectis sparsere sedilia muris . Plurima fiepe suo Narcitiina , b Susina b succo, Irinaque, b & Cyprino b Mendesia b mixta fragranti Magmata , in Asiacas verterunt balnea Thermas. •Romanos rerum Dominos dum vincere Tellus Asia , Sc imbelli potuit submittere cultu .
Non tamen in Laciis carpenda licentia Stagnis Tam mihi: cum serpens penetrarit in horrida Martis Castra lues, jam tunc unguenta c exotica partum Jus sibi quresierant, nullo -prohibente , sub armis; Indignata nefas Soboles Mavortia quando Horruit imbutos nardo, myrrhaqne madentes Profluere indecores dura sub callide crines .
Quin,
lilia, Pausaniam In Messeniacis cit- Ca finem, & Athenäum I.4. pag.i?4. _ fa) Te y R.oma^ pudendis &c. Apud “"etqnium cap.J 7. de Caja Caligulä: pfde Heliogabalo apud Lampridium pRimus amborum jussu delibucus Alneorum parietes unguentis: ut odo- rem >n corpora , qua lavabantur, * ra nsf Hn< j erent _ Testatur hoc idem -Cajo Principe , aliisque Plin.
( b ) Plurima fabe suo Sf * > Hac,
& alia multa unguentorum genera habes apud Plin. lib. Icap. 1. Ec Narciffina quidem , qua;, ex Narcifli radicibus: ur idem lib.. 11. cap.19.: Süfina , qua ex liliis conficienbanrur: Susa enim lilia Phoenicii bnguä appellantur. Irina,qua ex radice Iridis, vuigb Giglio pavonazzo. Vide PI I. 1 t.c. i.,Lr alibi.Cyprina,qua ex Cypro.Me- desta,qua abUrbe Melesio iniEgypro* ( c ) Jam tunc unguenta &c. Consulatur Plin. 1.1 j. c.3.
- ( a ) Xiant

ußo I^ARIMSS
Quin , bellatrices septem qua; collibus Orbem Submisere Aquili? festis plerumque diebus Turpatas fuso macularunt unguine plumas.
Scilicet ha?c decuit victrices pompa : subactis Gentibus» ha;c merces , htec praemia digna manebant« Fluxa sed artifici non hic Myrothecia qua;ram Luxurie : Natura suis dum provida me nunc Allicit exspirans» captumque oblectat in undis; Fluminaque Eoas Arabum redolentia fruges Tot mihi Orontseo perfundunt nectare campos.
Nec modo fatidica loquitur qua; Pythia lauro , Non qusrenda Tripus » ut odori caussa liquoris Reddita, fe tandem manifesto in lumine prodat. Nam bene digestis a & rerum summa latentum, Partibus » & serpens terra; intra viscera prostat Cuncta calor : tectis ingens dum clausa caminis Corripit igne solum fornax , latebrasque perurit. Tum commota diu , flammäque agitata perenni FoiKlia halantem fluido coguntur in alveo Deposuisse animam, Sc bene olentis munera vita?« j Ipse etiam , radios jaculatus ab sethere , Titan 1 Excoquere , & gratos poterit concire vapores,
Quos Nabath^a suis peperissent germina sylvis.
Qme tamen ut nullis pateant obducta tenebris» Ars tibi, qua; flammis floresque exstillat, & herbas, Hoc dabit exemplar , Verique in imagine figet. |
Haud etenim abfimili sub terram more, modoque | In scatebras infertur odor , quo siepe rosarum ;
E soliis , calthäve humor factitius haurit.
Tunc ubi veris opes, per aprica; Chloridis hortos» Aut juga Cecropij dextra populatus Hymetti,
Messa) Nam digestis &c. Caussa I coctione per ignem subterraneum, ve* * Sdoris in aquis a perfecta partiumcon-1 per Solent.
* (a) Dom

L i s e r III. i6r
Messuit; inclusasque cavo Myropola metallo Et gemere» & lento jussit torrerier assiu .
Sic vapor inde fluit» cum per frigentis alieni Se convexa rapit » sursumque per aera gliscit Eumidus ; effuso nam circum algore solutus ( Quä via per vacuum patuit siphone foramen ) Guttatim Ambrosia; riguos decurrit in imbres; Quos neque thuriferis dives Panchaia lucis Consita» Jdumseo nec jactant balsama trunco;
Non Laser» aut miti pretiosius ambar amomo. Lilia tunc violis » Sc bacchare zingiber , Sc tunc Narcissusque , thymumque , & crispo cortice gaudent Cinnama nativum phialis erumpere nectar »
Et saliunca , rosoque , & odorifera calaminthse.
At non delicias Phoebo vacat ire per omnes, Elora , tuas ; sistamus . erit quam grata laboris Meta reversuris iterum » cum crastina primum Surget Eos! tunc poscet ebur , numerosque requiret Inarime, Sc patrias rursum revocabit ad oras. Interea tacitasque fides, citharamque silentem Excipe , Lysiadum PRINCEPS ; tibi plectra resignat Delius , ut fato per te meliore fruatur .
Auspiciis sic leeta tuis Sc grandior ibit Nomine: sic alios, Duce te, Phoebea recludet Ehoemonoe latices; vel quos meus haurit ab alto Gurgite , patriciam dum proluit Annibal a urnam; Austriaci seu clara canat pnesagia parcus : b $eu Magni exortes CAROLI c velit ille triumphos
X Tor-
: ( a ) Dum proluit Annibal «r-
CsV. Dux nimirum D. Annibal | ™«chesi lls , e Camerots Marchioni-
I faus . Patritius Neapolitanus, Aucto»
1 n- olim in h umanio ,ibus disciplinis
Auditor.
( b ) rluft,i aci f eu dara &c. Unum «laudati Dacis Operibus Italo metro
conscriptis, cui Titulus: Poema per la nafcita dei Serenißmo Leopoldo dreh duc a ß Auftritt , e Principe deis Afturie.
( c ) Seu Magni exortes CAROtt &c. Alterum ejusdem Poema, libris octo comprehensum , & inscriptum: Carfo Sefio il Grande .
( a ) Crh

Inarim es
Torquati vulgare tuba » quos Cssar ab ortu , Quos tulit invictis nostra ha;c ad tempora signis. Sive tubam JEfc hyleo libeat mutare cothurno 5 Atque iterum infelix scenae reddatur ab Orco Crispus i 3 & attonitis circum spectetur Achivis Sanguine Achilleos placare Polixena a manes .
(a) Crispas &c. Tragaidias ejus-, dicitur , cum primb in illasaP.Ste' dem innuit Auctor ! quarum prima, Iphonio Soc. Jesu adductus fuerit. Se' - II Crispo: qui iterum Icenis redditus I eunda veto Ia Voiissena ,

-sind, Sfsallar
t/ vr
rrpi
ff?'
WW
qNMft
WM
/ '■'pÄfill
W
i'a!W (!"!•!■ b/M*! 1 !!’Mi
MML
K f'ti.

- 6 ;
INARIMES
LIBER IV.
jjfOstquam libratis non uno examine caussis
Eruta lympharum patuit Natura : suifque Exhibuit se nota Cavis ; da , Phoebe, latentes Scire potestates , & vita; munera lymphis Indita i Pceonios ut Stagna recludat in usus Inarime , medicosque ferae Mortalibus imbres .
Tu mihi,quem Proavum titulis famulantibus ambit Eartus Honor : propriis gestit quem Gloria factis ^emeruisse ; quibus l<eti vel ab rethere possint Majores crevisse tui: FORTISSIME REGUM, ■A-nnue j qusque sitim relevet, qua; mulceat a;stum» Elsc quoque regales inter quassita penates Eonte tuo mihi vena cadat; potumque ministret Elandius $ a;thereo cui non certaverit haustu
X x Im-

' i 64 Ina r imes
Immortale licet dia inter fercula nectar.
Interea Latiis, age major Apolline , plectris', Carminibufque fave : plectris bene cognita quando Gaudet ovans , Sc carmen amat , qua; carmine virtus Digna gerit; testesque cupit libi jungere Musas. Qua; mora ? dum crebro repetit tua nomina plausu» aEnaria; te redde mea;; folioque potitam Redde chelyn ; nam forte tuis tractata Camoenis Grandior heroo didicit sonuisse cothurno .
Vestiganda tibi valida; miracula lympha;,
Ni renuas ; reparent ut amico balnea vires Effluvio ; ut vitium venis calor excoquat segri Corporis, & Thermis exsudet inutilis humor; lltque calorifica; morbis medeantur Arena; .
Quamquam o quid dubiosDivüm sine numine calles Ingrediar; nulloque prius vestigia gressu Trita velim premere, atque audaci insistere empto? Tu modo, tu facili saxa inter inhospita cursu - Sterne viam : raptumque solo duc ardua tecum Per loca , non humili per ce subeunda curuli ;
Te sequar, o nostra; meritS laus altera gentis, Hesperii primum, Cceli nunc Sidus Eoi ,
Et decus , Sc castris honor addite Loyoleis , Saberide : Oceani pulsis quem sepe procellis >
Quem Stygii domitorem Erebi, Ditisque potentem Gangaridüm fines , primique cubilia Solis Indigetem sensere ; aris cui plurima fumant Thura : vel Arctoum fluctu quii Caspia Taurum Perluit, auriferum vel qua Thetis haurit Hydaspem' Ergo age, te tanti Numen , fidumque laboris Auctorem accipiant Muse . virtute tumentes Hinc alia Inarimes fluxisse salubrius Amnes, Auspice te, discant. neque enim tua Numina pri* Sentiet; imperio nam te venerata jubentem (mdm
pa-

I* I B E R IV- I Sf '
Paruit unda tuo : a tunc cum salsuginis expers Temperat in medio praedulcia pocula ponto : Enectosque siti reficit: morbosque repellit» Virtutem insinuans. Tuque o, cui prima labantes Birmat humi Tellus concussa tremoribus /Edes > Borgiade * meritis Siren quem laudibus auctum Rite suos inter celebrat, patria agmina, Divos: Et tutelares obnoxia substruit aras. b Tu quoque luctantem sub iniquo pondere Vatem Auspiciis dignare tuis; atque omine dextro,
Alme , prafi ; mecumque /Egros miseratus anhelos, Da, precor, /Enarise medicos cecinisse liquores.
Sed jam pennigero vectum per nubila dorso , Dum loquor/, Inarimes volitans deduxit in Actam Pegasus : optatam praepes terit ungula metam . Salve clara parens medicaminis Infula : lymphis Glara tuis: patrii tibi res, Sc Fontis honores Ingredior: notas ausus contingere Thermas* Pergameasque c fero celebrata ad balnea leges.
Non ego nunc primum tetigi tua litora remis Icta mihi ha?c alias , aliafque ha?c unda phaselo Ingemuit: dum fessa senex jactaret Opheltes d , Brachia, remigio fidens requare Melanthum. d Ah quoties tenera? primaavo in flore juventa?,
Cum vix Palladias possem studiosior artes ■ Excoluisse : aditus , & opaca nocte silentes
Co-
fa ) Paruit unda tuo (&c. Coilfu- Je Lect. z* Noctur. in Festo S. Fran- cisci Xaverii, ubi. sic : Tantum mari - n * aqua signo crucis convertit in dulcem , quantum quingentis verioribus , qui siti adigebantur ad mortem , diu susserit : qu£ in varias quoque regiones asportata , -<£gri Plurimi f uiith f unati f unt .
(b) Et tutelares Neapolis
quippe O. Francisci de Borg& patrocinium contra motus terra? experta, inter suos Patronos illum adscripstt anno 1695.
( c') Pergameasque fero &*c,Hoc est Galenr medici, cujus Patria Pergamus.
( d ) Opheltes &c. "Melanthum &?• Nomina Portitorum , quibus usi fune Pulcharelfius P®on. l.i., & Giannet« itaf. Nauticor.4,
(a) Ps-

i66
N
R
M E
Conor inire vias , latebrisque educere verum! Multa movens animo , latices novisse salubres» jEnaris Ora tuos , stabili fert corde; voluntas .
Et licet exiguam toties delusa secet spem Hactenus, incceptisque magis mens asgra fatiscat» Perstat adhuc , & magna audax invadere tentat. Sa:pe Pithecusas scrutatum balnea pernix Cymba petit, repetitque : orsisque audentior ipsis Ssepe redux iterum servata remetior. obstet At labor, & cassis quamquam Sors invida votis: Mutato tandem risit non aspera vultu.
Litorea tacitus nam dum spatiabar in umbra: Ecce mihi ante oculos torto succinctus amictu Pronium in morem grandi Podalirius a arvo Clarus: Apollinea quo non pra:stantior alter Et tractare manu , atque abstergere vulnera lymphis. Limniace hunc olim genitum Vibonide', b litus Tyrrhenum juxta : doctumque Machaonis artes Excepisse sinu fertur : multosque per annos Ipsa suos Fontes , vim Fontibus ipsa repostam Inarime docuisse . Homines hunc Delius ultra, Evectumque super patria: fastigia sortis Sustulit abripiens . olli sic abdita rerum , Liminaque humanis patuere impervia plantis.
Tum verb, jequores residens in margine ripre,
Ut me conspexit properantem , & nota petentem Litora, procedit : testatus gaudia risu
___ Ex-
se doctum a Podalirio adhuc Adole* icentem fabulatur.
( h ) l.hr.rAacs hunc olim genitftnt Viionide Vibone quippe , Ira!-
Montoleone , in Brutiis narus est Jasoli' nus. Apposite Matre Limniace genitus 'dicitur : utpote qui de Balneis ta« ►solerter egit: A ifJtvn porro Stagnum | Latinis sonat.
(a- /Iter-
(a) Podalirius &c. Auctor sub Podalirii personä Julium Jasolinutn Medicum Vibonensem repraesentat: qui aetatem penb omnem in AHnariS consumpsit ; miramque assecutus cognitionem Balneorum ab aliis, & ab ipso recens inventorum , eruditam de his conscripsit Historiam ; aquS cum Poeta multa , & pnecipua.eruerit, meritb

L I B E U iVr 167
Excipit, & dictis senior compellat amicis .
Qui genus ? unde domo ? quis amor me finibus illis Intulerit ? caussasque rogat ; dextraque prehensum Tt fovet amplexu , & collo dat brachia circum. Ilis equidem incensus studiis , hoc denique victus Officio meritas , dixi , tibi reddere grates Non opis est nostra?, rerum dulcissime, qua? te Tam facilem votis hominum dant aurea rursum fecula? qua? talem flEnaria? sors appulit oris? fortunate Senex, si quid mea plectra , lyra?que , Ant mordenda olim laurus mihi Delphica spondet; fierio extendes redivivum carmine nomen. Oeiphobes ultra Soles , Pyliamque senectam . fer me namque redux, solidoque perennior a?re Stabit honor: parta?que feres praconia laudis« mea Pegaseo fortasse insignis ab cestro Inarime, cantuque vicem, fidibusque rependet. Nam mihi , ut aequalem Pyladi devinxit Orestem, firithoo sincera sides ut Thesea , major Te modi» junget amor : felix ut originis auctor Indigenam coelo junxit Natura sub uno .
Non alios alio siquidem sub Sole calentes Incolimus fines: lato nos ubere nutrit farthenope ; & varia quamvis regione locorum , Usto eadem gremio Genitrix complectitur ambos. Vitales primum jucundi luminis auras Hausimus, egelidis qua flexibus errat Aternus: a Tt famulam prono tibi gurgite subijcit urnam, *nclyta Samnitum Princeps ; qua? nescia fati v esti nos b inter cineres, Amiternaque propter
Ru-
&'• Fluvius amcenif- Indm i a< 1«'1e moenia decurrens. Qus 's'* 0 - qui deinde aquis au- a mutato nomine , i« Pefcara di-
citur; Arcique pr»sidio munitiflima dat nomen .
( b ) Vefiinos inter cineres ^Amiterna- que proster Regiones nimirum ve-, teres,

l68 I *N A R i M E S
Rudera , praeterit« reparas dispendia Fama?»
Hic natale solum , Sc genti cunabula nostra?
Sors dedit ; unde Aquilis victor sua tela ministris Caesar- in. Odrysium poterit fudisse Tyrannum.
Sed mihi non patrio senium componere tecto Posse datum : rapuit vix pubescentibus annis Extera me Tellus , aliasque abduxit in oras: Hospita lunato Siren quas aurea portu Exhibet , & vitreo circum cratere coronat.
Hinc ego pacatis freta per Neptunia ventis Vela dedi ; toties avibus tentata nefastis Ha?c iterum Balinea petens ii forte dedissent Sidera nunc laticum scrutari Arcana latentum . Namque (fatebor enim) fatis huc actus iniquis Non semel : hic Thermas , ignotaque balnea quamvis Observata diu relegam : caussasque requiram Tantarum ignotas rerum ; tamen avius erro Qua m procul, §c ficta deludor imagine Veri!
Non tamen abstineam ; quas olim dura negavit» Expediet Fortuna vias jam prospera, nec me, Nec Natura suum frustrabitur irrita ductum. Ingenita ad Fontes a rapior dulcedine : lymphas Sponte sequor ; nostro ( si quidquam credimus astris) Natali inflexa nam cum pradnxerit urna, Qnterere cognatas compellit Aquarius artes z Blandaque ad has tanti violentia sideris urget. Qua re age ( quandoquidem valido pr«cordia thyrso Spes quatit insiliens laudisque arrecta cupido Acrior in pectus prasdulcem incusiit amorem )
Pan-
teres , ubi nunc Urbs Aquila Samni- tiim Princeps.- ex Amiterni , & Fur- conii , celeberrimarum olim Urbium, reliquiis.
( a ) Ingenita «d Fontei (Zfc. Non abs re hoc de se Auctor s natus est
/
mense Januario sub Aquarii d'
sub
ideb
dere quod cum prsesir iis , qui ipso lucis usuram accipiunt , i“-~ operam suam in Aquis suSpte Natur» locare dicuntur a Manilio
, . pa
( a)

L *t b e L IV. r§9 Panclä viam » csecofque aditus: nequa invida frangat ^ox iter: atque animum longe a ratione vagantem, Aversumque procul studia in contraria vertat.
Dis mihi qua: dudum felicibus imperat oris Per te Nympha , meas non aversata Cammnas ,
Det latices libare suos , viresque salubres Noscere: queis toties armis exuta, dolisque Atropos, exhausto renovavit vellera fuso.
Tum Senior: Puerum quando te cura remordet' Digna viro : & forti moliris grandia nisu :
Ipse adero : rerumque libens occulta recludam Protinus , Sc notis per me Isetabere causiis .
Magna licet, reliquis nondum concessa , reposcas: Magna feres; magno tandem potieris honore Victor, Sc Afcrafis volitabis ad tethera pennis.
At dubiam posthac anceps sententia mentem Ple trahat in diversa : cavis te Stagna latebris Subter humum , primo qua diffunduntur ab ortu, Accipient venientem ; humanis invia quamquam Oreifibus , actutum nullis secreta patebunt Obiicibus : moti procumbent cardine postes. Namque specus inter dum te per inhospita ducam Limina , mortales hebetat qufe plurima sensus (Hoc mihi quippe datum est,hoc poste indulsit Apollo) Pfipiam nubem ex oculis ; sic denique claris functa sub aspectum venient patefacta figuris . "Lunc erit, ut , mecum lustraveris omnia postquam» Omnia venturis liceat transmittere seclis.
Lt niodb qui medicos per me tibi suggeret usus» Ille dabit numeros , & plectra sonantia Phoebus ; Oum tibi, Dircteas ducenti ad nostra Sorores Balnea, Chalcidico plaudet Sebethus ab amne.
Ha?c ubi dicta : manum Senior tenditque, fovetque La:tior; atque una gressum celerare coegit - ' - . Y Qua

I?o Ikarim-es
Qua per inexplicitos flexu , dumosque tenaces Semita densatis scopulorum absconditur umbris .
Est locus 3 in pontum qua prominet, astraque dorfc Pulsat, ab Kquoreä primum qua; nomina Rupes Traxit Acu ; reduci lustrat dum caerula curru , Flammifer hanc primo Titan aspergit Eoo.
Hic rigidas inter cautes , abruptaque saxa Panditur , & vasto ad terram discedit hiatu Antrum immane , ingens: pelago quod sepe tumenti Verberat unda frequens , multoque interluit a?stu« Hac iter occulta; stratum per devia terne Corripimus j virga siquidem, quam forte gerebat» Tunc Senior percuflit aquas, qua; gurgite fuso Vestibulum , Sc sacri fluitantia limina Tecti Obsedere . biceps partito pendula fluctu Unda jugum, Sc vitreas erexit iu aera moles Hinc, atque hinc, qua calle viam laxavit aperto* Tunc pariter greift siccis vestigia plantis Flectimus: & vacuo tandem succedimus antro.
Non tamen hic resides , lentique ad coepta moramur) Namque aditus vecti pneter latebrosa subimus Ostiaque, Sc portis ingentia septa reclusis .
Hinc exaudiri resono labentia cursu Flumina , sulfureique Lacus : Fontesque sonare Raucisoni , Sc rapidis palftm crepitantia flaminis JExa , metalliferos qua; per Nymphaea vapores Insinuant facili, qua fert via pervia , lapsu .
Tunc se se ante oculos pendentia pumice claust 13. Explicuere ; patent ainpla testudine sursum Atria , qute nulla cogentibus arte ministris Extuderat Natura- acie dum singula lustro»
Ipsa mihi placido sc praebuit obvia vultu
__ Ina- __
( i) Eft lotui&c. Ital. UTrotnonto- |r» dtlsAiugUar ut Jasolin.I. i -

m
Liber IV.
Inarime, patriis qua; prajsidet alma cavernis, Iffiperioque regit Nymphas , nutuque coSrcet.
Hunc etenim Inarim« Berecynthia mater honorem Intulit , expertes thalami qubd duxerit annos : ^espueritque procos , t«dasque innupta maritas. Postquam introgreffi , atque ima in penetralia ven- Hlc iterum mira defixus imagine rerum, (tum est: Spectabam diversa locis Balinea; flagrabat Ignis, & «stifero circum redolentia fumo Eossilia . hinc dulci fallentes otia cantu Hympha: aderant operi intenta; ; pars plurima prunis Pabula sufficiunt ; pars -era liquentia fundunt,
Et refluis miscent , quee cuique est copia , labris. Sulfure ahena replent ali« , laticesque ministrant. Nec mora., nec requies , totis adnixa lacertis Exequitur data pensa cohors, mandataque curat. Lux veluti Octobres cum jam tulit annua Soles, Totaque Lenteo Mala Thestylis a ardet in ostro $ Impigra tunc vigilis vernarum turba coloni Jussa facit j gravidäque legens de vite racemos » Ears pede prosubigunt , cellis pars dolia , parsque Expediunt de more cados , versandaque forti Erada manu, pars cola adhibent ferventia musto.
His animum arrectus,jamdudum exquirere caussas Ardebam: studiis mihi mens incensa serebat Compellare Senem , Sc Natura; arcana doceri.
Hle autem ( neque enim suspensum in limine primo Eassus amor) tenero mecum sic pectore fatur.
Qua; lustrantia tuis suberunt obtutibus , inquit, E-üncta tibi retegam ; tactas non hactenus «des Egredere: 8c nostro felicior utere ductu.  Y z H«c
Mala Titstslis . Voce h*c at f. e “ PuIchareUins /.s. Car.iz *, Ad 1 lore f7t suum in Vcfuviavo
ad explicandam eam Vesuvini Agri partem , quam Noflrates Malateßa di' xere : firmiflimis faecundam vinis.
(i) Cbrp,

r-r I n Ari m k s
YLxc ait: & costus vadentem passibus a;quts Nympharum trahit in medios , turbamque sodalem*» | Qua propior per opaca soli, terra;que latebras Et legere , §c varios posset pratdifcere vultus.
Nunc age,St iEnaridum pubem, Nymphasq; sorores» Quasque colant leges, §e quB data munia,nosces» Illa , viden ? multo cui palla renidet ab auro Textilis : atque auro crepitant crinesque » sinusqu# Ante alias opulenta fluit Chryseis: a Sc aurum Eliquat» aurifera; venas imitata fodina;.
Proxima forte tenet post hanc qua; Stagna: metalla Dives & ipsa suo : & cultu Chryseide tantum Illa minor : patrias vincens argentea ripas Labitur , & pleno se jactat Hydrargyris b alveo. Inde.alia; , quas Fama polo jam sustulit : & quä^ Non una edomitis exornat laurea morbis .
Cernis ut atra genas Chalcantias G induat atram Najadas in faciem , furvoque obnubat amictu ? i Nec te ferali metuenda supercilio frons Terreat, aut Chalybe d pressum formidine turbet* j Quamvis illa truces nimium pennata per hostes j Pervolitet: flammasque inter, pyriasque favillas : Funeraque , stragesque ferat , violentaque regnis Excidia; effuso non hic in sanguine caedes Aggerat, & nocuas ultrici clade ruinas.
Luctisonum quamvis devecta per sthera , fato Praepete jam, celeres Libi time adjunxerit alas;
Hic.veteres exosa neces , foedasse madentes
Hor-
( a ) Chryseis. Sub Nympharum personis h'ic a Podalirio varia Fofliliuro gerrera exprimuntur ; ea scilicet , qua; in aquis iEnaria; deprehendi diximus /.i.Etprimb sub Nympha; Chryseidis nomine , a Xjt/o-df, Aurum intellige. (b) Sydrargnis Hydiargyriij
pro Argento nimirum - ut fusius Not. lib.z. pag.ioi.lit. h.
( c ) Chalcantus &c. Chalca 0 ” tias Chalcanthum denotat - I 1 “ 1 ’ Vitttolo .
( d ) Chlyh (jV.Chalybe pro F« r '
(a) dU>-

L I B £ R IV. 175
^ or *st, 5c absumptos fraterna morte penates. ^ n genio diversa, novi modo muneris Auctor Auxilium vitale parat: ceu prisca retexat,
Atque illata olim penset fera damna : salubri H um ferro respergit aquas: quibus illita robur Corpora , & amissum reparent impune tenorem .
At qua; nam tumidis undantia labra caminis Et procul incendunt , mordax & Alumine Nitrum, Sulfuraque » & multo glomerant nidore Bitumen ? Etosco equidem : genitrix se prodit Alumias, a almo Elatarum b stipata choro: Sipyleja qualis Eelix prole parens » dum non sibi visa , renidet . Olli salsa sinu sociam se Nitrolis c addit, Leucogeeque d .foror, tetroque Asphaltis e odore.
Pra;terea in mediis peregrino splendida luxu Barbaricam ostentat gazam , patriique liquatas iEris opes fundit Veneri gratissima Chalcis, f Et Cyprii quondam Chalcis Dea litoris : at nunc Inarimes inter cultu non ultima Nymphas.
Hanc prope , posthabito quie tandem huc Acide cessit, Sal jacit, & succo Fontes perducit amaro Nerine Galatea . 8 nigro qu-e saxea vultu It Comes, Se Chalyben ad se trahit una rigentem: Hia, licet duris animet pr-ecordia saxis
 Aspe-
(a) Alumias &c. Alumias proAlu- Hirne
sb) Natarum <&c. Plures quippe Aluminis species : ut habes penes ' n -1. j 5. c.i 5.
c ) iVifrolij.Nitroiis Nitru designat. Id) Leuiogeeque &c .Ad fignifiran- ni sulfur : ita ex Plinio, quil.sj. P- 1 1. Leatogeot dixit Colles in lni paniä inter Puteolos, & Neapo- " ‘ e quibus prastantiffitnum sul- e “ Q ditur : & Nostrat. £« Solfatara
peH* nt a Ag(/Jw j f AI1)U s & yict ri > t-sucogeen Nitrolit latorem
vocat , quini Nitrum Sal Sulfureum dicatur . Vide Lexic. Med. V.Nitrum.
(e) Asphaltii &c. Asphaltis , hoc est Bitumen , quod Grascis AVpaA- to; .
(f) Chalcis. Chalcis pro r£re Cyprio , vulgo 11 Käme , a XceXxd; fi- Is. Veneri gratiffima , qubd Insula Cyprus Veneri sacra,pr? CLtetis hoc «te abundet : unde etiam nomen desumpsit.
( g ) Nervie Galatea &c. Ad exprimendam salsuginem aquarum, quae, cuma mari proveniat, pro ipsä pract-
pua maris Nympha posita est .
(ay Mu*

i?4 I narimes Aspera» proh quanto Magnesia 3 carpitur igni Infelix'. & quanta fibris incendia nutriti Illa trucem quamvis, Chalyben tamen illa sequacem Deperit» & rigidae quamvis indulget Amanti» Mutuaque alterno jungunt commercia nexu.
O mihi si Clarias plectro fors alma dedisset Increpuisse fides! celebres Magnetis amores »
Versa que in obscuras cecinissem corpora rupes. Tu tamen o, fausto cui murmurat aura susurro Gastalis , & faciles veniunt Sd carmina Müsse :
Si tibi nativis eductum Fossile terris Carmen erit quondam , Chalybes ne despice casus Dicere ; inextinctos nec te Magnetidis ignes Pceniteat retulisse, & fata extrema duarum.
111» .autem b qu» clausa colunt Hydreumata, c quales» Quämque salutiferas inspirant Fontibus auras» Cadmieque , Ochreque » atque Armenis» atque Pyrite! Omnes JEn arides , clara; virtutibus omnes.
Talibus effatus, gressum festinat; euntem Pone sequor; tum Stagna notat mihi nomine; Sc inde Abdita secretis aperit medicamina venis .
Utque salutares ad Parvi Gurgitis jEdes Venimus : o quales isthiec » ait ille , liquores Tecta dabunt! quam grata ferent Mortalibus »gri* Pharmaca! dein dexträ fluvios» d hevaque recenset»
Spe-
X a ) Magnefia . Magnesia pro Magnete , Ital . La Calamita ; cujus notissimam hic cum Ferro sympathiam expressurus Auctor , alterum sub Magnetidis , sub Chalybes alterum Nywphie personS reprassentat ; innuit- que commentam utriusque metamor- phosin : quam pollicetur se prosecuturum vel in Opere De Foffiiibtu ; vel in eo etiam , quod de Magnete meditatur, & pari metro alligatum spondet se editurum, si, Deo dante, per vires, tem- pusque licebit .
(b) Ulaautem&e. QujenamFoP fili» exprimantur sub sequentibus Nympharum nominibus , patet ex vocibus ipsis . Vide Not. Ut. i.pag.t. ( C ) Hfdreumata. Consule
(d) Dein dextri fluvioi^f e. Nond' na Fontium horum habes passim it»
i.W.
(zj # ee

L I B t, r IV. 175
l ^Peluncsque imas, Cythara?que , & Nitrolis undas.
' ^ nc thalamos, Sinagalla , tuos : Argenteaque addit “alnea : quteque aurum rorantia fusile mittunt :
caput unde oriens patriis e sedibus effert fi^stilion ; Fontana docet qua lympha feratur, Qäsque abeat Nitrosa , Sz qua declivius erret ^ a lneoIum : Scatebrasque alias ex ordine pandit. ^‘rtutem sic passim omnem, sic ille latentem Monstrat opem , memorans qua quisque insignis aquas Astantem capiti queat avertisse procellam. (Fons ^■tque ait: optatam per me tua fervida metam Vota fatis tenuere ; licet novisse repostos ^Enaridum Fontes , & Fontibus indita vitae Munera; qua: peperit, ferat hsec tibi praemia virtus: Quandoquidem nostros meruisti primus amores . Vade age, & illustrem medicis fer ada:thera lymphis Inarimen , nec sola suos det Olympica a Vates Acta , Sophoclaso tractent qui barbiton oestro: fit varios plectro cursus , pelagique recursus, fit piscandi artes, & Martia proelia dicant,
Seu Campo , seu velivolis tentanda carinis.
Kec Botane b Euboigo tantum de litore plaudat fiulalio dilecta suo i vel Sequana Cycnos c Jactet agens , quos Flora novo praefulgida cultu. Ornat odoratis, lauri pro germine , sertis .
I Vu quaque , Pieridum tunc cum dignabere coetu, renue ad nostras paulum secedere ripas:
JE na
v. Cs) Nec sola suos det Olympica &c. - e ^gnatur hic Parthenius Giannetta- , Us S^c.. Jesu,, qui ab orä Olympi® \. v ?!gy Cbiaia ) Vatem Olympicum se j 1Xlc ‘^i4e NatXi.pag.l 5 -^.e.Rr ejus- poetica, Nautica nimirum,
rer*! e s Utica , Bellica ,& Naumachica *vceni entUr ^
< b ) *t' C $ aUne SsUmuTum,
five,Rei herbaria Tnßitutionu Libros qua» tuor P.Francifci Eui alii Savujtani Soc* fesu, cultissimam posti in redolentes a in- teilige.
( C ) Vel Sequana Cycnos (<fc. Ele- gantistima Carmina De Hortorum Cui* tu p. Renati Rapi ni Soc. Jesu Tutu* nensis denatat kic A uciyr.
(a) CuU

1-6 I N A s. ' I ' M x s
JEnariamque chely, memorique attollere cantu. Forsan erit ( nec vana reor ) pra?cepta secutus Cum mea , tunc reduces hsc nostra ad litora Mufa« Phoebus aget: cultisque iterum Jovianus a in Hortis Alter io excipiet , tectisque locabit avitis . jEgrorum te turba frequens, te carmine Chiron Pa:onias referentem artes , ususque docentem Consulet} & vitse per te tutamine fretus, Parcarumque minas , strepitumque eludet Averni« Dixerat: exorti dignas pro munere grates Solventem Eethereis tum me Podalirius oris Restituitque alacrem , atque ad limina nota reduxit«
Exilio, expletis audacia major ab annis Crevit} & haerentem calcaribus aunula virtus Impulit ah quoties non segnibus ! ergo age tandem Rumpe moras , dixi} resides impellere nervos ,
Et juvet indecori sordentes pulvere lauros Excutere , Sc rursum desuets imponere fronti. Pollicitas sic redde fides } b sic plectra sepulto Vel Cineri desponsa refer . sacra Manibus iisdem Solve, decet} steriles ne devius inter arenas c Inarimes ignota erret Podalirius umbra.
Per te vivat adhuc post fata superstes : & olli» Quos licet, emeriti per te referantur honores.
Nunc locus iEnaria; miseris qu® pharmaca Tellus Exhibeat populis, medicosque ostendere Fontes, Gratum opus Invalidis . Vos o, documenta Magistt* Dum sequor » occultas generatiin discite vires,
Quos
(a) X^ulttsque iterum Jovianus ?»' Hortis f&t.De Hortis in ^nariäjo- viani Pontani Vatis celeberrimi , dictum fatis lib.i.
(b Voilicitasfzc redde fides &V. Allusum ad id, quod Audor commentus est i se nempe Podalirio spopondisse,
suis illam celebratum iri carminibus CUm ait^g.167., Fortunate senex • ( c ) Ne devius inter arenas Poetice didum .* qubd existimabas Veteres Defundorum Animas , 6^ Umbras, ut vocabant , m septd cr * S conditas circum illa vacari.
o .

" L
IV.
177
Quos jucunda manet redivivas gratia lucis.
Hesperias qua parte oras. Solemque cadentem Aspicit, a Parvo qui stat mihi Gurgite dictus ^ons calet: & multo fluitans se prodit in auro Aurigenam; Terra madidus salsugine, tristi Praedurum Asphalto Chalybem, Magnetaque miscet. Ule quidem a longo cameratis ordine tectis Multiplices partitur aquas, & plurima format Palnea, queis varium dat nunc discrimina nomen . Quis tamen undarum vitalia munera fando Pxplicet ? ante Syrus saxo speculatus ab alto “astor Idumaed numerabit in arbore frondes ,
QjJam referat Pimplea tuas , Fons inclyte , laudes , didimus ( ecquid enim morbi non vidimus ? oris , Numina, proh tantam Latijs avertite pestem ) Vidimus, horrentes cum stepe Abfcestibus artus,
^ive pedes, e sive osta , c putri seu viscere pectus , 0 Prachiaque c immundo turgerent obsita tabo; Exarmata tamen , nostrisque exterrita lymphis ( Hydrophob! d quales visa vix naiade ) cursu In Styga prsecipiti Monstra haec remeafle malorum .
Hac fera damna tenus Mors intulit invida, pigris duratum quando c fibris tumor abditus hepar
Z Cor-
CO Ula quidem longo ÖJV.Balneum Hüippe Parvi Gurgitis in diversa testa, ? t( lue adeb Balneorum usui accommo- srU Cld> ilia distribuitur : hsec olim Ja-
• Italici dixit 11 Bagno dello Sto- fr C ^o,Delie Gingive, Delia Lebbra^ Dei », Cn, ‘, e Di S. Maria dei Popolo di ®* *Poli .
^.(b) Abfcejfbus &c. Abscessus est CoM m ° r P rseter naturam,cujus materies j lle cta, ob caloris vitalis debilitatem, i n pus , aut in saniem ; vel est T? foU 'culo, & membrana inclusa
• « speciem pultis, ut in Atheroma- Velc ■ mel >is , ut in Melicende:
w Sevi i Ut in Steatomate reprtesentat.
Animadvertat prudens Lector, Nos de industrii hic,atque alibi in Notationibus uti quandoque vocibus barbariem aliqui redolentibus , pro ut illas habet Lexicon Medicü ; ut ita clarius mente nostram omnibus aperiamus locutionibus iis, quibus pastim Medici utuntur- (c) Sive pedes &c. Abscessus , qui varias corporis partes corripit.
(d -) Hj/drophabi . Hydrophobi , qui scilicet aquam expayent:»b «faj i Aqua, & tpoßsofjLXt Metuo.
(e) Duratum quando &t. Tumot Scirrhosus , ut ajunt, in Jecore ; ltal. Tumore scirfeso di Pegato ■

Inarimes
178
Corripuit j crudoque fluens humore nocentes Ah nimium stomacho peperit Pituita “tumultus#
Nam bene , dum vits subtili pendula filo Spes labat, usuram gratae Gens lucis ab uno Fonte capit, spatijfque terit vivacibus aevum.
Quippe salutiferos postquam sensere liquores Corpora , tunc habilis redijt vigor : aruit imi Ab radice revulsa lues • eversa supinis ALsculus ut plantis, aut Populus icta bipenni.
Hic quoque , dum gemeret Macie , b confectaque Puhe§ Atrophia : c tegeret dum vix cutis arida costas : Corporibusque gravem vitiosa Cachexia d ferret Illuviem .* terso penitus squalore recellit Fronte procul pallor ; tunc & vernantia rursus Ora colorato , quondam deformia , Pingui, Florentesque genae reduci nituere juventä ,
Qualis ubi in Sylvis Volucris Panchaea Sabaeis, Assyrio qua: forte rogum sibi struxit amomo:
Illa renascentem scecundo e funere lucem Haurit ovans - seniumque suo positura sepulcro, Innovat effcetae primaeva exordia formae.
Nec solas Juvenum vires reficitque , fovetque Nostra, ubi per teneros damno, noxaeque patentes Sternat iter sibi lympha poros , clausosque relaxet. Illa vel annosos , & tardi aetate trementes , Confirmatque senes hebetes, quos viribus anni
De-
Qa') Pituita . Pituiti Ital. Flem- | Ital. Ematiae;ione 1 Estenuatjotie, me, Pituita, Catam: Humor frigidus . Videatur Celsus /. 3. c . 22 ‘
in corpore; vel tumor crudus atjueus, , Cd - ) Cachexia . Cachexia# MalU. 5 excremetitius, ut volunt Recentiores. corporis habitus : cum aliquis tuwv Hic quaque dum gemeret Macie | do, molli, & malfc colorato corp° r * &c. Ha!. Emaciati, qui Atrophia la- . praditus esse dicitur . Provenit
.... ,. 1 a Succi chylosi vitio . Dicta poi (
CO Atraphta. Atrophia , Nutri- | a K «*,' Mala , & E”?<s Habitus . c°" tioms defectus: quando ex alimento ' s u | at ur lauditus Celsus I. r. t • ' ' fructus non percipitur ,■ abaparticu- I & /. 3, r. za.
U /legativa , &. T/sjvj Alimentum.
CO 0ft '

17 ?
Liber IV. "
destituunt: Hecubas & curva fronte cadentes frigit j & Matrum pueros vel ab ubere raptos Roborat instabiles , validofque ad fortia reddit: ^t°ru m opponens non pervia pectora telis.
T>c olim Phrygias non elusure sagittas Te tua Lethseo demersum gurgite Mater,
Bacide , nulla violari cuspide credit koste : sed attritos abiturum impune per hostes.
Torpet iners, stomachumque iEgri non ulla ruentem Ars juvat ? ( incocti siquidem sub pondere languet Hle cibi } vel nulla placent convivia luxu Splendida: nec Sicula pervellit Apicius offa?
Tunc stomachum lautas peragentem obsonia mensa- Hestituent: avidamque, vetus dum surget Orexis,* Stagna famem exacuent, detergent obvia dentes fercula, tunc malis quascumque audacibus escas diripies, patulisque voles nec parcere quadris.
At si Transversum tumidi distendere Septum k Tympanici 0 incipiant: corpusq; Hyposarca d pererret ’ ^el sedem irrumpens e descendat aquosus in unam Hostis, & Ascites f utero fera bella minetur*
Z 2 Con-
(a) Orexis - Orexis eadem ac ci- “l Appetitio; ab b 'ptysfjMi Appeto. -.C b ) At fi transversum &c. Septum * r ansversum , idem ac Diaphragma :
mediam , & infimam regionem *® r Poris , hoc est thoracem , & abdo- tn dividat; quasi medium septum: J/blUe musculus rotundus obliquus, in e dio membranosus , ut aiunt, in cir- j"tnferentia carnosus , palmarium relationis organum •
Tfntpanici . Tympanici , qui ‘Vmpanite laborant . lui. Tj/mpa- S dt: Species Hydropis sicci, cum natus tou m abdominis, & thoracis re-
7d7 Ostendunt.
taa fi H . y W*rca , Hyposarca, pn-
»pectes hydropis totum corpus
infestans; cum Humid! substantia tenuis , & copiosa, & cruditates in tofi inferiore thoracis regione coacervantur ; habitusque totus pituiti plenus redditur : quae vestigium impressi digiti in parte affecti retinet;cum languore, pallore,ac difficili respiratione. Ab oVe subter , & tret p 3 caro . Alia etiam sortitur nomina , ut sunt Leucophlegmatia , Anasarca, Bp’sarcidium, Un - dimie , Hfposarcidium , Catasarea, I 00 s'is sedem irrumpens &c. Asci- > tes enim , ut Celsus lib. 3. e . »1. , habetur , cum intus in unum aqua contrahitur .
(s) Ascites,. Ascites , Hydrops i utricularius , Ai rxds Uterus , Cum in ! membrani abdominis interiore CGrse«

i8o I n a r. i m e s
Continuo hic solers culpam compesce , priusquam Pestis acerba ruens latb descendat: & alte Haereat, & dura victrix dominetur in alvo .
Infixum nam frustra imis conabere venis Vincere fatiferum fero medicamine virus.
Non aliter , teneram quam cum conamine nullo Quisque liebt summa queat ab tellure cuprelsum. Vellere; si ramis robusta accesserit a°tas,
Nulla ruet valido tentet quae dextera nisu .
Quare age , principijs obstet solertia : radix Tunc abolenda mali , cum non extenta per omnes Invaluit partes, nec substitit illa medullis.
Tantum operae morbis pretium fecere levandis Pharmaca solicito quondam properata ministro.
Sed quam praeterea certam , foediffima quando Repere per corpus contendant Ulcera Parvus Gurges opem praestare potis! Chironia a tollet, Quaeque intestino b maculant praecordia tabo,
Et qua: Grajugenum Perinaeon c nomine dictum, Matricemque petunt, naresque , atque ubera passtm Inficiunt , renumque premunt invisa meatus : Humanis urethra d fluens quos usibus aptat:
Quosque verecundae, e discinctaque verba perosae,
Parcis Peritoneum dictuml & omento humor serosus, velut in utre,continetur. Unde Hydrops aquosus dici potest ; ab illo enim intumescit abdomen , vel crur i, & scrotum, a collectione,& eruptione extra vasa serosarum , & lymphaticarum portionum . Vide Ceis. Ice. C:t.
(a) Chironia . 'Xcipurtov Epitheton ulceris maligni, inveterati, atgrfc cicatricem ducentis . Dictum a Chirone Cen auro, qui primus omnium illud sanaise dicitur,
( b ) Qutsque intestino &e, Ulcera nimirum intestinotum •
(c) Er que Grajugenam Perin* 0 * &c. Perinaeon , sive Inter soemineutu- pars illa, qua: in corpore humano ]> ce duobus feminibus interposita : A
circumnatare : qubd humore s°'
' leae quasi circumnatare .
{ _ C d ") Urethra, . Urethra, a ' bV>)$>'» , canalis , per quem urina 1*' bitur . ital. Collo Aelia vescica • Ce) Quosque verecunde &c. Al'^ scilicet canales , ac meatus , quos ret 1 ' cet Auctor, ne modestiae leges tran«' liat : vestigiis vel Ethnici inhaerens Cornelii Celsi nimirum: qui verecu dl . potius fuse, quätn aliorum erudit 10

Liber IV. 181
Partheniae renuant adhibere ad carmina Divae.
Quin etiam, hinc Rhagades , a tactisque erraticus Herpes ^ Exulat hinc lymphis • nec ab his tentata , tumori Freta suo-, se Struma c teget: diro ulcere d quamquam Marceat. Asthma e procul - Varix f procul aufugit, omnis Ft Phacos , § & laceros urgens Ischuria h renes :
Cedit & expulsum Stagno Cacoethes * eodem .
Nec Dysentericus, k qui sanguine profluit, humor, Aut Colon, 1 aut tensum ventosa incommoda m Flatu Torquebunt uterum ; numquam tibi frigida , n tristes Aut contra aerumnas nunquam flammata ° creabit Temperies : humeros fi cum tutatur amictu Castula , P roriferos , Niphe , *1 patiare calores .
Haec
^nsulens, haec habet/. 6. c- i8. Apud nos, inquit, foediora verba ne consuetudine quidem aliqua verecundius loquen- eium commendata sunt:ut difficilis htec explanatio fitstmul,& pudore, & artis tr recepta servantibus .
(a) Rhagades . Rhagades a F 'a-yde, latinfe fissura, vel labiorum , vel manuum , vel etiam sedis, pro cujus rimis hic prtesertim usurpatur.
( b ) Herpes Herpes , Ital. Erpete , Formica: ab ina serpo . Tumor trv(5- pelaris,cum pustu'is,a portionibus icho- *ulis , & lixiviosis , ut ajunt , sanguinis , in habitu corporis subsistentibus, corrodentibus, & exulcerantibus.
(.c’) Struma . Struma, Ital. Seroso-- , Coccia Cango.a Gozzo &e. Tumor 'chirrhosus glandularum, vel in collo , sol sub aliis, vel alibi , a collectione , ** iuduratione materiei congelatis .
Cd) Diro ulcere &c. Ital.Scrasoleul- itrate.
. Ce) Aflhoma . Astma, creber, & mo- le( lus anhelitus, propter organorum an gustias.
C i ) Varix. Varix, Ital. Vena ditata- ta r H^ortim in cruribus .
C g ) Phacos Phacos,impetiginis spe- Cle , S ' ;taI - Macebit dificcia .
W ‘sihuyia, Iscuria, Ital. SitinZftn
d'urina A V//-j contineo,& n:o-> urina.
( i 1 Cacoethes . Cacoethes , ulcus malignum , insanabile. A y.uxds malus, fic ij-S-js mos . Ital. Ulcere maligno ri- bslle .
t k ) Dysentericus &e. A Dysenteria , Ital etiam sic dicta : Intestinorum difficultas , cum inflammatione .• & ex ulceratione , & sordium cruentarum excretione.
(l) Colon. Colon , non hic pro Intestino medio inter Graecum,& Rectum , seu pro Ventre inferiore , qui excrementa recipit: sed , cum Scrib. Larg. n. ii 2 -,& Cs.Seren. Sammon.&c. sumitur pro Colicae morbo : cum scilicet constipati alvo , & tumente ventre instar tensae chordae, soccum rejectio per os , atque alia eventu subsequuntur .
(m) Ventosa incommoda. Ital .I.flati- ( n ) Nunquam tibi frigida &c- It»!-.
Temperie frtdda dell' utero .
( o ) Nunquam flammata &c, Ital. Infiammaz.tone dl utero .
£ p ■) Castula . Castula , Palliolum , quo Puellae vestibus exutae cooperiebatur in Balneo modestiae gratia ; Ut ex Jo: Hekelio in Not. Ausonii 'Popmae De differentiis verborum 1. 1 . V. Castus.
Cq) Niphe. Niphe, Nomen muliebre , utpote Nymphae: apposite desum-

jg2 I sr A R r M E s
Hxc prseter, postica suo nec pondere Sedes * Damna feret labens; jugi diluta fluento Illa , relaxati poterit fpincteris, ad ima Dum ruit, instantem sospes prohibere ruinam . Duritiem sic ipse suam dimittet in undis ,
Gingivas qui forte tumor, violataque linguae Septa premit. Vis fracta minas Arthritica b ponet: Torpida seu dura religatas compede plantas *>
Vinciat: articulos toto seu corpore vexet b .
Sentiet hic demum, seque hic geme improba victam Syphilis , e Idalio exitium meditata veneno.
Spes tamen, in dubio vita: discrimine, nunquam Firma magis , certo quäm tanti Gurgitis uti Perfugio■ hostilem thorax ubi saucius ictum, Excepitque altk telum ; d quod saepe, refractum Parte fui , insedit , latuitque in viscere : quales Sub terram effosso talpae latuere cubili.
Quam facili tunc Fonte fluet medicina! retectis Tum bene vulneribus, nexu quae zona tenaci Obligat, aestiferos sine laxior innatet inter Plaga lacus, plenifque patens exhauriat oris.
Nec semel epota e mollitum najade vulnus , Stagnorum aut licuit conspersum obducere limo. {
Pro«
sumptum ab Ovid.j.Metam, a NI-jtto, Lavo .
C a ) Postica sua &c Podicis procidentia, cum scilicet Intestinum rectum cmn dolore prominet extra podicem: relaxato , vel resoluto Spinthere , hoc est musculo , qui Intestinum rectum claudit.
CO Pit .... Arthritica . Ab- Arthritide : Ital. Dolori articolaii: ab upstpot Articulus: sive in unä tantum parte : sive per omnes corporis articulos diffusa -
I c ) Syphilis . Syphilis , Morbus Gallicus nimirum ; quem sub hoc nomine Hieronym. Fracast. celeber Medicus , ac Poetas Veronensis exprelsit in libris Poetico stylo conscriptis , hop titulo: De Morbo Gallico. Syphilis quidem, ur putat Reies, qubd indicet veluti partum amiciris, & concordia Venereae.
C d ) Excepitque alti telum &c. Exprimuntur ea vulnera, qua Ital- Penetranti dicuntur.
Ce) Nec semel epoti &c. Ex Ja sol- A r. c. iz. haustu etiam utilis aqua ha« ad sananda vulnera.
C f ) Stagnorum ÖV.Jasolino Illoti - Kfttu : cum nimirum luto e sedimento Eoa-

IV.
L I R E R
183
Profluit Itnmissos clystere a impellere rores,
Qua via vulnifico detecta foramine ducit.
Namque sinus intra suberant qua» fracta recessus Offaque, & occulti fugientia spicula ferri Erupere : nocens se purgat in aera clausum Virus , & exhausto coijt marcore cicatrix .
Vera cano: b vanis non lusit eburnea spectris Janua: non falsi misere insomnia Manes.
Pacta fidem pariant: Annalibus eruta priscis Tuta fides. Miseras pertassus munera vitas,
Tabentesque genas, & languida membra trahebat, Lethiferum servans tacito sub pectore vulnus Antimachus : c clarum Antimachus cui nomen , & ingens Spectatas virtutis honor , generisque vetustas.
Hunc generasse Capys Nympha Crateride blando Sirenum in gremio Sebethi ad fluminis undas Pertur , Avis, Atavisque , & prisca stirpe potentem . Saucius ille olim violent* cuspidis ictu Eixarum in medio , ferro thoraca recepto ,
Prima latens jugulo qua costa adnectitur, ensis Hauserit: effractoque chalybs mucrone , repostis Abditus institerat latebris: ut lumina prorsus Falleret, & medicas se se subduceret arti . t)umque dies, a Iterque dies procedit: acerbo Seminecem sensu sternit dolor; obruta luctu
Lin-
f°ntis collecto , totum vulnus linitur, ’
.(O Clystere . Clyster , Ital. La Si- ,n 8 a , a zau|'j abluo . jj.C b ) yera cano &c. Celebris haec 'storia mirae curationis ; quam, prse- Teft Cffiteros refert Jasolinus r. 2. c. 13., oculatus, cum illi praefuerit . hoc Ji ’ ltima ‘hus : Antimachus sub trich° mine ven t SimcS Capycius Pa. Bellar Antimachum ap.
* 1 ductor,»b eCrrt contra,& w-
ftoet pugno ; rixatus enim ille in ipsä- met i £ nariä lethale vulnus accepit,ubi prima costarum ossi jugulari, ut ajunt, adnectitur ; effractoque gladio , hujus mucro palmo in longu protensus,& digitis latus duobus, hffit medius inter octavam, & nonam costarum per totü anni , & semptemdecim dierum spatiü ab accepto vulnere;donec pridie Nona# Aprilis anno 1581. aquae Parvi Gurgitis vi erutus emersit tandem ; capula- risoue Capycius sanitati redditus .
00 P*-

184 I N A R. r ■ M E s
Lingua filet; maerent pressis vultusque , genaque Luminibus, cervix collo inclinata recumbit.
Non secus ac placidi vada propter Lyda Caystri Languet Olor: plumbo incautum quem durus adacto Venator, jaculove ferox procul aethere ab asto Deijcit, & patria moribundum extendit, arenä .
Tunc etenim clauso mordax sub vilcere ferrum Continuo fera signa dedit : namque illita sputo Sanguineo exundant, saniemque madentia putrem Ora vomunt ; duris hinc Intestina laborant Torminibus; manat postica per ostia teter Interdum cum fece eruor; febris ingruit arctis Faucibus immissas, vix reddit anhselitus auras.
Septima purpureis properans Aurora quadrigis Jam rursum extulerat media inter sidera Phcebum ; Tum malk consultum (neque enim spes ulla salutis) Antimacho exclamant: & jam fatalia Pares Fila legunt ■ pulsis cum lux undena tenebris Nulla tulit veniens lapsis solacia rebus.
Post decimam sed quarta malignior; arida tactu Membra stupent, torpentq; fibra , atq; immobilis har etj Dextra suum nec tentat opus; tum lurida vultus Proluvies, maciesque genas consumpsit inanes.
Jamque tibi extremas vitae denunciat horas Atra dies; lethi jam vis inimica propinquat •
Et tecum juvenile decus, flosque integer avi , Antimache , & miserum pereunt frustrata parentum Gaudia: proh quales inopino funere fletus Elicis, & quanto cogis tabescere luctu!
Te juga Pausilipi, patrio te litore Siren,
Te Megare, & resonis flebat te Vesbius antris; Sebethulque suo gemitum Pater edidit alveo.
At Libitina tuum juraverit aspera quamvis
In caput insultans, durum sibi nacta nocendi
Te m-

Libes. IV. iB?
Tempus , inexhaustis non. te tamen abstulit annis Invida , nec potuit; namque exaudita fecundo ^ota polo incolumis felicia tempora vita?
Ducis: Sc annosam datur extendisse senectam.
Ipsa quidem te blanda fovet, te sospitat undis Inarime: raptumque rogo subducit» Lc urnae . Quippe impacati» dum mitibus inscia flecti,
Oliseit adhuc morbi violentia , ne quid inausum * Aut intentatum Phoebi fu petesset in arte:
Ocius accisas Parvo cum Gurgite praestat &es tegere» A ( spondet si quid medicina ) tueri. ■Interea tabens iterata aspergine vulnus Proluitur, partesque humor pervadit in imas. Donec, ab induciis solet ut fiducia pacis Proelia post , vitae spes tandem affulgere visa est ; ^ifa , sed ( heu miserum ! ) male credula lusit hiantes. Nam licet in speciem , ficteque obducta cicatrix Appositis cöeat medicatibus : & sua nusquam Signa oculis retegat commissa; injuria rixae j Lssa tamen Juveni tacite praecordia carpit Inframis sine more dolor : penitüfque reductas Dabitur in venas, & caeca tabe pererrat,
Dxitium fatale ferens. Jarnque aethere ab alto Annuus emensum coeli remeaverat axem Oynthius: & denis superaddita Solibus, Orbi Adveniens septena dies ostenderat ortum.
Tempus erat, trepidae quo primum Portitor Helles Anrato attigerat coelestia limina cornu ;
9^m subito apparens infecit pustula summam Petra cutem : exilis tum prodita rima dolosi esineris; emergunt sua per vestigia fraudes jjfklficae, & propriä deprenditur hostis in arce. lcet ad cubitum nudatis rite lacertis ^Piger» i n s er to Chiron tentare specillo
A a Ag-

i86 Inar i mes
Aggreditur, qua vulnus hiat; tum cognita morbi Caussa , salutari tactum dum cuspide ferrum : Quod medium habebat, costasque increverat hterenS Inter, ubi octavam libi nona ex ordine nectit. Ergo instaurari repetito balnea ductu Jussa iterum : infirmo fixum queis pectore telum Excuifisse queant. nec longum tempus , Sc undis Costarum laxata viam compago latenti Dat chalybi : & facto patuit ceu limite callis . Inde ubi rimosas ferri explorare latebras ,
Et tectos subijsse aditus volsella tenaci Dente premens potuit : dextra tum spicula Chirost Solicitat ; coeptum - felix Fortuna secundat: Numinaque arrident faustis prassentia votis . Namque manum facilis , nisumque secuta Magistt 1 Exijt, Sc toto ceflit de corpore cuspis.
Dardanio ut quondam Regi lethalis arundo Protinus ambrosia; vitalibus oblita succis Excidit: indigno Nati cum territa casu Gnossiaca retulit dictamnum Mater ab Ida .
Tum qualis, tum quanta sinum pervaserat , enß S Eruta pars docuit: digitis nam lata duobus,.
Et solido in longum dodrante extensa patebat -- Quid memorandum aque totum h«c vulgas per Orbem
Stagna serunt? Papulas a eadem reserata rubente* f Tuberaque affecta; Sedis , b scrotique Tumores c Discutiunt, tactu corpus licet horrida,- & omne** 1 Psora d cutem obnubat, Psora: tamen* imbribus- horro*
Ob- ^
(a) Papulas (?c. Papula; , Iral. Gotta rubes s a rosacea vocantur aJa- solino.
( b ) * Tuberaque affeUa Sedit . Condylomata , de quibus in seqq., Callosa nimirum carnis accretiones in!scalpo.
Sede.
( c ) Scrotique Tumores Testi 11 scilicer in Scroto . r
( d ) Psora . Psora , Scabiei *1', cies: nempe cotis asperitas •• A 4** *
<-)
Ojs»

187
Liber IV.
Obruitur jactis» nec vires sustinet unda?.
Ossa etiam a infectis putrem vitiata medullis bl cariem sensere , situque abrosa nigrescant j Inflatum justo si plus aut turgeat hepar, b Aut calor accendat non segniter ; actus eodem Jactetur seu forte lien , seu viscera morbo »
Oum furit Atnads veluti fornacibus ignis $
Quid residi cunctere manu ? tam saeva malorum Agmina quid dubites victrici extinguere lympha? I^rga dabunt, molita fugam, mihi crede : solutis Ut dubii funesta inter certamina Martis Ordinibus , fugiunt Equitum, Peditumque phalanges, ^lequidquam» hunc membris JE ger modh perferat a- Hequidquam nocuo pallebit concolor auro (mnem, Icterus; c Sc laceros incassum perdita renes Idthiasifque , d & Tamarijs educta Nephritis e £ latebris , duro mordebunt ilia rictu .
His ego fcecundis vos indulgere fluentis Promoneam , Lucina tori quels gaudia , Matrum ( Crudelis ! ) queis dulce negat cognoscere nomen. Sic, ubi destituant, lactis neque dona Parentes Ulla beent , vacuisque inhians dependeat Infans Uberibus , nec posse sitim restinguere detur *. Qusesitum huc tanti Genitrix lenimina luctus Adveniat; plenis manabit lactea rivis
A a 2 Co-
j 0 s a ) Offa etiam &c. Xtal. Spin 1 c um nimirum offa nigrescu r aduntur inter articulos a m: s'Corrodenti.
1 “ ) Inflatum i “flo &*• Ital
J’. 1 '.' > 'A Inflammatione di F egat
e Aelle Viscere •
tia C ». torrus . Icterus , Ital.
Mal MI’Areo
a flav» k^ re “atlvus color m fla
^°M,r^Euflou«.mu»-»r.
( d ) Lithiasisque . Lithiafis, Ital. Mal Ai Pietra , Calco!i , Renella : a Xifroq Lapis , & cc7n faiiidium .
( e ) Nephritis . Nephritis , Ital. Dolori Nefritici : pro omni morbo , quo renes laboranti a Neipf»'{ Ren. Renum scilicet obstructio , & inflammatio , cum vehementi dolore : cui conjuncta Urina difficultas , cum fibrosis excretis , vel arenosis , vel sanguineis.
fa ) Me*

l88 I K A R I M * S
Copia tunc: uterique moras tunc solvet operti:
Et thalami referet meritos Hymenajus honores • Cetera quid memorem , Lunari ut dissona gyro Fmminei emendet tibi Fons purgamina sexus , Parca ubi vel nimium , nimiumve fluentia currant? Folliculo-excrescens sic dum Meliceria, a pulti Aut suppar miseros Atheroma b obsederit artus ; Hos tibi prajcipiam , sive his obijsse propinquos Actutum Latices . c quin , his mordacia vinces Phymata : d quasque furens inflixit vulnera membris Usa Cupidineo Conjux Vulcania telo.
Hoc valeat qu-e Fonte frui, non illa remotas Longinquo sibi quajrat aquas sub sidere : quamquam Turgida divexet lympha obfirmatus inerti Membra tumor ( Scirrhon e veteres dixere Pelasgi.) Seu distenta f gravet, venisque tumentibus idem Ubera demittat *. Parioque simillima saxo Duret, in exitium misera; facunda parentis .
At diversa premit quando Fortuna malorum» Seque feram stomacho exhibuit: S diversa frequenti Blandimenta malis parat Asnaris Ora lavacro; Quod revocare tuum posset, Tirynthie, robur.
Hinc
( a ) Melicerta . Meliceria, Absces* sus cum folliculo: Ita!. Meliceride : a melleo humore , quo intumescit? a [a4\i mei, & Jtwpdj favus , quasi favus mellis . Consulatur Ceis. 1. 5 .c.i 6 . y (9*18. , &L7.C.6.
( b ) Atheroma. Atheroma,Abscef- fu5 etiam cum folliculo : sed pulte veluti oppletus : Ital. Ateromo.
( c) Sive his ohtijse propinquos &c. Balnea nimirum , quL sunt prope Parvum Gurgitem : vulgo , U Bagnodel- la Lehhra y Di S. Maria dei Popolo Delle Gingive De'Denti: quL Morbo Gallico prajscrrini utilia, öc Furunculis .
( d ) Phymata . Phymata , Furun' culi , seu tubercula erumpentia s *
4>r/s nascor. ,
(e ) Scirrhon . Scirrhos a co Ital. etiam Scirro : Tutst fl * '
durus, renirenSjin glandulis oborru 5 / proveniens a succi lymphatici atra-b*' liaris, ut ajunt , acido-ausieri, & gelantis snbsisientia, & coiledione- ( f) Seu distenta <?stc. Scirrhus uberibus mulierum nimio lade did eP tis , & duratis. .
( g ) Seque fetam Stomacho iste. * t omnibus morbis , qui Stomacho j ciunt,salubre in primis Balneum, c l u0 cxhoclndig« Delio Stomaco apP e ^ an
(a) W

Liber IV. 189
Hinc male concoctis a si turbida sarviat escis Nausea : sive dapes » epotaque murrliina cogat Evomuisse : cibique tenax b non amplius , inter Ditia non alitur tabens chrysendeta corpus j Hec Scarus Eoi , Lucrini aut Ostrea fluctus Ulla gulam irritant» mensisque acipenser opimis 5 §i clandestino tumeant prtecordia flatu : c Hia ve insultans singultibus interruptis d Saepe dolor quatiat , clamosaque rugiat alvus y e Sive diu te Tuisis f habens vetet anxia Cobio Liberiore frui , pectusque tenacius arctet ;
Ile dubita, Herculea? victor velut alter Echidna?» Monstra tot elides generosior , ha?c ubi lustres Balnea 5 qua? noster reseratque » & praestat Apollo. Ora quoque S exhalant acidam cum putida nubem ( Namque» calor victum quem non fermentat» acescit Sa?pe cibus , ructuque gravi contaminat auras . ) Enervis cum languet, iners aut jEger anhelo Bectore , consumptis tabo vix ostibus hreret;
Tunc Ferrugineos h inferre canalibus imbres Ne pigeat» Nympha?que super Furnellidos , & quos
Gur-
(a ) Hinc mali conectit s (je. A » Naufeä , & vomitibus a rnalä ciborum Concoctione ortum trahentibus, vindicabunt Balnea , vulgo Del Succel- oro , Ot Piaggittj b Carta Romana J Del- ° Stomaco , Di Fornello , Mezza Via , ^“ßiglione, e Del Ferro ; qus duo poltre- ® a btomachi cruditati consulent.
, ( b ) Cibique tenax &e. Morbum «Unc a Cachexiä pi assertim creatum d? ex P=Has, utere Balneis, vulgo Del , e DeWUImitello . t C ) N clandeftino fjY.Inflationibus ^^—pportuna Balnea vulgo, ( i J l’ ilionr r S“ n Montano , e Fornello. cfii Diane insultant (t? r - Stoma- maca ttts facile a Balneo Delio ito- >incun t#r .
( e ) Clamosaque rugiat alvus . Ad sedandos stoniachi rugitus , ac dolores , apta , quam qua? maxime, Balnea DelVUlmitello^Dello Stomaco , Cafiiglio* ne, Mezza via , e Fornello .
( f ) Sive diu te Tuffis Ut tussi,
medicinam facias,adbibe Balnea, vul- gb Del ■Surcellaro : Eadem etiam, cum pectoris anguftias libere spiritum ducere non sinant.
( ^ ) Ora quoque exhalant fac. Contra acidos ructus a malA cibi concoctione , Balnea vulgb Di Caßiglione , e DelVuImitello usuvenient .
( b ) Tunc Ferrugineos &c. Ex dictis nuper in Nor., & lib. i., habes qurv nam fint hgc Balnea .
(a; At r

igo Inarimes
Gurgite Castilion , quos Subcellaria prajbent Arva , vel exigua quos Incola dixit ab Ulmo*
Ipsa etiam, a Stomacho repetunt celeberrima nomen» Romanisque Plagis , Montano & sacra .renident Indigeti quX Stagna , velim te corpore toto Auctor ego sublide : -dabunt iterata salutem,
Atque intestinis poterunt occurrere turbis . a Horrida sed Borea; teneras ubi flamina fauces, b Vel Cauri premat aura nocens ; agitabilis Uvas Si gravet , & vento tonsillas obstruat aer,
Guttura dum stimulis angit flammata Synanche* * Vel fi deciduo d Trachea e humore laboret, Asperaque attacto feriat pulmone meatus ;
I, pete Romani f quam dat Plaga litoris , & quafll Exhibet Argenti , f vel Coctilis llnda f medelam* His quoque te quondam properantem pharmaca mo» Sensit acerba lues : & te dedit improba pcenas (bis Vindice, quem (memini si qua; Podalirius olim Narrabat studio recolens mihi vera ) Nitrose s Na'iades dixere suo de nomine Fontem.
O mihi si veteres, Nereo indulgente, liquores
Eli-
( a ) Atque intestinis (3'e. Intestinorum doloribus , atque Inflammationi prsfto erunt Balnea Dell'Ulmitello , e Bornello .
( b ) Horrida sed Borea t&c. Faucium inflammationibus , quacumque ex causfl ,&Ura ( Ita!. VUgola ) relaxata; , & Tonsillarum , subveniunt Balnea Di Piaggia , S Curta Romana, Del Cottosi sia Delie Cajonehe , e Dell ’ Argento .
( C ) Synanche . Synanche , Ital. Scbinanzia , Lacinis Angina : Morbus in faucibus , proprie ex musculorum inferiorum inflammatione. A Kvvctyx,» , deducto ab ayx°> strangulo. Consulatur Cell./. 4. f.4.. Synanchen curant Balnea Dell’Ulmi-
tello i Caßiglhne , eFornello.
C d ) Vel fi deciduo fyc. Guttos
distillationes persanabunt Balnea Piaggia Romana , Delie Cajonehe , S ß* Del CottO , olim II 'Nitroso .
(e) Trachea &c t Trachea, Ital' Asfra Arteria , S sta Canna dei Polnion g ' A faxvi Asper . Tracheam igitur {* diltjllatio gravet , occurrendum ilu .Balneis Di Piaggia Romana e Ultnitello .
ff; /, pete Romani fyc. Balnea videlicet Di Piaggia Romana , Dell'A** gento , e Del Coito .
( g ) Nitrosa Na'iades dixere (d c ’ Balneum nempe Del Nitroso , maris $ßus absorbuit ut dixi* 11115 Iib* i.
(»)

L i b e r IV. 191
Eliceres iterum : Sc reduci te gurgite possem Inter litoreas (alientem cernere ripas !
Tunc ego te tumida mallem Pleuritide a quando Aguntur latera , & febri inflammantur acuta j Aut praedura b nimis solvenda est alvus ; Sc atra; Eliis ubi exundans, b acidusque esserbu.it humor. Vos etiam multo sussusi corpora feile: b lostabilefque genu , vix languida membra trahentes: b Eurida quos tenuat Macies : b quos Rheumata contra Insiliunt : b Pituita premit vel falsa : b vel urgens Siculus: b obseptos inter seu glarea renes, b Utier his iterum Stagnis, iterumque monerem, ftec gemeres uteri, Clymene, disrupta latratu b Infelix, dum nata mali contundere vires Defluerent , membrisque agerent aspersa venenum . In melius rerum verso tum cardine, nullam Vel Scabiem b allidue , Psoram b vel adunca recurvo scalperet ungue manus ; nec luctu prsdita maeror b Vulturis insomni foderet praecordia rostro ..
Insuper his alios fi Fontibus addere Fontes , c Lixivjque , Aurique velis , Fontanaque Stagna,
Et quibus a Cellis ductum cognomen adhaeret.
Et venas, Solicete, tuas, Sc nomina praebet » Queis
S 3 l Pleuritide Kc. Pleuritis , a 1 > Membrana costas subcingens: latr ' iter ' s vehementi Isimns, cum Vel ’ ^ eble ac “tä , ac sputo citius, t . ‘ardius subsequente, ab instamma- j n " e fjusdem- membranas , oboftä ab v sanguinis biliosi ibidem per
recur iu.. Ital. Scarmana^Mal di ■ Pleuriridem olim emendabat
("b t" 1 ' Nritrusi -
d a a |^ dttt prrtdura &e. Exoneran- ri acid° ' Atrai Bili (hoc est humo- titio in p nieI *ncholico , excremen- d*IA.. ? cre »e collecto; expellen- ,l0 '»borantibw: Debilibus, ac 1
Tabe consumptis reficiendis : Cathar- ro , & Pituita Salsa expurganda: Calculis renum , & vesica frangendis: Arenulis e renibus deijciendis Quibuscumque uteri soeminei morbis , nimirum Torsionibus , Srrangulatio- nibus , sive Prafocationibus : item Matricis doloribus- sedandis : Scabie , vel PsorS Infectis: ac denique Melancholicis levandis , idem Balneum Nitrosi deserviebat.
( c )■ Insuper his &c. De quibus Balneis hic sermo, abunde patet cx Üb. I-
s a ; lym-

rHr Inarimes
Queis Specus , & lymphas Dojano e litore: a nunqtiani Tussis b anhela latus, nec fauces anget obesas.
Tabida non posthac pulmonem incommoda: posthac Asperitas d non dira fibras, nec pectora lasdent •
At neque difficiles e coeli spirabilis auras Parturies : nullo ferient Suspiria motu Dissultantem animam, dura: patientia fortis His tua fumiferis caleant si corpora labris.
Hic indistinctis raucum f si dissona verbis Ora sonent, vetitum poterit patuisse sonora:
Vocis iter : nodo solvi sic lingua tenaci. s ,
Ha:c eadem ( Argenti modo claudat Aquator, & AuN> I CoctHidesque undas, Lixivj & Stagna: reclusis j Et te , Castilion , & vos , Vada Ferrea , venis , j Et Latices , Pontane , tuos superaddat J iniquo j
Invalidos casu arcebunt, rapientque periclis.
Scilicet ora croco h seu cum pallentia morbi Arquati sera signa dabunt :• Cacochymia \ vultuJfl
Seu i
( a ) LymphasDojano e litore. Idem, quod aliter Bagno delPUlmitel&jfrvo’- eant.
( b ) Tttjfis anhela <&c. Pro morbo hoc in usu medico sunt Balnea Di Piaggia Romana , Delia Spelonca , Del Cotto , Di SolicetOy e Del Succellaro.
(c) Tabida non posthac &c. Malis omnibus , qus Pulmoni officiunt , proderunt Balnea Di Fontana , DeWAr • gento , DclTOro , Di Piaggta Romana , e DelPUImitello.
( d ) Asperitas fyc. Balnea Di Piag- gia Romana , ed Ulmitello iEgrum a pectoris morbis , atque ab Asperitate prassertim asserent.
( e ) At neque difficiles Difficultatem spirandi , & Anhelitum ab Asthmate ortum , tollent omnino Bal- nea Di Soliceto , Di Fontana 9 Del Cot~ to Dfl? a Colata , Di Piaggta Romana e belfulmitello : cujus prassertim aqua utilior erit si epota.
( s ) Jdlc indifthiBis Ravi, si'’*' Raucitate afflictos sanitati restituenft vocemque reddent sonoram Balnea Piaggta Romana , DelPOro , e Dell’^ r ' I gento .
( g ) Nodo solvi sic lingua Av.S! q uS •
lingua impedimenta, Ulcera Tun 10 ' res &c. dissolventur ab aquis Di PW gia Romana , Suecellaro y Dell'Ulm'd 6 * h , e dei Cotto .
(h^ Scilicet ora croco^c.\ts\»^* terizta , 3 sta Mal delV Ano •. cuia u *** lio erunt tria postrema balnea enu« lC ' rata.
,( * ) Cacochymia .Cacochymiaja f Malus, & Xt/juds Succus: vitiu^ humorum vitalium. Cacochynii# 9 1 * 1
dem divers? species,Biliosa,dholeric^
Pituitosa , Phlegmatica, Serosa, At r3 ' biliaris , sive Melancholica .• pro pracipue hic apposita: cum de tiginibus ab Arrä Bile proveni eJlti *
I bus loquamur : Et h® quidem a P? st

I
L I B E R I V. J95
Seu vitiet Lentigo a decus seu detrahat ori, fultum adeb hinc lucri: multa his se se eiferet undis Jftdka vis , lumbi quando tentantur , adactum lateri ut calcar tabes b affixa nefastos He dies cogit: concretaque Arena meatus c Obstruit: aut renes , d vellere d aut septa maligno petit, Sc dirum morsu depascitur ulcus . Eroderit undosos olli explorasse recessus Hos quoque , visceribus lapidosam inolescere faecem e Qlli dolet , Sc saxis queritur crescentibus ffiger ; Oum frustra urina; collapsum profluus humor f Arctato sibi qua;rit iter pervadere ductu .
Sic, ubi per latos nimium dissusa canales Gutta fluat , maculetque toros: humentiaque inter Stragula Micturiens s graveolenti in sorde jacebit- Sive improvisb h conspersa sindone currant, tractim injussa; manent per lintea stillte t Pellicat exustos tunc cum Stranguria , 1 Sc ingens Ureteras k habet stimulis mordacibus ardor .
B b Sci-
ani Balneo , praesteris, delentur . ( a ) Lentigo.Uzr\E%p,\taX.Lentiggine, Wacchiedel volto,Volatiche.ld genus ma- mlas tergnnt penitus Balnea Di Fon Ari a, Cafiiglione, 7 J Imitello, e Succellaro.
(bj Et Uteri &c. Ab iisdem Bal- | lei * speranda salus, cum Lumbi do- j e,n t : & prssertim a Balneo Soliceti. Laterum vero , ac Renum dolores ar- '*» prster Balneum Soliceti, Bal- °Uut UelVulmitello , e Di Fontano.
» s c ) Concretaque Arena meatui C&c. a ‘* Renella , Oppilazion deile Reni: ?ter duo,qu^ diximus,malo huic fup- ferent Balnea Di Succellaro,Ca- ' e p ‘aggia Romana .
,, ) Aut renes , vestca aut septa \fc. nea n Um ulcera , proscribenda Bal- Dcl p' W Vlmitello , e Piaggia Romana, strema » e Fontana : qua duo po- tfferent Ves * c * exulcerata levamen
( e ) Visceribus lapidosam inolescere fyc.ltzLMaldt vutta. Labem hanc eadem Balnea expellent , qua; Arenam expellere existimantur.
( f ) Cum frustra urinet &c. Laborantes Ischuril , Ital. RHenzhn d f uri~ »a , sanos faciet Balneum Di Castim glione , Succellaro , e Di Pontano : & hujus quidem Aqua haustu utilior.
( g ) Stragula MiSlurtens fyc. Micturientibus praecipienda Balnea Del Ferro , e Piaggia Romana.
( h ) Sive improvisb &c. Urin® stillicidium Balneum Di Succellaro inhibet , ejusque ardorem : quem etiam Baln- D/ Fontana extinguit.
( i^ Stranguria . Stranguria , Urx- n® Stillicidium : a Gutta,
Qfov urina : sive a sfotyAfo , & sfa-ys/fa guttatim exprimo.
( k ) Ureteras. O y v$nrn$€s ab S^ov i quasi urinam ter-
urina , & rnoioe servo

194 I -M a r i m e s
Scitis ut (ante neces ageret dum seva * metuMHue Tisiphone ) hic furiis potuere obsistere Lethes A Tot languentum Acies; ubi > Dipsade durior »auct a Sspe siti, renes furiata infestat: & artus Eliquat, atque acri Diabetes a membra veneno, Exfuccasque trahit consumpto humore medullas.
Qui tamen a Parvst titulum sibi vindicat Ulmo» Quam celeber Fons ille fluit ! quam certa petent* Auxilia impendit : stillans Ophthalmia b quamvis Effluat r humenti seu Phlegmate pectus abundet' Hi tibi qua; Rores pellendis commoda morbis Pharmaca, quas valeant vires depromere : testes Hepatici, c durumque gemens Arthriticus, & qui Abscessu arrosis, & scabris unguibus horret. Aspera vos testes & quos Arteria vexat Faucibus excrescens , aut rubris Ecthyma d bullis'» Aut animas graviter spirantes inficit Oze . e Addam etiam prseceps somnum quos polluit inter»
servantes . Sic dicts a Grascis Venu colore alba , qua a renibus ad. vesicam feruntur : qubdper eas tnde descendentem urinam defiitlare concipiunt . ita Ceis. r.^.c.t.
( * ) Diabetes • Diabetes , Ital. etiam Diabete : demittenda urina: inexplebilis cupiditas , & retinenda: impotentia ; a calidä , vel siccä renum intemperie : vel humore bilioso , acri, salso , & renes assidui irritante . Tale quidem veneni genus renes, ac vesicam infestat y quale a Dipsade serpente funditur; ut enim Dipsadis mors« appetiti vehementrstime sitiunt ( unde & nomen Dipsadi factum a Arceto» sitio ) ita eriam Diabete laborantes . Affert prasterea carnis adipis , ac membrorum in urinam colliqiiationem : ob quam summa macies in foto corpore. Diabetes quidem x A/ccf3ffuvv , Transeo ; quod scilicet
_ 1
corporis Humor nullibi consistat, ^ subinde de foco in locum transe at * non aliter ac aqua per siphones. ® al nea Del Ferro , e Praggia Romana sentur mederi huic morbo.
(b) Ophthalmia. Ophthalmia, s u niitur late pro quocumque oculor* 10 morbo : ab O^jSseAyU/ctw oculor^ morbo laboro : stricte pro horuw 1,1 slammatione , cum lacrymarum P r °* j fusione , ut ftfc accipimus .
( c ) Hepathi . Hepatici , bep 3 ** laborantes: ita Plin.appellat & alibi. n
(d) BBh/ma. EcthjunUjab gn-Sv***' ferri cum imperu , vef erumpere * notat Papufam supra entem erump^ 1 tem. Hrc generarim pro iis macu"^ qu® corpus sustundunt.
( e ) Ora . Oxe, oris f®tor: nt f.z. r. ir.. Ab ££V,01eO'
to rir

Liber IV. 19s
Koxia ulri placidam turbat genitura quietem .
L»;sa vel ulceribus , vel pressa doloribus auris, Tubera cum, parilesque Thymi a excrevere corymbis, haurit inexplicitas confuso murmure voces ?
multum , ne qusere t aliis fortasse negarit Quam fera Sors , fractis hic meta novissima rebus. ^ a mque infundibulo collecti ex imbre vapores Affectam poterunt fumo pervadere partem .
^uod niii profuerit ; stratis tunc membra reclinet ^ latus, atque aurem lymphis stillantibus JEgss ^Pposnifse velit f latices dein funde calentes desuper , & Gutto immissus fine profluat humor, ^os ubi non longo tibi temporis intervallo Sustinuit rores: age » protinus excute : eodem lude alios, tractimque alios inverge recentes«
Ante sed aut unam, aut binas non amplius horas» Quam velit appositis lautus considere mensis, ■^cubuisse operi expediet . sic ordine certo H*c eadem repetes ; repetentem talia Phosbi Non semel orta dies videat; desistere tandem Non prius incoepto liceat, quam roscida cursu Luna suo peragrans medium confecerit orbem. ^roh quantum hxc eadem mihi robur aquatica pro-' funera, cum turgens obsesiso lingua palato (dent N^reat, incertoque sonos discrimine fundat!
Nie , tibi si crebrb motis cor palpitet alis,
Asseret 5 hic solido toties adamante rigentem —Urius , aspersa splenem Fons molliit unda : b •^mpligitasque vias ductu patefecit aquarum .
ß b L Nec
Thymi . Thymi, Ital. Efcre- ’ , qui more corymborum
»it« *?SV 4 P endent; * q" ibu ' tin ‘
, ac surditas in auribus:
a«ious morbis a d«b utile existimavit
Jasolinus Balneum OelfXJlmitelh , ut Bagno delfOreccbio dixerit.
( b ) Splenem Fons molliit Ital. Burezza , ed OppiUzion di Mite*-
(a) Ozet*

Iy6 iNfARIME S 1
Nec quserenda aliis meliore salubrior haustu j
Lympha kuic , tetrum cum fluxu ichoris odorem» j Aeque Oz«na a putris saniem diffunderet : Sc cum j Non una obstrueret nares Verruca b tumentes j Sive Adenes, c Porrique d arcus, seu marcida linguam Ulcera corriperent; seu par Furunculus e ovi Dimidio , jactis subter radicibus alte Inficeretque cutem, & concreto corpora succo.
Iliacis f quoties agitata assultibus alvus Infremuit: preflitque furens sine more Tenasmus: i His etiam , his tabes desaeviit utraque lymphis. ' j Nec non his turpi vel Condylomata h callo,
Et qua; praeterea partes deturpat easdem |
Pustula : 1 quaeque pudor prohibet meminisse, recedunt' Hinc sperata ferent querula; solatia Matres ,
Albida seu nimium , seu purgamenta redundent Menstrua : sive fluor k lapsu metuendus aquoso.
Nec
( a ) Ozana. Ozana Putridum ul- Cut in naribus, tetrum odorem emittens, cum profluvio saniei.-serpens vel cum, vel fine corruptione cartilaginearum , & ossearum partium; proveniens a collectione,& fluxu ichoris,excreme- ti scilicet sanguinei , vel lymphatici, acrioris,& corrodentis. Ab CFif« Oleo.
(b) Verruca. Verruca, Ital.etiam Verruca , Accretio carnis intra nares.
( c ) Adenes . Adenes , Struma nimirum: Ital. Seros ole . A b a. Sa satio : qubd tonsilla , sive glandula sint, qua sapius humore illaplo satiata , & expleta tument : quod proprium Strumarum est.
( d ) Porrique . Porri , species Verrucarum per corpus dispersarum,
(e ) Fumncttlus . Furunculus,Tumor ex crassis humoribus in carnosis plerumque part.ibus consistens;aliqnan- do solam cutem occupat, aliquando pervicax alte jactis radicibus erumpit; illumque ovi dimidio supparem dicit
Ceis. I.q. c. i 8.
(f) Iliacis t&c. Exprimitur Pa®f Iliaca , Ital. Colica , Doglta Iliaca : a" i Intestino, quod Ileum dicitur.
(g) Tenasmus. Tenasmus, Ital.^f' j tsafmo , s V emeii; Nostrat. Premitis a®' duum fere per alvum excernendi de»^ I derium,urgens cum dolore,pracipue '* Sedis extremo , cum excretis mo®" cis, mucosis, & cruentis , aut purulc** tis.
( h ) Condylomata . Condylomata» Callosa carnis accretiones in partib “ 5 corporis,& prasertim in Sede.Dicta quod ad modum articuli promineaut' j K qvSuXoq enim digiti articufnm sona s ‘
(i) Pustula. Pustula, Ulcera nem' pe, Rima, aut Rhagades, Pond uS > Proptofis , sive Procidentia Sedis.
(. k ) Sive fluor & c . Iral. F l ,! f l aquqso-.at Jasolinus : a quo has , & aba# hujusmodi voces , in morborum g £ ' neribus explicandis , desumpsimus.
(t) St«

Liber XV. 197
Nec feret humana , Febris , te ctede furentem , ^ e xantemque sitius, 8 c pectora anhela prementem 9 Exercere tuas Unda hsec crudeliter iras,
Notha , a quatridui seu tu , Quartana, recursu, S$p e licet- yestros frangant Hydrea rigores Cypria , b & a Medio b nomen sortita viarum .
Quem modb si quis amet postremum exquirere Fon- Non illum Scabies , duri, non damna lienis, c stem, Eejecta»vö prement vomitu fastidia mensa;.
Nec stomachum se se fundent contagia circum,
. Ansata; ut circum se fundere castra cohortes I Obsidione solent . vallo non. undique cinget | Asperitas inimica cutem . non crudus ab extis
j Humor: d oc ex oculo manabit plurima lippo
Lacryma: detortis veniet sua gratia Fretis.
Et quamvis obtusa acies caliget in ipso Sole , superfusis tam denique cernet acutum Imbribus * Haemonio queat ut contendere Lynceo«
. Ipsa etiam » adductos li contrahat improba nervos,
I Ponet hebes resoluta suis- Convulsio e nodis: j Et solitos iterum peragent citb corpora motus. j Hostica ceu victus mordet qui vincula miles, Nulla valet vetito vestigia figere gressu :
Namque pedes , nam lora manus post terga revinctas Implicuere j feros at si pia dextera nexus Solvat, & attritas liber premat ille catenas ^ontinub pedibusque viam, manibusque capesset
Ar-
» ? ) Seu Asotia.Febris Notha.Ital. (furia .
jP Hydrea Cypria &c. Ital. Ba- C C >k n- Mezza Via .
1 O« ri non damna lienis . Ital. "J‘ r <ezion d; ■».,
( d \ Milza .
tuita n' . udui ab extis humor &c. Pi- “‘»irtim j humor excrementi'
tius , crudus , aqueus , collectus praesertim in Ventriculo; qui voce Extis expressus est : Exta enim strictb cor, pulmonem, lienem, jecur, & ventriculum stgnificanr.
se) Convulsio . Nervorum attra= ctip , quas & spasmus dicitur.
( a ) 'Sivi'

I n a r i m e s
Arma , instaurata; renovans certamina pugna?«
Tu quoque felices partu , Matrona , propinquo Experieris aquas , thalamisque fruere fecundis. Neve dehinc terrere malis ; timor omnis abesto: Sive genas Macula; a turpent , seu nuncia foetus Signa ferant, stimulisque dolor praeludat acerbis.
Iit tamen utilium felicior usus aquarum Eveniat , fausti partem sibi seligat anni JEger, Amyclaeos ubi rustica turba racemos Colligit, & lectas calcat pede vinitor uvas.
Apta etiam nostris hyemali frigore votis Bruma venit, tardos inter numeralida Decembres • Hoc erit aerumnis experto tempore virtus Tempestiva nimis, capitis cui debita lassi Cura » laborantisque Uteri custodia cordi est.
Quot mihi» dum veteris repeto pracepta Magistri, b Quot mihi consumptis adhibenda salubriter jEgris Pharmaca succurrunt ! quot porrigit Insula rores! Ille quidem Fontes mihi dum , viresque latentes Indicat» edoctumque sagax per singula ducit5 O ades, & Clotho , me praeceptore, furentem Disce , Puer, quä lege queas eludere, dixit. Nulla mihi placeat medicina potentior, illam Qua m si Castilion prassiere, vel Aurea possint Stagna , vel Argento, vel Ferro interlita, vel qua? Nomen habent» Cytherea , tuum: qua;ve inter aquosas Umbrasci valles, vel qua; Furnellide largo Eu pe fluunt ductu, nec qui considit in hujus Limus aquis fomenta tu-is minus apta parabit Ille malis, ubi membra luto consperseris ; ictos
Pra;-
(a) Sive gents MacuU &c. Ital. Panni difaccia : qua prascipufc ora mulierum uterum serentium deturpare solent. i
( ) M.njßri &c. Podalirii neM" pe, aquose edoctum superitis A uct° { dixit.
(a) W

Liber IV. IM-
Fraecipue nervos a si vis inimica coegit Ferre vel ailtduos dextra indignante tremores :
Sive retardatos b occulta compede motus .
QiL^m bene se nostri vel Caligantibus c Imbres» Qoam bene se proment Hirquis ! d hiec siepe madentes Ft sanie nares, e plenasque sonoribus aures f Fltiliter Nymphaea lavant; atque arida Matrum Ubera distendunt » 5 prassertim h£c najade quando spargatur mollita Ceres: fparsamque subinde Öente premant» mensisque velint adbibere paratis. Faeta minus nec posse alios prassagia credam ^dic capere , obtusum repetito verbere h languet Cium caput: aut nimio deprensum frigore : * Sc udunv Ftietumido exstillet sensim lentore : & fatiscat Seu grave , fumiferas cum fert Cephalica l procellas» ^umidaque haud tenues paritura Coryza m labores.
Sic
. Ca) Vrtcfpue nervos fac. F.UaTysi Uborantes , Itas. Paralitici', a Oapce- dissolvo , debilito s Balnea Di Pomello , ejusque lucum , e Del Ferro , Confirmant.
( b) Sive retardatas fyc. Per Concisionem nempe; ut ab häcincoln- '* evadas , {elige Balnea ‘Di Citma r ht 3 s‘ C a * ata ’ C ^ Doni* in Valle Um-
_ ) Caligantihss &c. Oculorum
Siro*" 1 l ,m ’8 ant 2aluea Deis Ora , C ujt r-
' n *,edelU Calata.
1«e
y l 5 Oculi in utrü-
^ A ■* ) ttrtrc um trj v^&cCiic* , Ut
^^“S-iyS.iit.a. •• ab hac ut convale-
PCte Balnea Di Fornello y Caftiglio -
r«m ;. r Ple ’’asijue sanariius & c. Tinni- CWata. tiunt Salne» Di Fornello, e
iNMiam n! era dißendutit &e. Latiis ” st0u c *perientwr FceminM,quK
Balneo Di CTtdra faventur ; vel panem in aquas Balnei Delia Colata, infusum comedant »
(h ) Obtusum repetita verbere &e» Caput dolorfcbus expedire censentur Balnea Di Fornello , Colata , e Chara.
f i ) Aut nimio deprensum frigore ^.Frigidam d‘istillationem,vulgb Di*
ß illatione f re dda dei capo , abigent Balnea Di Fornello , Colata , e Caßiglione.
sic) Et udumpratumido Vili- gb Intemperie f re dda , ed umida di testa; ab hoc malo imnnrneni reddent Balnea Di Chara , Fornello , e Valle d’LTnt- brasco .
(l) Cephahta . Cephalaja , Capitte diuturnus , ac diifidle solubilis dolor: A Rg (pctXii Caput». Qui hoc vexatur, qusrat Balnea Di Citura , Fornello , e
Caßiglione .
(m) Coryza . Cory?a* f Humor« capite fluens, quasi Kcepce Caput, se ^9 re bullio , ferveo-: Latini $ Gravedo? Gatha»rrt species , cujus m»ter ia pec-* cans per nares secernirur. H«c ne ui»
cerius

jOO I ^ A U I £ .5
Sic importuni si quis vertigine a nutet»
Ad terramque fluat flexä cervice ; nec ufquaitt Fida »• parumque tenax lasso labet icta cerebro Mnemosyne » b & lapsam erepere oblivia menterst • Afllatum Herculeo c stupeat seu sidere corpus ,
Cum, lymphata furit versatilis Ira Dianae:
Obruat his velox tabem» precor» obruat undis«
At qua; Romuleis repetunt sibi nomen ab oris j
Balnea , d quot Vati titulis signanda refulgent j
Nam tua si perimat Chordapsos e in intima lapsus'- Si Dysenteria; f patiantur viscera morsus,
Nec requies levet ulla fibras: & Recta fluendo Intestina gravem pariant Proptosida : S venis i
Sanguineum eliciat si dira Hcemorrhois h imbrem'- Lympha tot effrsenos ha:c una insurget in hostes»
Et premet, & victos furialibus exuet armis . Cassariem si forte cutis laxata decoram
Nu- - I
terius premaris, obeunda Balnea Del Verro , Delia Colata , e la Doccia nella Valle d'Umbrasco .
('a) Sie importuna <&c. Sospes erit »Vertigine , qui freqnentabit Balnea Di Fornello , e Cafligltone .
( b ) Nec usquam fida &c. Qui palum fidd memoriä utuntur , ut malo finem imponant, accedant ad Balnea Delia Colata , DelVOro , DelVArgento, e Vornello .
(C ) Afflatum Herculeo fyc. Epi- iepfia nimirum , quZ cum Hercules laborasse dicitur , Morbus Herculeus i ab ipso dictus est. Comitialis etiam , & ' Sacer , & Puerilis : Ital. Epilepfla y Mal caduco , Mal di Lunä. Ab i'rriXnnrrofXou comitiali morbo laboro. Ira Diana quoque dictus est : qubd affecti hoc morbo, eo ad Lunas motum afflictantur : ejus motibus ita obnoxii , ut fecundum ejus phases, ut ajunt, vexentur.Opem ferunt Epilepticis Balnea Di Pornello i sColata .
(d) At qua Romuleis t&c. Balneum Di Piaggia , ö Carta Romana. .
(c) Chordapsos . Chordapsos, I*®*' VolvolOy Colica , Paffione Iliaca quippe voces Chordapsos , Volvulus , ~, lon y Eileos&c. confunduntur a cis : ut habet Lexic. Medie.V.£<k 0 /'
(f) Si Dysenteria . Dysenterie*
Ital. etiam Disenteria . Ceis. l.i. c- 1 ' Tormina dixit . Non abs repositum r0 dere fibras y cum non fine IntestinotU exulceratione, & Vasculorum corr° sione s®viat in ventre . Vide JNot» P a $>' i8i./if.A. . .
(g) Rroptofida . Proptofls , "
Procidenza della Sede : cum Intest!* 5111 * Rectum extra sedem prominet:«* P a &* lüi.in 2\7bf./;f.i?.dictü e st. A
Procido, Cado .
( h ) Hsemorrbois . Hamorrh 01 ^ Profluvium sanguinis ex venfs , ^
sunt in Sede, Ab ca/ua Sanguis* Fluo.
(a) C*

Liber IV. i rar Nudavit, dempsitque comasj vel palpebra sensim P e pilis , & frontem Leuce a deformat honeflam? N g c suus est oculis vigor inditus : obruta densas acies dubia patitur sub luce tenebras ^el suffusa b cadens lacrymari lumina cogit "Umor, in obliquos crebrb nutantia flexus: Nypochysisque c diem abripuit, noctemque profudit? i Qüfe mora ? quid patrio detentum rure moratur
j dilecta; te prolis amorfquidve obsitus a;vo
fe genitor , lentisque tenent uxoria curis Limina , vel vitreo gaudentes Fonte penates ?
^■Iter ab iEnariä saliet , decurret & alter fons tibi , longfeva; qui pra:beat aurea vita; Tempora inoffensis iterum producere lustris.
Huc , adigant si fata , virum comitetur euntem Hxor , ubi effluviis ll non respondentibus usa lugemnit, seu nulla meent, seu plurima: cursu Nec certas uteri leges , Lunasque sequantur .
Nec mihi displiceant his infoecunda Parentum Corpora mersa vadis , vidua cum nullus in aula Ludat adhuc , tenerisque puer petat oscula labris. Hic etenim optata; tandem ltetabile prolis Omen erit : venient plenis connubia ta;dis j Ipfaque jam vacuo toties exclusa cubili Litrabit repetita larem : nova pignora promet j * er tilitas , multusque domum solabitur haeres.
I Non secus ac gelida; post horrida frigora bruma;,
C c In-
Leuce
/«ilii bus
Leace , proprie Albajltal. Cateratta , Latine Sujsufiox ab go , Lepr» species: aAdlxdsal- t fvd sub , & fundo . Cum pituita inter Uveam , & Crystalli- mim humorem coagulata prohibet spiritus ab oculis exire, & in eundem intrare.
( d ) CTxor, ubi effluviis Menstruis scilicet.
C a )
thaln-T Vel quia Oph-
lis- J i t ’ ora,1 ' t i lippis nimirum ocu- «ymosä 2" ia ^giiopes. qui fistuU la-
( c \
J Htfochysifau' . Hypochysis,

202
ItfAjtlMlSs
Incultis ubi vere novo sua gratia campis »
Et redit afflicto spes intercepta colono :
Namque ferax iterum reduci se prodit arista Culta Ceres, fcetuque iterum beat ubere glebas.
Quis tumidos Cholera; a posthac horrescere motus» Albentesque velit fluxus ? b seu proluat haustu Guctura : debilibus live utilis Unda fovendis Partibus illa fluat : c phialisve coercita roret: c Ut tulerint morbi, & cauti prxcepta Magistri. Ha;c pituitoso , falsoque humore refertos Exonerat: Iautteque abigit fastidia mensa; .
Cor tremit? aut veteri consumptas ulcere feetor ^ Turpat , & obsessas excreta caruncula e nares ? Hoc tibi se trudet panaces e licore ; seque Trudet idem si membra vorax exusserit ignis > Aut liquor undanti fervet qui fusus abeno» Ardentisque olei vel non innoxius humor .
Quin etiam, ignifero si plumbea keserit hostem Glans explosa tubo , atque insederit intima fibris» Exactusque alte violarit pectora mucro ;
His Fontana 1 malis quamquam, Nympha;aque prosint Coctilia c hisquamquam-.tame ha;c ne desere,qua; nuflC Cognita perpetuo probat experientia ductu ;
Non semel e tectis quando divulsa latebris Emersit pars fracta offis , plumbive nocentis,
Ab-
(a) jQuts tumidos Cholera 9 ^c.Q\\Q‘ lera , nomen deducium a Intestinum qubd vehementer bile excrescente , & infra , supraque erumpente, graviter Intestina torqueantur , vomitu bilioso , alvique dejectione.
(b ) Alhentofque velit fluxus fyc. Ita!. Purgaz-fon Hanc* # morbus muliebris ,ex Jasol.
• ( c ) Seu proluat haustu Triplex modus utendi hxs aquis 7 Primus Potu:
Alter Fomentis : Tertius In Doecia: fatis dictum est lib.i.
( d ) Aut veteri consumptas ufc ef * (sfc .Nempe Oxama: de quä in N ot-P a ^’ 196. lit.4.
( e ) Excreta caruncula <&c. mata, Polypi, Verruca,alas narium y p/entes ; Ital. Efcrefcenze carnose , ^
li P* j
(’s) His Fontana malis &c.
, Di Fonta»# , e Del Gotto,
fa)

I
‘ L I B ER- I V. 205
Abditaque inviso qua; mordent spicula serro.
Nec minor ex iisdem querenda est gratia venis, Si male duratis incer se nexibus ossa Maesta oiim , rursumque solo titubantia nutent, ® r achiaque, atque humeri , dubiis aut passibus a;gra Genua labent, pronam capiti latura ruinam.
Tum, licet incertos qui firmat arundine gressus Vix potis interdum vicino sistier alveo Languidus , invalidis parvo post tempore plantis Priscus ab integro veniet vigor : ossaque forti Glutine durescent, calloque obducta coibunt .
Ä tua perfundat , placido non a;qua sopori ,
Strata Gonorrhoea; tabes : a nocturnaque turbet Otia; oC absumptum Macies terat arida corpus;
0 age , quid cessas ? sordentia subtrahe foedo Membra toro : & nostris contagem interfice lymphis. Quam bene quasstam jecisse in Fonte salutem Hoc potero , praalura sonos si lingua moretur Leddere; cunctantes patitur si blassa tumores! Sctssaque sic rimis pateant cum labra ; vel acri Tubere tollantur Parodontides : b obsita squamis Vel superinsideat puerilibus Aphtha c labellis. Quamquam sope alios d alio de gurgite rivos Inarime emittat: grato qui munere Divum Ne c virtute fluant, nec avita laude minores .
Hic Cellaris Aqua; , e penoris qua; nomine gaudent  C c i Car-
a ) Gonorrhoea tabes . Gonor - loV ’ ‘ nVu ' untaria leminis ejectio, , c . lUll o pratserrim tempore, cum cor- jj IS macie . A Fovit femen, & P 'ia t . Bo > ntriqae sexui communis : Ital. rV S* ot torrea .
ruber Va ™dontides . Parodontides, lentes dolenti» circi gingivas , & Pide r ^ teetotH circa, & öd«C dens.
sc \ MeJ -y & Ce, s'
' ’ AfrtU . Aphtha, Ulcus, oris
superficiem occupans, cum molesto caloris sensu ; vela Sero sanguinis acriori , vel in Puerrs a lacte corrupto, Ab A r Vr«, Accendo. Vide Cels.l.z, c .i. i (d ) • .Quamquam sgpe alios (5jV.N1. i mirum ple catteris Balneum, vulgb ' Di Stoccellaro , confert ad omnia enumerata oris , Iinguat, ac Gingivarum jimpedimenta.
! ( e ) Hic Cellaris &c. Ital. Sagit»
i Di Suecellara .
( a ) Sive

2 o 4 ! rr Ä i m e . s
Carminis in. partem veniant: queis perdere Febres Sorte datum , audacis post ignea furta Promethei j Sive intermittant , a alternis sive diebus a Ha; redeant» miferofve diu, noctuque fatigent« 8 Adde laboranti b restinctum in Sede cruentum Venarum effluvium: pulsumque impune dolorem» Sanguineis c ubi parca notis excreta frequenter Mucosa cum siece cadant, onus adde gravati d Podicis excussum j quasque ora puerpera laedunt e Indecores visu maculas , quasque egerit hepar, * Quasque lien, S facili tersas cessisse fluento.
Haec ubi lympha caput madefecerit , horrida nusquast* Area : ^ sed compto fundentur vertice crines,
Quos iterum certo discriminet ordine buxus.
Q>im felix sine nube dies fulgebit amico Sidere ! non somno posthac fementicus humor »
In medio, aut fluidi maculabunt pallia renes» Hic etiam, casu tunsis, aut verbere membris, Concretus si forte eruor consperserit atra Tabe cutem, diffusus abit , ceu fumus in auras» Vos quoque Coctilides, k praesentia Numina, Nyn** Sa;pe tulistis opem , laxata fatisceret inter (ph#f Cum- dentes gingiva ; gravefque auctura sonores Saepe per occlusas Otalgia 1 serperet aures .
JEgro-
(a) Sive intermittant &e. Febres, quas' Intermittentes , Tertianas , & Quotidianas vocant.
( b ) Adde laboranti t^fc. Hasmor- l-lioides nempe , de quibus in Not. p-z.
lOO. Ut.h.
Ce ) Sanguineis ubi parca fcfc. Per Tenafmum sciiicet,de quo in Not.ptf^. I p 5. Ht.g-
(i) Onus adde gravati &c. Sedis Procidentia: Vide Not.pag.ioo.lit.g.
(e.) Quaque ora puerpera (jc. Macula:, qu-e vultum mulierum , uterum ferentium turpant.
C f ) Quasque egerit hepar . I rjb
Macchte M Fegato .
( g ) jQttasque lien Itas* & dt ' ctite , cbe vetogon dalla Milza .
( h ) Atesi. Area, hoc est ?ium .
(i ) Sementicus
de quä in Not.pag.ioi.Ht.a. .
(k) Vos quoque CdEiiHdes perfortä NympharumCodiliduni,! 10 ^ ce Balneum , vuigb Del Cotto y 1> . Cajoncbe , exprimitur.
( I ) Otalgia. Otalgia,Aurhin 1 bus, cum Intus fiunt in illis fr p,r u
sv

Liber IV- äof
Agrorum quoties iterata in vota precantum Exhibuistis aquas , oculis Suffusio a lucem Cum raperet ; lacrymis seu quis lippiret obortis; Sive obliqua tuens transverso lumina motu deferet i obscuramve offunderet Argema b noctem* Ille sed a nostris non hic reticendus amceni fontis honor Musis, trito quem nomine gentes balneolum c dixere . uno hoc utatur Japis , Auditum Gravitas si tarda obstruxerit, optem, ^eve putes me falsa loqui, vim Fontis ab ortu ^isce suo. hic nostra quondam sub imagine terras Euplosa ^ incoluit genitus : dictusque Parenti Icmenus , e occulti signans prastagia fati .
Sparsus adhuc teneras prima' lanugine malas Rara per ^Enaris tendebat retia lylvas .
At rapido prseceps fluvium transmittere saltu ( Ah malecaute Puer ! ) ripa; ulterioris amore
cupit , instabili lymphis pede lubricus haesit Iu mediis ; tanto fracta; discrimine vires Non illum eripiunt > imbelli concita nisu Brachia nequidquam versat; comitesque morantes Kequidquam ingeminat ; nec parcius Nthera votis Solicitat ; querula; referunt suspiria valles. .
At gemitu e superis commotus Juppiter astris Indoluit ; puerique vicem miseratus iniquam, i tulit immeritum fato concedere . fletus
I imprime,ait,Puer alme;animos cape Numine dignos.
Eon-
Auris , & A*X r ©- Dotor. Sttfsusto.SuffafiojLt^.Sufsusicne i bT*' ^ ut ' 2 01 ■ Ht.e.
ocn| 0f ' A pra<i . Argema , proprii queo, ? «Icus in iridis circulo
«is ten, ■ unc * ,t f an g uis venis fra
Hip t ''P^sgS , qu® deinde nigrescit pro ulcere oculorum gene
ratim positum est.
(c/ Balneolum. Balneolum Indi g. II Bagnitello .
( d ) Euplaa . Vide Nor. lil. r. t»g. 1 6 . Ut. g. hic pro Nymphä accipitur.
re) Icmenu J . Icmenus , hoc est Humidus: ab Vx/tds Humor .
(aj Tunc

ro6 I N A R I M E S
Fons eris: ipsi etiam quando , ceu Numina , fectO Indigetum cultu Fontes celebrantur , ßc aris .
P«e lacrymis , meliore flues nunc ubere ; cedent Damna tibi in pretium ; discrimine major ab ip‘° Hac mercede graves tandem soiabere casus.
Si modb surda tuos sunt ha;c frustrata vocatus Litora : si ventis vox intercisa : paratum Sentiet hic surda quisquis dolet aure levamen . Dixerat; extemplo Pueri solvuntur in imbres Pectora & in riguas mollitis brachia nervis Extenuantur aquas : digitique } Sc crura liquescunt« Hinc suus est humeris , suus est atque osiibus humor'- Et latera in fluidos abeunt manantia rivos .
Ex illo Fontes, ex illo clarior auxit AEnariam : grataque aures aspergine juvit ;
Tinnitu cum forte sonant, frustraque profusas Sibilus in media voces intercipit aura.
•Quid dicam exhausit Macies cum turpis, & ora Pallor habet, lassumque ruit sine robore corpus? Tunc mihi vel Retis , a tunc vel Ferrugine a tincti» Aut liquidi placeant, probet quos Nitrolis, a amnes. Nec vos abnuerim Cypridi a dilecta , nec Auri a Balnea, Fontanis a renuam nec turgida venis. Praecipue laxis tunc cum coma vulsa capillis Aret Alopecia; b vitio; dextrajque resistit Vel cum dura cutis , tractantemque aspera laedit* Fmmineas vel multa genas notat Alphos c eodeifl Pnefertim Lucina aperit si tempore partus .
Tum
1 a 1 mihi vel Retia Jj-r. Ma-1 Vulpes : quod Vulpibus accidat s re '
lis hilce, de quibus hic sermo, (ubsidio quenter depilari: Ital. PeUtina. erunt Fontes vulgb Delia Rita ,bDel- 1 ( c) Alphrjs , Alphos eadeffl 3 C
la Rete, & Dt Nitrelt : Lt Lalnea Oe// Vitiiiso : inacuit nimirum supra cu- Feno, Di Citära,Dell Oro,e Di Fontana. 1 tem subaspera . & subalbida;: ab A**' fbj Aret AlopecU <&c. Alopecia, Albus; hic pro maculis, quas m 1 11 * Capillorum defluvium • ab A ^ 7 th%, lieres sub partum inficiunt«
(a)

L I S 15 8, I V. 207
^una decus* o c nitida; revirescet forma juventa;? tnodb pertassam pigeat Scagnique * suique.
Hb obtritus aquis nullo se se obiice texit ^ypus, a L scabrum turpat qua; Mentagra b vultum.- l* ec dein , albenti c qui sordidus humor abundat , fiuet Matrum genitali excretus ab arvo.
Ast ubi , nodoso d cohibens vestigia vinclo ,
■fegta pedum junctura dolet : palma;que chiragris Attracta; intumuere * lues e sive intima adhassit Qssa femur inseritur cotyla;» f motumque retardat,- premit afflictas infirmo poplite furas ;
^ive caput stillet , casuque Gravedo & frequentis ■^tillicidj feriat: seu lenta morabitur alvus j h Auspiciis clarata tuis , & nomine , qua; te Indigetem , Montane , colunt, tunc Stagna requiram; Qujeque mihi saliunt Soliceti e Fonte ? quibusque Ipse suas prreferre notas dat Clibanus., 1 Imbres. Tunc, bene de pueris k vel quem meruisse fatemur,
Prse-
C a ) Polypus. Polypus a Polypi si-' ■ftilitudme : camis quadam accre- '<o in naribus , mollis , laxa , & co- , re varia ; interdum palatum ver- ***, interdum extra vergens, &plu- ,t,us appendicibus adha:rens . Verru- ^ e| iarn , Thymi , Marisca , Sycoses , & ' cni vocantur : Iral. Polipi, Escrescen "'«rnofe .
t| . { h ) Mentagra . Mentagra , Impe- S*nis species : I-al. Impetigine. Sum- C j- Ut ' s a h?eritas, cum prurigine inul- > “JUamis , ac furfuribus.
, \ c ) e\’ec dein albenti &e. Ital.Par- ' b, ' inc ' i , ut Jaso!.
c ;j a ) Ast ubi , nodoso fyc. Podagri- ^„'“"ductc Balneum Di Soliceta , S. Spelo* 0 ' Saragalla, ö Sinagalla , e Delia ragt^i^? duo postrema etiam a Chi- C e , dabunt.
n eniB Eues five intima &c. Ifciiias ” e jltal. La Sciatiea: Arthritidis
species , coxendicis articulum occupans, adeo ut dolor ad poplitem, furas- que descendat. Praiter eadem balnea, qua; podagr? succurrere dicta sunt,succurret etiam huic morbo Balneum , vulgb Di Soliceto.
('s) Cot>l4.. Cotyle', a KoruXn t Coxendicis cavitas , sive acetabulum, ubi femur , sive crus coxae adneditur: sedes propria Ischiadis.
(g) Gravedo . Gravedo, Ita!. Fluf- fion Catarrale . Sospitabunt Gravedinosos Balnea Delia Spelonca , e Sina - galla .
( h ) Seu lenia morabitur alvus (cf c. Malum hoc , vulgo Stitichezza , solvet Balneum Delia Spelonca.
( i ) Ipse suas praferre notas Av.Ital. II S agno di Fornello
( k ) Tunc , bene de pueris soli no tcfte , l.z.c.zC., Balneum noc idoneum apprime puerorum morbis.
V (a ) Vere

2o1> Inarimes
Prsesidium Sinagalla ferat: limove tepenti Convulsos recreet duro vexamine nervos .
Vere a tamen gratos , Autumni aut tempore rores Speluncae mihi saxa darent, tunc viribus impar» Multa furens quamvis , algenti & flamine vivaX» JEoJus k in tumidis non se defenderet extis. Accerfenda aliis sed nunc deperdita ripis Pharmaca dum late pelago stagnante per agros Nereus hausit aquas ; c nostro mansuescere fletu Nescius, ALgrorum precibus neque flectitur ullis» Ut tandem absumptas dementior egerat undas.
O u tinam injusta prestos ditione remittat Inajrkna* patrios , quondam sua regna , liquores, Redditaque imperio tandem potiatur avito !
Nulla velut sparsis Vitiligo d subaspera guttis Terrorem incutiet: summam seu profluat ichor , S Perque cutem scateat , Capitelli accedere Fontes Durn valeam, Cytharaxjue Amnes. Elephantia f cedet His detersa Vadis ; atque hiec Dothiena L repellent’ Divulsumque ab stirpe abigent; medicamina prorned Psorica ; h nec pulso 1 posthac srustrabere somno Excretis, Alvine, k tuis, dum sepe premendo
Par-
(a) Fere tamen His duabus anni tempestatibus aquas Spelun* ese utiliores anerit idetn l.i. c. 11.
( b ) sEoIus in tumidis &c. Per pe- Wphrasim Morbus ille , quem Ital .Ven- t esita fredde appellamus«
( c ) Nereus baußt aquas l&c. Consule Itb.i. pag. 2 6.
( d ) Vitiligo . Vitiligo , Ital .hnpe- tiggine , Volatiche . Hanc olim Balneum , vulgo Di Capitello, extingue- bat.
(e) Ichor. Ichor, sanguinis Serum, seu sanies, & tenuius excrementum ex nlceribuseffJuens,carnem- tjue exulcerans: ut apud Ceis. /.5.5.26.
( s) Elephantia. Elephantia Lelhra : sic dicla , quod cutis leptä A seclorum similis videatur corio ^ phanti, maculis ad atrum colorem vC gentibus , squamosis , & crassis* ,
( g ) Dothiena. ko^triv , Furun«* Ius, sive Tuberculum ex crassis h ulll ° ribus in carnosis plerumque partibus'
( h ) Medicamina proment Vf° rit Psorani quippe expellunt. ,
( i ) Nec pulso Unum ex eve £ $ tis Torminum,Celso teste /.4. e.i 5 ', e somnus interruptus. ^
f kj Alvine. A Ivimis , qui a ^p ( |*n» prasertim Tenasmo laborat: ut * /.21. C.27..& alibi.
(a)

Liber IV. 209
^arturlu nc , sanieque movent aspersa dolorem .
Pallor , Sc incautum rapit error ! imagine veri Qüi 6 male correptam carpere insomnia mentem? ■Namque licet, Venus alma suo quem jure tuetur, "^ a net adhuc Fons ille : mari tamen alter iniquo a Jugitur , & prisci fluxam sibi nominis umbram ■”üt retinet, titulumque jacens ostentat inanem.
Quid tamen hic vacuis fundam suspiria votis, Plnius ut durum funesto carmine casum Prosequar ? est alias vertat quo Musa querelas*.
•f 1 *- gemitus nova caussa subest ; cum pene sub ortum languentem aspiciat, Fontemque in Fonte requirat, ^ Gradibus h qui nomen habet. sed parce profusis Quisquis ades lacrymis ; pleno si flumine rursum *Iic fluat: extemplo reduci virtute fugatam Palpebra; emendet scabiem : jactoque solutas ^ore Paronychias , c & scabrum lieviget unguem . Pum quoque, cum pueros exercent morsibus, aut cum Paucibus nasrentes vita; spiramina claudunt, %sessasque vias , Lumbricos, eruat, & te ^■h nimium membris invise Dracuncule , d teque, Phthiriasi . e h$c lapsis ubi nota Hydreumata feclis, P^on foedo se se vidisset ab agmine victum ylla: e necextinctum Pherecydem e Fama Tragasdum» Alcmana e suum gemuisset Achaia Vatem . Hcet, obscuro quamquam per inhospita lapsu di u i ateas , sterilique premaris arena :
D d Toi-
Mari tamen alter iniqua &e. 11 luippe Balneum sstu maris ( bV" Anillis , ut dictum est lik i. V A Gradibus qui namen habet ferditq^ ^ a gno di GYadane , pene de-
duviai Paronychias, Paronychia, Re- ° Cni Pe, Ital. P anner eccio. A T«{«
juxta , & ow% unguis .
( d ) Dracuncule . Dracunculus , Jasolino Dragontello . Licet variam habeat significationem , h\c tamen sumitur pro morbo , qui habetur, cum ex cute non solum pediculi, sed majora etiam animalia erumpunt.
( e ) Phthiriasi, Phthiriasis,Morbus
pe-

2 io Inarimes
Tolle animos, Fons alme : novo dignabere cultu* Te nulla posthac abolenda state sequetur Gloria & ascita per me tibi laude frueris. Carmina te , veteres revocabunt carmina in ulus Te mea : & iEgrorum certatim supplice poscet Turba genu venerata ; tuo sic gurgite vivet Illa: nec insidiis Furiarum incauta patebit.
O quis io , assiduo dum mens stupet anxia luctu» Defessum longo me demum errore viarum»
Sistat ubi Chalybe a fluitantibus imperat arvis!
Hic ego» vix primo libem si limina gressu» Tristitiam jEoliis tradam dispergier Euris.
Non iterum insiliet venis interente lympha Dirus Hydrops, quem longa fatis firmaverat Sspe etiam , tacito quamvis Medicina timore Musset, Se ancipites inter terat otia curas ,
Ager anhelanti dum pallidus ore cruenta Excreat: his tandem si corpora terserit undis» Incolumem patrios videam remeare penates.
Illum ego , quem stimulis urgens damnosa fatigat Cypris , Acidalium dum versat in ossibus ignem, Ignem ego conspersis hic artubus: hic ego stuxv^ Nocturno edoceam femen restinguere cursu .
Sunt qui , membrana? disrupto viscera cinctu Dum cecidere , graves his Fontibus Enterocelas b Depulerint. asserta hic prole, & conjuge Conju*
Gau-
pedicularis : dnro rwv ipSwfwx, hoc est a Pediculis : cum scilicet sub alis, in palpebris, & in pube gignuntur cuti arctissime affixi pediculi plani, & alsiores : Itai .Piattoh . Morbo hoc exrin- ctos L.Syllam, ac Pherecydem Syrum, Tragsdu m, Philosoph u m ,ac Pyt h agor® Magistrum, testatur Q^Sercn. Sammon. De Medicina--, Plin. tamen, licet idem de Sylla asserat/.y. r.4).,1.26. c.
Ln. r.sz, etiam de Aicniane elatissimo Grscias PoetS : de Pherecyde ^
negat: aitque l. 7 .c. yi. , CopiiSer?'* tium ex ejus corpore erumpente exp tra * ^ (ä ) Siftat ubi Chalybe vuJgJ) Dei Ferro. ^
( b ) EnterocfUs. Enterocele* nia Intestinurum : ab Hvregov 40 num ,& xibtn Tumor feroci : < l a> ° 0 b Intestina prolabuntur in ferotuu 1 > Peritonei fracturaor.
(a)

21 1
B E
I V.
Gaudet abortivi prohibere pericula fcetus.
Gbsita turgebunt non ora Parulide , 3 postquam Gra salutari b Chalybes qui colluit haustu , i^n semel aspersit j sive hoc madefacta Fluento , "*pe vaporiferos dum volvit spongia fumos , "^axillas inter , dentesque immisit hiantes .
^ ec metuenda nimis veterano sordida quamvis f^aga situ , & fractis qui pes male cruribus harret:
modb (si certis aliquam consulta merentur Rostra fidem monitis) propere Balinea revisas ® r rea j ni, lymphas renuenti apprima calentes, *°fltano saliens arrideat Unda lavacro .
Qua; tibi praeterea c felicem ad vota soporem Gonciliet: tumidasque ruat de nare Mariscas . d ^a;c alacrem reparat capitis cum dura vigorem rigore laesit hyems . Zonas e haec ipsa sequaces , Isiceraque , absterso penitus marcore , coSrcet} ^rssertim qua; multa diu muliebribus audent mterfosmineis f moliri damna , Locisque ; g Quaque renodatis h docta licet arte Magistri ^artibus interdum coeant, tamen inscia vinci Vincla iterum solvunt, iterum diffracta fatiscunt. Si cerebro salsa exstillet, jugulumque frequenter
Dd 2 Fri-
Pat* ) "Parulide . Partilis eadem ac °doiitides , de quibus in Not. pag. (, J '. A m-aqd inter , vel prope , Ut/Xoi. Gingiva .
Celr Or» salutari &c. Consulatur hoc ! *‘ 6 ’ fuse de remedio
tuk Cüntr » Gingivarum ulcera , & , Ct cula.
set„' ) £uatibi praterea &>r. Recen- /ircus Balnei vulgb Di
st,^ > Mariseat . Mariscae, I ta>. Crt -, / 0,1 sule Not. pag.ioq. Wf.a. I
' * J Z»nai,Z<m},<s Scribon. Largo I
Compos .6 j., eadem ac Herpes, de quo in Nor. pag. 181. lit.b.
( f ) Interfiemineii . De his pag* iXo- Ut.e.
(g ) Locisque . Loci , Mulierum matrix. ‘
fh) Quaque renodatis &c. Hjc de Cacoethe termo , de quo in Not. pag. 181. lit.i.t nec non de Ulcere , quod Dysepulotum appellant: quhd ejus cicatrix vel nunquam,vel non sine maxima difficultate obducitur.A eWc a-gre, Lc ciqr&ou ad cicatricem perduco.
<a) Di r-

2ii Inarimes
Frigida gutta petat, vita» & pejora minetur j E ja age, tabentes effeti corporis artus Hoc aude mersare vado : nimiumque procaces Hoc jecur, hoc renes, vesicaque temperet a»stus»^ Dum calet: hoc alvus ducenda : Ä ventris adacta Häc tibi clyster aqua flagrantes mitiget iras. Denique si qua aliis a mihrparta incommoda StagU ,s Experiar j fundo veniens ubi teter ab imo Et vapor emersit, Laticesque infecit, & auras: Hic» velut amne sacro »Veterum de more ,'piatus» Si qua mali suberunt » potero tunc (emina sospes Prima renascentis prima?vo extinguere in ortu .
At celebranda meis b properas quäm serä Camcea^l Cara mihi ante alias , miseris Sc carior Agris » Castilioneas inter qua: laberis oras,
Na'ias alma 1 tuo ponit si munere Moeror ,
Et stagnans Pituita; humor» c Morpha;aque d summa? Fixa cuti , a milio vel qui sibi nomen adeptus Cenchrias , e & crudo concreti in viscere Vermes» Obstructique aditus qua; Cepit Arenula renis .
Tu Lentes, f turpemque fugas Lichena ■, S geluq ue Durius hyberno splenis te vindice frigus
Ces-
( a ) Denique fi qua aliis &c. Peculiare hoc habet Balneum Fontanum, ut si forte aliquod incommodum in aliis Balneis Lgr! experti sint, In hoc reficiantur.
( b ) At celebranda Sub Naja- dis Castilione» nomine celebratur Balneum vulgo Di Cafiiglione .
( C ) Etfiagnans Pituita &c. Oedc- nia intellige : Tumorem nempe frigi dum , laxum , mollem , albicantem,ac doloris expertem, ab humore pituitoso. JasolilL Umore Edematofo.
(d) Morpbaaque . Morphaa, ita etiam Ital,; Lepr# species; a qua solum differt, quia hac in carne , i^ a A cute. _AVd , a form* J
cum mutatur cutis in colorem non turalem , ex sanguinis corruptione«
( e ) Cencbrtas . Cenchrias, HejT tis miliaris species: Ital. Erpete.C 6 ■ chriae, quod Graici Milium , Ks/X? vocant.
( f) Lentes . Lentes, Ital- ** tiggini , VoUihhe,
(g ) Licbeha. Lichen , * ta * ar i- petigine cutis asperitas cum # P r “ ru,iquamisq;:fortasse a X/ccv,& tX 0 ^ quod cuti tenaciter adhareat.
co M

Liber IV. 2i;
t, Antisdes a tumefacto pure madentes. b Tu potes Sc' cyathis dodrantem explentibus hausta, Torminaque , c St nocuum toties expungere duri Tentris onus , tectas inter tu viscera plagas Tincere ; vel saniem indociles d qua; semper hiulco Ore vomant ; nulloque velint mansuescere succo. Tu lacrymas plerumque oculis preflifle cadentes, ^Utantemque aciem pulsis firmare tenebris .
Te facilem flammata petunt prscordia : putri Qujque Elephantiasi e corroditur obrutus : Sc qui Oardiacä f ingemuit tactus contage ; vel oris ^ e Osit Achilleum 8 nunquam coEuntibus ulcus.
Te cubito , aut digitis , qui curvo aut poplite tensus ^Eret, & infarto motus humore recusat Musculus : Ancylas h Grajo sermone vocarunt.
Non tamen hic residem » fausto dum sidere cursum ^grorum miserata vices Fortuna fecundat,
Te patiar trivisse moras: dum cjetera Phoebus Expediet : validasque viam tibi sternet ad undas : Quas Venus alma 1 » suum dum fletibus urget Adonin,
Hk
(a) Antiades . Antiades , Ita!.
5 Gangole ira enim , te-
sU 7* Ct 11 -, vocantur Tun-
1 1® , quaj post inflammationem indu- Ueru nt. Idem sensit Paulus ASginera.
(b) Pure madentes Struma?
' x UIcerataj.
v c ) Torminaque &C .Consule Not* ^•ioo. Ut\f.
CerJ^ ) Vel saniem indociles &c. Ulce- Dysepulota appellant: de N 0t . pag.zi i./it.i.
f„' e ) Elephantiasi &c. Elephantiaca.’ ^ e pra nimirum. Consule Nor.
('f?' «»■'*
tuore Cardiaca ks‘c . Ital. Vajfion di «nimcor ; 'quicumque Cj,j. cordis morbb laborant,
a Uci dicuntur, Hic presiiits pro
Palpitatione.
(g) Sensit Achilleum■ %sc. UlcirS Chironium , ut in Not. pag.i So. lit.a. Ital. Piaga insanabile. Achilleum, qubd tale vulnus fuit Telepho ab Achille inflictum : unde & Telephium dictum elt.
fh) Ancplai . Ancyle , Jafolin. Ancilosita : ab Awsi/Xof Aduncus; Articulorum contractio , qua; motus illorum difficiles reddit : ab humoribus infartis: quorum interventu musculorum tendo non obsequitur : idque potissimum in poplite,cubito,ac digitis.
( i ) JJitas Venus alma (cY. Originem Balnei Cythars.vulgb Citara, per Paronomasiam cum CythereS, poetice commentus efl Auctor , qubdFons hic pras careris fecunditati faveat.
( a ) flit-

214 Iharimes
H'k statuit fluxisse , animi sera signa jacentis. <
Namque moduna lacrymis,gravibusque imponere cut» s Fraena volens, concha fertur Dea vecta curuli Errabunda fuse vertisse huc lintea cymba;.
Dumque dolet memorans, dum litora tristibus impl e£ Questubus , Sc largis irrorat lumina guttis :
Ite , ait, ex oculis justa; monumenta querelae:
Ite , precor , lacryma;, meritumque exsolvite luctuiH* Sic Puero dare justa decet; sic mitius uret Corda dolor ; nec Fonte minor se vena perenni Promat, Sc seternum cineri testetur amorem. Fundite perpetuos , mea lumina , fundite fletus. Quos ubi inexpleto Tellus absorbuit haustu,
Hos iterum eliciat , campoque immittat aperto. , Non aliter Phrygios quam qui delapsus in agros» Jpse sibi occurrit sinuoso gurgitis alveo»
Seque suos iterum reddit Mäander ad ortus.
Nec mora , ceu Phoebo glacies perculsa, liquescit Terra ; repentinis & Fons novus emicat undis » Quem Cythara; Cytherea suo de nomine dixit; Talis Sc ad facti indicium vis addita , qualis Indecorem Stagni Auctorem , caussamque deceret. His etenim quamquam lymphis confessa minoreist Se capitis , furias , rabiemque oblita Phrenesis , * Spasticus b Sc se se dedat rigor : aspera dextra;
Nec cutis obsistat, squamarum & cesserit horror •• His licet humoresque graves, bilemque remittat» Si quis adhuc stomachi doleat cruciatibus : aut 6
Diffisa) Phrenesis. Phrenesis , a (pfdv jnens: Ital. Frenesia - continuum scilicet delirium, cum febre acuti , & iiiterna cerebri , & meningitim con- jnnctarmn inflammatione. Hanc Ceis.
!. i. c. 1. Insaniat» febricitantium voC*1
v>r.
( b ) Spasticus (sic. Spasmus nempf Ita). Spafimo , Convulsione •• a traha; nigrbus, qui nervus attrahit-

L I B . t R IV. tlf
Difficilem cupiat potu subducere ventrem,
Donaque jejunis infundere lactea mammis 5 ^°n tamen ulla magis Veneri vis apta cienda;,
(Ah pudet!) & cteci stimulos immittere amoris, Quam qus, Cypri , tuos testantur Balnea questus, ^inc , sobolem Juno thalamis auctura maritis Pronuba , connubio tardas ardere feraci Aspiciet. foecunda linu quot pignora Mater , Quotve Socrus poterit fovisse amplexa nepotes ! ^lec revocandi alio tardi medicamine Menses,
^- a Xa Dionafis ubi Fontibus ora recurrant.
At rigua ut pateat Sedis qui Condylon a urna, * e rminaque , b fluxuque simul strigmenta cruento * ^luat, Ze molli perfusum Oedemate tl corpus;
Dui prodesse oculis transversa tuentibus i & cui ^°sse fatas fibris , visa ceu Gorgone , cautes frangere, arenosamque datum depellere renum Perniciem , lotj tardat cum plurima cursum , Percipe ut infesta; redimas folatia vita;,
Una tibi latices Furnellidos accola ripa;
Amphiroe e dilecta dabit ; quä prasside pectus Idulia premet Dyfpncea : f intento Glandula 8 collo
Qme
iv! 3 ^ Stdis qui Condylon. Sedis Coii-1 lympha; , cum aliqui congelatione, yion , Condyloma, de quo in Not. Ijalolin. Tumore Edematoso.
1 ^ e ) Amphiroe . Amphiroe , pro ip-
h ( .\ “) Verminaque. Vermina, pro-jsä aqua Balnei Di Forne Ilo qua; sub
otes,quos Verminatio,seu Ver-
do!
Pfo T 6 " 31 * ' n v '^ cer ' bllS psriunr i hic Jc . , or minibus accipimus : ut posse <Wet Festus. Consule Lexic. ^ d,c - V. Vermina.
Ijyr i Fluxuque simul strigmenta &c.
Oedemate. Oedema, ab itSim «loll- ' Tumor in corpore laxus, li nBt ls > hiveam post compressionem re- tllS ’ P roven,ens a subsistentia 0l >Um aquosarum sanguinis, vel
. quas i
Amphiroes Nymphae nomine non abs re exprimitur : quasi aquis circumcirca diffluens : ab apapl circum , & {641' fluo.
( i) Dyjpncea. DispntBa,Asthma,seu. difficilis respiratio: ä darf a:gvfc,& qrnu spiro.Morbo hoc premuntur Asthmatici, Orthopnuici, Synanchici,Peripneit- monici, Phthisici,cajteriqtie id genus.
( g y Intento Glandula collo . Struma , qua colli glandulas afficiunt , St putrescunt etiam quandoque .
(n.) Nym-

Sl6 I w A R E M E S
Qure tumuit, putruitque: umbris par illa fugata Sola novo , deleta fuga; nec ligna relinquet.
Ipsa etiam , teneris cum primum illapsa pudendum Vulnus alit venis , pubemque Erycina momordi , Subdola , diff ugiet: castrisque exuta recedet .
Nympha eadem te membra a luto conspergere: pleni® ■ Nympha eadem alveolis, b Nimbo c & supponere curvuß* Occiput.» ut morbi poscet natura , docebit.
Nec secus, hinc madeat dorsi dum Spina , refecti* Tum sua vertebris vis olim eversa redibit.
Hi funesta Coli, d Laterumque hi fata Liquores» Tinnitusque cavos auris, curasque tenaces Avertisse valent , hi Desperantia tergunt ?
Ulcera, & oppletas f inter squalentia nares ;
Quajque tulit serpens Myrmecia •, 2 Telephus olim ^
Et qua; Peliaca, perfossus cuspide sensit .
Sic faciles Substilli 1 imbres, Sc aquosus ab albo ^ Corpore Languor abit ; residetque benignior , icturo Dimidio persaepe * caput qui perculit angori Et Febrium 111 malefida cohors procul acta migrabit* Quid plura ? informi simulans sub imagine massaiO Eeemineo male parta sinu divellitur undis,
Vir-
( a ) Nympha eadem te membra &c.
Utile Lutam Furneili Dysentericis, & Hydropicis.
( b ) Nympha eadem alveolis Balneo scilicet totum corpus abluente .
( c ) Nimbe & supponere &c. Balneo nimirum, quod In Doccia dicunt.
(d ) Hi funesta Coli föc. Ital. Dolor Ai Colica .Consule Not. pag.it i. IHJ.
.( e ) Desperantia &c. Ita appellat Pii n. /. zz. r. 14. Ulcera Dysepulota, de quibus abundi in Not. pag. in. Iit.i.
(f) Ei oppletas fac. Oxaenas nempe 3 ut in Not./wj. 196. Ht.a.
( g ) Myrmecia . Species Herpetis, de quo in Not. pag.itiJH.b.A (jw% Formica:nam Herpes Ital.Fortfii' 4 dicitur.
( h ) Telephus olim fac. UlcC f * Chironia .* Consule Not.p«rg. 18o.s»t &P*g- ilj./if.g.
si ) Faciles Substilli (IjV.Urinas ß** - licidium , quod retineri nequit.
{ k ) Et aquosus &c. Hydrops,pt^ cipue qui Anasarca G racis dicitur« * i# de Not. pag. 179. Ut.d.
(1) Dimidh persapeftfc. nia.
( m ) Et Febrium (jrY, HuotidiaNtk, Noth» . Quartan» &c.
( a ;

Libe«. IV. Ai->
'Virgo, tuis Mola a fracta, tuo simul eruta nutu, ^irgo , Pithecusas qu;e Coeli ex arce tueris.
Hjcc Strophon , b articulos haec expiat unda dolentes: terit abscisso nervorum vincula nexu, domita, referent ingentem e tabe triumphum strumosi, Tremulique; dabunt hi Colica Fontes ^härmaca ; Variculis nusquam locus ; ignea, flammas ferat, extinctis vanescet Phlegmona c flammis, tortam posthac fuerit qui strangulet alvum, ^rassocetque dolor . posuisse Lienica tandem durities, jecorisque volet mollita rigorem .
At tantos huc usque novo depleverit haustu Quamquam Mufa lacus, quorum se plurima pandit Utilitas: proprio non tu nihil Amne juvabis, ^Igerum Dux alme, d Lepra gliscente: colorem u m plerumque rubor e paulatim vergit in atrum.
Non ego vos utero toties benefida labanti E°dnea despiciam Montani insignia Divi ^ u mine, cum tumidus, cum frigidus humor abundet, *-uctantesque erepent , clausique in viscere venti.
Ipsa salutares oculis lacrymantibus imbres Corrigat, Sc victas rediviva luce tenebras guminibus laxet mihi Naias Hydrargyris: f aut quae ^»enatat imbrifero melior Chryseis 8 in auro.
carnem Phagedrcna , h vorax non ofla Teredo
E e
Ap-
J 3 ) Mola. Mola, Massa quadam "°S informis, inutilis, in utero . ,e “ti corrupta; quam inde abigit ( n *«m vulgb Di S. Restituta .
,j n “ ) Hac Strophon. Strophos , Tor-
lr< iUeti* vert0 » ! l uasi alvHm
äniftil . p M‘&mona . Phlegmone, In- ifl ain - a tpXrystahvt» , seu tpXtyu
J , Amne j analis , Aligerum Dux ' di S. Angelo.
(e ) Dum plerumque ruhor &e. Eventum hoc testatur Ceis. 1.3. c.15.
( f ) Matas Hydrargyris &c, B .IneuIH vulgb Dell' Argento .'
g ) Chryseis &e. Chryseis pra Balneo vulgi» Dell' Oro .- a Xfocrdj Aurum.
( h ) Pbagedana . Phagedama , Ul* cus inveteratum , quod vicinas st hi parte, erodit; AVs rS pajeti , hoc est ab edendo.
(a) se

2i8 Inarjmes
Appetet, optatum si praebeat utraque potum* 3 Hac mihi si laribus detur , studusque relictis Sede frui lymphafque malis velit esse fecundas parca , sub aestivum Nemeaei velleris astrum : Quam bene consultum ! non saepe tremoribus actu0 Cor saliet; non-ora* lien turpabit, & hepar»
Dicite vos tabem quoties hac pene Pheneam, b Pneumonici, c vomuistis aqua, cutis exuit utque h&t Dicite, tabificum, Veneris monumenta , rigorem» Vos quoque quos turpi foedavit vulnere Cypris* Auguror: infirmo, Languens, fera damna cerebf 0 Experiere : tuique trahes veiut immemor fevurn* ? Perculsa extemplo , Fatique infracta potestas Corruet hic, rictuque cadens torpebit inermi.
Hkc fatis iEnarias Stagnis. Pars altera Vati Restat adhuc, cecinisse jEgros sudore fluentes Ut foveant: medicosque vomant Hypocausta vaporer- Hic quterenda quies: morbis hinc denique certuU 1 ’ Invalidi , sperate modum : licet effera Terris Incubet , & torto insultet Libitina flagello » Quare agite , & mecum, vapidas qua plurimus uncfa s Fumus agit, nebulisque afflat vitalibus Ldes, Ferte pedem ; novifle quidem Juvat, unde maiori Tentare' auxilium liceat quo nulla supersit Indefensa salus , aut immedicabile vulnus .
Ipsa habiles nam Tecta dabunt halantia fumos In quemcumque voces usum ; torpore morantes Seu stupeant nervi : d nervis seu membra recumbas
(a) S'i pneheat utraque potum fac.
Utiliores quippe invent$ sunt h$aqu$,. Cimi bibuntur .
( b ) Talem .... Pheraam . Tabes pheraia , a Jasone Pherao vomici vexato , hoc esi abscessu , copiosi sanie referto. *
( c ) VmttmmUu Pneumonici, qui
pulmonibus laboran Pulmo.
( d ) Seu stupeant nervi ^
vulsiones nervorum corrigunt caufla Del Tefi*ccio , Del Coito i Angelo , Delia Testa , Del Frajß , f Ia Vatie di Negropome .
{c) Seu tnembvu recurnlani

Liber IV. 219
^ e bilibus » trepidisque labentosine lege lacertis.
1Ve etiam attractis a digiti ur palmseque rigescant ficulis ; durosve Tumor & maius Orchitas c inflet. ; 7 nc sua Loripedes » d atque hiric sua ponere Valgi e Ribera firmato poterunt vestigia gressu .
idem distorta calor, sinuataque recto '“tu ra clabic talo, solidisque insistere plantis.
Syla, in magna si quando annosa bipenni, gelidas inter valles , rupesque Sabinas ^‘gna faber secuit, vitio qu<e noxius humor °rsit; ad optatam si curva reducere formam Liciat, accensis tum demum admota caminis ^ rectum revocat, tum robora corrigit igni.
Huc vocor, lestiferis ubi clausa incendia terris, per inhonestum maculoso tubere mentum, e rque supercilium turget Sycosis: k & alte k r ‘t inexplicitas verrucula densa vibrissas .
1 Uc , ubi per solidos dolet Articularius 8 annos ‘lacrymans ; Matrelque sinu violenta coegit iliaco h damnare faces Fortuna Jugales.
E e 2 Vos-
cis * 11 » sedant Hypoc. Del Testaccio, ylUone , S. Angelo , e Del Cetto.
? ) Sive etiam attraSis (stc. Ad a, “mAncyles , de quo in Noc.
', praicipua sunt Hypoc. Di
11 . n^ ico , Monte Cumano , Caftiglio- fia\ *"'“00 , Negroponte , e Delia Te-
<\> . Durosve Tumor (jrc.Tumorem c irrhosuni evacuant Hypacaus.
ftis , C ^ Orchitae . Ab > Te-
<plj ^ ®'mcsua leripedes.Laripedes,
t e des. loti distortus habent
te ttt Valgi . qui furas ha-
0 tas , & in diversum »das:
1 quales Cancri, & Lacerti. His matis preist petant Hypocausta Del Testaccio t e Di Sarano .
( f ) Sycosteu Sycosis , Ital. Escre- scenza carnosa . Hanc Hypocausta DI Castiglione extirpant peniiu,:.
(g; Articularius . Articularius, qui laborat Arthritide : Hic in Hypocaustis Del Cotto , c Cafiiglione bene {e demstm habebit.
( a h •) Cfxliaco&c.ltal. Doglie Ifierl * ehe ‘‘ Hali d'Otero : cum Utetus Mulie- ium strangulatur , vel inflammatur, vel Matrix dolet; a KoiXi'a Venter, j Mulieres ita afferas frequentent Hy- i pocaus. Di Sarano , Cacciotto, e Casti - j llione ,
(a) Vos-

220 I N A Ä i M E 'S
Vosque lienosa a vos hic vitalia pressos Seditione velim ; vel cum laxata b verendum Dentibus exitium tremulis gingiva minatur. Namque ubi Paeoniis spirent suffimina cellis: Multus & effuso per membra liquentia fumo Sudor eat, sudore fluet de corpore pestis .
Quam procul , hic propria dejecta e sede , refugi Tympanias! c quam longe abiit, dum Volvulus d asp e * Torta recollecto vexaverat ilia nodo !
Saxifica hic cautes e labefacta remisit Erynnis:
Et Lumbis f depulsa, Erebi remeavit in oras. Vis eadem Psoraj £ illuviem , dissolvere curas il
Vis eadem potis est , Mensisque piacula , 1 & acre* 15 Ischiaden, k Podagrasque, 1 & praecipites Hydrocelas. Cum tota omentum Ramex n distenderat alvo , Ruptaque torquebant labentibus Ofcheon 0 extis* Confectas qui forte dapes P rejecit , & horret » Monstra vel ut, mensas, 1 plenisque accumbere ceeni^
Hic „
( a) Vosque tienosa&c. Itsah Tumori, Durezze, Scirri di MHza : quibus pro, remedio sunt Hypoc. Del Cotto;
(b) Vel cum laxata <&c. Hypocaus. Di Cafiiglione pro gingivis relaxatis.
( C ) Tympanias . Vide Not. pag. i yq.lst.c.. Expungunt hanc Hypocausta Del Cotto j Di Tefiaccio , Di Sarano* Ca * fiiglione , e Cacciotto .
(dj Volvulus . Volvulum enoda« bunt duo Hypoc. postremo enumerata.
( e ) Saxifica hic &c. Lithiasim, de quä in Not. päg. 187. Ut. d., frangunt Hypoc. Di Barano , e S.Angelo .
( f) Et Lumbis depulsa (^.Nephritidem scilicet, de quä in Not. pag.i 87, Vtt.c.i Ital. Dolor di fianchi malobnic prasentanea Hypoc. Di Cafiigliont Di S. Angelo e Barano ,
( g ) Vis eadem Pfora &c. Psoram Vellunt Hypoc. Di Cafiiglione,
( h ) Dissolvere curas fyc, Mosrorem mulcent Hypoc« Del Cotto 3 Barano , e Cacciotto %
(1) Menfisque piacula %fc .R eddc* 1 ^ menstrua retardata Hypoc. Di C*fi* glhne .
(k) Ischiaden . Ischias,
Sciatica : ab t%tov coxendix . y. s Not. pag.ioy. Ut.e .. Evanescit Sudatoriis Del Cotto, ?
( 1 ) Podagrasque 1 &c. Mitiga# 1 ^ Hypoc. Del Cotto , e Cafiiglione *
( m ) Hydrocelas. Hydrocele , Ernia acquosa : ab udcoq Aqua, & ** p tumor Scroti , a Seri , vel lymph# lectione . Hydrocelicis in pronip tU bent esse Hypoc. Del Cotto . ...
( u ) Ramex . Ramex , Ital* £ fffi Vide Not.^^.ijo. IH.l.
(. o ) Ofcheon , Oscheos ,
( p ) Confe&as qui forte dap e \ ^ Vomitum retro agunt Hypoc* fiiglione 3 e Del Cotto .
( q ) Horret , monstra vehit , * fas &c. Nauseam finiunt , &
I chum roborant Hypoc* DI S . 4 #$?* '
o

221
Liber IV.
tj\
*c tantam expellet labem : atque absumpta libentes e rcula dente premet , morsuque invadet edaci.
Parce metu , abrupta nec spe tunc labere, quando M°ta loco a antiqua; renuant assuescere sedi O^a: vel effractis cum tibia laxa vacillat Gliribus , aut callo non est obducta cicatrix :
** e o, precor, abstineas proscripta facessere, sed te ^misero excipiant halantes sulfure Sedes }
Namque brevi tibi parta salus » ubi plurima membris ^utta cadat, nocuoque flBdes humore redundent.
Perge: rebellanti similis, similisque furenti Spiritus b effronas in ventrem exercuit iras? Scilicet hic posito tumidum dediscere fastu Ingenium aspicies , penitusque extinguier z instas Poliis, ubi alternis , vento distentus, in altum Ictibus erigitur volitans : at scortea circum Integumenta fluens pateat si rima , superbos Leposuitque animos, terroque immobilis hositj Quippe levis fugit , claususque evanuit aer : kt nusquam est , toto qui se jactabat Olympo.
Audiat hoc factura novum gens ogra periclum Orbe procul latitans: & quam Thetis invia toto Submovet Oceano : quo pene impervia Phoebo Oelitet, Hesperiis non explorata carinis}
Audiat} Inarimes olli contingere Thermas Si liceat , retro flectet depressa, viamque Irreducem teret illa Lues, c quo Gallica primum Oppida, dein fines , Senonum post bella , Latinos Corripuit, celerans populorum in funera gressus :
Gal-
,» ) Mota loco &C. Ossium , ac Ti- 7'"#fracturas solidant Hypoc .Del- Otto .
n ( b ) Spiritus e f raff as dii-
naatut ab Hypoc. Delia Testo , v' G»c-
ciotto , e dei Fraffo .
( c ) Illa Lues &c.Ad hanc faciunt praesteris, Hypoc. recens inventa, vulgb Di S. Lorenzo .
(a ) /r-

,2» Inarxm es
Gallorumque tulit sortita e nomine nomen . _
Sed licet a medicis veniant tibi plurima Thermis Commoda, non impar calidas commendat Arenas Gratia ; felici queis non se pneferat arvo Dives Arabs: non Ida suis, non Pergamus herbis» Qua? te cumque fero, ceu dente Libystidis Ursa?» Mordeat insomnes diuturna Arthritis a in horas i Sive etiam occultus b victa coxendice languor Debilium impediat sinuosa volumina crurum;
Neu renue Inarimes Sabulo fovisse calenti Corpora ; sic annis curret felicibus a?tas;
Sic fugiet pallens Anafarca; c Podagrica d nunquafst Detrimenta feres ; nec acerbo clinicus aevo Fata trahes , currentve tuis contraria vocis .
Par tibi sit studium , primo dum flore juvencus Vernat , arenoso stravisse cubilia tractu ,
Cum sicco abdomen e flatu male duruit : & cuist Tympana pulsa manu thorax imitatur: inerti Sive sero f tumuit, crassa seu naiade venter.
Et, licet adversis aetatem duxeris Austris Hactenus , aerumnis certum praesciscere finem, Phylli, queam; sedenim mitescent astra ; tuisque Pausta puerperiis S nullo temerabit abortu
111 -
( a ) Arthritis. Vide Nor. pag.i 8i.
Ht.t- Mctbus hic in Arenis Di Grado- nt, DiS. Piet ro a P ant anello y e Di S.Re- ftituta desovier.
( b ) Sive etiam occultas gfc.tfch'u- di modum imponunt Arena; Di S. Re stituta y e Di S. Angelo .
( c ) Anafarca . Anafarca , ab exvd per, & ccfl; Caro. Vide Not. pag, 179. iit. d. . Illi adversantur Arenas modi» enumerata!! quibus addes eas , quas Di S. Pietro a Pantanelio appellant.
(dj Podagrica, Podagram compe- ß itat a
icunt Arena , quas diximus retim dere Ifchiaden , & Di Gradone.
( c ) Cum ficco abdomen flatu & e ' Tympanites scilicet. Vide Nor.
179. iit.e.. Tympanitem corrigunt ( ‘ n ipso tamen juventutis flore ) Areo» Di S, Angelo,
( O Inerti sive fero &c, Alia speci** HydropiSjAlcites nimirum. Vide No?» ib. iit.f. Ad Aiciten eadem Aren* sicaces habentur.
( g ) Fausta puerperiis fyc. bortus vimhabcnc Aren« DiS.
(.*) 4 *

I B E
Liber IV. rrz
Ilithya sinus ; atque hic muliebria a demum rofluvia ad legem stabili ratione reduces . a;ta dies posthac, Isto placidilsima cursu ^ u stra : nec Hysterico b labentur tempora motu .
redo equidem , Paresis c dextra cum stepe Trementes ~°ntudit insultans ; seu vinclo adversa tenaci c ^‘ S ligat Immotos : nec funere mitius ipso ~P a sma c riget, regnumque furens exercet in artus; A °t potis hoc veluti subigendis hostibus aptas te .tnere ago na! es unum tibi litus arenas.
*pe etiam scrobibus mersos ha?c ipsa subactis '“ta tegat, crurum spisso cum sanguine vena;, d testes expansa; e inter tumuere ; pedesque ^üt Clavi, i aut talos infestat Pernio f rimis ; ^■sper & articulos, scabro ceu pumice , durat *^>phus, S & inflata; per turgida colla rigebunt ^boerades , h & multo praedura Paristhmia 1 Pano, ^rurnpatque frequens , & olentes repat in alas .
Non ego diversas cupiam prsescribere leges “is, quibus invalidum Cephalalgia k dira cerebrum
öp-
^ a ) Atque hic muKelria &c. Men- [! a cient Arena vulgo Di S. Angelo.
. ' b^ Tlvflprirnfaj' Wvi.erJra Mll-
lie r
b ) Hystericofyc. Hyi.erica , Mu iflua: Inflammationibus , Torsio- U * s v Ptafocationibus , & Strangu- ( 'vilibus Uteri obnoxia est . TVsp“ uternm fnnar . Uteri labores
miti
(
uterum sonat } gant eadem Arens.
4 ) r Paresis. Paresis, Ital. Paralifiax
pratermitro* Illam tollunt Di S. Angelo y e Di S, Reßttutaxat ia ^pafma:de quo in Not. p.n^.lit.b. I, i ^ Crurum fpijso cum sanguine (esc.
4 *al. y t
Suibi
'urici Vene delle gambe dilatate :
t« Proficiunt Arena Di S. Reftitu- \ Gradrjne -
| n , „ A «t testes expansi (stc. Varices
(i)
Cbni&r.ClavijVerruca-
rum species In plantis. Pernio, Pedum fissura , a frigore : Jasul .Chiovnr- de de'piedi. Utrostjue auferunt Arena, Di S.Pietro a Pantanello .
(g) Tophus. Tophus, Ital. Tofo delle giunture ; Materies in articulis concreta . Adversus Tophos Arena Di S. Reßituta .
( h ) Chaerades. Chcerades, Strumas- idelicet , Ital. Scrofole (fc. a Xo?^(G) - Porcus: Sues enim praclpuehoc morbo impetuntur. Has contra vim habent discussoriam eadem Arena.
( i ) Parißbmta . Paristhmia, a II«- ofcnyu Sisto : cum glandula inflammantur, & intumescunt Pano , seu tuberculo, ob materiem pituitosam • Valent ad illam laudata Arena: •
( k ) Cephalalgia. Cephalalgia, Capitis dolor: a Caput,&
do-

224 Inarimes Opprimit •, Sc penitis affixa injuria lumbis. a
Ea;c eadem praecepta Jegant , h-ec mente recondant» Et servata velint , quos frigore Splenicus horror Occupat: immundäque Elephas c a;rugine spargit* Hon aliunde petet morbo felicius alter Präsidium: hoc nunquam meliores pulvere Lemnos» Aut Chios argillas , aut dat Samo-Thracia Tellus Plurima cum tensos infecit Plemmyris d artus»
Et Scabiosa e cutem turpat prurigine sordes.
Hoc reliquum interea superest , hoc addimus : atf a Ut qui bile tument» cor queis torquet anheim 0 Illa;: venenato quos vulnerat Ileos £ ictu,
Huc properent: vitieque ferent sperata tuend« Munera: qua; mentemque metu» lethique solutu 1 ® Qua; caput expediant laqueis ; atque alite dextro Fortuna:que rotam, Sc pendentia fata morentur.
dolor „ Evertunt hanc Aten* Di S. Vietro * Pantanello .
(a ) Aßxa injuria lumbis. Lumborum dolores reprimunt Arena; Di S. Angelo .
( b ) Splenicus horror. Ital. Intemperie fredda di Milza. Splenem calefaciunt Arena; DiS.Restituta .
( c ) Elephas. Elephas, Lepra: hanc sibolene» Arens D'A&none.
( d ) Plemmytis . Plemmyris , pro- prie MSN» iutliJJiescentia ; hic pro humorum excelsu : a irA.» j u J ut/ps'ai, Im" 1 ' do. Extrahunt illam Arena -.DiS.R 1 ’ ßituta 9 e S. Pietro a Pantanello .
( e ) Et Scabiosa cutem &c. Ad biem Arena DI Agnone^ e Cradone.
( f) Bile tument &c. Quibus *** bilis vitio cor dolet, Aren }»DiS.^ e fiituta salutares.
( g ) Ileos. Ileos, Ital. Dolori C4* {i * Ab «XkL» volvo : qui illp ^
patiatur Arenas Di $<4ni«b •

EU d HE FvID E $ ILSiÖ PII O DOMITIS INSIÖKIA. MOPvBI^:^
Scul
i vir
T^WZ
fiiimnniniiinmmmiliii
....iiiiii^
iiiiiiiiiiniiiiiiiKiiniiiitii
llliiLiHüiiiiüiiüjiiiaijiüjüiüiuii

3 H
AUTiqt^
ITELLEX
THERMARUM i
INARIMES
LIBER V.
I E d Jam Psonias Agrorum Turba per artes Bostra salutifero reserari balnea ritu Ustulat, & leges , quibus utilis usus aquarum ^veniat, dum danda memor praecepta sequetur.
7^ labefacta tamen virtus exspiret in auras,
Utere nunc Thermis, felicibus utere lymphis, ^ u m licet , & calidas mecum descende sub undas, xidsquis inoffensum vita; per lubrica cursum Astruis, invisi ne te ferat alea fati.
Tucjue ades, auriferam flavo cui sternit arenam, j^hie Tagus; dubia; timeam ne fulmina Sortis, *, a ’ Eusitanä qua; Jam crevere sub umbra, 3 Udic as iterum capiti protendere lauros ; tibi, votivo perfunctus munere Vates ,
F € Si-

2 2§ Inarimes
Sistet ovans posthac , soliaque imponet herili: Pignus, Sc sterni parcum vectigal amoris.
At mihi dum lsevis faustum precor omen ab aftn s > Haud equidem tacitis nostri duo sidera Ccsli , Atque Ignatiadum sacris celeberrima Fastis Nomina, transierim numeris: qure gurgite suppig Mincius hinc, celebratque suis hinc Vistula ripi s * Koschiada; a in plausus fremit alter : & alter amoeni Flexibus, & patria vocalis arundine laudes Gaudet io resonare frequens , nomenque , decusqü® Loysida;; b & victo parcos Acheronte triumphos. Illustres Anima? 1 Terris quas abstulit TEther Ante diem: raptasque solo transcripsit Olympo» ALtatem dum cana dedit praevertere virtus.
En quarum imperio jam tandem obnoxia discust^ Fata regi ; ceckiisse dolet pene irrita regni Jura sui Clotho, suspensaque fila teneri. ;
Unius auspicio ( viden ? ) ut coelestia, moto Cardine, qua stellis nitidas Olor explicat alas» Mantois patuere Aquilis c jam limina : jamque Spernere amant patrios, pennst fugiente, penates- Que m veri insignem titulis , Atavumque troph*^ Sarmaticas inter lauros excepit ab ortu Nascentem Bellona , & divite vidit in aula Reptantem per sceptra Patrum: quem litora late Prona Borystheniis venerantur fluctibus: olli libris, adoratam dum thura profundit ad Urnam* Indigetum summos d jam iiunc indicit honores.
Er-
( a ) Koschiadse &e. Koschiades, B. Stanisiaus Kosca Soc. Jesu.
(b) loyside.&e, Loysides.B.AIoy- fius Goniaga ejusdem Soc.
adhuc in Beatorum numero ta,,t esset ad scriptus anno deinde >7
CLEMENS XI. P. M. Consul«
(d) Indigetum summos &<• adhuc in Beatorum numero ta,,t .
(c ) Mantois patuere Aquilis
Tesserariis nempe Goniagarum Fa- suili».
a avi. r. i«. .
decrevit in Divorum album ferendum.
(») t* n ‘

L I B E R
V.
22 7
fcfgo agite » & nautis veluti cum Castore Pollux’, Pste duces; duro Invalidos sub fasce labantes frigite : adversisque actos arcete periclis.
Inarimen morbo si quis correptus acerbo ,
Pt valida; panchresta a petat medicamina lympha;* Hoc olli in primis , monituque impensius omni Pdico * donis cumulasse altaria Matri Parthenia; fudisse preces ; atque hoc tibi primum Prscipiam » qui nostra adhibes ad carmina mentem. Humine sic eandem , scatebrisque utere secundis. Si secus , incassum semper sperata vocabis Auxilia , & vacuis semper srustrabere votis .
Dein tamen oppletä sordes deponere ab alvo Jtfe renue ; affectis strigmenta catharticus humor Eluat e membris, manantia Stagna priusquam Corpore vel subeas nudo: vel , dira coSgit Sors ubi > moroso deceat sorbere palato.
Sic etenim succis qui plena salubribus haurit Pocula, submersosque poros , & creca relaxat spiramenta , viam foribus qu& sudor apertis inveniat» miserisque abigat contagia venis .
Qualis ut-immisso sitientia Rusticus amne Prata riget: terso limumque, & saxa canali Pruit, effosso patuit qua tramite sulcus:
We Satis fluvium , rivosque inducit amicos. P^onidum haud aliter qui fervida poscis aquarum Clausa , salutari limen prosterne liquori, y* facias , vita; fortasse infesta subibis r^lnea : cum morbo medicina nocentior ipso» ntieris heu 1 tibi caussa tui» te morte peremptum Opprimet: audaci documentum flebile genti.
F f z Nam-
diXm^ Pa,, ‘hreft Hoc est , Me-L ( b ) Catharticus humor . I»I. r» vmi,ibll5 ucilia . KaSou fa.Piirgo
(») Tunc

228 I }s A R I M E S
tV
Namque per irriguos dum serpit lympha meatus j Sudoremque ciet : cum nullo pervia ductu Inclusam interius tabem , fibrisque receptam Membra liquescenti nequeant expellere gutta:
Tunc diluta inter bacchatur viscera clausus Humor : & hostili exundans lentore rebellat ; iEger Sc in peius ruere incipit ; intima tractim Furtiva dum labe furens mador inquinat exta . Non secus ac , media si quando invisus in arce Delituit , tectosque dolos , turbasque latentes Suscitat insultans , animisque au dentior urget Hostis , & occulto movet arma , necesque tumultu* Prassertim externa si tantum aspergine corpus Perluitur, fususque cutem circumfluit amnis.
Nam cyathis exhausta alvum quandoque mora.ntefll Lympha trahit: tractamque levatsiutulentaque ventri Pondera per laxos expellit libera calles.
Praeterea, immiti fodicat qui pectora rostro Luctus, & insomnes cura;, maerorque , mecusqu® Aufugiant; te lteta dies, te gaudia dulci Lastitia excipiant : placido pr-esulgeat jEthon. Sidere, & innubi Pyrois tibi surgat Eoo.
Sed bene perpotum , & ccenam qui faucibus hal^ Incoctam stomacho , non hoc tentare paratu Stagna velim . proh quanta olli Fortuna minatu® Exitia : & quanto stabunt convivia luctu ! Hesternas igitur somno nisi vicerit escas:
Tum resides fugiat plumas , mollemque sopores' Seque toro eripiat j tunc stratis ille relictis Festinus mihi mane perambulet acria : donec Egestas onerata dapes ejecerit alvus .
At vetus e fibris ubi demum excesserit, altes Ne, precor, irrumpat violentior hostis : & actu# 1 Te ferat in prfeceps iterum: ne noxia, quasso»
Ce«

L I B s R V. L2A
Ceu puer, a prima jentacula luce repofcasj Tutius ille quidem pleno se proluet alveo»
Qui vada jejuno tentabit corpore : quique Oamna gula; caveat, Libycas ut navita Syrtes ,
Ut celeres oiim metam cavere quadrigse .
Attamen effetis non hfec ubi viribus ./Eger Langueat, & macie tabens tenuetur inerti, Lxpedient; Crudis ha;c parca cibaria malint Iu quEestum ceffiffe. alio tunc ordine largos Lrovida suppeditet par est mihi copia sumptus« Sobria frugali tamen hos prudentia cultu Temperet : ut dapibus vires , Sc lassa salubri Membra cibo foveat, roburque instauret avitum.'
At varia; quoniam mortalia pectora vexant Xlorborum species: eadem non omnibus setas,
Hon sexus, positusque, habitus nec corporis idem. Atque ideo tecum solers hsec ante memento Inspicere, incautum ne te gravis implicet error« Quare , ubi consultb perpendes cuncta , licebit Quos renuas aliis, aliis imponere mores.
Iit sepe, hostiles cum campo effusa cohortes Txplicuit Legio: strictisque exercitus armis, L*irecta;que acies pugna; certamina miscent j Omnibus haud labor est idem ; Dux propria cuique ^unia distribuit: Veteranis ardua confert:
Ad levia ignarus servatur proelia Tiro.
Sic aliter primo tractanda in vere juventus,
Atque aliter lustro qui nec quinquennia signat» ^ene tremens, initique puer pene inscius a;vi. Ilfcreac hic certis cum non bene gressibus : & cum flutet adhuc impar operi, imprudenfque laboris, I^rce calorificis uti medicatibus ; imbri Ah nimio ne merge ; artus asperge tenellos Blandius: Zx pueri, lacrymisque ignosce parentum.
Nam-

2^ 0 ~ Js/A RIMES
Namque pati ingen tes cum non queat ille calor® 5 * Ille tibi ( miserum ! ) mediis occumbet in undis.
Non ita cum viridi florentem aetate , virumqu® Multa superveniens jam tandem fecerit astas.
Tunc liceat mersisse vadis : tunc denique dura Exerce imperia , & collo tenus obrue mersum • Mitior at Senibus veniat medicina - senilis Quippe monet te ruga suis haud viribus sequam Canitiem: nec membra gelu torpentia nervos Posse pares oneri , firmumque opponere robur.
Pharmaca sed quando nostra hasc muliebribus aptS Sint adhibenda malis: non te nimis illa parante® Austerum sine more velim dare jura ; Lycurgum Exuito ? imbelli tibi res cum gente ; fatiscet Illa , ubi non mites animi defectibus amnes Sentiat: Sc vitam fortasse in Fonte relinquet- Ergo importuno pereat ne fracta lavacro»
Ipse prius, mersa dum dextra attingis, iniquas Experieris aquas; si forte exuberet ardor,
Ardor ab emoto sensim procul exulet imbri.
Non aliter , quam cum calido te pocula succo Delibasse juvet; nimium si fervida tactu Displiceant» motis sedare liquoribus aestum»
Atque agitata manu versare in cymbia praestat Altera : ne tenerum exurdent epota palatum.
At postquam aetati prospexeris ; Zc tibi sexus pceminei fuerint prsecognita damna ; cavendum Restat adhuc» memori maneat quod corde repostum* Diversa Humorum ne quid patiatur ab undis Temperies. varia; , varium dum nostra tenorem Corpora servabunt » scribenda; ex ordine leges. Nam qua; profuerint olim medicamina Siccis, % Proh quantum h$c eadem repetitaHumentibus obsunt* Nec tu corporibus ratione medeberis una :
Mu!-»

2Zr
L I B £ R V.
^ültu’s ubi in venis calor restuet : aut ubi multo Rigore concretus circum pnecordia sanguis Ha;reat j & (tritum qualis Formica per arvum) ^nguida tardigrado flectat vestigia motu .
sibi diversam merito contrarius Humor ^°scit opem ; nam saepe olli cui mascula bilis ^tumuit.» subitafque furor se prodit ia iras ,
Hon -raro medicata nocent hvec balnea ; quamvis H*c eadem » vivo saliunt cui sanguine veuX, Quique hilares sine nube dies* vitamque peregit, ^■ore juvent properata suo. tibi proderit iisdem lympha labris quae fusa cadit, cum turget ab atro pelle jecur * moerorque sinum implacabilis haurit. At non, queis hebeti stupuerunt membra veterno. His bene consultum Stagnis , rituque medendi Crediderim; succo tunc cum concrescat inerti» limo pituita putres imitata lacunas Torpeat; ut calamo quondam Pontina frequenti Septa Palus, residi stagnabat plurima caeno.
Pars quoque solertis nec tunc erit ultima curse tsiscere, num nostras qui lotum accesserit oras, lltulta diu infirmis tulerit fastidia membris An contra» nunquam libatis viribus, Ager Tum primo instabilem nervorum senserit usum. Quod vita» pariter studiumve, genusve secutus Hle ; fatigato num dura incommoda passus torpore: deliciis an forte indulscrit inter Iptia., ceu molli recubans qui segnius herba ^ a rcet, & ignavum per somnos exigit aevum .
Pt te nosse velim jugi num prandia luxu *
Eruxerit ; an , tenui dum splendet mensa salino» ^onapositä vires plerumque refecerit hora .
op er£B j n p re tium medica; mortalia primum kt studia , §c mores» habitusque inquirere cedet.
Hon,

2;r ItfARlMES
Non tamen ha:c , oculis inculti haud pervia Vulg 1 * De grege dignoscet quisquis, nisi docta sequatur Anatomes documenta prius ; cui mortua parent Explorata diu , Sc ferro discreta sagaci Viscera, Sc humani textum mirabile cordis«
Tam quoque te certo labentia sidera cursu Vestigare velim , Sc Coeli prassciscere motus ,
Quam quibus incurvo proscissa novalia rastro Dant segetes , campisque graves torrentur arista;«' Ergo , ut stelliferos relegendo industrius Orbes Prospicias , animum dum res intendit, habendi Pra: manibus Fasti tibi sunt, qui menstrua promus Tempora; ut obliquus Signorum vertitur ordo» Per duodena annum dum Delius astra reducit. Qnseque revertentes variat discrimine menses Luna suo noscenda; novo nura lumine currum Efferat, & gemirfis falcatos cornibus ignes:
An saturum emergens toto caput evehat auro.
Ut tumidos vultu nimbos , Zephyrumque tepentem» lltque Eurum , & densis humentem denotet Austrut* 1 Imbribus, aut Borean Cereri fera bella minantem» Sic dederit faustas ubi pagina lecta Kalendas, Felicesque super Stellarum ostenderit ortus ;
Tunc age , Sidereas aurato vellere sedes Cum repetit, medioque Aries affulget in axe» Morbida si cupias eradere tempora vita:,
I celer Inarimen , & corpora prolue, ponti Donec aquis demerse Atlantides abscondantur » Atque Ariadnaea; lateat jubar omne corona:.
At tibi ne posthac veniat tam dira cupido Ut mergare vadis, ubi noxia sidera fulgent: Sjevus & horrifica: protendit spicula cauda:
Scorpius, aut jaculo Chiron qui pramitet, autst u * Nimbifera Terras contristat Aquarius urna.
TunG

Liber V. rz;
Tvnc ( secus aut Fontis, a secus aut Natura malorum Hi Moneat ) Balinea cave : ne pra?cocis Auctor I.fle necis , gratamque velis abrumpere lucem . Serriper hyems glacie , impendentique horrida nimbo Obfuit , Sc gelidus bruma; intractabilis aer .
&epe etenim exort-a; furiis agitata procella;
Stagna pruinosis madeant cum nubibus , omnis Aut perit , aut magna virtus ex parte recedit. Commixtam pluvia quin Sc sensere malignam ^pe luem Latices ; nocuoque humore madentes ^ r °h quantam extemplo sparsere in corpora pestem'. Idcirco coeli Soles , Sc nubila serva ;
Conjugis in gremium qualis descenderit aether Inspice : Chalcidicos num parce effusus in agros ; hargior an contra ruris Sata ista , boumque Diluerit lapsa nimborum tabe labores.
Harn sibi Nympha;is tum consulet ille relictis» Venturos fati qui spem potioris in annos.
Distulit, Sc lymphis voluit melioribus uti,
Has ubi mortifera; non polluit halitus aura;. Propterea , labes si quos inimica coegit Tempore Sithoniis quandoque horrente pruinis Tergier, Inarimes ea tunc aptiffima quadrant Tecta , recurvata circum testudine, purum Qna; latuere Jovem tumidisque impervia Cauris Intactos reserant intactis Fontibus amnes.
Ut tamen haec,dum clara diem Matuta reducit, Defuerint , nullique ruant vi turbinis imbres; /PD vel in primis riguos brumalia Fontes Rigora, Sc iEolii turbat discordia regnij
G g Hinc
(a)
sessitas
experiri
Tunc(secus aut Fontii &r.Ne- e, 'im quandoque cogit Balnea tempore non suojut in Bruma
diximus lib. 4. , ex Jalolino, Balneum vulgo Di Mcvl» vi<i utile aliquando esse.
1») -W«

214 Ilf A-Ttl MES
Hinc mihi, qua; pulso redeunt Aquilone, sereni. Veris , Sc activi placeant quoque tempora Cancri* Quin etiam , ingrato quamquam intempesta lavacro : £t ferat immodicos anni pars illa calores ,
Arida Campanas , Nomadumque Canicula fruges Dum coquit: Sc Tellus morientibus actuat herbis. Affectum tum corpus aquis immerge ; nec ardor Astrorum , aut calida? violentia terreat unda; . Praffertim exsuccas urit si flamma medullas Interior , taciteque ignis depaicitur artus ;
Namque Cleonafl primum sub sideris ortum Stagna tibi validos proment fumantia rores.
At fera si Stygijs emerserit orta latebris Tempestas : coeli vitio si lethifer annus Ingruat , & miseris paffim det funera Terris ;
Heu male tabificis afflata vaporibus aethra;
Lympha fluet : tristi quam tunc & luce coronat Juppiter , Sc diro foetam contaminat astro .
Tunc , meliora tuis dum posces omina rebus, Heu fuge suspectas intuto munere venas :
Nec dubia certum medicina accerse venenum .
Non ego laudarim cellis Hydrea repostis Utilia , ingenti cum concita saepe fragore Terra movet , cecidere arces, & diruta Divum Templa ruinosis involvunt iEdibus Ld.es ; Difrupta compage Soli, tunc omnia teter Qujppe vapor, Terra; latebris emiflus ab imis, Clausa replet, temeratque simul gravis halitus amnes • Nec , nisi te fractum a capularis adeoerit horror»
Ina-
(** ) t nifi te fraBttm capularis
f£fc. Censent aliqui anno bissextili abstinendum Balneis . Deridet observationem Äanc Baccius 1 . 2 . c.tf. tan- quam anilem metum, & cum ipso Fal- lopius; cum non appareat quid mali
afferre postit illa intercalaris dies* Quia vero Savonarola non ignubst* Auctor hoc asserit, dandum ali^ l V^ Viro probate fidei . Eo magis q u0 hoc ipsum fatetur Jasulinus I. i* c,x V adnotasse in Balneis nostris, ano°. nl *

Liber V. r;5
Inarimes adhibenda horter medicamina Nympha; , Cum tibi bissexto Martis numerare Kalendas Conveniat ; nocuisse ferunt tunc Balnea; quamquam Hil alij metuant , nil tempestate verendum Hac moneant» ot vana metus commenta refellant.
Morborum at fe fe quamvis certamine victrix Naias , Amazonio gaudens vel ut altera plausu Hippolyte, attollat: non te tamen illa levabit» Depositum si forte rogo vis aspera lethi Devovet , & dura; solvunt tua fila Sorores .
Haud etenim , penitis qua; substitit intima fibris* Nectitur , a;grescit tabes inimica medendo .
Nec mihi -am fubitb facilis suadebit Aliptes a Robustum cum nulla premunt incommoda corpus, Ut libeat celebrare tuos dulciflima Fontes ,
JEnarie ; fortasse meum fatalia tandem In caput arma parem ruitura necifque propinqua; Immemor , ah rapidas Libitina; adjungere pennas, inconsultus aquas firmo si corpore tentem. Humores tum quippe suis e sedibus audent Rxciti turbare : novoque lacessere tactas Dilsidio venas , & acerbo viscera motu .
Condita lic pyrij qui semina pulveris igni Corripit admoto demens : miserandaque tectis Rxcidia , invitoque struit libi Marte ruinam .
His animadversis , instat dum tempus agi rem» Posthabitis vigilem dum rursus idonea stratis Hora vocat ; certa non dum tibi luce, sopori Subtrahe te, fegnemque libens age discute noctem» matutino luctantia lumina somno.
Post, ubi primus equis Oriens afflaverit axem ,
Gg 2 Et
. s. j. 1 "' 1 rSo., in quo minu» utilia suis- j (a) Aliput. Aliptes , Minister , I Balnearius: ab AUngo.
( a) Spar-

2 j 6 Inarimes
Et .reducem Eoo Titan de litore currum Extulerit ; mensa; hesternum , vel inutile crenas Reddat onus venter , dejecta Sc sorde levetur . Balnea dein subeas , nam te pars temporis illuc Opportuna det, celeremque ad cuncta requirit* At verb ( attritis prohibet nisi viribus impar Debilitas ) repetenda eadem si pharmaca , postquaist Cynthius emenso declivis ab aethere tendit Oceano mersisse rotas ; tres juverit horas Ipsum ante occasum Solis petijsse : calentes Frigida ne lymphas diverberet aura $ vel acti Sub noctem illudant , 'Zephyrique nocentibus asi s Officiant , fluidosque arctent sudore ltf meatus .
Nec tamen hic monuisse,aut frustra edicere certelfl* Quod Natura suo cuivis dat noscere ductu ; Turmatim ne Stagna eadem , nec tempore eodem Mixta viro mulier simul hasc, simul ille frequentet* llt molli quondam genio Spartana ferebat Libertas, a Thermis nunquam permissa Latinis: Ante reluctantes quam Gra;ca Licentia leges Frangeret : & toto Rubicone exclusa Cotytto c Urbe vel in media sacras sibi posceret aras .
Rite suos igitur claslis distincta recessus Qua eque habeat ; sic tu sexus , Hydragoge , d pudori Consuluisse potes ; lympha sic Virgine casti Tuta pudicitias servabunt jura liquores.
Nec
f a ) Spartana fereiat Lihtrtas.Qon’ sulatur Baccius /./. c.n.
( bj Thermis nunquam permtjfa I*a- t*»<j.Teste eode Bacc.ibid., & A. Gellio Noti. Attic. l,to. c.%. . Licet posterioribus feculis , profligato pudore promiscui laverint; ut habemus non soliim ex Plin.fcL34.Gi1., sed a Clem. Alexand. Vsdag. I. 3. c. y., & D. Cypriano Oe Halitu Virginum . Postremb
tamen, cum Adriano , M. Aurei« 0 * Alex. Severo Imperatoribus hoc i lJl * probaretur , iterum Foeminis Balu 0 ^ ieparatimextrucU sunt.
(c) Cotytto . Cotytto, Impude 11 tiie Dea habita : cui Athenis notius Sacra fiebant a Baptis ejus Sacerdo" cibus. *
( d ) Hydragoge . Hydragogu®»®* * neator : ab wVft)p Aqua.& äyuv duce rC *
c») si ‘

Libir V. 2;?
Nec qua; prajsideat, qua? pensa accuret: & una Silanos a referet nunc hos, nunc obstruat illos, lustructasque paret Zetas , b ibi sedula desit Ccyroe ; c veniat non una Galanthis , c Sc sstam imperet alloquio » defessaque membra reclinet.
Sed modo dum refluis spumant manantia cellis Tecta , salutares gressum flectamus in Ldes; Consona sic placitis per me, dictisque Priorum Eex data , securo per me servabitur usu .
Nudus abi,pete nudus aquasmisi corpora quantum Sancta verecundo texisse modestia lino Jusserit , Sc socij quantum reverentia coetus. Plürima sed varios caput integat acta per orbes Carbasus, Sc multo sinuata volumine firmet.
Sic liquidi sudore pori , venaeque dehiscent Nicet, Ä grandes ibunt per tempora gutta;; Nalitibusque Jovis quamquam vitiata sinistris , ^ e rali nunquam aura caput vertigine laedet.
Ante tamen folio quam lympha immissa capaci Excipiat : ducto ad frontem tu pollice , ad imum Pectoris , ante humeros summi tria Numinis ora Supplicibus venerare labris, Patremque, Patrique Progeniem £equa;vam , divinum & Flamen adora .
His propere exactis , paulatim najade plancas Prolue : tum sensim demersis tibia furis __ flEsti-
cluni diro t» , quod est fervere; Solem enim Zeta tribus partibus excipiebant s & inde fervebant . Aptissima quidem ad reficiendas Mulieres lassas , & balnei calore madentes.
( c ) Ortroi . . Galanthis . O- cyroe Chironis filia , a quo Medicinam edocta: ut ex Metam./. i.Fab.io.* Galanthis ibid. /. 9. F#b. 6 . Alcmena; ancilla : utraque htc pro Foeminis, quV Mulieribus e Balneo exeuntibus prtesto este' possint.
( a ) Syn-
1 \ ** / Asianos, bila' uli, seu Siphones .
( b J, Zetas. Zeta, seu Zet! «t apud Plinium Juniur. l.%. Ep.
Gallum legunt Multi , ub Ui sta ; Locus est unius lecti Sellis duabus , qui velis 1 ! s > & reductis modo adjicitu ,cu Io , modb aufertur . Videar t j?na us in Comment, ejusdem 1 -ij acc-, - 7 ... 17..Nunc fortasse strati respondent iis , qu; r * tes 4 rc °V' aonellant. Nome

It
2;8
Js
R I U
ALstiferä mergatur aquä : genua aegra subinde Pulset , Sc attactam circum liquor aestuet alvum- Pectora dein lambens,humeros, atque utraque ting at Brachia : & actutum per colla undantia serpat.
Sic demum , assuetus Stagnis , imbrique ferendo» Nulla exploratis discrimina sentiet undis JEget : anhelanti non aera gutture reddet. Namque repentino totum si perflua corpus Lympha vado obruerit , calidoque immerserit alve 0 * Obstructo forsan vox intercepta palato Hsserit, atque animo latices defecerit inter.
Sin minus hoc , omni certe simul obruta fluctu Laxa cutis, se se plerumque adstringeti Sc acri Aspera pruritu sensus , dextramque lacesset.
Ne qua tamen nostras fugiat vigilantia Musa s * Impendenda prius , quam quisque sedilia saxo Structa petat, positoque sinus madefiat amictu * Ipse mihi arcanas obeundis Fontibus artes Mostranti , Veterumque iterum praecepta feren tl ’ Inarimes medicata sagax qui Balnea curat,
Ocius accedat , monitisque accommodet aures»
Et vos, qui mecum vigiles noctuque, diuque Partem opera;, studiumque rata mercede locastis* _ Vos, quibus hic miserum tot jam labentibus anO ,S JEgrorum commissa salus ; tubulisque salubres Funditis , & rivos Lotura; inducitis aptos Vos precor ah Superos per , Patria Numina , DiV° s ’ Sanctaque amicitia; per federa : ne mihi Fontt s Limus , Sc immunda turpent uligine sordes.
Ipsa sed in primis niteant pellucida nullo Stagna luto -. ne forte graves exhalet odores Foetor ; Sc Invalidi certam sic unde medelam Debuerant haurire , novä hinc contage premantu s *
Ergo , ubi jam residexn medio nox acta sopores
Cuf“

Liber V. 359
purriculo expulerit , mihi jussa facessat Aquator* maturis properanda Hydreumata cceptis sur n repetat pernix j habilemque ea prima fatiget O^ra animum , hesternos thalamis educere rores; Oeiti alios pleno , atque alios siphone reclusis ^■ Ur fus epistomiis immittere . ne tamen sequo ^ Us liquor exundet , ne plus calor urat : utrique ^ et mensura modum ; justis hinc auctibus alter»
& hinc recta libratus lance residat .
^ sua vis insit, quam tu patrare necesse est. jvüj Lacedaemonio Balinea tepentia ritu ,
Elicias facturus » amet , procul ille recedat« ‘mbeilemque petat Sybarim , Fontesque procaces ^htiacis indecori maletecta Semiramis ostro QiJps peteret : qualefve enervi marcida luxu e n\iviris quondam Phrygibus Cytherea pararet.
iestus patiens ( in venis namque receptum ^ud aliter vitium excoquitur ) patienfque laboris “ lc mihi , qui victo iEnariä decedere morbo ^Urerat , & incolumi cupiat isetarier XVO.
Si vero ad medicas sub noctem Balnea leges ^int iterum subeunda : iterum mihi tersa nitescant j^a : nec immiffi desit nova copia Fontis .
summo elatus cum Phoebus ab rethere fulget » ^ nemorum exigua languens pecus accubat umbrä > * ll, nc tempus dare rursus aquas: tunc Stagna Ministro ^xploraada , suo noceant ne fervida ductu .
Nec leve praeterea , parvi nec ponderis olli funus erit, Lacubus sceleratum avertere frigus.
In
‘ppotadie siquidem laxati e carcere venti
' dr unen tumidis agitent cum siepe subactam utbinibus, sylvasque , & proxima litora plangant: uic ego te jubeam metuenda; occurrere pesti . aude fenestrales aditus - nocituraque solers
Fla-

240 Inarimes
Flamina pelle procul , vitroque exclude sequestro *
At nimium si contra imber praefervidus aestui Exacuat , membris nimium , vitaeque timendum 5 Occlusas age pande vias , qua grata Ravonj Aura movet * calidos qua; ventilet acta vapores» Fervertesque abigat fumos , & molliat ignes. j Infusam totis at postquam acceperit undam . Artubus , St folio medius consederit Lger z Ne mihi , ne crebrb plantas , aut brachia sursus Dimoveat , madidosque humeros hac jactet » Sc iil3 c * I Irrequieta etenim tenuis per corpora sudor Ibit , ubi afliduis tepuerunt motibus amnes .
Quod si forte animi quisquam languoribus act uS Deficiat ; crecis nec Tecta afflata favillis, i
Aut clandestinos , igne impellente , calores j
Ferre queat , labroque impar succumbat iniquo ’•
Ut valida'ha;c longe Syntecticus a arte repellat Damna , celer medio sublimem e gurgite tollat ^ Sa;pe manum : nunc dextra auras , nunc ille finisti Solicitet j mersa fluitans ut Portitor alno,
Quem ferus in prteceps tumidum dejecit in a;qu 0 / Auster, aqua involvens: rapidis ne prteda procelb 5 Ille ruat , motis repulisse hinc inde lacertis Nititur obstantes fluctus , alternaque jactat Brachia, festinum flectens ad litora cursum.
Hausta etiam ( Veterum b fuit ha;c folertia ) claU™ Ore retenta labris, gratum tulit una levamen. Frigida ; sic nullas dederunt labefacta ruinas Membra : emolliti sic pressa licentia Stagni.
Corpora sed plenis dum perluit jEdibus huva ot Fumidus , & facili venas sudore relaxat,
Haud
.—-—-— . ---
(a) SjnteBicut. Syntecticus, qui | (b) Veterum &t. Vide
Syntexi laborat : Ital. DeUjuin. Jji.t. j.

241
Liber V.
Kauä ullo sedanda tibi jejunia victu:
Multa gula? quamvis irritamenta latrantem ^vnc stomachum lenire queant; male subdola lenit Lfca famem , motura novo quae fomite turbas, ^Xitium fortasse fibris fatale minatur .
Cui tamen & serro thorax confossus, & alte ^ulnus hiat, vel plaga tumens , vel pustula tabo Craslior , & sanie putres exulcerat artus :
Linea laxatis olli solvatur habenis
^nia : nam campo sic limes agendus aperto :
qua salutiferi septa importuna morentur ^Oris iter : fusos ut protinus hauriat imbres Ulcus , 5c his facili pateat via pervia sulco .
Certa sed optata? cupias ubi dona salutis : delige consulta subeunda Machaonis arte Apta tuis qua? Stagna malis, hne, illave : posthac Utere selectis tantum : nec mente relinquas ^ f a?cipiti ; caveas ne tum desultor , & expers Consilii , sine lege ruas , &: in altera migres , Lffra?nus qua? solum animi pra?fcripserit ardor. . Multiplices etenim dum gens malecauta requirit: Lum subit, o c spargi nunc his, nunc appetit illis, Mutati nocuere amnes: inopinaque fecum ^Mnera , vel dubia? traxere pericula vita?.
Nec minor incessat, postremave cura sequatur, temporis emensi spatium servare: quot horas (est Magna ferenda j£gris ; quod multb impensius squum Consulere : & rerum ancipites expendere casus, fen ego te certis addicam legibus ; idem ^on modus expediet , non omnibus omnia semper Conveniunt pra?cepta ; retas pensanda : virilis An vjgeat : fervens juvenili an corpore sanguis nucet : an membris virtus effeta senescat: btusisqyg cadant lassati viribus artus j
Hh Fos-

242 Ina rimes Fosmina , Vir-ne suat; gemini & discrimina sexu* Ad trutinam revocanda . alias feret altera demuM Lympha moras, varia pro conditione liquorum. ! Hos horam in folio consumere juvit: at illos Dimidiam: solitoque aliis plerumque moranduist Plus erit : ut vita? series » vel corporis a?gri Temperies, Anni, Vires, Eventaque poscunt. Omnia' qua? cauto sunt observanda Magistro . Quandoquidem ( incerto nec vana Auctore recordos’ Ut longae nocuere- mors., nocuere subinde Saepe breves; modico siquidem tentata lavacro»
Et venis commota mali violentia, nunquam '
Obruta concelsit, penitusque oppressa resedit;
Sed qua? tecta diu , qua? parte latebat in una, Extemplo grassata, sinus meat illa per omnes. Hybernis veluti cum Sol praffulget ab astris :
Effusas licet ille nives, glaciemque resolvat,
Non tamen exsiccat $ pigro sed squalida cceno, Obductilque latent vel tum mage pascua campis« Quin etiam, vel prima istha?c ut inertia risit Tentamenta : ipsoque furens medicamine Morbus Acrior , indomitas auxit vehementius iras .
Non secus , exiguo quam qui restinguere nimbo Magna velit rapidis bacchata incendia flammis Cum late tethereas tabulata erecta sub.auras Corripuere} alitur parco tunc ignis ab amni: Majoresque animos lento capit hostis ab hoste«
Sic tantum excito , non victo humore per imbt el11 Crevit: & ignaros quandoque nocentior iEgros Infecitque Lues, & amaro funere mersit.
Sunt qui :pra?terea paulatim assuescere labris Membra docent, a-stus tolerent quo mitius, hora?
' Principib pars quarta vadis insumitur j instar Velitis, indicti non dum certamina belli
Qui

L I B' E R.- V# ’ 24J
Qäi praeit, Sc primis Martem conatibus urget.
Pars eadem lapsi posthac geminata teratur Temporis inter aquas : uc sensim corpora discant Ferre salutares , quos evomit unda , calores .
| Ast in processu , validis ubi membra lacertis sustineant se se tanto sub pondere : tutas ■^dde moras, longumque undis assuesce; soluta Oonec aquis late largus cute sudor inundet, (nam Nec multum abludit prius hic perpendere , quot 1 Transigere Inarimes inter Vada fervida Soles Conveniat j voti ut compos tum quisque recedat» Ad patrios remeans , victä contage , penates . i Proluit interdum» numero breviore dierum»
Sope quaterdenä Multis aspergine septem Consumpsisse dies: primo dum mane subibant halnea » quae sero repetebant vespere» morbi Namque brevi» praedura licet » vis illa remisit . Altera post decimam Nonnullis orta refulsit Phoebeis lux vecta rotis . quindenaque Terris Non semel illuxit » quo tandem laeta peracto Tempore, gens potüit curis imponere finem. Fluribus haud eadem risit Fortuna, morantes Longa superfusi tulerunt qui taedia Stagni $
Nis etenim » pulsa morborum nube, serenum Tunc rediit i visoque iterum consistere vires» Purpuream quando vicenis aethere ab alto Cantibus Auroram cristata vocaverat ales..
Atque Aiiis non ante datum discedere, Phoebes Cornua quäm pleno , saltem semel , orbe coissent. S«pe etiam Reliquos mora longior acta coegit Lunari denas gyro superaddere luces .
Nec tibi i difficilis ductu rationis egenti» A r bitriis moderanda tuis hoc omnia ducas.
Nec levis e trivio , sua qui proscripta recenset
H h 2 . Plu-

244 I n a R rM e s
Plurima » vel monitis audax imponat Agyrtes. * Assere te» verbisque memor ne fide dolosis;
Credita permagno stabunt mendacia ; namque Tantidem coemes vita; discrimina , quanti Nunquam aliäs emeret celerem gens Wgra saluter»' Consule prassignis quos clarat adorea Fama;, Partaque Apollineas matura retate per artes Gloria : quos charta;, memorandaque facta loquuntur« His tantum te trade, atque his hortantibus aures Da faciles avibusque petes Hydrea secundis.
Ipse tibi in primis Fontes medicatibus aptos Monstret, Sc expertis fugienda , petenda ve caufli s Balnea Cariades b doceat: dum dira malorum Seminaque, arcanosque aditus rimatur; & alte Lustrat inaccessi detecta cubilia morbi .
Olli promeritas non uno nomine grates Solvere Pierides certant; lethalia nostris Pellere cui toties licuit contagia membris .
Quippe furens Stygiis refugum caput abdidit antris Pulsa Lues tandem: Lachesisque hoc Vindice fracti Indoluitque minas, telisque exuta recellit.
At quis io c , praedulce sonant dum carmina noni^ Laeta tuum, tristes rumor pervenit ad aures, Cariade ? extinctum quas te vis aspera Fati,
Dum loquor, abripuit , casuque oppressit acerbo? Nosco equidem : veteris non hactenus immemor i f£ß Te petit infrendens , cecidit quas viribus impar Saepe tuis; proprias Libitina uItura ruinas,
Te violenta nimis-dispendia pensat in uno __ : Hoc ^
C 3 ) Agyrtes , Agyrtes , Medicus '
Circumforaneus : Ital. Cantimbanco :
Ab Congrego: vel ab Kyvqiq
Coetus, Congregatio.
( b ) Cariades . Cariades , Naza- riusdeCara, Medica artis Professor,
(a) ** 1 ’
fjueni optime de sua , Suorum*! 11 ® Neapolit. Soc. Jesu salute meritu n, > grati animi ergb Auctor recenset.
(C ) At quis io &c. Fato qoWj tum" concessit , cum Auctor il““ hic meminisset.

Libes. V» 245
H °c demam illatas redimit sibi vulnere clades . Abstulit at quando Fortuna hunc invida ; curam Hon te, Balbe, 3 meis adhibere industrius dEgris ■Abnuerim de more : fatis tua cognita virtus ^Hra per ora virum resonat : satis alma docenti tibi Parthenope plausum gratata rependit.
Te quoque crediderim Sirenum s litore faustis Tela soluturum Superis, ubi Stagna petentem £t reg at auspiciis , monitisque informet euntem Te Cirilliades : b populi qui clarior auram Jttgenio exsuperat, Famamque exaequat Olympo j Ham morbos sive ille fuget , seu certa fugandis ^sinnet documenta , pari sibi laude renidet Ausoniis nomen peperisse illustrius oris.
Horum ubi consiliis, tibi quae gratiffima cedent, Parueris , tuto corpus committe fluento .
Ne tamen hic animis actutum concide, certa Utilitas sperata die qubd lenta moretur .
Adveniet, mihi crede, salus: justumque sequetur Tempus, & optanti jucundius affore cernes Hoc tibi , quod serb rediens impertiet Eos'.
£t quaesita licet primi non senseris anni Commoda , in alterius spem certam protrahe menses. Hec tunc cede .piger, sed contra fortior ito,
^Uum tua te Fors dura sinet ; cum fcsnore reddet Altera , quod votis tantum una negaverit aestas Hamna etenim , quaestuque moras reparabit opimo. Edonas ut Terra hyemes , brumamque Decembrem Passa diu : vernis horrens licet illa resistat Solibus , & Coelo placide spirantibus Austris ,
Tan-
bus M A~ S . aIle - Balbe,Jo:Baptista Bal -1 ( b ) cirilliades. CirlHiades,Nieo- litann^ ,c l n ® Professor , & in Neapcr llaus Cirillus ejasdem medici instituti , Ar chigym na ßo Pr^le^lor« latoue in eydem l^yceo Profestor.
. (a) Sci-

246 IMAR'IÜES
Tandem victa sinus , patefactaque claustra relaxat Rursus, ut affulgens Titan se prodit : & Auster Incanas tepido diverberat ore pruinas.
His quoque te monitum» Chiron, si forte necesse est' Jure velim: pavidum ne te fallacia reddant Stagna tuis praescripta iEgris , segnemque retardent* Ergo iterum perstans eadem tunc praecipe ; &: armi s Tunc iisdem aggrediare hostem: sic corruet iisdeifl' Scilicet eventis a plerumque exterrita nullis, Altius ad vivum vel cum persederat imis Ossibus acta Lues, coeptis operosa Juvantis Cura , renitentes nodosque , morasque resolvit:
Et captiva tulit devicti insignia morbi.
Jam verb undantes intraverit tegra penates Gens ubi , & irriguis sudor fluet undique rivis: Juverit interdum dulci componere mentem Alloquio, tristesque, cient quos tasdia, luctus.
Nec rerum repetes longe , quibus otia fallas , Argumenta manus inter : genialibus ipsa hlec Materiem Nympheea dabunt sermonibus ; ipsi ,
Qui tecum Balinea petunt operosa Sodales,
Quot mira; virtutis aquas , Fontesque recludent! Quo t tibi prodigiis nunquam cessantibus addent! Sive improviso salientes impete : quales Litore in Euboico, vel in Arcadio Pheneo Terra solo nutante parit 5 b sive, ordine verso, Quos fera nimbiferis fudere incendia flammis . c
Nec
f L ) Scilicet eventis fyc. Ita Ceis, s.ii. , ubi sic Sape pertinacia)tt- vantis , malum corporis vicit .
fbj T erra solo nutante parit . Circa Aadepsum Euboea; Oppidum enatas Calidas Balneas ex Terrajmotu , scribit Aristor. I. i. Meteor, r. 8. Et Au- ctoricum Montem ejusdem etiam vi novos Fontes emisisse , Auctor est
Theophrastus . Sic alibi factum s -, ries, refert Bacc. l.i. r.2,4.., Ovi“* Metam. Fal.4., Senec.Natur .’,il Plin. /. j i.c.y. circa Phe nC Arcadi®, & in Monte Coryco - ( c ) Fudere incendia %fc. u t s - sertim de Lacu Asphaltite in P a * ei ’^ r 5 testantur Sacr® Liter®. Idem i» 1,0 j f , LnariA evenisse asserit Bacc. l° c * (a)

Liber V. 247
^ ec minus irriguo a celebrabunt munere dites Vos, procul Hesperio felicior Orbe diremptas Qüas Fortuna beat, Fortunatasque vocarunt» ofulcg Oceano in medio , quä proximus astris Axem fulcit Atlas, & sidera vertice pulsat. ■Arboreis perhibent expleri hic grandia succis vocula nam fluidas ut pressit dextera frondes, ^ u m subito foliis, rorat manantibus Arbor .
Ac velut edomitas Hispano vinitor uvas Calcat Iber prado ; tentas seu lacte capellas QiU vocat ad mulctram : contractis ubera palmis Hsessat, & exhaustis explet mulctralia mammis.
At tibi Cecropios facundior inter alumnos Gratia ne desit, quassita aut copia fandi :
Hic tua condictis detur ceu symbola coenis.
Htque animos verbis valeas, auresque morari Claudius , & duros lenire sagaciter testus ;
Ad sua te Fontes revocent miracula . pronum Häc iter insternent hi , qui nova ferta petentes , ^°pulea, vel fronde comas cinxere Salicti
liquid* retegunt arcana latentia Terr* .
Hinc tibi , Flammiferi b praibet cui Sarmata nomen,
Fon-
D i a ) Nec miniis irriguo Testatur
* J, n -iii. 6 . C. Z 1 .
p ^ ) Hint tili, F lammiferi &c. In
^oloniae minoris PalatinatuCracovien- c > m Monte , quem Admirabilem Inis ® appellant, repertus est Fons , qni an imas concipit; atque illi Igni Fatuo Rillen est ,• Floribus odoriferis , & me- ^■■'alibus consitus ; Aquis salsis , & a . u *cibus scaturiens: Mineralibus , ut aq C 1 diversa indolis foetus. Hujus yt* . ac lutum ita utilia , ut ejus ac- Sen V ‘ x sorborum assultus patiantur,- ad & 150. annos vitam
Uir Au nt - Nunquam ge!u adstringi- • Admoti face ignem concipit: instar stillati vini; & nisi restinguatur, incendia parit; ut accidit oiim cum aqute ignita; immissa: per subterraneas cavernas , & radices arborum compre- bendcnres,proximam fylvam omnem in cinerem redegerunt: cum tres solidos annos ignis perdurasset. Hinc pluribus excubiis provisum , quarum cura est ignem extinguere , si forte accendatur. Ignotam superioribus seculis Fontis originem, fulmen manifestavit, cum in aquas illapsum , illas incendit. Alia deinde virtutes Fontis detectte ; inter quas habetur , ut Flamma , licet lign* admota comburat , tamen adeo subtilis est , ut aquam non calefaciat : sed
haustu

248 Inarimes
Fontis honor» Fontifque recens dicatur origo.
Ilicet ut medica paflim virtute potentes Induar in flores sua i i tora ; Nestora seris,
Ambrosia; velut haustus aqua; , det vincere lustris* His quoque, queis potum pariter, vitamque ministrat. Adde it dem uc certis Lunaria tempora servet Legibus 1 : ut» pleno fulget cum Cynthia cornu» Augeat , ut minuat sed decrescente liquores:
Et Dodonam par ille insaniat oestro .
Quin etiam , injecta violentos excitet ignes Ut face : stillati tanquam ferventia Bacchi Munera, cum raptim Vulcano proxima fervent* Dic age , ut exustas (dictu mirabile ! ) sylvas Corripiat: licet, usque ferens incendia circum» Mulciber extinctä noscat dementior irä Et servare fidem , cognato Sc parcere Fonti, Algentes qui fervat aquas : 8c tutus ab restu Ridet anhelantes immuni gurgite flammas.
Ha?c ubi dicta, novo repetens Fontana recursu» Davino monstrante viam , portenta sequeris , Fatidico Mutina; a qua; multa in Fonte recensent« Auguris hic pluvios stabili namque omine nimbos Denotat , & tumidis obnoxia tempora Cauris , Imbre loquens monitore : & sunt oracula lymph# 5 Et sua sunt olli Coelo commercia : utrinque
Foe-
haustu hsc , perinde ac Dodonaus Lucretii Fons, frigida percipiatur. Ad Lunffi insuper incrementum , ac decrementum crescit, ac decrescit. Habes hac omnia ex Aii. Erud. Lipsia Tom. Anni r 664. pag. yi 6 . Tn ejusdem Fontis ( per id tempus cogniti ) Pe- scripttone , jussu Sereniffimi Polonia Regis edita per Dominum Corradunt Regina Archiatrum , ad Dominum Dionysium Lutetiam Parisiorum transmissa. ( a ) Fatidice Mutina (jc. De F011-1
te Fatidico, vu'Igb Fonte Prognoßi c0 ,f ! Agro Mutinensi hic sermo eit - quidem, Davinio teste (ut ex ejus b te / ris ad Valliinerum datis Mutin*
Maii r/r>6.) mirum habet cum C &^ commercium ; illo enim sereno, dus est, nubilo infuscatur : & keMpo ra denotat vel serena , vel pluviis^ noxia . Agit de hoc , & de caussis ^ jusmodi effectuum Antonius Valli* 11 rus ; ut videri potest Tom. 5. Ear. * L.rLz. Veneti Minerva Musai .
(a) 0 $**

I B E R
V.
n»
foedus: amicitias leges, & jura tuetur Mutua • nam puro affulgens si rideat asther Sidere, ridet aquis, & amceno limpidus alveo fons salit, illimi testatus gaudia fluctu .
ubi mcerentem , & nigra ferrugine tectum Infecere diem pendentia nubila : fe fe ^ee mediis Titan mersum cognoscit in umbris : func Phoebi dolet ille vicem : tristitque fluento "furbidus, aspersos incestat, & obruit agros.
Urus amor Fontis, tanta est concordia coelo.
Talia cum tota circum plaudente corona Commemores , merito per me dignabere plausu . -0>ce manibus trivisse tuis haec nota pigebit Carmina ; quas facili quaesitas ordine leges Lecta dabunt • studio quamvis vigilata perenni (Non tamen invita tempus fallente Minerva ) OctavL tulerint Vati a fastidia Lunae.
At si Fata ferant celebrata ut redditus orae, Inarimes repetam nostris loca culta Camoenis:
Lt tecum assideam , solioque effultus eodem Lxcipiar* tacito non tunc mihi plectra, fidesque Conticuisse finam • nec me facundia inertem Deficiet » numeris libeat seu plana solutis Reddere verba: velim Clario seu Numine fretus goniis vincire modis: quae copia reri Lysiadum b e campis pleno se prodet
I i Sive
rerum
acervo l
08 ave tulerint &c. Primam (Jj'Nae hujus lucubrationem , ante Auft at * , ’ mam «vocaret , innuit - - tor : i n qui menses octo insutn-
Psit Cb)
«e LtS’t*,V slnguli P* rcensere
““‘»•uae Aquis memoratu digna
l-ffiadum t eampit &e. Plus- ittfti voluminis materies pro- * fft t finoula nercensere , quae
sunt : & ea praesertim, quae ad medicam virtutem pertinent . Ut uniuS tantum Provinciae (qua Inteeamnenßt dicitur, in'er Durium, & Miniuml 25000 Aquarum Scatebras omittam. Ita ex nupe r is literis, ad me, de mandato Serenissimi Regis JOHANNIS V. , Ulyffipone datis sexto Kalena.
' Aprilis Anno MDCCXXV
(»)

1 N A R I M £ S
Sive Lacus , a Fontefque b canam : seu Flumina e coa& Et portentiferos Calidorum d adjungere mores.
O mea , dum tanto fortunatissima fato ,
Dum chelys Augusto retonat sub'Judice, major Se quoque, Pierio valeat percurrere cantu Singula ! regali seu quas opulentia e sumptu Munificas ostentat opes : seu larga profuso Quae Natura sinu Genti medicamina praebet.
Non ego sum tanti : tenuesque ad grandia vires Haud facis. Ascraeo quis nunc mihi pollice chordas
(a ) Sive Lacus . Lacus in Lusi- tan : ä , praeter c.rteras , duo sufrr mirae altitudinis, qui a Monte CAnti- quis Erminh , Incolis nunc Da Eflre- la) in cujus cacumine-extenduntur, Jiomen habent. Et licfct multis militaribus a mari distent , communicare cum illo creduntur , non ttrinus quia tempestatibus etiam suis » tur Kante mari, obnoxii.' quüm quia infractae nauticorum quandoque armamentorum reliquiae in iis inventae, fcjusilem genetisac naturae duo itidem Lacus , quos , a Vico cognomine , De Saftlos Indigenae vocant: leucas duas ab Aquis-Flaviis , vulgb Chaves . distantes.
00 Fontes que . Fontes Calidi , J£ grorum remediis opportuni , undecim sunt : # Frigidi duo & viginti ; horum aliqui , utpote medicati, ad multorum- morborum curationem perutiles. Calidoru nomna Indigentis sunt, Ponte de Re'y , De C ha sariti dos Paos, Ferree de demfra, Da Prusa, Do Terre- yo do Paco,De A/rabalde do Ponte, De jUdra nova , Da Fsrtitde r Ponto do Banira , Do Pomo ale , Das Caldas , Frigidorum vet b, Ponte da Fenda do Rio , DeS. Dcmingor, De Priver de , Dr Chuorr de Cnaffe , De Pou‘z,a Plores 20e Sercodts ,-D.a E dio e, De Pinhete, Dis /tlvailfJs Do Toyo, Ponti Fcne- nefa-yDe Sae, De r. Wfareor , De Ga- ditna , De Goiftp/as , Fime Santa, ‘DaPreyxeda , 'Dt Xido } De S, Joa .,
S. Bras , Do Esparra%al, Da B' c * de casarer in orientali Ulyssij»® 111 * regione. ,
( c ) Flurqina . Celebriores LU». taniae Fluvii viginti quatuor a R.eg 1 '* Cborographis recensentur : quoru® untkcim navium etiä patientes.Et su* quoq; botst multis inest virtus medi**
( d ) Calidarum &e. Calidarum noitrne venunt Balnea medicat», quae Lusitani Das Caldas nuncupans» duodetriginta, illae numerantur. cet omnes medica virtute praedii* sint , praecipuae tamen habentur ese * quarum itanti rtimus leb. x. sag. <5+
Not. Ut b. , quas etiam Da Rainb* dicunt .• & nomenclaturae hujus fS ' donem habes ibidem . Sunt etiam aliae , quas lib. eod. sag. 6z., in N«f* lit. g. adjunximus . Caetdrarum nor®' rta Incolis, sunt, Banbo da Fila * Freyere , da Vila da Flor, De S. mede , Do Panachia , De S. Pedi»
Sui , De Atcaface , D» Lagoza , -
Rnrhudor,- Du Lorrgroyva, DeAr 1 ^’ Do Favayo, Da Covilham, De Anci*' ens , De Moneaort, De GuimaraefU De Gereift , Da Ponte dö Cailg. , NosaSenhora de Prant»,de Pena cta , Da Rihefra da Bey , Da En v *T dro , De Leyria , de Cascaes , D‘ *■ sbaa Öriental. , De Manche que, & >
demum prope Balnea Da Pila FW* : qu* carent nomine .
C®) : Regali settqttas &C- Vide iz.pag 6q.Ut.it, (p)Mi'

Liber. V,
Sol leitet ? veniat: citharamque impellat, amico Tempora cui Muscus, velat cui Laurea nexu.
Is Lusitanüm referat nova monstra liquorum , ^lirifkumque super Laticem : * cui condita virtus Nescio quo praeter solitum dat currere fluxu * ■Appula flaventes nam cum terit area fruges :
Et medium cceli , nemorum brevioribus umbris, Sol premit altus iter: glaciali frigore manat Algidus; Hesperium sed cum festinat in axem, Gustantum tepidos tunc labris exhibet haustus. Denique Sidereo flectat Latonia cinctu Concubia fi nocte rotas: caler ilicet, ac si Elagrantes jacto conceperit igne favillas.
Addat & ille Lacum , b censu qui paupere quamvis Vix dodrante solum penetret • tamen , eruta sylvis Robora fi jacias, & vastae marmora molis,
Robora, tunc haurit : factisque ingenita rimis Marmora jacta vorat: patuloque abscondit hiatu. Scylk veluc , Siculis cum formidata carinis JEstuat; Sc , caecis exertans ora latebris,
Navifragas pavido sorbet cum remige puppes.
Te feret inde gravi Pimplea innixa cothurno Astra super, Boylee: e cedro nec digna silebit
Ii 2 Tenta-
r
- C * ) Mitificumque super Laticem _ e ' Balneum hoc ( quod De Pena . *•‘*<0 Incolae appellant , & Ponte j * r>t0 ,, ab eximia ejis in evertendis I "}°tbis virtute ) prope Vicum , vul- 1 5° Monfortc , in Provincia, Indige- } ;|! s Caflelo Btanco , Scatebris fex co- P'«sfc effluit. Praeter vim, quam ha- J* et contra stuporem , debilitatemqu* lsu ,0rUm ' Paralysin, Arthitidem , J^aden , Hydropem Ischuriam, Jr*iiac°s morbos aliofque , mirabi- fit a' U< * ^-luod Carminibus expref- accepitque ex superius E Pistolis , amplissima Erudi- Viti x raucis« konsccL de
Henriquex Serenistimi Lusitaniae stegis Aledic, testimonio, atq; auctoritate roboratis .-qui fontem hunc non absimilS ait esse illi, qrem Solis Aquas dicunt» in Ammonis Lucorde quo Curtius Hb. 4 .
(b) Addat & Ute Lacum &e. Singularem hanc proprietatem huju- fce Lacus verius , quim Fontis, in Co- nimbricensi Provincia, in Vico, Indigenis Cadtma , a quo Fons nomen habet , refert idem laudatus Auctor, e* Vafeo In Chronie. Hispan.,vt P. Antonio Vafconcello Soc.Jesit In Desctipt. Poriugall.M EdnardoNunesde Leoe« Ce) Bo/ltt , Boyleus , Roher.
tus

-zr Inarimes
'Tentamenta, quibus tua jure superbiat setas .
Per te quique Cavis emersit aquosa metallo "Vena suo: nota patuere ab origine caussae.
O mihi non humili dudum celebrande Thalia ,
Quem Tamesis supplex, totoque Britannia ponto »
Et Sophis cultorem ingens mirabitur Orbis!
Pone alios vulgata recens quos gloria stellis Inserit, Heroum liceat superaddere Fastis .
Te referam, patris mihi qui discrimine certo Veridicos lymphae testaris, Hiarna , a sapores.
Ipse etiam ( majora licet sibi praemia virtus,
Atque aliä texenda manu modö ferta reposcat)
Laude sua felix potietur Humellius: b acri Ingenio qui tentat aquas: peni tusque latentes Detegit expertas non uno examine vires.
Postremum haud Famae det se , chartisque loquendum , Quo Duce per dubios patuit mihi semita calles , Baccius • c omnigena per quem revirescere Thermaj,
Et veteres potuere coli, potuere recentes •
Extuderat toties seu quas Ars aemula: seu quas Daedala saecundo produxerat ubere Tellus.
Nec vero aut Patavj, d Scotorum e aut Fontibus, aut qui» Jam tandem Europe terra, pelagoque remensa,
Certus Boyle Angulus, Fami fatis notus; cujus est , Brevis Apparatus ad natu talem , & experimentalem Aquarum Mineralium Hi floriam, per Epistolam ad Amicum concinnatus . Ut in Actis Erud. Lipsise Tom. Ati. iS8j. pag .587 ca ) Hiarna . Tom, An 1684, , pag. 79 - Act. Erud. Lipfise, exponitur , Urbani Hiarnte Brevis aquarum Explora tor ' genuinas , acidulas salutares a j
fpuths in Svecid observatis discernens .
£ b ) Humellius > Jo: Baptistae Hu- ir.elli, seu de Huinel , Regiae Aea- demiae Scientiarum Socii, & Exsccre- tarii doctistirr.se Ltirobrationes referuntur , In Historia , Q« Excepti* Medicatis Fontibus , ejusdem Ac mire , sub An. 1 6 77.
c c ) Baccius . Laudatus tot> e Andreas Baccius Elpidianus , CUJ US ’ prarter innumera eruditissima opet»' in lucem edita , praeclartssimum e, ‘ Opus , De Orbis tiniverfi Tbe fnllS ’ ac Balneis , stve Natura , st ve *rt paratis.
C d } Nec veri aut Patavi &*■ I°' Gratianum Bergomensem cum suoJ tavinarum Aquarum Examine gwt Auctor. .
Ce) Scotorum aut Fontibus ' sc *

Libe
V.
25Z
^ertat Pannonicis a meritum decus addere lymphis: *^ ec mihi cum Grevio, b Reyhere , c indictus abibis, ^ e ''hamiusque , d & Borbonidum laudator e Aquarum : %dque novum potuit proferre kovetius f usum , ^uo medica utiliiis reseraret Balnea Pteon.
Judice me , partam praesigni nomine laurum Straufisius, § & pleno referat Blondelius h ore.
Jn tua non parcas etiam praeconia Musas , palleri, * cupiam ■ & Floyero k audire canentes, te, Grundeii, 1 te Ploti m digna, Scatebras
Qui
*>bertus Sibbaldus , Eques Auratus - rU C ut ex Tom. Anni 188; , pag. 173. *'«• Brud Lipsiae ) Par 1. i- 1 £ 9 suo ,u m Operum , varios Scotiae Fontes Mirabili virtute praeditos refert.
, ,c * ) Certat Pannonicis &c. Innuit f lc Eduardum Brovum M D. , qui a fui Brevi Relatione Itinerum per * ar >as Europe partes, See. i j . in Hun- «*t!a Descriptione , fusfe de Aquis "'edicatis illius Regionis agit.
(b } Grevio &e- In Actiis Erud. Li- , Tom, Anni 1599. refertur , Tra- '"tus. Salis Cathartiei amni in A Ehefbamensibus, Audore Nebemid revv M.D utrisq; Regie Societ.Socio. j C C ) Reyhere. Ead. Acta, Tom. Ann. °97-, sag. 397. continent , Expcri- 1 7 t<m novum ' ? uo Aque marine dul- i r '° examinata describitur ab Samuele 'yheroJ.C.,& Mathematico KUienst. f <0 Derhamiusque &c Descriptio .litatum Mineralium apud Ilmington 1 Comitatu Farvienst repertarum, ha- *Ur per Samuelem Verkam Medi- jA 1 > Baccalaureum Aulae S. Mar. ^. a Sd»lenB Oxoniensis . Ut ex Ast.
PI., Tom. Anni 1697. , pag. 444,
»B p ^^onidum laudator Örc.jo:nimi- ^/aschalis D M.in Tradatu de Ther- ^n^ or bonicis Ann. 170.. Ut ex iisdem f' Tonj. j nn i ejusdem, pag 494.
« ^ 1 ) p ovetius < 3 c. In Actis lauda- leg«’, ,!'”»• 'Ioni NS87. , sag. 684 ° ‘«•‘«Wm Systema Aquarum Mineralium Ficiacentium , Auctore Claudio Fovetio , Consiliario , Medico Ordinario Rogio , Aquis illis Prefecto .
Cg } Straußius. Jo: Christophorus Strauflius Archiatus in Aula . SerenHIi- mä Saxo Martisburgicd , vulgavit librum, cui Titulus , Therme Caroline . Ut ex cit. Act. , Tom. Anni 1895. pag. 511.
(. h ) Blondelius . Franciscus Bion, dei, Aquensis Medicus , typis mandavit , Descriptione Thermarum Aquis- granenfium, & Porcetanarum, cum usu Balneationis , ac Potionis , An. 1S85.
(. i ) Falleti . In Supplemento Tom. ; Ast. Erudit. Lipflae An. 1699. videre licet, Tentamina Phyfto . Cbymica circa Aquas TbcrmaUs , Ausiore Nicolao Falleris Ostrogotbia-Sveco .
CIO Eloyeto . In iisdem Actis, Tom. A nn. 1796., pag. 524. invenitur , Inquisitio in Usum,& Abusum Balneorum Anglie calidorum , frigidorum, &
, temperatorum : cujus Auctor est Jo.- Floyer., Armiger, Med.Doct..Er Tom. Anni 1704. , pag. 180. extat ejusdem Auctoris , Antiquo $o%poKstriu,, seu , Exercitatio de Balneorum frigidorum usu: Vt in Not. I. 2. , pag.%6. Ut. a.
i 1 ) Et te, Crundeli. JotBenedictus GrundeI tS8z. edidit ,Scrutinium Medicum Phy ficum,Chymicum,in quo Acidularum Roiicschenfium proprietates chymici, & mathematici examinantur . (m) Te Pltti . Ex Tom. Anni 268S.

t$4 IU ÄRfMiS
Qui retegis, Vatemque doces unde eruta primuM
Fluxit aqua: & pingui ditavit munere glebas.
Ast ubi festivo libeat te seria ludo Posthabuisse : inter sua sunt & ludicra Thermas, Quaeque animum curis oblectamenta relaxent. Namque sub aestivum a repetit dum Balnea tempus Gens Aris addicta, sacris quae nomina castris Sponte dedit: tectisque utens, & legibus iisdem, Unius e nutu pendetque, ac jussa faceffit.
Hanc etenim , Superum delapsa e sede, secundis Et regit auspiciis, Sc dio Eutaxia b ductu .
/Vel quae Pauliaden, vel quae venerata Parentem Te, Loyola , colit; seu quam Jasseja Mater Iqtulit Oenotris Carmeli e vertice Terris;
Sive alias alio distinctas agmine quaeras.
His , ubi Fata vocent , & spes ea sola superfit: Solamenque mali, tulerit quod nulla medentum Dextra, Pithecusas quafitum accedere praestet; Succumbat ire pressa suo mens aegra dolori,
Idcirco succensa libet praecordia luctu Solvere : tum varios ineunt, repetuntque viciflim Arte jocos varia, positis quos ipsae querelis , Heraclite, probes; nec amaro pallida fletu Ora riges: primo tum nactus gaudia risu.
Quip'
eruitur , R obtiti Pht i. i. D. Cufto- luti comitiis, aliquem libi per jot u( ?.* du
inius umragiis ^ ic
evegr* nvcicranis j+onatn* at- raiorem , imus umragus , ic «y- Tentamen Philosophicum de cujus reliqui omnes per id reM??'
fit*) xvcgx* uvctcrgris ±+orta*rtr jf.
cretarii , Tentamen Philosophicum dt Crigine Fontium .
Fontium . imperia faciant. Hinc risus , * acet ' ,,
C a ) Namque sub aflivum &c. Cum
multi religiosorum Ordinum Asseclae > dinis, saltem ad tempus , seu ol P_er arstatem «grotationis ergb /Ena- I vio, seu levamen.
Ua 1 raA/iiiAnfr,«.^ amma 11« I ^ t ^ _ . « n . i....!. #*"1 (<. Psii
«st kaliis aedium aiferre, later esetera u- i «o .
(a5 L«/"

B
V.
25Z
Quippe, sub undosis ut merso corpore cellis ^•°nsedere: vucerrr, vereri de more, quotannis Arider legisse sibi : quem, caetera lectum Ovlequio pia Turba colar : cui pareat uni.
*; r go alacres instant • coetu Delectus ab omni £r*conis- veluti tum voce indicitur; adsunt ^lte Patres. ; quales olim Romana coegit ^Uria, Consulibus dum vertitur Urna creandis. r|ec desunt, prensare manus, ambire rogando Rui simulent y meritis,. & qui praecellere jactent*
. e °ita dum proprio sibi tantiim quisque regendi J-^nia jure petit, primäque in sede locari.
***0 inter dum jussa serunt suffragia circum,
Rui sibi , concordi Patrum plaudente Senatu,
£lura tulit, Dux ille datas moderatur habenas :
^ premit, & laxas nunc blandior ille remittit,
^ rursum adductas ad se trahit alter, & idem * v r ®miaque arbitria, pcenasque & dividit tequo', recti mensura tulit: tamen ore soluto J’On poterit quisquam -*isum tenuisse, severas pUm vdeat, nullo rerum discrimine , leges J*is, Loyoliade, te dantem, & jura ferentem,
Rui sacra montani coluerunt saxa Casini *
\uique Thieneo gaudent cognomine , seu quos ^‘Pera sub tacitis Chartusia rupibus abdit.
>® c semel, imperio posthac , sceptrisque relictis,
~ ls idem- assurges : verso namque ordine, quondam tuleras aliis, mox tu praecepta sequeris .
, & Cyriacae * summam quandoque regendas t e ötis habet, torta religatus cannabe renes, c tegit attrito qui vix Affifias artus
Gau-
iDo-
1 Cttiate &c. Gens I KJ&gt, » quo deinde Kttfi«««'
64 > Ital, p ( p t Domnicßni ; * J mimcus .
CO Bu.

i$6 I n a ' r' r - m e s
Gausape: quos inter vel qui non Mysta frequentes Imperitat, vultu niteat dum pinguior: & dum Tergaque distendat, vel obesis ilia membris.
Sic interque sales, ficti & moderaminis inter Gaudia, non uno torquentes ora cachinno, Semilopita ferunt moroso incommoda sedis .
Admonet interea Stagnis excedere, postquam Dimensa aestiferos fluxit Clepsydra labores.
Hoc ubi , non lento repetenda cubilia gressu : Udaque membra toro sternenda; sed ante madentes Lintea diffusis tergant sudoribus artus .
Insuper, ignavo caveas tua credere somno Lumina: jucundas quamvis sub imagine pacis Incautis sensim ille oculis obrepserit: ac tunc Plurima distento superaddita stragula dorso Sudorem eliciant iterum , rursusque per horam Effluat, & largis irrotet corpora guttis.
Quas modö cum facili siccaverit arte Minister: Corporeosque habitus, roburque in pristina molles Reddiderint pluma» : tunc desidis otia lecti Discute: sepositasque iterum luperindue vestes. Dein, gressus relegens alios, aliosque regressus,
Ne pigeat motis trivisse domestica plantis Atria; sincero non multa, nec ebria donec Excipiat te mensa cibo, potuque fruaris.
At ve forte avido noceant depasta palato Fercula, & oppressas sodant non cognita vires • Accipe quae victu tibi sint adhibenda salubri :
Et quo , quaeque modo cautus dignoscere postis. Largior in primis epularum arcendus ab usu Luxus , & expertis nunquam lassata periclis Ingluvies^ quanta Ismarias fortasse deceret Maenadas, Ogygio celebrant Trieterica Baccho Orgia dum ; dum Lupithafque , inter convivia quando
Cer-

L r ß e n V. Ä57
Certantes fuso jaciunt crateras Jaccho.
Sic hilares liceat quamquam te condere Soles, Jtinubesque dies , hilarem temulentia nunquam Reddat , ut , obductis victa ratione tenebris , ipsa etiam sanae conturbet munia mentis .
^inc tibi prima mali feries : hinc semper iniqua; Usu S aquae : Sc nullum tulerunt Balinea levamen. Selectis ergo dapibus distinguere praestat f randia: vitalis succenso fomite vincat ^uas calor , & victas feliciter egerat alvus. Rt^cipue cum rite statis epota diebus Ryn\pha fibras subeat digestas illa requirit,
Rt sensim edomitas nativis ignibus escas .
Sed jam per medium properantes aethera Titan, flectit equos : abrumpe moras : discumbere tempus. Namque aliter vacuum non te vel fera peracto Corna cibo inveniet. verum pergrata soporis Ctia si repetens cubitum incoenatus abibis ,
Atilius Nymphaea petes ; nam reddere magnum fcenus amat parco tibi lex servata refectu .
Prajterea , nonnulla tui si cura remordet,
Rte te, ne vario congesta obsonia luxu Corripiant; ah parce gula; : metuenda patenti ^validis semper mixtura obnoxia, damno ^ddit onus, non addit opem : dum sistere credit, Apprimit , hoc fractas onerat qui pondere vires z Rxitiumque ferent eadem si multa: fuissent ^a;, modb justa, tua; quondam tutamina vita;. ^ r duus ut campo tunc cum cataphractus aperto ■plendet eques , sumptis ubi se superobruat armis: "lum lsva gerat: torquenda phalarica dextram Cccupet. atque humeros a;rata fatiget arundo ; ar ma latus claudat, clausum latus instruat ensis? Ue fatif cent i similis , similisque ruenti
Kk
Ibit:

2s8 I N A. -R I M E s
Ibit: Se ipsa trahent, queis cingitur , arma ruina® 1 * Interdicta tamen non protinus omnia credas Fercula;, nec rigido vetuisse Melampoda jussu olera , aut mensis hortorum dona fecundis j Prassertim sincera , quibus vis nulla nocendi*.
Aut quibus admota vitium detergere pruna Ignis, Sc austerum potuit lenire laporem.
Sic pultem decocta tibi cichorea parabunt» Intubaque, & stomacho bugtossus a amica labant 1 * Quaeque viret torto sinuosa cucurbita collo.
Ocius at cinaras, b fungosque, Sc tubera c Tett%> Et viridi avertes furgentem cespite cramben.
Ipsa procul capitata , sinus quasque orbibus orb eS Multiplici involvit foliorum braffica gyro ;
Qualis lauta tuis , Siren , adolescit in hortis > Expleat ut vulgi plebeijs frondibus ollas .
Dulcia nec primi te lactis edulia, junco,
Aut filice invitent religata colostra , d feri ve In pinguem assurgunt qua; grata coagula metam» Noxia , si sapias , longe succidia , e longe *.
Non adhibenda; diu patriis fumosa caminis f Ipse sibi exploret: salibusque iEquicola tritis Perfricet effingens . removenda tomacula , g terg° Praffiiterit qute Nola s Suis, qua; Felsina , S quiest 110 Vestinis S venient xenium jucundius oris . Denique ne multis morer hic, prudentia sempe* Te tua , te reddant aliena pericula cautum ;
_ Qua?*
(a ) Bugloffus . Bugloffus , Ital. JB oraggine .
(b) Cinaras. Cinara, Ital. Car- eiofo .
( c ) Tubera. Tuber , XtoX.T artuso. ( d ) Junco, aut filice .... religata Colofira . Ital. Giuncata , 5 Felciata .
(e ) Succidia . Succidia , Massa
quacumque Porcina Carnis sale durata .
s O Diu patriis fumosa camini 1 & Pernas scilicet exquisiti saporis, ss>a in iEquicolissvulgö CicoiiJAprutü regione habentur. | (
(g) Tomacula &c. Tomacula, Mortadelle , Nolana , Bononienfia ; ^ Aquilana,qu« quidem omnia op 11
(a) **

Libes. V. 2 5I
Quaque tibi, atque aliis fatalia senseris olim ,
& ab aspectu prohibe ne lumina primum Soliciteno , qure capta, manus, atque ora lacessant.
At non. longa inopi patiar jejunia victu Te sedare : ovi te copia sorbilis , 8c te Candida alet croceos qua? contegit unda vitellos, ^lon durata foco, tenui sed versa favilla.
Cerea ponatur nitido Ficedula lumbo,
Nutritae vel cortis aves , capusve subinde ■Altilis , aut prisco Perdix qua? rara Quiriti. ipse etiam , nostro solvens e litore , tecum S^pe diem fregisse velim , modh Phaside vectas Sufficiat Dapifer volucres, nemorosa propinquis Quas Prochyte , quas grata dabunt Vivaria a sylvis. ■^t sua cum sanctos b tutentur Numina lucos , Qrud praeda invitis audax oblecter herili ^Uminibus ? sacrum Domino vivacior aevum. ^Xigat illa suo; nullas passura sagittas ^avalida? auspiciis volitet 5 fata invida vincat, Annorumque vices » tanti dum Principis aurL Vescitur , & tanto felix Altore superbit.
Sole suo veluti fertur Titanius ales Pafcier , aetherei carpens alimenta vaporis.
C ego, magnanimi referens insignia plectro ^acta viri , meritam virtutibus addere famam Si fatis ore forem ! si Caesare c digna viderer ^icere ! praeteritum non illum secula chartis ^■ r guerent ventura meis . praeclarior oestro hieris , Attalico celebraret splendida sumptu
Kk 2. Te-
f Pivaria , Vivaria s Ital. II Vt- p'-' 0 1 parva Insula brevissimo freto a
Jbund' ta dUtanS ' Phasian ‘ S etiam
^ ) dt s;ia cum sanBos Allu-
ur ad Venationem Phasianonim ,
quam sui juris semper fecit Havala Familia harum Insularum Domina.
( c) Si Cxfare di%n& &c. Cassarr quippe, Histonii, atque Aterni (vulgo, Vajio 1 e Pescurti ) Marchioni nomen ek,
( a ) D 4 m-

26 o Inarimes
Tecta, Palatinas cultu referentia sedes!
Pondere pressa tamen , laudumque sequentibus undl* Obruta, nequidquam regaii ex indole mores» Nequidquam , resonis nervisque , Sc vocibus imp a^, Exprimeret nullis reddendum Heroa figuris.
Cui, Proavum illustres inter nutrita triumphos» Laurigeras quamquam felix Victoria cunas Straverit : Sc largos dederit Sors prodiga census! Ille animo transcendit opes , 8c fortia Patrum Gesta i nec hos tanto puduit cessisse Nepoti .
Verum age, sternendis iterum me redde Ditetis» Musa : sed ancipiti nolim venatica promas Dona cibo ; nam se non una utcumque salubres» Dedat avisrCaifita b tamen , stipulisque Coturnix 4 Abdita, Sc agrestis collum torquata Palumbes Exulet, Anser , Anas : quas Sc cava Stagna, EacufquS» Quas & in humiseris aluerunt Flumina ripis . Merce tua , Venator, abi: nimis unguine Itedie Illa suo, reducisque feret praeludia morbi .
At volucres quamquam , non htedus ab ubere matn'§ Deficiet, Vitulufque : mero quem a lacte recente» 1 Surrentinus ager beta inter pascua nutrit.
Hinc tenerum parcente manu decidier Assum Profuerit, facilique premes quod dente minutal j * Hinc pulmenta jube condita hoc jure frequent eJ Ossa tibi ornetur: seu scissam in segmina e maü S * Seu Cereris frictam f decoxeris igne medullam- Et Cereri interea quoque par delectus eduli
Sic,
(a) Diatis . Vide i\Zbf. pag. , /i#.«.
( b ) Caßta . Cassita , Ital. Alla- äola .
( c ) Coturnix . Coturnix , Ital.
JQuaglia .
( d ) Miami , Minutal , Etrus.
Cilreo : Nosttat. Piccatiglio . p ( C ) Seu scissam in segmina & r ' j menti genus : Nostr. Pane fiufato t Zuff a .
( { ) Seu Cereris frishun &c. N° Pan grattato .
( a)

Ei i b e ' r V. ' 26 1
Sit » precor ; in tenuem patinis primaria spiram Circumflexa tuis niteat , quam Pontia a puris Tractavit manibus mulier : primoque subactam P Q iline, Sirenis dominam devexit in Urbem.
Hia quidem albentes eboris victura colores ,
Sic niveo flammas inter mihi nectare crescat,
Ut levis exhausto , ceu spongia , turgeat imbri. Uanc prxter » nunquam varias compacta per astes Caetera Eleusinae captent te munera Matris ; Vestalis de more licet tibi talia Virgo Miserit ambrosios redolentia liba liquores.
h-ec efloet-e deposcunt noxia vires Scitamenta alias tua servent prandia leges.
Illecebris etiam sunt quae fugienda dolosis Praecipiam : insidias pomis praedulcibus aestas ■Ue struat: alma sinu quae tunc effusa benigno Terra parit z gravibus seu qua: pendentia ramis ■foarime , Prochyteque legunt, vicinaque Nesis: - Sive Dicarcheis oleant matura.canistris .
£xperto placitura viro , delectaque alendis Corporibus cape mala , sed altera , & altera > sed quae Multa dies , multo fervens molliverit aether Sole, coronandis Persarum aptissima caenis.
Tempore non alio fatis pejoribus actos ,
Tt vita: subijfle ferunt discrimina , ventris Qups vitio in praeceps rapuit malecauta voluptas . Namque sodalitii servent ut jura, remotis Continub mensis , gaudent escaria rursum Vasa inferre, iterumque Scyphos haurire : nec haustu- Contenti, poscunt cyatho majore Sodales.
■^ e c satis'id : Ligurum devecta cupedia Terris,
Cru-
VnlaV^u ^ Uam "Pontia puris d/f. I commendatissimus . Pro voce s
Fan di Vortici , Neapolitanis! Vide Not. lil.i* pag.xi.

r6r Inarimes
Crustulaque arridet puerili absumere ritu 7 Et nunc ille tibi, atque aliis nunp ille propinas- Crater & ah quoties nocuum redit actus in orbew- Non secus ac teneris cognata repotia a Nuptis , Atque alacres plena celebrantur amystide noctes • Inde tumescentem cucumis qui crevit in alvuin» Grataque nectareis potanti mulsa pruinis Deproperata, tuos frangunt, Canis aestifer, ignes - Proh pudor ! Sc justis posthac damnata querelis Pharmaca , Sc adjectis audemus carpere probris Munera tot monstrata Deum ? quid sepe sinistris Inarimen culpamus aquis , qubd vota, fidemque Luserit: & nullis» incassum exculta tot annos, Sublidio fuerit morbis ; quin , funeris auctor Pluribus , addiderit celeri calcaria fato ?
In te culpa quidem, tantum te crimen in uno Eseret, in extremam properes qui vertere potus Perniciem, & vetito robur Lesisse cibatu.
Quare age , Convivas ratio consulta tot inter Fac tecum accumbat ; rectique hac judice fempct' Utere : ne damno propior medicina nocentes Reddat aquas, meritumque diu labefactet honorem* Fluctivagas itidem , patrio quas gurgite prsedas » Sive lacus, amnesque vehant » seu cerula 'ponti» Amoveo, quandoque tamen genus omne natantum Non temere abstineam, stomachi fastidia Mullus, Herbida saxa inter, muscoque virentia pastus». Detrahat : insontes hilarent convivia Perae ,
Et Scarus, Sc flavo rutilans Aurata metallo,*
Et nullam quicumque ferat maris incola noxanse At nocuis arbor non has oleagina succis,'
Dum
(a) Repotia. Repotia,Convivia,questum fiebant: vel post septimum die" 1 # postridie nuptiarum apud novum Mari-j quo Nupta ad parentes suos redibat*

Liber V. 26;
Dum lento admota? sensim torrentur ab igni, Spargat agens epuias : sed quod condita profundet Testa garum» aut pariles muria? qua? fervat acores. Tracta recens pelago tamen luec , Sc vivida saltu Lascivire velim , manibusque trementia labi Dona maris : spatio nec plus superesse diurno » Hos ubi non segni Scylla? vitaveris a?stus Lemige: quam vasto patefacta Garybdis hiatu Te modo Lena?os inter manet obvia rores l Quam nisi vel totis fugiant tua lintea remis, Naufraga proh quantis succumbet vita procellis 1 *ios igitur scopulos , ha?c fax a Capharea longe Lrospice, Thyrsigeri pereas ne pra?da Lya?i .
Ipsa quidem in primis attento examine lectis Selegisse cadis sinceri munera Bacchi Tecum erit iste labor; fuge Fumida : Fumida tristi Obvolvunt nam nube caput, nebulisque gravatum Circumagunt j vitanda putes Austera ; palatum Sa?pe regustatis fallant nec Dulcia guttis. Campana? non Torva plaga?, non Aspera quaeras:. Aut Atellana? miserunt qualia vites a Omphacio b propiora : cave Firmissima largo OEnophoro c diffusa velis : Apianaque d fluctus Lassa freti: Ortygiis c & qua? venere Sicanis Lt Trajanopolis f tibi qua? vindemia fundis
Ex-
C a ) Aut Atellane &c.Vinum Arei, 'anum, vulgh , Afprino d'Aversa .
( b ) Omphacio propiora t^fc. Om- rhaciura, Ital. Agresto-. ab 0>ipag , qva acerba.Allusum hic ad illudFran ^Ici Redii in suo Dithyrambo , ubi
•Qttel cf Aversa acido Afprino non so jV agreßo , b vino .
T c ) Oenophoro . Oenophorum, Vas inaru, m Nimirum. Ab OiVOi Vinum * Vkxa, p orco _
(<3 ) Apianaque. Apianum , Ira!. Mofcadello : ab Apianis uvis, cui Apes earum avid« nomen dedere, ait Plin- /. 14 . c.r.
( e ) Ortygiis qua f&c* Vulgo. Mofcadello di Siracufa ►
(f) Et Trajanopolisl&c. Vulgo , Mofcadello di Tranig Apuli® Urbis, qu® Trajanum Conditorem jactat, teste Stephano , In Lexic. Geog. B*ft- V. Tranium , ex Leandro , <^ollenuclo, aliisque .
* (a) ViU

a64 Inarimes
Excoquit, annosä pretium meritura senecta. Mitia te contra , securo & sobria villo a Cymbia delectent: quae venis insitus ignis Edomet , ct facili erumpant excocta meatu.
Cuncta nec ad pateras adhibere exotica nolim Longinqui te vina soli : modb largius uti,
Et calices itidem fugias siccare meracos .
Ergo, velut gustu qui tantum explorat, Sc haurit Parcius, externum libes quandoque Rubellum ■, 0 Et Latices valido tibi quos devota Thyoneo Gallica vitiferis donat Campania ramis ; c Quosque sub aprico sudavit Etruria J coelo . Ctesareis quondam CAROLI e signata triumphis Dolia deproperent succos, dignumque ministro Misceri Ganymede merum : Tochaica quale Ebria Pannonicis fundunt vineta racemis .
Ore tamen restincta trahas ut murrhina, dulces Hsc tibi vicinis Abucosti e Fontibus unda; f Diluere : ha;c puro poterunt carchesia Stagno Nitrolides lenire Den : S queis cura furentem, Tollentemque minas , & praelia dira minantem S;epius undoso Bromium compescere vinclo.
Sed neque , fulva polum h Nemead sideris afflat Cum juba , te sparsis potare algentia circum
Po-
f a ) VWo . Villum, Vini genus parum potentis.
fb) Rubellum . Rubellum , Ital. Cbiaretto di Franeia , Vilium latis celebre .
(c) Donat Campania &c. Vulgb Vinidi Sciampagna , commendatissima.
Cd) Sudavit Etruria &c. Vi - na Etruriaj probatissima , ut sunt La Verdea , Montepulciano , & catera id genus.’ qna: videre quisque poterit ele-'
t antissimi expressa in laudato Redii i Jithyiambo. ]
Tochaicum , vulgb Vin diTokai'• 3 Urbe cognomine in Hungaria S 3 ! 1 * riori , satis notum .
(() Alucati &c.Vide lib. i P*$-‘ In Not. lit.c.
(gi Nitrolides. Pro Fonte Nim
lis : De quo lib.ipag.j 9. In Not-Hle ( h ) Sed neque , fulva polum &o.i l ridet metum hunc potsts nivati nqc 1 turi Redius loco citato , & fcst‘ v jocatur,
(a) !&•

Liber V. 265
Pocula de nivibus, placitumque accerscre frigus Abnuat asperior, Veterum de more, Dioclesj Qubd salibus nix forte suis suspecta feratur dedere, Sc ambiguos prasbere nocentior haustus. Tolle metus ; animum nec anilis cura fatiget longius ; e gelido dabitur gratissima potu Parta salus ; Meditrina a vigil modb prassit: & »qui Sophrosyne b leges , discretaque tempora servet.
Ut primum depulsa fames, mensseque remotas: ^exiacum Ammericaj quassitum ab litore nectar 0 Pünde . peregrinis accedet gratia donis :
Hia, minutatim dum ferro secta , profusum Sacchar » & interdum Siliquis Vaginula d spargat j Ni tibi gelsiminis placeat, moschoque fragranti Imbuere» aut lecto quod fuderit ambare Nereus. Nlox calida, immixtas confecit ut ollula fruges ^gmbus » impresso versatilis impete turbo Circumagat solvens ; Sc amico concita pulsu Trudat odoratos manus altera » & altera succos; Ut tandem in tumidas elata coagula spumas Plena laboratis ornent poteria bullis.
Sin aliis alio libeat praecordia mulso Proluere: in mensam stillati noxia Bacchi Uona ingesta cave; gustu licet illa bibentem Alliciant : gustus tamen hic concludit iniquum TUrus ; ut occulta concluditur hamus in esca.
Qub mage nectareo conditi rore liquores»
Uinnamon » aut mordax Coriandri, aut femen Anisi,
L 1 Fra-
,(») Meditrina . Medimna, Medi- j, n * Dea Antiquis habita : a Medeor. - 'tte Meditrinaiia eidem lacra : dies v . Uc «, i n quibus novum, & vetus .'nutn medicamenti caussa degusta- ,’ tur - Ita ex Festo . & Vas. i-ö-5- * Lat,
fb) Sophrofjne. Sophrosyne, Latinis Temperantia, Modestia ; ut Cicer. Tufcul.z.: a
( c ) Mexiacitm (fc. Cocolaten in- tellige e Mexicanä Regione.
(d) Vaginula. Vaginula,Nostrat»
(a) Cum

2 66 Inarimes
Fragaque, Sc halanti redolent ecligmata nardot Hoc metuenda magis vitro pocilla sinistro ; Namque sub artifici patet heu dulcedine multis ,Area vasta dolis . parvo licet ipse propines In cyatho: contracta tamen Lene'ia fievit Acrior in venis virtus : dum robore toto Insinuat fe se, laxisque erumpit habenis; iit ferat inde novos stomacho» ventrique tumultus« Sic, ubi per latos nimium protenditur agros,
Nil audet: spatio sed cum breviore coactus , Infoditur quandoque cavis: tunc ilicet iras Exerit, Sc totis bacchatur viribus ignis.
Atque erit ha?c tanti damnosa expulse, gula;q u ® Deliciis caruisse ; avidas solabere fauces,
Cum tibi Pellseo veniet Faba a missa Canopo ; Quondam Arabum molli qua; non incognita genti» Ar(acidum,Thracumque hilarans dein prandia,nostros Appulit ad fines tandem ; diffusa per omnes , Advena qua; primum fuerat, velut inedia, partes* Illam ubi summatim tibi pruna subusserit: usta # 1 Tunc mola non uno trusatilis acta rotatu Conterat: aut gravibus tundant mortaria pilis ; Dein cribro fubcerne: scobem quod protinus actafl* Egerat: Sc moliti mihi pollinis effluat instar.
At fatis effluxit quando: tunc najade sparsam Fictilia , aut , tales Opifex quae cudit in usus ,
M ra sinu claudant; Vulcano admota subinde Concipiat facilem lymphis turgentibus ignem. Donec amaritiem , trita?que incocta saporem Hauserit unda faba; : croceisque simillima calthis
Visa) Cum Mi PelUo veniet Pala i usi hoc potu , deinde Persa , polt M Ital.// Cassi, qua ut plurimum 1 Turea : cajreras demum natione» , 3 ab iEgypto affertur , Primb Arabes |quas postremb pervenit.

Liber V. 267
Visa itidem fuerit: foculo removenda, represso Ut languens paulatim ardor deferveat teftu : Glebulaque ut fundo liquefacta residat in imo. E^ein mensa; Instructor , quem tu profeceris unum Curatorem abaci , procliva invergere guttum ^cipiat tunc ille manu , fensimque fluentem distere, ne motis turbetur fecibus humor.
Interea rores tersa dum sorde ministrat Ille, repurgatos nivea pretiosior ansa Urceus excipiat» limo qui divite fictus Venerit huc Sinis , extremo munus ab Orbe .
At sensu si forte nimis tua tristis amaro laeserit ora sapor , dulci mitescere coges Ambrosia , e patriis quam colligit India cannis ; Tum castigati sapient impune liquores.
Hic etiam haud tenuem lucrabitur extera laudem Potio , quam Chia; a dixere a fronde Priores . Utque salutiferum frugis probet hausta vigorem :
£t turbas utero longe , capitique nocentes Arceat actutum praesenti munere fumos: hlon opera; multum, multum non illa requirit Temporis in promptu est , facilique parabitur arte. Lympha etenim in parvi ut caluit collecta lebetis Alveolo : folers alieno in Ii tore messum Sparge manu fruticem : & subjectis excoque prunis. Atque ubi vim foliis resoluta inspergere visa est Ilerba , fac amoto tum sorbilis igne tepescat .
Dicendum & qua; somniferis sint tempora stratis Insumenda : quibus nunquam sine lege recumbes. I^on ego te multo, aut parco indulgere sopori Importunus amem . septem hic non amplius horas
L1 2 No»
, (a) Poti», mam Cbu&t.v ulgb Irum Populis > caeterisque Orient* “Tl, o sia Ciä 1 Potio solennis Sina-[lium Indiarum Nationibus ^

Z88 Inarimes
Noctibus excedet. breviter tua membra diurno Crede toro : dapibus postquam te mensa refecit. Lumina sed placido, quamvis nutantia, somno Post epulas nunquam dederis, si lympha frequentes Pota per occultas dilabitur intima fibras.
Quippe ubi quaesita; thalamis datur hora quieti » Abdita tunc aegre ventris per septa meabunt Purgamenta: tuam solvent nec sordibus alvum* Hinc lecti ne fallat amor , moliiflima fandi Tempora festivo sociorum transige coetu.
Cessantem residi sed nec pallere sub umbra v Torpentemque sinat lento nocitura veterno Te marcere quies . contra non improbus unquam Multa fatigatum labor atterat; aequa juvabit Dividere idcirco spatia ; atque alterna viciiiim Otia nunc curre, curas nunc ocia rumpant.
Nec pigeat citharam interdum tractare loquaci Pectine, & insomni fastidia fallere cantu. Sylvestrem praebente modum tibicine, saltet Ludius . ad numerum quoque ce duxisse choreas Sub noctem expediet; quamquam languentia in altui» Tunc agili librare vetem ce corpora gyro ;
Sed labyrintheas docta pes* arte figuras
Signet humi tantum : ne sic vigor excidat : om sli
Servanda; siquidem tenues conamine vires .
Et licet addictum Phoebo , studiisque Minerva Carmina te , Musteque juvent: age, carmina , Musa S Desere , Sc austero mentem furare labori .
Ipsa sibi lauros habeat deserta , suosque Pimpla lacus: aliisque sitim restinguat , & «stuiN, Inarime dum sola suas tibi porrigit undas. Tempus erit, valido cum tu jam fortior revo, Dulcius Ascraea meditabere carmen in umbra. Tunc vigil es liceat chartis insumere noctes;
Io-

L I E E R V. 26 9
Ingratae tunc damna mora; pensabis : k artes Palladias iterum , desuetaque castra sequeris .
Daec mea (ne , morbis rursum tentata Juventus Debilior, studiis referat sua damna ) facessant Isaee praecepta , loquor quos hic, lectiliima Fratres Germina , Varghiadüm Soboles: a quos omine certo, Vix bene praetexta, bullisque aetate relictis, Destinat alma Togae Virtus : k praecoce clavo Cajorum Trabeas humeris juvenilibus aptat: £raesdaque ad patrios jam nunc immittit honores.
Nec te turba loquax , nec avaro Curia questu Gausidicum arcessat. Puteal sine vocibus alter Verberet: & querulos aliis permitte clientes.
In fastos obeunda dies vadimonia differ.
Quid modo cum rostris? alio sub Judice forsan &es tibi: de toto quid si decernitur asse :
Atque adversa diem dicat Fortuna nefastam ,
Inque Reos referat? quid si quaesitor adurget,
In crimenque vocat Minos te durior : & te Incautum mota Libitinae adjudicat urna ?
Rullus erit funesta tuae discrimina sortis Qui relevet; fato nec qui succumbat acerbo, Seque vadem sistat pro te 5 nec, Castora Pollux Ut quondam (Inachidae ni fingunt somnia Vates ) Dxtinctam alterno redimat qui funere vitam .
Cui verb genialis Hymen , thalamique jugales Praeluxere faces ; monitis prudentia rectum Uunc jubeat nocuos arcere Cupidinis ignes.
In teneras inimica quidem tum flamma medullas serpit: k » accenso vivum ceu fomite sulfur ,
Per
_ t Ca) Varghiadum Soholcs &c.X). Jo: ' j nti{oftomy rn ^ ac D.Frandscum Var-
Maciucca Patricii Sanguinis Fratres alloquitun ut Studiorum catenatis fracti iaboribus,illa tantiiper inrermit- tant, dum remediis vacant .

27Q IjfARI MES
Per nova molitur fatalem incendia cladem.
Haec eadem interea te cuncta , 8c legibus iisdem Observare velim pariter, gnavumque tueri,
Non modb cum tota perfundes naiade corpus:
Sed cum prolueris fauces, Sc viscera : cumque Irrores tubulo partem , fpargafque medendo ;
Seu juvet hxerentem membris inducere limum» Stagna salutari dederint quem turbida cceno.
Nec non e patriis si quando Fontibus sequor Doliolis excepta subit: penitusque remotas Corripit unda vias, aiiafque infertur in sedes.
Nam plerofque mali vis effera sepe retardat :
Nec sinit fEnarse flexisse ad litora cursum.
8repe etiam asiiduis implexa negotia curis, Infanique Fori strepitus, vel curta supellex Interdicit iter : vetitos & solvere , cogit Sera quidem, lento lympha; medicamine, rebus Consuluisse suis, fract-eque utcumque saluti. Quippe, citis quamquam vectus per caerula lembis» Imber hebet languens ; vires Sc pene priores Dispereunt: Sc Fonte procul vigor ille remittit.
Ac veluti /Etneis si quando incanduit antris: Stricturas sine more chalybs vomit igneus; at fi Deprensum Steropes detraxerit inde tenaci Forcipe, paulatim residet calor insitus : omnis Tum pene obruitur , tum sensim deperit ignis.
At quocumque cadat virtus tenuata liquoris Illa modo , in varios dum transfretat advena portvS- At tarne u e Lacubus non frustra educitur: ffgros» Exulet ille licet, non tingit inutilis humor - Quot paslxm Inarimes alio jam pene sub axe Convaluere undis ! quot amico munere morbos Perdidit expellens , peregrinaque lympha reprdfit’ Hic mihi te nostra; clarum Sirenis Alumnum,
pi-

Liber V. 2?r
Pignatelliadum Soboles » cui Numinis olim Pt gessisse vices, & sceptra Vicaria terris Posse datum tractare : meo te carmine testem Pas adhibere . gravi sedenim dum saucia casu Membra dolent collapsa: acri dum vulnere languet Tibia & incessum diffracto crure moratur;
Cum satis apta tuis jam non medicamina prassiec Poma malis: vita? tantum spes una tuenda?
Tunc datur: Inarimes haurire e Fontibus undas; Pt Tibrim advectas Latiis infundere labris; linde iterum plantis repetita aspergine robur Pirmius accedat : teque ad majora reserves .
Prgo per a?quoreas , Nymphis comitantibus , oras, Pt Glauci, Phorcique choro famulante , frequentum Concharum & strepitus inter, sonitusque tubarum Pertur : Sc urbanos festino remige fines Pympha petit: subitura tuos , Pater alme , penates. At non Aiolio quacumque e carcere puppim Vulgares ventorum anima? - plebejaque in altum Turba vehit celerans ; non , qua data porta , ruentes Imbelli de gente ferunt Austrique , Notique Pra?cipites ; mendax non hanc Portunus amica Ad Terram impellit dextra ; sed pra?ses ab astris Ipse manu clavum regit ilicet: ipse secundis Pt pra?it auspiciis , Zephyrosque inspirat eunti, Sidereo quales immittit ab a?there dius
Cla-
- ( a ) Tignatelliadum SoboUs.lbd NO- '•ENTIUM XXI.P.M. Neapuiitanum ^illustri Pignatellorum Familiä in- / I ' t • Hic quidem cum primis Ponti- ® c atSs fui am ,is , fallente vestigio, ' tav * casu concidisset : & fracta tibiä, °to contuso corpore , graviter agro- 5 ret , Medicorum consilio , nostris A< juis uti voluit. Quare phaselo quam
citissimo sexdecim horarum spatio Aqua Balnei Castiiionis Romani pluribus diebus delata est ; hac usus INNOCENTIUS sanitati pristin» brevi tempore restitutus est. Ita ex Anton. Bulifunio , iub calcem Operis, cut Titulus, Guida de'Foraftieri euriofi * vedere It cofe piu memorabili di Fozztiott^ dell’Abate Pompei iaintllo.
1 (a) Oeta-

173 Iu A RI MES
Claviger in propriam prassend Numine Cymbam • Altior haud aliäs tot jam per secula fulsit JEnaris unda , novo quäm cum spectanda theatro Romuleos tetigit, populo plaudente , recessus . Tunc sertis tot onusta Ducum > clarataque palmis Urbs augusta licet: qua; fercula Cassaris inter Oceanum victrix, a Rhodanumque , atque ostia RheP 1 Ex auro captiva tulit: Nilumque subacto Viderat Ausonias mordentem Fonte catenas Majus ab JEnariä Superum sibi munere missum Rettulit illa decus: majori elata trophaso Martia cognato tulerunt se moenia coelo.
Quam bene post acies, & tot depulsa Malorum Agmina post, nostros Capitolia ad alta Liquores Invexisse olim decuit ; quibus inclyta plausus Posset, & emeritum decernere Roma triumphum: Roma suis' quondam ut victo Victoribus hoste Laurigeros inter belli decrevit honores .
Quod nisi Martigena; b Tarpejo in Colle Quirites Victricem excipiunt, spoliis praeuntibus, llndaflsi Purpurei melior venientes pompa Senatus Juvit aquas, Iretumqus Patres p-eana canentes , Dum reserunt dignas servato Flamine grates.
Ne mihi, ne posthac pleno canat ore Vetustas» Regales inter gazas , c interque superbas Antiqua Babylonis opes : pretiosior auro Condita Niliacis quod fulserit Amphora lymphis» Abde Paretonio stolidum pneconia Regum,
Fa-
( a ) Oceanum vUlrix (sepe. Allusum ad Julii Cssaris Triumphum : de quo ita rlor.l.4.c.i.Pn'ni«?n de Gallis trium - pbum transmiserat Rhenus,& Rhodanus, & ex auro captivus Oceanus: altert: Laurus aBgyptia , & tunc in Ferculis Nilus. ( bj Jssuod »’fi Martigena (fc, Romanis quippe mos olim ^litFnuphta tes in Capitolium invectos, illis occo tendo , excipere . T .i;
( c ) Regales inter &'• Aquas N“_ asservatas olim inter ea, qua; preriodo ra censebantur a Babylonis R e g|" , Auctor est Alexan. ab Alexan- '
JfB*

LIBER V« 27 J
Pairia , solo ; meritos ha:c tantum poscit honores Unda , Quirinales inter qua; fulgida gemmas , Thesaurisque micet pretium factura Latinis. Namque ego Dalmaticis Hydria putiore metallis Excipiam : multo quam mox adamante rigentem , Baccatamque tuis, Erythre , distinguere donis Moliar, e gemini ferat huc mihi finibus Orbis Nostra pererrato quidquid felicior retas Oceano rimata dedit. sic dives onustam Exuviis Oriens ornabit , St Hesperus limam.
Nane anaglypta a manu , sculptisque animata figuris: Nane Se Mentoreo fingens Industria casto Condecoret; Morbosque super, spirantia signa, Pestesque, edemitamque Luem,Lethumque subactum Exprimat» Se fractos Libitina; interserat arcus.
Sic tua perpetuum florebit Fama ; novumque Setnper io te , Lympha , decus , femperque recenti Laude memor cumulabit honos. sic Nestoris annos Detur , Se Iliacas sevi transcendere metas .
Te Pater Eridanus» Ccelestibus additus oris,
Et te Dardaniä quondam Jove raptus ab Ida iEthereo colat imbre Puer ; stellisque micantem , Erigone qua Virgo , sequens quü Libra refulget, Te mediam , Oceli justa plus parte locatam , Inseruisse velint: ne Roma superbiat astris Clarior, Se victo per te prsecellat Olympo.
Ut tamen hic nostri niteat molimine plectri Cognita , Se aeternum laus parta perennet in aevum: Sic titulum memori signatum carmine ponam; Eucberides heac pro domitis Insignia Morbis.
Sed jam Phoebeas alio ciet impigra bigas Inarime ; patrias, jam Fontibus illa relictis,
M m Evo-
itnial. I, c. j 7, e jc plutar. In VHü J (a) Anaglypta . Anaglypta , Ita!. dlex, M, * i Lavori Ai kafso riltcvoi «TAi/ipCd Sculpo*
(i) NU

274 Inarimes
Evolat ad Thermas , medica & Sabuleta requirit. Quis tamen audito Thermarum nomine frontem Pallor habet: refugumque procul te distrahit horror? Aude alacer : ne damna time , quicumque tot sstu? Inter, & undantes graveolenti fulfure fumos» Defectusque animi, supremaque fata vereris. Namque licet riguus totis fluat artubus humor» Nulla tamen madidis pariet fastidia membris ;
Si modb , Psoniis mihi sunt qua; condita dictis Carmina , te monitum , vigilem te carmina reddant« Ergo seu foveis adeunda est Acta reclusis»
Sive Hypocausta petas , eadem moderetur eunteiß Lex data , cum facilem torsisti ad Balnea gressuist' Par tamen ut toleres animo , par viribus idem Qua; calidos iterant spiramina festa vapores » Mitia te multos fluctu Balinea tepenti Explorasse dies, atque assuevisse calori Conveniet: terra; ne te qui spirat ab antris Halitus , intorti ceu fulminis attonet igni.
Hsec tibi dum studio fuerint vigilata sagaci , Tutius ingreditor Thermas ; multusque per artus Sudor eat; donec prudenti membra Ministro Visa satis maduisse ; toro dein sterne propinquo: Paulatim quo lassa leves , atque humida tergas .
At labor ingrata; si te vocet alter Arens , Accipe qua; peragenda . gravi cum Sirius astro Urit agros findens , medioque altiflimus axe Distat ab Occasu Titan» ut distat ab Ortu»
Tunc impendenti vita; in discrimine prassens Litus adi, curvo fossor quod dente recludat - Lege sed hac jubeam : pedibus fastigia tantum Ut scrobis alta tribus pateant » si corpore toto Mersus humi , sabuloque super spargare calenti» Et tantum spatio caveam protende capaci,

Liber V» 27s
Distentos quantum jugulo tenus excipit artus. Membrorum at quando pars una affecta salubrem Poscit opem: id terra; solum tunc infode, parti Quod satis , ut fossam caleat detrusa sub Actam . Ante tamen lino, ramo ve aptata saligno, Straminibus vel tecta super casa Solibus obstet s Et caput ardenti munitum servet ab ictu ,
Dum calor incubuit, reliquis & partibus hresit. At tibi cui vultu felix Fortuna benigno Riserit : & plena facti congesserit auri Dona manu: poteris Tyrio Sidonia luxu Eentorj in speciem tunc vela attollere j ut olim Niliaca; stupuere rates , a ubi barbara Pellex Carbasa Leucata; Meliboea tetendit in undis.
Nudatum interea sicca; committere terra; Prorsus, & obductum ferventi pulvere corpus Obruere haud pigeat; gratum patientia munus Una tibi , diuturna licet, te sospite , reddet.
At violenta cutem tactu vis ignea la;dat Ne modb: demersa facito qua parte latebis ,
Hanc super, hanc totam tendantur lintea circum. Sic erit instatis ut nunquam pustula bullis Immitem pariat per membra exusta laborem .
Dum tamen assultu violentior ingruit ardor, Mutato alternum cubitu tum siepe juvabit In latus , eduri fastidia fallere lecti.
Utque fatiscentes habeant lenimina sensus,
Ille ministerium subeat , qui doctior usu Redditus , Agrorum dulci sermone querelas Leniat: Sc versis modb qui bene cautus arenis Inde novas sensim superingerat; utilis unquam
M m 2 Ne
( a ) Xtiliacxstupuere rates Öfr.Clas- 1 missa , purpura pro velis usS. De hu- nimirum a Cleopatra , Duce Anto- jus divite fastu, consulatur L. Flor.
"io, citi nupserat, in Augustum im- [l.*. c. 11.

2-6 ItfARIMEs
Ne calor abscedat, tepefactaque mem bra relinquat« Qualis ubi accensis vivax fornacibus ignis JEiluat, aut ta?cam vincunt ellychnia noctem: Debilis extincto ne lux, ne flamma quiescat Fomite , congestis aluisse incendia par est Roboribus ; fusoque super crateris olivo,
Non intermisse betar! munere lucis.
Artubus at quando de more calentibus ingens Subter humum sudor sabuli fervore sequatur: Eripe te rigido ( fatis est mora lapsa ) cubili Ocius, k b.andis releventur taedia plumis.
Ha;c ubi ter quino repetentem viderit ortu Cynthius, expulso tandem laetabere morbo.
Sin minus , ah propero Lachesis tua stamina fuso Torquet k immani te praedam destinat Orco . Qua; te cumque tamen dubia; fallacia vita; Tempora, & incerta; velox manet exitus horre: Huc animos adverte ; citis mortalia pennis Ut fugiant: qsvique brevem circumspice florem. Subdola mendaci ne spes sub imagine rerum Fallat i & ancipitem nunc huc , nunc dividat illuc: In fluctusque ferat tumidos ; qub multa parantem Abripiat ca;cis inimicum fyrtibus requor.

-*47it'jßalcl£jTi et dsl-
T VTII
trag«.
Jjmmiiiii
m'*«

a? f
INARIMES
LIßER VI.
i
T quoniam adversis sua sunt incommoda Ipsaqsin exitium cedit medicina jgravescf? (Thermis: Wtit aquas plerumque? patetque Eventibus a iEger» ^fla Machaoniis dum corpora credidit undis j ^circo expertis si quod solertia rebus ^ndit iter, facili mea per vestigia ductu ^J°c horter te pone sequi , quicumque maligno l dere fatales inter jactabere Fontes .
Interea extremo Vatem sub fine legentem v^rbasa, Sc emerita prensantem litora puppi JWr inoffenso , REX INVICTISSIME , cursu te *ne fretum : portumque ultro , litusque petenti ^ Da
Uj
Eventilas, Eventus , sive E-i venta, lc.il. Sinta »!,
decidenti»

478 Inarimes
Da faciles auras , Zephyrosque ad vela secundos* Sic iter e patrio, Duce te, qua; litore solvit Inarime , patris per te reddatur arens.
Tuque adeo positis nuper cui supplicat aris: Thuraque, solennesque preces festiva dicavit Roma : Palatini cum te Clementia Coeli Dat fulsisse novum supera inter sidera sidus ;
Ne renue , sthereo rutilas qua clarus ab axe ,
Huc acies , & fausta meis huc lumina Musis , Regiade , 3 flexisse ; faces age prome serenas»
Prome diem» gemma mihi quem prsdi vite Gang eS > Vel notet affulgens exorti Phosphorus astro.
Nec tua susceptis obnoxia Gallia votis Damnantem te sola velit; mirata furentes Eumenidum fregisse iras » & vincula Diti Sspe injecta manu valida : nutuque coactam Non semel attonita Libitinam hassisse pharetra .
Te quoque nostra manent Sc vota , & vecta Sabad S Dona plagis ; & noster amat te carmine Phcebus Demeruisse; humilemque, manu quam supplice sistit' Inter sidereas laurum tibi nectere flammas, Namque tuo*respersa micet si lumine , vincet Illa vel astrigeros radiis fulgentibus ignes:
Seque novum meriti stellis jubar addet Olympi.
Sive quis , aestivo rursum redeuntibus ortu Sideribus , nostra; repetit, Fontesque frequentat Inarimes: Hypocausta cavis seu condita cellis*. Candentem seu membra super patiatur Arenam » Multa olli suberunt primh vigilanda, nocentes Ne patiatur aquas , ne corpora lassa fatiscant Thermarum in medio , scrobibus vel mersa subact lS ’ Omnia solertem qua; par expendere mentem •
Na^m
C a ) Rtghde. Regiades.B.JoanniTTcLEMENS XI. P. M. in Beator« 1 * Franciscusde Regis, Soc. Jesu , quem »album retulit anno 1716. Snt .

L'I B E R vr. 279
Nam postquam effuso corpus commiseris undas : Insuetusque pati» duro ingemuisse labori Incipies: longasque moras, & tiedia segni Ferre situ , & vapidos immotis artubus imbres 5 Tum varii illudent casus, variosque per astus Multa procellosi subeunda pericula Stagni .
Ut sope extremos tendens Mercator ad Indos kuppe super, distenta mari dum lintea solvit $ Crebra illum aut media; rapidis fatalia flammis , Algentis vel crebra manent fastidia zona;:
Ut sua qutesito potiantur carbasa portu.
Vidi ego semineces nocuo sudore madentes Defecisse animo : languentiaque ora solutis Viribus, instantem vita; portendere finem .
Huic quicumque velit se subduxisse periclo Providus, ut penna fugiens fe praqpete tensis Cauta plagis subducit avis, non segniter ille Se gerat. ah quoties lento mora perdidit Agros Auxilio ! affectas nam postquam morbida venas Invasitque lues, virusque inimica reliquit,
Hil medica; juvere manus; quin , protinus acti Prscipites : ca?co dum turgent membra veneno, Inter cunctantes miserum periere Ministros. Formidanda igitur dubia; si plurima sortis kr-evertlffe cupit discrimina , pervigil adsit , Cccurratque malo Chiron, ubi languida tractim Membra calor quatit excrescens, asstuque fatigat. Attacto nam pene vado persope videbis Tanguore Invalidos solvi : tum sensibus ultro Destitui , penitüsque imis immergier undis, Dbstiterit ni cura sagax: fomenta parentur Hi sua, qua; veteres revocent in pectora vires. Hrgo repentini dederint ubi praevia morbi ^Zna, vel indicio valeas deprendere ; iniquis
Con-

»8o ijtfAkiMES
tontinuh Stagnis» §c acerbo subtrahe fato: Subtractosque auris, & cocio redde patenti.
Sic , ubi Syntexin a sudor per hiantia fluxu Membra nocens pariat , laxos conspersa meatus Frigida restinctis poterit tunc claudere guttis .
Ne tamen Eventis qua; sint mandata fugandis Pharmaca » per subitas renovent Eventa ruinas; Humores ideb , nec notam industrius Lgri Temperiem observa ; & dirum si mascula bilis Exitium incendat, funestaque damna minetur;
Hoc age, Sc hostiles solertior arte furores prange; rebellantem vesco Cerealia frusto 8repe olli stomachum mulcebunt dona ; sed acre» Non dum maturis quod pra;buit uva racemis, Omphacium b sapiant, sapiantque imbuta rhoiten.
Si vero in mediis arentia torqueat undis Ora sitis: quam jugis aqua; depellere rivo Invalidis pra;cepta vetant servanda: coactis Solvere Tantaleas ullo sine crimine poenas;
Te nisi tunc , qui Stagna subis , solabere potu , Edomiti victor rediens, restusque , tuique:
Quas mihi (difficili videar licet aspera jussu Fra;cipere ) incolumi referes jam corpore grates 1 At ne tam sevis assuescas legibus : usta;
Cum sitiunt fauces , fauces tum collue aceto , Diluerit quod lympha, alii sed sacchare zythum d Spargere amant, stillatum alios ptadulce juvabit Sa;pe Meliphyllon , e vel succo gratior Oxis f
Pres-
( a ) Syntexin . Vide Not. Vtl.^.pag. i/j.0. llt.a.
( b ) Omphacrum . Vide Not. lii. 5. pag.16 J- Kt.h.
(c) Rhoiten. Rhoites, ait Piin. 1 . 14. c. 3 6 . Vinum ex malis punicis confectum : Ital. Vino , S Sugo di MeU- g ratm .
(i ) Zythum. Zythum, Ital. d' Orzo . .
(e ) Meliphyllon. Meliphyllon*^?.,, Melijsa ; & Cedotnella etiam ; Pa^ 3 enim April. Tit. 8. Meliphyllon C' tr go dicitur. u
(i) Oxis .Oxis, Ital. Acetoseii“'
O *%<&■ Acetum,
f a)
C«»’

Liber. VI» r8r
Ptessa suo , aut contra subamaris intyba fibris« Uec te gingivas inter solvisse pigebit Candida Trinacrio 3 conditi sacchare libi fragmina, & a patria dicunt qua; pruna Damasco, kgelidas adhibe , nullo prohibente , diotas ;
Quas tamen eluto non fas haurire palato .
Arida languescunt sed cum pra;cordia : & intus Hostis habet siccas, ut frugum uredo » medullas $ Tramite tunc diversa alio , ductuque terenda Semita , ut obtectos hebetes felicius ignes.
Kec me pceniteat veterum vestigia Patrum Attento legisse gradu : queis copia fern per Decocta; arrisit lymphae , quam caule resecto Bugloffi radix , quam pubescentia praestent Intubaque , & viola;, zythique ignobilis humor. Sunt & qui Casiae scripiis b restinguere fenis Ante sitim gaudent, epulis quäm rite paratis Assideant . aliis sed tunc magis utile pulli Jus fuit , attonsa quod acescere fronde coegit Oxalis » c Ausonio Rumicem sermone vocarunt. Hec nocitura putem parcae post tempora coena; Dulcia crusta , d quibus redolentum multa rosarum» Multaque nectarei conjuncta est gratia roris;
Qua;, prius accipiant quam te tua stragula , labris Infere , liquenti sensim tenuanda saliva fer noctem , placidum carpent dum membra soporem. Tunc demum apposito quassita levamine stabit Utilitas : humor dum viscera permeat: & dum Morbidus e venis paulatim avertitur sestus.
Nn At
( a ) Candida Trinacrio &V.Noflrat. Zuccheto di C an dia.
( b ) Scripiu, Scriplum, idem ac Scriptulnms de c,u»!u Not. f.iliMt.g.
( c ) Oxalis. Oxalis , Ital. Acetofa, ab O*^®- Acetum .
( d ) Dulcia crusta Vulgo.Per-
zetti di Zucciero rosato .
(») Sui -

2 I N A R I M E S
At prscepta aliis cupias superaddita quando Lembus , & medicas olim monstrata per artes* 1 Non ego difficiles consueta ad plectra Camoenas Experiar : Thymbra?que dabit nova carmina Rector. Quare age , sensiferum torquent ubi talia guttur» Nec libata placent ; subacerbi Citrea pomi Condimenta a tibi sapient : Zancleia blandum Mella quibus dederunt ab arundine pressa leporem* Hrec eadem omphacio poterunt humentia fuso, Prasscriptis, Avicenna , b tuis juvisse 3 nec unquafl* Acacia c insulsum siliqua condiverit esum , Indorumque procul veniens Tamarindus ab arvis -7 Sic acrem in granis referentia mala saporem Punica : Picena? sitientem aut bacca Minerva? Oxygari d composta cadis , mordensque levabit Capparis , aut inula? consperso halece natantes r Mixtaque multigenas promunt qua? salgama e merces. Parce tamen. ( sensu quamvis invitet edaci Te gula) non tutas, summo tantum ore terendas, Consumpsisse dapes , acida?que embammata testa?. Sat tibi dum lento madidam confeceris escam. Dente , regustandi non a?quum fallere votum*
Dein avidis mansam , tractamque e faucibus ultfO Expue , ne positi jaciat nova femina morbi .
Nec nihil indocili mala pectoris hospita rictu Nausea , vel tetros miscens Cephalalgia f fumos
Offi-
(<t) Subacerbi Citrea pomi Condi* menta : Ital. Conserva di Cedro.
( b ) Prascriptis , Avicenna Villis Siroppo d'Agrefio y bfia d'Avicenna: ab Auctore, qui illud excogitavir.
( c ) Acacia. Acacia,eadem ac Casia cathartica : teste Claudio Salmaf. Pii- nian.Exercit. in c. 33. C. Julit Solini Po- lyfthorpag.tnihi Z 8z., Edition , Trajeßi ad R^benttm .
( d ) Oxygari . Oxygarum condi* menti genus, e garo,& aceto cossctuM' ( e) Salgama . Salgama , ital- Coj f satte colVaceto . Ita enim ab Antiqui 5 dicebantur Conditanea quacumquf* qua; seu sicca , seu eam liquamine, i* 1 vasis asiervabantur;ut sunt ?yra,OvB, Capparis, & cajtera hujusmodi.
( s) Cephalalgia . Cephalalgia , p** pitis dolonut lib*$.pag.zz$,in
(a; cj-

r8z
Liber VI.
Officiunt . si dura tuas succumbere vires Fata oneri jubeant : vetitis tunc prodigus ausin* Exacuisse famem dapibus ne longa reducant Perniciem , vitfeque ferant jejunia finem.
-/Eflivo qualis Libycum sub Sole viator Carpit iter deserta petens ubi languida torquet Ora sitis , nullumque siti dant arva levamen ;
Si tamen aut vepres inter , limumve jacentem Prodiderit fe forte palus , qua; turbida corno Squaleat ; e pigris arenti fauce paludem Hauriet ille vadis: ne fata extrema sequatur. Obvia sic JEger qua; sunt , ea fercula sumat Ne cadat ante diem , vel spem sibi ponat in arcto. Hinc, quos Punicei fuderunt acria mali Semina, conveniet mensis , murixque liquores Addere : Mopsopio percocta Cydonia a meile ,
Et Citrus a Euboicis qua; poma ministrat ab oris. Nec desint Melimela b , suis aut ossula c gustum Illecebris tentare potest qua; plurima , quarve Ingeniosa novo placeant obsonia ritu .
Ast ubi nulla datur monstrum hoc domuisse potestas: Tunc quos mentha imbres,§c olentia cinnama,vel quos Stillicidj lapsu resoluta absinthia rorant ,
Non semel epotos, drachma; sed ponderis, optem . Hisce quod a parvis vulsum radicibus albet Zingiber, d aut, malus pra;bet quos Medica e , flores Ambrosia condire f , & parcis utere bolis
Na 2 An-
C a ) Cydonia Ital. Conserva di ^Qtogni , Cotognato y e Conserva di Cedro .
( b ) Melimela . Poma qusedam 2*'gua, quae a melleo sapore Grasci vocant : Ital. Pomi nani.
( c - Offula . Qiiodvis Intriti genus nausea; idoneum .
^ Zingiber* Zingiber , vel Zingiberi, ut alii legunt in Plin. /. n. c.7,1 Ital .Zenzevero.
se) Malus . . Medica . Ita dicta est Citrus, quod ut plurimum in Media vitet; ut etiam Assyria, & Persica, a regionibus, in quibus nascitur.
( f ) Flores ambrofid condire . Vtil* gb . In Conferva di fiori d'Aranct .
(z) Bö*

*$4 Inarimes
Ante dapes lauta?que habeas promulsidis instar» Non ita cum turbant vomitu praecordia , cumqu® Intestina lues rupto se se obijce prodit .
Praecipue si te plenis haurire Machaon ,/Enaria? Fontem pateris , & viscera mandet Proluere ; externi sedenim qui corpora circum Funduntur Latices, 5c sola aspergine tergunt,
Non adeb nocuere . sinu metuenda feraci Haec pestem si Lerna vomat, medicamine Lernarsl' Comprime» turbarum quod dira exordia velox Frangat: & infestos» te vindice, claudat hiatus. Ergo affixa imis sedanda rebellio venis Tum subito, in primis olli sint Pharmaca prtestn? Auxiliumque ferant, qui tabidus ore cruorem Reijcit : St creber quem vexat anhelitus aura Nec sinit oppresso spirantem pectore vesci. Nunquam etenim vita? cautus propiora capesset Consilia , infracto Languens quam robore si tunC Abstineat labris , nec iniqua? indulgeat unda?;
Ilia depulsis donec jam libera nimbis ,
Pace iterum meliore » diu secura , fruantur .
Nec te cura sagax oculo inspexisse sequestro Praetereat , vomitus quo tandem reddita peccet Materies humore nocens ; si bilis amara Tabe fluit , cholerave madet rejectus , adusti Hepatis indicium faciet ; tunc hepatis ardor Protinus algenti poterit lenirier haustu .
Non aliter, laxis quam cum Vulcanus habenis Tecta super volitat , celsasque immissus in a?des Dat sonitum , flammisque furit; bacchantia tantufl 1 Profuit effusis prelsisse incendia lymphis.
Si verb absumptas, quamquam non plurima pransi Fercula , visceribus vomat indignantibus escas , Styptica tunc adhibenda , quibus teterrima robu^
Per-

ljber vi. 285
Perdat , & exilio tabes mulctanda recedat. Quamquam alios etiam , cum saepe perennibus impae Succubuit medicina malis, plerumque latentem Expuere , Sc tectam fibris expellere labem Juverit : ut motus vi demum educta remittat » Ac velut in medio cum fluctuat squore pinus Pondere victa suo > ventorum & verbere nutat 5 Tunc geminas inter furias Boreteque , Notique , Nullus opem cum ferre queat, sibi consulet uni Immodicum si jactet onus , mercesque profundo Tradat , ut instantis redimat discrimina lethi.
Nec te pertsefum durte fastidia fortis Debilitent ; tanti licet emeris , auctior olim Incolumem te vita manet ; post nubila Titan Emicat: & pacis succedunt otia bello.
Hoc quoque pnemoneam , teque hoc magis omnibus Si multum pituita tenax intenditur &si (horter» Vexatum flavd intumuit , multaque redundat Bile jecur : dempto sic fomite flamma quiescet .
Ne tamen hoc , quod Gepe aliis conducere visum est, Detrimenta aliis pariat majora : cavendum Ne nimis , atque habitu plusquam patiaris iniquo Corporis , ejecta doleant ne viscera bile.
Tunc etenim bolis Hiera; a sordentior alvus t)eiicienda , juvat partes adstringere hiantes Unguine, ventriculi laxas quod perlinat oras.
Nec vulgare putes incoctam adjungere lentem Pulegio , menthamque thymo j nec laude carebit, Qui valido ha;c pariter fomenta resolvet aceto . Qmn, Cererem Baccho expediet quandoq; madentem
(Ut
^ ) Solh Hiera &c. Ital. Villole (cies. De hoc Sctib. Larg. NUM. 98»^ *‘Jera. Medicamenti genus ab l'ä?S>-|ubi hujusmodi uomenclatura; ratio, sacer, cujus varia; apud Medicos lpe-l nem affert,
(a)

2 % 6 Inartm es
{ Ut medicos olim ./Egi neta a aptavit in usus) Spargere , ubi in venis perfrigidus affluat humor: Atque habili enervem fovisse malagmate partem* Conflagret at quando, nimiumque exuberet reflu§ Interior : velut igne liquor ferventis aheni; Hyblae tunc rubra robe cape germina , suavis 1 Et viola: superadde , vola tibi dextera quantum Excipit : & Latiis absinthia carpe viretis,
Et citrini drachmam contunde putaminis unam) Huc rosa paulatim folio stillata rubenti Det fluxisse suos , Hydromelo b adjuncta , liquores) Expleat at tantum mihi pondus utrumque bilibram* Hsec ubi miscueris , lentoque admoveris igni» Concretoque diu densaveris imbre , placentae In morem extende ; hanc stomacho applicuisse dolenti Ni pigeat, motum poteris cohibere tumultum.
Addam multa meis documenta salubria chartis'- Dira ubi fumiferas Gephalea c exerceat iras: Teque ruinosa pronum vertigine passim Circumagat ; talem si membra affecta laborem , Quhd conjuncta , ferant; eadem tunc unguine tractii* 1 Perline Mastichino ; tunc & tibi tristia fummse Absinthj frondes , Aloeque ciboria reddant.
Ast ubi nativa , primo quam traxit ab ortu , Labe caput doleat, Stagnis absiste : nocebunt Sulfureo late liquefacta bitumina fumo .
Nec non , ex iisdem quando ha:c incommoda lympha Eveniant , paucis itidem Balinea diebus Intermissa velim , donec compressa vaporum
SS-
( a ) yT'-Jrn.i &r. Fomentum hoc Paulo iEgmetg celebri Medico adscri-, bitur.
( b ) Hydromelo &c. Hydromelon, lcal, diCotogni; YVjd/wAw, ut
Dioscor./;i\). c. jo.; non veri> YVp of>d‘ Xl, hoc est Aqua mulsa , meile scili ce mixta . Vide Lex.hlei.V.Hydrornr^"' (c) Cephalea . Ital. Dolor dit e ß*' Consule Not. lii.t. Pag. IOO. Iit.!-
00 cr

Liber VI. 287
Seditio: nec damna paret ; dein frictio dorsum, discutiat , partesque luem divertat ad imas.
Tunc epulas etiam Myropola: munere ditet Saepe Cydonites , a Coriandri & femina, b facchar Quae linit: Sc mansum cyathos comitetur Anisum. Tc nucleos quandoque labris trivisse memento ,
A. balano c qui nomen habent ; & ianthina J liba, E,t rhodina , e & quidquid medicas consultius arti est Addere : Palladioque caput perfundere olivo.
Seu quod amygdalinis expressum glandibus offert Hnx oleo , nuper si prasto emerserit ; aptum Hoc quoque laudarim ( modo parcior usus ) in aures Ingerere , & capiti parte hac prodesse labanti. Chia f quoque ingratum lacrymä Lentiscus amara Tollet onus : denso gumini dum rore coactum Hxhibet; hoc postquam mihi dextra redegerit orbes In tenues , qui bina sequent glomeramine lasvi Scriptula : z tum medio furatus lumina somno, Ager item quinis post coenam glutiat horis.
Hoc etiam meminisse juvet , ne fercula claudat Potus ad extremum sed tunc epidipnides h addam; Crustata; modicum Cereris , lapidosaque Corna , 1 Mespilaque, 1 « Tuberesque, ISc Apyrina mellea m Sorbis
Eli-
(a) Cydonites . Cydonites, Ital., Cotognato .-
(b) Coriandri & femina l&c. Ital. Konfetti di Coriandri , e d’Anici .
( c ) Et nucleos . . a balano Ac.Ital. 'Parabolani , ejusque species , Chebuli , ^niblid gjv.fructns prunorum exoticus, ' ac chare illitus, vim purgandi habens.
(d) Ianthina. Libae violis con- * e cta : vulge» Pezzetti di vi ole : ab I 'ov '•“la , & A’v$o; Flos.
. ( e ) Rhodina . Vulgo Pezzetti di ^nczhero rosato .
( f) Chia quoaue Ac. MaHiche ni- Mirum, 1 *
(g) Scriptula . Scriptula , aliis Scrupula , Scripla , & Scrypula •• Ponderis species , vigesima quarta scilicet uncis pars. - Ital. Uno[crttpolo . Consule ^•RhcmniumFa 11 nium De Ponderibus .
( h ) Epidipnides . Epidipnides , a Cshhtvov Crena : Epuls, qua in extremo prandio, vel crena afferuntur.
( i ) Corna. Cornum , Ital. Cornio- la , fructus Corni arboris .
( k ) Mefpilaque tssc. irlespiicuu , Ital. Nespolo.
(1 ) TuberessY txbersUzd.L«z.zeruo!a.
(m) Apyrina. Apyrinum, Malum Punicum dulcissimum, carens nucleo:
ab

288 I N A R I u fi s
Elige; sed nunquam vires sefura ciborum Luxuries oneret farragine corpus inerti. ( brts Denique ubi infirmis non ha:c medicamina mein - Profuerint : nec victa mali violentia cessit;
Prome Cucurbitulas ; s stupa , flammaque calentes Innocua , actutum nudo fuperinijce tergo ; Lumborumque tenus, qui sevit in artubus, humoreifl Exagita: vacuas sic ille erumpet in auras.
Non ego ( Phoebigena:» natoque Coronide poilxJfl Arte licet prajstare Deo ) percurrere cunctas Morborum caussas , fatisque eventa sinistris ;
Aut medica lenire manu , potuque salubri E valeam . poteris tu, diva Pronoea, querelas Sola hominum miserata ; tui si numinis aura Statque , caditque Salus , perituraque tempora lucis* Tu Vati , quae fata regis , Lethumque securi Exuis , Sc domitam furialibus Atropon armis: Occultas age , pande vias , aditusque secundo Da simul auspicio faciles : ubi condita vita:
Dona foves , nostrosque latent impervia sensus j Paeoniis tandem , Duce te, sic eruta fundis Mortalesque vices , humanaque damna repellent* Durior at mi fern sors ingruit altera genti ,
Cui nunquam auxilii fatis est ; nam sepe videm* * 1 * Invalidum thalamis insomnem ducere noctem ,
Et lucem insomnem ; tunc cum fervente cecebruist Aruit exsuccum Stagno ; cuin plurima mentem Concutiunt : vigilesque acuunt insomnia curas ;
Et festinata Mortis sub imagine turbant.
Contra autem invitos, somno, stratisque sepultor»
I»
ab a privativä , & Hv?>)v Nucleus, i xios humores ab affecto corpore
(i) Promi Cucurlitulns <$fc. Cu-jheudos: Ital. Cofpntt,Cometti: Cuc« . cnrbitul« , notissimum instrumenti] bituls quidem , qubd primb e cucw*
genus, quo utuntur Chirurgi ad no-1 bitis fiebant.Cenliile Celsum, i*-': 1
sa) Sttr

L i b E & VI. 289
In medium dormire diem , longumque supinos Stertere , & ignavo cernes dare membra sopori . Dirus uterque labor ; celerique extinguere nisu Serpentem , Se late bacchantem avertere labem Conveniet , ne sera pigrum solertia fallat fontibus idcirco , Thermisque parumper abesto. Hcec te prima decent tentamina . si tamen acri Mente sapis , torpens , qu-eso , ne sorte propines Aut Opium Baccho immixtum» Stellage Trochiscos: « Et globulos violenta .cave Cynoglossa b ministret» Hsc etenim nocuisse suo sat novimus usu.
Quam bene tu refugam sedato pectore noctem Accipies , repetita pares ubi mitia plantis Balnea : vel tepido potius mergare lavacro !
Blanda salutares olei Nymphfea c liquores Exstillans det habere suos : quibus utraque poffis Temporaque» & frontem» & geminas contingere nares. His accedet » opem nec segnius afferet unguen » Quod pressum e gemmis, quas Populus alta profundit, Populeon d matris dixere a nomine gentes . Somniferas dein sope dapes apponere mensis Praistiteric ; lactuca frequens , & feffilis adsit Portulaca , e solo qua; vix se frondibus effert : Albaque languenti demessa papavera collo .
Semina quorum etiam tu jure soluta , Slcano
O o Qiije
(») StelUve Trocbifcos.Xtd. etiam *rQcifcht detti di Stella ; a v eluti parva rota . Hinc compositiones omnes medie©, qu© formam par- 1 rot© exhibent , Trochisci dicun- Jjt i Latini Pastillos vocant , teste /. y. c. 17.
( b ) Cynoglof* . Cynoglossa , Ital.
Cinoglof'a : a Kt/Wv Canis, & *Aoara Lingua. Herba enim h©c ca- linguas non absimilis . Vide Plin. ^L5.c.8.
( c ) Olet Nymphaa &c. Vulgb , Olio di Hin f e a , S Nenufar : alii Hilu- far y seu Hilnufar : vox Arabum , aic Cl. Salmas. De Homonym . Hyles fatri - ca 3 s.94.: hoc est Nili Nymph©a; Herba fatis not© virtutis.
( d ) Populeon &c. Populeon , Ital. etiam Unguento Populeon : Pharmacopolis , imb Rusticis ipsis notiffimuni» Vide Lex. Med.V. Populeon.
( e ) Portulaca . Portula ca , Po<ccellana%
( 2.) Me-

ryc» iNAR tMES
Qua; pluit e calamo , a mellita insperge pruina • Sed mihi qui se se prona dabit aure docendum» Simplicibus vesci non hic fastidiat herbis :
Dulcia ubi omniparens medicamina pinxit : 3 St aMS Occuluit Natura suas ; jucundaque visu Auxilia illecebris immiscuit . altius ima Illa caput de stirpe ferens , in plebe superbit Graminea : plenoque nitet ditissima censu . Nusquam tota magis , nusquam magis illa refulsif Quam minimis b viles inter, spectanda myricas» Dejectumque Apium , atque Hyssopi ignobile culmen» Ergo soporiferas pubenti germine frondes Carpe manu facili , lectoqne e cespite flores ; Quidquid & amotos quaerens accersere somnos» Educat excultis solers Agapetus c in Hortis ;
Quos alio illustres plectro melioribus ausis Parthenope in magna nuper coluere Camcena;. Quamquam o , d quid memori rursus mea vulnera telo Non obducta novus refricat dolor ? ipsa levandis Queis modo > dum flevo perimunt praecordia luctu, Haud fatis herbarum Botane e collegit ab arvis Eulalias; f gemini quamquam nemora avia Mundi
Lu-
( a ) Medicambia pinxit fac. Ita ex PJili. /. LL. c. 6 . , ubi ait , Naturam in- vißs berlis medicamina inseruisse . Et paulo post : Pinxerat , inquit, & remedia inflortbus ; visuque ipso animos invitaverat , etiam deliciis auxilia permiscens .
f b ) jQjidm minimis fac. Allusum etiam ad illud ejusdem Ancioris l.i i. £ : z ‘i qui Natura subtilitatem in In- lectis demiratus, illam nusquam magis quam ia minimis totam este , affirmavit .
( C ) dgapetus. Agapetus (ab A 5«- 'rrcctu Amo ) Dominicus de Amato Soc. Jesu pcririflimus statis suas in Collegio Neapolitano Pharmacopola * qui
in Suburbano Rure Capimontano( vU " go Capo di Monte) Botanicos Ho rf0 * omni Herbatum medicarum genere refertos instauravit. Quos quidei* 1 elegantissime descripsit in Tertio Botanicorum libro P. Franciscus Susianus r ejusdem Socier. omnig e11 ^ literaturaj laude florentissimus.
( d ) .Quamquam 0 fac . Quod coci fato mortem objerit, vix ini 11 cem edito Botanicorum Libro .
( e ) "Botane . Rei Herbaris tiones/de quibus in Not.l. 4. p.s?S’
I.) fubBotanes veluti Nympha ne,a B orävn Herba, poetice exprin jUst tur .
( f ) Bulalias, Eulalias , ab An#° • ns

Liber VI« 29 t
Lustrarit studio relegens ; rimata repostas Omnigena- Telluris opes , qua Lucifer ortum Ducit, Sc Hesperii quä Sol subit a?quora Ponti . Mana quid, ego extincto viduam , tristemque parente Te loquar, herbifero Botane dilecta Poeta;?
Alter Apollineam a qui Pindo restituit rem , Phoebeas reparans Phoebeis artibus artes.
Felix forte tua, Vatum clarissime, felix Ingenio , fidibusque j nova; tamen invida laudis Te rapuit Fortuna mihi : ne fera videres Lustra ; neque Aonias iterum veherere per oras b Pergamea c insignis trabea , plectroque sonanti , Plantarum , Fruticumque , omnisque a semine Stirpis Dicturus medicas operoso carmine vires.
At neque te verse juvere in pharmaca fruges Iconia;, aut tantis quassita; in vallibus herba;. Decidis heu ! dextramque lyra; , laurique cadentes Destituere comas . per te celebrata Lycei d Aula gemit : resonatque tuo non Exedra plausu. Sed propero quamquam fato concesseris , omnem Haud patitur fato virtus cessisse ; superstes Parte tui meliore , tuum post funera nomen Vivet adhuc ; tumuloque fatus ceu sospite Phcsnix» Nesciet occidua; metamque , situmque senecta;. Qnjdquid enim prsecox sevi decerpsit avara Parca manu , grandi major tibi foenore reddet
O o 2 Glo«
Us nomine ; Eulalium enim meritb •Ilum ( ab iv bene , & A aXia loquor ) bene loquendi arte peritissi- ®»io j ac Rhetorices Professorem , pluries in Surrentinis Lstatibus, & Naumachic. lib.r. appellavit P. Gian- ne ttssjus.
( a ) Apollineam . Medicam nem- pe, ab A pulline Medicina; Inventore.
(b^ Neque Aonias iterum (tfc. Alterum enim Opus metro etiam alligatum meditabatur Auctor , De Planta- tum Virtutibus .
( c ) Pergamei <&c. Galeni Nimirum , cujus Patria Pergamus .
( a ) Per te celehata Lycei &e. Theologiam quippe in Collegio Nea- litano docebat tunc , cum intempestivo fato praereptus est.
fa) Te

Lyr I ju A a. i m e s
Gloria : subductis tunc cum vivacius annis Secula vincet opus , contractaque damna rependet» Tu quoque Chalcidicos non ultimus inter Olores Ibis ovans ; nec pigra terent oblivia Famam.
At cineri interea Musae dum debita solvunt Justa tuo : memoris non aversatus Alumni Obsequium , mthereo rutiles ubi clarus in ostro? Excipe nunc veteris testemque, & pignus amoris' Te Duce Castaliis 3 quondam vestigia sylvis Intulimus si prima : novo si laurea flexu Ornatura comas mihi te Cultore virescit;
O age , devoti tandem cape munera plectri:
Dum desponsa tuo resonant mihi nomine ; fungar Hoc saltem officio : Sc Vatem majora merentem Juverit imparibus quamquam , cecinisse CamosniS' At qub nam veterum me grato errore viarum Deceptum nunc traxit amor ? qub cura receific Invalidum , nocuo quos jam torpore gravatos Insidiosa quies, Sc lecti pluma fefellit?
Non ha;c te residem proprio velit esse periclo, Qui squis es ; infido nimium ne crede cubili . Excute » si quis amor , fallaces excute somnos, Quos vapor e penitis Terne penetralibus , & quo? Fumiferis pariunt graveolentia Balnea nimbis.
Sed mihi, dum cunctos morborum avertere casu 3 Conor , in immensum crescet labor : aspera quand 0 Et leges Eventa novas , praceptaque poscunt. Crederet hoc quisquam ? credat tamen : otia molU S Et vita fugienda iEgris , vitandaque Siren Desidia . afliduis agitent hinc motibus artus, Torporemque levent : segni cum membra veterno Pene rigent, tadetque gradum conferre . frequentes
Fleta) Te Dticc&e, Alitior enim ad( Poeticam ab ipso informatus fuit-
(a ) f* 5 ’

L r B e R V I. y 9
Flexanimse ad numerum cithara; , calamive licebit Instituisse choros ; Sc apricos sepe per agros Ferre pedem , Sc pelagi sub noctem tendere ad oras. At fuge quas nocuus late vitiaverit aSr Halitibus : longe cceno loca foeta palustri , '•
Ouseque gravem exhalant tetro paedore mephitim» Nec turpi patiere situ languescere corpus ,
Dum caput elfusa , tardique gravedine sensus Obstupuere : hebetique tenax dum glutine lentos Crevit , Sc immotis haerent vestigia plantis .
Tunc age , lentorem Ponti virosa nocentem Castorea a excutiant ; non aspernabere ruta; Germina , qua; cultis paffim frondentia testis Sopiras victa solvent torpedine mentes .
Humida dein mensas onerent haud fercula »sed qua; Nubiferos abigant » fedentque impune vapores .
Contemplator item Spasmo b contracta tenaci Cum riget in mediis qua: tibia mergitur undis. Tum fricuisse manu , rigidofque extendere nervos Edoceam ; Sc lauri , aut costi sparsisse liquenti Membra oleo , seu ruta dabit quod plurima , quodque Itala nardus amat , vel pressa myristica c praelo Spargere nux, plenisque ferunt quod balsama conchis; Testibus Sc Fibri ( si vera est Fama d ) revulsis. Nec stillati e oberit, foveat si crura , Lyiei,
Qui tibi guttatim bis fluxerit humor ab igni .
Sed fatis experta; fractis ubi viribus ./Egri
Haud
f a ) Potiti ... Castorea &c. Medi- c amentum, quod ex Fibri ( Ital. Cafto- ) testibus conficitur .
( b ) spasmo &c. Spasmus brevis: Ital. II Granchio .
(c) Myristica &c. Nux myri- flica . Ital. Mace moscata .
{ d ) Si vera est Fama C/ f. Non abs
re: licet enim Plin. /. 8. c. 30. dixerit Fibrum fibi periculo urgente testes amputare : lib. tamen reselbt
buuc Vulgi errorem , ex Sextio medicinas diligentiflimo .
( e ) Nec stillati &c. Ital .aequa ar- zente, Osta Aequa vite aipajsata.
(a; T».

294 In A R 1 M B S
Haud opis allatum est ; nocui sine ca;tefa Stagni Maioniis aperire modis ; simul hrec animo hauri» Cum fera conclusam valide constrinxerit alvum Durities : sordefque diu , strigmentaque ventris Inconcefll aditus » atque invia claustra morentur) Alternis moneo tunc te clystere diebus Occlusas aperire vias : obsessaque tandem Purgamenta foras facili traxisse meatu .
Obstructa; at citius sordentia limina sedis Pandet agens zytho si Malva incocta recenti Imbuerit postica suo medicamina succo.
Talibus ipse etiam felicior usibus aptos Castilion , a & Nympha dabit Furnellis , 3 & imbre* Elicient Fontana suos quoque Balnea > 3 quique Hon uno Parvus prodit se Gurges 3 hiatu.
His ubi difficilem se se medicatibus iEger Prajbeat: ex ima tunc parte cathartica b clausas Glans ingesta fores , infernaque corporis intret Ostia ; sic alvum poteris mollire coactam : Duraque diffracto laxare repagula vinclo.
Nec modb te reliquas jejuno carmine Muss Nescivisse sinent artes , quibus eruta pestis Lethiseras fecum consumpto e corpore feces Extrahet , ut vitio sentina ejecta levetur.
Quocirca , internos tempestas concita fluctus Si movet , exhausta si non dum sorde resedit; Tunc positas inter mensas haurire necesse est Jus tibi , non gratis tritum quod condiit herbis Parthenium, c Malvieque leves , humilisque videri
(a) Castilion &c. Enumerantur quatuor Balneorum Aqua: utiles alvo emolliend® , nempe Di Caftiglione , Di Cornelio, D> F ontana , e Gurgetello.
( b ) Cath urtica clausas glans fyc.
Ital. La Supfosia . Pro voce Catharti-
An-
cä , Vide 'Not. lib.j. png.n?. lit.h,
( c ) Parthenium . Parthenium i Ital. Mercerella: Aliis Mercurialis her' ba , Linoiofiis, & Hertnupoa t ab E f" sta tradv , idest Mercurii Herba , cU ' jus Inventum fuit; ita Plin. Z.x
(a) dtp

Liber Vs. 295
Andra'chneque, a & Beta b oleo decocta; comisque Hispida , & incultos serpens urtica per agros.
Quam vereor ne dura isthiec , pejora serendo Hxperiare ! malisque velis torquerier ante,
Quam mala tam tristi vel steva expellere potu !
At patiens ne cede animis : namque his quoque finem Bruna ferent peregrina; c suos unde olla -sapores Exprimat, ut lymphis resoluta liquaverit ignis . Ingere dein cyathis , 8c prolue labra , priusquam Excipiant sero te parca Triclinia victu.
Blandius ast eadem vellent properata palatum,
Dum super ingesto placeat rorantia Baccho Incoquere , insperso liniat dum polline sacchar .
Ut tamen utilius tergant tibi guttura , coenam Anteveni : vacuis nec spes erit irrita votis.
Carica d quin etiam , terno cui semine Cnicos e Virtutem intendat, ventris fastidia vincet,
Dum tumidum subducet onus , corpusque resolvet.
Saipe tamen calido , ficcoque humore redundant Intestina ; quibus non tu leniminis usquam Tutius invenies quidquam , quam ssepius unguen Pundere qua partes venter descendit in imas ;
Illud Cecropria; dederit seu Palladis arbor,
Seu Thymelfea , f graves hyemis qure pertulit auras, Plore virens reduci media inter frigora Jani .
Pfec sum animi dubius morbis plerumque futurum
Auxi-
( a ) dndrachneque.An&.tzchn£ Plin.
1 13. c,io. eadem ac Portulaca: de qua <11 Not. pag.zZq. Ut.e.
( b ) Beta. Beta , Ital. Bietola.
( c) Trima ferent t&c. Ita Mal'- Ual. 13. explicat Pruna Damascena.
( d ) Carica , Carica , Ital. Ficlti such! .
( e) Cnicos. Cnicos , seu Cnecos, Ital. Cardo henedetto , o Zafferano Sara- '•nefio. Vide Plin. /. n. c.i h, & 3
Dioscorid. /.4. c.i Si.. Ruell. 5 J.» Crocum hortensem , & Carrhamuiu alii appellant : a K a&a$i%co : cmn vim maximam habeat purgandi . Ita Pit- ton Institut. Rei Herlar. Claff. iz. See. 3.
sf) ThymeUa . Thymelan , Ital. etiam Timelea: qua; mense Janualio Iviret, & floret. Alii Chameisam, Py- rosachnen Cnestron , & Cneoroa
‘vocant apud Plin, l.i $■ e-' 9 -
IU Snh

Ina rimes
Auxilio , si fusa liquem latera utraque circum»
Et renes unguenta super , qua; condita cellis Butyri tibi testa diu servaverit : aut quse Artificis clarant sub Agrippa; nomine a Famam- Adde salutiferis Mesues b qua; miscuit herbis* Purpureis distincta notis ubi lecta potentes Fundit opes , campo emergens Cyclaminus c aperto« Nec lateant» deprompta suo qua; germine signat Althsea , d e Stagnis pelagi carpenda Britanni. Quam tibi, e dum Tamesis remeabit ad ostia victos» Laurigeras inter puppes , partosque triumphos* Mittet ovans, juncti munus sociale Gradivi» f Binghiades ; postquam devicta classe subactus Ortygium juxta litus , rupesque Pachini Cesiie lber , refugaque dedit sua lintea Cauro . Qui d subdam ut Casia s in bolos dissecta juvabit »
Aut Aloe h , liquido Sacchar quam flore rosarum Diluit inspergens ? alternis sepe solemus Uder his . lapidosa Chios prrebebit amaro Resina; fluidas Lentisci i e cortice guttas.
No-
( a ) Sub Agrippa nomtne.&c.Vulgb, Unguento tP Agrippa . Ab Inventore Agrippä Judsornm Rege: vel , ut alii, ex illustri Agripparum Romanorum familia , Medie» Artis peritissimo.
( b ) Adde salutiferis Mesues &c. Vulgb , Unguento di Mefue : ab ipio etiam Anciore nuncupatum j a Meine scilicet aut Damasci Rege , auc certe e Regiä Srirpe.Vide Tiraquell. De Siobilit. c.J i.
( O Cyclaminus . Cyclaminus.Ical. Ciclamino , S fia Pan di Porco. Inter ese tera quippe , qu» Unguentum Mefuffi Componunt, est Cyclaminus.
( d ) Althaa. Althaa , Ital. etiam Altea , 3 Bifmalva : a quä Unguentum. .Althsam in paludibus maritimis An- glite nasci, testatur Rsii\&sl.ib t iz,ca#.$.
Hiftor . Plantar. ; meminit etiam PÜ* 1 *
l. 20 . C. 21 .
( e ) jQuamtibi , dum fyc. ptä an-sä digreditur Auctor ad Victo' ' riani, quam Georgius Binghius Angl^ Classis Archithalafsus ab Hispaniarutf* Claste retulit anno 1718. prope Syr* - cusas, & juxta Promontorium Pachi' ni , vulgb Capo Passaro .
( s) J unfii munus (&c. Ex isti^ armorum foedere inter Invictis. Cas* - rem CAROLUM VI., & Angli» B-«* gem.
( g ) jQuid subdam ut Casta Ital. Ptllole di Caffia. ,
(h ) Aut Alo? (jc. Ital. PilhU& Aloe lavato eon zucchero rosato .
( \) Resma fluidas sentisci &V.l sa * La Mafiice .
(a) Flt ’

VI.
Liber
297
Nota quoque orbiculis inerit, laudataque semper Lftilitas, proprio quos vulgi nomine dicunt A tribus • adstrictamque trahent felicius alvum.
Te quoque libatis oblectet floribus Arbor a Persica , ubi incoctos vertere in pharmaca prunx ; Quos matutino dum primum fulget Eoo Lucifer , & reduci Solis prxit axe jugales ,
Accelera expressis sumpsisse liquoribus ■ at ne Hi tibi, ne superent narthecia b pota trientem. e Nec tu factitium d renuas ut inutile sacchar, Tergenti validas cui prxbeat addita vires Luglossus, Violxque . Apiastri e & proderit humor, Pharmacopola vitro clausum dum solvit in imbres.
Talibus at quanto tu non profeceris hilum : Fortunis tunc una tuis erit ara: tepenti Nempe iligna oleo steterint si labra ' vel undis Apta superfusis meliore Hydrelxa parabis Consilio • instantis tutela hxc ultima casus .
Quas tamen instituam revocato examine leges Cum distenta graves inflant prxcordia Venti ? Quxque feram angustis sperata levamina rebus? Haud etenim Inarimes tam durum balnea raro Discrimen peperere : feri quod turbinis instar Perculit Invalidos , ac pene oppressit inermes.
Hos ego (dum Mesux sequor observata Magistro Dogmata ) prxcalidam Campani f humore trapeti,
£t Cererem aerii madefactam aspergine mellis,
P p Im«
(a) Floribus Aibos Perfica &c. Ital.
*<ropj>o di fior di Perfica .
(.b) Narthecia . Narthecium , Vas J'sdicamentorum : ita dictum , qubd
yartheeis, idest Ferulae lignum ad me- „ _ , .. __
"lamenta asservanda aptissimum fit. j taplasina scilicet a Mtsue excogita- CO Trientem . Triens, Ital. II I tum, a quo & nomen habet : vulgh t‘so di quattro onZfi • 1 Impiaßto di Mesue .
( d ) Nec tu failitium &C. Ita. Zuccheto Baraginato , Prolato.
te) Apiaftri & proderit humos . Ital. Aequa di Melissa .
( f ) Pracalidam Campani &c. Ca-

% p 8 Inarimes
Imposuisse velim parti: cui saepe repertum Dulce laboranti , blandumque malagma: tumente«
Saepe quod in fibras iter intercluserit hosti.
Par oleo virtus, oleo fragrantia nardi Germina , vel parvo lectum quod semine anisum , Mastichinusque liquor , mittuntq; absinthia ‘ vel quod Pergameo placuisse Seni a diuturnior ad nos Fama refert , & Ruta suo dat frondea thyrso.
Hos etiam incursas, haec tela inimica retundet Gallia b , quae Moschum redolet • tenuisque rubescens Membranae in speciem Priscis non cognita Macis. *
Et laudem fortasse parem virtute meretur Trita Galanga d pari ' nisi forte binominis, una Atque eadem frutices inter dicenda Cyperon.
Nec minus arrident, promunt quos Cinnama, quosque Caryophyllon amat succos inspergere praelis ;
Inventis modo clara suis Ars Chymica pressos Extrahat, educens resoluto e corpore florem .
Quä nunc deinde aliam morborum infringere vim VJ> Excitumque aestu nimihm , nimiumque fluentem Sudorem evaleas facili restinguere dextra Praecipiam : ne membra super dum proflua multus Labitur, enervi corpus languore fatiscat.
Humentem tum quippe cutem deterge • remotis Balnea tunc inhibe lymphis : & pallia lectis Detrahe' diductas Zephyro permitte fenestras*
Namque frequens hinc inde leves dum commovet alaS Aura , fatiscentes relevat sudoribus artus.
Sunc
C a ) Pergameo placuisse Seni &e. Galeno nimirum , qui Pergami natus est .
(b) Gallia , qua Mose um &e. Ital. etiam Gallia moseata .
CO Macis . Macis , Ital. quoque Maciij istic* nucis co rtex.
Vide Bauhin Thtat. Butan. !■ tt.Sec z< (d) Trita Galanga . Galanga» Ital. pariter Galanga ; vel, ut alii m*' lunt , Galgano . Contunditur quando* que ab abquibus cum Cypero » l £ * Salmas. De Homonym. Hyles Jateict c.n8. & Bauhin./.l See, i, (a) RW*

VI.
Liber
% 99
Sunt qui saepe cibis uti adstringentibus, 8c qui Injecto cohibere poros ceromate maiunt.
Utque omnem amoveant caussam , peni tusque revellant, Parcitis aestiferis alternant balnea lymphis.
Verum , ubi vel renes calidi inclementia Stagni , Vel jecur inflammat: calefactaque tergora squalent Ventriculi: serpensque furit per viscera febris- Tunc equidem tanto pressum te pondere nolim Indulgere vadis , morbique extendere vires.
At zythi, excoctis se se cui frondibus addent Intyba, subtristes summo libasse liquores Mane decet, primique ortum praevertere Solis. *
Tunc & Achaemeniis Unguenta salubria terris Depropera : Rhodini a seu quae cognomine gaudent • Qualia Paestanae poterunt misisse Napaeae,
Dum medicos didicere rosam convertere in usus.
Et Veneri b dilecta suas mihi Myrtea donet Sylva comas, quibus aucta dabunt Myrothecia merces. Sive humiles inter valles, Fontesque perennes Tondendae assurgant Violae, quibus effluat unguen , Unguen, odoratis & ianthina munera guttis.
Interni sic flamma nocens restinguitur ignis.
Qui modö ni domibus tandem desaeviat, ultro Insequitor: dextri venam proscinde lacerti Ocibs, & fuso mergatur sanguine pestis •
Vulneraque optatam pariant inflicta salutem.
Non adhibenda minor tibi nunc solertia, quando Frigida e te vigiles revocent ad Balnea curae, Victurum nocuos inimico rore calores.
Hos ubi bacchantes, & non impune furentes Frangere lympharum cupiat qui frigore, friget
P p 2 Plus
( a ) Rhodini &(• Unguentum Rho- j guentorum genera,Myrtea,& Violarii, iinum , ut alibi, Ungento rosato . 1 ( c ) Frigida tt &(• Vulgo Bagni
(i») L» Pentri <2t, Csetera Un- 1 d' Aciun sresc» .

HOO I N A^ RIMES
Plus fatis ah: iugique tremens horrore rigescit Tunc erit ut , calidam nux unguentaria Macim Prtebeat • Omphacio Foliata a madentia fundes.
Tunc & Amaracinum stomacho , Stafilenque , Crocumqj Ingere Vestinum, Cerataque condita gummi ,
Quod Lentisciferis Pityufa b exsudat in agris.
Sic , ubi munierit, tuta velut aggere , corpus,
Non Coelum inclemens olli , frigulve nocebit.
Hactenus /Egrorum media inter Balnea.turbam Call ope Regina choro sectata Sororum est .
At postquam, exactis lympharum munere morbis, Fausta salutarem tranquilla per alta regressum Puppibus aura dedit ■ metamque impune malorum Incolumes tenuere rates ; folvendaque Divis Vota; soluturas iterum nos, Phoebe, sequamur;
Et patria reduces tecum sistamus in Acta.
Hanc etiam placido partem tutabere vultu Pieridum , REX ALME , decus; propenlaque Vati Inclinet regale, precor, Clementia culmen Huc iterum ; mea coepta tuis hsec omnia quando Auspiciis sunt plena , tuo quoqua certet honori Ultima postremo surgit qua; pagina versu .
Illum ego , qui Stagnis tandem felicibus usus Jam valet; & vivax Pylios concessa per annos Ducere felicis meditatur tempora vitae;
Illum non celeri optatos remeare penates Remige, nec subitis impellere lintea ventis Horter, & iEnariae laetis discedere terris.
Na atque juvat grata Coeli tractabilis aurä ,
Cui nullae immineant pluviali sidere nubes ,
Posse frui : partaeque iterum indulgere quieti.
Ergo te nemorum gelidis in vallibus umbrae
Vi-
09 Foliata . Vide Not. f. yz- Ht.b. i (b) Bits usa. Chios: ex Plin;
(») Lift-

VI.
3oi
Lirer
Vitiferas inter frondes , ulmosque maritas Curarum expertem, captantemque otia colles Accipiant: tractuque hilares solentur aprico .
Invitant nitidis paslim Fontesque, Lacusque Marginibus, plenisque tumens vindemia ramis.
Ipsi te fluetus , ipsa haec te litora molli Expectant vicina sinu ' pudibunda recursu Tethys ubi alterno tractim feret oscula plantis.
Te quoque finitima jubeam regione vagantem Lura colorificae mulcere incommoda lymphas.
Sic bene , qui Stagnis verno tua corpora merges Tempore, dum Coelo rediens patiatur amico Tempestas: nocuos cum non experta calores,
Ridet adhuc sol pes : Linterni a accedere litus Puppe potes , clarum exilio , tumuloque superbum Scipiadas ■ victis qui postquam nomen ab Afris, ■Eternam & domiti meruit Carthagine famam •
Hic tandem ingrata* fugiens odia alpera Romae,
Hic lauros, palmasque , hic non inglorius exui Occuluit parcos diverso ex hoste triumphos. Victricesque manus olim non ille colendis Erubuit praestare arvis , trabeaque solutus Duxit, Agenoridas ut duxerat ante , juvencos Sub juga : Laurigero terri gaudente Colono.
Hsc repetens, fallax ut deflorata senescat Gloria , par umbris , volucrique simillima sumo f Disce j nec humanae rapient fastigia sortis.
At majora feres rerum documenta ruentum ,
Na-
Cap Linterni &c. Linternum, Ital. ^orre di Patria : U bs litoralis inter Cumas , & Vulturni ostia , Romano- Ulm olim Colonia ; ubi P. Scipio Africanus Major , Roma ob civium invidiam in exilium ejectus , obiit ; iblque «pultus, häe Epigraphe (quam fic citatam invenio ") ejus Tumulo apposita : Ingrata Patria ne quidem offa mea habes .
Qui plura de Scipionis Villa Linterni , d* ejus Baten s , rulticisque Uboibus scire velit, consulat Senee. 86.
O) Te-

g02 IN A Ä.IMES
Nascentem ad Solem rapidis ubi cymbula remis Cumarum te sistat aquis: quh mitius ajquor Prajacet, & molli faciles pede calcat arenas.
Nec verö , eversas inter liebt obruta moles,
Deliciis caret ora suis: lsetabere mecum Tecta Pherecyadüm , a portusque intrasse propinquos« Hic , ubi Chalcidicae natali ab origine gentes Mcenia regali posuere nitentia luxu :
Nunc quoque disertosque locos, disiectaque ab imo Limina , quae claris Atavum patuere trophaeis:
Totque ruinosis sordentia Templa sepulcris Perlegisse oculis, populorum insignia quondam Et decora, & sedes, vel saltem ex parte, licebit. Collibus in mediis b Arces, quibus altus Apollo Praefuit, arcanis retegens oracula signis,
Navita defixo poterit contingere clavo ■
Et centum lustrare aditus; atque ostia centum ,
Qua totidem pulso resonabant ajthere voces - Antraque fatidicae vel nunc horrenda Sybillse:
Et Tripodas, Thymbrae, tuos: inscriptaque late Dsedalea: monumenta fuga; * qua; carice paflim Sparsa latent, dumisque rigens horrentibus abdit Carduus , & sentes inter paliurus acutis .
Non tamen, asserta vigeant nisi corpore vires,
Htec subeunda tuo fuerint penetralia gressu •
Spiritus, e penitis per subterranea cellis Qui movet, humifero explorans paidore meatus, Membra iterum in tabem, non dum solidata, resolvet' Sic interposito gnavi qute glutine fabri Innexa coiere trabes per mutua ■ si tum
Hu-
( a ) Tecta Pherecyadüm . Cuma» nimirum , quas a Pherecyde Cuniam- rum Duce conditas arbitratur Silius lib. 12. -> Regnffus ad altos
Inde Pherecyadüm mutos.- Vide &' paC. 1.2. C.20. e
( b ) Collibus in mediis &c. Patern haec omnia ex lib. 6. jEneid.
(a) Tat-

VI.
Liber
ZvZ
Humida continuö patiantur sidera Coeli Continuö effractis solventur robora vinclis.
Tende aliö ; nec longa via; tibi taedia: perges Hac prope, qua pastas saliunt impune per herbas, Insultantque solo pecudes : hic eruta glebis Ossa indiscreto suberunt si lurida busto.
Et plantis calcanda tuis dabit obvia tellus ;
Eorsitan haec, tumulo non agnoscenda, Superbi Exulis hic quondam , Latio cogente Senatu, Tarquinii a Sors aequa uno confudit acervo Eulveris , & fruticum plebejo immiscuit arvo.
Nec formidatus, b populisque, avibusque sinister Terreat ut quondam solo vel nomine Averni Te Lacus ; expulsd sedenim contage salubres Praebet aquas: mitique suas beat aere ripas .
Sic diversa vices alternant fata: nocebunt,
Quae juvere olim : dum, quae nocuere, juvabunt. Ot mare, turbatis quod nunc irascitur, & nunc Compositis iterum, placidisque insternitur undis.
Hanc ego te faustis revocabo expertus ad oram Alitibus, si cura premat mordacior; uno Aequoris obtutu discedet cura j gravefque Hic animi tandem poteris compescere motus «
Et liefet Inarimes inviderit Unda soporem:
Hic faciles repetes sedato pectore somnos.
Inde, ubi vicinos libeat tibi visere campos. Elysios c ne temne, vetus quos nomen inani
Or«
(O Tarquinii & c . Tarquinium *°gnomento Superbum Regno pul 'Utri ac Roma Cumas exulasse , ibique l »ndem obiisse , refert Petrarcha Iti- ** er ario , & Capac. I t- c.20.
Ch) Nec formidatus &c. Averni La- * Urn olim insalubris Coeli fuisse , fatis n otum-Nurw tamen,mutato rerum ordine , saluberrimi quidem aeris regio est , atque adeb deliciis affluens.
(c) Elysios &e Campos , quos Antiqui Elysios , Indig. nunc Mercato det Sabato appellant. Dicti quidem «V« Tl f f huo-sot , hoc est a solutione: qubd curas solvant . Geminos fuisse , testantur Auctores; Alii quidem in Boeotia , cir-

I w A R r M E S
3°4
Ornat adhuc titulo: vacuumque ostentat honorem: Umbra fui, Sc fluxi specimen lacrymabile secli .
Has olim sedes, hasc litora laeta , beatos Fortunatorum nemorum dixere recessus;
Felices ubi clara dies; ubi largior aether Exciperetque animas, meritaque in parte locaret:
Nec procul hinc tenebrosa Palus , 3 atque horrida vilh Caeruleas depromit aquas, Acheronte refuso Turbida: festino vitanda celeusmate; namque Halitus , affecto qui spirat ab aere , quid ni Lethifer antiquos in corpore suscitet ignes Rursus? ut extinctae nuper vis fumea taedae,
Senserit ardentem propius si lampada; flammam Concipit actutum : & radiis rediviva coruscat Illa novis: vincitque iterum fulgore tenebras. Susceptae idcirco , cursus ne longior obsit,
Meta vis haec fuerit; fatis hic considere: fractum Ne labor afficiat; Coeli & mutabile ad horas Ingenium morbisque aditum : lethoque recludat.
Si vero afflictae timor est contagia mentis Ne vitient artus: pejoraque damna facessant ;
Non ego laxandis , animisque negarim Opportuna iterum Zephyro dare vela ferenti.
Ora tamen suspecta , cito libanda phaselo
ca Thebas, ut inquit Lycophron: quorum etiam meminit VhpGeorg. i. Alii hi, de quibus hic sermo . Loca adeh deliciis referta , ut Poetis fabulandi ansam dederint, sedem illic Beatorum esse ; qub scilicet Piorum Anima a Lacu, qui nunc Mare mono dicitur, Cha- ronte Ductore , transmeabant. Quod quidem ex eo natum , qubd cum cadavera in Civitatibus tumulari Leges non sinerent,transferebant in Campos,
quos Elysios vocabant Et nunc quoque videre licet loculamenta quasdam viti
functorum Urnis servandis accomod** • Ca) Nec procul bine tenebrosa lus &c. Acheron , Palus Aeheru “ 3 dicta est, inter Cumas , & Misenum- De qua Strabo /. j. Plin.Lj.c.J.Virg- 1-6, , & Silius 1. ir„ Indig .Lago deM Coluccia . Confunditur quandoque ab Auctoribus cum Lacu Averno. Utrifi' que aditum ad Inferos patere fabulati sunt Poet» . Consulatur C*' pac. I. z. c. 24 . , & La Guida de 1 F"" testiert , Pag. 142 .
' ", T-V

Liber VI. 30s
Vix tibi ; sed somno nusquam tua lumina credes; Capta quies ne forte, poros dum laxat hiantes, Rursus agat nocuum patefacta per ostia virus, Spirat ab ancipiti corrupta quod aere Tellus.
Sic prtecepta meis servantem tradita dictis ,
Te vocet Iliacis lituo memorandus , & armis Dardania; Tubicen Claslis : a quique Hectora circum Victor in Argolicas acuebat praelia turmas ;
Et super impositum tumulo remumque , tubamque Monstrabat , specula surgens Misenus ab alta.
Grandia sed quando cupias vestigia luxus,
Et veterum novisle operum ; Mirabilis hic te Dsrentem Piscina b acie defiget in una .
Illa quidem artificis documentum insigne laboris Durat adhuc, superatque Pvi fata invida; vinci Nescia ; St Agrippa vivax auctore renidet.
E geminis Boream, valvis , Austrumque tepentem Respicit ; hac partes poteris descendere in imas, Quä bis viceno per apertum limen utrinque Ducit iter declive gradu . circum undique celsL Distinctus praecellit apex testudine; pilis Alta quaterdenis late fulcitur, St ccto :
Qua; tibi quadrato turgentes ordine perstant, Quaque decussatim summo tolluntur in auras
Qjl Ver-
(a) Dardania T tibicen Classts (jV* Misenus nempe iEnes Tubicen: a quo] 3 bi fepulto, Locus ili e Capo di Miseno ^pellatur;illu-stre Tyrrheni maris Promontorium: olim Cceii clementiä,Vil- ^Uni nobilitate, antiquaram rerum Monumentis celebratissimum: summo- Imperatorum consuetudine,Pisci* Ms , Portu Romanas Classis,admirabili ^dificiomm mole infignitum.
( b ) Piscina &e. De Pisctnl hac,qua siligo Mirabile dicitur,audiatur Capac,
'i>c.ii.jOpus regium sni^it^concamera-
tionc pilis 48 . htnixd ; qua quatuor ordinibus quaternario numero distributa , syme- triam quinsluplicis porticus per elegantem longitudinem ejßciunt. Longa pastus CCL.* lata CLX..Lateritia JtruBura , parietibus diligentijfimo teilorio vestitis sttt aqua refi - fteret.Pe* scalas lapideas'ex duobus lateri • bus graduum 40 .in eam defendebant. Pavimentum summa industria constipatum t adhuc aquas retinet . Luculli opus arbitrati sunt ; dgrippa tribuo : ut aquis ( in Miseno quippe idem celebrem Portum perfecerat .) Clafi consuleret « ( a ) Ser-

qo 6 Inarimes
Vertice: stagnantum felix munimen aquarum» Parte alia servire olim qua- rura Latinis Deliciis potuere, situ squalentia turpi,
Et filicum cernes , densisque obducta salicti prondibus ; Sc properi specimen lacrymabere secli- Nec sua sub vastis posset Vivaria sulcis Noscere, Cassareas fugiens Servilius a iras : Speluncasque b Cavis fossas , quarum altera sempct Exciperet Soles, admitteret altera nunquam.
Vos etiam , Domini c casusque , & sata secutas, Conterit insultans, & vomere durus Arator Findit agens , claris olim penetralibus , Ades»
Asia certatim, o£ Piratica bella sonantes ,
Et triplices Magni, victo Mithridate , Triumphos* At pateat tamen ante tuis quam semita plantis, Percipe quas moneam, sensim hanc , Se lene terendaist Carpe viam : ne lassa iterum tua membra fatiscant. Festinum , sed lenta velim . prassulgeat ortu Sol prius ; inde domo te proripe : roscidus tether Cassariem primo madidam ne spargat Eoo.
Ha?c fortasse aliis ridenda pericula, cautum,
Ac memorem te jure volunt ; ne damna resumant in tua conversas Clotho , Lachesisque sagittas .
Non
( a ) Servilius Ad Acherusiam fuit Villa P. Servilii Vatia:, qui Isauricus dictus esi , ab 11'auru , minoris Asia; legione , ab ipso capta , debellatis Piratis , cum Consulatum gereret, Anno ab Urbe condita 677.; Dives per Antonomasiam appellatus . Vide Se- vcc. Epiß. S5-, ubi de VillL hac fusilis . A Tiberio Crefare deinde exagitatus, ejus crudelitatem fugiens, in hanc se recepit, atque in ipsa consenuit .
( b; Spehmcafqu e&v.Recenset Se-
nec. Ioc. cit. Spelunca sunt, inquis» dua magni Operis , laxo atrio pares , »>** nufalia : quarum „Itera Solem non cipit , altera usque in Occidentem * £-
( C ) VQJ etiam , Domini sy ‘
Villis Pompeji Magni, C. Cretatis, & Marii in Bajana Regione,Senec. Epr Ji. Imposuerunt, inquit, summisjH ‘j montiumi ut scias , non Villas ejse , s f , Cafira . . . Videbatur hoc magi* fllt litare , ex edito speculari lati , h>ngei ,,e [utjelia .
(a; C»-

L X B e R V I. 507
Non ego Castrenses Marii, a vel Ciefaris b Hortos, Pisonumque Lares: c non, quos Mammsa d colebat, Regificos patiar te nescivisse penates .
Ipsa etiam , obtutum vel nunc fugientia , late Strata solo ( miserum 1 ) vix Lucullana e revises Tecta ; videbatur coetu qu-e mollis Amorum ,
Et Charitum stipata choro struxisse Voluptas.
At quamquam immerito j aceant nunc obruta Fato Illa : tamen Fati nunquam violentia , nunquam Tot varia annorum series per tempora , Coeli Turbavit placidos mutato lidere mores .
Dum licet hic trivisse dies , hic signa repulsi Si qua mali suberunt , penitus delenda $ fuafque Exerere Inarimes poterunt Hydreuinata vires.
Ne tamen Herculeos post hinc appellere Baulos f Displiceat, scopulos inter memoranda requires (Nomina nunc tantum ) fama? monumenta vetusta?. Namque tuas nunc usque sonant vel diruta laudes Saxa : tuum celebrant , Hortensi , S nomen Sc unda?.
Q^q 2 Et
f Castrenses Marti &c. Refert Villam hanc magnificentissimam inMi- *eno, prster Plin.At8. f .fi., Plutarchus ‘fVitaMarii.Qozm emptam primi) assent a Cornelii septuaginta millibus se- ficrtium cum dimidio.-deinde quingenas millibus , & bis centum a Lucullo, ftuc Marius septies Consul senio con- pctus seceffit.Hortos Caitrenses appel- Auctor.-in his enim Marius Topiaria y morem Castrorum distinxerat. Illa Julalius lih. Botanic. elegantissime Ascribit . 8
( b ) Casaris Hortos fyc. De his Se- ^ ec doc.cit.,'Additque Capac. l.z. c. ij. ita tuam ibi repertam cum häc Epi- § ra phe - Gen. C. Jul. Cas. j. ( c ) Tisonumque Lares sf r. D c Vil- * Pisonum Bajis mentio apud Tacir. ess L 1 5 - - Sc in hae maturandam ” e Neronis ca;dem 3 Conjuratos, renuente tamen Pisone,decrevisse testatur.
(d) Non^quos Mammaa stfc. Julia, Mamnuea; Matri AlexLdrum Severum Imperatorem Aedificia illustria posuisse,& Stagna in Bajano,seribirLampridius : ut in illam pietatem ostenderet.
( e ) Vix Lucullana &c. Celebrem Luculli Villam in Miseno describit Capac. l.z. c.z i.. Suet, i« Tiher. c. 73., & Tac. Annal. lih. 6. asserunt in hac obiisse Tiberium.
( f ) Baulos &C. Bauli, Ital. etiam Bauli: inter Misenum, & Bajas :
- - corrupta■ Boalia Baulos Nunciat hac atas - inquit Symmachus. & Boalia quidem, quasi Caula Boum; a Bobus Geryonis , quos huc Hercules adduxit ; hinc Sil. I. z. Herculeos vocavit Baulos.
( g ) Saxa: tuum celebrant , Hortense &c. Memorand-e iii hoc iitore. fuere Q^Hor-

goS Inarimes
Et meminisse volunt docta; pra?conia lingua» Ausonidum toties inter subsellia Patrum Dum vel jura dares : fremeret vel Curia plausu»
Te quoque, crudelis a monstrantem vulnera Nati» Hic utero extinctam lacero celantque , premuntque» Agrippina, tuo fatalia litora busto.
Ast age , quassita; si quando cura salutis Solicitat : tractuque sedet meliore vagari ;
Grata Dicarcheis invitent jugera pratis;
Hsec pete ; nec desit qua; te festiva sequatur Turba frequens : tecumque horas , tecum otia fällst« Allidat geniale solum , mollique tepentes Temperie , Sc sudo surgentes rethere Soles.
Te nemora, &, pleno qua; culta exuberat anno» Fertilitas , luxuque vocet Pomona perenni . Materna nam sive suos ex arbore foetus,
Dulcia adoptivis pariat seu munera ramis;
Hic tempestivo, partuque hic pnecoce semper Laxat Terra sinus; & dum se lreca recentem Induit in florem , plantis matura sub iisdem Dat facili legisse manu sua poma Colono.
Huc tibi si celeri libeat divertere cursu :
Hic duxisse moras non te cursusque , mortequS Posniteat, patrioque diu caruisse recessa.
Nam tua te validis annisque , & viribus auctuM Tecta domo excipient; longäque retate senectam In feros cernent extendere posse Nepotes.
Pinguia sed vacuus cum dein mirabere culti Dona soli: rigidos jamdudum experta ligones
Q; Hortensii celeberrimi Oratoris Piscina ; ex quo Tritonem , & beatum Piscinalium appellabar Cicero Ut. ai Attic.Epift.i 4 & Varro ;>6.z.c.i7. De Re rustici.
( a ) Te quoque, crudelit fyc. Cele-
__ Nym-^
bres etiam Bauli ob necem Agrippi”*
Neronis Marris hic Filii jussu pcrei fl ^ ptas, & tumulata;.Recole Tacit.^»»^ ’ /. 14..LocusNostrat.T/ Sepoicro i'Ap't pina dicitur. Capac. iit. i. e. zl '
(a) W m ’

Nympharum, a Sc jactis Neptunia Templa b per agros Ruderibus late videas tumulata . nec umbras Discutit bic antiqua Pharos c , q U£E sideris instar Noctivaga in tutas direxit lintea ripas .
Lucrino A appositas quis , claustra ingentia , Moles Indicet: & laceris olim gratissima velis Ostia ? qub Cluvii e concessit adulta Viretis Plora ? vel illa , tuis crevit qua;, Lentule e , fundis» 5 •Ah ne- quaere ; frui fatis est si possit inani Nomine , mortales optet dum forte Viator Inspexisse vices . Et te quoque , Sylla , f Qujritüm, Pessime , posthabitis fama est hic Fascibus , Urbis Dictatorem , olim curas , atque Orbis habenas Deposuisse } tuis ultro felicia votis Tempora pollicitum , post tot funesta tuorum Excidia ,, & faturum civili sanguine Tibrim ° Demens , qui poenas vel Coelo vindice vellet Effugere , & tardos in crimina credere Divos 1 Tu modo tot veteres , tot circum labilis arvi Relliquias , oculo lustras dum singula gressum
Com-
("a) Numpbarum &c. Nympharum Templum Puteolis sub Domitiano , commemorat Philoftrarus inVitäApol- lonii 8- , albo lapide constructum, Cc vaticiniis celebre .
( b ) Neptunia Templa fac. Nunc Etiam Indigenis II Tempto di Neftuno. Hujus ruina; extant adhuc. Meminit Q\C.dcadetn,£u<es$.') & Appian./.J.De Helio Civil, narrat hic Ca;sarem Augustum contra Antonium pugnaturum Neptuno Tutelari litavisse, porrectis € Pra;toriä navi extis in mare. Consule Capac. 1. z. c. 2 , 0 .
( c ) Antiqua Pharos . In Portu Puteolano Pharum suisse, Turrim scilicet ad praducendum noctu, notat Plin.
6. c. ii.: ubi enim mulri Potneofia- e«,alii Oßi * t aljj Puteolis legunt; prasscr- tim Editio Lugdunensis i5 6i.apud Jo:
Frellonium; idem sentit Cap. l.z.c.z^, (d) Lucrino ^fc. Claustra Lucrini (nunc Lago di Licola){utvc in hoc Pomi ulio(de quo Virg .z. Georg.) Moles,qui- us Tyrrhenum a Lucrino sive Augustus , sive Agrippa vel seclusit , ut Plin. l.lC.c.i y.rvel in illum immisit,ut Suet. in Aug.c.i 6.. Verius utrunique : & ini- missum moderate influens; & seclusum nimis intumescens.
( e ) ^«5 Cluvii &c. Hortos CIu-
vii(de quibus Ci c.ad AWc.l.i $.Ep.i2,) & Lentuli Romanorum Civium describit idem Capac. loc. cit.
(f) Et te quoque ) Sylla &c. L.Sylla (qui post sexcentasRoni.Civium c^des, Felicis nomen assumpsit;utPlin-^7-^4 ) teste Plutarco in ejus Vita, cum Dictatura se abdicasset,privatusPuteoIos con-
ceflir; ubi Phthiriasi correptus occubuit.
(aj Aspi-

3io In AS.IMES
Comprime ; erunt vel longa morse dispendia tanti» Aspice qua curvis a latum patet sequor aratris»
Ut se se extendat Circo spectanda capaci Area: quse Caveis olim par una Latinis,
Romulei emicuit plausu celebrata Senatus. Armenia; b potuit qua; dignam Rege coronam» Acternum & tanto sub Spectatore mereri Nomen z agonales , oleo dum sparsa , pa Ise liras Non semel exercet : ludisque operata Juvencus Amphitheatrali celebrat spectacula pompa .
Clara tot a Pugilum palmis sibi sanguine magnum Qui fuso peperere decus ; sed clarior inde c Imperio quod sseva tuo te monstra prementem Sensit ovans media , JANUARI victor, arena j Objectumque Feris & quas te vidit , inermes Vidit 5c ante tuos posita feritate Leones Procubuiife pedes , molli vestigia lingua Lambere , & attonitos circum prosternere rictus .
Nec te prisca quidem relegentem exordia rerum» Hic Labyrintheo d confusa errore viarum Limina : non caecis-ambagibus antra morentur.
Fleta) Aspice qua curvis &c, Puteolis ad D.Jacobi, Amphitheatrum ovata forma cernituriquod Aream habet logiru- dinis pedum CLXXII., & latitudinis LXXXVI1I. ! vulgb 11 Girone . Amphitheatrum hoc olim necRomano ipsi de magnificentiS concedit.Adfuere htc senenumero Romani Senatores fpecta- culisiimhSueton.in^ajnf.r^j.,^- 44., tradit, occasione ex Amphitheatro Puteolano arrepta,spectandi leges prodi isse ; cum Augusti Decreto Loca festi 0 - lium distributa Senatoribus, Legatis, PrstextatiSjCaterifque secundum suas classes.
( b ) Armenie potuit ^'c.Tyvidatem Armenia; Regem Spectaculis Amphitheatri Puteolani exceptum a Nerone,
refert ex Dion.ia Xteron.Capacdoc.cit- ( c ) Sed clarior inde tsfc. In hoC
Amphitheatro D. JANUARIUI^ Praesulem , ac Martyrem invictiffi' mum cum Sociis objectum Feris, il* lassum inde evasisse , illis ad ejus pe' des procumbentibus, ac vestigia lambentibus , fatis abunde notum.
(d) Hic Labyrintheo &c. MtdtS Amphitheatrum hoc habet circum camerato opere atdisicia : & qutedam subterranea , tam implexa ostiorum ambage , ut non immeriti» Antonius Sanfelicius Patritius Neapolitanus, in suo De Campania Situ Opusculo Labyrinthum appellaverit; a quo , absque duce, vel circumducto funiculo exitus negetur.
(a) Stu -

Liber VI. zu
Flecte viam ; sterilique horret qua litus ab algä * Visere ne pigeat studiis loca culta Minerva;, a Auctori celebrata suo ; qub stepe reversum Jurgia post clamosa Fori, post grata Clientum Obsequia , insanumque sophos , Facundia magnis Incumbentem ausis j tractantemque ardua , Tulli» Te vocat; auspiciis & quo melioribus usa,
Te Duce, jam spretis Academia cessit Athenis.
At legere actutum caveas Itachelia Basi •*
Litora ; tranquillo quamvis lunata recessu Acta ; salutari quondam placidissima portu Digna coli , Statio sed nunc tantum apta carinis . Pestifero sedenim gravior qui gurgite fusus Spirat odor , morbis facilem dabit ille recursum: Et stimulos iterum fatis cessantibus addet.
Ergo iter haud Trivia;, c Veneri d non sacra retardent Templa; nec incultis latitans Cyllenius e aris. La?vum Nauta petat : ltevum tibi verberet -equor Remus ; aprica iterum repetentem rura Dicarchi Sulfureo te Phlegra f sinu , mitisque sereno
Aura
( a ) Studiis loca culta Minerva ifefc. M.Tullii Ciceronis Villam indicat ab Averno Lacu ( nunc d/ Triper - gola ) Puteolos versus . Videatur Plin. lib-it. c. r.. Academiam illam vocavit Cicero, ab Atheniensi Academia fatis celebri: ex qua Platonis Discipuli Academicorum nomen sortiti . In hac Tullius Libros, Academica- tumQuastionum idcirco didos,composuit . Post Ciceronis obitum, postidente illam Antistio Veterc , ibidem calidi fontes erupere, perquam salubres oculis : celebrati carmine Laurea: Tui- iii ,qui suite Libertis ejus ; ut videre fccet apud eundem Plinium loco cit.
, (b) IUcbeßa Baji Litora. Ital.Bo- aBajo, ieuBajä, ut Strabo/. 5., UJyflis comite ibi sepulto. hinc Silius /.8.
ardens
Ore Giganteo [edes Itachefia Bajr. Deliciarum olim sedes; maligni nunc coeli regio.
( c ) Ergo iter haud Trivia <&c. Diana: Templum in Bajano, ex Capac. /. z. £-.14.
( d ) Veneri non sacra &c. De hoc Veneris Templo locutus est Mart. Ith.i i. Epig. 81.
( e ) Ldec incultis latitans Cyllenius aris . Mercurii Templum ibidem , cujus adhuc ruina: .Indigen. 11 Truglb appellant.
('s) Phlegra &c. Nostratibus La Solfutara in Agro Puteolano ; Forum etiam Vulcani dicta est : Campus ( uc Strabo Hh. 5. relatus a Capac, lib.z* c.
14.;

3 I 2
I narimes
Aura die impellat ; tumidis nec flamma caminis Terreat, aut nitro, sparfive bitumine campi,
Et circum effuso candentes sulfure colles.
Alter ab sEnariä non est redeuntibus aSr ,
Ora salutifero nec latior altera tractu.
Vidi equidem, multisque animo non excidit annis» Insignem forma Juvenem , quem sanguine clarujn Patricio , titulisque Atavum , generosa crea rat ParthencTpe , gentile solum ; sed acerba Parentum Gaudia pubenti Sors intercidit in sevo.
Nam quater exactum lustris labentibus orbem , Immatura quidem» postquam compleverat Xtas; Indecores subito -vili pallescere vultus , Florentesque gena; ; dum se furtiva per artus Insinuat tractim , serpitque per intima tabes.
Non ilium Inarime letho subducit ; inertes Culpat Aquas , Thermasque, & inertes culpat Arenas. Dum tamen attenta Chiron parat arte levamen Occultis adhibere malis j pete fumida, dixit» Arva , Giganteam vel nunc testanda cladem» Vulcanique Forum : Sc lethalem averte ruinam* Paruit ille *, bievique novis se viribus auctum Sensit : Sc antiquo redivivam flore Juventam. Namque ut Fofflliurn medicatos ore vapores Ebibit : extemplo quse corpore tecta latebat ,
Et clam se infudit media inter ßalnea virtus,
£x-
14. ) circum undique inclusus superciliis ignitis , qua* pastini tamquam e caminis incendium magno cum sternito exspirant. Leucogad montes ab albedi- ne sulfitris etiam appellati . In hoc Joco devicti ab Hercule Latstrygones Gigantibus non absimiles , locum Fabula; dederunt -• hoc scilicet in campo prostratos Gigantes Jovis fulmine,cum bellum Superis movissent; atque hinc
Sulfur in illas oras immistum . E c Phlegra quidem a tpXiyav Ardere.Pl a ~ ntts quidem locus est, Sc ovatum velut» Theatrum ostentans. MCCXLVI. dumejus longitudo,latitudo verb mille, & amplius. Sulfure , Alumine, Chal' cantho , Nitro , Sale Ammoniaco, Chalcite , aliisque id genus redundat. Meminere Philostratus, Petronius, St' Itus, Claudianus, Plinius, AHique.
(a; vt

Liber VI. 313
Excita prosiluit: tabemque operosa repreffit.
Est etiam hic animi quaedam novisse voluptas Ingenio Natura ferax ut polleat : utque,
Una licet, vario prodat se plurima fastu« Namque ibi Chalcantho stant circumfusa frequenti Rura: fluit mixto Chalcitis Alumine : candet Hic Ammoniaco paflim sale perlita multo•:
Et sua non lento profert medicamine Tellus Dona : metalliferas aperit ditissima venas.
Atque equidem indigenas ni jam permensa liquo- Inarime in patrio legeret sua carbasa ponto: (res .Votiferaque meas suspenderet arbore lauros Me novus hinc alias fortasse tulisset in oras Ardor, ut Argillas , a pretiosaque Marmora terree Scrutatus canerem, Gemmasque , & feta Metallis Jugera ; quoque modo succis stagnantibus uber Cresceret in glebas humor ; Gummique lateret Terrarum in medio , pretiumque accenderet arvis« Haic majore tamen cogor tractanda cothurno Pra;teriisse . dabunt at si pia Numina tristes Et rerum calcare vices , & temnere Parcas: Forsan & Ascramm , nec tunc novus advena , collem Ingrediar, sanctumque nemus; nexisque secunda Fronde comis,mihi Cirrha novos decurret in haustus; Tunc iterum occultos ausus pervadere fines , Secreti per operta soli, teroeque meatus , Abditaque immissum ducam per viscera Phcebum.
At mihi si versis hoc in contraria fatis Invideat Fortuna decus ; meque aspera nolit
R r Hanc
(a) Ut Argilius &c. Proponit hic Auctor (ut in Not. lü.4.p*g.i7*-l i t-‘>.) praconceptum a se Opus De Foffili- t”u , quatuor distinctum libris; in quo-
3 UilwnLlUJll *•* I*«w «w UUIMII1I ,
r Um primo agendum de Argillis , ea- sinu coalescunt.
rumque virtutibus: In secundo de Lapidibus pratsertiin marmoreis , ae pretiosis: In tertio de Metallis : In quarto de Gummi , seu Succis , qui in Terras
( a ) JEglen.

314 Inarimes
Hanc iterum facili laurum prensare Camccna >
Ille sibi arripiat , cultu serat ille feraci ,
Quem »mea dum spatiis puerum propioribus retas Insequitur , primo raptum delegit ab ortu Phoebus ; inaccessam Musis Sc deserat iEglen t a Et veteres Pindi Lodoix b instauret amores .
Ille cothurnati vestigia clara Maronis
Et premat, & nostram cursu sibi lampada poscat.
Inque novum veniat deductum Fossile carmen >
Et vena meliore fluat: cum sorde repulsa Callaico poterit certare illustrius auro.
Hic tibi, Zuziade , c dum tendit ad ardua victor» Pone sequendus erit ; non hoc monstrante subacturo Te pigeat vertisse solum » terramque sub imam Pierio arcanas ferro explorare fodinas .
Quo t tibi laurigeris h-eo una ligonibus olim Fossa recludet opes! meritis quot germina sertis Gulta dabit! Clarios demum quibus inter alumnos Ibis io , gentile ferens ad sidera nomen!
Extremos tamen ante mihi Pimplea receptus . Qua m canat , Invalidos non Jüc sub fine tuendos Deseruisse velim . susceptas perfice partes Tu quoque, nutantis cui credita cura salutis. Eradenda mali penitis elementa medullis ,
Ne labem erumpant iterum ; neque corpora noxa;
Vel tenui patuisse sinas intuta ; sagacem
Pars fugiat non ulla aciem . cutis » extima quamvis»
Ex-
(i) jEgIen.JEgle t ltal.Vizzofahone, {ut in NotMb.i' sag, 14» lit.b.) ubi Domus Probationis Soc. Jesu; quam Jn- uecefam Musii appellat, qubd ibi Tirones, interdicto quocumque Studiorum exercitio, ad pietatem unice incumbant.
( b ) Itdtix (jV.Intellige P.Dominicum de Ludovicis Soc. Jesu olim iit Collegio Neapolitano Philosophia; Pro' sessorem, atque optime de Poesi meri' tum : Moderatorem nunc ejusdeiit Neapolitana Domus Probationis.
( c ) Zuziade . Franciscus de Zu' ziis Soc. Jesu Humaniorum literarui» Professor in Neapolitano Collegio.
(a; Vi-

Liber VI. gif
Exploranda olli ne quidquam forte decoris Detractum, Hydrei si quando exhorruit und is Durior: & dextram tactu nimis aspera I-edit; Lenasos oleo Latices tunc funde : manusque Sedula continub madefactos perfricet artus,
Ante diem rapidis quam cursibus efferat iEthon Cuncta sed h<ec peragas ut blandius,arte cavendum* Plurima ne moneas : ffgrum praecepta fatigent Ne tua : commotas & iure insurgat in iras .
Qui n, ubi contractas prospexeris horrida frontis Nubila , tristitiae pulsa fac nube recedat Caussa : serenatae redeant sua gaudia menti .
Ut tamen Inarimes quicumque recedit ab oris Tutum carpat iter , securaque litora tangat :
Ne grave sit comitem vel te quandoque viarum Addere ; sic Prochyten versus cum flamina ducent» Te Prochyte , Iretis Sc te Vivaria a ripis Detineant, alib si cursum vertere fas est,
Mantoi sedes tunc vel lustranda Lycei, b Vel scopulis Euplosa suis , vel proxima Nesis : Concinit Actiaci c quam dum Pastoris arundo, Multa solum fugiens Italae levat aura Camasna;.
Et tibi Tyrrhenas d placeant turrita Minervas Culmina , Monticole , e morbisque inimica Neranis, e Vel montana Casis, e vel colles inter, & umbras Pantagathe, e Lacharisque, e & quas Constantius olim
R r 2 In-
( a ) Vivaria . Vide Not. I. J. sag. ayp. Iit.a.
sb) Mantoi sedes (t/c. Vulgo La
Scuola di P,rgi7is;inContinenti,Eupl<B*
am contra , de qua in Not. 1. 1 , sag. i s. !it -g.
( c ) Concinit Atliaci &c. Laudata quippe Nesis ab Actio Sannaiario in luis Eclogis; atque iterum in Arcadiis quam Italo carmine celebravit.
(d) Ettili Tyrrhena &c. Consule
Not. lii. I. pag. U.Iit.d.
( e ) Monticole &c. Hac nomina excogitavit matre suo P. Constantius Pulchareilius Soc.Jefu pratfignis fecu- Ii fui Poeta ; qui, ut Vicos Patris celebres redderet, vocibus ad poesim factis insignivit; ut patet lib.i. fu® Psonis : Idcirco dicitur hic inseruijpr Sylvas patrias lauro , & Vhvcho dicajfe. Monticole igitur Indige». Monticehh: Neranis.Itffrtfuojquä a Tiberio Nerone

ji 6 Inarimes
Inseruit lauro fylvas , Phoeboque dicavit.
At mecum Euboicis currat qui cserula lembis: Nuper & /Enaria? Thermis, & Hydreumate Issum Paulatim ut reparet sub aprico fidere robur z Non hic Thessalicis , non hic Phsacibus agris, Hefperidumve Hortis blanda: Colomelidis 3 oras, 'Arvaque posthabeat: plena hinc qua fertilis alvo Planiciem Pomona,atque hinc Thetis explicat undasr Et Surrentinis blanditur collibus sequor.
Hic mihi dulce moras traxisse: habitataque Mufis Litora , Parthenio Musas pneeunte , licebit Incolere, & doctas revocare ad tecta Sorores.
Et licet extincti exuvias , b defletaque Vatis Terra aliis premat ossa plagis: ubi mixta ligustris Caltha super Cineres , fortunatamque favillam Lilia nascuntur violis > tamen hanc quoque sedem Pompa decet: tumulum viduo dum litore inanem Hoc ego- constituam voti reus : hunc ego lauris , Quas sibi, sylvestrem Pimpla: populatus honorem. Messuit, insternam supplex ; astrisque receptam His animam officiis , hoc munere prosequar Urnam. Dum tacito interea laxantur fraena dolori, Tentandum dare justa chely . melioribus unquam Haud litat inferiis: aliter non Cirrha parentat Qua m gemitu, §c rauci confuso murmure plectri.
Huc
dictam putat Capac. i.a.c.i
dig .Casa: Pantagathe^ Indig. Santigata:
Xacharis , vulgo V Aequaro .
( a ) Colomelidis (tfc. Colomelis , Nostrat. La Cucumella : Villa in Sur- venti no, ubi Domicilium Soc. Jesu Patribus» Colomelidis Nympha nomine celebrat passim in suis Operibus Nicolaus Parthenius Giannetcasius ejusdem Soc.jqiti feriatus a Matheseos pra- lectionibus, buc se quotannis ad Poeseos studia referebat, Hinc non abs re
Parthenius ipse in Surrentinis ^statibus Diiiichon recenset a quodam Poeta prse Parthenici cubiculi foribus appictum, ad ejusdem podrica opera alludens hoc pacto
Hic locus est Mosis , (st Vkoho togni- j tus : ex quo
Aftern Piscator , Jtfavita ^ Miles balet* ( b ) Et liclt extinSi (esc. Massa enim ad Delubrum , diem suum obijc apoplexiä perculsus, ibique sepultus est.
<a) Jiam

VI.
Liber
?I7
Huc numeris assueta cohors , foecundus Olorum Quam Genitor Sebethus alit: vittata cupressu Conveniat: citharamque novis singultibus aptet. Nam , quater emenso a sua per vestigia Coelo » Dum referet se se' rursum qui volvitur annus , Altera, Septembres quas post mihi nascitur Idus, Dura dies aderit, memori qua; semper acerni, Semper honore meo celebrabitur : aspera quando Semper Olympiaci b renovabit funera Cycni.
Ergo agite , & , quales laniatum corpore flentes Orphea , Pangteas miseris clamoribus arces Implevere Dea;, querulas hic promite voces,
O Socii , geminentque pios lugubria questus „ Carmina, sed tristes inter mcestissima fletus Carmina nunc iteranda j neget quis carmina Vati,. Quo Duce c Mseoniis patuerunt Martia Divis Castra: Medufleam tractavit Sc segida Pallas i Et tandem a bello meruit Bellona vocari ?
Hoc monstrante, sua felix Piscator in Acta Retia tendit aquis. sub tanto Nauta Magistro Tutius Euboico jam nunc de litore solvit , Auroramque petit. validis hoc classibus requor Cingimus & mediis hoc Pneceptore parantur Bella fretis: Nereoque furens dat jura Gradivus» Nec Latiis d quisquam Phoebeo percitus cestro
Inia) LLam a quater emenso &V.Quartus enim annus era« ab obitu P. Gian- «ettasii , cum hsc Auctor ederet, an- *'o nimirum 1719.: Fato quippe ille cessit 18. Kalend. Octob. 1715.
I b ) Oljtnptaci. Vide Not.lib.^.pag, litui.
( C ) J>uo Dace &c. Giannettasii Opera describuntur: Bellica nempe, Halieutica, Piscatoria i Nautica , & Naumachica.
("d) LLec Latiis quxfqtiam & c. Subductis rationibus erutum , neminem hactenus e Latinis Poetis tot numero edidisse carmina,quot unus edidit Par- thenius.In Bellicis nimirum 1 Halieuticis 8-75: In Piscatoriis 115 4 :
In Nauticis 7958: In Naumachicis 2790.: quibus adde Saberidem post- * humam, in qua 8n8. numerantui ; quj omnia in tinum colfect a > con “ c ‘ unl:

3x8 Inarimes
Insonuit plectris tantum: non alter ab illo Auxit Apollineas , versu numerosior , artes .
Debita sed nostro postquam suspiria luctu Parthenii Cineres , lacrymasque hausere favilla?» Tolle sepulcrali funestam germihe taxum i Et lauro crines, & floribus infere laurum Laetior , O teneris primum mihi cognite lustris» Thespiadum dignate choro : quem sanguine natum Patricio, Heroum nutrix Capuanide Siren *
Gente tulit» clarum factura nepotibus omen.
Et quoniam sacras Torquati b accessimus -Edes, Formosamque cava; resonant Chlorindida rupes:
Te juvet hic Italas octonis versibus aptas Increpuisse tubas ; erit haec poscentibus iEgris Gratior , & Stagno medicina salubrior ipso .
Hoc bene promerui, tunc cum subi isse penates Te prior Aonios docui; vocalia mecum Fila manu tenera dum tangis : & ardua Pindi Per juga Castalios potuisti impellere 'currus.
Hic mihi (quodcumque hoc ) tanti moliminis Auctor, Hortatorque operis per quem toto Orbe locatis Primus ego in Thermis admisi e Phocide Musas ; Primus aquas , iEgrisque tuam subeuntibus oram Ausonio victor potui praescribere plectro ,
Inarime , medicas ( si qua est ea gloria ) leges.
Ultima sed vigili nunc me praecepta ferentem Excipiat memor aure , imbres quicumque fecundos Sensit: & incolumis patrium contingere limen Evaluit , rapidifque moras innectere fatis.
Hunc
(->) CapuauUe Siren &c. D.Fran-f fb ) Et quoniam Sacras Torquati ciscum Capuanum, Patricium Neapo-j(bv.Surrenrum nimiruniTorquati Tas - litamim ,qui fuit olim in humaniori-lsi Natale solum: ur vulgo apud Na* bus disciplinis Auctoris Auditor. > Krater.
C * )

Libe s. VI.
919
Hunc ego ( post partam namque ha;c te prima salu- Cura decet) jubeam Divis, ubicumque licebit, (tem Coelitibus grates, & dona rependere templis : Thuraque votivas adolere effusa per aras .
Dein mihi ne nimium reparatis credere tentet Viribus, & dubia; se se committere sorti .
Quot reduci siquidem fallax fiducia morbo Perdidit incautos, quot spes infida fefellit!
Quique olim adversis vel tempestatibus acti Securam medio tenuerunt jequore puppim ,
Proh quantum in portu passi discrimen ! in ipso Namque vado instabiles pelagi sensere tumultus $ Et fuit insanis pellacia durior undis.
Ipsa quidem (comperta loquor) licet utilis ALgro, Integrat antiquum vita; dum lympha tenorem , Parte aliqua medicina nocet; nam saepe caloris ( Inarimes quo Stagna flagrant) dum plurima-fervet Vis, habitum quandoque, L corporis intima laedit. Quod nisi tu prudens certes cavisse , periclum Tum prope, fatali ferient te turbine fluctus .
Scimus ut jEnaria plures qui pene relicta Indulsisse volunt epulis , nec parcius uti Muneribus , Lense , tuis : discrimine fractum Hinc alio, exortis caput objectasse procellis . Immodici fedenim quem non violentia Stagni,
Non morbi laesere, domestica perdidit inter Prandia luxuries, atque hinc amor ipse parentum Sa;pe novercali nocuit crudelior ira.
Maternisque perit soboles ex tincta frequenter Blanditiis , dirum qua; tuta evaserat hostem . Hannibal ut quondam, quem nullius ira Gradivi Perculit , OEnotria; quem non potuere phalanges, Non Trebia;, Canna;que simul, Trasymenus, Sc Alpes frangere, deliciis tandem Campania fregit.

3 20 Inarimes
Quippe ubi non cyathis , a dapibus non ebria parcit Turba , novo accensi tunc debile fomitis astu Incaluitque jecur, tumidumque incendia sensit. Nec mora , collectis non parca nuper ab esca Viribus , haud ullas tum sustinet ardor habenas: Perque cutem lymphatus abit, nec se capit intus. Tunc Sc Erysipelas 13 Sc membra infestat, & ora: Excitoque tumens deturpat sanguine vultus . Quale solet Colubri fusum per viscera morsu Serpere, & occulto delabi tramite virus;
At gelida infecit postquam praecordia tabo,
Prosilit,atque oculis, frontique,atque unguibus haeret. Id metuens , doctis medicam qui calleat artem Praemonitis adhibendus erit. sic denique rebus Prospicies: vitamque diu tu tabere sospes.
Consiliis namque ille suis tibi plurima solers Praecipiet, quae pota juvent, quae vesca salutem, Atque habiles foveant deterso in corpore vires.
Haec ego , Chalcidicis Siren quä praesidet oris , Haec super dEnaria: Thermis , Stagnisque canebam ^PLoniis: postquam Tauruni c ad moenia Thraces Perculit : & Latias iterum d mordere catenas Edocuit CdESAR , Nomadum dum sanguine turget Hinc Savus, hinc Aquilis plaudit victricibus Ister; Dum domita CAROLUS tandem seritate, subactis Jura Getis potuit , pacisque imponere leges.
(a ) ,Q**ippf tibi non cyathis &c. Consulatur Baccius /.z.c.6. , ubi fuse de hujulraodi Eventis.
( b ) Erysipelas &V.Erysipelas,Ital. 'R.ijipola : Tumor prster naturam,non aite descendens,sed in cute consistens: a bilioso sanguine obortus: colore pallido ia rubrum vergente.
( c ) Tauruni &c. Taurunum,Itali 'Belgrado t Pannonis inferioris Urbs munitissima : Auslriacis armis Duce Eugenio Sabaudo capta Anno 17*7*
( d ) Et Latias iterum Anno quippe 171 6 .fusi primo Ture» fuerant in Campis Acuminci, captä TheniefiS*
, vulgo Tetnefvvar .
finis.

INDEX I
RERUM,
Qua praeis He admtanda in hoc Opere: quarum difficiliores per Paginarum numerum deßgnata , percipientur itt Notationibus , ad quas LeBorem veluti manu ducent Literula Verfibus appofita .
A.
A Buccetus Änaris Fons. Pag.p. Abortus;Hoc,& aliud morbi genus Vide In Indice 11 [. AbyssusAquarum apud Veteres.p.r 3 9. Acheron ; Hunc ( & alia loca pertinentia ad Topographiam Neapolitanam Vide In Indice IU.
Acus Promontorium in iEnariä.p.170. Asnaria cur dici a . p. 3. ctEscuIapius, & Aqus eidem sacrae. Vide V. Aqua . .
äs Cyprium , & unde dictum . p.6. Alaricus ubi fato ' cesserit : ejusdem Thesauri ubi conditi. p.47.
Albula, p.uj.
B. ALOYSIUS GONZAGA , ejus- demque Invocatio, p.ii6.
Aloyfius de Anna Soc.Jesu , ejusque in Poesi stylus commendatus.?.14J. Altilia . p. yr.
Alumen . p.6.
Alumias. Vide Fostlia.
Amaror unde in Aquis. Vide Sapor. Amphitheatrum Puteolanum, ejusque laudes. p.3 io.
Amsanctus. VideV.^?««.
Amdreas Baccius , ejusdemque Elogium . p.i ji.
Antigenes. Vide Franciscus Ftigime-
Antimachus. Vide Simeon Capjcius. Antlia in Thermis, p. 87. Aphronitron. p.gi.
Apodyteria in Thermis . p.84.
Apollo Thermites .p.6p.
Apyron . p.U.
Aqua , quas super Coelos. p.i. in Not. lit.a. Unde ejus virtus . ihid. Aqua Thermopylarum Herculi Sacra . t- 68. Cutilia Saturno - Veronen-
piotAvenionensis Senarum Nymhis: Juturnas in Latio. p.7t. Aqua Appia a quo dicta: unde , & quando Romam inducta . p -7 5 -,& 76. Martia qus,& a quo habeat nomen. p .8 8. Aqua cur hsec citius , ferius illa calcat.Vide Calor. Natura sua sine colore. Vide Color. Sine sapore, p. 137. Ejus origo . p. 13 7. , £>7 seqq. Marina qui naturaliter dulcescat, p 140. Qua etiam Arte, p.eid ., & seqq. Per quem ad Centum Cellas adductas p. 143. Quo tempore , & quo pacto examinanda: Aquarum qualitates. p.i yo., £« 7 seqq. Aqua Lactea in Cardia . p. 148. Neusols in Dacia Viridis, Lutea in Saxonia . pag. 1 3 y. Sanguinea , Rubra mentem laedens , & Vinosa . Vide Fani . Amsancti qualis, p.i 56. Picntis ft*ti- da . p. is 7- Bajana Camphoram re-
. dolens, Methones odorata . p.i y8^ Enatae Terrsmotu, & ab Incendio. p.2.46. E frondibus Arborum proveniens . p. 147. iEnaris aiib translata cujus virtutis sir. p.r70. Nili asservata in Thesauris Regum Babylonia:. p.171.
Aquila:, Romanorum Signa, Unguentis perfuss . Vide Unguentum.
Aquisgranum unde dictum ; Hanc, & alias Urbes ab Aquis denominatas Vide V. Urles. ^
Arenas mira: Virtutis in Aünaria . p. 2.4.
Arente medies ejusdem . Vide In Ind. II. ■
Armenis. Vide Foffilia.
Ars exstillandi unde primum per Fabulam. p.t 54.
Arx Luaris invicta . Vide Inarime.
Asphaltis. Vide Foffilia. fit Cybel«. p. po. Clusina aEscuIa- Aremus Flumen . p.i 67•
S 3
Atlan-

I N
D
Atlanti* In(ula.?.73.
Atria in Thermis. p- 9 °'
Atriola ibidem. ?.8i.
Aucupia diversi generis. p. 47., & feq. Auctor, & ea qua ad eum pertinent.
?. II 4 - . >» 6 ., 167., i * 8 ., i 6 9 . ,
r4S-.es'
Averna unde dicta, & unde nigrantia. ?. I 34 .,& 137.
Avernus Lacus in Campania. Vide V. Lacus.
Aula; in Thermis .p.tg.
B.
B Alinea qua, & unde dicta, p.9. In Not. Iit.a.
Balnea Enaris quot. 7.9. Eorum na- mina , Situs , Qualitates , Virtutes, & Usus VidC In Indue II.
Balneis naturalibus utendi origo unde , & quibus tribuenda. />.66., A seqq.
Balnea calida quare dicta Herculana. />.67. Qui primi arte paraverint. p. 71, Eorum aliqua, ut Davidis in Palastinä ,Gracorum . p. 71. & A- tlanria Infula.p. 73. Primus usus apud Romanos, p.74., & seqq- In inorem Gracorum Roma qua primi» extructa . P-77..& 76. Quando, & a quo in usum medicina conversa . p.76. Hac tantum primis seculis fuere pro MedicinS Romanis . ii. FrigidS lavari quando , & a quo institutum . p.%6.
Balnea , & Aqua ad illa apra diversarum Regionum, p. 57. , tisq. ad p.6t. deinde p. 67. 6 S. 70. 71. 104. usque •d p.107.
Balnea Medica arte parata, scilicet JDiscutientia , Adstringentia , Relaxantia, Refrigerantia, Humectan- tia , Siccantia , Anodina , Corroborantia E succis Herbarum , Oleo, Vino, & Lacte.?. 96. Ex Aceto,Defruto , Hydrolao , & Sanguine humano . p.97.
Balnea , quo Animi, Corporisque paratu subeunda, pro cujusque ata- tis , sexQs, virium , temperamenti condicione, ac modo vivendi.?.iz7., fy seqq. . Servanda tempora , quibus illis utamur,& qua cavenda.p.13 r., & seqq. . Non utendum line neccth-
E X I.
täte. 7.135. Quä horä subeunda.
P‘i 3 6. Qui modestis , habitu cor. poris , ac pietate, ib. QuS cautioni tb.J& 7.238. Qui munditie culta esse debeant . ib. . Quo calore ferventia./». tjp.Quä diligentia prfparanda» ib. 9 &p. 140. Quo positu corporis in iis morandum: & Desectus animi* qui solent inibi accidere, qui cavendi . ib. Qua temperantia ibidem necessaria . />.141. Vulnera , & ulcera in iis qui curanda.ii-.. Semel selecta non commutanda, ib. Quantum temporis in iis insumendum , pro conditione Balneorum, Morborum, ac Personarum, consilio Medicorum statuendum.p. 141., A seqq. Iteranda sequenti,ubi primoanno non suerint utilia, p .i4J.,& 146. Materies colloquii ad sallendum tempus in iis- p.^seqq. Quid agendum ASgro ftatim ac e Balneo «gressusest,7.2* 6» Qui Victus, Somnus. Vide \.Vt&us 9 & Somnus. Quibus exercitiis vacandum , & a quibus abstinendum, p. 2.68., & seqq. Quibus Eventis , sea Symptomatis Ägri quandoque in Balneis succumbant, eorumque remedia . 7.279. , (*f seqq .. Quid agendum Convalescenti post usum Balneorum. 7.300., & s e M', & P'l 14*«
&seqq.
Balne® privatas olim Roma quot, stt Not. p. 76. lit.l. Quot, & quales gra- tuitb dat® Pop. Romano a M. Agrip- pä. In Not.p.pj. Ht.e.. Pensiles quas, a quo inventa , & quo luxu constructa. 7.78., in Not . lit.b. e.
Balneator qui diligentia curare debeat Balnea./».2.3 8.,A seqq.
Bauciades. 7.52. •
BENEDICTI Eminentis. Cardinalia Pamphili! Elogium. 7.14.3. , &feqp
Beniamin Gracus S.Tesu ad edendum Carmen DeVennttone invitatus . 7* 48. in Not. Ut. d.
Berecynthia , ejusque documenta Auctori circa Calorem in Aquis per Fabulam commenta. 7.12. j., (ssAjf. Botane . 7.10.
C.
C Adniia. 7.6.
C^SAR Havalus Histoni! Mas
chio,

1 tf D
chio, ejusdemque Elogium. p.iy j., & x 6 o.
C. Cassaris Villa . Vide Inite. IV.
C. Marii Villa. Vide Inite. IV.
Cajetanus de Argento , ejusdemque Elogium. p$i.
Calidaria in Thermis.r« Not.p.i\,Ut.c.
Calor unde in Aquis Asnarias fabulose, p.t 17. De eodem in Aquis gei??- neratim opinio veterum Philosophorum , aliorumque Anonymo- rum.p.rrp. Atomistarum . p.izo. Gratiani, Renati DesCartes. p.
1 xi. ,Sc saj. Grifonii . Mi., & in Not. Bergerii. 7.114. ,& ny. Verior sententia exponitur. p.ix 6 ., feqq. . Unde major, vel minor casor in Aquis, p. 118. Unde Aquas citius alite , alis tardius caleant. f. 119.
Carolus de Franchis, eidemque adhortatio ad sequendam Auctoris sententiam . p.ij 6 .
Carolus VIII-Gallis Rex toto pene Neapolitano Regno potitus, p.yj.
Caves in Thermis. p.85.
Cavernula pestifera prope Dacum A- nianii, vuigb Grotta dei Cane.p. 105.
Centum Celias a quu condirte . p. 145. in Not. lit.b.
Cercopes, p.?.
Ceroma in Thermis. 7.91.
Chabura. Vide Fonj.
Chalcanthon . p. 6 .
Chalcantias . Vide Fofftlta .
Chalcitis . p.i 48.
Chalcis )
Chalybe ) Vide Fojfilia.
Chryseis )
Circus in Thermis . p.79.
Claudius Fovetius, ejusdemque Xs-
vum Syfiema Aquarum . p.zqj. ^
Color unde in Aquis jEnarias fabulose, f.n!.. Nullus a natura in Aquis:& variy de eo Opiniones.p.i 19.,& /*??• Generarim Primi colores an a Luce , & quo pacto .p. 13 o-.Cjs' feqq. Unde Medii colores, p.t j a., & /»^.Unde tamen Color in Aquis , & unde diversitas, p- 1J ?•, &s e 1 i-
Comitia pro eligendo SupremoModera- tore ab Asseclis Religiosarum Fami-1 liarum per jocum habita in Aanariä, ad fallendum festivi tempus.p.iu.,
&s*qq.
E X k.
Commotia Nympha. p.70. Conisterium in Thermis p. 91. Constantia Havala , ejusdemque Elogium. p.yi., & feqq.
Constantinus M. Cadar Balneum humano sanguine parandum respuit, p. 97.
Constantius Pulchareilius Soc. Jesu Massa: Delubrum Carminibus celebrans . p. z15.
Coriceum in Thermis. 7 » «ot.p.po./it.d. Cremata in Asnarid. p. 44.
Crypto-Porticus in Thermis . p.87. Cutilia . Vide Aqua.
Cyane . Vide Fons .
Cybele Aqua eidem Sacra. Vide Aqua . ^
D ASdalus Thermarum Structor.
p. 6 9 .
Defectus animi in Balneo. Yii.Balnta. Dista: in Thermis . p.iq.
Diapasma ibid.. p.91.
DEIPARA VIRGO , ejusdemque Imploratio, p. 5 ;6-
Discus in Thermis . p.81.
Dominicus de Ludovicis Soc. Jesu ad resumenda Poesis studia impulsus. f.jt 4.
E.
E Duardns Brovus , ejusque Relatio Itinerum per Europam.p.iqj. in Not. Ut.a.
Elajothesium in Thermis. p. 91. ELISABETHA MARIA Wulfem- putelia Serenissima Imperatrix , Sc Regina, Carolina Balnea petens. p.
108. , & feqq.
Ephebeum in Thermis, p.90.
Epopeus Mons Luaris . p.6., & 7. Equites Balnei, vulgb Cavalieri dei Bagno . In Carmine Prodromo p. 5. Euboicum mare , & unde dictum, p. 4 - in Not» lit.a.
Eventa in Balneis, eornmque reme- dia . Vide Balnea : & quas sequuntur per intemperantiam victus post curationem, 7.319 .,& ito. Eumelis . p.ir.
Euripi in Thermis . p.ioj.
Eutaxia . 7.174.
Exedra, ibid. p- 79 - _
Ss » Ex-

I N D E X I,
Experimentum ad dignoscendas qualitates Aquatum quo tempore , St modo faciendum . Vide Aqua.
F.
F Erdinandus Consalvus . p. yj.
Filtratio Aquarum . p. iji. Flumina Lusitanis celebriora, ac medica virtute prydita .In Cnrm.Prodr. p. 4 . , & a tergo.
Follis Ludus. Vide Indic. Descript. Fontes culti ut Numina, p.70. Diis sacri. ii.,&p.6i.,& 147-Eorü mira- cuia.p.7o.CaIidi,& Medici inLusita- niä.p. 1 yo. ,&•% f 1 .FousJ ut urnp,ejuf- que usus in Rom.Sacrificiis.p.71. A- poni. p.i 33. Joppes in Palsstini sanguineus. p. 1 j4. Ruber in /Ethiopia, qui potus mentem ltedit. ih. Insanus apud Troglodytas. p.147. Vino fluens in Infuid Andro . p.149. Cyanes in Sicilia,ejufdemqjMetamorphosis. p . 157. Chabura: odorifer , & unde, in Mefopotania - p. 1 58. Flammifer in Polonia . p.z 47. , & 148. Fatidicus Mutina. p.r.48., 14p.
Fomenta > p.iy.
Fossilia Nympharum nominibus poetice expressa, p. 1 7 r . ,&■ seqq. Francilcus Blondelius, ejuique Descriptio De Thermit Aqttisgrani.p.zSi .
S. FRANCISCUS DE BORGIA , ejusdemque Invocatio . p. 165. Francifcus Capuanus , ejujque erga Poe sim studium . p.j 18.
Francifcus Euiaiius Savasianus Soc. Jesu , ejusdemque mors defleta . p.
*15-,& Zgo. , & seqq.
Francifcus Grimaldus Soc. Jesu, ejusdemque Opinio de Coloribus . p.
iji.
Francifcus Frigimelica sub Antigenaj persona Metallicorum Balneorum arte paratorum Inventor, p. 98. , (jfseqq.
S. FRANCISCUS XAVERIUS , ejuique Invocatio. p.i 64. , 6/i6y. Francilcus de Zuziis Soc. Jesu , ei - deinque adhortatio. p.z 14. Fridericus Rex , ejusdemque Insignia in /Enatia defensa . p.yz.
Frigidaria in Thermis./» Not.p.t^.li.c.
G.
G Elas Sicilis Fluvius. -.157,
Georgius Binghius. ejusdemque Victoria ad Pachynum . p.zpfi. Gigantea: Rupes in /Enarid . p.44. Glans Cathartica . p.19 4.
Gleba Armenia . p.6.
Guttus in Thermis . p.91.
Gymnasia ibidem . p.94.
H.
H Alcedonif dies . p. 47., ‘t itt
Ifot. Iit. e.
Halter in Thermis, p. 81. .
Hannibal Marchesius , ejufque Opera Italo metro conscripta . p.i 61 ., & 1 61.
Harpastum in Thermis. p. 8z.
Havala familia quare prajsit Arci JE* naris, p. y4.
Hemicycli ibidem . p. 84., et 91. Herbarum Elogium . p.19 o.
Hercules an. primus Balnearum Inventor, p.67.
Hippodromen in Thermis. p.Ap. Homothermon . p. 6 g .
Horti Botanici Capimontaniab Dominico de Amato Soc. Jesu periti ili ms Pharmacopolä restaurati, & ab Eu- lalio Sotan, j. commendati, p.zgo. Horti Cluvii, & Lentuli. Vid • Ind.If'. Hyale . p. j 9.
Hydrargyron. p.101.
Hydrargyris . Vide Fosßli ». Hydrea.p.i7.
Hydreumaca . p.74.
Hydria in Thermis . f.qz.
Hydrochous. p. S y.
Hypsthra in Thermis, p.gf. Hypocausta unde dicta./» not.p. 8. Ut.e. Hypocausta Luaris- Vide Indic. //.
I-
JANUARIUS Mar. inclytus in
Amphitheatro Puteolano Feris objectus, St iliasfus. p-i r°- S. IGNATIUS DE LOJOLA,ejusdemque Invocatio. p■ t tf- Inarime, ejusdem Sirus,Nomina, Conditores, Incola:, Ambitus,Lt Fertilitas, prsfertira Vini. p.j., fyseqq., S P.4C-

I N. n
&s‘M- Fossilia. p.d.Balnea, Hypocausta, Arena quot. p.p.Ama;- nitas. p. 45-, &ftqq-- Quare olim Prochyta; unita, & deinde ab illa se- juncta.p.i q.,& feqq. Lo.ca Venationibus, Aucupiis, & Piscationibus apta. Vide Ia Indic. Deseris t. Arx adhuc invicta, f.ji., {s 1 />??.Eminentia in Aquarum virtute supra cteteras Regiones . p. 104. Quibus tantum Balneis assurgat, & quare. p. 107. Ejusdem votum pro excipienda Serenissima Imperatrice. p.tio. Glotia singularis a duobus Rom. Pontificibus (fervatis, nempe INNOC. XII.. p. »7°., & feqq.: & INNOG. XIII.. p. no. , & feqq. Qui honor perpetub illi debitus, p. 11 a., & feqq. . Unde Calor in Aquis ejusdem., p. 12.8. ,
, & iri not. l't. *. Specimen Aqua; colorata prabens . p. i?6. Saporum. p. 149. Quare ut Nympha cateris omnibus prasit in Insula , p.171.
Innicus Havalus , ejusdemque Elogium. P-S3-
INNOCENTIUS XII. P.M. sanitati redditus Aquis ^Enaria Romam phaselo quUra citissime advectis. Vide Ind. Defcript.
Insula Fortunata . p.r.47.
B. JOANNES FRANCISCUS DE REGIS , ejusdemque Invocatio. p. 178.
JOANNES V. Serenissimus Lusitani® Rex , ac faivssum pro Eodem omen . p. 4;. Ejusdemque patroci- lliumJequisitum ( prater ea qua dicta Innt in Literis nuncupatoriis r & Carmine Prodromo )p. 1 63., 1 64. , rr. 5 -, r.r.6., Z 77 -, 278. ,& 300.
Jo:Baptista Balbus in Neapolitano Ar- chigymnasio Professor . p. 147.
Jo: Baptista de Benedictis Soc. Jesu, «jusque Philosophia commendata .
113.
Jo: Baptista Borti Soc. Jelu, eidemque
. Invitamentum,ut Fontinalium suorum Musas, deducat ad INNOC. XIII. recuperatam, fEnaria Balneis valetudinem celebrandam, p.ni.
Jo: Baptista Humellius , ejusque Lucubrationes. p.zji-
Jo: Benedictus Grundelius , ejusque Scrutinium Medicum, Phyfieum, £b>. micum . f. 1 j j.
E X I.
Jo: Christophorus Straussius, ejusque T herma Carolina . ?.Z 53 -
Jo: Floyerius , ejusdemque Opera. ili 4 .
Jo: Gratianus, ejusque Examen Aquarum Patavinarum.p.151. in Not. iit. 4 .
Jo: Jovianus Pontanus , ejusdemque Carmina, & Villa in JEy arid . p.y/.
Jo: Paschalis , ejusdemque Tratlatus De Thermis Borhonicis.p.xy^.i n Not. iit. e .
JOSEPHUS Serenis. Brasilia Princeps ad Operis coronidem commemoratus. In Carm.Pxodr, p.7. a teri. & 8 . 7
Julia Mamma;® Villa; Vide Ind. IV.
Julius Jasolinus. Vide Podalirius.
Juturna , ejusque Fons . Vide Fons.
L.
Aconica , & unde dicta. p.S. Lacus in Aznaria Aucupiis ce* lebratus. p.47. Cutilias Saturno sacer . p.70. Anianus in Campanid . pag, 105, Asphaltites . pag. 156. Palicorum in Siciliä . pag. 1 77. Avernus in Campania . p.iq6. , £7 303. Mirabiles inLusitaniä.p.z jo.,e( iy i-.
Laurus enata ad Vitgilii sepulcrum. P- is-
Leges servanda in Balneis . Vide Regula .
Leucogee . Vide Foßtlia .
Liguris vallis in iEnariä . p. 48.
Lomentum in Thermis. p.gz.
L. Sylla cum i"e DictaturS abdicassef^ Puteolis moritur, p. 309.
Luculli Villa . Vide Indic.iy.
Ludi Lampadici habiti Neapoli.p. 13-,
et feqq.
Lusitani a quo dicti. In Carm. Prodr, p. z.
Lux quo pacto caussa Colorati . Vide Color.
Lyncestis fluvius , cujus Aqua ebrios reddit. p. 147. ,
U.
M Agnes . p.6.
Magnesia. Vide Foßlia.
Mar. Agrippa primus Thermas in Urbe construit. Vide Therrna .
M. Tuli. Ciceronis Villa , Academia
di-

Index I.
dicta . Vide luite, IV.
MARIANNA Serenif.Lusitanie Regina , cujus tutela se Auctor commendat. In Carm. Prodr. p. 8. a ter%. Marontis Saxa in iEnaria. p.t.
Medici quando , & a quo Romam ac- cersiei.p.76- Quiconsulendi. />.144-, « 14J. Quä constantiS mederi de- beant.p. 14fi. Qua prudentiä.p.31 J. Meditrina. p.i6j.
Michael Angelus Cardinalis de Comitibus,qui deinde P.M.sub INNOC. XIII. nomine , iEnaria Balneis sa- t nitati redditus, p.i ro., Cs’/Vjj. Michael Mondegajus Soc. Jesu , ejus denique Elogium, p. i»i. ,in Not. lit.a. , & srqq.
Miliariain Thermis. -.84.
Misy. p. 148.
Myrmecum Scopuli in iEnariS. p.8.
N,
N Ajades Ausonias an Balnearum Calidarum Inventrices . p.66. Narcissus in Fonte a se ipso deceptus. p. no.
Natatio in Thermis./>.!8.i» Not.lit.lc. Nazarius Caro , ejusdemque mors deplorata . f. 144.
Neapolis ,& a quo fundata, p.i j. Nehemias Grevius, ejusque Ttaliatus De Sale Catbartico . p. zyj.
Nerine . Vide Foplia.
Neusola.Vide Aqua.
Nicolaus Cirillus in Neapolitano Ly- ceo Professor. p.i 47.
Nicolaus Parthenius Giannettasius Soc. Jesu , ejusdemque Elogium, p. 175-, in Not. Iit.a., C, & (eqq. Eidem justa poetice persoluta. >5. Nicolaus Vallerius q ejusdemque Tentamina Vhyßo-Chymica circa Aquas Thermalet . p.zjrj.
Nili in Thermis . p.87.
Nitrum, p.6.
Numicius,ejusdemque Aqua sacraAn- tiquis. p. in.
Nymphaea, p. «8.
-lympharum Lares in Lnaria.p.7.
O.
O Bjurgatio Luxsts Roman., p.93., 1 ly-
Oceanus Aquarum Origo > p. 140, Ochra fossilis . p.6.
Ochra Flumen . p. 1 J 5- Ochre Nympha. Vide Foplia .
Odor unde in Aquis Asnarias. p.ul. Teter generatim unde. p.ijf.,&
1 jd.. Suavis . p. 1 60. Sparsu« ia Balneis , & a quibus . p.i jy,
Ops Macer. p.ji.
P.
P Aian quod Carminis genus.p.jy.
Paganica in Thermis . p. 81. Palasstrse ibid.. p.79.
Palicorum Lacus . Yiie Lacus.
Pallas an Balnearum Inventrix . p.66 • Parthenope, p.$.,& p.t z.
Pelasgia ,& unde dicta. p.i 58.
Pelves in Thermis . p.qi.
Peristyla , seu Peristylia in Thermis- p. 80.
Petrus AlvarusCapralis Brasiliam de» tegens . In Carm. Prodr. p. 8. Pharmaceutria. Vide Ind.Deferip. Plentia . Vide Aqua .
Pindarus , ejusque opinio de Calore in Aquis donarias. In Not. p. 118. Iit.a. Pila in Thermis. p. 81.
Piscatio qualis, & ubi. p.S°.,& Ji.
P i sonum Villa . Vide Indic. IV. Pithecusa;, & unde . p. ].
Pityusa:. p.joo.
Platea: in Thermis . p.St.
Planetas coelestes septem , septem Me* lallorum generibus perChymicos re spondentes. p.pq.,& seqq.
Platanones in Thermis qui, & unde. P■ 7.5-
Podalirius, hoc est Julius Jasolinuk, ejuidemque Genitrix,Patria,& Pre* sessio, p. 1 6 (5., & (eqq.
Pompeji M. Villa. Vide Indic.IV. Porticus in Thermis .p.t 8.
Prochyte ut Nympha Venatricis ha* biru. p.i 6., seqq. Quare Phasiani* abundet. p.ao.
Pronn*a,ejusdemqueImploratio.p.»8S. P. Scipio Africanus Linterni degens, ejusque ibidem Villa. p.l°r- P. Servilii Villa. Vide Indic.IV , Pyrites . p.6.
Q x Hortensii Villa. Vide Iniit.O'-
• St e.

I N 23 R,
R Egna aliqua, Provinciae, Insuis, Urbes, & Arces in Indi is, qua; Lusitano Regi parent. In Carm.Pro- dromo p.q.sfä a Setz.
Regulär medies servanda in Balnei« a quo& quando tradita . p. 77. Renatus Rapinus Soc.Jesu, ejusque Hortorum Lüri . p.ij ?•,>» Not. lit.e. Rima, seu Fissura Rupis , a quL frigidissimus aer in Lnaria . p. j8. Robertos Boyle , ejusdemque Apparatus ad Aquas Minerales. p.zqi. , & zqz.
Robertos Sibbaldus , ejusdemque Statia Fontes.p.zSZ;in Not. lit.e. Romani Balneis tantum ad omnem medicinam usi primis sexcentis annis ab U. L. P 77 -
8 .
Alsugo Terra; . p.14.
Samuel Derham, ejusque Descriptio Aquarum Mineralium . p.2.5 j. Samuel Reyherus,ejusque Experimentum , quo Aqua Marina dulcedo examinata describit ur . ib.
Sandaraehe .p.r 3 4.
Sapor in Aquis K naris unde fabuIosL p.r 18. Unde generatim in iisdem, & quot illius {pecies.p.i}f.,&seqg., & «'itVof.Chynik'urum de eo Opinio. ii; & in Not. Iit. c.y&pag. seq.. Lucretii cum Epicuro . p. 13 8., & feqq. Unde Salsus.». UndeAmarus.p. 146., {j* seqq. Unde Acerbus, Acidus,Pinguis,Dulcis,& Acer . p.14/., &seqq. Satellites Jovis. p. tor.
Schrston . p.17.
Semiramis in Monte Baghistene exsculpta. InCarm. Prodr. in Not.p.q. a tergo.
Simeon Capycius, ejusque mira curatio per Aquas Parvi Qurgitis.p.r8z., & s'H- Siren. p.4.
Solium in Balneis, p. 14.
Sonrnus quantus , & quo tempore per' mittendus iis , qui Balneis utuntur. p.i« 7 - , & r.«8.
Sophrosyne, p.ztq.
Sory.p.i J4 .
E X 1.
Spbsristeriain Thermis, p. 8t.,^ J0 . SPIRITUS DIVINUS,ejusq,Invoca tio.p. z .Ejusdem Virtus in Aquis.». Spongia in Thermis. p.$z.
Stadia ibid.p.79.
B.STANISLAUS KOSCA,ejusdemque Invocatio. p.zz6.
Stasicrates Alexandro M. pollicitus se Montem Athone in ejus imaginem conformaturum. In Carm. Prodr. p. 6. t & in Not.lit.a. , Cet p- e£d. a terg. Strigiles in Thermis, p.qz.
Styptiria. p.rz.
Symaethus Flavius. p.iqS.
T.
T Arquinius Superbus Cumis exu- lat, & moritur . p.303. Taurunum ab Austriacis captum. P*
- zr<?. ....
Teleboas. p. ,8.
Temesia ab Austriacis capta . p.108. Templa Nympharum, & Neptuni Puteolis . p. j09. Dianas , Veneris, & Mercurii in Bajano .p. Irr. Tempora servanda pro usu Balneorum, & qiiffi in iis insumenda. Vide Bal-
Tepidatia in Thermis. 85.
Terra:motHS,& ejusdem caussa.p.r z6., {a" 117. Ut ab illius vi Aqua eruperint . Vide Aqua .
Theatridium inThermis.p.8t. Thermas, & unde dictar .p.r. Quae ih Sicilid - p. 69. Selinuntis a Dasdalo constructat. ii.. Earum Inventores, p.72.. Quae primas, & a quibus Romae posit S.ln not.p. 7 6. lit.l.,& p. 77* Neroneae, p.78. Antonianae, Agrippina, casferasque sexcentae. p.7q.,& 80.. Diocletiani per singulas suas partes descriptae. »., & p.seqq.sEnn- riaequot, earumque Virtus. Vide Indic. II. V. Hypoeaufian Thermopylas, & earum Aqua; Herculi saerte. Vide Aqua.
Thermites. Vide Apollo .
Trichitis. p.ZZ.
Trichoron. p.89.
Trigon in Thermis. p. 90.
.Triumphus Pompeji M.Spoliisgemmarum . p.79.
Typhoeus Ainariae suppositus . p.V - Tyridates Armenia; Rex ab Nerone
in

I ?f D E X I.
in Puteolano Amphitheatro Spectaculis exceptus . p. 310.
V.
V Arghiadat,ir ut studia quandoque intermittant.
Venatio. Vide Indic. Descript .
Versura ii, Thermis . p.ti.
Victoria in Campis Acuminci relata ab Auftriacis . p.109.
Victus eorum,qui Balneis vacant, qualis, quando, & quA temperanriä. p.i$6.,&seqq. Qui potus post mensam adhibendi ad digestionem, & qui cavendi. p.167., & seqq.
Vina Lnarla. ?-4-, ^ 5 - Virga arborea , St metallica , ejusque usus ad dignoscenda corpora aquis ' immixta , licitus' nec ne ? p. 1 yi. Virtus in Aquis unde.p.a.: & in Aquis iEnaris. p.i 1 8.
Ulyssipo ab Ulyffe condita. InCarm.
Pradr.p. 1. ,& in ATbf. Ut.*.
Unguenta , eorumque diversa genera. p. 1 59. In Balneorum parietibus, aC Soliis sparsa.ii. Iis Militum Roman, cassides, atque Aqaila in Vexillis perfuss . ib.
Urbanus Hiarna, ejusque Brevis Aquarum Explorator, p.zfz.
Urbes ab Aquis nuncupata . p. 6z. % & seqq-
Usus Balneorum quot, p.zf., & j8.
Vulnera , & Ulcera in Balneis qui curanda. Vide V. Balnea.
X.
X Ysta in Therniis.I» not.p.qq.lit.a » Xysti ibidem . p.79.
Z.
7
JLu Et» in Balneis, p.azy.
m ; 1
.r.l
IN-

INDEX II*
Arenarum , Balneorum , Fontium , atque Hypocau- storum vEnana : in quo eorum Nomi?ta , Etymon , Situs , ac Virtus recensentur .
A Re!i£,earum<i;Numera$.p. 9. Nomina, ac Situs, ss.44., & bt°t- lit.c. s'M- Virtus, p. m .,& s e qq-, & in eurum Not. Tempus, Modus,& Regula; iis utendi .P.Z74. Eventa, quibus quandoque succumbunt iE- groti , eorumque remedia. Vide In Ind. I. Y, Balneum .
B Alneum , vulgb D'Agnone . #».28. Baln.S. Angeli,ejusdemque Etymon. #».36 . Virtus. #».217*
Baln. Argenteum.#». 28. Ejusdem ori- go sabulosa./». zg.s& seqq.- Scatebrae. p. xyy. Virtus. ^.190. in Not.lit b.f. 3 P.19X. in Not.lit.c. /.,P.ioo.i» Not. lit.b.fö P. 117. , & z 18.
Baln. Auriferum.#». xjfc Ejusdem Origo fabulosa, p.zg.J& seqq. Scatebra. p. 17 y. Virtus, p.xgz.in Not Jit. c.f. 3 P. 1 99. in Not . lit.c. t P. 2-00. in Not. lit.b. y P. 106 . in Not. lit.a. % P.zi 7. , & 11B.
Balneolum, p. 32. Scatebrae . p- r 75 - Origo fabulosa, p.zo$. 3 & zo6. Virtus . tbid.
Baln. Capitelli. #».3 k., t in Not Jit.a.
Virtus . p.t 08. ' -
Baln.Castilionis , & ejusdem Situs, & Etymon.#».z j.^des,Cursus,Fossilia, quibus imbuitur,& Qualirates.#».i 4 * Scatebra. #».175. Virtus . p. 189. in Not. lit.a.c , 5 .Z., P.J90. in Not.lit.c. y P. 19?.*» Not. Ut. a. e.f^P.199. in Not. lit.c. e.iJ.^P.ZOO.in Not Jit. a ., P.LiL., & zx 3. Ejusdem Aqua in clysteribus adhibenda . p. 294. Baln. VuigbDe//d Colatas ejusdem Etymon , & Qualitates. #».3 4. Virtus.#». I 92 .in Not.Ut.e. 3 P.i gg.inNot. lit.b.c.f.g.h.i.mP.zoo.in NotJit.b.c. Baln, Vulgb Del Cotto , & ejusdem Etymon, & Virtus. #».32.,?. 190- in Not.lit.b.d.f. i P. 192* *» Not. lit.b. e. M-, P.202. in Not.lit.f.y P.r.04., 6*
•b oy ’
Baln, Cythar^Bc ejusdem Sicus.f.27.
- .1 r
Aides eidem apposita;. #».42. Scate- br® . #>. 17y. Virtus . p.i 99 .i n Not. lit.b.g.h.k.l. 3 P .Zo6.in Not Jit. a.P . 208. Ejusdem Origo fabulosa , atque Etymon . #».213., ^214. Virtus. ibid. y & #».215.
Baln. Ferri , & ejusdem Scatebra;, atque Etymon . #».34. Virtus .#».1 89. in NotJit.a, b. y P.i gi .in Not . lit.cf.g. 9 P.i 94., A* *»* Not.lit.a.y P.i gg.fö in NotJit.a.m.yP.zoö. in Not. lH.a. y P»
210. y&ZlJ.
Baln. Fontanum, & ejusdem Situs, Qualitates , Foffilia, quibus afficitur,& Virtus genera tim.#».2 3. Virtus peculiaris .#>.192. in Not. lit.c. e.,P. 193. in NotJit.a. d.h, 3 P.202. in Nos, Ht.f.yP.zo6. in NotJit.a ,, P. 207., P. 211., & 212, Ejusdem Aqua in clysteribus adhibenda .#».294,
Baln. Furnelli,&: ejusdem Situs, Etymon , Fossilia, quibus imbuitu r, 6c Qualitates.#».22. Ejusdem A 2 des. #>. 42. VirtUS.#». I 89. in NotJit.a.c.e. P. 190.?« Not.lit.a.c. 3 P.igg. in Not. Iit. a.d.e.f.h.i.k.l. ,P.2oo. in Not Jit. a.b *, c.y P, 207. i» Not.lH.d. e.y P.21 5. , ^ 216. Ejusdem Aqua in clysteribus. p. 294.
Baln. Gingivarum , ac Dentium , eorundem Situs, Mixtura Fossilium, Etymon , & Virtus. #>.27.
Baln. VulgN DiGradone. #».36. Virtus . #».209.
Baln.A Medio Via, & ejusdem Situs. #».32. Virtus . #». 189. , & in Not. Ut. a ., & e. , P.197., & 198. ; ubi dc tempore,quo illo urendum.
Baln.S.Montani, & ejusdem Situs . p. 3 3. Virtus. #». 189., & in Not. lit.c ,, P- 207.,^ in Not. lit.d. e. P.217.
Baln. Nitrosum. #».38. Scatebrae.#». 175. Virtus. p.igo. in Not . lit.d.> (f P.igi. in Not. Ut.a. b.
Baln. A parvZ Ulmo,& ejusdem Situs, Origo fabulosa,& Tempus illo utendi.#?^ 5.Virtus.#».!89.,^? inNot.lit.K T t e. g.

Index II.
e.A., P.i 90. tn Not. lit.a. c. e. t P.iqt. in Not . /if.r. d. e.$.,P.* 9 l-* n
a. b. d ., P. 194., 19 S* (ubr modus adhibendi hoc Balneum^ 196.,^ 1 97.
Baln. Parvi Gurgitis , vulgo Gurgi- tello . p . 9. Ejusdem origo fabulosa, p.ii. , &* seqq* .Unde illi Nomen, Calor , Sc Virtus. £.zi.^Edes , in quibus excipitur, p. 42. Scatebras, & Virtus generarim« £. i74» Situs, Mixtura Fossilium, & Virtus prsci- pua.<i P.i 7?.ufque £.18?.Ejusdem,
aqua in clyüeribus . £.294.
Baln. Plaga; tornans. £.3?. Virtus. £.1 in Not. Ut . a. , P.i 90. in
Not . Ut. b. d. e . /. , P.i 91. in Not. Ut.
b, c. d. e. f. g ., P.i93. i» TVot. lit.c.d. §., P. 1 94. i» iVof. /if.0. d P.2,00. usque ad zog.
Baln. Pontani, & ejusdem Situs. £.37.
Virtus.£.192.,£9* 193.*« Not.lit.h.f. Baln. S«Restitutas, & ejusdem Etymon. £.3 3. Ädes apposit».£.4x. Virtus. £.2,17.
Baln. Saxi . £.3 £.
Baln. Sinagalla?. £.33. Mixtura Fossilium . ibid.y et £. 34. Scatebra. £. 17y. Virtus . £.2.07. in Not. Ut. d. e ; L-
Baln. Soliceti,& ejusdem Situs , Fossi- lia.£.3 6. Virtus. £.19*.*» Not.Ut.b.e ., P.193. TVot. /rt. 5 ., P. 107. M Afof.
Baln. SpeluncD,ejusdem Situs, & No- unna.£.i5.Scatebra:.£.i7J.Virtus.£.
1 §L., et i» Not. Ut-b. , P.107. in Not . lit.d.e. g»b. y P.208. in Not. Ut.b. Quo tempore illo uti possumus, ibid., et in Not. lit.a.
Baln. A Stomacho dictum,vulgo etiam Del Cappone^fk ejus Etymon,Scate» brar, Qualitates , & Virtus . p.z6. 9 & in Not . Ut. b. c,y P.iBX. in Not. Ut. g. , £9* P.i 89. in Not. lit.a. d. e.
Baln. Vulgo DelSuceellaro , Situs , & Scatebra?. £. 3 5. Virtus, p.i8g. 9 & in Not. Ut. a. f. , P. 191. in Not. Ut. b. g., P.i 93. in Not. lit.a. c. f. b. , P. 203 . in Not.Ut.d. e. r & P.^4.
Baln. In Valle Umbrasci, & ejusdem Situs,Etymon,Lc modus illo utendi. £.32. Virtus . £.199. in Not. Ut. b. e* k. m.
F Ons Nitrosis,& ejus origo fabulo- fa.£.3 feqq.Vivtus generati m in Not.p.% p./if.^.Erymon. £.41.Scatebra. £.177. Virtus pracipua . £. io 6. in Not. lit.a.
Fons Retis. £.32. Virtus . p. 206. itf Not . lit.a.
H Ypocausta,seu Sudatoria quot. £. 9« Eorumdem nomina. £.42., & s e qq. , & in Not. ibid. Virtus. £.218. usq. ad p. 222. , £9* in earum Not», Modus , & Regula? iis utendi. £• 274.Eventa, quibus quandoque succumbunt ^groti, eorumque remedia. V. "Balneum In Indic .
I N-

INDEX III.
MORBORUM,
De quibus in toto Opere sermo •
A. !
A Bortus. Mi. Firr.13.Idem per Periphrasim. P. 11 r. Ver. r. Abscessus. #>.ro. 0.3. Et in variis corporis partibus . p. 177. v.i fi., &seqq. Achilleum Ulcus . Vide Ulcus. Adenes , Iral. Seros cie. p.ig 6 . v.q. Albentes Fluxus . Vide Fluxus. Alopecia, Ital. Pelatina , b Calvizio. p. 2.26. v. 25. Eadem per Periphrasim. p.zoo. 0.17. , gfp.zoi. v.i. Alphos, Ital. Morfea . p.zo 6 . 0.27. Alvinus, Ital. Chi patisce di Pondi , osia Tenesmo . p.zoS. v.zz.
Ambustio, Ital. Scottatura , per Pe- riphr. p.zei. «.14., &seqq. Anasarca , Ital. Idropifia . #>.222.0.12. Ancyle , Ital. Ancilofitd .p.zt 3. V.I 5-, & />y ? .
Angina . Vide Synanche.
Antiades , Ital. Scrofole , Z Gangole. p.
arz. v.i.
Aphtha , Ital. Ulcere di Bocca. p. 203. v. zz.
Area, Ital. Pelatina , s Calvezza.p.zot^. v. 13.
Argem a , Ital. Ulcere sanguinoso d*oc- chi . p.zo 3. v. j.
Arquatus Morbus . Vide 'Merius. Arthritis , Ital. Artetieai p.zzz. 0 - 7 -, & per Periphr. p. 181. v. 9. , &p-
Z17.V.J.
Arthriticus, Ital. Artetico.p.i 94.0.1 3. Articularius, Ital.Artetico. #>.219.0.18. Ascites , Ital. Idropifia d'Utero. p. 179.
V. z 1 . , & per Periphr. p. zzz. o. 19. Asperitas Cutis, #>.197. o.13.^#>.20 fi.
v.z 6 . , &p.zn. v.zq. , z 6 .
Asperitas Pectoris. #>.191.0.4. Asthma. #>.i8i.o.j. , & per Periphr.x. z 9 z.,v.q.,& seqq.
Atheroma, Ital. Ateromo . #>.188.0.7. Atrophia,- Iral. Emaciazione . p- 178. *• u., & per Periphr. #>. 17 9. o. 9., £7 feqq. t&p.tS«. V.fä, &ßqq.
B.
B ilis Atra. p.igi. v. 6 ., #>.114.
v.ii. Flava. p.zSq. v.iS.
C.
C Aehexia, Ital. Spezie di Tifichez- za . p.tpS. v.iz.
Cacochymia , Ital. Umor cattivo . p . SAL. v.r 8-
Cacoethes, Ital. Ulcere maligno, p. t 81. 0.7., & per Periphr. #>. sit. 0.2.0., & feqq.
Calculus. #>. 191. v. ir., & per Periphr. p.ig^.v.q. t & 6., p.ziz. o.io., &p.z iy. 0.1 fi.
Caligatio oculorum . #>.197. 0.1 5 . , p.
199. 0.4., #>.2.01. 0.3., £r 4., #>.113. v.8. , Er #>.217. 0.21.
Calor Jecoris per Periphr. p.ziz. 0.4., cf #>.320. o. 3. Intestinorum per Periphr. #>.286. 0.4., et /099., et />.19 J. 0.19. ,et 20. Pratcordiorum . #>.281. 0.7. , et /799., et #>. 28 fi. 0.4. , et 7. Renum. #>. 212. 0.4. Vesicas itidem. i Cardiacus, Ital.- Cardiaco. #>.213. o.11. Caries ossium , Ital. spina Ventosa . p. 187.0.2. , Er 3.
Cenchrias , Ital. Erpete . p.ziz. 0.19. Cephalasa , Ital. Dolor di Testa, p. 199.
o. 17. , et#>.285. o.r8.
Cephalalgia , Ital. Dein- J« Tcfia , p. 213. 0.20., & per Periphr.. f 199. 0.12., etp.zSz. v.z 6 .
Chiragra . #>.207. 0.8., et 9., & per Periphr. #>.219. o. 2., et 3.
Chironium Ulcus . Vide £T Icus. Choerades, Ital. Scrofole. p. 223. 0.17. Cholera. #>.202. o.^L.
Chordapsos , Ital. Colica . #>. 200. 0.10. Clauditas . p. 103. 0.7. , et feqq. , et#>.
Clavi , Ital. Chiovarde depiedi . p.zz%.
o. 14. , ,
Coeliacus Morbus. Vid e Moreus. Colon,Ital. Colica.p.i 81.0.9.,et p.zi 6 .
11.
Tt »
Co-

X
III
Inde
€omltiaI!s Morbus . Vide Morius. Condyloma , Ital. Escrejcenza camos» nelsedere . p.i 96. v.xz., & per Periphr. p. 18 6. v. 26. , ct p.zi y. v.iz. Convulsio , Ital. Convulsione , 0 Sfasi - mo . p.i 97- v.zo. , & per Periphr. p.i 99. v.j.,p. 108, v.z.,p.z 17. ».4., et p.218. v.z%. •
Coryza , Ital. Corizxa , Spezie di Catar- TO . p. 19 ‘J. v.16.
D.
D Efectus Animi . Vide Lipotly- mia .
Defectus lactis in Eoe minis - p. 187.
21.2*. , p.i 9 9. v.7., et p.zi y. v.2. Desperantia Ulcera. Vide E/cr». Diabetes .p.194. v.y. '
Diaphoresis per sudorem , Ital. Tra- fpirazion per sudore . p.298. zi.zo. Distillatio Tracheam iiifestans.p.i 90. ».ii. , et feqq ., et p.zn. v.ij. , et feqq.
Dolores Stomachi. p.214. v.18. Dothien , Ital. Spezie di Eitorzolino. p. 208 .0 19.
Dracunculus, Ital. Dragomello.p.zog. v. zi.
Durities Alvi. p. 191. v.y., p.iop. v.ll-,p.ztj. v.}., et 4. ,p.zi S-v.i., ttp.zq 4. v.j. ,• et />99. Durities Jecoris . p.217. v io., et 11. ,,ef p.gzo. v.z. , et j. Lienis, p. ipy. v. Z7. , et feqq. , p.197.. 0.8. , p. 212. V. ZZ. , k -7 p. 117. V. 10., et ii.
Dysenteria. p. 100. v.ix. , & pe r Periphr. . p.21 y. 11.15.
Dysentericus. p.i8i.i>.8.
Dispncea , Ital. Asima. p.z 1 y. v.z»,
E.
E Cthytna , Ital, Pustula Aelia cute.
p.. 1 94. v. i & ■:
Elephantia , Ita!. Lellra.p.zot. v.i!. Elephantiasis, It4l.2>Wr*.p.it 3 -v. io. Elephas-,. Ital. Lellra . p. 12,4. Entero.cele ,,Ital. Ernia degi’Intestini, p.z 10. v.zy.
Epilepsia. Vide Morius Comitialis. Erysipelas, Ital. Kifipola. p.z2.0. 11.7. Excreatio cruenta, p.aÄp. v.17.
F.
F Ebris . p.zi6. v.zo. , etp.Zgg.v 7. Intermittens. P.Z04. v.z. Notha, Ital. Spuria . p. 1 gf. 11.4. Quartana. »£«<#. Quotidiana . p. 104. V. 4. Tertiana .
Fissura;, seu Rima labiorum. p.103 • v- zo.
Flatus. p.181.11.9.,p.217. 11.10. ,p.221. v. 11., et 12. , et p. 297.11.20. Frigidi per Periphr.p.zo8.».y.,et 6.,etp.zi7 . v.x g. , et zo.
Fluor. Aquosus . p. 1 96. v. 17.
Fluxus Albentes,.Ital.Psrjo&Vnt» Hauche. p. 196. v.16., p. 202. 11.6. , et f. 207. v. y. , et L.
F urunculiis,I tzl.Bitorzslo.p. 1 96.V.6.
G.
G ingiva: relaxata. p.z 04. 11.22., et ZZ . .et p. 2.10. V.I. , et z. Gonorrhoea. p.ioz- V.I z. , p. 1 9y.v.i., p.104.11.16. , & per Periphr. p.110. v. 2 !.
Gravedo, Ital. Corhza , Spezie di Ca- tarro. p. 107. v. 12. , etp.29J. 11.8. Gravitas Aurium , Ital. Sordaggine'. p■ zoy. 1/.9., & per Periphr..p.i 97. v.4,
H_
H Efliicrania per Periphr. p.216« v. 19.
Hepaticus , Itad.fe^ato/a. p. 1.94. v. 1 z. Herculeus Morbus. Vide Morius. Herpes , Ital .Eppete ,, Formica, p.i 81« v. 1.
Hirqui,, Ital.Gaem. p. 199. v.y., St per Periphr .p. ii y. v.ry.
Hoemonhois, Ital.Morfc?. p.ioo.v.t4-> &per Periphr. p.204. v.y., et feqq. Hydrocele, Ital. Ernia Acquosa. p.210, v. pA~
Hydrops ^lttÄ.Idropisia . p.7.1-0. y.I a-,
&per Periphr. p. ,n6. V.17 , e { i^.
Hypochisis, Ital. Cateratta. p.201. V.7. Hyposalca, Ital. Prima spezie d’Idropi- sia . p. 1 79. v.ig.
Hysterica, Ital. Femmina f cbe patisc f malid'ffter« . p.22Z, V. 4.
Icte-

I.
Index HI.'
I Cterus, Ital. Itterizia. p.ity.v.i 5., & per Periphr. p. 191. v. 7.
Ileos, Ital. Dolori Colici . p.zz4. v.iz. Iliaca Pastio, Ital. Colica. p.tg6.v. 9. Infirmitas capitis a frigore.p.zi 1. v. r5. » & 1 6. Memoris. p. rod. v.?., (7 1 4*, &P' 118. u -i 1., et ii.,Vertebrarum . p. zi 6. v. io. Virium, p. r?p. v.i 8., et seqq, p.zo6. v.i 8. Inflammatio Alvi. p . ziz. v. 6. Faucium . Vide Synanche. Jecoris , per Periphr. p. tu.v; 4. , p.187. v. y., - *t P.Z99. v.6. Intestinorum, p. 1.87. *• Lienis, p. 1 £7. v. 6. Praecordiorum, p.n 3 .v.g. Renum, p.ztz. v.4. Ventriculi. p^L» U99. v. 6. Vestes. ihtd.
Inflatio Intestinorum per Periphr. p. 590.v.7. Pnecordiorum per Periphr. p. 189. v*7.
Insomnia, p.zn.v.iz., stp.z88. o.zy., et z6.
Intemperies flammata, p. 181. v.£.Fri- gida. Ihtd. v. 10. Humida capitis, p. 199. v. 13. Frigida ejusdem, ihtd. Frigida spfenis . p.zi z. v.zi. Ischias,Ital.Ja<iti^.p.zzo.i;.i4. J & per Periphr. p. Z07. u.9., et seqq. , et p. Lzz. v.8. , et 9.
Ischuria,Iral. Rrte»r,'o» <j'^rr>^p.i8i. ».6., Lc per Periphr. p. 193. v. 1 i., et iz. 4 -tp.zi 5. v.i 8»
io.,p.ziz.v.zo.,p.rrx. v. itf. 3 p, lio. v.io. , et 11.
Loripedes, Ital. jQuei ehe hanno i pie di torti . p.zi 9. v.4.
Lumbrici, Ital. Vermini. p.zoy.v.zo*
M.
M Acies , Ital. Magrezza. p.17%. v\ io./tp.l9l.v,9., etp. Z03.V.14. Macula; in vultu a Jecore, p.zi 8. v.6. t p.104. v.io., st p.zi 3 . v.6. In vul^ tu etiam a Liene. p 104. v.n ., et p.zi ff.v.tf.In vultu Fwminarum uterum ferentium. p.i98.v.j.j etp.zo#, v.9. , st 10.
Mariscs , Ital. Crefte . p.zi 1 • v. 14. Melancolia per Periphr. p.i 91. v. 18., et 19. , p. 110. v 8. , etfeqq. , p.ziz. v.i 6. , p.zi 6. v.i z., et p. izo. v.i-z. Meliceria , Ital. Meliceride . p. 1 88.v.6» Menstrua Deficientia.p.i 88. 4.^
p. zvl^v. 16. , st seqq.) p.zi 5. V.IO., p. ZZO. V.I z., Stp. zzz. V. I i* Redundantia. p.i88. v.;. , st 4., p. 196. v.rtf. , et 17. , st p.zoi. v.i 7., et i 8. Mentagra, Ital. Itnpetiggine. p.2.07.v.4. Mola , Ital: Massa di carne informe ne* gli Aborti delle Donne . p.zi?. v.i. Morbus Arquatus , Ital. Itterizia , Mal delVArco.p. 191.v.i 8. Coeliacus,Ital. Doglia Ifterha , Mal d'Utero. p.zi 9; v.io. Gallicus. Vide Syphilis. Herculeus,seu Comitialis,Ital. Mal Ca* duco , Eptlejia, Mal di Luna . p.zoo«
L.
L Entes , Ital. Lentiggini, Volatiche. p.ziz. v.zi.
Lentigo , Ital. Idem.p. 193. v.i.
Lepra . p. 117. v.i 5.
Leuce , Ital. Spezie di Morsen . p.zoi.
v. z .
Lichen , Ital. Impetiggini.p.ziz.v.zi. Lienosi, Ital. splenetici . p.zzo. v.i. Lingua; impedimenta . p. 19z. v .i i. Liputhymi* , st ve Animi Defectus, Ital. Svenimento , per Periphr.p,179. y-iz. t etfeqq.
J-ippitudo , Ital. LippHudtne , Ctfpita. P* 1 97 - v.14. s p.zoi .v. y., p.zoy.v.j.,
r f'?. 1 *-*'?' > et P' u 7‘
A-ithiasis , Ital. Mal di Pietra . p.187. »•* 6 -.,&perPeriphr.p.i 93 * v.9. % et
v.y.
Morphsa . p.ziz. v. 17.
Myrmecia , ltzh Formica, p.zi 6. v.i y.
N,
N Äusea.p.i 89.v.z.,& per Periphr.
p.179. V.9., et feqq.)p.Z 0 Z.v.ii, a p.zzo. v. 18, st p.z8z. V.z6. Nephritis, Ital. O0/01" Ke»i.p.i 87.
v.i 6 . ,p.zi 6 . ».n. , p. Z 24 . v.i.,& per Periphr. p. 193 . v. 3., st 4 . , et p. zzo. V I I.
O.
O Bstructio lienis per Periphr. p.
197. v.8.
Oedema , Ital. Tumore Edematojo . p. zi y. v. 14., & per Periphr. p.zrr*
v. 17.
Ophthal-

I JT D
Ophthalmia, Ital* Ottalmia, Mal tsOc - chi. p. 194. V.g. ,, & per Periphras. p. 201. v. y., & 6.
Ossa vitiata per Cariem. Vid tCartes ojfium .
Ossa male inter se cohaerentia . p.zo3. v. z., & ?.
2io. v.4. , &feqq.
Otalgia, Ita!. Oo/sr d'Oreccbi, p.i 04.
v. 24.
Ozaena , 'Ital. Ulcere putrido delle N'a- vici , Ozena ,p,ig6, v. 3. , & per Pe- riph.-.i99- v.y«, 6* 6.,/>.xoL.v.i2., £.216. v.14.
Oxe, Ital. Puzzo difiato. -.194. V.I7. P.
F ^tus , Ital. Guercio.p.19 7. v.i 5., & per Periphr. p. 201. v.6. , zoy. v.4.
Palpitatio Cordis. p. 197. v.26., p.ioz.
V.u. , Cjt’ p.zt 8. V.5. , ^ 6.
Papulsr, Ital. <7okt« Rubea. />.i86.v.L5. Paresis , seu Paralysis , Ital. Paralisia. p.i99> v.i. 9 & z.-, p.zi8. v.18. ,p. 119. v.i. p. 113. v.y. Parodontides , Ital. Bitorzoletti nelle Gingive . p. 203. V. 21»
Paronychia , Ital. Panereccio. P.209.V.
17., & per Periphr. 194. v.
Parulis , Ital. .Bitorzoletto delle Gingive. p.zn. v.i.
Parysthmia , Ital. Scrofola gonfia f ed in- fiammata.p. 223.V.17.
Pernio, sta X.Chiovarda de^Piedi. p.LLZ. v. 14.
Phacos , Ital. Macchia dei volto, p.i 81.
v. 6.
phagedsna , Ital. Spezie di Cangrena . P+ziy. v.2y.
Pheraa Tabes , Ital. Poßema interna , Spezie di Afcejso. p .21 8. v.7.
Phlegma pectoris .-.194. v.io. Phlegmone, Ital. Infiammazione.p>11 ?. v. 8.
Phrenesis , Ital. Frenesia. p. zi 4. v.24. Phthiriasis , Ital. Morbo Pediculare, p . 209. v.22. Atque hoc morbo extin- cti L. Sylla, Pherecydes Tragoedus, & Alcmanes Poeta, ibid.
Phymata, Ital. Bozzolt delle Glandule y ehe fan capo . p. 1 8 8. v. 10.
Pituita , Ital. P lemma .^-.178. v.r.., ^.285. v. 17. Eadem frigida, & tu*
r X nr.
mida. p.zip.v. 19.Salsa, p.ipr.o.io., Cv’p.aoi.v.io.Frigida capitis.?. 211. ,&p-ziz. v.i.
Plaga sordida , & veterana.?.2ii. v.7., & 8.
Piem myris,I tA.Eccesso d' U mori.p. 224. v. 8.
Pleuritis , Ital. Scarmana > Mal d: puti- ta. p. 191. u.J.
Pneumonicus , Ital. Cii patisce di Pol- moni . ?.2i 8. v. 8-
Podagra . ?.220. v.14. ,& per Periphr. p.ii%. v.S. ,?.207. v. 7. , 6” 8. , b p.zzz. o.n. ,& 13.
Polypus , Ital. Polipo , Efcrefcenza carnosa per lo piu dentro dei naso . p.10/. «.4., & per Periphr .p. 202.0.1 3. Porri.p.ipfi.v.y.
PratfocatioUteri foeminei.?. 191 .v.i 3*« &P.117.V.10.
Profluvium Urinffi.?.i93.v.ir. Proptofis,Ital. Procidenza della Sede. p. 200.v.i 3per Periphr.?. 182,V.I., &seq?. > & p. 2o4.v.S.,^r 9.
Psora, Ital.etiam P/ora, Spezie di Scalie. p.i$6.v.zZ., p.igi.v.ip.^f p. 22o.V- 1 2.
P ustula ,1 tal .Bolla.p. IAL.V.14.
R.
R Amex,Ital.£rnia.p.22o. v. 1 y.
Raucitas vocis, p.i92. v. 9., & 1 o.
Rhagades,Ital. Eessure nel Sedere.p. i?r«
V. 2 .
Rheuma,Ital. Catorro.p.igi. v.g. Ructus acidi.p.i 89.v.i y., & sejj. Rugitus Alvi.^.i 89.v.9.
5.
S Anguis consistens, p.204. v.i?. ,&
feij.
Scabies. p.igi.v.ip.^p.igg.v.Z., Sc pet Pcriphr.p. 194.V. 14.,^ p.zzg..v.g. Scabies Palpebraruni.p.209 ». 16. Scabrities Ilnguium.p.i 94.v.14-.^ P- 209.V.17.
‘Scirrhos, p. 188.v. 1 y. Idem in Uberibus. ilid.v. i 6., & 17.
Sibilus Aurram.p.2oÄ.v.i7.
Singultus Stomachi.?.189.v.?.
Sonores aurium.?-i99.v.Ä. jSpasmus.p.2ij.v.8.,?.293.v.i7.,& P et
pe-

X
Inde
Periph.?.2i4.u.&y.
Splenicas horror,Ital« Intemperie fredda di Milz*, p.rz^.v.}.
Sterilitas.?, i 87.V.1 seqq.p,i%%,v.i, 9 & & per Periphr. ?.2ox«v.J 9., &
seqg.
Strangulatio Uteri fceminei. p. 191, v,
1J., & per Periphr. p.zty. v.g. Stranguria sttal.Straguria^Stillamento d' Urtna.p. 1 9 j.v.i 6. , & feqq- Strophos,ItaLTffrmfrri, Dolor d'Intestini,
?.LI 7 -V.Z.
Skruma,Ital.^ro/o/«.?.i 8i.v.4., & per Periphr.?. a 1 ?.v.£2.,?.iz6.v.i.Exu]* cerata.?. i8L.v.W,AD. , A?.Liy.v.
Strumosi,ltaLC?o«:*tfk ?.zi 7.1,. 6. Substillum, Ita!. Stillamento d'Urtna. ?. 21 6.v. 17.
Suffusio,Ital. Cateratte > ö Suffufione, ?. Sycofis,Ital. Efcrefcenza carnosa . ?.2i 9.
i> i 6.
Synanche, Ital.jV&fo«»?«*.?, 1 90.V.1 1., & per Periphr.?. 194.-v.chtz-. SyntectiCU5,Ical. Chi patisce di Deliqn), ?.L 4 v.v.i 7 .
Syntexis, Itzl.Deliqaio . ?.r. 3 c».v.Z. Sy^iVissttoX.MorhoGalltco.p.1 81.v. 11 & per Periphr.?. 188. v. 10., A 11.,?. ri 6.V.Z'.,A seqq.^p.zi $.v,g, , A IO., A?.r.Li.v.L7.,A/k'Kz.
T.
T Abes Pulmonum per Periphr,?.
191.V. j.
T elephium Ulcusv Vide Ulcus •
Tenasmus,seuTenesmus,Ital.PflM^i,!Te- *esmo t Nostr. Premiti. p.i 96* v.io.,& per Periphr.?. 20.8. v. 2,2.,A?. 209. v.i.
Teredo, Ital. Tarlo. ?.2i7.v.2y. Thymi,. Ital -Escrescenz? carnole, ?* 19 5 >
v.Z.
Tinnitus Aurium. ?» 2,06. v» 16», ?•
LI 6 -v.rr,.
Tophus.? .223.11.1 6 .
Tormina, Ital. Tormini i Dolor d y Intesti’ «k'.?.r.iz.v.z.
Torsiones uteri fmminei. p.191. v.13. TremulijItal.Para/^isf. ?.2i 7.V.6. Tumores Gi»gtvarum.?.i 81 .u.si.Scyr- rhost Jecoris per Periphr.?. 177*^* *!• - A?.i87.v.4. Lienis. ?. 19 5 -^
in.
27-, & 2 8., gfp.iio.ii.i:., (^.Linguas. -.181. v.6.,p. -95- ".2.4. ,&p. 203.11.1S., & i 9 -Sctoti.p.iSc.v.i 6 .,
& p.zi 9. v. 3.
Tutlis.p. 185-v.ro., ^7- p.ipz.v.z. Tympanias,Ital. Idmpista secca.p.zzo.v. 8. ,& per Periphr. p.222.11.17. , ?s” ii.
Tympanicus, Ital. Cii patisce Ai dette male.p.iyg.v.19.
V.
V Algus, Ital. Siilenco , Stramlo. p. 219.11.4.
Varicula, Ital.Pe», dilatate.p.zi 7.v.7. Varix, Ital. Fena dilatata.p.i Si.v.J. Criv runi.p.223-«.i2.Testium p. 223.11.1 J. Veneris stimuli, p.zio. v.zo. feu., & p.ziy.v.j ., es" 4.
Vermes, p. 212. v. 19.
Vermina,Ital. Tormini.p.zi 7.11.1 3. Verruca,Ital. P.rro.p. 19 £.v. 4..- Verrucula, Ital. Porretta . p. 219.11. 17.
Vercigo.p.2O0.v. 1.
Veternus per Peripbr.p.28 g.v. 2. Vitiligo,Ital. Morfea.p. 208.11.1 J .
Ulcus Achilleum,Ital.Pinga infanabiln p.zi 3.11.12. Aurium.p 19 j.11.2. Chi- roniumJtal.V/cere maligna. p.iBo. v. 17. Desperans, Ital. Uhere rihlle. p, 216.11.13. Dyfepulotum,Ital. Vicere ribelle . p.zi 1. , v.zo. , K 21., & p. 213.u. j. ,&/e09.Intestihorum,p.i 80. 11.18., &p.zii. D.4.,LingUK. p. 196. v.;., & ^.Marcens, p. zu. n.17., 6' /ejj.Matricis.p. i 80,11.22., ks° p.211. ».17., 6 " seqq. Nari uni. ilid. Perinau. ibid.v.i 9. Renum, ibid. v.z 1., &p.
1 p;.v.6.Telcphfam, Ita). Ulcere maligna, per Periphr. p.zi6. v.if. Ube- ! rum p.i8o.i>.2o.Vesics.p.i9Z. Volvulus.p.220. H.8.,
1 Vomitus.p.284.11.2., & per Periphr. f.
I 89.11.2.,p-I 97.ll.9-, K p.220.11.1 Ji. j Vulnus ferro illarum.p. 182.H.14. ,
ks- p.2o2.il. 20. Ictu sdopi insti- j ctum.p.2Q2.ii.i8., & 19,
Z.
Ona,Ital.£rprtf.p.2ii.v.i6»
I N-

INDEX IV.
LOCORUM,
Qua ad Topographiam tam Ne apnlis , e]usdemque Sub. urbiorum , ac Tra&us , quam finitimorum Oppidorum pertinent , nominibus ad Foe~ fim faclis eyprejsorum .
A.
A Cheron , sive Palus Acherusia, Indig .Lago della Coluccia . p.304. JEgle , Pizzorfaleone, p. 14.
Agri Laborini, Terra di Lavoro. p. 10. Agrippina Sepulcrum, p.308.
Anianus Lacus, Lago d'Agnam, p. ioy. Antiniana , Antignano . p. 14.
Avernus Lacus, Lago di Tripergola. p. , & p. 303.
B.
B Aja:. 39.311.
Bauli .p.} 07.
C.
C Ampi Elysii, Mertato det Sala- to. p, 303.
Caprea, p. 4.
Capilt Clivi, Capo di Chino. p .17. Colomelis , Z« Cocomelta. p. 3 1 6. Conicle , La Conocehta. p,i 4,
Cuma , earumque Loca, ac Rudera,
?.
0 .
D EI i oli Horti, Poggio Reate, p, 13. Dicarchum. Vide Puteoli.
E.
Uploea, Za Gajola. p. 16.
F.
F Ormellis , J. Caterina a Fermello.
p.il. .
G.
Aurus, Monte Sarlaro. p- 3 9.
H.
H Erculis Amnes, p.13.
Herculea; Cautes , Massa. p. 30. Hermis, Monte Santermo. p. 14.
Horti Cluvii, & Lentuli. p.309.
3 -,
L Abulla , Capo d ’Aequa di Poggio Reate, p. 1 5.
Leucopetre , Pietra'Sianca. p.io. Lintermim , Torve ai Patria, p. 30X.
L»bra; Culmina.Ma#«. p.i 3 .Ejusdem Vici poetice expressi, p. 315. Lucrinus Lacus, Zo^o di Licola.p.gog.
M.
M Ala Thestylis,M<»Z> Tefta.p.ipx* Megare , Caßel delVOvo. p. 1$. Mergeüine , Mergoglino. p.\ 6 » Misenum , Miseno. P.30J. .
N.
Esis, Nistda . p. 16,
O.
O v.
Lympia, Chiaja.p. Is.
P.
P Arthenope ,Ventotiene. p. 4.
Parthenope, Napoli. p ., 4.
Patulcii , Sepolcro di Virgtiio. p.I J. Pausiiypus, Pausitippo. p.i o.
Phle-

E
I N'™’ n E x . IV
T V.
Phlegra , seu Forum Vulcani , La Solfatara. p.iz6.,% Il-,& Zir.
Piscina Mirabilis, p. joj.
Platamonis , seu Platamon , io Fiata - mone. -.14, , Jj" 8 5.
Pontia Tempe , Porticu p.t 1.
Prochyte j Procida. p.l 6. , A
Puteoli , Pozzuoli , atque ibidem Rudera Antiquitatis in Villis, Templis, Amphitheatro &c. x. 10., 308
R.
-R. Etina, Resina. p.ti.
S.
S Ebethus. p. 1 3 - •
Soiiacum Ru sJVilla di S.SoJßo.tbid. Stabis, Caßell'a Mare . p. ;8.
V.
V Esevns , Vesuvio , Monte di Somnia. p. 11.
Villa Veterum Romanorum . p.\06., 307. , 308. , & 311.
Virgilii Lyceum , LaScuol* di Virgi- lio .p. 31J.
Vivarium, IlVivajo. p.zfg.
INDEX V*
METAMORPHOSEON
.^Aliquorum Balneorum , ac Fontium /Enaria .
B Alnei Argen tei.Incol. Dell'Argento. P.Z 9 . ,& seqq.
Balnei Auriferi, Ital. Dell'Oro. ilid. Balnei Cyrhars , vulgo Di Citdra.p. zit- , &114.
Ba!neoli,Ind.B«g,re!ei/o.p.ao5.,^s 106.
Balnei Parvi Gurgitis , vulgb Gargi-
tello . p. 1 2,. , (tf seqq.
Balnei a ParvS Ulmo dicti , vulgb dell'V imitello . p .3 y.
Fontis Nitrolis, Ital. Mirsii, Indig, Neutruoii. p. 39.\ (ß {ejq.
Vt’
I N-

»
INDEX VL
EORUM,
Qute in hoc Opere aliquo patio describuntur .
A.
F.
A Ovemus Serenissimas Imperatricis,& Regina; ELISABETHS MARIS wolfemputelia: ad Balnea Carolina , vulgb Bapii di Cuti- sbud. Pa§. 107. , & seqq.
Apollo Philosophi habita , breviter, p. n 4 -
Aqua marina variis modis in dulcem conversa, p. 14.0. , et seqq.
Aquila Urbs in Vestinis,breyiter . p.
167. , & r 68.
Aucupium. p.49.
B.
B Ajas,earumque Sinus, breviter, p. 3 H.
Balneum Metallicum Pharmaceutrias artibus paratum, p.98. , & seqq. Balnea; Pensiles , earumque luxus, p. 78., & 73.
C.
C Ocholates , ejusdemque apparatus . p.2.65.
Collegium Nobilium Neapolitanum Soc. Jesu, breviter, p.81.
Colomelis , Villa in Surrentino , vul- gb Coconsella . p. 31 6.
Comitia ab Religiosarum Familiarum Asseclis per jocum habita in Balneis SnariE . p.i 5 4. , feqq.
Cuma;,earumque Sinus.p.Jot.,Cs’ seqq. C uratio Eminentissimo MICHAELI ANGELO Cardinali de Comitibus ,qui deinde INNOCENTIUS XIII P. M. , feliciter adhibita in Suaria; Balneis, p. 110. , & seqq. Item INNOCENTIO XII. per Aquam Snaria; Romam allatam, p.ayo. , & seqq. Item Simeoni Ca- pycio Patricio Neapolitano. p.»8;., & s e qi-
F Ons Fatidicus Mutinas.. p.r4§., LT2.4-.
Fons Flammifer in PoIoniS . p.z 48. Fons Mirificus in Troglodytis.p.147. Fontes, & Lacus Mirabiles in Lusita- niS, breviter, p.ayr.
Fossilia Suaris sub Nympharum personis repraesentata. p.i7i.(rf seqq .
I.
I Nferias poetice P. Parthenio Gian* ncttasio Soc.Jesu persolutas.p.31S.
L.
T i Udus Follis, p. 82,,, seqq.
M.
M Achina Hydraulica Ital. La Tromba ad attrahendas Aquas. p.86., & seqq.
Misenum, breviter, p.305.
P.
P Hlegra , seu Campi Phlegra;!, & Forum Vulcani , Nostrat. L « Solfutara. p. 3 1 I. , & seqq. Piscatio, p. 50. , & y».
Piscina Mirabilis, p.305.
Piscina Probatica in Sacris Literis- p.ya., & 73 -
Potio Arabica , vulgo II Cajsl. p.iS6. Potio Sinica , vulgb II Te , ossa Ciu. P-M7-
Puteoli, eorumque Rudera in Templis, ac Villis, atque Amoenitas. p.308. , sis seqq.
s.
Specus subterranea inSnariä-f 1 J7o .,(fseqq.
Tpr-

Index VI. e t VII.
T.
T Erraemotus. p.u6-,& seqq.
Therma Diocletiani . p.So. & s'qq. I
V.
V As vitreum flillatorinm , No- strat. ha Storta.p. I;z., i6o.,l
& 161.
Venatio, p- yo.
Vinum stillatitium conditum. p. rKx., & seqq.
Virga Arborea , & Metallica ad dlgno* fcenda Fossilia Aquis immixta . p.
iqt-.&seqq-
INDEX VII.
AUCTORUM,
Quorum mentio in Opere , &" Motationibus : a quibus eruta , qua di&a sunt .
A.
A Cta Eruditorum Lipsias.
Acta Trevoltii, vulgo Trevoux. Actius Sincerus Sannaiarius . Ecloga-
i D- Augustinus . Canfeßones. lAvicenna .
Aul. Gellius. Nolles ASha.
Aurei. Cornei. Celsus. De Re Medici. Aurei. Theodorus Macrobi \ss.Satnmal.
Arcadia. AEli
Z !"' Lampridius ) Csfmtm Anus Spartianus ) J Alexander ab Alexandro. Dies Genial. Alexander Donatus. Roma vetus ,
S.Ambrosius. Hexameron.
Ammianus Marcellinus.De Rehus gestis Romanorum .
Andreas Baccius. De Thermis . De Vs* nis.
Andreas Resendius. De Antiquität. Lu- fitania .
Andreas Tiraquellms.D* NoUlHate.
Antoninus Augustus . Itinerarium,
Antonius Guainerius.De Aquts Statiellorum.
Antonius Sanfelicius. De SitaCampa-
Antonius Vallifnerus. Itinerar. Ftfico- Medico.
Antonius Vafconcellus Soc.Jes. Portu- galli# Descriptio .
"Ppianus Alexandrinus . De Bello Civili .
Aristoteles. Meteor a-Prollemata ■
Arnaldus Oihenartus. Notitia Vasconum.
Athenasus. Deipnosophifi •
B.
B Artholoniseus Cassan*us . Catalo 9 gus Glori« Mundi .
Barcholomajus Castellus. Lexic . Medie. Benedictus Falcus. Luogbi antiebi di Napoli .
Bolesjaus Balbinus Sqc.J e(.Miscellane* Histor.Regni Bohemia .
Breviarium Romanum .
Burlet .Examen Aquarum Borlonic.
c.
D C&cilius Cyprianus. De Halitu
> Virgin.
C&lar Cardinal.Baronius. Annales .
C. Cornei. Tacitus . Annales. Histor!«. C. Julius Solinus. Pohbistor.
C. PliniusSecundus. Natural. Histor . C. Plinius Cajcilius Secundus.ifyi/fo/*. C. Silius Italicus . De Bello Punico t. C. Suetonius Tranquillus. Vit« ii.Cf sarum .
Carolus de Aquino Soc.Jes.Xexif.M/l?-
Carolus Merouville S. J. In Cicer.Orat. Caspar Bauhinus. Theatr.Botanic.
V v z Ca»

1 N D' E
Caspar Schott! S. Jes. Anatomia Hydro- fiatica. Magia Vniverf.
Caspar Varverius . Itinerarium %.
CassuiS Dio. Historia Romana »
Claudius Beraldus* In Statium .
Claudius Claudianus. Carmina .
Claudius Fovetius . Novum Systema A- quarum Mineral. Viceacentium. Claudius Ptolemaeus. Geographia. Claudius Salmasius . Plinian. Exercitat.
Homon. Hyles Jatrica .
S.Clemens Alexandrinus Pädagog. ConstantiusPulcharellius S.J .Carmina. Cornelius a Lapide S. J. Injoannem.
D.
D Avinius. De Fonte Prognostico.
De Bouiduc. De Aquis S.Amandi apud Tornactim.
Diodorus Siculus. Bibliot. Hiftor. Dionysius ‘Halicarnasseus . De Relus antiquis Roman.
D. Junius Juvenalis. Satyra .
Donatus Francus. Carmina.
Du GloC.Etfamen Aquar . Borbonic.
E.
E Duardus Brovus. Relatio Itinerum per Europam .
Eduard us Hunes de Leone . Descriptio Portugallia . •
Eginardus. Vita CqroliM.
Elias Vinetus. De Schold Aquitanica .
F.
F Lavins Vegetius.Pe Re Militari. Fontanelle. Examen Aquarum mi - neral.
Franciscus Blondelius • De Balneis A- qutsgran.
Franciscus Eulalius Savastanus.S.Jesu. Botanica .
Franciscus- Fabricius Ruremundanus. De Balneis Aquisgr,
Franciscus Fonsecade Henriquex.Re- latio de Aquis Lufitania.
Franci scus Frigimelica. Collelianea de Balneis .
Franciscus Grimaldus S. J. De Lumine (jfc.
Franciscus Guicciardinus • Historia 4 ’
Italia .
x VII.
Franciscus Petrarcha. Itinerarium. Franciscus de Petris . Hiftor. Napolet. Franciscus Redius. Bacco in Ttjcana.
G.
G AbrieI Fallopius.
Galenus. De Sanitate tuende. Georgius ReychersfdofFerius.Pe Aquis T ransylvan.
Georgius Venherus. De Rebus Pannon. Guido Pancirolus . Uriis Rom . Defcript * Guilielmus Gochestidus Leibnitxius* Meditatio de separatione Salis y et Aqua dulcis.
Guilielmus Philander. In Vitruvium • H.
H Adrianns Tumebus . Adversaria . Hegesippus . X>e Excidio Hierofo -
Henricusab Heers. De Aquis Spadanis. Hermolaus Barbarus In Plinium. Hieronymus Cardanus.P/w« Medica. Hieronymus Fracastorius. Syphilis. Hieronymus Surita. Annales d? Aragon. Hippocrates. De Ratione villus in Morh
Homerus. IlUd.OdyJs.
I.
TAcobus Pnntanus S.J. Progymnaf,
I Janus Gruterus. Inscriptiones antiqua. \a: Annius Viterbiensis . Comment. An* tiquit.
JorAnronius Summontius. Historia Aelia Cittd t e Regno di Napoli.
Jo:Baptista de Benedictis S. Jesu. Philosophia Peripatet.
Jo.*Baprista Clemens Fanen sis. De Balneis in Vid Flaminid.
JosBaprista Humel . Excerpta de Medicat.Fontihus.
Jo.* Benedictus Gründet. Scrutinium Medicum Physicum Chymtcum Acidularum Roithescentium .
[o: Boccacci us. Decamerone . to: Buno. In Cluveritim . ]o:Christophorus Straussius.D? Thermit Carolinis .
Jo: Elisitis. De Balneis Puteolorum , Cu- marum y et Pithecusarum.
Jo:Floyer. De Balneis Frigidis .
Jo:

1' N Ö E'
Jo: Francifcus Lombardus. De Balneis aEnaria^ et de Aquis Puteolanis . Jo-Georgius Grxvius.Thesaur.Antiqttit. Roma».
} 0; Gerardus Vofluis. Etymologet. o; Gotbesridus Bergerius. De Thermis Carolinis.
Jo: Gfafianus. Examen Thermarum Patavinarum.
lotHarduinas S. J.ln Plinium.
i o: Hekelius. In Ausonium Popmam. o: Maria Cacanasus*. In PUn. Juniorem. o.’Paschalius . De Aquis Borlonicis. o.*R»ijus . Historia Plantarum. Jo^Ruellius. In Dioscortdem .
Jo: Vasa;us. Chrontcon Hispania.
J oseph a S. Theresia. Guerre dei Brafile. osepfr HebraiiK. Antiquit.Judaic. De Bello Judaico.
Joseph Pitton de Toumesort. Institutiones Rei Herbari*.
Joseph ScaJiger. In Tibullum.
Joseph Zatnbeccarius. Epitome de Balneis .
Jovianus Pontanus . Carmina. De Bello TZeapolit.
Julius Cäsar Capacius. Histor. ISIeapo Julius JasoÜnUS. Remedii d'Ischia.
E.
L Eander Albertus. Italia , ed Ijole Pertinenti .
Eilius Gregorius Giraldus. De Deis Gentium . .
L.AnnSUS Florus. Rerum Roman.Ept>
L.J unius Columella. De Hortor, cultu Ludovicus Ariostus. Orlando Furioso. Ludovicus Caelius Rhodiginus. Leftio- nes Antiqu*•
Lycophron. Alexandra.
M.
M Annsus Lucanus. Pharsalia *■ M. Anureus Seneca . Epistola. Histor.Flatur.
M.Maniliu s. Astronomicon.
M.Terenr. Varro» De Ltngud Eatind De Re Rustica .
M.Tul.Cicero.
M.Valerius Martialis. Epigrammata. M. Vitruvius Pollio . De Architefhna
t vin
Martinas Erster. De Fontibus Ang/i*. Matthaus Raderus S. J. In Martialem. Michael Mondegajus S.Jesu.P/yc#«- exui m Igne.
Michael Savonarola .De Balneis, Musamm Venetum Minervas .
N.
N Ehemias Grevv. De Sale Catkar- tico in Aquis Ebesbamenstbus . Nicolaus Cabeus S. J. Meteor. Aristotel . Nicolaus Erythraeus. Index in Virgil. Nicolaus Parthenius Giannettasius. Operet Poetica . AEstates Surrentina . Hyem. Puteolana. Geograph.
Nicolaus Vallerius . Tentamina Physto« Chymica circa Aquas Thermales .
o
Fficium SS-Neapolitanorum» P.
P AlIadiiitf Rutilius. De Re FLusticst. Pandufphus Collenutius.Cowpex- dto delVlstorte dei Regno.
Paulus ZEgineta.
Paulus Aringhus.&o?»* Subterranea . Paulus Jovius. Elogia Claros.Viror um. Paulus Paravicmus. De Balneis Rhetia. Pausanias, f'ipfer« Gracia Descriptio. Pedacius Dioscorides.
Petrus Anton. Corsignanus. De Aniene . Petrus Boscherinus . De Balneo vulgd Fonte buono.
Petrus I aseiina. Antico Ginnasto Nea- politan.
Philippus Cluvefius. Introd.ad Geogr, Philippus Ferrarius. Lexic.Geograph. Philippus Michaelangelus. Epistola. Philostratus . Vita Apollonii •
Pindarus.
Plato. Critias :
Plutarcus. Vita Virorum Illustrium . Pompejus Sarnellus.G««h» de Forefiieru Pomponius Mela .Desitu Oriis •
P.Ovidius Naso.
P.Papinius Statius . Sylva .
P. Vellejus Paterculus .Histor. Romana. P.Viclor. De Regionibus Urbis Roma .
P. Virgilius Maro.
Aure-
i

Index VII.
<r-
Q A tircl/iis Symmachus .
» Q_. Curtius Rufus.D? Kelusge-
*ßh Alcxand. M.
Q;Sercnus Sammonicus. De R.e Midicd.
R.
R Aphael Fabrettus . De Aqu* du- Bibus.
Raynerus Solinander. De Cxußs Cala- ris in Font. medicat .
Renatus des Carc ts.Principia "Philosoph . Renatus Rapintis S. Jesu. Horti. Rhemnius Fannius. De Ponderibus. Robertus Boyle . De Salsedine Maris.
Apparat, ad Aquar. Miner. Hisior. Robertus Plot. Tentamen de Origine Fontium. j
Robertus Sibbaldus . Fontes Scoijse. \
5 . !
Scribonius Largus. Compositiones. Sebastianus B^ttholus.Thermologia Ata*
Sex. Aurelius Propertius.
Sex.Julius Frontinus . De Aquet-DuBU bus Urbis Rom.
Sex.Pomp.Feßus.De Verlor. Si&nißcal* Stepbanus.De Urbibus.
Strabo.De Situ Orbis»
SuiJas.
i
! T.
T Heophilus Grifbnius. De Balnea Avenionis in agro Senensi . i Theophrastus .
Thomas Fazellus.Hi/iöf.JfV«/*. T.Livius. Hisior. Roman, ab XJ. C.
T.Lucretius Caro.De Aerum Natur*» T.Petronius Arbiter. Satyricon . Tucydides.De Bello Peloponnensi .
V.
S ACRJE LlTERiE.
Salgnette. De Aquis Borbonic. Samuel Derham. De Aquis Mineralil. apud llmington.
Samuel Rheyer. Aqua marinst dulcedo examinata .
Samuel Piti(c\x$>Lexic.Romiin,Antiquit,\
V Alerius Maximus. DiBor. FaBor , memorabilium.
Urbanus Hiarna. Explorator Aquarum . Z.
*7i Engbius Acciajolus. In Homerum»
FINIS

Aliqua > quae Librario exciderunt, sic emenda.
ZN C ARMINIB US .
Jag-3S. Ver.i 6 . cedrus. corrige . citrus .
1 • 5r. v. 7. insultibus . cor. aiTultibus.
IN NOTATIONIBUS.
"F.izL. lit.b. Qpindennis. cor. annorum quindecim. P.143,. litut. , & b. Leibnutzius . cor. Leibnitius.
P.3.07. ih.d. Di sdicm . cor. Di Fomello\
IN INDICIBUS .
In Indice III. Verbo, Scabies per peripbrafim, Dele quod sequitur, nempe : p.194. w.14.
Ibidem, Verbo,U/c«r.Narium ibidem, cor. Narium p,i%0,v,%0. In Indice VII. Tucydides. cor. Thucydides »
Ignoscet reliquit benignus Lector .
Praesertim, vero in.Epist.. ad Regem : ubi p.4. a ter. v.ri. post' vestigia, adde— intuentes,. p. 170. v.4. & 9. cor.aequoreo. Aco.'p. nz. v. 6. Clyster, cor. Clysmus. p. 219. v. 19. inhonestum. cor. inhorrescens, p. 19S. v. ri. fumosa, cor. haec dona. p. 301. v. j?.cor. acutos.
In Notat, p. 9. Iit. a.v. z. cor. atroßdika y.. p. 16. Iit. c. v. z. cor. Noa-sc. p. zz. 1 . c. v. 4.. cor. S-ltz. p., 68 . l. a. v.p. cor. irkTvrhv. p. iSS. 1. a. V. 4 . cor. Kng/sv. p. ZIZ. 1. h. V. z. cor. A 'yx.tiX®'. p. zs$. 1. f. V. I. cor. Diu patriis hac dona &c. Petasones scilicet, & pernas, & caetera id genus, p. 303. L a. v. 3. cor. Cumis.

i \) ?. \ oi a vs. v v^\
ut;■ t oths
.f ;.1 ->i.\ : '^-NS5l » .-'"h ;.i' •
;V

EM
mwMij
m&i

MD WW! "

■J,
VS *.
V::>.
CSi:
-rf ?■■■ :