mm i. Eclipses Satellitum Jovis, A mense Octobri Ann. 1723 ad mensem Majum Ann. 1729, in Observatorio Regio Berolinensi observata. Sus Geographicus eclipsium satellitum Jovis, adeo notus est , ut supervacaneum esset , eum hic loci pluribus verbis explicare. Ut vero illae eclipses illum usum Geographicum prasstent, opus est, ut ese sedulo & accurate observentur. Eclipses primi satellitis in hunc finem potissimum observari solent , cum hic satelles propter motum suum velocissimum stepius in umbram Jovis incurrat quam ceteri. Cei. Cassinus etiam tabulas tradidit, ex quibus eclipses primi satellitis multo facilius, imo & accuratius, erui possunt, quam reliquorum satellitum eclipses ; quare plerique Astronomi eclipses hujus satellitis potius, quam ceterorum satellitum supputarunt: quo factum est, ut etiam iis magis invigilarent , quam eclipsibus reliquorum satellitum. Sic CI. Dn. Mansredius in Ephemeridibus suis edidit Calculum immersionum & emersionum primi tantum satellitis Jovis. Et ego siepius Calculum eclipsium ejusdem satellitis proprio labore deduxi, & ephemeridibus & calendariis meis inserui, ut admonerentur Lectores , quando observandas essent immersiones vel emersiones primi Satellitis Jovis. , A Cum -as ( o m Cum vero & reliquorum satellitum eclipses eundem usum Geographicum prxstare possent, Cei. Dn. de Istsie, anno prxterlapio mihi Calculum eclipsium secundi, tertii & quarti satellitis transmisit, ad meridianum Parisiensum supputatum, ab initio Augusti ad finem anni 17x8, seu potius ad / 2 pD> qux accidit Die 22 Dec. Hunc calculum etiam insertum invenio Novis Licerariis Germanicis , qux Lipsix eduntur , Num, LXXX. ejusdem anni 1728. p. 765. Postea Cl. Dn. D. Weidlerus, Professor Matheseos Wittebergen- sis meritissimus, mecum communicavit Calculum eclipsium trium exteriorum satellitum Jovis, a Cei. Dn. Maraldo ad meridianum Parisiensem supputatum, ab initio Anni 1729 usque in xstatem ejusdem anni , quo tempore Jupiter radiis solaribus abscondebatur. Et idem Calculus impressus exhibetur in Novis licerariis anni 1728. Num. CV. pag. 1022. seqq. Cum mihi itaque aliquot harum eclipsium observare contigerit, eas observationes ob diversas rationes imprimendas judicavi, & ut eas cum Astronomis & Observatoribus coelestibus facilius communicare possem ; prxfertim cum usus geographicus harum observationum postulet,ut ex, qux in diversis locis simul sunt observatx, inter se conferantur. Eclipses primi Satellitis Jovis. I. Anno 1728. Die y Octobris vesperi Jovem non nimium supra Horizentem elevatum, per tubum 18 pedum, ä celebri Optico, Jose- pho Campani, confectum, observavi, ut Immersionem primi Satellitis Jovis annotarem. Jupiter nondum se ex vaporibus nebulosis , qux circa Horizonten» esse solent, penitus extricaverat, quare justum tempus immersionis difficulter observari potuit. Temp. ver. h , /, Satelles !. adhuc bene conspicuus *• 10. 11. g. Satelles vix conspicuus - - 10. 11. 55. Satellitem amplius conspicere nequeo - - ^ 10. 12. 55. Tempus ultimo notatum pro vero tempore immersionis totalis satellitis primi in umbram habui. II. An- W(i) M II. Anno 1728, Die 18 Novembris vesperi per eundem tubum 18 pedum, coelo fatis claro, observavi immersionem primi satellitis Jovis. H f /f Satelles I. decrescere incipit - - 10. ;x. 7, Satelles magis adhuc decrescit - - 10. 35. 4 6, Satelles evanescit. Immersio totalis - * 10. 3< 5 . 31. Satelles certe non amplius conspicuus - 10. 37, 14. III. Anno 1729. Die 22 Martii vesperi, observavi emersionemprimi satellitis Jovis, per Tubum Anglicanum reflectentem , cujus longitudo est 3 & dimid, ped. h / // Mihi primo videbatur ac si satellitem perciperem * 9. 56. 14. Satellitem certissime conspicio in eodem loco 9. 56. 44, Satelles magnitudine alterum satellitem aequabat, qui ad sinistram Jovis & supra illum apparebat, sed multo minor adhuc erat duobus reliquis satellitibus 9. 57. 48, IV. Anno 1729. Die 30 Aprili- vesperi per eundem tubum reflectentem observavi emersionem primi satellitis. » , „ Mihi videbatur ac si satellitem detegerem, sed maxime incertus eram - - 8. 37. 4,. Satellitem certe conspicere incipio. Emersio * 8. 38. 6. Satelles crescit - - 8- 39. 36. Satelles adhuc magis increscit 8. 40. 17. Adhuc aliquantum increvit - - 8. 40. 56. kostea non amplius augebatur, quantum observare potui. Eclipsis secundi Satellitis Jovis. Unicam tantum immersionem fecundi satellitis observare potui, qux facta est Anno 1728. Die ;. Nov. vesperi. Adhibui ad eam observandam Tubum 18 pedum, & sequentia annotavi. A 2 Satel- Ml±_Lü Satelles secundus decrescit Satelles valde debilis apparet Satelles penitus evanescit. Immersio totalis Satelles certe non amplius apparet ii. 24. 27, 11. 25. 33. -i-11. 26. 2(5. 11. 27. 1. Eclipses tertii Satellitis Jovis. I. Anno 1728. Die 8 Octobr. vesperi observavi Immersionem tertii satellitis Jovis in umbram Jovis,per tubum 26 pedum, cujus vitrum ob- jectivum a Celebri Nicolao Hartscekero est elaboratum. Tertius satelles debilior apparet Satelles evanescit, sed iterum apparet ■ Satelles plane evanescit. Immersio totalis Satelles semel iterum micare videtur, quod tamen dubium Satelles certe jam plane disparuit h / „ 11. 13. 54. ii. 14. 54. 4 11. ij. 12. 11. 15. ;i. 11. 15. 46. II. Anno 1728. Die ^Novembr. vesperi emersionem tertii satellitis ex umbra Jovis observavi , per tubum 18 pedum. Satelles proxime Jovis marginem ex umbra emergebat. n , „ Satellitem 3 primo conspicere mihi videor , sed adhuc incernis eram. Emersionis initium 4 9, 56. 37. Satellitem in eodem loco distincte conspicio, sed adhuc debilem, sive satis parvum - 9. *7. 33. Satelles clare & distincte apparet - 9. 58. 17. Satelles adhuc clarior apparet - - 9. 59. 4. III. Anno 1729. Die 7 Februarii vesperi observavi emersionem tertii satellitis ex umbra Jovis, per tubum Anglicanum reflectentem. » , „ Satellitem 3 primo conspicio. Initium emersionis 4 9. 29. 40. Satelles distincte apparet, sed adhucparvus 9. 29. 50. Satelles 3, vicinum suum magnitudine fere aequat 9. 32. 23. Satelles 3, vicinum suum magnitudine aliquantum superat 9. 35. 7. IV, An- IV, Anno 17.19. Die ^Februarii vesperi per eundem Tubum reflectentem observavi immersionem tertii satellitis Jovis in ejus umbram. Satelles 5 decrescere mihi videtur Satellitem adhuc clare & distincte conspicio Satelles 3 adhuc adest Adhuc adest, sed valde debilis Satellitem amplius conspicere nequeo 10. 28. 56. 10. 30. 43. 10. 32. 32. 10. 33. 57. 10. 34. 52 . Immersionem totalem inter observationem penultimam & ultimam factam censeo - 4 10. 34. 20. V. Anno 1729. Die 22 Martii vesperi observavi Emersionem tertii satellitis Jovis, per tubam Anglicanum reflectentem. Satellitem 3 primo detexi, quod est emerflonis initium 4 9. 43. 56. VI. Annp 1729. Die 29 Martii vesperi observavi Immersionem tertii satellitis Joyis in umbram Jovis, aere non admodum puro circa Jovem , & sequentia notavi, per tubum Anglicanum reflectentem. Satelles 3 adhuc adest Adhuc adest Adhuc adest, sed debilis Satelles mihi evanescit Postea satellitem amplius non vidi. Hoc ergo pro tempore Immersionis habendum , quamvis justi temporis momenti non fatis certus este polfim, cum per sat longum temporis spatium dubius hsrerem, utrum satellitem adhuc conspicerem, nec ne. Tempore ultimse observationis satellitem certe non amplius conspicere potui , num vero immersio totalis facta sit, paucis fecundis vel dimidio minuto ante, non adeo sum certus. VIT. Anno 1729. Die 4 Maji vesperi observavi Emersionem 3 sätest. Jovis per tubum reflectentem. » , „ Videbatur mibi ac si aliquid conspicerem in eo loco ubi satelles3 emergere debebat, sed adhuc dubitabam 9. 57. 59. A z Ite-' H , „ 10. 39. 4. io. 40. 8» IO. 41. IO. IO. 43. 2. H III Iterum mihi ita videtur 9. 58. 21. Conspicio satellitem , quod pro Emersione habeo *9» 59. ;3. Satelles distinctus, sed admodum parvus 10, o. 15. Satelles 3 vicino suo satelliti fere «qualis apparebat,sed vicinus ille tamen adhuc certe major apparet quam 3. IO. 2. 8. Eclipsis quarti satellitis Jovis. Unicam emersionem quarti satellitis Jovis observare potui, qu$ facta est Anno 17*9. Die 7 Martii vesperi. Usus sum tubo reflectente. h / „ Satellitem 4 primo detexi. Emersio * 9. 5. 20. Satelles 4 erat distincte conspicuus, sed admodum parvus 9. 5. 49. Postea satellitis magnitudo sensim augebatur. Correctionem Horologii semper institui ex altitudinibus Solis «qualibus , ante & post meridiem captis. n. De Eclipsi partiali quarti Satellitis Jovis , Anno 1728. sperata quidem, sed non observata. C Um Eclipses Satellitum Jovis sint frequentissims , tamen earum eclipses partiales admodum sunt rar«. Tres enim intimi satellites Jovis semper, quando Soli opponuntur,eclipsin patiuntur totalem. Solus quartus satelles, qui plurimum ä Jove distat, quando in Oppositionibus Solis circa limites orbitae fu« degit, umbram Jovis non attingit, sed extra illam, vel versus Septentrionem vel versus meridiem transit. Quo sic, ut ille Satelles, per continuum biennium & amplius, ab omni eclipsi sit liber , antequam rursus umbram Jovis incurrere poslit. Quare solus hic quartus Satelles aliquando marginem umbrae Jovis ita , strin- stringere potest , ut pars aliqua Satellitis deficiat, reliqua parte Satellitis extra umbram veram Jovis remanente : Eodem plane modo, sicutin partialibus Lun® eclipsibus pars Lun® tantum in umbram terrae incurrit. Adjecimus hic figuram quae partem umbrae Jovialis exhibet, cum inclinatione maxima orbitarum satellitum Jovis, ex qua apparet, quomodo iis temporibus, quando eclipses satellitum circa maximam earum latitudinem contingunt, quartus satelles extra Jovis umbram transit, cum reliqui extra eam transire nunquam polline. Conus umbra; jovis. i» Cei. Astronomus Dn. de 1 ’Isle , cum ex calculo praevideret, in autumno Anni 1728 aliquam eclipsin partialem 4ti Satellitis Jovis futuram , etiam alios Astronomos per literas monuit, ut raro huicphamomenoinvigilarent , cum ex] ejus observatione inclinatio orbitae hujus satellitis ad orbitam Jovis examinari, & vel confirmari vel corrigi possit. Supputavit eam futuram, Anno 1728. Die 21 Sept. st. n. Hor. 4. 50'. mane,lub Meridiano Berolinensi. Ut itaque admonitioni Cei. Dni. de 1 ’lsle satisfacerem, Die21 Sep- temb. in area aedium Societatis per Tubum 18 pedum observationi huic operam dedi. Caelum non omnino purum erat, & Luna Halonecingebatur. Interim Satellites circa Jovem primo fatis distincte apparebant, cum vero aer sensim impurior redderetur, Satellites sensim difficilius discernebantur, & tandem propter nubes & diluculum oculis se eripiebant. Hor. 4. 49'. Satelles adhuc distincte conspicuus erat, quare, cum nullam mutationem satellitis annotare postem, suspicabar, satellitem vel parva disci parte vel plane non defecisse. Jam ante observationem Diei 21 Sept. conjeci ex principiis Caffini- anis, si eo tempore centrum satellitis quarti tantum attigerit marginem Umbra Jovis, exinde secuturum, ut etiam illa conjunctio ecliptica satellitis cum umbra Jovis, qus Die 7 Octobri vesperi instabat, non. totalem _ m (. 8 ) m _ lern sed partialem aliquam eclipsin Satellitis efficeret. Quamvis enim centrum immergeretur in umbram Jovis, tamen non totum discum satellitis obscuratum iri judicabam, & ideo etiam aliis commendabam hanc eclipsin. Cum deinde Die 21 Sept. nullam sensibilem mutationem in quantitate quarti satellitis animadverterem, magis in ea sententia firmabar, eclipsin Diei 7 Octobris fore partialem. Tempestas huic observationi valde annuebat, quare in summitate sive pergula Observatorii per Tubum 26 pedum invigilavi huic observationi: Usque ad horam 10. 47'. temporis veri, ne minimam quidem mutationem seu imminutionem Satellitis deprehendere potui; sed 10 Hor. 48'. 4;". primo mihi videbatur Satelles decrescere. 11 Hor. ss. ijf'. Satelles mihi minor videbatur. Hor. 11. 5'. 2;". Satelles mihi certe minor videbatur ac antea. Hor. ii. 9 1 . 14". Satelles distinctus. Hor. 11. 28'. 4 5 ". Satelles clarus & distinctus apparebat. Ex his collegi maximam obscurationem circa hor. n. o'. temp. ver. factam, quod etiam satis cum calculo conveniebat, secundum quem ea Berolini hor. 11.1' vel 2'. contingere debuit. Et cum satellitem observassem aliquantum diminutum, semper tamen distincte conspicuum , concludebam , satellitem circiter dimidia sui parte ab umbra Jovis fuisse obscuratum. Ex Tabulis Astronomicis Dni. de la Hire ad Tempus observationis deducitur Locus Jovis Heliocentricus S. G. , „ 2 rt. 24. Z5.25. Et ejus Anomalia vera 8 . 13. 35. 42. porro Jovis distantia a Sole partium 51406. qualium distantia media terras a Sole est 10000. Cum vero secundum Dn, de la Hire Diam. Solis in'media distantia terra: ä © nobis sit - - 3^.10". Sequitur Diametrum Solisex Jove spectatam tantum fuisse 6. 15. Diameter Jovis ex Sole spectata circiter 33. quae a 6 '. i$ n . subtracta, relinqunt angulum - 5. 42. qui est mensura mucronis umbra; conicae Jovis. Ejus dimidium est - 2. 51. Cum hic angulus sit adeo exiguus, pars umbra: Jovis, ä Jove ad4 satel - _ W ( 9') W ___ satellitem Jovis, fere est Cylindrica, & diameter umbrae in orbita quarti satellitis Jovis, vix senstbiliter minor est ipso Diametro Jovis. Si e- nim Diameter Jovis ponatur partium - - i o o. Diameter umbrae in orbita quarti Satellitis erit part. - 9 z. Sed necessarius nobis est semidiameter umbrae Jovis in orbita quarti satellitis , quantus scilicet apparet ex Jovis centro. Ex dimidio angulo mucronis umbra: conicas Jovis, qui est 2'. invenitur extensio sive longitudo umbra: conicae Jovis, a Jove scilicet usque ad mucronem, semidiam. 2|.. - - 1206 Orbita quarti satellitis Jovis a centro Jovis distat, Semid.34, > 25 secundum Cassinum: Ergo distantia orbitae quarti satellitis Joris ä mucrone umbrae, Semidiam. Jovis - nZi, Ex his datis deprehenditur angulus quem format Semidiameter umbrae Jovis in orbita quarti satellitis ex centro Jovis spectatus - - - r". n 1 . 48". Et eadem est latitudo quarti satellitis quando centro suo stringit Umbram Jovis. Si ergo Die 7 Octobris satelles quartus dimidia fui parte intraverit in umbram Jovis, illa latitudo, scilicet i°. u'. 48", ipsi tum temporis tribuenda est. Cei, Castinus suo tempore (scilicet Anno 1676, & annis sequentibus) observavit nodos satellitum inter 1; & 15 gradum Aquarii & Leonis; & ita eos posuit in 14 gradu utriusque Signi, Concedit vero illis motum aliquem secundum seriem signorum, squalem fere motui lixarum, Cei, Maraldus Anno 1702 posuit nodos satellitum in Leone & Aquario - - ,4". jo f . Locus A- heliocentricus fuit Die 7 Oct. 1728. in - £ 24. jy. Ergo distantia Jovis a Nodo Satellitum - 1. Sign. 19, 55, sive 49, 55. His datis eruitur Inclinatio orbita 4 Satellitis Jovis ad orbitam Jovis * B r*. 53'. 30". si Hfww 4 -1— 4Z c->°) m Si vero propter motum nodorum satellitum , alterius nodi locum statuere vellemus in - i©, za. i6°. a'. Inclinatio paulo minor deprehenderetur. 2$. enim locus heliocentricus fuit in - g £ 24. 35, Ergo distantia Jovis a Nodo Satellitum - 1. Sign. 21. 25. sive 51. 25. Inclinatio orbitx 4 Satellitis Jovis ad orbitam Jovis inde eruitur 2. 50. Cum Cei. Maraldus eandem fere inclinationem invenerit ex eclipsi partiali quarti Satellitis Jovis, quam Anno 1702. Die 1 Septembr.habuit, ut ex Memorandis Academix Scientiarum Parisiensis Ann, 17Ü. p. 200. apparet, magis consinnabar in ea opinione , ac si mihi obtigisset ea felicitas, ut rarissimam eclipsin partialem quarti satellitis Jovis observaverim. Verum sequentes observationes me certiorem reddiderunt, meam observationem fuisse frustraneam, & mutationem quam deprehendi in magnitudine satellitis, potius aliis rationibus & causis , quam eclipsi alicui adscribendamesse, fortasse aeri, vel etiam oculo, qui per diuturnam inspectionem per Tubum fatigabatur. Quicquid sic, necessarium judicavi, hic indicare, nullam eo tempore factam fuisse eclipsin quarti Satellitis partialem, ut omnis occasio erroris ptxcidatur ; cum & alios fallere potuerit hxc sperata eclipsis partialis quarti satellitis Jovis. Anno 1728. Diei? Decemb. vesperi contingere debuit eclipsis totalis quarti Satellitis; calculus , ad Meridianum Berolinensem reductus , prxdixit tempus immersionis io H . ijss. quare ab Hor. X|. ad Hör. XI f. per Tubum iF pedum Jovem cum satellitio suo contemplatus sum, nullam vero immersionem notare potui; & quamvis quartus satelles non femper eadem claritate conspicuus esset (quod aeri tribuendum)femper tamen distincte conspici potuit: quod primam ansam mihi praebuit, dubitandi de füperiuri observatione. Anno 1729. Die 7 Martii Calculus Cei. Dni Maraldi dedit emersio- nem 4. satellitis sub Meridiano Berolinensi, Hor. 9.3'. vesperi. Ego e- am observavi Hor. 9. 5'. 20'' , quod satis bene cum calculo convenit. Computatio itaque illa erat justa , quare illam pro fundamento posui, & ____ W ( n ) M_ , & retro computando inveni, medium ultimas eclipfeos quarti satellitis in Anno 1728. factum, Die 30 Dec. Hor.7.10'. post meridiem ; quod tamen ex calculo ad annum 1728, sub meridiano Berolinensi deducitur Die 50 Dec. Dor.5. 11'. Et inde didici, in calculo quarti satellitis ad annum 1728 , irrepsisse errorem 2 Horarum. Ex hoc apparuit An. 172$ Die 7 Octobr. Hör. XI. vesperi satellitem non fuisse in Conjunctione cum umbra Jovis, sed eam Conjunctionem contingere debuisse post mediam noctem', scilicet Die 8 Octobris mane, Horä I circiter. Et Conjunctionem Die 2iSept. mane factam esse Hor. 6. 49'. Hae in re deinde confirmatus sum , cum acciperem literas a Cei. Dno de 1 ’Isle-, qui annotavit Petroburgi immersionem quarti satellitis Die 8 Octobr. Hor. r. 3'. mane, & emersionem Hor. 3. 5'. Medium i- taque Berolini fuit circa Hor. 0,56'. mane. Ex hac observatione simul apparet, hanc eclipsin non fuisse partialem, sed totalem. III. Differentia Meridianorum inter Lutetiam & Berolinum, ex Observationibus Eclipsium primi Satellitis Jovis quassita. I. Anno 1720. Die 18 Maji vesperi observavi Berolini in Observa- torio Regio Emersionem primi Satellitis Jovis per Tub. 16 pedum Hor. 9. 35'. 34". Lutetiae in Observatorio Regio eadem emersio observata est per Tubum 16 vel 17 pedum 8. 50. 52. Ergo disserentia Meridianorum 44. 42. II. Anno 1724. Die 4 Octobr. vesperi observavi Emerfio- nem 1 Satell. Jovis per Tubum 16 pedum 7. 57. c»,' Haec observatio in Secundis paulo est dubia, Lutetiae eadem observata est Tubo 20 pedum 7. 12. 9. Ergo disserentia Meridianorum 44. $1. B 2 III. An- ■m c«> se- III. Anno 1724. Die nOctobr. observavi Emersionem per Tubum 16 pedum, 9. 54. 16. LutetixeademobservataestperTub.2oped. 9. 9. 54. Ergo disterentia Meridianorum 44. 22. IV. Anno 1724. Die 12 NTov. observavi Emersionem 1 satell. Jovjs per Tubum 16 pedum - 6. 3 6. 35. Luteri« eadem observata est Tubo 20 pedum 5. 52. 6. Ergo disserentia Meridianorum - - 44. 2 p. Medium ex hisce quatuor inventis differentiis est • 44. 36. quod pro differentia meridianorum inter Lutetiam & Berolinutn haberi potest , donec ea ex pluribus observationibus accuratius eruatur. Anno 30". Ex Observatione Eclipseos Lunx quam Pater meus habuit, 1701. Die 22 Febr. eadem differentia inventa est (*) - 44'. Ex Observatione Hoffmanniana Eclipseos Solis Anno 1706 deducta est eadem differentia meridianor. (i) 44. vel 44. medium est 44. Ex Observatione Hoffmanniana vero Eclipseos Solis Die 3 Maji 1715. deducta est h«c differentia aliquanto major scilicet 45. 28. Z5. 27 . Ego jam ante plures annos ex his tribus observationibus medium ftmendo, pro differentia meridianorum inter Lutetiam & Berolinum elegi - - 44* ;v. ' Sed ex aliis observationibus postea didici, differentiam hanc meridianorum esse nimis magnam, eamque aliquot secundis esse minuendam, quäre jam in Continuatione secunda Miscellaneorum Berolineh.sium p, 192. eam supposui - - ''44/. 40^ Ali« etiam observationes in ea sententia me confirmarunt, differentiam illam m'norem esse quam - 44', 30". Imo forte aliquot Secundis minorem quam - 44'. 40". _ _.____ ■ sta (!) Memoires de l’Academie RoyaJ® des Schnees. 1701.. p. 7». (f) Memolres de 1 ’Academie Royale des Sciences. 1706, p. 470» Metnoires de 1 ’Academie Royaie des Sciences, 1717. p, 254. _ -SZc ) M _ Ira ut supra inventa differentia meridianorum ex Eclipsibus primi Satellitis Jovis - - 44'. 3 6 ". vera erit differentia, vel saltem ver® proxima. Quod attinet ad observationem Eclipseos Solis, Anno 1715. Die 3 Maji, Cl.JDn. Wagnerus tum temporis in Observatoris Krosigkiano finem ejus observavit Hor. 11. 9". Parisiis per figuram - - 10. 48. 25. Quare inde sequitur differentia meridianorum 44. 44. quas magis cum nostro electo medio convenit, quam Observatio Hoff* manniana. Quod si hanc differentiam assumo, & ex ea simul cum duabus prioribus observationibus medium quaero , invenio pro differentia: meridianorum - 44. 45. id est, eandem fere quam ex Eclipsibus primi Satellitis Jovis inveni: 44'. 36". temporis sunt aequalia n°. 9'. Longitudo Parisiensis est 20. o. Ergo Longitudo Berolinenfis 31. g, IV. Differentia Meridianorum inter Berolinum & Petroburgum ex Observationibus Eclipsium primi Satellitis Jovis deducta. ' Anno 1726. Die 28 Octobr. Cei, Du, de Hsle Petroburgi observavit Emerfionem primi Satellitis Jovis ex umbra Jovis , per Tubum is pedum - - Hor.8. 47'. 8". Ego eam per Tubum 1 6 pedum observavi, sed propter quaedam impedimenta non satis accurate 7. 40. 43. Prodit inde differentia meridianorum - r. < 5 . 25. Anno 1727. Die 2 Dec. Dn. de 1 ’Isle Petropoli observavit Emersio** nem primi Satell. ap per Tub, 22 pedum exacte 8 . 4d. 30. B z Ego Ego eam Berolini per Tubum 18 pedum observavi , aere non satis puro, & cum Satelles proxime ad marginem Jovis ex umbra exiret, emersiouem tam exacte notare non potui, prxsertim cum margo Jovis non purus, sed cincinnatus appareret» Quia vero satellitem primo conspexi - 7, 40. 31, illud mihi tempus est observarx emersionis; quamvis probabile fit, initium verx emersionis jam paulo ante factum fuisse. Disserentia utriusque observationis est - 1, 5. 59. Sed vera disserentia meridianorum necessario aliquanto major este debet, cum Dn. Delisle longiore tubo usus esset, & meliore tempestate, quam nos hic Berolini. Anno 1728 duas emerfiones primi Satellitis feliciter & accurate observavi , quas Dn. Delisle eodem tempore Petroburgi observavit. III. Die 16 Februarii Petroburgi observata est Emersio per Tubum 22 pedum Hor. 10.59'. 2 6". ( a quelques Secendesprez ) Berolini eadem observata est per T ubum i6pedum 9. 5». 42. Itaque disserentia meridianorum 1. Z. 44. IV. Die 25 Februarii Petroburgi Emersio per Tubum 22 pedum 7. 24. 10. Berolini emersio per Tubum 18 pedum - 4 . ,6. jr. Dat differentiam meridianorum . r. 7. 39. Si ex omnibus quatuor observationibus eligere vellemus medium, esset disserentia meridianor. j, 7. J2t ^ Cum vero dux priores observationes minus sint accurat® , ex ultimis duabus observationibus, medium eligendo , disserentia meridianorum inter Petroburgum & Berolinum eruitur 1, z. 22 . Sive neglectis Secundis - - 1. 8. - Quia observationes immediatx mihi non sufficere videntur ad stabiliendam differentiam meridianorum inter Petroburgum & Berolinum, cum disserentixinter binas optimas observationes adhuc nimium discrepent, & altera sit h. 1. 8'. 44". altera vero h. i. /. 39". alia via e- andem differentiam indagavi. V. An- m (* 5 ) m V, Anno 1726. Die 6 Dec. Petroburgi observata est emersio primi Satell, Jovis perTub. 20 & dimid. pedum - h. 7. iF. itz". haec observatio fuit paululum dubia. Ego hanc Emerfionem Berolini observare non potui. Ut vero tempus Berolinense hujus Emersionis eruerem, hanc viam ingressus sum: Inveni ex observationibus, Emerfionem a me Berolini observatam per Tubum 26 pedum, Anno 172.0'. D. 27 Nov. anticipasse calculum z". Et Anno 1717. Die 21 Jan. differentiam inter observationem per tubum 18 ped.&calculum suille fere eandem, scilicet 0, Quare suppono , tempore intermedio inter has duas observationes eandem differentiam - 5. o. inter calculum & observationem locum habuisse. Supputaveram Emerfionem hanc ad meridianum Berolinensem D. 6 Dec. 6. 8. 28. Sed propter differentiam observationis a Calculo - 5. ©. Prodit Emersio primi Satellitis Berolini - 6 . 3. 28. Ergo differentia meridianorum - 1 . 1. 7. 50. VI. Anno 1726. Die 29 Dec, Petroburgi observata est Emersio pri- naiSatell. JovisperTub. 20 & dimid. pedum exacte h. 7. 15. z6. per Tubum 15 pedum exacte Calculus eam dedit Berolini Sed Calculo sunt subtrahenda Ergo Emersio Berolini accidit Medium inter utramque observationem Petrob. Quare differentia meridianorum est 7 . * 5 - 48 .' . 6. l2. 42. 5. 0. 6. 7. 42. 7. 15. 42. r. 8- o. VII. Anno 1728. Die 18Februarii observata est Emersio Petroburgi, per Tubum 15 pedum - - h. 3, 28'. 20". Crepusculo admodum claro. Ego eam propter lucem diurnam observare non potui, Calculus vero ad merid. Berolin. mihi eam dedit - 4. 24. xjv Die 16 Febr. vefp. observatio anticipavit calculum 4. 32. Et die 25 Febr. - - 4. 7. Ergo anticipavit Die 18 Febr. - 4. 27. Et AZ ( 16 ) bG EtemersioD.i§Febr. Berolini contingeredebuit Hor.4. 19'. 48'', Inde prodic differentia meridianorum - - 1. §. 32, VUU Anno 1728. Die 10 Martii Petroburgi observata est emersio primi Satellitis ijfcvis perTub, izLci5ped. - 11. 18. 19. Calculus eam Berolini dedit !S. 14. 4 6. Sed Observatio anticipavit calculum D.2jFebr. 4 - 7 - Et die 26 Martii - 3> 43 - Ergo anticipavit Die io Martii - 56. Et emersio D. 10 Mart. Berolini contingere debuit - 10. 10. 50. Proinde erit differentia meridianorum I. 7. 29. Ex omnibus octo deductionibus, medium deducitur pro differentia meridianorum inter Berolinum & Petroburgum - 1. 7. 35. Cum vero duL Observationes, primo loco enumerat« , admodum incert« sint, öt minus accurat«, ex reliquis 6 Observationibus magis certis medium pro differentia meridianorum assumendum erit, scilicet - - 1. 8, 2. vel neglectis duabus tantum Secundis - i. 8- s. Id est in gradibus . - - - 17 0 . o'. Longitudo Berollnensis ex Articulo prscedenti - 31* 9, Ergo Longitudo Petroburgensis - - 48. 9, V. Cei. DnL de Hsle Observationes recentiores Satellitum Jovis, & ex iis deducta differentia meridianorum inter Berolinum & Petroburgum. C Um superiora de Differentia Meridianorum inter Berolinum & Petroburgum, jam conscripta essent, opportune advenerunt Liter« ä Cei. Dno. del’fsle, cum Observationibus Eclipsium Satellitum Jovis, quas habuit Anno 1728. in Autumno, & Anno 1729 Hyeme & Vere. Liceat mihi ipsas ejus observationes hic apponere, ut etiam alii Astronom! eas cum suis observatis conferre possint, & simul discant, quanta subtilitate & cura, accuratissimus ille Astronomus, observationes suas, & potissimum correctionem temporis instituat. Edi- (i? ) Eclipses des Satellites de Jupiter, obfervees aPeters- bourg 1728 & 172.9. 1728, N.st. H - , // Sept, 8 i6.z4.ZO '7 l2.s7.z6 Octob. 1 l6.sZ.l6 J I l.2l.s6 7 l Z. 3. * ls. s. 8 l 2 . 2 Z. 4 s l4.s8.sl lO IZ.l 7 . 2 Z Nov. 2 !Z.Z 0 . 4 Z Dec. 2 ls.r8.41 4 9 -s?. r n n.46. s 14 14.24.32 l8 IZ.Z6.ZO ! Immersion du 1. a peu de Secondes prez. Lunettes 13 & 15 pieds. Immersi dui. a unquartdemin. prez,a causie der nuees,lun.r3pied.le tems vray regie aunesie»*- le horloge. Immersi du i.bonne Iun. 15 pieds. Immersi du 1. exacte Iun. 13 & 15 pieds. Iw' s duV' ) deslun.de, ^„pieds. Ons’ell contente de marquer les min. a causie de 1’incertitude de 1’observation causiee par la Ienteur du tnouvemeut de ce satellite & 1’obliquite de sion incidence. Immersi, du.i. \ , . , Einers. du 5. ) utl ’ V P ie ds. Immersi, du i. Iun. 15 pieds. bonne. Immersi, du 1. Iun. 13 pieds. exacte. Imersi du 1. a quelques siec. prez. Iun. 13 pieds. Immersi, du 1. Iun. 15 pieds. Immersi, du 1. Iun. 13 pieds, a plusieurs secondes prez. le cems vray regie par une sieule horloge. Immersi du 2. ä quelques siec. prez. Iun 22 & demi pieds. letems vray regie par une sieule horloge. Immersi, du 1. Iun. 15 pieds. le Satellite trez prez de Jupiter , & le tems vray regie a une sieule horloge. C 1729. C 18 ) 1729 . H. , „ Janv. 8 '4- 6. z Fevr. 1 ; 6.si.Z7 r? 8.2.6.42, Mars 6 ii* s.sf 12.39.fi 7 6-ZZ. 7 IO* 14* I f 3 1 7.30,11 Avril 7 II. 7 . 2 s 14 11,24.12 30 9.46. 9 May 4 ii. 6. 2 Emers. du 2. a peu de sec. prez.lun. 22 & dem.pieds Emers. du t. lun. 15 pieds. assez bien, Emers. du 2. lun. 13 pieds. passablement bien. Emers. du 2 lun. 15 pieds. Emers. du 1. lun. 13 & 15 pieds. Immers. du 4. \ , . . Emers. du 4 . j P ,ells - Emers. du 1. lun. 15pieds, Ie vent &lecrepufcu- le ont nui , & Ie tems vray conclu de deux horloges seulement. Emers. du 1. lun.iypieds, beauciel. Einers, du 3. lun. 13 & 15 pieds. Dans Ia pluspart de ces nouveltes Observaticms j’ay remedie a l’er- reur qui peut quelque fois arriver , en assignant le tems vray lors que Pon ne se fert que d’une feule horloge ; Qui quoy qu’elle sott exacte- ment comparee avec le Soleil dans les 2 midis qui comprennent le tems de I’observation ; cependant II le mouvemenr de cette horloge n’a pas €t€ exactement uniforme pendant une ou plusieurs revolutions du Soleil au Meridien ; on s’y peut tromper dans Ie tems vray des observ.:- tions qui seroient d’ailleurs exactes. Le remede dont je me suis fervi dans cette derniere apparition de Jupiter a ete d’avoir 4 horloges differentes que j’ay continuellement compare entre elles, tant immediate- ment aprez 1’observation de chaque midi , qu’immediatement aprez. toutes les autres observations du jour ou de la nuit quidemandoient Nne exacte connoiffance du tems vray , & j’ay eu la fatiffaction de voir souvent que le tems vray deduit feparement de chacune de ces 4 horloges differentes s’accordoit dans la nseme seconde. Quelque fois 3 de ces horloges me donnant le m&me tems vray , la qme en differotc de quelques secondes , dont je me serois trompd si je n’avois eu que cette feule horloge. J’ay marqu£ ä cöte des nouveiles observations que je vous ( r 9 ) vous envoye,celles dont je n’ay pu regier le tems vray que par uneseu- le horloge ou deux seulement, quand les autres &oient ou arretbes ou derangfces. Dans les observacions auxquelles /e n 5 ay rien marque Ü faut entendre que Ie tems vray y a ece regie par les 4 horloges qui tou- tes ensemble ou 3 au moins se sone parfaitement accordees. Conferamus jam eas Observationes quae eodem tempore Petrobur- gi & Berolini sunt habitae, ut ex iis eruamus differentiam meridianorum. 1728.1). 3 Oct. 1728. D. F.Oct. 1729.D.7 Mart, 1729. D.30 Apr 1729.D. 4 Maji Immersi 1 Sat. Immersi 3. Sat. Emersi 4 Sat. Emersi 1. Sat. Emersi 3 Sat. H ' f H h- , ,! »- / „ H. , „ H. / „ Petroburgi 11. 21. 56. 12. 23. 45. 10. 14. IJ. 9. 46. 9. 11. 6. r. Berolini 10. 12. 55. II. 15. 12. 9. 5. 20. 8. 38. 6. 9. 59- Diff. merid. 1. 9. 1. I i- 8. 33. 00 t. 8. Z. 1. 6. 24. Medium ex hisce 3 Deductionibus Differenti* Meridianorum est - H. I. 8'. n "f Prima & ultima deductio plurimum ab hoc medio differunt. Prima dat differentiam nimis magnam; causa est, quia mihi Berolini Jupiter existe- bat in vaporibus nebulosis, ut Articulo primo notavi ; quare iatellitent prius ex oculis perdidi, quam vera esset immersio totalis. Ultima deductio multum deficit a medio. Si vero illud temporis momentum,quo satelles 3 mihi primo apparere videbatur, ubi tamen adhuc dubitabam, pro Emersionis initio accipio, scilicet - h. 9. 37'.59" & illud a tempore Observationis Petroburgensis - ir. 6. 2 subtraho, relinquitur differentia - - 1. 8. ? qu* cum media differentia melius convenit. Confirmatur itaque a recentioribus observationibus differentia meridianor.inter Berol. & Petrob. - h. i. -g'. quantum scilicet ad minuta attinet. Sed si rem accuratius consideramus, ea aliquot secundis est major, forte - h. i. 8'.u w I d est, in Gradibus - - 170. j'. Longitudo Berolinensis - - zi. 9. Longitudo Vetroburgenfis - - 4$. Qu* eam , qus in Articula procedenti inventa est , 3 tantum minutis superat. C r VI. Ec- l M ( ro ) M VI. Eclipsis Lunae totalis, Anno 1729. Dic 9 Augusti, Horis matutinis,in Obser- vatorioRegio Berolinensi ojpservata. Tempus Horolog. oscillat. i H - / H Temp9 correct. ». , Per Tubum 7 pedum. part. mi- crom Valor part. micr. / // Quan citas defec dig., I II. 47. - 11.46.- Penumbra jam nudis oculis bene L Diameter Lunce. (percipitur. 80 3 2- 0 3 M. Porphyrites 'a prox. marg.Z® 8 3; 12 4 Pal. Mxot. limb. remot.ä pr. m.) 1 I 4. 24 5 0. 4. zo 0. 3. 45 Videtur efle initium 6 5. 32 4- 47 Initium certe jam factum 7 ^ 7- 48 7- 3 Partes obfcur® 6 2. 24 0. 54 8 io. 38 9- 53 Chorda defectus 42 16.48 9 ir. 15 ii. 30 M. Porphyrit. med. in umbra 10 1;. 2; 12. 38 M.Porphyrit. totus inumbra 11 17. O 16. 1; Partes obfcur® 18 7. 12 2. 42 12 19- 48 19- 3 Phasis I. 13 21. IO 20.2; Mons jEtna dimidius tectus 14 22. 52 22. 5 Mons jTtna totus tectus Is 2;. 15 22.30 Phasis II. 16 25. Q 24. 15! Partes obseurse 27 m.48 4. 3 17 26. 30 -5- 45 Phasis Ilf. 18 26. 16 . 27. 3 l Partes obfcur®. 32 ■■ I2.48 4- 48 19 28. 54 28. 9 Discus interior M. Sinai tangitur 20 30. 20 29.35 Difc. inter. M. Sinai tot. tegitur Per TubumAnglican. reflectent. z 1 33- 3 7 32. 52! Lacus nig. major tangit umbram zz 34. 23 33. 38^ Per medium lacus nigri majoris *3' 0. 35. 34 0. 34.49 ' Lacus niger major totus tegitur m ( 3i ) m Tempus H orolog. ofcillat. «- , 11 |Temp. correct. H - > 11 part. mi- crom Val. 'Quan part. ^ titas micr. defec / u Ivi§-, 24 2s 0.37. 6 4°. 31 I Rursus per Tubum 7 pedum 0. 36. 21 Per centrum Ins.Besbici.Phas. iv 39.4Ö;Per Byzantium. Partes lucidx. 32 |i2. 48 7. 12 26 27 28 44.40 46. 8 47. 16 43- 55 45.23 46.31 Phaiis V. Partes lucidx Umbra tangit Colchidem 24 9.36 8.24 29 3© 3i 48.30 49-56 52. 20 47-45 ' 49. 51-35 Phasis VI. Partes lucidx Phasis VII. 18 7.12 9.18 32 33 34 53- 3 5 55- 45 56. ii 52.50 55- 0 55- 26 Partes lucidx Phasis VIII. Palus Mxotis tangitur -4 5. 36 9-54 35 36 37 58. 0 58- p- 59- 6 57- ‘5 57-47 58. 21 Insula major Maris Caspii tangit. Per medium Palud. Mxotidis Per med. infulx maj. Mar. Caspii 38 39 40 0. 59- 55 i. 1. 35 3. 40 0. 59. 10 i. 0. 51 - 2. 56 Inf. maj. Mar. Caspii tota tegitur Pal.Mxotis tota tegitur.Phas.lX. ■Fere Immersio totalis 41 42 43 3. 50 4. 0 i*4- 52 3. 6 3.16 1. 4. 6 Immersio dubia Jam fortasse verum temp. Imerf. Immersio certe jam prxteriit. 44 45 46 2. 44. 5 44- 53 47. 2 2. 43. 2? 44.11 46.20 Emersionis Initium Emerf. I nir. certe jam factum Palus Marxo'ris emerg. inc.Ph.A 47 48 49 48. 33 2. 52. 29 1 47.51 2. 51.47 Umbra per M. Porphyr. Pal.Ma- rxot. extra umbram Partes lucidx Phasis B. 12 4. 48 1 I«. 12 c 3 so W ( 22 ) M Tempus Temp. part. Val. Quan Horolog. correct. mi- part. titas ofcillat crom micr. defec H - / // H - / V 1 // D >g-/ so 2. 57. 5i 2.57- 9 Lac.nig.maj. emerg.inc.Part.luc *9 7. 36 9- 9 5* 2. 59. 9 58- 27 Lac. nig. maj. dimid.extra umbr. s2 3. 0- 9 59-27 Lac. nig. maj. totus liber.Phas.C. 53 0. 29 2. 59,47 M. j®tna emergere incipit i 54 2. IO j. 1. 28 M. iEtna totus emergit. 55 3- 9 2. 27 Partes lucidae 25 10. 0 [8.15 56 5- ir 4- 30 Phasis D. j 57 6. 50 6. 8 Partes lucidae 3° '12. 0 7. 3 ct 58 12. l8 11.36 Partes lucidae 38 [15.12 6. 18 vel 36 14.24 6.36 59 1;. 14 12.32 M. Sinai jam totus liber, umbra 1 tangit Circulum exteriorem 60 17. 9. I 16.27 Partes lucidae 44 17.36 5- 24 61 19. 0 18.18 Phasis E. 62 24. 38 23.56 Partes lucidae dub. per nubes 52 20.48 4.12 vel 50 20. 0 4.32 6Z 27. 35 26.53 Partes lucidae 55 22. 0 3.45 vel 57 22.48 3- 27 64 33. 32.42 Partes lucidae. Valde nubilum 64 25. 36 2.24 Eodem temp. max. pars Palud. Maeot. extra umbram.Phaf.F. 65 ;6. ii 35. 3° Pal.Mxotis tota emergit.Phas. G simul partes obscurae 10 vel 11 T io 2 4. 12 i- 3 5 66 38. Zl 37-5° Partes obscurae. (emersit 3 3. 12 1. 12 6? 39. 1 38.20 Jam aliqua pars I. maj.Mar.Casp. 68 39- 59 39-18 lns. maj. Mar. Casp. tora emergit 69 Phasis H. 7 ° 41. 5« 41.10 Nondum Finis 7 1 3- 42. 49 3- 42. 8 Finis circiter 19 '5- 30 8 . 3 y. '4 16 * 44- 42 15. iS IO. 1 . H 25 45- 46 15. 8 12 . 5 14 . 44 46 . 44 1 5- 0 14. 17 15 6 47 4' *4 5 o,dub. 18 . 5° i; 44 48 . 57 14 . 42 6. 20 . IO »5- 55>L 50 . 2 14. 3° vel 16 . O 50 . 53 14 . 22 5' 55 14. r 3i - sr. 59 '4- 53 58 '3 5 5^ 54 5* H 4t-r 55- 3« »3- 39 56 38 H 30 5- 57- 18 '3- 24 %% SZ c -») M Ex his Altitudinibus Correctionem Horologii quxsivi ut sequitur. 0 / O / 0 9 / 0 Altitudo 13 27 I) 4 t tZ. 50 14 iX X h. l6 H * t n / 11 / t tt / O Ante merid. I 18. 3. -8 [ 5 . 0 6. IO 7 - 21 8. 35 fostmerid. 5 - 5 6 . 58 J 55, 26 54 - 2 9 52. 59 5 l- 37 Summa 24. 0. 16 | 0. r6 | O. 39 0. 20 1 O. 12 Dimidium 12. O, % 0. e. r 5 >r 1 0. i®” 1 0. 6 ° , 0 0 / 0 O / Altitudo 14 ?5 14 44 »5 6 15 44 15. 591 H. , „ l 11 / O / »i / Ante merid. 0 06 12. 5 14. 17 18. 50 20. 10 post merid. | 5. L«. 34 48. 4 - 46. t 41. 42 40 . 8 Summa ^ 24. 0. 35 0. 47 0. 18 0. 32 O, 18 Dimidium 12. 0« 17 2 j 0. z n 0. s 0, 16 O. i h. , „ Medium ex hisce io Deductionibus est - 12, o. Si deductio septima, qux plurimum ab hoe medio differs, omittitur, ex reliquis novem medium elicitur - 12. e. rr. Elegi vero 12. a. rz. Corrwctio addenda est » Ergo verus Meridies - - 12. o. 32. Et jsorrtctio.Horologii subtrahenda - o. 32. D 3 Cor* W ( ) M Correctio Horologii Die 12 Augusti. Ex 60 Altitudinibus eo die captis elegi eas, quae plurimum absunt d meridie, narr. ex omnibus corretiionem temporis quxrere, taediosum edet & superfluum. Ante meridiem. Poß meridiem. Tempus Altitudo Tempus Altitudo Horologii sup. marg. Horologii sup. marg. oscillat. © . oscillat. 0- H. , // 0 / H. , /1 O / 9- 3?- 5i 43- 25 i 2. 9. 8 44. 54 37- 35 43- 37 IO. 17 44- 46 , 38. 49 43- 46 5 II. 17 44. 382 43- ssi 40 . 18 -T 12. 53 44. 30 4 '. 29 44. Tz 14- 26 44 - 18 41. 28 44- . l6. 7 44- 72 43- 39 44- 19 17 ' 11 44. 0 44. 39 44- 261 r 18 . 7 43- 52 i 45- 44 44- 33 "9 22 43- 44 46. 48 44- 40 20. 16 43- 38 47 - 44 44- 47 2. 22. O 43- 9 . 48 . 4§« 44- 54 Signum $ denotat observationem dubiam. Reliquas undecim observationes ante meridianas cum pomeridianis contuli, sequenti modo. Altitudo m c z- ) m 0 1 0 / 0 / Q i 0 , Altitudo 43- 2 *i 43 37 43- 5ÖI 44- $ 44* ror r H. , 11 / // / // f // / n Antemerid. 21.3f • 5* 37- 35 4 0 . 18 | 41. -9 42. 28 ' Postmerid. r. 22 . 0 20. 22 57. 37 ,6. 4i | 15- 37 Summa rZ-57 • s' 57* 57 57- 55 I 18. 10 j 18* 5 Dimidium | 11.58. 5 5|| OO 58i! 58. *7il 59- 5 i 59* 21 z O / 0 / O // O t 0 / 0 1 Altitudo 44. 19 44- 261 Z 44- 33 44- 40 44. 47 44- 54 r // / /1 / n / /, 1 // // Ante merid. 43- 39 I 44- 39 45* 44 46. 48 1 47- 44 48* 48 Postmerid. 1 14. 18 1 1 3* 20 12. 19 n. 5 | io. 8 ! 9- 8 Summa 57* 57- ! 57- 59 18 . 3 57- 53 1 57- 52 ! 57- 56 Dimidium } 58- f8| i s8- 59§ \ 59* | s8- s6i | 58- f6 | s8- 5$ H. , v Medium ex hisce n Deductionibus est - n. jg. 5-9. h quo unica tantum 6" in excessu » reliquas vero minus differunt. Quse plurimum differt in defectu, tantum 31" ä medio differt. Correctio est addenda - 0 ** Ergo verum tempus Meridiei Et correctio Horologii addenda ii- 59- 13. o. 47. Correctio Horologii tempore Eciipseos. Supra invenimus Horologio ofcillatorio Die 7 Aug. in meridie fuisse subtrahenda Et die 9 Augusti Ergo motus Horologii fuit nimis lentus 2 diebus id est in uno die - . i'. 27 ". o. 32. o. 55. o. 27t Die m ( v)m Die s Augusti Horologio fuerunt subtrahenda o 1 . Z2". & die n Augusti addenda - 0. 47' Ergo motus Horologii fuit nimis lentus j diebus 1. i 9 ‘ id est in uno die - 0. 2 61 i Statuenda itaque est diurna retardatio 9 Augusti Horologii circa 0. Ergo Die 8 Augusti in meridie Horologio 1 subtrahenda 0. 59 Die 9 Augusti mane post mediam noctem - - 0. 4f Post Horam i. matutinam - 0. 44 Circa Horam 2. matutinam - «* 0. 4? Circa Horam j. matutinam - 0. 42. Circa Horam 4. matutinam - 0. 4t. Et hoc mihi fuije fundamentum Correctionis Horologii per totum tempus Eclipfeos Lunx. De Constructione Schematis Eclipfeos. S I Luna eandem semper faciem nobis obverteret, unicum Schema Lunare omnibus observationibus circa Lunam institutis, sufficeret. Cum vero propter librationem Lunx non solum quxdam ejus partes aliquando appareant, qux alio tempore nobis sunt inconspicux ; sed etiam circa Lunaris disci medium major adhuc differentia situs macularum deprehendatur ; abunde patet, idem schema omnibus observationibus non facile inservire posse. Ideo, si accurate agere volumus, neceffeest, ut ad quamvis observationem singulare schema Lunx construamus; quod, etsi primo intuitu valde difficile apparet, tamen absque labore nimio fieri potest, quantum scilicet opus est, ad eam observationem , quam elaborare studemus. Si enim loca notabiliorum modo macularum rite observantur, reliqua ex Schematibus Hevelianis, qux omnes alias, quantum adhuc observare potui, accuratione multum superant, compensari possunt. Cum itaque hanc Eclipsin Lunx ex voto ob servaverim, operx pretium fuit, ut schema aliquod, huic solurhodo Eclipsi inserviens, construerem, quod non solum observationem eclipfeos exhiberet, sed etiam promoveret usum geographicum, quem prxstare possunt Lunarium eclipsium ebser- ___ ( 33 ) _ observationes. Jam circa tempus Eclipseos Lun« totalis Anni 1723. plurimas observationes in eundem usum habui , ut scilicet ex eis Lunare schema construerem , propter usus geographicos; cum vero illa eclipsis, extra Berolinum nullibi fere rite fuerit observata , propter tempus nubilum , inutile judicavi tempus perdere in constructione Schematis , quod usum speratum , propter defectum observationum exterarum , praestare non posset. Jam vero, cum haec ultima Luna: Eclipsis , ncn solum hic loci, sed & alibi feliciter sit observata, quantum quidem competi, majori alacritate in constructionem Schematis Lunaris incubui. Omnes observationes, quas adhibpi ad Constrpctionem, hic recensere nimis longum foret, interim pauca speciminis loco hic proferam. Anno 1719. Die 24. & 25. Nov. observavi Distantiam centri Montis Sinai ä proximo margine Paludis Moeotidis 7. Dig. 55.' vel 7.' Dig. j-o.& Anno 1725. Die 20. Oct. eandem distantiam'’observavi 8. Dig. 9'. qu® tamen secundum Schema Hevelianum 7. Digitos vix superat. Anno 1719. Die 24. Novembr. deprehendi Distantiam centri Lacus nigri majoris a proximo margine Palud. Moeot. 5. Dig. 40^. & eandem distantiam inveni 1725. D. 20. Oct. 6 . Dig 4/. quae fecundum Schema Hevelianum est 6 * Dig. Cum vero invenerim me has Distantias paulo laxiores justo accepisse, in Schemate eclipseos,pro distantia centri lacus nigri majoris ä prox, limbo Paludis Maeotidis, elegi 5 Dig. 3 6 1 . & pro Distantia centri M. Sinai a prox, marg. Pal. Moeot. 7 Dig. 45/. Quod vero Anno 1725. D. 20. Oct. ha: distanti® notabiliter majores fuerint observata, non errori in observando adscribendum est, sed diverse librationi Luns : Tunc enim Palus Moeotis admodum propinqua erat margini Lu- nx, cum in ultima eclipsi distantia Paludis Maeotidis a margine esset magna. Vel, ut cum Hevelio loquar: Anno 1725. D. 20. Oct. minima ferfc fuit libratio Lunae ad Paludem Msotidem, Anno 1729. verö D. 9. Aug. illa Libratio fuit maxima. Post eclipsin hujus anni, cum mihi deessent loca lacus Hyperborei utriusque & Montis Audi, observavi D. 5 Sept. distantiam centri lacus hyperborei superioris ä Pal. Maeot. prox. marg. 3. Dig. z '. ä centro Lacus nig. maj. 3 Dig. 39'♦ Lacus hyperboreus inferior aberat a Pal. Maeot. E prox. prox.marg. i. Dig. 49'. ä centro Lacus nigri majoris 4 Dig. 43'. Hi duo lacus inter se distabant 1. Dig. 18 . & uterque aberat k Lunae limbo proximo o Dig. 27 Die 7. Sept. M. Audus aberat a margine Lune proximo o Dig. 43'. in linea recta exiftens, qux per Byzantium, Ins. Besbicum, M. iEtna' Lt loca paludosa producebatur. Diametrum Lunx bis observavi 80 partes micrometri , qux efficiunt 32'. o". Tabulx Dni.dela Hire dederunt Diametrum Lunx horizontalem simplicem 31'. 57''. correctam vero 31'. 30". Ut tubum meum examinarem, per eum observavi Diametrum SolisDie 30 Aug. eamque inveni 79 & dimid. part. micr. id est 31'. 48". Secundum Dn. de Ia Hire Diameter © tunc ede debuit 31' ;6". quocum Caffinus plane convenit, ä quibus itaque mea observatio differt 8" in defectu. Quod ad me attinet , Diametrum Solis Anno 1719 Die 30 Augusti summa cura observavi, eamque ex viginti tribus observationibus mors transitus disci Solis per meridianos, deduxi 31'. 50". a qua observatione, mea observatio hujus anni per Tubum 7 pedum, 2" tantum deficit jiqua- re etiam Diametrum Lunx per eum observatam satis justam esse colligo. In priori observatione Diametri, Luna erat alta 21 Grad, quare conveniunt Diametro Lunx Horizontali 31'. 49''. (*) In posteriori observatione Altitudo Lunx erat 9 Gradus circiter , inde prodit Diameter Lunx Horizontalis 31'. 54". Medium ex his duabus observationibus est 31. &dim. Sed retineamus potius pro Diametro Lunx Horizontali 31'. so ' 1 & Diametrum Lunx per totum tempus eclipseos zrst o". Tabulx Hirianx mihi dederunt Semidiametrum umbrx terrx apparentem 42'. 57'st & Horarium Lunx a Sole verum 32'. 25". Hxc data assumere volui in constructione Schematis, cum vero ea cum observationibus congruere nollent, coactus sum, tam Semidiametrum umbrx, quam Horarium Lunx a Sole,paululum mutare, ut Omnibus partibus observationis simul sufficerent; & inveni , prxter Diametrum Lunx 32'. o' 1 . Semidiametrum umbrx terrx 43'. 30". & Horarium Lunx a Sole verum 32'. 10' . observationibus optime respondere. Confer Fig. I. O PerTab.XXIV.TabukrumAstronomicarunvDni. dela Mire. De ( ?5 ) Deusa Schematis Eclipseos. P \uca reflant de usu geographico talis Schematis lindlcanda. Cum sxpiffime liat, ut in aliis locis appulsus aliarum macularum ad umbram observentur, prster eas quas nos notavimus , illas observationes cum nostris conferre non postumus. Ope vero talis Schematis facillime invenire postumus , quo tempore apud nos appulsus umbrx ad hanc vel illam maculam factus est, quod tempus, cum tempore peregrinx observationis collatum, differentiam meridianorum utriusque loci prodit. Ex. gr. Cl. D. Weidlerus Wittembergx observavit appulsum umbrx terrx, ad Galilaeum - - h. o. 3'. 45". Ego Berolini eum non observavi ; quando vero circino capio Senti- diametrum umbrx, alterum pedem circini maculx Galilxo ( sive Adcnti Atido') infigo, & cum altero pede viam centri umbrx interseco, opesca- Ix Horarii Lunx ä Sole veri invenio tempus quo Berolini umbra appulit ad Galilxutn IU Ulmeum - - H. O. 7'. O' 1 . Ab hoc tempore subtractum tempus Wittembergx observatum, relinquit differentiam meridianorum - O. 3. 15. Eodem modo invenio in emersione hanc maculam ä margine umbrx Lunx suisse tactam, cum Berolini tempus esset h . 2. 47'. 24". Witembergx umbra tetigit Galilxum 2. 43. 30. Unde prodit differentia meridianorum 3. 54. Medium ex hisce dutbus differentiis est 3. 35, Summa Observationis. /~\Bservatio Tnitii & Finis in Eclipsibus Lunaribus admodum incerta est, non solum enim in hac, sed & in aliis Eclipsibus observavi,terminum inter umbram & penumbram pauld post initium & paulo ante finem distingui non posse , quod argumentum esse potest pro Atmosphx- ra Lunari. Prxcipue hoc observavi cum ingrueret si Itis; terminus e- nim inter umbram & penumbram fatis bene dignosci potuit, usque dum eclipsis dimidii tantum digiti restaret, quo tempore penumbra & umbra E z vera _ZZUCN _._ _ vera ita inter se confundebantur, ut nullus Terminus amplius inter eas observari posset. Hanc ob causam neque Finis neque Initii tempus accurati annotari potuit. Tempora immersionis totalis & emersionis melius observabantur. Ex reliquis vero observationibus tempora Initii & Finis, Immersionis & Emersionis inquisivi , & sequentem inveni observationis Summam, cui apposui Calculum ex diversis tabulis, ut facilius conferri possint hi calculi cum observatione. ObservaCalculus Calculus Calculus Calculus Calculus tio. Rudelphin. De la Hire. Manfredii Ghislerii Gauppii Initium H - / ,/ H - / n «. , „ H. » H. , H. O O 11. 58- 23 O. 12 , IO 0. ii 0. 20 0. 3 Imers. tot. 1. ao 0. 57 - 25 I. II. 50 1. 11 1. 19 1. 2 Medium 1. 53. 10 1. 54. 51 2. 0. 58 2. 1 2. 7 1. 5.1 Emers. init. 2, 43. 0 2. 52. 17 2« 50. 6 2. Ji 2. 54 2 40 finis 3. 43. 40 3. 51. 19 3. 49. 46 3 - Si 3 - 54 3 - 39 Duratio 3. 41. 0 3. 52. 56 ;- 36 3 - 40 3 - 34 3 - 36 Morainumb.i. 39.40 I. 54 - 52 1. 38. i (5 1. 40 i- 35 1. 38 Quantitas 19.Dig.35' 21. D. 37' 19.D.43' 19. 0.44' 19 D. 6' - - Hisce addam tempora, quibus Berolini singuli Lun® Digiti obscurati & rursus retecti sunt, qu® quidem non immediate observata, sed ex tota observationis Connexione deducta sunt. Phases crescentes. Phases decrescentes. Dig. H. / It Dig. ». / i/ I. 0. 7. 40 XI, 2. 48. 5. II. 0. 12. 45 X. r. 53- IO. III. 0, 17. 45 IX. 2. 58 - IS' IV. v. 22. 45 VI i I. 3. 3. 20. V. 0. 27- 50 VII. 3. 8. 25 . VI. 0. 32. 50 VI. 3- 13- 30. VII. 0. 37. 55 V. 3- 18. 30. VIII. 0. 43. 0 IV. 3- 23- 35- IX. c. 48. 5 m. 3- 28. 35- X. 0. 53 10 11. 3- 33- 35- XI. e. 58. 15 1 l. 38- 40 . VII. Oc- __ m c 97) m _ VII. Occultatio Veneris a Luna, Anno 1729 Die 19 Sept. post meridiem , interdiu observata , in Observ atoriö Regio Berolinensi. I VTmersionem Veneris sub Lunam bene observare potuimus , emersio vero sub nubibus accidit. Dimensus sum aliquot distantias centri Veneris a margine Lunx lucido, per Tubum 7 pedum , quasdam etiam Tubo 18 pedum. Per eundem Tubum iZ pedum invigilavi immersioni, & distincte animadverti mutationem Figurx Veneris,cum proxime ad Lunam accederet. Cum enim anfea dimidiata fere appareret, ejus cuspides prope marginem Lunx evanescebant, & discus Veneris fere ellipticus, sed male terminatus, apparebar. Hoc accidit, non prope marginem Vitri ocularis, sed in ipso centro ejusdem Vitri, ita enim direxi Tubum, ut sem- per Venerem in medio vitri retinerem, ut melius observarem imersionem. Notavi tempus quo primum Venus, seu potius ejus pars lucida,Ln- n$ marginem tangere videbatur,- sed post 10 demum secunda cert&tangebat parte sua lucida Lunam ; tandem notavi tempus quo ultima particula disci Veneris mihi evanuit. Sequens Tabella totam observationem exhibet. Temp9 sec. Horolog. oseillator. H * / ,/ Tempus correctum »- / Part. micr. 7ped. Part. micr. iSped 1 Val. part. micr. / // 1 H. 32. 20 11. 40. 32. $ a prox. marg. Lunx 151 60.24 2 I. 26. fi 1. 33. 6 P a prox. marg. 3° 12. 0 3 i. jo. 37 1. ;n. 53 a prox. marg. Z. 26 10.24 4 i, 36. 20 1. 44. 36 $ ä prox. marg. ^). - 54 7. 39 s 1. 42. 45 1. jj. 1 $ a prox. marg. 3. 12 - 4-48 6 1. 47. 1 1. 55. 17 P a prox. marg. J). - 20 2. 50 7 i- 5i. 43 1. 59- 59 P a prox. marg. J. - 6 o.yi 8 1. 53- 5 ° 2. 2. 6 $Lunam tangere videtur | S 1. 54. 0 2. 2. 16 Peris Cuspis Sept. tangit limbum Lunx. IO 1. 54. 451 2. 3. I| Immersio totalis Veneris. 1 1 ! 11 2. 57. 32 1 3. 5- 5° Prem primo vidi, jam ab occultatione libera. 12! 3. 6 . 11 3. 14. 29 H a marg. J remot. 98 i- 13' 3. 8- 40 3. 1 6 . 58 Pamarg. Jremot. 102 0. 48 14 3. 11. 29 Z. 47 P ä marg. remot. 105 4 2. 0 m ( 58) §e Supposui Diametrum Luna: 31'. o '. cum eam observare non possem, propter pallidum Lunx lumen, & quia cornua sive cuspides ejus, sub aspectum non cadebant. Et ex observationibus construxi Schema hujus Occultationis. Vid. Fig. VII. Ex eo apparet, Horarium Lu*|x ä Venere visum fuisse 29'. et distantiam minimam Veneris a centro Lunae 9' meridionalem. Fig. VIII. exhibet particulam disci Lunaris, & phasin Veneris quomodo apparuerit per Tubum 18 pedum , cum ejus distantia adhuc esset notabilis a limbo Lunae; nec non mutatam Veneris figuram , cum attingeret limbum Lunx. A tempore quo Veneris cuspis Septentrionalis certe tetigit limbum Lunx usque ad Immersionem totalem Veneris elapsa sunt45"&dim. temporis. Ex iis elicui Diametrum Veneris 18". Cum vero margo Veneris obscurus, qui observari non potuit, necessario paulo ante cuspidem Se- ptent. tangere debuerit limbum Lunx, mora ab initio immersionis disci Veneris paulö debuit esse longior. Si assumo tempus quo $ Lunam primo tangere videbatur, & ab immersione totali subtraho, invenio jmoram immersionis J5&dimid. secunda, quibus in hac observatione t competunt 22 secunda, pro Diametro Veneris. Decem Altitudines Solis, quas post meridiem D.9Sept. cepi , cum totidem antemeridianiscollatx, arguunt, Horologio D. 9 Sept. in ipso meridie addenda fuisse 8'. iz". Motus Horologii tum temporis, singulis Diebus retardavit 43", respectu temporis veri, quod propter Correctionem temporis notare debui. Falsitas Hypotheseos Motus Terra circa Lunam , ceu Planetas secundarii circa primarium, ex Observationibus Astronomicis demonstrata. Um nuper ex Diario Gallico, Journal des Scavans OSlobr. ^727. perlegerem Hypothesin novam, qua Monachus quidam , Jacobus Alexan- _ m (? 9 ) m ___ Alexander Benediclinus Congreg. S. Mauri Fluxum & Refluxum Maris explicare voluit, eum scilicet ä motu Terrx circa Lunam derivando; sta- tim quidem hanc opinionem pro absurda, & minus vero simili habui ; sed re melius considerata , non inutile censui, 11 ejus opinio per Observationes Astronomicas (*), qux solx hanc litem dirimere poflunt, examinaretur ; Nulla enim Hypothesis, quamvis paradoxa , flarim sine examine rejici debet. Multa quidem Monacho contra suam Hypothesin objici poflunt , ex.gr. vero simile non e fle, corpus majus , scilicet terram , circa minus, seu Lunam, circumgyrari , & alia; ego vero omnia argumenta, qux probabilitatem tantum pro fundamento habent, deserenda judicavi : & cum Autor Hypotheseos quasdam probabilitates pro ea protulisse sibi videatur, probabilitates vero nlix contra eum pugnent, demonstrationibus o- pusest, quibus Hypothesis illa vel firmetur vel collabefactetur. Observationes Martis, si scilicet ejus longitudo observetur diversis diebus, prxsertim quando Mars est prope terram , necessario testari debent, utrum Terra circa Lunam moveatur, necne. Nam in Schemate apposito , sit A Terra in Systemate Copernicano, vel Luna ex Hyporhesi Monachi, B sit Mars; & plancta secundarius, qui nobis est Luna, illi Terra, Circulum C D E F absolvat. Ex hoc apparet , planctam secundarium, quando est in D & F, Martem in eadem longitudine observare ac prima- Sol. rium. (*) Qu» enim de natura Vorticum utrinque diiputata sunt, nihil huc faciuu , ii nulli dantur vortices coelestes in rerum natura ; qui fernste non solidiori nituntur fundameute, quam antiquorum orbes coelestes crystallini. -__ mc 4o) m _ rium. Quando vero secundarius est in C vel E, maxima intercedit diffe* rentia inter locum Martis ex planeta primario, & eundem ex planeta se" cundario observatum. Differentia inter utrumque locum aequalis est an" gulo E Ö A sive C B A. Ex hoc apparet, quod si Terra esset planeta secundarius, qui circulum CDEF circa Lunam absolveret, parallaxin aliquam longitudinis Martis fatis sensibilem observari debere, propter differentiam inter locum Martis e Planeta primario & secundario visum. Tabulae coelestes,£ quibus Ephemerides & motus planetarum supputantur, supponunt Terram esse Planetam illum primarium A , & ex hoc fundamento Locum Martis computare docent. Si vero Luna esset primarius ille Planeta A , -locus Martis e Terra visus plurimum variare deberet. Quando enim Terra esset in D & F, id est in & in Martis locus observatus quidem cum calculo conveniret ; in E vero & C, sive in , maxima notaretur differentia inter calculum & observationem. Etenim Ter- rä existente in E, locus Martis videretur promotus in Ecliptica , & ejus longitudo aucta, quantitate totius Semidiamerri orbita: terrx & Marte vise ; terra vero in C existente, longitudo Martis tota semidiametro orbi- bitx terrx diminuta videretur. Cei. Cassinus ex Observationibus deduxit Parallaxin Martis, sivese- midiametrum terrx ex Marte visum , eo tempore quando Mars fuit in minima distantia a terra,25". Semidiameter orbitx Planetxsecundarii (sit ille sive Luna sive Terra ) ad Semidiametrum terrx est, ut 60 ad 1 circiter, quare Semidiameter orbitx A E, sive angulus E B A in distantia minima Martis erit 25 minuta prima; & tanta esse deberet differentia inter Martis locum supputatum & observatum (si scilicet Terra circa Lunam moveretur) ita ut in primo quadrato Martis & Lunx observatio calculum 25 minutis superare, in altero vero quadrato totidem minuta ab eo deficere deberet, ut tota inxqualitas motus Martis, qux propter motum terrx circa Lunam oritur, ad 50 minuta assurgeret. Cum vero talis inxqualitas nunquam sit observata, haud leve inde oritur indicium, perperam Terrx motum circa Lunam tribui. Afferam quasdam ex meis observationibus Martis , quas circa stationem ejus secundam, mense Januario Anni 1724 habui, & ex iis examen insti- _ m c41) m _____ instituam , cui potius motus circa alterum Planeram conveniat, utrum Lunae an Terrx. Possem observationes in expanso adjicere, si desideraretur, ne quis de fide earum dubitare posset ; sed cum hxc jam festinanter conscribam, prolixus esse nolo. Conferam vero meas observationes cum Ephemeridibus Cei. Manfredii&Illustr. Ghislerii, ut hoc modo calculus cum observatione conferri postit. 1724. vesperi. H. Longir. observata 0 , Longit, a* Manfr. Eph. 0 , Diff. ab Observ. / j Longit. rft :Ghisier.Eph. I 0 / Diff. ab Observ. 1 17 Jan. g 22 Jan. 8 24 Jan. 7 -i. nm 21.6* n 20.59 n 21.201 n 20. H 20.47 n 14. des. irr des. 12 i def. 21. 32 Ü 21. 4 U 2t. O tt 2 x. des. 2 1 des. 1 exe. *8 Jan. 9 | 2 Febr.n[ 2©. ;6 U j 21. 6 n | Ihm -H" tj- ^ Q 6 N M 12. des. j to. des. ' 20 . 54 H 21. 3. 21 2 des. 3 des. Ephemerides Manfredii in defectu peccant, Ghislerii propius ad observationem accedunt. Parva etiam inxqualitas observatur , cum defectus Manfredianarum Ephemeridum sit, primo 14', deinde iz' & ultimo io'. Ghislerii Ephemerides primo deficiunt z & dimid. min. deinde excedunt i', ultimo deliciunt j'. Sed hx inaequalitates oriri possunt , primo fe Theoria'Planetx, nondum ad summam accurationem perducta ; deinde ex calculo Ephemeridum, non cum summa diligentia peracto ; denique error unius vel alterius minuri aliquando inoblervarione latere potest , ut adeo minimi errores ex triplici fonte orti, inaequalitatem aliquam sensibilem producere possint. Videamus jam quomodo Mars apparere debuerit, si motus terrae circa Lunam locum haberet* Sit distantia media terrx a Sole squalis 100 partibus , tunc distantia Terrx ä Sole, sive in Bypothesi de qua agimus , Distantia Lunx ä Sole S A, tempore observationis erit 98 & dimid. Die 17 Januarii Distantia Marris a Sole fuit T43 , & Die 2 Februarii 142. F Angu- h (42 ) JS Angulus S A B, sive differentia Longitudinis Solis & Martis fuit die 17 Jan. 145 0 . & die 2 Febr. 128°. Fuit ergo Distantia ^ a Terra sive Luna Die 17 Jan. 50 Partes, & die 2 Febr. 58 Partes. Paralfaxis Solis, sive Diameter Terrx ex Solespectatae secundum Cei. Castlnum est to". ergo Semidiameter orbitae LunaE ex Sole spectata;est 10 minuta ptima. Ex hisce sequitur Semtdiametrum orbita Terra circaLunam ex o^te apparere debuisse Die 17 Jan. 20' & Die 2 Febr.i/r Q K-modo hac emnia reliquis diebus se habue- rinc, ex Tabella adjacente patet. Angulus SAß. 0 A B. Angulus E B A. / // 17 Jan. HS 50 20. 0 22 Jan. »39 53 18. 52 24 Jan. 137 54 18. 31 28 Jan. »33 [ SS 18. n . 2 Febr. | 128 1 58 17 . >5 Die / 4 ,} «g, Die 22 Jartilarii circa ipsam horam Observationis, Mars fuit in oppositione Luna:, ita ex Hypothesi Terra fuit in F, in recta linea inter Lunam A, & Martem B, ut ita locus Martis e Terra & e Luna spectatus conveniant. Hoc ipso tempore deficiunt Ephemerides Manfredii ä Calculo 12& dimid. min. vel, neglecto dimidio minuto, 12 min. Ghislerii vero tantum 2 min. Statuamus Ephemeridum dissensum eundem pero- flines Observationis dies locum habuifle , & quadramus quam longitudinem Mars obtinere debuisset, si terra circa Lunam moveretur. D Die 17 Januarii vesperi Distantia LunsE a Marte in Ecliptica , sive angulus A G B , fuit 118°. Locus enim Terras est in G , Luna in A , Mars in B, Angulus FAG, sive arcus F G est 62°. Angulus enim ABG. cum tertiam partem Gradus vix attingat, tuto negligi potest. Cum vero Diameter A E ex Marte appareat 20', ut supra ostendi, AH~ sinui anguli FAG erit 17 ' & aliquod secunda. Manfredii Ephemerides Locum Martis habent 21 0 . 2 g'& dimid, U, sed ex superiori ob- F 2 serva- ___ ( _ Ä Z ( 44 ) ZA _ servatione apparuit, loco Martis ex Luna, ceu centro Terra:, addi debere 12 minuta, ut verus Locus Martis ex centro sive Luna observatus prodeat, fuit ergo Die 17 Januarii Locus Martis selenocentricus 21 0 . 32* & dimid. cui addenda sunt supra inventa 17' & aliquod secunda , ut ita vera Longitudo Martis geocentrica debuerit esse 21®. 5c/. observatio tantum dat 21°. 34'& dim. quodabHypothesi ij&dim. minuta differt. Die 28 Jan. Terra ab altera parte Lunce debuit esse in K, angulus AKB, sive angulus quem Luna & Mars cum Terra constituerunt fuit 5>7°. Semidiameter orbitos terree A C ex Marte visae suit tum temporis paulo supra 17' & linea AL 17', debuit ergo longitudo Martis ex terra 17* esse minor quam ex Luna, ceu centro orbitae terree. Manfredii Ephemerides exhibent locum Martis in 20°. 44' A , qui tamen augendus est 12 minutis, ut verus locus Martis selenocentricus prodeat 20°. ydL XI* Cui 17 / subtrahenda sunt, ad obtinendum locum Martis geocentricum, qui esset 20 *. 39' Xs- quod vero ab observatione 17 minuta differt: & hic quidem observatio hypothesin excedit 17 minutis, cum superior observatio a deductis ex hypothesi deficeret 15^ & dim. quas summam conficiunt 32/ & dim. Talem inasqualitatem in motu Martis postulat nova Hypothe- sis, cum tamen nulla observetur. Parvas enim .inaequalitates differentiarum , quas vix ad duo minuta in excessu vel defectu adscendunt , novam Hypothesin nihil juvant, praesertim cum non eo ordine fiant, uti hypothesis exigit. Secundum Ephemerides Ghislerii, Locus Martis Selenocentricus correctus debuit esse (additis scilicet 2 minutis ad locum Martis in Ephemeridibus) Die 17 Jan. xi®. 34' XE & locus Geocentricus 21®. 31'. qui tamen observatus est 21*. 34' & dim. & die 28 Januarii locus selenocentricus Martis esse debuit 20°, 56h & geocentricus 20®. 39'. cum tamen observatus sit 20*. 56'. Jam dispiciamus quomodo observationes cum Hypothesi Coperni- cana, qua scilicet Terra ut Planeta primarius consideratur , conveniat, ut utramque Hypothesin inter se conferre possimus. Si ad locum Manfredianum Martis n 1 adduntur, erit locus Martis geocentricus supputatus & correctus Die 17 Januarii vesperi 21°, 32' & dimid, Hi idem observatus, 21°. 341 Xl.ut ita observatio calculum 2 minutis exce- _ -SZ c 4 ?) W -_ excedat. Die 28 Jan. locus Martis geocentricus supputatus est 20°. j 6 ' observatus itidem 20^. s 6'. 32 , ut plane nulla intercedat differentia inter calculum & observationem. Eodem modo, si ad Locum Martis ö Marchionis Ghislerii Ephemeridibus 2 minuta adduntur , erit Locus Martis geocentricus Die 17 Jan. 21°. 34' H > quem observatio dedit 21.34^ dim.lX. Die 28 Jan. locus Mar, tis geocentricus supputatus est 20°. 56' 32 * observatus itidem 20». j6 ; H» His parvam Tabellam subjungam, ex qua uno quasi intuitu pateat, quomodo observationes cum utraque Hypothesi conveniant. Ex Hypothesi Copernicana. Longitudo (/His ex observatione 0 , Calculus correct. ex Ephem.Manf. 0 , Differ. Cale, ab observ. 1 Calculus correct.ex Eph.Ghisl. 0 / Differ. Cale, ab observ. t Die57Jan.ves. D.28jan.vesp, ZX. 34 J H 20.s6 n 21, z 2i A 20. y6 z lx 2 des. 0 21. 34 H 20. f6 n qi des. a Ext ! Longitudo Io 71 geocentr. fex observat. } 0 , lypothesi 1 | Locus geoc. (/lexEphem. Manfr.deduct ® / Sfova. Diff. Cale, ab observ. 1 locusgeoc o^exEph. Ghisl.ded, 0 / Diff. Cale, ab obser. r Dieryjan.vefp D.28jan.vefp. 21. 341 E 20. 5 6 a u 2. u r 0 h io. 3932 1 pexe. I7*def. 2;. p n io. 39 H • 6 iexc.-. i 7 1 def- Ex his itaque fatis apparet, Copernicanam Hypotheffn ex Observationibus confirmari ; novam vero Hypothesin , qua Terra circa Lunam moveri statuitur , nullo modo consistere posse, cum ea obforvatio- sibus coelestibus aperte repugnet. F 3 De -W (46) m ix. De Chronologia Tartarorum & Mogo- lensium, & Necessaria Correctione adhibenda,in Numeris Chro- nologicis, qui exstant in libris impressis , de Historia Tartarorum agentibus, R Es Tartarorum quae olim in obscuro latuerunt, jam variis modis illustrantur : Praesertim Historia eorum nobis accuratius innotuit , postquam Domini Petis de la Croix Historia Magni Gen- ghizcani , primi Imperatoris antiquorum Mogolenfium & Tartarorum; & postea ejusdem Translatio Historie Timur-Beci sive Magni Tamerlanis , quam Cherefeddin Ali , Persa, non diu post Tamer- lanis mortem congessit, edite edent. Hifloria Genealogica Tartarorum , in Gallicam Linguam traducta, cujus Autor fuit Abulgafi - Ba- yadur-Chan., Princeps Tartarus exporteris Genghizcani , totam Historiam Tartarorum ab initio mundi, secundum eorum traditionem, ad Annum Mrz Christianae 1665 continet ; in editipne hujus libri plures annotationes egregix additae sunt, quae Geographica plerumque illustrant & mihi valde placuerunt. Cum verö in omnibus hisce libris plures errores Chronologicos detexerim , quae Historiam in plurimis locis confusam reddunt, operae pretium duxi, eos hac occasione detegere, & indicare, quomodo illi sint corrigendi. De Cyclo Tartarico. U Tuntur Tartari universi Cyclo quodam 12 annorum, & cuivis anno hujus Cycli nomen Bestia: alicujus tribuunt. Ulug- Beig, nepos Magni Tamerlanis, & itaque ipse Tartarus , statim in ProlegomenisDissertationis fuse de Cognitione F.pocharum , agit de Cyclo duodecim par-, tium , quo Astronom! Cbatajtf , & Jgurte utuntur, diem civilem in duodecim partes dividentes, & cuivis parti nomen peculiare imponentes; & ibidem illa nomina tam in lingua Chataia quam Tufcka exhibet. Cbataja , _ W 47 ) W_ chataja est Sina, vel saltem pars septentrionalis imperii Sinici. Iguri > ab aliis Yugures vel Uignres vocati, fuerunt natio Tartarica , prope Regnum Tangut > apud quos, pneter alia studia, etiam Astronomia excolebatur. (*) Idem Ulug Beig Capite Vf. in quo de Epochi Cbatdut & Jgures a- git, sectionem primam ita incipit: „ Astronom! Chataiee, & Turceftanee , tam dierum, quamarnrrom, „Cyclum'duodenum constituunt S quemadmodum & Partium „eisdemque nominibus appellant » qu« supra memoravimus Sed „Chataiis Cyclus alter est in decem partes distributus - - - Ubi veiö , ,cyclus hic cum priori fuerit compositus, fit inde cyclus sexagenus „quo dies numerantur. Iste autem cyclus eis septimana; nostra; vice, „defungitur: hunc appellamus Cyclum sexagerium. Postea compositionem utriusque inter se CyJi exhibet, &por- ro addit CHATAJI insiper suos annos in Cyclo fixageno numerant. Et tandem : TÜHCJE in Cyclo duodeno prx dicio (ANNOS' SUOS ) expeditius numerant. Verum Epocba eorum mensura nobis est incognita. Ex his apparet etiam Tureis hunc ycium tribui. in prasatione ( Avertiß'ement ) qua: praefixa est libro Histoire de Timur-Bec , de hoc Cyclo sequentia annotatu sunt : Mogolenses dividere tempus per Periodos duodecim annorum, & dare cuivis anno nomen animalis, & semper finito Tyclo illum rursus incipere. Traditur ibi Tabella ubi anni Mogolenses cum Christianis & Mahometanis conferuntur , quam infra examinabimus. Postea additur, etiam Persas hoc tempore adhuc hoc Cyclo uti, prssertim in actis publicis. Eorum monetam cupream insignitam figura animalis, quod respondet anno in quo cusa est. Ergo hic Cyclus tam late est in usu, quam late numerosissimae gentes Tartarorum se expanderunt. His addi debent Japonenses, qui eodem Cyclo sexageno utuntur atque Sinenses, & nomina eorundem animalium ipsis tribuunt ac Sinenses, uti ex D. Kcempferi Historia Japoni §& Anni Anni A.C Christiani Mahometani corr 1369 771 * 37* 1370 772 *373 1371 773 *374 1372 774 *375 1373 775 *376 *374 776 *377 *375 777 *378 1376 778 *379 *377 779 lZ8<2 *378 780 *38* *379 78* 1381 *380 73* 1383 773 774 775 77 « 777 778 779 780 781 78 * 783 784 785 Hic error repericur trium annorum, cum primus annus Cycli Anno 1369. post Christum respondere supponatur , qui tamen respondet anno 1372.Porro singuli anni Mahometani singulis annis Tarraricis & Christianis respondere supponuntur, quod tamen ita se non habet. Nam quia in his annis, Anni Arabici initium ceperunt asstiyo tempore, eorum initium in alium annum cadit, ac eorum finis. Ex. gr. Annus Arabicus sive Mahometanus 774. incipit Anno Christi 1372. circa Initium Julii, & desinit Anno t Z7 3. mense Junio. Sed neque in ipsa Historia Timur Begi anni diversarum Epocha- rum ita inter se connectuntur, ut vult Tabella in prxfatione. Ex gr. Tomol. Libro P. Cap. I. p. 103. ubi de C oronatione Timur Begi, & ejus Elevatione in Thronum fmperi ZagataY agitur, narrantur hasc solem- nri ficta. Anno Canis id est anno 11 Cycli, qtu respondit anno liegira 771. mense Ramadan. App ;sicusest in margine Annus Christi 1369. In tabella iiianni, t brist- & Hegirae, faisöalligati sunt anno Adufisfive primo Cycli. Sed notandum, initium qu dem anni 771. Hegirae in annum Christi 1369 padere; Cum vero nun solum mentiofiat verni temporis, ed etiam ____ Ä Z ( 56 ) M___ etiam mensis Ramadan nominetur, necesseest, Coronationem Timur-Begi factam esse Anno 1370 vere. Totus enim fere mensis Ramadan Anni Hc- girse 771. cadit in mensem Aprilem Anui Christi 137®. cui in cyclo Tartaxico Annus Canis , ssve undecimus Cycli, respondere debet. Aliud Exemplum dabimus, ex eodem libro pag. 160.Initio Veris AnniHegira 777, qui respondebat anno Crocodili , Timur-Bec cum exercitu suo versus Carezem sive Ohorasmiam movit* ' In margine appositus est annus Christi 137s. Hoc rursus neque cum tabella neque cum veritate convenit. Cum enim AnnusHegirse 777. initium ceperit Anno »377. initio mensis Junii, vernum tempus anni Hegirac 777. in annum Christianum sequentem cadit, scilicet in annum 1 376. cui exmea sententia Crocodilus respondet, id-est quintus annus Cycli. Exemplum notabilius addam, ex quo apparet, annosTartaricos & Arabicos diversa initia habuisse. Pag. 299. ejusdem libri exstat, Timur- Begum rursus intrasse Regnum Carezem, mense Chaival, anni Hegirse 7S0, cui respondit initium anni Ovis, versus tempus quo Sol intravit fignum Fifiium • Ad marginem notatus est Annus Cnnsti iz78.8ed anni Hegira^go. initium fuit AnnoChristi 1378.Die 29. Aprilis; ergo primus Dies men fnCba- nual cadit in D. 20. Januarii Anni 1379. ita ut maxima pars mensis Cbaival cadat in mensem Februarium, quo Sol intrat in Signum Piicium. Fuit hoc initium anni Ovis, quod cum mea supputatione exactfe convenit. Et hoc simul est argumentum, confirmans, Tartaroseodem tempore annos suos incepisse, quo Sinenfes, scilicet, Sole existente circa medium Aquarii. P. 306. refertur de Timur-Bego, occupatum ab eo Regnum Carezem Anno Ovis,qui erat Annus Hegirse jgu In margine exstat A. Chr. 1379. Hic annus Ow.r refertur ad annum 781. qui supra referebatur ad annum 780. Sed utrumque est verum. Annus enim 781. Hegirse initium cepit mense Aprili anni Christi 1379. cui respondet annus Ovis. Cum itaque Timur versus Carezem proficisceretur, erat initium anni Ovis, hoc antecedebat initium anni Hegirse '8>. Occupavit deinde Timur hqc regnum modern anno, sed cumsecundum Arabes 8t Mahomedanos jam numeraretur Annas 781. Hegirx. Rursus p. 307. dicitur: Sub finem anni ygi. qui refertur ai annum Simise&C. Annisi, sinis caditin Annum Christi 1 3 80, & quidem tirca iniuuia Aprilis, & ideo recte ad annum Simia refertur. - . Pia« _ -3g ( 57 ) gft _ Plurima Exempla afferri possent, sed haec sufficiant, cum ex eis, ut spero, satis appareat, me recte inter se contulisse annos Mogolenses sive Tartaricos, Christianos & Arabicos. Etiam in sequenti Sectione alia producentur exempla, idem confirmantes. Annotationes quaedam Circa Annos Arabicos & comparationem eorum cum Annis Christianis & Tartaricis, Anni Arabici sunt Lunares 35-4.vel zsf. Dierum, ita ut anni communes ex 3s 4. diebus consistant, embolimsi vero ex Zss. Initium computationis horum annorum est ä primo die mensis Moharram illis anni, quo Mahomed , Autor Sectae Mahomedanae, äMecca ad Medinam profugit. Nominatur ab illa fuga haec Epocha, Epocha Hegira ; vel ASra Arabica, quia in Arabia primo initium cepit; sive Mahomedana, quia ab omnibus gentibus, quL Mahomedanam religionem profitentur, recepta est. Quidam eam vocant Turcicam, quia inter omnes gentes Mahometanas, Tureae nobis sunt notiores, utpote nobis viciniores quam reliquae, & propter commercia & bella, quae intercedere solent inter nos & illos. In ulteriori explicatione hujus Epocha: prolixus esse nolo; hac de re enim Chronologi consuli possunt, qui eam accurate descripserunt, praecipui Ulug Beig & ' Jojephus Scaliger. Hoc tantum monendum re* stat,duplicem occurrere differentiam, in numerando initio annorum He- girae. Initium enim hujus Epochae secundum Aftronomos Mahomedano® caditin 15. Jul. Anni Christi 6rr. fer. s. in qua facta est More ver® Politico eadem ALra inchoatur sequenti Die 16. Jul. Feria 6. propter Phasim Lunas, sive ejus primam apparentiam; ä qua non solum Mahomedani, sed etiam Judaei initium mensis numerare solent: Eodem modo Graxi antiqui ä prima phasi Lunae menses suos inchoare solebant. Ex hoc capite semper esset disserentia unius diei inter numerationem Annorum & Dierum Arabicorum, secundum Astronomos & more Politico. Sed alia H disse- _ -33 (58 ■) m ____ disserentia restat, scilicet diversus modus intercalandi. Namque Ulug Beig in cyclo tricena undecim annos embolimaeos ita disponit, ut intercalatio stat anno 2. y. 7. IO. 1 3. 1 y. J 8- 24. "26. & 29. Notat praeterea, quosdam loco decimi quinti , constituere decimum sextum Ernboli- mxum. sofiphusScaliger etiam quidem 11 annos intercalares in cyclo 30 annorum, sedabo modo disponit, sunt enim ipsi anni cycli 2. s. 8- »• iZ. 16.19.21. 24. 27.&30. intercalares. Ex hoc paret, quamvis Epocha Hegirx & Anni Arabici ab omnibus populis recepti sint, qui amplexi sunt Mahomedanam Religionem, tamen in numeratione Dierum consensum non esse universalem. Auctor notarum qu® subjunctx sunt Historiae Genealogie® Tatarorum p. y 2y. dicit, Persas menses suos uno die prius incipere quam reliqui Mahomerani, his ve bis: Cependant ii efl bon descavoir que la Lune de Vamespn & toutes les autrts Lunes de LAnne'e commencent toujoursunsonrplus-toflchez les Versans, que cbezles autres Mabometans, d cause qiCeflant plus sqavants dans L Astronomie que le reste des Mabometans , iis ne comptent pas la nouvelle Lune du jour qu’elle commence d efire vifible, maisddm jour auparavant. Pater meus pi^ defunctus Anno 1707 per Iiteras indagavit, quomodo Vilnx in Lithuania Tartari Mahr.metani annos suos computare soleant, & ab Affini suo, ad quem hanc oh rem scripserat, primo hoc responsum accepit: Sibi a MoltiotiveMolla Tartarico ostensum fuisse Calendarium Arabicum, in quo per certas rotulas & characteres supputatitr fieret. Prsterea ifteAlolno ipsi indicavit, per totumdecennium, qua seria Tartari annos fuosYiinx incepturi essent, & simul affirmavit, in Turci.i Neomeniam unodieseriüsinciderequam in Lithuania. Existimavit vero Phasin .pri- mamLun® in Lithuania prius apparere, quam in Turcia. Post duos menses iste Molno transmisit Cyclum propria manu in lingua Polonica descriptum, ex quo facillimo negotio eruitur, qua seria quivis annus & piensis incipiat, & quidem apud Tartaros in Turcia degentes, cum-in Lithuania propter Lunam ur.um diem anticipent. Cyclus ille est L. annorum, inter quos tres ernbpbmxi, scilicet annus 2. y. & 7. Ut appareat, quantum divers® rationes suputandi annos Arabicos, inter ie disserant, insqquenti tabella exhibui, quo die & qua seria singuli anni Hegir® ab Anno my ad 1130. incipiant, secundum diversos Auctores, Anni m (59 > §& Anni Hegirx jUtug. steig j Astronom. D. F. [ Ul. st. j polit. | Scali- 1 ger. | Mol- ! no. Lithu- ani | CycI | 30. Cycl* 8. i'ij - 1703. Maj. 5. 4 j - Fer. 5- Fer. s. Fer. 6. Fer. 5. 5 1 1116 1704.Apr. 24. 2 3 3 - 3 - 2 6 2 11)7 - 1705. Apr. 13. 6 7 1 i 7 7 3 1118 1706.Apr. 3. 4 5 4 5 4 8 4 1119 1707. Mart.23.1 2 2 2 1 9 5 1120 - 1708. Mart. ii. 5 - - 6 6 7 6 IO 6 uri 1709. Mart. 1. 3 4 ; - 4 - 3 ii 7 1122 i7io.Febr. 18.7 I 1 1 2 1 12 8 m; - 1711. Febr. 7. 4 ! ' 5 5 6 5 1? 1 1124 1712. Jan. 28. 2 3 3 - 3 2 *4 2 I12J - 1713. Jan. 16. 6 7 7 1 7 , 15 3 II26 1714. Jan. 6. 4 5 4 5 4 16 4. 1127 1714. Dec. 26. i 1 2 - 2 - I 17 5 1128 - 1715. Dec. 15. 5 6 6 7 6 18 6 1129 1716. Dec. 4.3 4 j - 3, - 4 " 3 19 7 TI30 1717. Nov. 23.7 -I 2 1 20 8 Prima Columnaexibetannos Hegirx, secunda Annum Christianum, quo Die Anni Juliani & qua seria incipiat annus Hegirx secundum Ulug Beigum, more Astronomico. Tertia Columna exhibet feriam qua incidit initium anni secundum Ulug Beigum more politico. Quarta Columna exhibet feriam quäincipit annus Hegirx secundum Scaligerum. Quinta Columna tradit ferias, quibus anni Hegirx incipere debuerunt, secundum eum Cyclum, quem yhfo/woTartaricusex Vilna cum patre meo communicavit ; Sexta Columna veto, qua feriaVilnx inceperintannos, exhibet. Septima Columna denotat annos cycli tricennalis; & octava sive ultima columna annos cycli octennis. Lineolas (-) appositas designant annum intercalarem. Ex.gr. Annus Hegirx 1121. secundum Ulug Beigum & tabulam fohan- nis Gra vii initium cepit anno 1709. AErx Christians, die primo Martii Calendarii Juliani, sive Styli Veteris, Feriä tertia, sive Die Martis, & quidem more Astronomico; itaque more politico initium anni cadit indiemsequen- H 2 rem _ P k 6- ; _ _ ___ tem, scilicet 2. Mart.Fer.4. id est:, diem Mercurii. Secundum Ulug BeigUtn hic annus est communis. Secundum Scaligerum annus estem- bolimxus, & primus dies anni, Fer. 3. sive Dies Martis, Secundum cyclum, quem Molno Tartaricus exhibuit, annus est embolimxus, & primus anni Dies cadit in Fer. 4. sive Diem Mercurii. Sed Tartari in Li- thuania annum inchoarunt Die proxime antecedente, scilicet Die Martis. In cyclo tricennali hic annus est undecimus, in octenni vero septimus. Cum ita Mahometani in determinando initium anni non exacte conveniant, etiam in comparatione dierum Calendarii Arabici cum diebus Calendarii Christiani dubium unius forte diei restare solet. Si verö in Historiis simul notatam invenimus feriam, sive Dien» Hebdomadis, ope ejus verum Diem eruere possumus, & simul quo die annus iile inceperit. Elegi facta quxdam notabiliora, ex Hißoire de Timur-Bec , ubi praeter annum & mensis diem, seria est notata, & non solum Diem ei competentem fecundum Calendarium Christianum indagavi, sed etiam quo Die inceperit annus ille Hegirx, ut cum cyclis diversorum Autorum conferri posset. I. In Praefatione Auctoris Cherefeddin Ali refertur, Timur Begum natum in vico extra moenia amoenae urbis Kecb sito , nolle Diei Martis , s. Schab an , Anni Hegirce 736. qui respondet Anno Muris Calendarii Magolenjis. Ex Tabella Johannis Oravit invenio, Annum Hegirx 736. coepisse, Anno Christiano 1335. Die 21. Aug. seria 2. Mensis Schaban est mensis octavus anni Arabici & cadit in annum Christi 1336. Si dies 5. Schaban cadit in fer. 3. primus Dies Schaban cadit in fer. 6. sive Diem Veneris. Quando primus Schaban cadit in fer < 5 . primus Dies mensis Moharram , sive initium ejusdem anni, necessario fuit fer 2. sive Die Lunx,idquod cum tabella Gravii exacte congruit. See und um it aligerum etiam hic annus seria 2 incepit. Jam quxritur quis Dies fuerit 3. Schaban in Calendario Juliano? Dies 2!. Aug. 1335, est in anno Juliano currens 233. D. 5. Schaban est Dies 212. Anni Arabici currens Sunt ___._ ÄZ ( 6i ) M Sunt itaque completi Summa est 444 Subtrahatur Annus Julianus communis 36y Restant 79 Dies 79. in anno bissextili (Annus enim 1336. est bissextilis) est Dies 19, Martii. Ergo Timur Bec natus Anno Chrifliijj 6 . Dieig, Martii. Examinabimus an fuerit Dies 19. Martii Dies Martis: Anno 13; 6. Eiters Dominicalis fuit G.F, & cum D.19. Martii post bissextum incidat, utendum est literä F. Hax monstrat Diem 17. Martii fuisse Diem Solis, ergo Dies 19. Martii fuit Dies Martis. Anno 1336. in tabula Gravii respondet annus 13. Cycli Sinici, hic idem est annus primus Cycli Tartarici, cui Mus assignatur; ut ita omnia rectb Ie habeant. If. In eodem opere, Hifloire de Timur-Bec y Eibr. II. Cap. 24. sive Volumine I.p. 290. Audior perhi bet Principem Cbaroc, silium Ti* mur- Begi (& patrem Ullig Beigi ) natum, Die Jovis , /4. menfis Rabila- ker (qui ab aliis Rabia posterior nuncupatur ) AmiiHegirtejyg . Ex initio ejus Capitis apparet, fuisse tunc temporis fecundum Tartaros, annum Serpentis , id est, 6 . Cycli. Quod si D. 14. mensis Rabilaker fuit Dies Jovis , sive fer. y. primus Dies hujus mensis fuit fer. 6. & primus Dies mensis Mob arram fer. r. sive Dies Solis. Secündum tabulam Joh. Gravii primus Dies Moharram anniHegirar 779. cadit inDiem^. Maji Anni 1377.fer.7. Sedseeundum Sca- ligerum in Diem 10 Maji fer. 1. ut Historia exigit. Dies 10. Maji est in Anno Juliano communi Dies currens - 130 Rabilakerzft Dies 103. Anni Arab.currens, itacompl. ,02 Summa est 232 Cadit itaque 14. Rabilakerin 20 Aug. Anni Christi 1377. Ejus anni lite— ra Dominicalis fuit U. itaque Dies 16. Augusti fuit Dies Solis sive seria x. &D. 2 q . Aug. fuit dies Jovis, sive fer. 5. Anno Christi 1377. respondet annus Cycli Sinici 54. & annus Cy’cli Tartarici 6. sive annus Serpentis. III. Versus finem Capitis LX. ejusdem Libri, sivep. 452. feq. narratur, quomodo jussu Timur-Begi omnes fere incolcc urbis lfpahan fuerunt H 5 tru- _ -SZc 6- > W trucidati, eorum Capita amputata, & in acervos cumulata, ad 70000. circiter. Additur, hanc aäionem terribilem faffam, Die Luna, sexto mensis Zilcade\ anni 729 • Hegira. Si Dies 6. mensis Zikade (qui ab aliis Dulkaadah scribitur) fuit Dies Lunas, primus Dies ejus mensis fuit Dies Mercurii, sive seria 4. Sc primus Dies mensis Moharram fer. 3. Tabula Gravii quidem initium anni Hegirae 789. ponitin 21. Jan, Anni Mvx Christiana: 1387, fer. 2. Sed secundum Scaligerum ille annus incipit fer. 3. id est D. 22. Jan. ita ut exigit Historia. D. 22. Jan. est in Anno Juliano Dies currens 22 D. 6. Zikade est in Anno Arab. Dies currens 301. compl. 30® Summa 322 Dies 322 currens in Anno Juliano communi estD. 18- Novembr. Anno ,387. Litera Dominicalis fuit F. Ergo 17. Novembr. fuit Dies Solis, & 18. Nov.Dies Lun-e. IV. Libro III. Cap. 7. sive Volumine II. p. 57. agitur de Reditu Ti- mur- Begi Samarcandam, post Victorias contra Getas. Prosecias est ex urbe OhicYulduz ( ab aliis (dialis vocata) Die Solis , /j Schaban 791. qui respondit anno Serpentis. Si Dies iy. Schaban fuit Dies Solis, etiam Dies 1 Schaban fuit Dies Solis, & primus Dies Moharram Dies Mercurii sive fer 4. Secundum Tabulam Gravii Annus Hegirx 791. initium cepit Anno Christi 1388. Die 30. Dec. fer. 4. Cui hac vice Scaliger est consonus. Annus 1388. est Bissextilis, & Dies 30. Dec. in eo Dies currens 365 D. 15.1 Schaban est D.curr. 222 Anni Arabici, complet. 225 Summa 586 Subtrahantur Dies Anni bissextilis 366 Restant 220 Huic numero respondet Dies 8. Augusti Anni 1389, cujus Litera Dominicalis est G. Ergo Dies §• Augusti est Dies Solis. Anno 1389 respondet ___ V c«;) m _. det annus cycli Sinici & Tartarici 6. is est annus Serpentis. Ergo omnia bene conveniunt. V.In eodem libro & Volumine Cap.X.p, 73. exstat:Timur-Begurn profectum este ex urbe Tachkant in be! Ium contra Capjchac , Die Jovis f 12 menfis Sefer, Anni 793. Ilegiree , Sole exiflente in g. gradu Aquarii. Si Dies 12. menfis Sefer sive Safar fuit Dies Jovis, primus Dies mensis fuit dies Solis', & primus Dies anni, Dies Veneris, sive fer. 6. Secundum Gravii Tabulam initium Anni 793. Heg. est Anno Chr. 1390. Die 8- Dee. fer 5. Sed secundum Scaligerum initium ejus est fer. 6. Die 9. Dee. Dies 9. Dec. Anni 1390. est ejus anni dies currens 343 D. 12. Sefer est Dies 42. currens Anni Arab. s. complet. 41 Summa 384 Subtrahatur quantitas unius anni communis 365 Restant jo Ergo TimurBec profectus est ä Tachkunt Anno 1391. Die 19. Januarii. Eiters Dominicalis ejus anni fuit A. fuit ergo dies 15. Januarii Dies Solis, & Dies 19. Januarii Dies Jovis. Quo Die, secundum rabulas de la Hire, in meridie, sub meridiano Parisiensi, locus Solis fuit ro.AL. 7°. 4s. 35". Monstravimus supra errores commistos in comparatione annorum Christianorum cum annis Arabicis & Tartaricis. Hic occasio se offert indicandi quosdam errores comissos in comparatione inter Dies Calendarii Christiani, sive Juliani, & Calendarii Arabici. Pag. 79. exstat, Timur-Begum consilium habuisse cum Principibus Die 16. menfis Rebyulevel, Anni jam dicti 793. Ad marginem appositus est jf. Mart. Cum vero Annus Heg. 793 coeperit A. Chr. 1390. D. 9, Dec. Mensis Rebyulevel incipit A. C. 1391, D. 6 , Febr. & Dies 16. Rebyulevel respondet D. 21. Februarii. P3g. 80. Primus Dies Jumaziukvel explicatur 19, Mart. cum tamen fuerit Dies 6 Aprilis. _ HZ ( 64 ) __ . Pag.8i. D. tu mensis Jumaziulevel compatutm Diei9. Aprilis, qni tamen fuit 26. Aprilis. Pag. 95. Diei 24. Jumaziulakber apponitur D. u. Maji, cum tamen ei respondeat D. 29. Maji. Pag. 97. Primus Dies mensis Re geb refertur ad D. 17. Maji, cum tamen referendus sit ad Diem 4. Junii. Pag.110. Cap.XIV. ita incipit: Lequinze Redgeb 79$. qui repondd frAnnee du Singe &c. & postea narratur, quomodo eo Die Timur-Bec acie vicerit TocatmichCan Imperatorem Imperii Capschac. Ad latus appositus est 5. Julii 40b De anno nihil dicam; quod enim millenarius omissusest, causa cadit in Typographum. Et loco 1401. legi debere 1391. jam ex monito ad Lectorem ( Avis au Leffeur) quod statim post Praefationem Auctoris sequitur, apparet: Monentur enim ibi Lectores ut corrigant errorem qui per totum fere librum commistus est in comparandis annis Christianis cum annis Mahomedanis. Hoc tantum dicam, id errorem manifestum circa Dies indicare, quodpag.97.primus Dies Lunae Re~ geb refertur ad Diem 17. Maji, Dies vero 15. ejusdem mensis pag. 110. ad Diem 5. Julii; ä Die primo enim Regeb ad Diem 15. ejusdem mensis, numerantur 14. Dies completi; a Dieverö 17. Maji ad D.5. Julii 49. Dies. Fuit vero is. Regeb Dies i 8-Junii. Annus Christi rzyl. respondet Anno 8. Cycli Sinici & Tartarici, sive Anno Ovis, cum tamen secundum Historiam fuerit; Annus Simia. Sed omnes circumstantix evincunt, erratum esse in Historia. In Para- graphisenim antecedentibus monstravimus Annum Christi , 377. respondere anno Serpentis } item Annum Chr. 13 89 * respondere anno Serpentis , sive sexto Cycli. Ergo Annus 1390. respondet Anno Eqtti sive 7. Cycli, quod confirmatur exCap.VIU.p. 63. Porro Annus Chr, 1391. refpenderedebet anno Ovis sive 8. Cycli. Annus 1392. respondet anno Simia sive 9. annus 1393. respondet anno Gallina sive 10. Cycli; quod confirmatur ex eodem libro p. i 84 * 192. 2.zi, & 9.254. VI. To- #§ (6 $) m VI.TomoIir. pag. 8r. mentio sit DieiLum r, 2-. menfis Rabiulevel anni Heg. goi . Ex hoe sequitur Diem 1 Rabiulevel etiam fuisse Di;em Lun*& diem 1 AfoitarfYWBfuiffeDiem Veneris, sive fer. 6. Secundum tabulam Gravii annus 801. Hegirs incipit anno Chr. 1598. D. 12. Sept. Fer. f. Secundum Scaligerumverb fer. 6. D. 13. Sept. Ibid.pag.46. dicitur Diem 12. Muharrem anni goi. Hegira respondere anno Le »par di: Refpondetvero anno Chr. 1398. annus 15. CycliSini- ci, sive3.Cycli Tartarici, quem annum Leopardi vocant; ut ergo meu* comparationis modus hic ab Historia confirmetur. Ibid. pag. 95. describitur Victoria quam Timur-Bec reportavit I Sultan Mahmoud , Rege Indiae, Die Martis , septimo mensis Rabiul- akber. Fuit itaque Dies 1. hujus mensis Dies Mercurii, & Dies 1. Mohar- ram Dies Veneris, sivefer. 6. uti supra quoque eum invenimus. Dies 7. Rabiulaker respondet Diei 17. Dec. anni 1598. Ibid.pag. 106..Die Mercurii,Octavo mensis Rabiulaker , id est, Die iS.Dec, Timur-Bec occupavit urbem Deli. Ergo fallo adpositus est in libro impresso huic Diei Dies 4. Jan. & L)iei antecedenti D. j. Jan. Pag. vft.Le Samedi 10 . de sumaxiulevel arguit primum ejus mensis Diem fuisse Diem Jovis, tsCD.i Mob arram Diem Veneris, ut supra. Plures notantur Dies hujus anni, qui falso collatifunt cum Diebus anni Christiani, plurimos tamen eorum omittam, & ali quos adhuc tantum notabo: Pag. 165. legitur , leseptieme deRedgeb premierde Ferverdin de LEpoque Gelalienne, qui etoitlepremierjour duPrintemps. Appositus est ad marginem Le i.Avril. Sed quomodo primus Dies Veris, quo Sol Signum Arietis intrat, potuit esse Dies 2. Aprilis? Secundum meam Computationem Dies ili ey.Regeb. cadit in 15. Martii, Anni 1399. Sed ex mea computatione Ingressus Solis in Arietem factus est Die ir. Martii.* &D.i. Ferverdin cadit in 13. Mart. Unde h$c differentia duorum Dierum oriatur, jam dispicere non vacat. I Pag. * Ex Tabb. Dni. De la Hire invenio Anno 1399. D. » Martii in ipso meridie sub Meridiano ParisicBsi, locum Solis »X- 5«'- »©". _ 4Z ( 6« 1 Zs _ Pag. 175. exstat, Le Lundi zo.de Schab an ■, & in Margine Le ij.Mai. Mihi 20. Dies Schaban Anni 801. Hegirxest Dies 27. Apr. Anni Chr. 1399, & quidem Dies Solis, cum in Historia Dies Lunse notetur. Verum neque 15. Maji in diem Lunx cadit, sed in diem Jovis. Pag. 178. hxc verba leguntur: Le quatrie'me jour du mois de Ramadan goi, qui se rapporte a Pan du Lie'vre , c 'rc. Hic dies est fecundum meam computationem D. 10. Maji Anni 1399. Huic anno respondet annus cycli Sinici 16. & annus Cycli Tartarici, 4, cui Lepus assignatus est; ut ita etiam hoc exemplo comparatio mea confirmetur. Vll. Tomo IV. p. iy.dicitur, VictoriamTimur-Begi contra Bajaze- them, Imperatorem Turearum, contigisse, un Vendredi dix neuf deZil- tade' So 4, qui repanda Pan du ChevaL Fuit ergo pri mus dies Zilcade dies Lunx, & primus dies Moharram dies Solis , sive Fer. 1. Ponitur verö initium anni 804. Hegirx in Tabula Gravii, in diem 10. Aug, Fer. 4. Anno Chr. 1401. Secundum Scaligerum idem annus incipit Fer. 5; error itaque aliquis latere videtur in Historia. Ceterum mensis Zilcadfc cadit in Aistatem Anni Chr. 1402. cui respondet annus cycli Sinici 19. & Tartarici 7. sive annus Equi. Prxterea Auctor notat, victoriam contigisse, cum Sol esset in 6 gradu Leonis. Hoc errorem nobis detegit, scilicet, loco mensis Zilcade reponendum esse Zilhadge, quem alii Dulheggiah scribunt. Nam fecundum Scaligerum dies 19 mensis Zilchadfihe cadit in 20. Jul. 1402. |quo Sol sub meridiano Parisieusi in meridie fuit in 5°. 17 .Leonis. Fuit vero hic dies diesjovis. Sequenti die, qui fuit dies Veoeris, locus Solis reperitar in6°. 14', Leonis, & hic pro vero die Victorix habendus; quare sequitur, in hoc anno, dissensus unius diei inter Scaligeri dispositionem anni Arabici, & Historiam. In eodem Tomo p 49. legitur: Le Satnedi Sixieme de Jumazyule- vel %o$. Ergo primus dies fumaziulevel fuit dies Lunx, & primus Moharram dies Martis, sive Fer. 3. Secundum Tabulam Gravii annus «os. Hegirx incipit Anno Christi 1402.31 Jul. Fer. 2. Secundum Scaligerum verb initium hujus anni cadit in Fer. 3. D. 1 . Aug. quod cum Historia congruit. Cadit Ergo D. 6. mensis Jumaziulevel in diem 2. Dec. An. Chr. 14«!. qui fuit dies Saturni. In Auctore ad marginem legitur __ 4Z c «7 > W _ turd. Dec.i4.i2. Primö 141z imitandum est in 1402, Deinde dies 6. Dee. non fuit dies Saturni, sed dies Mercurii. Ibid.pag. 6$,Le jfettdt quatorzicme de Schab an £0/. fuit dies emortua* Iis Bajazethis. Si dies 74. Schaban fuit dies Jovis, dies r.hujus mensis fuit dies Veneris, & dies 1 .Moharram dies Lunae sive fer. 2. quod uno die differt ä supra invento initio hujus anni. Interim hxc data dant diem g.Mart. 1403. Ibid.p. 68. Mirza Mehemmed Sultan mortuus dicitur, lg. Schaban gop. qui se rapporte a /’an de Mouton , leSoleil et ant au dernier degre' desPoijsons. Supponamus cum Scaligero initium anni Heg. 805. fer. j. D. r. Aug. 1402. itacadetdies 18. Schaban in D. 13. Martii Anni 1403. Ex meo Calculo Sol fuit in ultimo gradu Piscium die u. Martii: Sed si dies r. Moharramfuit fer. 2. D. 3 r. Jul. dies \%. Schaban 805. cadit in iz. Martii, quo die Sol obtinuit in meridie o°. 6'. Arietis sub meridiano Pari- siensi , & Solante meridiem adhuc fuit in ultimo gradu Piscium. Annus Christi 140}. respondet Anno Cycli Sinici 20, & CycliTartaricig, qui est annus Ovis. VIII. Tomo IV. p. 217. Le Merere di dcuze deRegeb. goj. Si D« IZ. Regebf iiit dies Mercurii, D. 1. hujus mensis fuit dies Saturni, & principium Moharram dies Jovis. Secundum Tabulam Gravii Annus 807. Hegirae incipit Anno Chr. 1404. die 9. Jul. Fer. 4. Secundum Sca- ligerum etiam initium ejus anniest Fer. 4. sive dies Mercurii ;ut ita Sca liger & Gravius jam consentiant, ab Historia verd uno die differant. Ibid. p. 221 ,Le Mecredi dix de Schaban807. Timurin morbum incidit. Fuit ergo dies 1 .Schaban dies Lunas, & dies. 1. Moharram dies Jovis. Ibid. p.zzZ. narratur, Timur- Legum obiisle lanuit du Mercredi dix-septieme de Schaban g07. qui se rapporte au quatorzie'me du mois d'EJsendarmez, Van trois cens vingt-fix de VEpoque Gelalienne, le Soleil itant dans le huitiemedegre desPoijsons . Si 17. Schaban fuit dies Mercurii, dies 1 hujus mensis fuit dies Lunae, & dies 1. Moharram dies Jovis , sive fer. 5. Idem sequitur ex his verbis: Lundi 22. de Schabangop. qux p. 240. reperiuntur. In eodem Tomo IV. p. 284. agitur de Coronatione Mirza Calil Sui- I i tan __ 4 Z c 6s i gg ._ tan & quidem eam factam, le Mercredi 16.de Ramadan 807 .qui se rap- porte a tan de la Foule , le Soleil et ant dans le fixieme degre d'Aries. Si dies 16. Ramadan fuit Dies Mercurii, Dies 1 Ramadan fuit Dies Martis, sive fer. j.&initium anni fer. 5. siveD.Jovis. Cumhoc ex diversis locis Historiae confirmetur, non dubium est, primum diem anni Heg. 807. celebratum fuisse, anno Christi 1404. die 10. Julii, qui fuit dies Jovis; quamvis non solum tabella Gravii, sed etiam Scaliger eum ponant in diem Mercurii, 9. Jul. Ergo Timur-Bec in morbum incidit anno 1405. die tr.Febr. qui fuit dies Mercurii: & obiit die 18. Februarii, qui etiam fuit dies Mercurii. Exequix ejus peractx sunt Die Lunae 22. Schah an, id est D. 23. Februarii, Mirza Calil Sultan coronatus D. ,8. Martii, die Mercurii, 1405. Hic annus respondet anno 22.Cycli Sinici, sive to. Cycli Tartarici, hoc est, anno Gallina. In Auctore impresso ponitur initium morbi Timur Begi in 2 s'Mart. mors ejus in 1 Apr. Sepultura ejus in 6. Apr. Lt Cor onatio Successoris ejus in 27. Aprilis, quod plurimum ä computo meo & a veritate differt. Secundum Tabulas Dela Hir e Calculus dat in meridie sub meridiano Parisiensi Locum Solis verum anno 1405, diei8. Februarii in 11X.8 8 .30'.51". & dic 18. Martii in 0T.6.17.26. Conclusio hujus Capitis. Properamus ad sinemj hujus capitis’, quare in recensione er* forum Chronologicorum, qui in ceteris libris, de Historia Tartarorum agentibus, occurrunt, prolixi esse nolumus. Praesertim cum illi ex eis , qux in Examine Chronologie Historiae Timur-Begi diximus, examinari & detegi possint. De Chronologia in libro Hi- ßoiredeGenghizcan'jam supra quaedam attigimus. Quibus hic addimus illum errorem, quo anni Hegirae cum annis Christi non recte comparantur. Ex.gr. Totus annus Hegirs 599. refertur ad annum Christi 1202. il pag.64. ad pag. 87. Cui adjungitur annus Ford, secundum Mogolen- ses. Verum notandum, annum Hegiwxyp^. quidem initium capere Anno Christi 1202. sed circa 20. Septembris ejus anni, ita ut maxima pars anni Hegirae ^99. cadat in annum Christi 1203. Hic annus 1205. etiam respondet anno Ford T non Yero Annus 1202, I« Wc «s ) M In libro Hifloire Genealogique des Tatars , quadam exempla collationis annorum, Tartaricorum, Arabicorum & Christianorum bene se habent; in aliis exemplis vero manifesti errores reperiuntur, quos tamen hic explicare, nimis longum foret. De pronuucitaione nominum Tartaricorum, v. gr. regionum, urbium, hominum &c.qu® suprä protuli, notandum, ea more Gallicopro- nuncianda, cum ex libris Gallicä lingua scriptis ea excerpserim. Ita Genghizcan a Germanis legendum fere ut Schengiscan , quod nomen alii scripserunt Cingiscan, Chingiscban , Sincbischam vel Ztngis-Chan ; qux omnia parum differunt, si disterentem pronunciationem , qu* apud diversos populos Europaeos usitata est, respiciamus. Sic MirzaCbaroC germanico modo legendum Mirsa Scbaroc, Tachkunt legendum Tajcb- kunt &c, Suprh, in inquisitione Chronologie Tartaricx, nomina quadam barbara regionum ac urbium occurrunt, qu® non omnibus sunt cognita; quare, ut ea melius intelligantur, sequentes brevissimas annotationes Geographicas addendas judicavi: Maxima regio Asix, quam uno vocabulo Tartariam , five duobus, Tartariam magnam vocamus, eadem est qu® antiquorum Scythia. Timur-Begi tempore ea pars Tartari®, qu® ä Mari Caspio versus Septentrionem jacebat, vocabatur Capfehac, qu® continebat regnum Cafan , Aflracan , aliaque. Hsc Regio Capfcbac simul cum Russia, & cum aliis Regionibus versus Pontum Euxinum, efficiebant imperium Toucbi, sive Tufihi , ita nominatum ä filio natu maximo Genghizcani , cujus posteritas has regiones hxreditatis jure obtinuit. Ceterum Capfcbac est pars occidentalis antiqua; Scythis intra Imaum. Gete Regio. qux Timur-Begi tempore proprios Reges habuit, & ab imperio Zagatai versus Septentrionem fita erat, est orientalis pars Scythis intra Imaum. Imperium Zagatai jacebat ä mari Caspio versus orientem, quod nomen tulit ä secundo filio Genghizcani , limes ejus versus meridiem erat iluvius Oxus, ab Orientalibus Gihon sive Schihun vocatus. Constitit hoc imperium ex provincia Mmvaralnahra sive Transoxiana, qu® olim vocata fuit Sogdiana, & ex Turkeflan , qu® regio olim fuit Sacarum sedes. Harum regionum Rex postea fuit Ulug Beig, Timur-Begi sive I 3 Ta- _ m ( -io ) m _ Tamerlanis nepos, cujus fuprä sepius meminimus. In Maivaralnahrt urbes pr«cipu«funt, Samarcanda & Bochara. Haud procul ab urbe Samarcanda fuit urbs & principatus Kech sive Kefch , cujus princeps fuit Emir Tragai', pater Ttmur-Begi. Versus Septentrionem hujus Provincia: est fluvius Sihon sive Sihun, olimjaxartes, & ab aliis falso Tanais vocatus. Ad hunc fluvium sita fuit urbs Taschkunt , & urbs Otrar , in qua Timur-Bee mortuus est. Inter Maioaralnahra & Mare Caspium interjacebat regnum Carezem , sive Chuarejsem vel Charäss'm , quod nomen habuit ab antiquis Chorasmiis. Regionesqu«ab antiquis sub nomine Scythi« extralmaum& Serie« sunt complex«, fuerunt h«reditas Offa? , tertii filii Genghizcani. Hic propria sedes fui t Mogolenfium ( ue. Mogolißan ) & primorum Tartarorum , unde fe per reliquas terras expanderunt. Hic etiam quxrenda urbs QlucYulduz (ivcCialif. In meridionalibus partibus hujus portionis erantregna Tangut , cujus Metropolis Campion , & Yugur. Pr«- terea ad Haereditatem Oftdi pertinebat Sina Septentrionalis. Etiam huic Oäa'i co\\tt% est imperatoria dignitas, ut omnesejus fratres eum ut Imperatorem suum venerari deberent. Minimus natu quatuor siliorum Genghizcani., Tuii, obtinuit Co~ raflanam(&dquam pertinent antiqua Aria, Margiana & Bactriana ) Persiam & I ndiam, in qua fuit urbs Regia Deli., Ut ita Genghizcan omnes Regiones quas occupavit, inter hos quatuor filios distribuerit; quamvis pr»- ter illos plures filios haberet, ex aliis tamen uxoribus. Antequam finem huic capiti inponam , paucis mentionem faciam Ephemeridum Versarum » quas Cl, MatthiasFridericus Beckius Anno 1696. edidit, cum versione latina & V. Commentariorum Libris. Incipiunt ili® Ephemerides Anno Christi 1687. Die u. Martii, stylo Juliano, & finiunt Anno Christi TÖ88. cfie 10. Martii, continentes totum annum 609. Eooch® GalaUdS sive Melic8 Cycli Sinensis & Annus 6 Cycli Tartarici, id est annus Serpentis ; quare hic nullus Scrupulus. Quse vero Clariffimus Beckius postea subjicit, se non recte habent. Falso enim ex eo, quod Annus M rse Christianae 1581. fuerit Sextus Dodecaeteridis, sive Serpentis, colligit: Annum igitur 1690. Sextum quoque fuisse Serpentis, fecundum Dodecaeterida Chaldaicam ; & annum 1688 Annum Leporis. Cum tamen ex eo sequatur , annum 1689 fuisse annum Serpentis, & annum 1687 Annum Leporis ; quod etiam verum est secundum Fertam, Auctorem Ephemeridum , & cum iis convenit, qua: sunra ostendi, quomodo Anni Cycli Tartarici cum Christianis comparari possint. Torro Cl. Seckii verba suht: Primus/Ere Christiane annus incidit in annum IX, Schmchun Ckald. Ji itaque annis Christi Dionystanis otto addantur', & per 12, dividantur , qui remanet, annus Dodecaete- ridisChald. erit. Hirc etiam se recte non habent : Primus enim annus JErse Christianae incidit in annum X. Cycli Tartarici, quare annis JEtz Christians 9 addendi sunt, & summa per 12 dividenda, ut supra monstravimus , & residuum dabit Annum Cycli Tartarici. Cum m c 70 m Cum hac occasione evolverem Scaligerum , & quidem locum a Be- ckio citatum, in eo Exemplari, quod ego possideo, sequentia ad marginem, a docta quadam manu adscripta, inveni: Dodecaeteris civilis incipit a Plenilunio menfis Adar, Genethliaca vero ah JEquineftio verno , Indi Calicuthani maxima panegyri redor- fisunt Dodecaeteridasuam anno Chrifli ideo, die ig. Februar- stylo vete- re, qui dies suit 13. menfis Adar,five Sahaben Mahometici , quartus de• cimus vero Sahaben Indici: quem diemsecutum efiplenilunium. Confirmatur ex hoc ratio mea comparandi annos Cycli Tartarici cum Christianis. Respondet enim annus Christi 1600. Anno 37 Cycli Sinici, sive i. Cycli Tartarici. Magis etiam elucet id quod supra o- stendi, scilicet annos Arabicos non ubique in diebus convenire, sed differentiam unius diei, vel femper vel aliquando, inter diversas rationes supputandi annos Arabicos, intercedere. Ceterum , etsi Calicuthani annum circa tempus Plenilunii inceperunt, non sequitur, etiam Tartaros eodem tempore initium anni numerasse ; cum ex antecedentibus sit maxime probabile , Tartaros hac in re cum Sinensibus convenire, qui annum inchoant tempore Novilunii, quod proxime abest ab eo tempore quo Sol medium Aquarii occupat. Descriptio Aurorae Borealis notabilis , quae observata est Berolini Anno 1729. Die 16, Nov. vesperi, & per totam noctem. I Nidum hujus Aurora: Borealis a quibusdam animadversum est Die 16. Nov. vesperi Hora 6. Ego vero eam versus horam 7. primo notavi. Hora 7. me contuli in locum liberum , in quo praesertim tota plaga septentrionalis ab ortu usque ad occidentem conspectui patebat, & deprehendi lumen aliquod albidum , flavescens , expansum ab ortu aestivo usque in occasum , cujus altitudo usque ad Stellam Polarem St paulo altius pertigit. _ a§J_7-3 __ pertigit. Cum rem accuratius consideraremus , in eo tractu luminoso duos arcus paululum lucidiores reliqua claritate animadvertimus , quorum superior usque ad Stellam Polarem elevatus , alter infra' priorem positus erat. Versus Horizontem hi duo arcus utrinque incurvati apparebant , ac fi ellipses formarent , quorum pars insertor lub Horizon- telateret Sub arcu inferiori, versus horizontem , aer quasi nebulosus apparuit & plenus vaporum. In his apparentibus vaporibus nebulosis motus aliquis intestinus notabatur , & ascendebant ex iis radii quidam debiliores. Medium arcuum & totius Aurorx Borealis obier- vavi circa Caudam Urfx majoris , id est , zc circiter gradus ä Septentrione verius Occidentem. Post aliquod tempus Phxnotneni claritas & motus remittebat, ac si Aurora hxc Borealis sensim evanescere vellet. Claritas tamen semper remanebat, quamvis sine notabili figura & motu. Hora 8- etiam nullos motus in ea observavi, claritas vero constanter permanebat. Hora 9. cum admiratione conspexi versus Plagam inter Meridiem & occasum intermediam , tractum aliquem lucidum & admodum splendidum ; cujus latitudo , quantum ex oculari aestimatione judicare potui , unam Diametrum Lunae vix aut parum superabat , in longitudine vero per aliquot gradus se extendebat , -parallelus erat Horizonti. Infia hunc tractum, sive fasciam, coelum caliginosum apparebat, cum tamen Saturnus distincte ibi conspiceretur. Tunc temporis Saturnus extitit ;r. gradus ä meridie versus occidentem. Ita ut pars hujus fasci® lucidae , qu® meridiano erat proxima, tantun^25. Reifer gradus a meridiano abeste deberet. Altitudo ejus fuit aijsVel 25 gradus , lumen vero ejus ita splendidum , ut claritatem luminis borealis multum superaret. Paulo post, hxc fascia se versus occidentem extendebat, non tamen in linea recta, sed potius irregulariter incurvata versirshorizontem. In ipsa plaga meridionali alia fascia latior, sed debilioris luminis, oriebatur, & supra illam in altitudine 30. vel 40. graduum , quasi nubes qux- dam albicans. qux tamen non erat vera nubes, ut ex ejus motu, aliisque circumstantiis apparebar. Denique, ex improviso, prior fascia lucida, cum sequenti fascia versus meridiem , circulum formabant Horizonti parallelum per totam circumferentiam coeli, qui ramen non ad accuratam perfectionem pervenit , & prxterea parvx durationis erat. Jam cadum circa Zenith ab omnibus plagis quasi flagrare incipiebat , tenues ignes sive illuminationes hinc inde volitabant, eodem modo, ac si fpiruus K vini __ ( 74 ) M_ vini accenderetur , ubi talis flamma hinc inde mobilis observatur ; color vero harum flammarum, sive illuminationum, erat ex albido & flavescente mixtus. Praesertim veroex termino Aurorx Borealis versus'ortum xstivum (Nord-Ofi) notabiles flammx in altum ejaculabantur , & ä Plaga occasus hyberrii (Sud Wefl) xquales fere ejaculationes assurgebant, qux verius Zenith prioribus occurrebant, quod quibusdam visum est , ac si inter se pugnarent. Versus ipsum septentrionem & ubi centrum Aurorx borealis erat, tot agitationes non observabantur , ut in superiori parte coeli circa Zenith. Durabant vero hi motus usque ad dimidiam horam post 9, quo tempore illi ceflare incipiebant. Bost quadrantem horx istxfla- grationesrursus increscebant, & continuabant, aliquando plus, aliquando minus , usque post horam decimam. Quadrante post horam io. plane nova Cceli facies se nobis exhibuit, claritas enim expansa in plaga septentrionali, qux ad hoc usque tempus fatis quieta vise erat, jam subito violentissimo motu corripiebatut, ut terrorem injiceret spectatoribus. Nam in toto Hemisphxrio Septentrionali radii ab Horizonte rapido motu assurgebant versus Zenith, ad quod non solum pertingebant, sed illud superabant. Radius radium continue sequebatur , quidam eorum in uno tractu ab Horizonte usque ad Zenith & ulterius extendebantur, hi per aliquod tempus subsistebant & splendidiores videbantur , alii vix dimidiam viam ascensu suo veloci assequebantur , cum subito evanescerent, orientibus tamen subito aliis radiis, prope pereuntes, qui reliquum inceptx vix ad finem perducerent, & ab inferiori parte semper novi radii adurgebant in locum eorum qui extin- guebantur. Omnes hi radii simul sumti , fornicem aliquem , sive concamerationem formare videbantur, tendebant enim omnes radii ad unum coeli punctum, ita ut quamvis radii quidam illud prxtercurrerenr, ii tamen se subito circa illud punctum converterent. Hoc punctum tunc temporis notavi supra Stellas in Capite Arietis , inter illas & constellationem Andromedx , id est, ut postea ex Globo edoctus sum, in ipso meridiano, in altitudine 6r. graduum, id est r8. gradus a Zenith versus meridiem. Non solum a parte Septentrionali versus boe punctum radii cursum suum dirigebant, sed etiam a plaga meridionali, imo ab omnibus plagis coeli. ii _ m (70 m _ Ii tamen radii qui in parte coeli meridionali oriebantur , non ab Horizonte assurgebant, sed initium suum ceperunt in mediocri altitudine inter Herizontem & Zenith , alii etiam a lateribus claritatis septentrionalis, cursu inflexo ad plagas collaterales, tandem idem punctum petebant. Punitum Horizontis ubi Jupiter oriebatur , terminus erat circiter luminis septentrionalis versus ortum, hoc fuit do. gradus a Septentrione versus ortum. Interim tamen etiam ab eo termino versus ortum, imo in ipso oriente , alii radii assurgebant, non vero ab Horizonte , sed in altitudine i&. vel zo graduum ab Horizonte oriebantur ,& ad idem coeli punctum properabant; quivero, quod ad originem eorum spectat, non habebant connexionem cum Lumine Boreali proprie fle dicto , quod ä - Plaga Nord-Ofi ad Occidentem usque expansum , quasi cohcrebat. Circa punctum, quorsum radii tendebant, claritas quxdam colligebatur , consistens ex radiis minoribus sive striis albescentibus, qui sat diu immoti permanebant, & si quis imaginationi indulgere voluislet, a- vem cum alis expansis asilmilabat; alii sibi in eo loco coronam imaginati sunt. Haec claritas multo pallidior erat radiis ascendentibus, & immota apparebat ; quamvis enim figura ejus non lemper eadem maneret, tamen ea mutatio sensim accidebat, ut oculis non facile perciperetur. Maxime notabilis erat radius insignis sive tractus lucidus , qui ä termino orientali Aurorx Borealis, id est versus Nord-Ofi, ascendebat. Latitudo ejus erat aliquot graduum , primo luminis splendidi, postea rubescebat, deinde rubedo augebatur, donec evaderet in colorem purpureum elegantissimum , qui tamen non constans permanebat, sed aliquando in colorem sanguineum vertebatur. Color ruber sive purpureus etiam in aliis partibus aurora; borealis apparuit , oriebantur enim hinc inde tractus quidam rubicundi, prxsertim versus occidentem , color tamen eorum non adeo erat elegans. Cum ejaculatio radiorum remitteret , tamen fulgurationes sive motus stammiformes in cocio , prascipue in superioribus ejus partibus continuabant. Prxsertim illx versus horam undecimam observabantur. Erant hae illuminationes quidem fulguribus fere similes propter motum velocem , sed magis expansae , magis albescentes & pallidiores ; uti fumus illuminatus albescens , qui vero magna velocitate huc illuc volitabat, mox apparebat, mox disparebat. Aliquando restabant quasi fumi obscuri , qui Stellas obfufcabant, & Coelum obtegere minaban- _ « Z ( 76 ) ZK _ tur , ut etiam crederem , aerem se in nubes condensaturum ; sed in momento quasi, etiam hi fumi disparuerunt. Eodem tempore , in inferiori parte Aurorce Borealis, quas nebulosa quasi apparebat, arcus exoriebatur non adeo lucidus , & cujus latitudo vix squalis erat Diametro Luna;, Attingebat Horizontem altero crure in Nffrd Oft circiter , altero in Weft-Nord-Weß. Versus terminum ejus orientalem in ipso arcu oriebatur claritas quxdam splendida , ac si in eo loco Sol sub nubibus erumpere vellet, cum vero hoc lumen fe nimis expanderet , illud debilitabatur & sensim peribat. Mox etiam idem accidebat versus terminum occidentalem arcus. Cum interim in super ori parte Coeli illas fulgurationes , cum radiis quibusdam observarentur. Hora ii. radii tendebant versus punctum aliquod coeli, inter Caput Arietis & Plejades, quod tamen paulo altius erat his Stellis. Porro hoc lumen boreale femper continuabat, cum aliqua mutatione. Hora u. radii quidem non ita impetuosi erant, observavi tamen, eos orrines versus unum coeli punctum tendere , & quidem hac vice , proxime supra plejades. Versus Plagam Septentrionalem Arcus apparuit, non adeo lucidus, latior vero & alcior arcu pnecedenti ; Ad altitudinem ejus tunc temporis non quidem accurate attendi, sed postea ex memoria ejus altitudinem 20. vel 30. graduum circiter xstimavi. Medium ejus annotavi a Lucida Lyrae aliquot gradus versus dextram (ita tamen, ut arcus multum supra hanc Stellam esset elevatus) in eo circiter verticali qui duceretur per Caput Draconis, id est, 20. vel 25. gradus circiter a Septentrione versus occasum. Ambo crura insistebant Horizonti , alterum 4? gradus a septentrione versus ortum, alterum accurate fere in occidente , vel forte duos gradus ab occidente versus meridiem , ut ita fere 140. gradus in longitudine occuparet , in horizonte numeratos.' Sub arcu ner nebulosus apparebat & aliquodammodo turbidus , stellae tamen ibi conficiebantur. Radii & fulgurationes etiam adhuc observabantur in superiori parte coeli, sed pauciores & debiliores quam antea. Veiüm nimis longum foret si omnes circumstantias vellemus de- jcribce , quare breviter tantum notamus : Phxnomenon hora dimidia postmediam noctem rursus inelarudse , & rursus radios notabiles aicen- disse _ W (77) m _ disse ä Septentrione , sed motu lentiori, etiam ex ortu xstivo ; versus horam i. omnia rursus celeriter agitabantur & fulgurationes undique observabantur ; versus septentrionem claricas non erat adeo lucida ut versus Sud- Wefi SaNord-Oß , e quibus plagis continuo radii fulgurantes adscendebant versus se invicem , & sepius, quando circa Zenith concurrebant, arcum formabant lucidum , qui prope Zenitb nostrum transiit; id quod etiam ante mediam noctem aliquando observavimus. Ex occidente radius faris latus adscendebat , qui in inferiori parte immotus manebat cum in superiori parte versus Zenith motu veloci hinc inde agitaretur. Hoc duravit usque ad horam i. & dimidiam. Porro etiam lumen boreale cum motibus suis continuavit per totam noctem , sed aliquando multo debilius erat, ita tamen, ut claricas septentrionalis locum suum constanter obtineret, qux prxsertim hora 4, clare lucebat, postea vero rursus debilitabatur. Alii adhuc hora 6 , Auroram borealem faris notabilem observarunt , quo tempore color ejus aliqua rubedine mixtus fuit : imo, perseveravit usque ad horam 6 & dimidiam, sed postea ab Aurora vera , & adveniente Die obfuscata est. Plure; circumstantise in hac Aurora borea!! annotari potuissent, sed hae sufficiant, cum fieri non postit, ut in Phxnomeno , quod maximam coeli partem occupat, & innumeris mutationibus obnoxium est , omnia minima observentur ; multo minus in chartam consignari possint. Quae ob indagandam parallaxin maxime notanda judico > sunt : 1, Situs medii Claritatis Borealis , 20. vel 25. Graduum a Septentrione versus Occasum ; qua occasione hic indico , me stepius , imo iemper fere annotasse , quod medium Aurorarum Borcalium ä Septentrione aliquantum versus occasum declinaverit. 2. Oceli Punctum , versus quod omnes Radii dirigebantur , quod respectu Stellarum quidem mutatum est , ratione vero verticis & meridiani nostri , immotum permansit, scilicet ii» ipso meridiano , 28. gradus ä Zenith versus meridiem. ;. Fascia lucida quum hora 9. observavi, cujus situs 30. circiter gradus fuit a meridie verius occasum , & altitudo 24. vel 25. graduum. Causas Physicas, unde oriantur Aurora: Boreales , aliis explicandas relinquo. Ab anno 1716. a quo scilicet tempore Philosophis, hujus Seculi innotescere ceperunt, plurima edita sunt de hoc Phxnomeno, & causse ejus ä multis explicata: sunt, sed diversimode. Plurimi illud ex K 3 vapo-