Uchodźcy z Ukrainy: Twoje prawa w UE

Obywatele Ukrainy zamieszkujący w Ukrainie, którzy zostali wysiedleni z Ukrainy przed 24 lutego 2022 r. lub którzy znaleźli się poza Ukrainą przed tą datą (ze względu na pracę, naukę, wyjazd wakacyjny, wizytę rodzinną lub leczenie, bądź z innych powodów).

Bezpaństwowcy i obywatele państw trzecich, którzy korzystali z ochrony międzynarodowej lub równoważnej ochrony w Ukrainie przed 24 lutego 2022 r. i którzy zostali wysiedleni z Ukrainy przed 24 lutego 2022 r. lub którzy znaleźli się poza Ukrainą przed tą datą (ze względu na pracę, naukę, wyjazd wakacyjny, wizytę rodzinną lub leczenie, bądź z innych powodów).

Bezpaństwowcy i obywatele państw trzecich innych niż Ukraina, którzy legalnie przebywali w Ukrainie przed dniem 24 lutego 2022 r. na podstawie ważnego zezwolenia na pobyt stały, ale którzy mogą bezpiecznie powrócić do swojego kraju pochodzenia. Jednak nawet w takich przypadkach organy mogą podjąć decyzję o przyznaniu Ci tymczasowej ochrony. Ewentualnie możesz złożyć wniosek o ochronę międzynarodową.

Bezpaństwowcy i obywatele państw trzecich, którzy legalnie przebywali w Ukrainie przed 24 lutego 2022 r. w ramach pobytu krótkookresowego, np. studenci i pracownicy.

Radzimy skontaktować się z lokalnym przedstawicielstwem kraju pochodzenia lub organami kraju, w którym się znajdujesz. Organy te przeprowadzą Cię przez proces bezpiecznej repatriacji.

Kraje UE mogą zdecydować o rozszerzeniu tymczasowej ochrony na osoby, które opuściły Ukrainę przed 24 lutego 2022 r. w związku z eskalacją napięć lub które znajdowały się na terytorium UE (np. na wakacjach lub z powodów zawodowych) przed tą datą i które w związku z konfliktem zbrojnym nie mogą wrócić do Ukrainy. Aby uzyskać więcej informacji, skontaktuj się z władzami lokalnymi w kraju, w którym obecnie przebywasz. Jeżeli dany kraj UE nie zgodzi się na przyznanie tymczasowej ochrony, możesz zawsze podjąć decyzję o złożeniu wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej.

Nadal uzyskasz prawo wjazdu do UE. Zależnie od okoliczności możesz ubiegać się o ochronę międzynarodową lub o legalizację migracji. Organy publiczne mogą również podjąć decyzję o przyznaniu Ci ochrony tymczasowej. Co do zasady, jeśli w kraju pochodzenia nie zagraża Ci niebezpieczeństwo i jesteś w stanie do niego wrócić, możesz otrzymać pomoc w repatriacji do kraju pochodzenia. Skontaktuj się bezpośrednio z organami w kraju, w którym przebywasz. Więcej praktycznych informacji i linki do stron internetowych właściwych organów krajowych możesz również znaleźć w unijnym portalu imigracyjnym.

Prawo do tymczasowej ochrony jest „natychmiastowe”, co oznacza, że jeżeli dana osoba chce z niego skorzystać, musi postępować zgodnie z instrukcjami organów krajowych i wykazać im, że ma prawo do tymczasowej ochrony na podstawie obywatelstwa, statusu ochrony międzynarodowej lub równoważnego statusu ochrony, miejsca zamieszkania w Ukrainie lub, w stosownych przypadkach, więzi rodzinnych.

Organy krajowe kraju UE, w którym przebywasz, powinny poinformować Cię o prawie do przyznania ochrony tymczasowej. Twoim obowiązkiem jest następnie poinformowanie tych organów, czy chcesz korzystać z tymczasowej ochrony, i zastosowanie się do ich wskazówek.

Na poniższej mapie można znaleźć informacje o organach, do których należy się zwrócić w poszczególnych krajach. Podczas procedury rejestrowane są Twoje dane, potwierdzane jest zastosowanie ochrony tymczasowej oraz tego, że w Twojej sytuacji nie ma zastosowania żadna klauzula wyłączająca.

Do 4 marca 2027 r. 

Jeżeli sytuacja w Ukrainie ulegnie zmianie, Komisja może przedłożyć Radzie wniosek w sprawie zawieszenia tymczasowej ochrony przed przewidywaną datą jej zakończenia.

Państwa członkowskie UE omawiają obecnie zalecenie Rady, które ma przygotować grunt pod skoordynowane przyszłe rozwiązania po wygaśnięciu tymczasowej ochrony. Pozwoli to uchodźcom na uzyskanie innego statusu pobytowego lub stopniowy powrót do Ukrainy.

• prawo pobytu
• dostęp do zakwaterowania
• pomoc społeczna
• opieka medyczna, w tym opieka psychologiczna i wsparcie psychologiczne dla dzieci
• opieka prawna i bezpieczne miejsce zamieszkania dla dzieci i nastolatków bez opieki
• dostęp do edukacji lub szkolenia zawodowego dla dzieci i nastolatków
• dostęp do rynku pracy (zależnie od polityki rynku pracy w krajach UE)
• dostęp do usług bankowych, na przykład prawo do otwarcia podstawowego rachunku bankowego
• prawo do przeniesienia się do innego kraju UE przed wydaniem dokumentu pobytowego
• prawo do swobodnego przemieszczania się w krajach UE (innych niż kraj zamieszkania w UE) przez 90 dni w ciągu 180-dniowego okresu, po wydaniu dokumentu pobytowego w przyjmującym kraju UE

Należy też pamiętać, że niektóre kraje UE oferują szersze prawa niż wymienione powyżej (np. bezpłatny dostęp do szkolnictwa wyższego itp.).

Tak. Po otrzymaniu tymczasowej ochrony w kraju UE prawa wynikające z tymczasowej ochrony są ważne tylko w kraju UE, który wydał Ci dokument pobytowy. Nadal jednak masz prawo podróżować do innych krajów UE przez 90 dni w ciągu 180-dniowego okresu. Zob. poniżej, rubryka „Dalsza podróż na terenie UE”.

Możesz również zdecydować, że chcesz skorzystać ze swoich praw w innym kraju UE niż kraj, w którym obecnie przebywasz. Jeżeli zmienisz miejsce zamieszkania lub przeniesiesz się do innego kraju UE, dokument pobytowy w pierwszym kraju UE straci ważność i utracisz związane z tym prawa. Nowy przyjmujący kraj UE powinien udzielić Ci tymczasowej ochrony i wydać nowy dokument pobytowy. Ważne jest, aby poinformować władze pierwszego kraju UE, że zamierzasz przenieść się do innego państwa członkowskiego.

We wszystkich państwach członkowskich UE oraz w Szwajcarii, Islandii, Liechtensteinie i Norwegii.

Nie. Prawo do ochrony tymczasowej jest uzupełnieniem prawa do ubiegania się o ochronę międzynarodową.

Osoby uprawnione do ochrony tymczasowej mają co do zasady możliwość złożenia wniosku o azyl w dowolnym momencie. Należy jednak pamiętać, że celem ochrony tymczasowej jest ograniczenie konieczności ubiegania się o ochronę międzynarodową, ponieważ w ramach ochrony tymczasowej otrzymasz dokument pobytowy i nabędziesz odpowiednie prawa. Ponadto formalności administracyjne związane z ochroną tymczasową są ograniczone do minimum ze względu na pilną sytuację. Można spodziewać się, że procedura rozpatrywania wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej będzie stosunkowo bardziej złożona ze względu na obecne okoliczności, będzie obejmować więcej kroków i w związku z tym potrwa dłużej.

Jeżeli po rozpatrzeniu wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej azyl nie zostanie przyznany, a dana osoba jest również uprawniona do ochrony tymczasowej, osoba ta nadal może korzystać z ochrony tymczasowej do czasu jej wygaśnięcia. Prawo do ochrony tymczasowej jest dodatkowym prawem oprócz prawa do ochrony międzynarodowej.

Nie, przyznanie statusu ochrony międzynarodowej jest niezależne od ochrony tymczasowej. Jest to odrębne postępowanie prowadzone przez właściwe organy krajowe w danym kraju UE, a jego wynik zależy od indywidualnej sytuacji osobistej.
Zobacz również: Poradnik praktyczny: Kwalifikowanie do objęcia ochroną międzynarodową

Ochrona tymczasowa służy zapewnieniu natychmiastowej ochrony osobom przesiedlonym, m.in. osobom, które uciekają z obszarów konfliktu zbrojnego. Chociaż ochrona tymczasowa nie wyklucza ubiegania się o ochronę międzynarodową, w praktyce potrzeba uzyskania ochrony międzynarodowej jest mniej pilna, ponieważ osoby objęte ochroną tymczasową uzyskują prawo pobytu i inne prawa. Maksymalny czas trwania ochrony tymczasowej jest zdefiniowany w prawie unijnym.

Azyl jest prawem indywidualnym, przyznawanym w wyniku specjalnej procedury administracyjnej i prawnej. Ustala się, czy osoba wnioskująca o azyl ma uzasadnione obawy przed prześladowaniem ze względu na rasę, religię, narodowość, przynależność do szczególnej grupy społecznej lub poglądy polityczne. Przyznany azyl może zostać cofnięty w sytuacji, gdy pojawią się nowe elementy lub ustalenia wskazujące, że istnieją powody do ponownego rozpatrzenia jego ważności.

Od organów krajowych w kraju UE, w którym przebywasz, możesz uzyskać szczegółowe informacje na temat konkretnych warunków w zależności od rodzaju systemu ochrony, takich jak dostęp do opieki medycznej, zakwaterowania i rynku pracy, edukacja dla dzieci i zatrzymanie (pozbawienie swobody przemieszczania się). Ogólne informacje na temat praw podstawowych w trakcie procedury azylowej można znaleźć tutaj.