| dbo:abstract
|
- Ari Þorgilsson, přepisem též Ari Thorgilsson nebo Ari hinn fróði (1067–1148) byl nejvýznamnější středověký islandský kronikář. Jeho nejdůležitějším dílem je Íslendingabók (Kniha Islanďanů), první dějepisná kniha ve staré severštině. Není jisté, zda je autorem ještě jiného díla, avšak spekuluje se, že mohl napsat významnou část kroniky Landnámabók a některé naučné články. Studoval v , byl zde žákem Teitura Ísleifssona (syna prvního islandského biskupa ). V pozdějším životě se pravděpodobně stal knězem v . (cs)
- Ari Þorgilsson hinn fróði (altnordisch ari, Adler; fróðr, reich an Wissen, gelehrt; dt. Ari der Gelehrte; * 1067/1068; † 9. November 1148) war Islands erster Historiker. Er war zudem der erste, der seine Texte nicht, wie im Mittelalter üblich, in Latein, sondern in der Landessprache verfasste. Ari ist Autor der Íslendingabók und war wahrscheinlich auch an der Verfassung einer Ur-Landnámabók beteiligt. (de)
- Ari Þorgilsson (1067–1148 AD; Old Norse: [ˈɑre ˈθorˌɡilsˌson]; Modern Icelandic: [ˈaːrɪ ˈθɔrˌcɪlsˌsɔːn]; also anglicized Ari Thorgilsson) was Iceland's most prominent medieval chronicler. He was the author of Íslendingabók, which details the histories of the various families who settled Iceland. He is typically referred to as Ari the Wise (Ari hinn fróði), and according to Snorri Sturluson was the first to write history in Old Norse. Ari was a part of the Haukdælir family clan and studied in the school in Haukadalur as a student of (the son of Ísleifur Gissurarson, first bishop of Iceland). There he became acquainted with Classical education. His writings clearly indicate that he was familiar with Latin chronicler traditions, but at the same time he is widely regarded as excelling in the Icelandic oral storytelling tradition. It is believed that Ari later became a Christian priest in Staður by Ölduhryggur, now known as Staðastaður, but otherwise little is known about his life, despite the fact that he is one of the very few medieval writers who wrote down his family history. Íslendingabók is the only work that is absolutely proven to have been written by him, but he is accredited with numerous articles of knowledge and is believed to have had a major part in the writing of Landnámabók, which chronicles the settlement of Iceland. Ari was early on regarded as an important author. In Iceland's First Grammatical Treatise, written around 1160 AD, he is referred to with respect as an exceptional man, since the tradition of writing was not firmly established at the time. (en)
- Ari Þorgilsson aŭ Ari fróði (Ari la multescia) (1067-1148) estis pastro. Oni povas diri ke li estas patro de la islanda historia skribado kaj literaturo. Estas nur konservita unu libro de li, la fama Íslendingabók (Libro de Islandanoj). Ĝi estas maldika kajero, skribita en la periodo inter la jaroj 1122-1133. En tiu libro li skribas historion de sia popolo de enmigrado de la lando en la 9-a jarcento ĝis 1120. Ĝi estas scienca verko, kaj en la enkonduko li skribas jenan frazon, kiu estas devizo de ĉiu vera scienculo: "Sed se io ajn estas erara en ĉi tiu libro, oni prefere prenu tion kio pruviĝas pli vera." La stilo de Ari estas simpla kaj konciza kaj la fakto ke Ari verkis sian libron en islanda lingvo havis grandan signifon por liaj posteuloj. (eo)
- Ari Thorgilsson (Ari Þorgilsson en islandés), más conocido como Ari fróði, (1067-1148) fue el principal cronista medieval de Islandia. Fue autor de Íslendingabók (o El libro de los islandeses), que detalla las historias de varias familias que colonizaron Islandia. Suele ser conocido con el apelativo de el Sabio (Ari fróði) y según Snorri Sturluson fue el primer cronista que escribió sobre historia en lengua nórdica. Ari era parte del clan familiar de los Haukdælir. Era hijo de Þorgils Gellirsson, su estirpe se remonta a los tiempos de Björn buna Grímsson. Estudió en la escuela en Haukadalur como alumno de Teitur Ísleifsson, el hijo de Ísleifur Gissurarson, primer obispo de Islandia. Allí se familiarizó con la educación clásica. Sus escritos indican claramente que estaba familiarizado con las tradiciones de las crónicas latinas, pero al mismo tiempo es ampliamente reconocido por destacar en la tradición islandesa de narraciones orales. Posteriormente Ari fue ordenado sacerdote cristiano en Staður (Ölduhryggur), ahora conocido como , pero por otro lado, se conocen pocos detalles sobre su vida, a pesar de que fue uno de los muy pocos escritores medievales que escribieron sobre su historia familiar. Íslendingabók es la única obra que se ha podido probar que es de su autoría, pero es acreditado con numerosos artículos y se cree que tuvo un papel importante en la escritura del Landnámabók, que narra la colonización de Islandia. Pronto fue conocido como un importante autor. En la Fyrsta málfræðiritgerðin, el primer tratado de gramática de Islandia, escrito sobre el año 1160, se le presenta como un hombre excepcional, ya que la tradición de escribir no estaba firmemente establecida en aquellos tiempos. (es)
- Ari Þorgilsson, né vers 1067/1068 et mort en 1148, surnommé Ari (inn) fróði (« Ari le Savant »), est un prêtre catholique, chef et historien islandais. Il est notamment connu pour être l'auteur de l'Íslendingabók, et un important collaborateur du Landnámabók, les deux principales sources historiques sur le début de l'histoire de l'Islande. Premier auteur islandais à avoir laissé une œuvre en langue vernaculaire, il est à ce titre considéré comme le père de la littérature islandaise. (fr)
- Ba é Ari Þorgilsson (1067–1148 AD) an croinicí ba mhó cáil san Íoslainn sna meánaoiseanna. Eisean a scríobh Íslendingabók, leabhar a thugann cuntas ar shaol na muintreacha a chuir fúthu san Íoslainn. Ba ghnách Ari Saoi (Ari hinn fróði) a thabhairt air, agus eisean an duine is túisce a scríobh stair i Sean-Lochlainnis, más fíor do . Bhain Ari le muintir agus fuair sé a chuid scolaíochta ó (mac , an chéad easpag de chuid na hÍoslainne) sa scoil in . Is ann a fuair sé léann clasaiceach. Is léir ónar scríobh sé go raibh an-eolas aige ar staraithe Laidine ach go raibh sé beachtaithe go maith i mbéaloideas na tíre chomh maith. Creidtear go ndearnadh sagart Críostaí d’Ari in Staður (a dtugtar air anois). Is beag eolas eile atá le fáil ar a bheatha. Deirtear go raibh lámh mhór aige i scríobh Landnámabók, leabhar a chuireann síos ar lonnaíocht na hÍoslainne. Déantar tagairt ómósach dó mar fhear suntasach in (an chéad gráiméar a scríobhadh san Íoslainn), saothar a cruthaíodh timpeall na bliana 1160 AD, mar ní raibh bunús daingean le nós na scríbhneoireachta ag an am. (ga)
- Ari Þorgilsson (1067 – 1148) è stato uno scrittore e religioso islandese. (it)
- Ari Þorgilsson (1067 - 9 november 1148) was IJslands eerste en een van de belangrijkste kroniekschrijvers. Hij was de eerste proza-auteur en historisch geschiedschrijver op IJsland en hij wordt beschouwd als de grondlegger van de IJslandse literatuur. Daarnaast was het uitzonderlijk dat hij in het Oud-Noors schreef, in plaats van in het Latijn, wat in die tijd gebruikelijk was. Snorri Sturluson memoreert in zijn voorwoord van de Heimskringla aan Ari als de eerste persoon van IJsland die in zijn eigen taal schreef.Ari werd al eerder als een belangrijk auteur erkend. In IJslands eerste grammaticahandboek (Fyrsta málfræðiritgerðin), uit ongeveer 1160, wordt hij al als een bijzonder man aangehaald wegens zijn schrijven van prozawerk, wat destijds erg ongewoon was. Ari was bekend met de Latijnse geschiedschrijving, maar hij was ook vermaard om zijn vertelkunst van IJslandse volksverhalen. De betekenis die Ari Þorgilsson voor de IJslandse geschiedschrijving heeft, ligt in het feit dat hij de eerste was die vanuit een historisch besef de IJslandse cultuur tot een eigen identiteit verhief, en, iets wat destijds zeer ongebruikelijk was, zijn teksten in de eigen landstaal schreef. Veel van wat wij nu over de vroege IJslandse geschiedenis, het leven, de religie of staatsinrichting weten, is aan hem te danken. Ari Þorgilsson staat ook bekend als Ari inn fróði (Ari de Geleerde). (nl)
- Ari Þorgilsson (zw. Ari Mądry) (1067 – 9 listopada 1148) – wódz, historyk, kronikarz i pisarz islandzki. Kultura islandzka zawdzięcza mu informacje o przedchrześcijańskiej historii Islandii. Napisał wielkie dzieło Konungabók (Księga Królów), zawierające dzieje królów norweskich od początku dynastii Yngling do śmierci Haralda Sigurdssona. Najciekawszym dziełem Thorgilssona jest spisana przed 1133 Íslendingabók (Libellus Islandorum czyli „Księga Islandczyków”), pierwsza historia Islandii w języku islandzkim, uporządkowana według kolejnych rzeczników prawa i biskupów. Íslendingabók ma charakter zwięzłych, suchych informacji, bez większych pretensji literackich, mimo to wywarła duży wpływ na literaturę Islandii, szczególnie na sagi. Odmienna stylem jest Kristni saga, opisująca chrystianizację Islandii. Ari Thorgilsson jest też prawdopodobnie autorem większej części Landnamabók (pięcioczęściowej „Księgi o zasiedleniu”). W pierwszej podaje krótką historię odkrycia Islandii, w następnych genealogię i historię pierwszych osadników, wraz z dokładnym opisem miejscowości, w których osiedli. Według niektórych znawców był tylko redaktorem pierwszej wersji Landnamabok. O życiu Ariego wiadomo niewiele. Kształcił się w szkole klasztornej w , prawdopodobnie był duchownym. (pl)
- アリ・フロージ・ソルギルスソン（アイスランド語:Ari fróði Þorgilsson 原語の発音；アリ・フロージ・ソルギルッソン、1067年 - 1148年）は、アイスランド出身の歴史学者、司教。 主著は1120年代に著されたとされる初期のアイスランドの歴史を伝える史実に基づく作品『アイスランド人の書』である。また、アリは北欧でラテン語に限らず自国語のアイスランド語で作品を著したことから北欧史家の始祖と称された。その後はアイスランドの詩人、歴史家、政治家であるスノッリ・ストゥルルソンに引用される。 若い頃、神学と北欧史を修めて聖職者としての教育を受け、「賢者」または「学者」とあだ名された。しかし、それ以外のアリの生涯の記録は不明である。 (ja)
- Ari Þorgilsson (Are Torgilsson, Ari fróði (Are frode, 'Are den lärde'), född 1067, död 1148, var en medeltida isländsk krönikör, författare till Isländingaboken. Han var sondotters dotterson till Hall Torsteinsson, kallad Síðu-Hallur. (sv)
- Ари Мудрый Торгильссон (исл. Ari fróði Þorgilsson, на староисл. Ari — орёл, fróðr — мудрый; 1067 или 1068 — 9 ноября 1148) — первый исландский историк. (ru)
- Ari, o Sábio (em nórdico antigo: Ari [inn] fróði ou Are Frode; em latim: Ari Sapiens), também chamado Ari Filho de Torgil (em nórdico antigo: Ari Þorgilsson; 1067 — 09 de novembro de 1148) foi o primeiro e mais importante historiador e cronista medieval da Islândia. Segundo Esnorro Esturleu, foi o primeiro a escrever história na língua nórdica. É autor do Livro dos Islandeses, que conta em detalhes as histórias das várias famílias que se estabeleceram na Islândia. Igualmente, é-lhe atribuída por vezes o Livro da Colonização, um outro manuscrito medieval islandês, escrito anteriormente. (pt)
- А́рі То́рґільссон (ісл. Ari Þorgilsson; *1067 — †1148) — один із найвідоміших ісландських середньовічних літописців, згідно зі Сноррі Стурлусоном, перший з-поміж них. Його часто називають Арі Мудрий (ісл. Ari inn fróði). Арі народився у знатній родині в Західній Ісландії. «Ланднамабок» перелічує вісім поколінь його предків, з яких 5 поколінь народилися в Ісландії, а з них 2 — в язичницькі часи. Батько Арі рано помер, тож хлопець ріс спершу при дворі свого діда, а згодом — дядька. У віці семи років вступив на навчання до скальда , пізніше здобув духовну освіту при дворі єпископа Ісландії. Служив священиком у Стадрі. Був одружений, мав сина та дочку. Значнення Арі в ісландській культурі є досить великим, він є автором «Книги про ісландців» (Íslendingabók) та «Книги про заселення Ісландії» (Landnámabók). Писав латиною та давньоісландською мовою. Він був першим, хто надав ісландцям у своїх книгах відчуття історичної та національної самосвідомості. Арі називають також «ісландським Геродотом» та «батьком ісландської історії», оскільки його праці служать джерелом знань про ранню ісландську історію навіть для сучасних істориків. Свої твори Арі писав прозою, що було прогресивним явищем для XI–XII століть. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- Ari Þorgilsson, přepisem též Ari Thorgilsson nebo Ari hinn fróði (1067–1148) byl nejvýznamnější středověký islandský kronikář. Jeho nejdůležitějším dílem je Íslendingabók (Kniha Islanďanů), první dějepisná kniha ve staré severštině. Není jisté, zda je autorem ještě jiného díla, avšak spekuluje se, že mohl napsat významnou část kroniky Landnámabók a některé naučné články. Studoval v , byl zde žákem Teitura Ísleifssona (syna prvního islandského biskupa ). V pozdějším životě se pravděpodobně stal knězem v . (cs)
- Ari Þorgilsson hinn fróði (altnordisch ari, Adler; fróðr, reich an Wissen, gelehrt; dt. Ari der Gelehrte; * 1067/1068; † 9. November 1148) war Islands erster Historiker. Er war zudem der erste, der seine Texte nicht, wie im Mittelalter üblich, in Latein, sondern in der Landessprache verfasste. Ari ist Autor der Íslendingabók und war wahrscheinlich auch an der Verfassung einer Ur-Landnámabók beteiligt. (de)
- Ari Þorgilsson aŭ Ari fróði (Ari la multescia) (1067-1148) estis pastro. Oni povas diri ke li estas patro de la islanda historia skribado kaj literaturo. Estas nur konservita unu libro de li, la fama Íslendingabók (Libro de Islandanoj). Ĝi estas maldika kajero, skribita en la periodo inter la jaroj 1122-1133. En tiu libro li skribas historion de sia popolo de enmigrado de la lando en la 9-a jarcento ĝis 1120. Ĝi estas scienca verko, kaj en la enkonduko li skribas jenan frazon, kiu estas devizo de ĉiu vera scienculo: "Sed se io ajn estas erara en ĉi tiu libro, oni prefere prenu tion kio pruviĝas pli vera." La stilo de Ari estas simpla kaj konciza kaj la fakto ke Ari verkis sian libron en islanda lingvo havis grandan signifon por liaj posteuloj. (eo)
- Ari Þorgilsson, né vers 1067/1068 et mort en 1148, surnommé Ari (inn) fróði (« Ari le Savant »), est un prêtre catholique, chef et historien islandais. Il est notamment connu pour être l'auteur de l'Íslendingabók, et un important collaborateur du Landnámabók, les deux principales sources historiques sur le début de l'histoire de l'Islande. Premier auteur islandais à avoir laissé une œuvre en langue vernaculaire, il est à ce titre considéré comme le père de la littérature islandaise. (fr)
- Ari Þorgilsson (1067 – 1148) è stato uno scrittore e religioso islandese. (it)
- アリ・フロージ・ソルギルスソン（アイスランド語:Ari fróði Þorgilsson 原語の発音；アリ・フロージ・ソルギルッソン、1067年 - 1148年）は、アイスランド出身の歴史学者、司教。 主著は1120年代に著されたとされる初期のアイスランドの歴史を伝える史実に基づく作品『アイスランド人の書』である。また、アリは北欧でラテン語に限らず自国語のアイスランド語で作品を著したことから北欧史家の始祖と称された。その後はアイスランドの詩人、歴史家、政治家であるスノッリ・ストゥルルソンに引用される。 若い頃、神学と北欧史を修めて聖職者としての教育を受け、「賢者」または「学者」とあだ名された。しかし、それ以外のアリの生涯の記録は不明である。 (ja)
- Ari Þorgilsson (Are Torgilsson, Ari fróði (Are frode, 'Are den lärde'), född 1067, död 1148, var en medeltida isländsk krönikör, författare till Isländingaboken. Han var sondotters dotterson till Hall Torsteinsson, kallad Síðu-Hallur. (sv)
- Ари Мудрый Торгильссон (исл. Ari fróði Þorgilsson, на староисл. Ari — орёл, fróðr — мудрый; 1067 или 1068 — 9 ноября 1148) — первый исландский историк. (ru)
- Ari, o Sábio (em nórdico antigo: Ari [inn] fróði ou Are Frode; em latim: Ari Sapiens), também chamado Ari Filho de Torgil (em nórdico antigo: Ari Þorgilsson; 1067 — 09 de novembro de 1148) foi o primeiro e mais importante historiador e cronista medieval da Islândia. Segundo Esnorro Esturleu, foi o primeiro a escrever história na língua nórdica. É autor do Livro dos Islandeses, que conta em detalhes as histórias das várias famílias que se estabeleceram na Islândia. Igualmente, é-lhe atribuída por vezes o Livro da Colonização, um outro manuscrito medieval islandês, escrito anteriormente. (pt)
- Ari Þorgilsson (1067–1148 AD; Old Norse: [ˈɑre ˈθorˌɡilsˌson]; Modern Icelandic: [ˈaːrɪ ˈθɔrˌcɪlsˌsɔːn]; also anglicized Ari Thorgilsson) was Iceland's most prominent medieval chronicler. He was the author of Íslendingabók, which details the histories of the various families who settled Iceland. He is typically referred to as Ari the Wise (Ari hinn fróði), and according to Snorri Sturluson was the first to write history in Old Norse. (en)
- Ari Thorgilsson (Ari Þorgilsson en islandés), más conocido como Ari fróði, (1067-1148) fue el principal cronista medieval de Islandia. Fue autor de Íslendingabók (o El libro de los islandeses), que detalla las historias de varias familias que colonizaron Islandia. Suele ser conocido con el apelativo de el Sabio (Ari fróði) y según Snorri Sturluson fue el primer cronista que escribió sobre historia en lengua nórdica. (es)
- Ba é Ari Þorgilsson (1067–1148 AD) an croinicí ba mhó cáil san Íoslainn sna meánaoiseanna. Eisean a scríobh Íslendingabók, leabhar a thugann cuntas ar shaol na muintreacha a chuir fúthu san Íoslainn. Ba ghnách Ari Saoi (Ari hinn fróði) a thabhairt air, agus eisean an duine is túisce a scríobh stair i Sean-Lochlainnis, más fíor do . Creidtear go ndearnadh sagart Críostaí d’Ari in Staður (a dtugtar air anois). Is beag eolas eile atá le fáil ar a bheatha. (ga)
- Ari Þorgilsson (1067 - 9 november 1148) was IJslands eerste en een van de belangrijkste kroniekschrijvers. Hij was de eerste proza-auteur en historisch geschiedschrijver op IJsland en hij wordt beschouwd als de grondlegger van de IJslandse literatuur. Daarnaast was het uitzonderlijk dat hij in het Oud-Noors schreef, in plaats van in het Latijn, wat in die tijd gebruikelijk was. Snorri Sturluson memoreert in zijn voorwoord van de Heimskringla aan Ari als de eerste persoon van IJsland die in zijn eigen taal schreef.Ari werd al eerder als een belangrijk auteur erkend. In IJslands eerste grammaticahandboek (Fyrsta málfræðiritgerðin), uit ongeveer 1160, wordt hij al als een bijzonder man aangehaald wegens zijn schrijven van prozawerk, wat destijds erg ongewoon was. Ari was bekend met de Latijns (nl)
- Ari Þorgilsson (zw. Ari Mądry) (1067 – 9 listopada 1148) – wódz, historyk, kronikarz i pisarz islandzki. Kultura islandzka zawdzięcza mu informacje o przedchrześcijańskiej historii Islandii. Napisał wielkie dzieło Konungabók (Księga Królów), zawierające dzieje królów norweskich od początku dynastii Yngling do śmierci Haralda Sigurdssona. Najciekawszym dziełem Thorgilssona jest spisana przed 1133 Íslendingabók (Libellus Islandorum czyli „Księga Islandczyków”), pierwsza historia Islandii w języku islandzkim, uporządkowana według kolejnych rzeczników prawa i biskupów. Íslendingabók ma charakter zwięzłych, suchych informacji, bez większych pretensji literackich, mimo to wywarła duży wpływ na literaturę Islandii, szczególnie na sagi. Odmienna stylem jest Kristni saga, opisująca chrystianizację (pl)
- А́рі То́рґільссон (ісл. Ari Þorgilsson; *1067 — †1148) — один із найвідоміших ісландських середньовічних літописців, згідно зі Сноррі Стурлусоном, перший з-поміж них. Його часто називають Арі Мудрий (ісл. Ari inn fróði). (uk)
|
