Gegevens

Gegevensstrategie: Een blauwdruk voor een EU-gegevensmodel

Data is een essentiële bouwsteen van moderne samenlevingen en we produceren er voortdurend meer van: burgers maken gegevens aan tijdens het surfen op internet, het boeken van reizen of het online kopen van kleding, en overheidsinstanties genereren gegevens uit het bijhouden van het weer en verkeersmonitoring. 

In het digitale tijdperk zijn we in staat om deze enorme hoeveelheden gegevens sneller te verwerken dan we ooit hadden gedacht en het voor een bijna eindeloze verscheidenheid aan toepassingen te gebruiken. Als gegevens correct worden gebruikt, kunnen ze voordelen opleveren voor burgers, zoals gepersonaliseerde geneesmiddelen, goedkopere openbare diensten, veiliger en schoner openbaar vervoer en nog veel meer.

Data is een aanjager van innovatie voor industrieën en kmo's om nieuwe producten en diensten te ontwikkelen. Gegevens dragen ook bij aan de Europese Green Deal: het helpt onze planeet te beschermen door onze energie-efficiëntie te optimaliseren en onze koolstofvoetafdruk te verkleinen. Door informatie over het milieu te verzamelen, kunnen gegevens ons helpen bij het bestrijden van klimaatcrises, zoals overstromingen en bosbranden. En door het energieverbruik van gebouwen en auto's te monitoren, kunnen gegevens ons helpen onze koolstofproductie te verminderen. 

Om dit potentieel te benutten, moeten gegevens op een betrouwbare manier worden gedeeld, met inachtneming van de EU-regels en -waarden. Bijvoorbeeld op het gebied van gegevensbescherming en de eerbiediging van intellectuele eigendom en bedrijfsgeheimen. Ons initiatief omvat dan ook het opstellen van een kader met expliciete richtsnoeren — een Europese interne markt voor gegevens — die openheid en soevereiniteit met elkaar in evenwicht brengt. Dit initiatief is klaar om als katalysator te dienen voor innovatie en het scheppen van nieuwe banen.

In 2020 begon een transformatief tijdperk voor gegevens met de invoering van de Europese datastrategie in februari. Deze strategie schetste initiatieven gericht op het volledig benutten van het potentieel van data. Het omvat maatregelen om de bescherming van gegevens te waarborgen en een veilige en betrouwbare opslag te waarborgen. Bovendien stelt de strategie afzonderlijke doelstellingen en voorschriften vast om op transparante en betrouwbare wijze gebruik te maken van gegevens ten behoeve van burgers, bedrijven, onderzoekers en overheidsdiensten.

Belangrijke elementen van de Europese datastrategie zijn onder meer:

• het vrij laten circuleren van gegevens binnen de EU en tussen sectoren;
• het wegnemen van belemmeringen voor het delen, door middel van technische infrastructuur, wettelijke regels en ethische richtsnoeren;
• het bevorderen van de ontwikkeling van verzamelingen van sectorspecifieke gegevens;
• het waarborgen van de autonomie van de EU bij de levering van Europese clouddiensten.

Wat is er tot nu toe bereikt?

De datagovernanceverordening (van kracht sinds september 2023) heeft tot doel het delen van gegevens in de hele EU en tussen sectoren te vergemakkelijken om groei te creëren, de controle en het vertrouwen van zowel burgers als bedrijven met betrekking tot hun gegevens te vergroten. Het maakt ook deel uit van de inspanningen van de EU om een Europees model voor de verwerking van gegevens tot stand te brengen - een alternatief voor de praktijken van grote technologieplatforms. Deze mijlpaal in het gegevensbeleid bevordert ook de ontwikkeling van Europese dataruimten en stimuleert het delen van gegevens op verschillende gebieden, waaronder energie, mobiliteit, gezondheid en de Europese Green Deal.

Er komen nog meer mijlpalen tijdens het digitale decennium. De dataverordening draagt bij tot de totstandbrenging van een eerlijke data-economie, waarin Europese bedrijven en burgers meer controle hebben over hun gegevens, en overheden beter gebruik kunnen maken van big data die in het bezit zijn van de particuliere sector ten behoeve van de samenleving. Daarnaast zorgen nieuwe regels voor hoogwaardige datasets in het kader van de richtlijn open data voor gratis toegang tot bepaalde datasets in de hele EU, bijvoorbeeld meteorologische en mobiliteitsgegevens.