Easter Holiday

The aim of the article is to analyse how nightshade was described as a curative herb as well as the polish mandrake's equivalent. Research based on Old Polish herbariums written by Stefan Falimirz, Marcin from Urzędów and Szymon Syreński. In this article the issue of etymology of the polish name for Atropa belladonna (in polish: pokrzyk-krzyk [scream], krzak [bush]) was also important as well as the level of medical knowledge in 16th and 17th centuries. The author also compared nightshade to mandrake: their properties (psychedelic, curative), morphologic qualities and beliefs connected to anthropoid shape of root, supposed deadly scream of plant pulled from the ground and the use of this herb in magic.

We explain in depth the Julian and Gregorian lunisolar calendars, that is, the calendars that allow us to determine the day of Easter. We define and use the golden number, the epact, the dominical letter, the concurrent, the regular,... In the end, we expose the algorithms to find Easter Sunday.

In 1883, Józef Rostafinski (1850-1928), a botanist and professor at the Jagiellonian University in Kraków (then Austria-Hungary), produced a survey regarding the names and uses of plants in the former Polish territories, which was printed in around 60 newspapers. Two questions concerned also the names and uses of mushrooms. We analyzed the contents of thirty letters containing information on mushroom names and uses from the present territory of Poland, Belarus and Ukraine. Four responses contained very little information (on single taxa or general statements). Twenty-one responses contained the names of, mainly edible, taxa used in an area (sometimes toxic taxa were also listed). The number of edible taxa listed ranged from 5 to 27 taxa per letter (mean 14, median 13). Altogether 37 edible and 4 medicinal taxa were identified to genus or species level using ethnolinguistic data (several other taxa were not identified). Names of poisonous mushrooms usually have a general character apart from Amanita muscaria names.

Manna Polonica (Glyceria flutans) to jedna z nazw dzikiego zboża zbieranego na podmokłych łąkach, czego świadectwo zachowało się w zielnikach i podręcznikach agronomii publikowanych w języku polskim od XVI do końca XVIII wieku. Zbieractwo i handel słodkim ziarnem „manny polskiej” lub „manny Polaków” (Manna Polonorum) wybitny biolog Józef Rostafiński wiązał ze starą etnowiedzą i biotopem najbardziej pierwotnych siedzib Słowian. Ten relikt zbieractwa (znany tylko na terenach słowiańskich) zanika, jak twierdzą etnobotanicy, w XIX wieku wraz z intensywnym osuszaniem terenów podmokłych. Autor tekstu, opierając się na historii ustnej z kręgu rodziny, dotyczącej wsi leżącej na mokradłach nad Bzurą, przypuszcza, że zbieractwo manny było tam praktykowane nadal w latach trzydziestych XX wieku. Przypadek ten daje asumpt, by, odnosząc się do obecnych w tym samym biotopie synantropijnych roślin poprzemysłowych (marzana barwierskia, Rubia tinctorum), przedyskutować ponownie pojęcie „przeżytku kul...

Garlands and wreaths in folk culture-symbolism and magic. An outline The paper analyzes symbolic and magical significance of garlands and wreaths in folk culture. It takes into consideration their shapes and component parts as cultural codes. It presents examples of using woven plants in folk practices, both in rites of passage and in magical activities (fortune-telling, protective magic). It also includes basic analysis of the symbol of a garland in folk songs.

Ус крс (Вас крс), као по крет ни ка лен дар ски празник, ор га ни зу је и ве зу је за се бе тре ћи ну го ди не. За ви сно од вре ме на ка да он па да по ме ра се чи тав ком плекс пра зни ка ко ји об у хва та око 120 да на у го ди ни. На и ме, се дам не де ља пре Ус кр са тра је вели ки пост, не де ља до то га је си ро пу сна или бе ла не де ља, а не де ља ис пред ње је ме со пу сна (ка да се за вр ша ва са је де њем ме са све до Ус кр са). Че тр десет да на по сле Ус кр са је Спа сов дан или Ваз не се ње Го спод ње, пе де сет да на по Ус кр су су Ду хо ви или Тро ји це. И, на кра ју, Пе тров пост по чи ње осме не де ље по сле Ус кр са.

In 1883, an ethnobotanical enquiry was distributed by Józef Rostafiński (1850-1928), professor at the Jagiellonian University in Cracow (then Austro-Hungary). Two questions concerned the blessing of plants by Polish people during various holidays. Information on the plants was included in letters from 76 correspondents. The most plant names – 90 – were provided by Apolinary Chrzanowski. These names were used in the Janów district in the Lublin 'gubernya'. Rostafiński received a total of 1,052 records (13.84 records per respondent, median – 9). Ca. 160 species and at least 48 genera of plants, blessed during various religious ceremonies, were identified in the submitted responses. The most frequently blessed were Sedum acre L. and Artemisia abrotanum L. – 43 records each, and Thymus sp. – 40. Plants were blessed during the following holidays: Epiphany (4 records: 2 species, 2 records indet.), Easter (10 records: 6 species, 1 genus, and 1 indet.), Pentecost (15 records: 9 species, 3 genera), Corpus Christi (426 records: 86 species, 33 genera, 31 indet.), Assumption of Our Lady (585 records: 125 species, 43 genera, 53 indet.), eve of St. John (St. Ivan) (3 records: 3 species), St. Blaise (1 record: 1 genus), St. Nicholas (1 record: 1 species), weddings (2 records: 2 species), unspecified celebrations (4 records: 3 species). Blessed plants were stored and then used, generally as drugs or for magical purposes.

Dziurawiec zwyczajny, Hypericum perforatum L., jest byliną z rodziny dziurawcowatych (Hypericaceae) dorastającą do 60-70 cm. Niewielkie, podłużne liście rośliny są ułożone naprzeciwlegle. Ich cechą charakterystyczną są punkciki o wyglądzie dziurek -są to zbiorniczki olejków aromatycznych. Kwiatostany dziurawca są rozgałęzione i gęste. Korony kwiatów składają się z pięciu żółtych, ciemno kropkowanych płatków. Kwiaty mają liczne pręciki zrośnięte w nasadzie w kilka wiązek. Roślina jest pospolita w Polsce i w Europie. Wysoko cenione są jej właściwości lecznicze (por. np. Podbielkowski, Sudnik-Wójcikowska 2003: 105-106, Henslowa 1976). Jest szeroko stosowana przeciw przewlekłym cierpieniom żołądka, wątroby oraz przy leczeniu schorzeń systemu nerwowego. Zewnętrznie stosuje się ją do okładów na rany, wrzody i oparzenia, a także przy schorzeniach dziąseł i wielu innych chorobach (więcej zob. np. PZZ 92, a szczególnie Henslowa 1976: 234-245). Łacińska nazwa hyperícum [sic!] < hyperīcon (< gr. υπέρεικον) odnosiła się pierwotnie (u Pliniusza Starszego, 23-79 r. n.e.) do innej rośliny 2 , a z pewnością do innego gatunku niż Hypericum perforatum L. (por. niżej). Sama nazwa grecka υπέρεικον jest dobrze poświadczona. Inne jej warianty (υπέρικον, υπέρεικος) wy-stępują m. in. u Hipokratesa (460 -ok. 377 p.n.e.) i Dioskorydesa 3 (por. Genaust 2005: 299-300, André 1956: 166). Refleksy łac. hyperícum zachowały się we włos. gw. iperico, perico i pelico (por. André 1956: 166). Nazwa grecka υπέρεικον pochodzi od wyrażenia syntaktycznego, por. gr. υπό 'pod, spod' i ερείκη 'wrzos', i oznaczała raczej gatunek rośliny zbliżony do wrzosu niż gatunek rosnący "pod wrzosami", tym bardziej że chodziło o inny gatunek dziurawca -Hypericum empetrifolium Willd., nie zaś o Hypericum perforatum L. (szerzej, por. Genaust 2005: 300, zob. także Henslowa 1976: 230). Niezwykle interesujący w tym kontekście jest fakt, że kart. SGP notuje z Podhala nazwę wrzosowiec jako jedno z określeń dziurawca, nazwę tę podaje także Majewski SN oraz strona internetowa http://abczielarstwa.republika.pl/d.html. W ten sposób określenie to byłoby kalką nazw łacińskich dziurawca, wywodzących się z greki, por. śrłac. hypericum, hypericon, ipericon (Symb. I 236).

Changes in Assumption Day Herbal Bouquets in Poland: A Nineteenth Century Study Revisited. The aim of this study is to compare a list of plants blessed in herbal bouquets on Assumption Day (August 15th) in Poland over a century ago with the bouquets blessed in the same locations in 2009. Assumption Day has been the main occasion when plants are blessed in Polish Roman Catholic churches for centuries. Such bouquets, composed of medicinal herbs and crop plants, are long believed to possess apotropaic properties. In 1894-1899, Seweryn Udziela made an herbarium documenting the composition of these bouquets (over 100 species) in 13 locations in the Kraków area. In 2009, 482 bouquets were photographed on Assumption Day and the plant species were identified. Results indicate that only half the species from Udziela's list are still blessed. A total of 233 taxa were found in the bouquets in 2009, an average of nine species per bouquet. The proportion of cultivated ornamentals has increased over time, whereas the proportion of wild species and dry grassland plants has decreased. The proportion of crop plants, as well as species from grassland and forest habitats, remained the same. The most commonly blessed species were Solidago spp., Tanacetum vulgare, Dahlia sp., Sanguisorba officinalis, Anethum graveolens, Achillea millefolium, Mentha spp., Zinnia elegans, Triticum sp., Avena sativa, and Sorbus aucuparia. The tradition of blessing bouquets continues, although the composition of the plant species has changed. These changes are due to alterations in the surrounding vegetation and the species of plants in cultivation, the transformation of species' value from medicinal and apotropaic, the maintenance of floral traditions, and artistic competition.