2. • Երկրագնդի որոշ տեղամասերում, որտեղ գրեթե ամբողջ տարին օդի ջերմաստիճանր
00-ից ցածր է, տեղումներր թափվում են հիմնականում ձյան տեսքով:
• Քանի որ կլոր տարին ցուրտ է, ուստի տեղացած ձյունն ամռանն ամբողջովին չի
հալվում ե տարեցտարի կուտակվում-ավելանում է: Կուտակված ձյունր ծանրության
տակ աստիճանաբար սեղմվում է, խտանում և վերածվում սառցի: Ձյան բազմամյա
բնական կուտակումից առաջացած սառցի հսկայական զանգվածր կոչվում է
սառցադաշտ:
• Սառցադաշտերն զբաղեցնում են ցամաքի մակերևույթի ավելի քան 1/10 մասր և
համարվում են երկրագնդի քաղցրահամ ջրի հիմնական շտեմարանր:
• Առանձնացնում են սառցադաշտերի երկու տիպ՝ ծածկութային և լեռ- նահովտային:
• Ծածկութային կամ մայրցամաքային սառցադաշտերր տարածված են բևեռային ե
մերձբևեռային շրջաններում՝ Անտարկտիդայում, Գրենլանդիայում, ինչպես նաև՝
դրանց հարող կղզիներում:
• Դրանց հաստությունր կարող է հասնել մի քանի կիլոմետրի: Օրինակ՝
Անտարկտիդայում այն հասնում է մինչե 3-4 կմ:
3. Սառցադաշտերից դեպի օվկիանոս են սահում-իջնում առանձին սառցե զանգվածներ, որոնք
ցամաքի ափամերձ մասերում օվկիանոսի հսկա ալիքների շնորհիվ պոկվում են և լողում
օվկիանոսի ջրերում: Այդ լողացող հսկա սառցասարերն անվանում են այսբերգներ:
Այսբերգներր շատ վտանգավոր են նավարկության համար, որովհետև դրանց ծավալի մեծ մասր՝
3/4-ր, րնկղմված է ջրի մեջ, ուստի հեռվից դիտելիս շատ փոքր են երևում: Հայտնի «Տիտանիկ»
նավի խորտակումր 1912 թ. պայմանավորված էր հսկա այսբերգի հետ բախմամբ:
Լեռնահովտային սառցադաշտերր տարածված են բարձրալեռնային հովիտներում: Սրանք
հանդիպում են աշխարհագրական բոլոր լայնություններում, որտեղ կան բարձր լեռներ: Նույնիսկ
ամենատաք մայրցամաքի՝ Աֆրիկայի ամենաբարձր գագաթ Կիլիմանջարոյի (5895 մ) վրա կա
սառցադաշտ:
Սառցադաշտր ձյան կուտակումից աստիճանաբար րնդարձակվում- մեծանում է, այսինքն՝
կատարում է դանդաղ շարժում:
Լեռնալանջի թեքությամբ սառցադաշտային լեզվակր՝ գետի նմանվող սառույցր, դանդաղ
շարժվում է. կարծես սահում է: Սառցադաշտր շարժվելիս կատարում է քայքայիչ աշխատանք:
Սառցադաշտային լեզվակը հովտով շարժվում է ցած և այնտեղ հալվում, կուտակում վերևից
քայքայված, բերված կոշտ նյութերը՝ առաջացնելով թմբեր, որոնք կոչվում են մորեններ: Նման
թմբաշարեր շատ կան Եվրոպայի հյուսիսային մասում:
Հայաստանի Հանրապետության տարածքում սառցադաշտեր չկան: Սակայն անցյալում եղել է
սառցապատում, որի հետքերը պահպանվել են Արագածի, Գեղամա լեռների բարձրադիր
մասերում:
