08. Матэрыяльная культура і дзяржаўнасць славян
- 2. Арнамент Арнамент – узор, які складаецца з простых малюнкаў. Сустракаецца на: • Посудзе; • Прасліцах; • Адзенні і абутку і г.д. Сэнс арнаменту: У ім зашыфраваны сонца, урадлівасць і г.д.
- 3. Дэкаратыўна-прыкладное мастацтва Самі арнаментавалі → рэчы выраблялі рамеснікі → узнікненне ДПМ Вырабы: грабяні, дзяржанні нажоў. Матэрыял: косць. Упрыгожванні: арнамент, выявы жывёл. Прыклад: галава каня (10 ст.) з кургана каля Полацка.
- 4. Жыллё Матэрыялы Канструкцыя Форма Найбольш важны элемент
- 5. Жыллё Матэрыялы Канструкцыя Форма Найбольш важны элемент Дрэва (для сцен, каркасу даху, падлогі); Салома, чарот, дзёран (для даху); Гліна (для сцен, падлогі, печы); Камні (для печы).
- 6. Жыллё Матэрыялы Канструкцыя Форма Найбольш важны элемент Дрэва (для сцен, каркасу даху, падлогі); Салома, чарот, дзёран (для даху); Гліна (для сцен, падлогі, печы); Камні (для печы). Слупавая; Зрубная; Паўзямлянкі.
- 7. Жыллё Матэрыялы Канструкцыя Форма Найбольш важны элемент Дрэва (для сцен, каркасу даху, падлогі); Салома, чарот, дзёран (для даху); Гліна (для сцен, падлогі, печы); Камні (для печы). Слупавая; Зрубная; Паўзямлянкі. Прамавугольная, сцены арыентаваны па баках свету.
- 8. Жыллё Матэрыялы Канструкцыя Форма Найбольш важны элемент Дрэва (для сцен, каркасу даху, падлогі); Салома, чарот, дзёран (для даху); Гліна (для сцен, падлогі, печы); Камні (для печы). Слупавая; Зрубная; Паўзямлянкі. Прамавугольная, сцены арыентаваны па баках свету. Печ, якая тапілася “па-чорнаму” – у куце ці каля сцяны.
- 9. Гаспадарчыя пабудовы • Побач з жыллём; • Захоўвалі збожжа ў ямах.
- 10. Адзенне: жаночае Аснова: доўгая сарочка – кашуля з ільнянога даматканага палатна. Рукавы – даўжэй за рукі. Панёва – некалькі нясшытых кавалкаў тканіны, што мацаваліся вакол пояса.
- 11. Адзенне: мужчынскае Аснова: больш кароткая сарочка. Насілі навыпуск. Пояс з воўны ці скуры; Нагавіцы з палатна (сукна).
- 12. Верхняе адзенне Світы і наплечныя пакрывалы з воўны; Мужчынскія нераспашныя кажухі; Футры.
- 13. Галаўныя ўборы • Дзяўчыны – вянкі; • Жанчыны – чапец, намітка, уборы з бяросты, лазы і г.д. • Мужчыны – шапкі і клабукі з воўна і футра.
- 14. Абутак • Лапці з лазы; • Пасталы (поршні) – скураны абутак накшталт лапцей.
- 15. Фарбы З раслін; З кары і лісця дрэў; З балотнай руды.
- 17. Віды наступальнай зброі: • Найбольш распаўсюджаны – лук і стрэлы (выгляд стрэл запазычаны ў германцаў); • Дзіда; • Баявая сякера; • Мячы – рэдкія і дарагія, у ІХ ст. славяне іх не рабілі. Упрыгожваліся, атрымлівалі імёны.
- 18. Віды абарончай зброі: • Драўляны шчыт; • Адзіная знаходка фрагмента металічнага даспеха – гарадзішча Хотамель (Столінскі р-н Брэсцкай вобл.). VIII – Х стст., магчыма належыў дружынніку. • Шлемы (з ІХ ст.) – князям, дружыннікам, знаці.
- 20. Перадумовы дзяржаўнасці VIII – IX стст. – змены ў жыцці славян: Вылучэнне знаці і правадыроў; Узнікненне маёмаснай няроўнасці; Узрастанне ваеннай небяспекі. Патрэбна моцная улада
- 21. Функцыі вярхоўнай улады: Арганізацыя барацьбы з ворагамі; Суд; Кантроль над гандлем; Збор даніны.
- 22. Узбагачэнне знаці Старэйшыны → спадчынная знаць Крыніцы багацця: • Ваенная здабыча; • Праца рабоў. Давалі пазыку бедным → тыя рабіліся залежнымі.
- 23. Прычыны ўзнікнення дзяржавы Узрастае роля ваеннай справы Трэба хутка прымаць рашэнні Гэта не могуць зрабіць веча і савет старэйшын Узрастанне ролі князя і яго дружыны Племянныя княжанні ў крывічоў-палачан і дрыгавічоў Аб’яднанне племяных княжанняў Стварэнне дзяржавы
- 24. Старажытнаруская дзяржава Кан. IX ст. – узнікла Старажытнаруская дзяржава (у летапісах – “Русь”, “Руская зямля”). Галоўны горад – Кіеў. Усе беларускія землі ўваходзілі.
- 25. Варажскія князі Да стварэння дзяржавы – варажскі князь Рурык пасадзіў сваіх людзей у Полацку. Але! Варагі не заваявалі славян, а прыйшлі па іх запрашэнні.
- 26. Князь Алег • Пераемнік Рурыка; • Стваральнік Старажытнарускай дзяржавы; • Падпарадкаваў радзімічаў.
- 27. Ігар Стары (912-945) Радзімічы прызнавалі ўладу Кіева.
- 28. Далейшыя заваяванні Сяр. Х ст. – падпарадкаваны дрыгавічы.
- 29. Рагвалод 960-я гг. – вараг Рагвалод захапіў уладу ў Полацку. Праводзіў незалежную ад Кіева палітыку. Але! 980 г. – забіты наўгародскім (пасля – і кіеўскім) князем Уладзімірам. Уладзімір падпарадкаваў усе усходнеславянскія саюзы плямён.
- 30. Палачане Уладзімір + Рагнеда (дачка Рагвалода) = дзеці, у т.л. Ізяслаў. 988 г. – Уладзімір аддае Ізяславу ўладу ў Полацку → узнікае ўласная княжацкая дынастыя.
- 31. Дрыгавічы • Узнікла Тураўскае княства; • Пад уладай кіеўскага князя; • Старэйшы сын кіеўскага князя атрымліваў Тураў → рабіўся сам кіеўскім князем. Берасцейшчына – у склад Валынскага княства.
- 32. Радзімічы • Падпарадкоўваліся Кіеву; • Пасля – у складзе Чарнігаўскага і Смаленскага княстваў.
- 33. Старажытная Русь Распадалася на некалькі княстваў Але! Мела адноснае адзінства. Праявы: 1. Агульная царкоўная арганізацыя (з 988 г.). Глава – мітрапаліт. 2. Дынастыя Рурыкавічаў; 3. Сумесныя ваенныя паходы супраць ворагаў; 4. Аднолькавая гаспадарка; 5. Гандаль; 6. Падобны лад жыцця; 7. Агульнае паходжанне і лёс.
- 34. Старажытнаруская (усходнеславянская) народнасць Народнасць – устойлівая супольнасць людзей, заснаваная на агульнасці: • Мовы (вядома з пісьмовых крыніц, невялікія адрозненні ў гутарковай); • Тэрыторыі; • Гаспадаркі; • Культуры. Саманазва – рускія, русічы. З іх – беларусы, украінцы, рускія.