![Алгоритм Програмыг компьютерт шууд бичиж оруулах ёстой юу? Тэгж болно. Гэхдээ, програмчлалд анхлан суралцаж буй хүний хувьд эхлээд бичих гэж буй програмынхаа загвар буюу бүдүүвчийг зохиогоод дараа нь түүнийхээ дагуу програмаа бичих нь илүү үр дүнтэй гэж мэргэжилтнүүд үздэг. Ийм загвар буюу төлөвлөөг алгоритм гэдэг. Эсвэл “алгоритм бол тодорхой үр дүн гаргаж авахын тулд дараалан гүйцэтгэх ёстой үйлдлүүдийн жагсаалт юм”. Эсвэл “алгоритм бол тодорхой үр дүн гаргаж авахын тулд баримтлах ерөнхий дүрэм юм”. Алгоритм зохиох процессыг мэдээж алгоритмчлал гэнэ. Ер нь хүн ямар ч ажлыг хийхдээ эхлээд төлөвлөгөө гаргадаг шүү дээ. Тэрэнтэй л адил гэсэн үг. Алгоритм гэдэг үг өөрөө, 783-850 онд амьдарч байсан дундад азийн гарамгай тоочин Мухаммед ибн Муса аль-Хорезми хэмээх хүний нэрний гажсан хувилбар болох Алхори[ө]мы (Algorithmi) гэсэн үгээс гаралтай ажээ.](https://image.slidesharecdn.com/10gboloroo2-111116221642-phpapp01/85/10g-boloroo2-1-320.jpg)
![1. Алгоритм эхлэнэ. 2. x-ийн утгыг гаднаас оруулна. 3. x¹0 нөхцөл биелж буй эсэхийг шалгаад хэрэв тийм байвал: [1] 1/x-ийг олж y-д утга болгон өгнө; [2] y-ийн утгыг дэлгэцэнд хэвлэж гаргаад 4-р алхамд шилжинэ; үгүй бол: 4-р алхамд шилжинэ. 4. Алгоритм төгсөнө.](https://image.slidesharecdn.com/10gboloroo2-111116221642-phpapp01/85/10g-boloroo2-7-320.jpg)
10g boloroo2
- 1. Алгоритм Програмыг компьютерт шууд бичиж оруулах ёстой юу? Тэгж болно. Гэхдээ, програмчлалд анхлан суралцаж буй хүний хувьд эхлээд бичих гэж буй програмынхаа загвар буюу бүдүүвчийг зохиогоод дараа нь түүнийхээ дагуу програмаа бичих нь илүү үр дүнтэй гэж мэргэжилтнүүд үздэг. Ийм загвар буюу төлөвлөөг алгоритм гэдэг. Эсвэл “алгоритм бол тодорхой үр дүн гаргаж авахын тулд дараалан гүйцэтгэх ёстой үйлдлүүдийн жагсаалт юм”. Эсвэл “алгоритм бол тодорхой үр дүн гаргаж авахын тулд баримтлах ерөнхий дүрэм юм”. Алгоритм зохиох процессыг мэдээж алгоритмчлал гэнэ. Ер нь хүн ямар ч ажлыг хийхдээ эхлээд төлөвлөгөө гаргадаг шүү дээ. Тэрэнтэй л адил гэсэн үг. Алгоритм гэдэг үг өөрөө, 783-850 онд амьдарч байсан дундад азийн гарамгай тоочин Мухаммед ибн Муса аль-Хорезми хэмээх хүний нэрний гажсан хувилбар болох Алхори[ө]мы (Algorithmi) гэсэн үгээс гаралтай ажээ.
- 2. Жишээ нь Эргэн тойрны амьдралд дүүрэн алгоритм байна. Ж.нь хот доторх автомашины жолооч гэрлэн дохионд захирагдах дүрмийг баримталдаг. Түүнийг нь: 1. Хэрэв шар гэрэл асвал гэрлэн дохио солигдох (улаан эсвэл ногоон) гэж буй тул анхааралтай бай 2. Хэрэв улаан гэрэл асвал зогс 3. Хэрэв ногоон гэрэл асвал хөдөл хэмээн томъёолъё. Энэ бол гэрлэн дохиод захирагдах алгоритм юм. Гэхдээ энэ алгоритмын хувьд үйлдлийн эрэмбэ зайлшгүй чухал биш. Учир нь жолооч замын гэрлэн дохиотой хэсгээр явж байгаад, чухам ямар гэрэл асч байна вэ (өөрөөр хэлбэл ямар нөхцөл биелж байна вэ гэдгийг шалгаад) түүнд тохирсон алхмыг дээрх алгоритмаас сонгож гүйцэтгэнэ.
- 3. Алгоритмын үндсэн бүтэц Элементүүд нийлж тодорхой бүтцийг үүсгэдэг. Эдгээр бүтцийг алгоритмын үндсэн бүтэц (АҮБ) хэмээн нэрийднэ. Ингэснээр алгоритмыг зөвхөн эдгээр бүтцээс тогтсон мэтээр авч үзэх боломжтой. АҮБ-ийн гол онцлог бол тэдгээр нь зөвхөн нэг оролт, нэг гаралттай байна. 3 төрлийн АҮБ байдаг. Энэ нь Процесс, Салаалалт, Давталт юм. Салаалалт бүтэц гүйцэд ба гүйцэд бус гэсэн 2 янз байдаг. Давталт бүтэц нь While (Байхад), Until (Хүртэл), Параметрт гэсэн 3 хэлбэртэй байна.
- 4. Алгоритмын төрөлүүд Алгоритмыг төрлөөр нь шугаман ба шугаман бус гэж хоёр ангилдаг. Шугаман алгоритм (Linear algorithms) Зөвхөн Процесс бүтцээс тогтсон алгоритм нь шугаман алгоритм болно. Учир нь түүний биелэлт зөвхөн нэг чиглэлд, дээрээс доошоо, эхлэлээс төгсгөл рүү шууд “урсана”. .
- 5. Тайлбар 1. Алгоритм эхлэнэ. 2. x-ийн утгыг гаднаас оруулж өгнө. 3. 5*x2+3*x илэрхийллийг бодоод гарах хариуг y-д утга болгож өгнө. 4. y-ийн утгыг дэлгэцэнд хэвлэж гаргана. 5. Алгоритм төгсөнө.
- 6. Шугаман бус алгоритм (Nonlinear algorithms) Алгоритм нь салаалалт юм уу давталт агуулсан бол түүнийг шугаман бус алгоритм гэнэ. Учир нь түүний биелэгдэх чиглэл буюу “урсгал” нь мөчирлөсөн юм уу мушгирсан байдалтай болдог. Тухайн тохиолдолд шугаман бус алгоритм нь зөвхөн салаалалт, эсвэл зөвхөн давталт агуулсан байх бол ерөнхий тохиолдолд салаалалт+давталт агуулсан байна.
- 7. 1. Алгоритм эхлэнэ. 2. x-ийн утгыг гаднаас оруулна. 3. x¹0 нөхцөл биелж буй эсэхийг шалгаад хэрэв тийм байвал: [1] 1/x-ийг олж y-д утга болгон өгнө; [2] y-ийн утгыг дэлгэцэнд хэвлэж гаргаад 4-р алхамд шилжинэ; үгүй бол: 4-р алхамд шилжинэ. 4. Алгоритм төгсөнө.