B.N.S(2nd classhonor)
M.Sc(Pharmacology)
Tarn_ji@yahoo.com
Facultyof PublicHealth,NRRU
• ทราบข้อมูลของยาสามัญประจาบ้านที่ใช้บ่อย ในด้าน ข้อ
บ่งใช้ วิธีใช้ และข้อควรระวังต่างๆ
• เกิดทักษะในการเลือกใช้ยาสามัญประจาบ้านในภาวะต่างๆ
• เข้าใจหลักการจัดตู้ยาสามัญประจาบ้าน
ยาสามัญประจาบ้าน
• ยาที่กระทรวงสาธารณสุขประกาศเป็ นยาสามัญประจาบ้าน ซึ่งปัจจุบัน
มียาอยู่ 53 รายการ ครอบคลุมอาการเจ็บป่ วยเล็ก ๆ น้อย ๆ
• ยาสามัญประจาบ้านเป็ นยาที่มีความปลอดภัยสูง (หากกินตามฉลาก
แนะนา) สามารถเลือกซื้อจากร้านทั่วไปได้
• การสังเกตว่ายาใช่ยาสามัญประจาบ้านหรือไม่ ให้สังเกตที่อักษร ที่
เขียนว่า “ยาสามัญประจาบ้าน” และต้องอยู่ในกรอบสีเขียว
1. ยาแก้ปวดท้อง ท้องอืด ท้องเฟ้ อ
2. ยาแก้ท้องเสีย
3. ยาระบาย
4. ยาถ่ายพยาธิลาไส้
5. ยาบรรเทาปวด ลดไข้
6. ยาแก้แพ้ ลดน้ามูก
7. ยาแก้ไอ ขับเสมหะ
8. ยาดมหรือทา แก้วิงเวียน หน้ามืด คัดจมูก
9. ยาแก้เมารถ เมาเรือ
10. ยาสาหรับโรคตา
11. ยาสาหรับโรคปาก และลาคอ
12. ยาใส่แผล ล้างแผล
13. ยารักษาแผลติดเชื้อ ไฟไหม้ น้าร้อนลวก
14. ยาบรรเทาอาการปวดกล้ามเนื้อ แมลงกัดต่อย
15. ยาสาหรับโรคผิวหนัง
16. ยาบารุงร่างกาย
ยาแก้ปวดท้อง ท้องอืด ท้องเฟ้ อ
1
1. ยาลดกรด
- อะลูมินา-แมกนีเซีย ชนิดเม็ด และชนิดน้า
- อะลูมินา-แมกนีเซีย-ไซเมทิโคน ชนิดเม็ด และชนิดน้า
2. ยาแก้ท้องอืด ท้องเฟ้ อ
- โซดามินท์
- ยาขับลม
- ยาธาตุน้าแดง
- Sodium Bicarbonate
- ทิงเจอร์ มหาหิงคุ์ (Asafetida)
- Simethicone
- ยาผงฟู่ ซิตริกแอซิด-โซเดียมไบคาร์บอเนต-โซเดียมคาร์บอเนต
ยาลดกรด อะลูมินา-แมกนีเซีย-ไซเมทิโคน
รับประทานก่อนอาหาร
ออกฤทธิ์ต้านกรดที่หลั่งออก ทาให้ฤทธิ์ของกรดที่
หลั่งออกมาเบาบาง และมีความเป็ นกลางเพิ่มขึ้น
จนช่วยลดอาการปวดท้องจากกรดที่หลั่งออกมามาก
ได้
ยาขับลม Carminative Mixture
ยามี ควรใช้ด้วยความระวัง
เด็กอายุต่ากว่า 6 ปี ไม่ควรรับประทาน
ไม่ควรใช้ยานี้ในสตรีมีครรภ์และหญิงให้นมบุตร
ยาธาตุน้าแดง
Simethicone
เคี้ยวก่อนกลืน
ยานี้ไม่ใช่ยาลดกรดเคลือบแผลในกระเพาะอาหาร
ลด surface tension ของฟองแก๊ส ทาให้เกิด
การกระจายและป้ องกันการกระจุกตัวของแก๊ส
ในทางเดินอาหาร
ยาผงฟู่
citric acid-sodium bicarbonate-sodium carbonate
รับประทานตอนมีฟอง --> ขับลม ลดอาการท้องอืด
ตอนไม่มีฟอง --> ลดความเป็ นกรดในกระเพาะ
ลดอาการปวดแสบท้อง
ลดแรงตึงผิวของฟองอากาศภายในกระเพาะอาหาร + antacid
ยาแก้ท้องเสีย
2
- ผงน้าตาลเกลือแร่
- ยาผงถ่าน Activated charcoal
ผงเกลือแร่
กลูโคส, โซเดียมคลอไรด์, โซเดียม ซิเทรตไดไฮเดรต และโพแทสเซียมคลอไรด์
ใช้ยานี้ 1 ซอง ผสมในน้าต้มสุก 250 มล. (1 แก้ว)
Activated Chacoal
ห้ามใช้ยานี้ร่วมกับยาอื่น
ใช้ยานี้ก่อน/หลังใช้ยาอื่นๆอย่างน้อย 2 ชั่วโมง
จากลักษณะที่เป็ นผงๆ มีพื้นที่ผิวมากในการดูดซับ
สารพิษหรือยา หรือสารโมเลกุลเล็ก
ยาระบาย
3
- Glycerin ชนิดเหน็บทวาร สาหรับเด็กและผู้ใหญ่
- Magnesium Hydroxide
- ยาระบายมะขามแขก (Sennoside)
- Sodium Chloride ชนิดสวนทวาร
Glycerin
ดูดน้าได้ดีมาก ทาให้อุจจาระอ่อนนุ่ม หล่อลื่นลาไส้
ทาให ผนังทวารหนักแห้ง เกิดการระคายเคือง กระตุ นให เกิดการขับถ าย
www.wondershare.com
Magnesium hydroxide
ออกฤทธิ์โดยดูดน้าจากเนื้อเยื่อของลาไส เข ามาในลาไส้ ทาให
อุจจาระอ อนนุ ม ขับถ ายได ง าย S/E ภาวะขาดน้า (ดื่มน้าตามมากๆ)
ยาระบาย มะขามแขก
ออกฤทธิ์ระคายเคืองผนังลาไส ทาให มีการบีบตัวมากขึ้น
ลดการดูดซึมน้าและเพิ่มสารคัดหลั่งของเยื่อเมือก
รับประทานก่อนนอน
หรือตื่นตอนเช้า
Sodium Chloride ชนิดสวนทวาร
ยการเพิ่มปริมาณของน้าในลาไส้ใหญ่ส่วนปลาย หรือทวารหนัก ทาให้ลาไส้ใหญ่ส่วนปลาย
ขยายตัวออก เกิดแรงดันภายในลาไส้ส่วนนั้น เกิดอาการมวนท้องจากลาไส้บีบตัว และขับ
อุจจาระออกมาในที่สุด
ยาถ่ายพยาธิลาไส้
4
- Mebendazole
Mebendazole
เคี้ยวยาให้ละเอียดก่อนกลืน
S/E คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเดิน
ขัดขวางการนาน้าตาลกลูโคสและแร่ธาตุต่างๆไปใช้ของพยาธิในลาไส้
ยาบรรเทาปวด ลดไข้
5
- Paracetamol ชนิดม็ด 325 mg และ 500 mg
ชนิดน้า 120 mg
- พลาสเตอร์บรรเทาปวด
www.wondershare.com
Paracetamol
www.wondershare.com
พลาสเตอร์บรรเทาปวด
ให้ทาความสะอาดบริเวณที่ต้องการและเช็ดให้แห้ง ลอกแผ่นพลาสเตอร์ออกและติดบริเวณ
ที่ต้องการ ติดไว้ 8-10 ชั่วโมง
ยาแก้แพ้ ลดน้ามูก
6
- Chlorpheniramine
www.wondershare.com
Chlorphenilamine
มีผลขัดขวางการออกฤทธิ์ของฮีสตามีน (histamine) ซึ่งเป็ นสารเคมีที่
ร่างกายสังเคราะห์ขึ้น เมื่อมีอาการแพ้อย่างฉับพลัน
จากสิ่งแปลกปลอมต่างๆ
ยาแก้ไอ ขับเสมหะ
7
- ยาน้าแก้ไอขับเสมหะ สาหรับเด็ก
- ยาแก้ไอน้าดา
ยาแก้ไอ
(Brown's Mixture) ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาท
ทาให้กลไกตอบสนองของร่างกายต่ออาการไอเกิดขึ้นน้อยลง
ออกฤทธิ์เพิ่มความชุ่มชื้น ทาให้เสมหะมีความเหนียวข้นน้อยลง ไอหรือ
ขับออกมาได้ง่ายขึ้น
ยาแก้วิงเวียน หน้ามืด คัดจมูก
8
- เหล้าแอมโมเนียหอม
- ยาดมแก้วิงเวียน แก้คัดจมูก
- ยาทาระเหย บรรเทาอาการคัดจมูกชนิดขี้ผึ้ง
Ammonia, ยาดม ยาทาแก้วิงเวียน
ดมบรรเทาอาการวิงเวียน หรือ
ทาบรรเทาอาการเนื่องจากพิษแมลงสัตว์กัด
ต่อย หรือโดนพืชพิษ
ยาแก้เมารถ เมาเรือ
9
- Dimenhydrinate
www.wondershare.com
Dimenhydrinate
ยาสาหรับโรคตา
10
- ยาหยอดตา Sulfacetamide
- ยาล้างตา Sodium Chloride
www.wondershare.com
ยาหยอดตา (ยาฆ่าเชื้อ)
อาการแพ้ยา (Stevens Johnson syndrome)
Sulfacetamide
รักษาอาการเยื่อบุตาอักเสบ
(Conjunctivitis)
inhibitor of para-
aminobenzoic acid (PABA)
utilization, an essential
component for bacterial
growth
เก็บยาในตู้เย็นช่องธรรมดา
เปิ ดแล้วใช้ได้ 1 เดือน
ยาล้างตา
ใช้ล้างตาเพื่อบรรเทาอาการแสบตา ระคายเคืองตา
เนื่องจากผง ควัน สิ่งสกปรกเข้าตา
ตาแห้ง
ยาสาหรับโรคปาก และลาคอ
11
- ยากวาดคอ
- ยารักษาลิ้นเป็ นฝ้ า Gentian Violet
- ยาแก้ปวดฟัน
- ยาอมบรรเทาอาการระคายคอ
www.wondershare.com
ยากวาดคอ, รักษาลิ้นเป็ นฝ้ า, แก้ปวดฟัน
ยาอม บรรเทาอาการระคายคอ
ยาใส่แผล ล้างแผล
12
- ทิงเจอร์ไอโอดีน
- Thimerosal
- Povidone-lodine
- Isopropyl และ Ethyl Alcohol
- Sodium Chloride
Tincture iodine, Povidone iodine และ Thimerosal
ไม่ทาให้เกิดอาการระคายเคือง
ต่อผิวหนัง
ยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อ
- ใช้ทาความสะอาดแผลทั่วไป, เตรียมผิวหนังก่อนทา
การผ่าตัด, ใช้ Pack แผลสดและแผลเรื้อรัง
S/E ระคายเคืองผิวหนัง
www.wondershare.com
Alcohol
เช็ดทาความสะอาดผิวหนัง
บริเวณรอบๆ แผล
เพื่อลดจานวนเชื้อโรค
www.wondershare.com
Sodium Chloride
ยารักษาแผลติดเชื้อ
ไฟไหม้ น้าร้อนลวก
13
- Silver Sulfadiazine
Silver Sulfadiazine
ยาบรรเทาอาการปวดกล้ามเนื้อ
แมลงกัดต่อย
14
- ยาหม่อง ชนิดขี้ผึ้ง
ยาหม่อง
ยาสาหรับโรคผิวหนัง
15
- ยารักษาหิดเหา Benzyl Benzoate
- ยารักษาหิด ขี้ผึ้งกามะถัน
- ยารักษากลากเกลื้อน น้ากัดเท้า
- ยารักษาโรคผิวหนังเรื้อรัง
- ยาทาแก้ผดผื่นคัน Calamine
- ยารักษาเกลื้อน Sodium Thiosulfate
ขี้ผึ้งกามะถัน (Sulphur ointment)
Benzyl Benzoate
ยารักษากลากเกลื้อน น้ากัดเท้า
ยารักษาเกลื้อน Sodium Thiosulfate
www.wondershare.com
Calamine Lotion
ทาแก้ผดผื่นคัน
ยาบารุงร่างกาย
16
- วิตามินบีรวม
- วิตามินซี
- Ferrous Sulfate
- วิตามินรวม
- น้ามันตับปลาชนิดแคปซูล และชนิดน้า
www.wondershare.com
วิตามิน
น้ามันตับปลา
• ตู้ยาควร สาหรับ
จัดแยกยาภายใน ยาภายนอก เวชภัณฑ์
และอุปกรณ์ปฐมพยาบาลต่างๆ
• เลือก ให้เหมาะสมกับจานวนสมาชิก
ในครอบครัวและจานวนยาที่มี
ของตู้ยา สูงพ้นมือเด็กและเด็กไม่
สามารถปี นหยิบยาได้เอง ไม่ถูกแสงแดด
ห่างจากแหล่งความร้อนและ
เครื่องใช้ไฟฟ้ าต่างๆ ไม่อับชื้น พ้นจาก
แหล่งความชื้น เช่น ห้องน้า
1. ควรแบ่งแยกช่องของชนิดยาใช้ภายใน ยาใช้ภายนอก และ
เวชภัณฑ์อื่นๆ ออกจากกัน
2. ยาแต่ละชนิดต้องมีฉลากปิ ดขวดให้เรียบร้อยครบถ้วน
3. ยาทุกชนิดต้องมีภาชนะบรรจุเรียบร้อย ฝาปิ ดสนิทแน่น
4. ควรมีถ้วย ช้อนตวงยา และเวชภัณฑ์อื่นๆ ที่จาเป็ น เช่น สาลี ผ้าพันแผล
พลาสเตอร์ ปรอทวัดไข้ กรรไกรเล็กๆ จัดเก็บแยกต่างหาก
5. หมั่นดูแลฉลากยาทุกชนิดในตู้ยา หากลบเลือนควรรีบแก้ไขให้ชัดเจน อย่าปล่อย
ทิ้งไว้ ยาที่ไม่มีฉลากหรือฉลากลบเลือนไป หากไม่แน่ใจไม่ควรนามาใช้
6. ตรวจดูยาที่หมดอายุหรือเสื่อมสภาพอย่างน้อยปี ละ 1 ครั้ง หากพบควรทาลายหรือ
ทิ้งไป
ยาน้า มีอายุ 3 ปี
ยาเม็ด มีอายุ 5 ปี
Thank you for your

3 ยาสามัญประจำบ้าน