ระบบยา

ระบบยา
ภก.รชานนท หิรัญวงษ

คณะกรรมการเภสัชกรรมและการบําบัด
1.นพ.ณรงคศักดิ์ เอกวัฒนกุล ประธานกรรมการ
2.นพ.ชาญชัย ลิ้มธงเจริญ กรรมการ
3.นพ.อิสเรศ อัศวเมธาพันธ กรรมการ
4.พญ.ศิริลักษณ พนมเชิง กรรมการ
5.พญ.พัชรินทร สุเมธวทานิย กรรมการ
6.นพ.ณัฐพล วงศวิวัฒน กรรมการ
7.ทพ.บุญชัย วงษไทยวรรณ กรรมการ
8.นางนันทวัน จิตตแยม กรรมการ
9.ภญ.พรรณเพ็ญ วัจนเจริญ กรรมการ
10.ภก.รชานนท หิรัญวงษ กรรมการ
11.ภญ.สุกัญญา สวัสดิ์พานิช กรรมการและเลขานุการ
12.ภก.ปรัชญา พัชรวรกุลชัย กรรมการและผูชวยเลขานุการ

คณะกรรมการพัฒนาระบบยา
1.นพ.ชาญชัย ลิ้มธงเจริญ ประธานกรรมการ
2.นพ.ณัฐพล วงศวิวัฒน รองประธานกรรมการ
3.ภญ.พรรณเพ็ญ วัจนเจริญ กรรมการ
4.ภก.ปรัชญา พัชรวรกุลชัย กรรมการ
5.ภก.รชานนท หิรัญวงษ กรรมการ
6.น.ส.กรชนก สหเจนสีดา กรรมการ
7.นางเกษรา รุงโรจน กรรมการ
8.นส.ขวัญฤทัย พึ่งผล กรรมการ
9.นส.สธีกานติ์ ตันติราพันธ กรรมการ
10.นางอังคนา โมแซง กรรมการ
11.นส.อุมาพร นพตากุล กรรมการ
12.น.ส.อรณภา เกตุมาลัย กรรมการ
13.นางสุมาลี เชื้อพันธุ กรรมการ
14.นส.ประยงค ทับทิม กรรมการ
15.นางกชภัท วงศทองเกื้อ กรรมการ
16.นางนาติยา พลละคร กรรมการ
17.นางธัญพร ทําเนียบ กรรมการ
18.ภญ.สุกัญญา สวัสดิ์พานิช กรรมการและเลขานุการ

ภาพรวมระบบยา
การคัดเลือก
และจัดหายา
การสั่งใชยา การเตรียมยา
และการจายยา
การบริหารยา การติดตาม
การใชยา
คณะกรรมการเภสัชกรรมและการบําบัด
ทําหนาที่กําหนดบัญชียา และสงเสริมให
มีการใชยาอยางสมเหตุสมผล
คณะกรรมการพัฒนาระบบยา
ทําหนาที่ดูแล และวางระบบยาใหเกิดความปลอดภัย
ปองกันความคลาดเคลื่อนทางยา และเหตุการณไมพึงประสงคจากยา

บทบาทและหนาที่
 รวมกันวางแนวทางปฏิบัติงาน กําหนดขอตกลง และนําไป
ถายทอดสูผูปฏิบัติงาน
 สงเสริมการรายงานอุบัติการณที่เกิดขึ้นในหนวยงาน
 รวมกันทบทวนอุบัติการณ หรือเหตุการณไมพึงประสงค
จากยาที่เกิดขึ้น เพื่อกําหนดแนวทางการปองกัน
 รวมกันแกไขปญหาที่เกี่ยวของกับระบบยา

ระบบงานสําคัญของระบบยา
Adverse drug reactions (ADRs)
High Alert Drugs (HAD)
Drug use evaluation (DUE)
Medication Error (ME)
การควบคุมวัตถุออกฤทธิ์และยาเสพยติดใหโทษ

ระบบงานอื่นๆ ของระบบยา
การสํารองยาที่หอผูปวย
การบันทึกใบ MAR
Look Alike Sound Alike (LASA) Drugs
AC Drugs
Medication Reconcile

Adverse drug reactions (ADRs)
1. พบผูปวยที่เกิดอาการนาสงสัยวาแพยา
2. สงพบเภสัชกรเพื่อซักประวัติ หรือ Notify ใหเภสัชกร
มาซักประวัติ (ในกรณีที่ผูปวยเดินไมได)
พยาบาล ณ แผนกฉุกเฉิน หรือผูปวยนอก

1. พบผูปวยที่เกิดอาการนาสงสัยวาแพยา
2. แจงแพทย > แพทยพิจารณาวานาจะเกิดการแพยา
3. Notify ใหเภสัชกรมาซักประวัติ > รับ Sticker แพยา
จากเภสัชกร จํานวน 4 ใบ (หากผูปวยแพยา)
4. พยาบาลนํา Sticker ดังกลาวไปติดที่ Doctor Order
Sheet, หนา Chart, ใบ MAR (ยากิน และยาฉีด)
พยาบาล ณ หอผูปวย

1. ซักประวัติ
2. ออกบัตรแพยา
3. ลงขอมูลในระบบคอมพิวเตอร
4. เขียนผลสรุปลงใน Progress Note หรือ ใบนําสง
5. สงเคส และแจก Sticker แพยาใหกับพยาบาล 4 ใบ
(สําหรับผูปวยใน)
เภสัชกร

ตัวอยางการติดสติ๊กเกอรแพยาที่
Doctor order sheet

High Alert Drugs (HAD)
ยาที่มีความเสี่ยงสูง (High
Alert Drugs) คือ กลุมยาที่
มีโอกาสที่จะเกิดอันตราย
แกผูปวยเพราะมีดัชนีการ
รักษาที่แคบ หรือมี
ผลขางเคียงรายแรง ตอ
อวัยวะสําคัญ เชน สมอง
หัวใจ ไต ฯลฯ

รายการยา High Alert

การเก็บรักษายา High Alert
 ตองแยกเก็บจากยาชนิดอื่น มีสติ๊กเกอรสีแดง
สะทอนแสง ติดที่ผลิตภัณฑ โดยไมติดทับวัน
หมดอายุของยา (ติดที่คอขวด)
 มีใบ Monitor สีชมพู (ใบ Monitor จะมี 2 จุด คือ ที่
หองยาโดยถูกจายไปพรอมกับยา และที่หอผูปวย
สํารองไว)

การสั่งจายยา High Alert
 ไมมีการสั่งยาทางโทรศัพท
 การสั่งจายตองเขียนโดยลายมือแพทย
 ไมใชตัวยอในการสั่งจายยา ตองเขียนดวยตัวเต็มเสมอ

การจายยา High Alert
 มีการตรวจสอบซ้ํากอนจายยาใหกับหอผูปวย
(Independent check)
 ฝายเภสัชกรรมจะจายยาพรอมใบ Monitor แกหอ
ผูปวย
 ใบ Monitor จะมีรายละเอียดของชื่อยา, Dose ยา,
ขอหามใช, การติดตามขณะใหยาและหลังใหยา

การเก็บใบ Monitor (ใบสีชมพู)
 ใบ Monitor ที่ใช Monitor อยู : ใหเก็บไวที่หนา
ชารตหรือ ไวที่เตียงผูปวย หรือบริเวณที่สะดวกใน
การทํางานของพยาบาล
 ใบ Monitor ที่ Monitor เสร็จแลว : ใหเก็บไวใน
ชารตหลังใบ MAR
 จะมีการสุมตรวจการ Monitor ทุก 1 เดือน

Drug use evaluation (DUE)
 การประเมินการใชยา (Drug Use Evaluation:
DUE) เปนระบบติดตาม เฝาระวัง และประเมินการ
ใชยา เพื่อประกันคุณภาพ การรักษาผูปวย ใหมี
ความถูกตอง เหมาะสม ตามเกณฑมาตรฐาน
 กลุมยาบัญชี ง. ยาบัญชี จ.(2) และยาที่ปริมาณการ
ใชยาสูงหรือยาราคาแพง

การติดตามใบ DUE
 ฝายเภสัชกรรม สงใบ DUE ขึ้นไปพรอมยาในการสั่งยาที่ตอง
ประเมินความเหมาะสมในการสั่งจายยาในวันแรกของการสั่งจาย
ยา วันตอมาดึงขอมูลจากคอมพิวเตอรและเปรียบเทียบกับใบ
DUE ที่ไดตอบรับกลับมา และติดตามใหม
 ถาพบวาหากนานกวา 48 ชั่วโมงยังไมไดผลตอบรับ ใหแจงคุณ
ออ (เลขาองคกรแพทย) ดําเนินการตามแพทยผูสั่งใชยาเพื่อให
เขียนใบ DUE ตอไป

รายการยาที่ตองทํา DUE
เพิ่มใหมในป 2556 อีก 2 รายการคือ
1. Ertapenem sodium 1 g inj 2. Levofloxacin 500 mg tab

ใบ DUE

Medication Error (ME)
 เมื่อพบเหตุการณความคลาดเคลื่อนทางยาทั้งจาก
หนวยงานอื่น และจากบุคลากรในหนวยงานเอง ใหบันทึก
ในแบบฟอรมที่กําหนดไว
 รวบรวมรายงานทุกสิ้นเดือนสงที่หองจายยาผูปวยใน
ภายในวันที่ 5
 เมื่อพบความคลาดเคลื่อนทางยาระดับ E ขึ้นไป ใหเขียน
แบบรายงานอุบัติการณความเสี่ยงสงคุณปนัดดาภายใน
วันรุงขึ้นหลังจากพบเหตุการณ

แบบฟอรมบันทึกความคลาดเคลื่อนทางยา

แบบรายงาน
อุบัติการณความเสี่ยง

 โครงการสงเสริมการรายงานความคลาดเคลื่อนทาง
ยาในหนวยงาน
 ดําเนินการไปแลว 2 ครั้ง
 ครั้งที่ 1 กรกฎาคม 2555 ถึง กันยายน 2555
 ครั้งที่ 2 ตุลาคม 2555 ถึง มกราคม 2556

 ครั้งที่ 1 กรกฎาคม 2555 ถึง กันยายน 2555
หนวยงานที่มีการรายงานสูงสุด 3 อันดับแรก
 อันดับ 1 อายุรกรรมหญิง (Ward 3) จํานวน 50 รายงาน
 อันดับ 2 Ward เด็ก/เด็กแรกเกิด จํานวน 20 รายงาน
 อันดับ 3 ศัลยกรรมหญิง (Ward 1) จํานวน 19 รายงาน

 ครั้งที่ 2 ตุลาคม 2555 ถึง มกราคม 2556 หนวยงาน
ที่มีการรายงานสูงสุด 3 อันดับแรก
 อันดับ 1 ศัลยกรรมหญิง (Ward 1) จํานวน 56 รายงาน
(อัตราสวนเทียบกับวันนอน 21.51)
 อันดับ 2 ศัลยกรรมชาย (Ward 2) จํานวน 54 รายงาน
 อันดับ 3 อายุรกรรมหญิง (Ward 3) จํานวน 51 รายงาน

การควบคุมวัตถุออกฤทธิ์และยาเสพยติดใหโทษ
 ยาเสพติดจะมีการสํารองไว 3 จุด ที่หองยาผูปวยใน, หอง
ฉุกเฉิน และหอผูปวย
 ยาเสพติดทุกชนิดจะตองอยูในลิ้นชักที่มีแมกุญแจล็อก
 ในลิ้นชักยาเสพติด ตองไมมีวัสดุ สิ่งของอื่นอยูดวย
นอกจาก สมุดควบคุม/ตรวจสอบปริมาณยา (สมุด OK) ใบ
ยส.5 และใบ Monitor
 การสั่งยาเสพติดในหอผูปวยจะตองเปน order for one
day เทานั้น

ลิ้นชักเก็บยาเสพยติด

 กุญแจตูยาเสพติดจะตองเก็บรักษาโดย In Charge (หอ
ผูปวย, หองฉุกเฉิน) หรือ เภสัชกร (หองยา) เทานั้น
 การเบิกยาเสพติดจากหองยา ตองใช Amp ที่ใชแลว
รวมกับใบ ยส.5 เทานั้น
 ใบ ยส.5 จะตองมีการเซ็นชื่อ 3 จุด คือ แพทยผูสั่ง,
พยาบาลผูบริหารยา/ทิ้งยา และพยาน โดยผูใหยาจะตอง
เขียนวา ใชยาไป.....mg ทิ้ง....mg พรอมเซ็นชื่อกํากับทั้ง
ผูใหยาและพยาน ผูเห็นเหตุการณ

ใบ ยส.5 จะใช 1 ใบ
ตอจํานวนการสั่งใช
ฉีดกี่ครั้ง ก็ตองมีใบ
ยส.5 เทากับจํานวน
ครั้งที่ฉีด โดยในแตละ
ใบจะตองระบุชื่อ สกุล
, HN และขอมูลอื่นๆ
ใหครบถวน

แนวทางการดําเนินการ
กรณียาเสพติดหายหรือแตกแลวเก็บซากไมได
 เขียนรายงาน RM (มีการสอบสวนเหตุการณ)
 บันทึกลงในใบ OK
 ทางหองยาจะตองรอคําตัดสินจากคณะกรรมการพัฒนา
ระบบยาหรือ PTC ในการดําเนินการตอไป

แนวทางการดําเนินการ
กรณียาเสพติดแตกแลวเก็บซากได
 เก็บซาก Amp ที่แตก
 แจงแพทยผูสั่ง > แพทยเขียนใบ
ยส.5 ใหมให
 นําใบ ยส.5 ใหม + ซาก Amp ยา
ที่แตก ไปขอยาที่หองยา

การสํารองยาที่หอผูปวย
มีการกําหนดรายการยาสํารองของหนวยงานตางๆ ใหมีเฉพาะรายการยาที่จําเปน
 หอผูปวยศัลยกรรมหญิง ศัลยกรรมชาย
 หอผูปวยอายุรกรรมหญิง อายุรกรรมชาย
 หอผูปวยพิเศษ 5, 6 และ 7
 หองคลอด หองหลังคลอด
 หอผูปวยเด็ก เด็กแรกเกิด
 หองผาตัด
 หองฉุกเฉิน
 หอง treatment OPD

 เมื่อใชแลวใหนํายาที่ไดจากหองยามาใสคืน
 มีการตรวจสอบจํานวนคงเหลือทุกเวร
 หองยาทําการเยี่ยมสํารวจการสํารองยาทุก 2 เดือน
เพื่อเปลี่ยนยาที่ใกลหมดอายุ หรือพบวาเสื่อมสภาพ
และตรวจสอบสถานที่เก็บรักษายาใหเปนไปตาม
มาตรฐาน

กลองยาฉุกเฉินสําหรับใชภายในโรงพยาบาล

กลองยาฉุกเฉินสําหรับใชที่รถ EMS/refer

บันทึกการบรรจุและเบิกกลองยาฉุกเฉิน

 เมื่อเปดใชแลวใหนํามาแลกกลองใหมที่หองจายยา
ผูปวยในทันที หรือภายในเวรนั้น
 สําหรับหอผูปวยใหระบุใน order วาเปนการใชยา
จากกลองฉุกเฉินเพื่อที่หองยาจะไดไมจัดยาไปใหอีก
 ตรวจสอบวันหมดอายุที่หนากลองยาฉุกเฉินทุก
เดือน เมื่อใกลหมดอายุใหนํามาแลกกลองใหมไดที่
หองจายยาผูปวยใน

การบันทึกใบ MAR
 ใบ MAR สําหรับยารับประทานและยาใชภายนอก ใชหมึก
สีน้ําเงิน ใบ MAR สําหรับยาฉีด ยาพน และน้ําเกลือ ใช
หมึกสีแดง (ยกเวนหองคลอดไมตองแยกใบ MAR)
 การลงเวลาใหยาใหลงในชองลงชื่อผูบริหารยา โดยเขียน
หลักชั่วโมงไว เมื่อบริหารยาแลว จึงเขียนหลักนาทีเปน
เวลาที่บริหารจริง
 ยาที่ตองใหทางหลอดเลือดควรใหภายใน 30 นาที
 ยารูปแบบรับประทานควรใหภายใน 1 ชั่วโมง
 ยาที่จําเปนตองใหตรงตามเวลา (real time) คือ กลุมยา
ตานไวรัส (Antiretroviral drugs)

การบันทึกใบ MAR
ใบ Medication administration record (MAR)

Look Alike Sound Alike (LASA) Drugs
 ยาที่มีลักษณะคลายกัน
 ยาที่มีชื่อเรียกใกลเคียงกัน
 ยาที่มีหลายความแรง

ยาที่มีลักษณะคลายกัน (Look Alike)
Ranitidine กับ Simeticone

ยาที่มีลักษณะคลายกัน (Look Alike)
Tolperisone กับ Naproxen

ยาที่มีชื่อเรียกใกลเคียงกัน (Sound Alike)
Lorazepam กับ Loratadine

ยาที่มีชื่อเรียกใกลเคียงกัน (Sound Alike)
Dopamine กับ Dobutamine

ยาที่มีหลายความแรง (Sound Alike)
ASA 300 mg VS ASA 81 mg
Ampicillin 250 mg VS Ampicillin 1 g
Propranolol 10 mg VS Propranolol 40 mg

แนวทางการปองกันโดยหองยา

รายการยารับประทานกอนอาหาร (AC Drugs)
 รายการยาที่กําหนดใหรับประทานกอนอาหาร 30 –
60 นาที
 หากแพทยสั่งใน Doctor Order Sheet เปนหลัง
อาหาร ใหฝายเภสัชกรรมแกไขในระบบ
คอมพิวเตอรเปนรับประทานกอนอาหาร
 สวนหอผูปวยใหบันทึกในใบ MAR และบริหารยา
14 ชนิดนี้ เปนกอนอาหาร

Medication Reconcile
แนวทางการจัดการยาเดิมผูปวย

Medication Reconciliation form

ใบบันทึกและสงตอการทํา Medication reconcile

รายการยาเดิมใน MITNET

 ครั้งที่ 3 กุมภาพันธ 2556 ถึง พฤษภาคม 2556
หนวยงานที่มีอัตราการเพิ่มการรายงานสูงสุด 3
อันดับแรก
 อันดับ 1 อายุรกรรมชาย (Ward 4) รายงานเพิ่มขึ้น
104.75%
 อันดับ 2 เด็ก/เด็กแรกเกิด รายงานเพิ่มขึ้น 36.42%
 อันดับ 3 ศัลยกรรมชาย (Ward 2) รายงานเพิ่มขึ้น 20.30%

ระบบยา

More Related Content

What's hot

Viewers also liked

Similar to ระบบยา

More from Rachanont Hiranwong

ระบบยา