Download as PDF, PPTX
ປະຫວັດສາດ ມ6
- 1. ຄູ່ມືຄູປະຫວັດສາດຊັ້ນມັດທະຍົມສຶກສາປີທີ6 ຄູ່ມືຄູ ປະຫວັດສາດ ຊັ້ນມັດທະຍົມສຶກສາ ປີທີ 6 ສະໜັບສະໜູນການສ້າງຕົ້ນສະບັບໂດຍງົບປະມານແຫ່ງລັດ ສະໜັບສະໜູນການພິມໂດຍທະນາຄານພັດທະນາອາຊີ ພິມທີ່ PhuThinh Printing and Trading Service Co. Ltd. (ປະເທດຫວຽດນາມ) ຕາມທບ 093 ພຈ 19032015 ຂະໜາດ 18 x 25 ຊມ ຈໍານວນພິມ: 4.605 ຫົວ ສະຫງວນລິຂະສິດ shk,0kphshk,0kpກະຊວງສຶກສາທິການ ແລະ ກິລາ ສະຖາບັນຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດການສຶກສາ 2015 6HisTG M6 CACIM.pdf 16HisTG M6 CACIM.pdf 1 7/31/2015 9:44:54 AM7/31/2015 9:44:54 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 2. ‹ÈÉšÅ‹È –žœÒÁ‘ŽŸ‘ ÁÊ”šÁ‘¼žÆšŽÄ‰ŽŸ –üà 6 ຮຽບຮຽງໂດຍ:ຮສ.ສະເຫຼີມສັກ ພາບຸດດີ, ມ.ຊ ແພງສີ ຄໍາມຸງຄຸນ, ມ.ຊ ລັດດາວັນ ຈິດຕະວົງ, ສ.ວ.ສ ສີວິໄລ ລັດຕະນະມົງຄົນ, ສ.ວ.ສ ສຸກສັນ ໄຊຍະວົງ, ມ.ຊ ກວດແກ້ໂດຍ: ດຣ.ອ່ອນແກ້ວ ນວນນະວົງ, ສ.ວ.ສ ພິມເຂົ້າໜ້າໂດຍ: ລັດດາວັນ ຈິດຕະວົງ, ສ.ວ.ສ ໂດຍການຮ່ວມມືຈາກ: ຄໍາຫຼ້າ ອິນທະສົມ ສູນສຶກສານິເທດ ແຂວງວຽງຈັນ ຫຸມພັນ ແກ້ວພົມມາ, ມ.ສ ແຂວງອຸດົມໄຊ ທອງໃບ ຈັນທະຄຸນ, ມ.ສ ຊົນເຜົ່າ ແຂວງ ອຸດົມໄຊ ສັງວານ ຄໍາເກີດມະນີ,ມ.ສເຊໂປນແຂວງສະຫວັນນະເຂດ ກະຊວງສຶກສາທິການ ແລະ ກິລາ ສະຖາບັນຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດການສຶກສາ 2015 6HisTG M6 CACIM.pdf 26HisTG M6 CACIM.pdf 2 7/31/2015 9:45:02 AM7/31/2015 9:45:02 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 3. ‹ÀŸ”ÀŸ ປຶ້ມຄູ່ມືຄູວິຊາປະຫວັດສາດຊັ້ນມັດທະຍົມສຶກສາ ປີທີ 6ໄດ້ຮັບການຄົ້ນຄວ້າຮຽບຮຽງ ຂຶ້ນຕາມທິດທາງຍຸດທະສາດການພັດທະນາການສຶກສາແຫ່ງຊາດ ກໍຄືມະຕິກ່ຽວກັບການພັດທະ ນາຊັບພະຍາກອນມະນຸດ ທີ່ພັກ ແລະ ລັດຖະບານໄດ້ວາງອອກ. ສະຖາບັ້ນຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ ການສຶກສາ ໄດ້ດໍາເນີນການຮຽບຮຽງປຶ້ມແບບຮຽນວິຊາປະຫວັດສາດຊັ້ນມັດທະຍົມສຶກສາ ປີທີ 6 ຄືນໃໝ່ ເພື່ອໃຫ້ສອດຄ່ອງກັບການຂະຫຍາຍຕົວ ແລະ ຄວາມຕ້ອງການຂອງສັງຄົມອອກມາຮັບ ໃຊ້ການຮຽນ-ການສອນ ສໍາລັບໂຮງຮຽນສາມັນໃນຂອບເຂດທົ່ວປະເທດ. ປຶ້ມແບບຮຽນຫົວນີ້ ໄດ້ຮັບການຄົ້ນຄວ້າ ແລະ ຮຽບຮຽງຂຶ້ນບົນພື້ນຖານຫຼັກສູດໃໝ່ ທີ່ ກະຊວງສຶກສາທິການ ແລະ ກິລາ ໄດ້ຮັບຮອງ ແລະ ປະກາດນໍາໃຊ້. ນອກນັ້ນ, ຍັງໄດ້ອີງໃສ່ຂໍ້ມູນ ມາຈາກອີກຫຼາຍແຫຼ່ງທັງພາຍໃນ ແລະ ຕ່າງປະເທດ. ເນື້ອໃນປຶ້ມເຫຼັ້ມນີ້ ປະກອບດ້ວຍ 2 ພາກສ່ວນໃຫຍ່ຄື: ແນະນໍາລວມ ແລະ ແນະນໍາການ ສອນແຕ່ລະບົດ. ເນື້ອໃນປະກອບມີ 2 ຕອນ, 7 ແລະ 21 ບົດຮຽນທັງປະຫວັດສາດໂລກ, ປະ ຫວັດສາດລາວ ແລະ ປະຫວັດສາດທ້ອງຖິ່ນ. ເນື່ອງຈາກຄວາມຮຽກຮ້ອງຕ້ອງການອັນຮີບດ່ວນ ຂອງວຽກງານພັດທະນາການສຶກສາ ແລະ ຂອບເຂດເວລາໃນການຮຽບຮຽງມີລັກສະນະຈໍາກັດ. ດັ່ງນັ້ນ, ເຊື່ອວ່າເນື້ອໃນທີ່ບັນຈຸເຂົ້າໃນ ປຶ້ມເຫຼັ້ມນີ້ອາດຈະຍັງມີຄວາມຂາດຕົກບົກພ່ອງ. ຫາກວ່າຄູ, ອາຈານ ແລະ ທ່ານຜູ້ຊົມໃຊ້ທັງຫຼາຍ ອ່ານພົບ ແລະ ມີຂໍ້ຄິດເຫັນທີ່ມີລັກສະນະສ້າງສັນໃດໆ ຂໍຄວາມກະລຸນາສົ່ງຂ່າວໄປຍັງສະຖາບັນ ຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດການສຶກສາ, ກະຊວງສຶກສາທິການ ແລະ ກິລາ ເພື່ອຄະນະຮຽບຮຽງຈະໄດ້ ນໍາໄປດັດແປງແກ້ໄຂໃຫ້ມີຄວາມຖືກຕ້ອງຊັດເຈນ ແລະ ສົມບູນຍິ່ງຂຶ້ນໃນການຈັດພິມຄັ້ງຕໍ່ໄປ. ສະຖາບັນຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດການສຶກສາ 6HisTG M6 CACIM.pdf 36HisTG M6 CACIM.pdf 3 7/31/2015 9:45:02 AM7/31/2015 9:45:02 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 4. ŽŸ¾ž•Ÿ” I. ແນະນໍາລວມ............................................................................................................................ 1 II.ແນະນໍາການສອນແຕ່ລະບົດ .............................................................................................17 ຕອນທີ I: ປະຫວັດສາດໂລກສະໄໝໃໝ່.................................................................................. 17 ພາກທີ I: ການປະຕິວັດທຶນນິຍົມ ............................................................................................ 17 ບົດທີ 1: ການປະຕິວັດນາຍທຶນອັງກິດ ແລະ ການປະຕິວັດອຸດສາຫະກໍາ......................... 17 ບົດທີ 2: ສົງຄາມຍາດເອົາເອກະລາດຢູ່ອາເມຣິກາ........................................................ 23 ບົດທີ 3: ການປະຕິວັດທຶນນິຍົມຝຣັ່ງ ........................................................................... 29 ພາກທີ II: ສະພາບການຂອງໂລກໃນສະຕະວັດທີ XVIII-XIX................................................ 33 ບົດທີ 4: ລັດທິທຶນນິຍົມ, ຈັກກະພັດນິຍົມໃນເອີຣົບ ແລະ ອາເມຣິກາ................................. 33 ບົດທີ 5: ການກໍາເນີດລັດທິສັງຄົມນິຍົມວິທະຍາສາດ ແລະ ສາກົນທີ I............................ 40 ບົດທີ 6: ຂະບວນກໍາມະກອນ ແລະ ກອມມູນປາຣີ........................................................ 43 ບົດທີ 7: ຜົນງານທາງດ້ານເຕັກນິກ, ວິທະຍາສາດ, ວັນນະຄະດີ ແລະ ສິລະປະກໍາໃນ ທ້າຍສະຕະວັດທີ XVIII-XIX....................................................................... 46 ພາກທີ III: ການລ່າຫົວເມືອງຂຶ້ນຂອງຈັກກະພັດໃນທ້າຍສະຕະວັດທີ XIX-XX ....................... 48 ບົດທີ 8: ການລ່າເມືອງຂຶ້ນຂອງຈັກກະພັດຢູ່ບັນດາປະເທດໃນທະວີບອາຊີ...................... 48 ບົດທີ 9: ການລ່າເມືອງຂຶ້ນຂອງຈັກກະພັດໃນທະວີບອາຟຣິກາ ແລະ ອາເມຣິກາລາຕິນ ... 58 ບົດທີ 10: ຂະບວນການປົດປ່ອຍຊາດຢູ່ໃນໂລກ............................................................. 72 ພາກທີ IV: ຂະບວນກໍາມະກອນສາກົນໃນທ້າຍສະຕະວັດທີ XIX ຫາຕົ້ນສະຕະ ວັດທີ XX....... 77 ບົດທີ 11: ຂະບວນກໍາມະກອນຢູ່ເອີຣົບ ແລະ ອາເມຣິກາ ................................................ 77 ບົດທີ 12: ການປະຕິວັດປະຊາທິປະໄຕນາຍທຶນຣັດເຊຍ.................................................. 80 6HisTG M6 CACIM.pdf 46HisTG M6 CACIM.pdf 4 7/31/2015 9:45:02 AM7/31/2015 9:45:02 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 5. ຕອນທີ 2: ປະຫວັດສາດລາວສະໄໝກາງຕອນທ້າຍ..............................................................83 ພາກທີV: ການຊຸດໂຊມຂອງອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງ ແລະ ການຮຸກຮານຂອງສັກດິນາ ສະຫຍາມທ້າຍສະຕະວັດທີ XVII ຫາຕົ້ນສະຕະວັດທີ XIX.................................... 83 ບົດທີ 13: ລະບອບສັກດິນາລາວຊຸດໂຊມ ແລະ ອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງຖືກຕັດແບ່ງໃນ ປີ ຄ.ສ 1695-1713....................................................................................... 83 ບົດທີ 14: ສັກດິນາສະຫຍາມຮຸກຮານອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງ ແລະ ການຕໍ່ສູ້ ຂອງປະຊາຊົນລາວໃນປີ ຄ.ສ 1778-1804...................................................... 86 ບົດທີ 15: ອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງພາຍໃຕ້ການນໍາພາຂອງເຈົ້າອະນຸວົງ (ປີ ຄ.ສ 1804-1829) .................................................................................... 94 ບົດທີ 16: ອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງໃຕ້ການປົກຄອງຂອງສັກດິນາສະຫຍາມ (ປີ ຄ.ສ 1829-1893) .................................................................................. 100 ພາກທີ VI: ປະຫວັດສາດລາວສະໄໝໃໝ່ຕອນຕົ້ນ (1893-1945)............................................103 ບົດທີ 17: ປະເທດລາວໃຕ້ການປົກຄອງຂອງຝຣັ່ງ (1893-1930).................................... 103 ບົດທີ 18: ການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນລາວຕ້ານຝຣັ່ງ (ຄ.ສ 1893-1930).............................. 113 ບົດທີ 19: ປະເທດລາວແຕ່ປີ 1930-1941 .................................................................... 127 ບົດທີ 20: ການປະກາດເອກະລາດຄັ້ງທີ 1.................................................................... 139 ພາກທີ VII: ປະຫວັດສາດທ້ອງຖິ່ນ.........................................................................................150 ບົດທີ 21: ປະຫວັດສາດທ້ອງຖິ່ນສະໄໝໃໝ່................................................................. 150 6HisTG M6 CACIM.pdf 56HisTG M6 CACIM.pdf 5 7/31/2015 9:45:02 AM7/31/2015 9:45:02 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 6. 1 I. ¢”ž”ÀŸ¾Òš 1. Ç‘˜Â¡Ž‘ŠŒÒŸ ວິຊາປະຫວັດສາດມີບົດບາດສໍາຄັນໃນການປູກຝັງສະຕິຊາດ, ຄວາມພູມໃຈກ່ຽວກັບ ຊາດ, ມູນເຊື້ອອັນດີງາມຂອງຊາດໃຫ້ແກ່ນັກຮຽນ, ປະກອບສ່ວນຢ່າງໃຫຍ່ຫຼວງເຂົ້າໃນການສ້າງ ໂລກະທັດວິທະຍາສາດໃຫ້ແກ່ນັກຮຽນ, ເປັນການຮຽນກ່ຽວກັບເຫດການໃນອະດີດ ແຕ່ສາມາດ ສະທ້ອນເຖິງປັດຈຸບັນ ແລະ ອະນາຄົດໄດ້ເປັນຢ່າງດີ. ວິຊາປະຫວັດສາດເປັນໜຶ່ງໃນ 14 ວິຊາ ທີ່ ຖືກບັນຈຸເຂົ້າໃນຫຼັກສູດມັດທະຍົມສຶກສາ ທັງເປັນວິຊາທີ່ນໍາມາສອບເສັງ ເພື່ອຄັດເລືອກເອົານັກ ສຶກສາເຂົ້າຮຽນໃນມະຫາວິທະຍາໄລອີກດ້ວຍ. ການຮຽນປະຫວັດສາດ ຍັງຊ່ວຍພັດທະນາທາງດ້ານຈິນຕະນາການໃຫ້ແກ່ນັກຮຽນເຊັ່ນ: ແນວຄິດປຽບທຽບ, ຕໍານິວິຈານ, ຫົວຄິດປະດິດສ້າງ. ຕົວຢ່າງ: ເມື່ອຮຽນເຖິງການປະດິດເຄື່ອງມື ຂອງມະນຸດປະຖົມບູຮານນັກຮຽນຈະຮູ້ຈັກປຽບທຽບການປະດິດເຄື່ອງມືແຕ່ລະໄລຍະ ຫຼື ເມື່ອນັກ ຮຽນໄດ້ສັງເກດບັນດາຮູບພາບ ທີ່ມະນຸດບູຮານໄດ້ແຕ້ມໄວ້ຢູ່ຕາມຜາຫີນ, ອອງເຕົ່າ... ເຂົາເຈົ້າກໍ ສາມາດຈິນຕະນາການໄດ້ກ່ຽວກັບຊີວິດການເຄື່ອນໄຫວຂອງມະນຸດບູຮານ. 2. Ç‘–žŽÆŒ ພາຍຫຼັງຮຽນຈົບວິຊາປະຫວັດສາດ ນັກຮຽນຈະສາມາດບັນລຸໄດ້ຕາມຈຸດປະສົງດັ່ງນີ້: 1) ‘ÊŸ”‹ÒŸšÓÈÊ. - ມີຄວາມຮູ້, ຄວາມເຂົ້າໃຈຢ່າງເລິກເຊິ່ງ ຕໍ່ກັບເຫດການທີ່ພົ້ນເດັ່ນ ແລະ ຈໍາເປັນທີ່ສຸດໃນ ປະຫວັດສາດຂອງມວນມະນຸດນັບແຕ່ຕົ້ນກໍາເນີດຈົນເຖິງປັດຈຸບັນ. ພິເສດແມ່ນເຫດການຕ່າງໆ ທີ່ມີການພົວພັນເຖິງປະຫວັດສາດຂອງຊາດລາວເຮົາ ແລະ ປະເທດຕ່າງໆໃນໂລກ. - ມີຄວາມເຂົ້າໃຈເບື້ອງຕົ້ນຕໍ່ກັບການກໍາເນີດ ແລະ ການຂະຫຍາຍຕົວຂອງສັງຄົມມະນຸດ, ການພົວພັນລະຫວ່າງຄົນດ້ວຍກັນໃນແຕ່ລະລະບອບສັງຄົມ, ບົດບາດຂອງການອອກແຮງງານ- ການຜະລິດ, ບົດບາດຂອງມະຫາຊົນ ແລະ ບຸກຄົນໃນຂະບວນວິວັດແຫ່ງການຂະຫຍາຍຕົວຂອງ ປະຫວັດສາດ. - ມີຄວາມຮູ້ ແລະ ຄວາມເຂົ້າໃຈຢ່າງຖືກຕ້ອງກັບບັນດາເຫດການທີ່ສໍາຄັນ ໃນຂະບວນ ການກໍາເນີດມະນຸດ, ການຂະຫຍາຍຕົວທາງປະຫວັດສາດຂອງຊາດລາວ ແລະ ຂອງໂລກ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 66HisTG M6 CACIM.pdf 6 7/31/2015 9:45:02 AM7/31/2015 9:45:02 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 7. 2 2) ‘ÊŸ”¼Á‰Žž. ມີບາງທັກສະທີ່ຈໍາເປັນຄື : -ທັກສະໃນການນໍາໃຊ້ປຶ້ມແບບຮຽນ ແລະ ເອກະສານຕ່າງໆທີ່ພົວພັນເຖິງບົດຮຽນ. - ທັກສະໃນການໃຊ້ແຜນທີ່, ແຜນວາດ, ການສໍາຫຼວດຂໍ້ມູນ... - ທັກສະໃນການວິເຄາະ, ປຽບທຽບ, ຕີລາຄາບາງເຫດການທີ່ງ່າຍດາຍ ຕໍ່ກັບເຫດການປະ ຫວັດສາດ, ບຸກຄົນໃນປະຫວັດສາດ...ສາມາດນໍາໃຊ້ຄວາມຮູ້ເຂົ້າໃນການແກ້ໄຂບັນຫາໂດຍຮູ້ປັບ ປຸງ ແລະ ປ່ຽນແປງວິທີແກ້ໄຂບັນຫາຕ່າງໆທີ່ເກີດຂຶ້ນໃນຊີວິດປະຈໍາວັນ, ນໍາເອົາຄວາມຮູ້ໄປໃຊ້ ໃນການວິເຄາະບັນຫາທາງດ້ານເສດຖະກິດ-ສັງຄົມ ທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບການພັດທະນາຕົນເອງ, ຄອບ ຄົວ, ປະເທດຊາດເພື່ອຕັດສິນໃຈເລືອກແນວທາງປະຕິບັດທີ່ຖືກຕ້ອງ ແລະ ປັບຕົວເຂົ້າກັບສະ ພາບແວດລ້ອມໄດ້. - ທັກສະໃນການຖອດຖອນບົດຮຽນຈາກປະຫວັດສາດຜ່ານມາ ເພື່ອຫຼີກລ່ຽງປາກົດການ ປະຫວັດສາດຊໍ້າຮອຍ. 3) ‘ÊŸ”¼Á‘Žž”ž‹ž’ ¢¾ž ‹ÉŸ”ÂÆš ມີທັດສະນະຄະຕິ ແລະ ຄ່ານິຍົມດັ່ງນີ້: - ມີຄຸນສົມບັດສິນທໍາປະຕິວັດ, ມີແນວຄິດຮັກຊາດ, ຮັກບ້ານເກີດເມືອງນອນ, ມີຄວາມພູມ ໃຈຕໍ່ກັບຊາດລາວ, ຮັກລະບອບປະຊາທິປະໄຕປະຊາຊົນ, ຮັກ ແລະ ເຄົາລົບຄຸນຄ່າອັນດີງາມ, ບູ ຮານສະຖານ ແລະ ບູຮານວັດຖຸຂອງຊາດລາວ. - ມີຄວາມຮັກ ແລະ ເຄົາລົບປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າຕໍ່ກັບວັດທະນະທໍາຂອງເຂົາເຈົ້າໃນຂົງເຂດ ແລະ ໃນໂລກ, ມີນໍ້າໃຈສາກົນທີ່ແທ້ຈິງ, ຮັກຫອມສັນຕິພາບ-ມິດຕະພາບລະຫວ່າງນາໆຊາດ. - ມີບຸກຄະລິກກະພາບທີ່ຈໍາເປັນບາງດ້ານເຊັ່ນ: ມີຄວາມຕັ້ງໜ້າປະກອບສ່ວນເຂົ້າໃນການພັດທະນາຕົນເອງ, ຄອບຄົວ, ຊຸມຊົນ-ສັງຄົມ, ຮັກການ ອອກແຮງງານ, ມີຄວາມໂອບເອື້ອອາລີ, ສາມັກຄີປອງດອງລະຫວ່າງເຜົ່າ. - ຮູ້ບຸນຄຸນບັນພະບຸລຸດ, ພັກປະຊາຊົນປະຕິວັດລາວ, ນັກຮົບຜູ້ທີ່ເສຍສະຫຼະຊີວິດເພື່ອ ຄວາມເປັນເອກະລາດແຫ່ງຊາດ ແລະ ຜູ້ທີ່ມີຄຸນງາມຄວາມດີຕໍ່ປະເທດຊາດ, ຖະນຸຖະໜອມ ແລະ ສົ່ງເສີມມູນເຊື້ອອັນດີງາມຂອງຊາດ ແລະ ຜົນງານທີ່ບັນພະບຸລຸດໄດ້ສ້າງໄວ້. - ຮູ້ຈໍາແນກມິດ ແລະ ສັດຕູໄດ້ຢ່າງຈະແຈ້ງ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 76HisTG M6 CACIM.pdf 7 7/31/2015 9:45:02 AM7/31/2015 9:45:02 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 8. 3 3. ¡”Åʤ”œÙÁ‰ŽÈ‘ ເນື້ອໃນປຶ້ມເຫຼັ້ມນີ້ ປະກອບດ້ວຍ2 ຕອນ ຄື: ຕອນທີ 1: ປະຫວັດສາດໂລກສະໄໝໃໝ່ ປະກອບມີ 4 ພາກ 12 ບົດ ໃນນັ້ນໄດ້ຮຽນກ່ຽວ ກັບ ການປະຕິວັດທຶນນິຍົມ, ສະພາບການຂອງໂລກໃນສະຕະວັດທີ XVIII-XIX, ການລ່າຫົວ ເມືອງຂຶ້ນຂອງຈັກກະພັດໃນທ້າຍສະຕະວັດທີ XIX-XX, ຂະບວນກໍາມະກອນສາກົນໃນທ້າຍສະ ຕະວັດທີ XIX ຫາຕົ້ນສະຕະວັດທີ XX ຕອນທີ 2: ປະຫວັດສາດລາວສະໄໝກາງຕອນທ້າຍ ປະກອບມີ 3 ພາກ 9 ບົດ ໃນນັ້ນໄດ້ ຮຽນກ່ຽວກັບການຊຸດໂຊມຂອງອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງ ແລະ ການຮຸກຮານຂອງສັກດິນາສະ ຫຍາມທ້າຍສະຕະວັດທີ XVII ຫາຕົ້ນສະຕະວັດທີ XIX, ປະຫວັດສາດລາວສະໄໝໃໝ່ຕອນຕົ້ນ (1893-1945) ແລະ ປະຫວັດສາດທ້ອງຖິ່ນ. 4. ¢”ž”ÀŸÒ¼Î‘Ž” ¢¾ž ‰Â‘ž‰ÀŸ‰Ÿ”Ž” ໃນປັດຈຸບັນມີວິທີສິດສອນຢ່າງຫຼາກຫຼາຍ, ແຕ່ລະວິທີລ້ວນແຕ່ມີລັກສະນະຈໍາເພາະຂອງ ມັນ; ມີຈຸດດີ ແລະ ຈຸດອ່ອນທີ່ແຕກຕ່າງກັນ, ບໍ່ມີວິທີສິດສອນໃດເປັນວິທີທີ່ດີເລີດ. ໃນເວລາສິດ ສອນຕົວຈິງຄູຄວນອີງໃສ່ເນື້ອໃນ ແລະ ຈຸດປະສົງຂອງບົດຮຽນ (ຈຸດປະສົງຂອງບົດຕ້ອງກວມ 3 ດ້ານຄື: ຄວາມຮູ້, ຄວາມເຂົ້າໃຈ, ທັກສະ ຫຼື ຄວາມຊໍານິຊໍານານ, ດ້ານທັດສະນະຄະຕິ ຫຼື ສຶກສາ ແນວຄິດໃຫ້ນັກຮຽນ) ໃນການສອນແຕ່ລະຄັ້ງຕ້ອງຄັດເລືອກວິທີສິດສອນ ແລະ ປະສານຫຼາຍວິທີ ເຂົ້ານໍາກັນຈຶ່ງສາມາດບັນລຸເປົ້າໝາຍການສອນ; ເພາະພວກເຮົາທັງສ້າງຄວາມຮູ້ທັງສ້າງຄົນໄປ ຄວບຄູ່ກັນ ຄືດັ່ງອົງການ UNESCO ໄດ້ວາງໄວ້: “ຮຽນເພື່ອຮູ້, ຮຽນເພື່ອເຮັດ, ເພື່ອເປັນຄົນ ແລະ ຮຽນເພື່ອດໍາລົງຊີວິດຮ່ວມກັນ”. ໃນຄູ່ມືຄູເຫຼັ້ມນີ້ ພວກເຮົາຈະນໍາສະເໜີວິທີສິດສອນຈໍານວນໜຶ່ງ ທີ່ສອດຄ່ອງກັບຈຸດພິ ເສດຂອງວິຊາປະຫວັດສາດ ແລະ ທັງຕອບສະໜອງກັບເປົ້າໝາຍຂອງອົງການ UNESCO ທີ່ ກ່າວມາຂ້າງເທິງ ວິທີສິດສອນເຫຼົ່ານັ້ນລວມມີ: ການສອນແບບບັນຍາຍ, ແບບອະທິບາຍ, ແບບລະດົມສະໝອງ, ແບບຄົ້ນຫາຄວາມຮູ້, ແບບຈັດກຸ່ມສົນທະນາ, ແບບມີການຮ່ວມມື, ແບບແກ້ບັນຫາ, ແບບໃຫ້ຜູ້ຮຽນສະເໜີບົດລາຍງານ ຕໍ່ໜ້າຊັ້ນຮຽນ, ແບບດໍາເນີນພາກປະຕິບັດຕົວຈິງ (ໄປທັດສະນະສຶກສາ, ເຄື່ອນໄຫວນອກຫຼັກ 6HisTG M6 CACIM.pdf 86HisTG M6 CACIM.pdf 8 7/31/2015 9:45:02 AM7/31/2015 9:45:02 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 9. 4 ສູດ...), ແບບໃຊ້ອຸປະກອນປະຈັກຕາ (ແຜນທີ່,ແຜນວາດ, ຕາຕະລາງ, ຮູບພາບໜິ້ງ, ວັດຖຸຈິງ, ຮູບຈໍາລອງ, ຮູບເງົາ, ວີດີໂອ, ເທັບຟັງສຽງ...). 5. ¢”ž”ÀŸ‰Ÿ”¤ÊŽÅɉŸ”Ž” 1) ‰Ÿ”¤ÊÇ–ž‰”–žÁ‰’Ÿ ‰. –ž¡˜‘Ç–ž‰”–žÁ‰’Ÿ¤”‰Ÿ”Ž”–žœÒÁ‘ŽŸ‘ŽÀŸ¾Á•£ÓŒÓÔ”ŽŸšÁ” ບັນດານັກຄົ້ນຄວ້າກ່ຽວກັບວິທີສິດສອນປະຫວັດສາດ ໄດ້ແບ່ງອຸປະກອນປະຈັກຕາອອກ ເປັນ 3 ກຸ່ມ ເຊິ່ງມີລາຍລະອຽດດັ່ງລຸ່ມນີ້: ‰ÇÉš¼Ã 1: ອຸປະກອນປະຈັກຕາປະເພດວັດຖຸຈິງລວມມີ: ບັນດາຮ່ອງຮອຍທາງປະຫວັດສາດການ ປະຕິວັດ (ເຄື່ອງມື, ເຄື່ອງໃຊ້ຂອງມະນຸດສະໄໝບູຮານ, ອຸປະກອນ, ອາວຸດ...ການຕໍ່ສູ້ ປະຕິວັດຂອງນັກຮົບ, ນາຍ ແລະ ພົນທະຫານໃນກອງທັບປົດປ່ອຍປະຊາຊົນລາວ ແລະ ເຄື່ອງໃຊ້ຂອງຜູ້ນໍາປະຕິວັດ, ຖໍ້າ, ບ່ອນເຮັດວຽກຂອງຜູ້ນໍາ...). ອຸປະກອນປະເພດ ວັດຖຸຈິງ ເຊິ່ງແມ່ນເອກະສານເຄົ້າທີ່ສໍາຄັນມີຄຸນຄ່າ ແລະ ຄວາມໝາຍໃຫຍ່ຫຼວງໃນ ການຮຽນຮູ້. ຖ້ານັກຮຽນໄດ້ສໍາພັດກັບວັດຖຸຈິງເຫຼົ່ານັ້ນຈະສ້າງໃຫ້ມີຈິນຕະນາການທາງ ດ້ານປະຫວັດສາດຢ່າງຖືກຕ້ອງ. ສ່ວນຫຼາຍວັດຖຸຈິງຂອງໄລຍະປະຫວັດສາດໃດໜຶ່ງ ລ້ວນແຕ່ຖືກເກັບຮັກສາໄວ້ໃນຫໍພິພິຕະພັນ. ຖ້າມີເງື່ອນໄຂຄູຄວນພົວພັນນໍາພາກສ່ວນ ທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ ເພື່ອໃຫ້ນັກຮຽນສຶກສາໃນສະຖານທີ່ຈິງ. ‰ÇÉš¼Ã 2: ອຸປະກອນປະຈັກຕາປະເພດຮູບພາບປະຫວັດສາດ ທັງຮູບແຕ້ມ ແລະ ຮູບຖ່າຍ, ຮູບຈໍາ ລອງ, ວີດີໂອ, ຮູບເງົາທີ່ພົວພັນເຖິງປະຫວັດສາດ... ‰ÇÉš¼Ã 3: ແຜນທີ່ປະຫວັດສາດ, ແຜນວາດ, ເສັ້ນສະແດງ, ຕາຕະລາງ... ອຸປະກອນປະເພດນີ້ ສ່ວນຫຼາຍສ່ອງແສງເຖິງປະລິມານ ແລະ ຄຸນນະພາບຂອງຂະບວນການປະຫວັດສາດ. Š. •ŸŒœÙÁ‰‰Ÿ”¼ÃÉ‹Ò”¡ÆŸ¤¤ŽÉ¡šÅɤÊÇ–ž‰”–žÁ‰’Ÿ¡˜ÅɎ‘Ž”–žœÒÁ‘ŽŸ‘ œÙÁ‰‰Ÿ”¼Ã 1: ຕ້ອງອີງໃສ່ເນື້ອໃນຂອງບົດຮຽນ ລະດັບຄາດໝາຍໃນການສົ່ງຄວາມຮູ້ ແລະ ຄາດ ໝາຍໃນການສຶກສາທາງດ້ານອາລົມຈິດ, ທັດສະນະຄະຕິໃຫ້ແກ່ນັກຮຽນ. œÙÁ‰‰Ÿ”¼Ã 2: ຕ້ອງເລືອກວິທີທີ່ເໝາະສົມ ສໍາລັບການນໍາໃຊ້ອຸປະກອນປະຈັກຕາແຕ່ລະປະເພດ ໃຫ້ແກ່ນັກຮຽນນໍາໃຊ້ເພື່ອເຂົ້າໃຈເນື້ອໃນ ແລະ ທາດແທ້ຂອງເຫດການຫາກບໍ່ ແມ່ນໃຫ້ນັກຮຽນສັງເກດເບິ່ງແບບຜິວເຜີນ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 96HisTG M6 CACIM.pdf 9 7/31/2015 9:45:02 AM7/31/2015 9:45:02 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 10. 5 œÙÁ‰‰Ÿ”¼Ã 3: ຕ້ອງເສີມຂະຫຍາຍລັກສະນະຕັ້ງໜ້າຂອງນັກຮຽນໃນການນໍາໃຊ້ອຸປະກອນປະຈັກ ຕາ.ອຸປະກອນປະຈັກຕາ ບໍ່ພຽງແຕ່ເຮັດໃຫ້ມີຄວາມຮູ້ທາງປະຫວັດສາດລະອຽດ, ແຕ່ຍັງວິເຄາະທາດແທ້ຂອງເຫດການເພື່ອໃຫ້ນັກຮຽນຮັບເອົາຄວາມຮູ້ ແລະ ເຂົ້າ ໃຈເລິກເຊິ່ງ. œÙÁ‰‰Ÿ”¼Ã 4: ຕ້ອງປະສານສົມທົບລະຫວ່າງຄໍາອະທິບາຍ ກັບການນໍາໃຊ້ອຸປະກອນປະຈັກຕາ, ພ້ອມທັງເຝິກໃຫ້ນັກຮຽນມີຄວາມສາມາດໃນການປະຕິບັດຕົວຈິງເຊັ່ນ: ການແຕ້ມ ແຜນທີ່ປະຫວັດສາດ, ການອະທິບາຍແຜນທີ່ປະຫວັດສາດ, ການພັນລະນາກ່ຽວ ກັບວັດຖຸປະຈັກຕາ...). œÙÁ‰‰Ÿ”¼Ã 5: ຕ້ອງມີການປະສານສົມທົບກັບແຫຼ່ງເອກະສານ ໃນເວລານໍາໃຊ້ອຸປະກອນປະຈັກ ຕາ. 2) ‰Ÿ””ÀŸ¤Ê¡’Á‰£”£¾Ã¼Á”Žž¥¡ŠÆÊŸ¤”‰Ÿ”Ž”–žœÒÁ‘ŽŸ‘ ປັດຈຸບັນເຕັກໂນໂລຊີທັນສະໄໝ ໄດ້ມີບົດບາດສໍາຄັນ ໃນການສິດສອນປະຫວັດສາດ. ໂດຍສະເພາະວີດີໂອ ຫຼື ຮູບເງົາ ທີ່ມີເນື້ອໃນປະຫວັດສາດ ເຊິ່ງເປັນພາຫະນະນໍາໃຊ້ເຂົ້າໃນການ ສອນປະຫວັດສາດທີ່ມີປະສິດທິຜົນສູງ. ເພາະຮູບເງົາ ແລະ ວີດີໂອມັນໄດ້ສົມທົບລະຫວ່າງຮູບ ພາບກັບຄໍາອະທິບາຍ ແລະ ດົນຕີ...ສິ່ງເຫຼົ່ານັ້ນ, ກະທົບໃສ່ກາຍອິນຊີຂອງນັກຮຽນ, ສ້າງຄວາມ ຈູງໃຈໃຫ້ນັກຮຽນໃນການຮຽນວິຊາປະຫວັດສາດ. ພາຍຫຼັງໃຫ້ນັກຮຽນເບິ່ງຮູບເງົາ ຫຼື ວີດີໂອ, ຄູຄວນໃຫ້ນັກຮຽນໄດ້ມີໂອກາດສົນທະນາ ຫຼື ຂຽນບົດລາຍງານຫຍໍ້ ເພື່ອຢັ້ງຢືນເບິ່ງວ່ານັກຮຽນສາມາດຮັບຮູ້, ເຂົ້າໃຈບົດຮຽນໄດ້ພຽງໃດ. ໃນ ເງື່ອນໄຂທີ່ປະເທດເຮົາຍັງມີຄວາມທຸກຍາກທາງດ້ານອຸປະກອນປະເພດນີ້; ພວກເຮົາຈຶ່ງບໍ່ນໍາສະ ເໜີລະອຽດ. 3) Ç–ž‰”–žÁ‰’Ÿ¼ÃÉŽŸšŸ‘œŸ¥‘Ê ອຸປະກອນປະຈັກຕາ ທີ່ສາມາດຫາໃຊ້ໄດ້ຢູ່ພາຍໃນປະເທດເຮົາໂດຍທົ່ວໄປເຊັ່ນ: ແຜນທີ່ ປະຫວັດສາດ, ຮູບພາບປະຫວັດສາດ (ທັງຮູບຖ່າຍ ແລະ ຮູບແຕ້ມ), ແຜນວາດ, ຮູບຈໍາລອງ... ‰. ‰Ÿ””ÀŸ¤Ê¢—”¼ÃÉ–žœÒÁ‘ŽŸ‘: ແຜນທີ່ປະຫວັດສາດ ຈະແຕກຕ່າງຈາກແຜນທີ່ທົ່ວໄປ ເພາະແຜນທີ່ປະຫວັດສາດ ຈະແຕ້ມເຈາະຈົງກ່ຽວກັບເຫດການປະຫວັດສາດ ຕົວຢ່າງ: ແຜນທີ່ສະ ແດງເຖິງແຫຼ່ງກໍາເນີດຂອງມະນຸດປະຖົມບູຮານໃນປະເທດລາວ, ໃນໂລກ, ແຫຼ່ງອາລະຍະທໍາແຕ່ 6HisTG M6 CACIM.pdf 106HisTG M6 CACIM.pdf 10 7/31/2015 9:45:02 AM7/31/2015 9:45:02 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 11. 6 ລະສະໄໝ, ທີ່ໝັ້ນຂອງການປະຕິວັດລາວ, ການສູ້ຮົບໃນບັ້ນຮົບໃດໜຶ່ງລະຫວ່າງກໍາລັງປະຕິວັດ ກັບພວກສັດຕູ.ຖໍ້າຕ່າງໆຂອງຜູ້ນໍາການປະຕິວັດ ແລະ ແຜນທີ່ກືກ ເຊິ່ງການນໍາໃຊ້ແຜນທີ່ນັ້ນຄູ ຄວນປະຕິບັດດັ່ງນີ້: - ກ່ອນຈະນໍາໃຊ້ແຜນທີ່ ເພື່ອສິດສອນນັກຮຽນ, ຄູຕ້ອງສຶກສາເນື້ອໃນຂອງແຜນທີ່ຢ່າງລະ ອຽດ ແລະ ແຜນທີ່ນັ້ນນໍາໃຊ້ເຂົ້າໃນບົດຮຽນບົດທີ່ເທົ່າໃດ. - ໃນເວລານໍາໃຊ້ແຜນທີ່ ຄູຄວນເລືອກຈັງຫວະເວລາ ເພື່ອຫ້ອຍແຜນທີ່ ຫຼື ແຜນວາດ... ຄູ ບໍ່ຄວນຫ້ອຍແຜນທີ່ຢູ່ກາງກະດານ, ເພາະກະດານຍັງຈະຕ້ອງນໍາໃຊ້ເພື່ອຂຽນ. ຄວນຫ້ອຍຢູ່ບ່ອນ ທີ່ສູງເບື້ອງຂວາຂອງກະດານ ບ່ອນທີ່ມີແສງສະຫວ່າງພຽງພໍ ເພື່ອໃຫ້ນັກຮຽນທຸກຄົນສາມາດເຫັນ ໄດ້ຢ່າງຈະແຈ້ງ. ຄູຄວນຢືນຢູ່ເບື້ອງຂວາຂອງແຜນທີ່ ແລະ ໃຊ້ໄມ້ຊີ້ແຕ່ລະຈຸດທີ່ເປັນສັນຍະລັກ ໃນແຜນທີ່ໃຫ້ຊັດເຈນ. ນອກນັ້ນ, ຄູຄວນແນະນໍາໃຫ້ນັກຮຽນອ່ານແຜນທີ່ ໝາຍຄວາມວ່ານັກຮຽນຕ້ອງເຂົ້າໃຈ ຢ່າງລະອຽດ ເຖິງບັນດາເນື້ອໃນຂອງເຫດການປະຫວັດສາດ ເຊິ່ງສະແດງດ້ວຍ “ພາສາ” ຂອງ ແຜນທີ່. ຈາກນັ້ນ, ຈຶ່ງຖອດຖອນເປັນຂໍ້ສະຫຼຸບ. ຄູຄວນແນະນໍາໃຫ້ນັກຮຽນເຝິກແຕ້ມແຜນທີ່ປະ ຫວັດສາດດ້ວຍການສະໜອງຂໍ້ມູນໃຫ້ນັກຮຽນ. ທັງນີ້ກໍເພື່ອເຝິກໃຫ້ນັກຮຽນໄດ້ພັດທະນາທາງ ດ້ານຈິນຕະນາການທາງດ້ານປະຫວັດສາດ. ສໍາລັບແຜນທີ່ກືກ ເຊິ່ງເປັນແຜນທີ່ທີ່ມີແຕ່ເຄື່ອງໝາຍເປັນສັນຍະລັກ ແຕ່ບໍ່ມີຕົວໜັງສື ເພື່ອໃຫ້ຄູແນະນໍາຄວາມຮູ້ໃໝ່ ຫຼື ໃຊ້ສໍາລັບກວດກາປາກເປົ່າ ຫຼື ກວດກາຂຽນເພື່ອຕື່ມເນື້ອໃນ ປະຫວັດສາດ ແລະ ສະຖານທີ່ຕ່າງໆໃນແຜນທີ່. Š. ‰Ÿ””ÀŸ¤ÊÓÈ•–žœÒÁ‘ŽŸ‘: ຄູຄວນສະສົມຮູບພາບປະຫວັດສາດ ເພື່ອນໍາໃຊ້ເຂົ້າໃນບົດ ຮຽນແຕ່ລະບົດໃຫ້ສອດຄ່ອງ. ການນໍາໃຊ້ຮູບພາບປະຫວັດສາດບໍ່ໝາຍຄວາມວ່າໃຫ້ນັກຮຽນເບິ່ງ ເປັນພຽງ “ອາຫານຕາ” ເທົ່ານັ້ນ. ຄູຄວນແນະນໍາໃຫ້ນັກຮຽນສັງເກດຢ່າງລະອຽດ ແລ້ວ ຖອດຖອນ ເອົາບັນດາຂໍ້ມູນທີ່ພົວພັນເຖິງເນື້ອໃນຂອງບົດຮຽນ. ຕົວຢ່າງ: ຄູໃຫ້ນັກຮຽນສັງເກດຮູບພາບຂອງ ມະນຸດບູຮານໃນແຕ່ລະສະໄໝ. ຄູຄວນແນະນໍາໃຫ້ນັກຮຽນສັງເກດແຕ່ລະພາກສ່ວນຂອງຮ່າງ ກາຍມະນຸດເຊັ່ນ: ຫົວກະໂຫຼກ, ຄິ້ວ, ຄາງ, ທ່າຢືນ... ຈາກນັ້ນ, ຈຶ່ງໃຫ້ນັກຮຽນຊີ້ແຈງຈຸດແຕກຕ່າງ ກັນຂອງມະນຸດບູຮານ ສິ່ງສໍາຄັນຄູຄວນໄຈ້ແຍກໃຫ້ນັກຮຽນຮັບຮູ້ເຂົ້າໃຈເຖິງສາເຫດທີ່ພາໃຫ້ມີ ຈຸດຕ່າງກັນຂອງມະນຸດບູຮານ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 116HisTG M6 CACIM.pdf 11 7/31/2015 9:45:02 AM7/31/2015 9:45:02 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 12. 7 ‹. ‰Ÿ””ÀŸ¤ÊÓÈ•¢’Êš œÙÅÓÈ•“ÉŸ‰ÉÔÒ‰Á•ŽÂ¾ž–ž, ÒÁ‘¼ž”ž¼ÀŸ ¢¾ž ÅÉ”¦. ນອກຈາກຮູບປະຫວັດສາດໂດຍກົງ, ຍັງມີຮູບແຕ້ມ ຫຼື ຮູບຖ່າຍທາງດ້ານສິລະປະ, ວັດທະນະທໍາ, ການອອກແຮງງານ...ທີ່ມີເນື້ອໃນພົວພັນເຖິງປະຫວັດສາດບາງສ່ວນ. ທາງດ້ານຫຼັກການແມ່ນໃຊ້ຄືກັບຮູບປະຫວັດສາດ, ແຕ່ມີຈຸດຕ່າງກັນເຊັ່ນ: ໃຫ້ນັກຮຽນສັງ ເກດ ແລ້ວຄົ້ນຫາສິ່ງທີ່ພົວພັນເຖິງເຫດການປະຫວັດສາດໃນແຕ່ລະຮູບ ທີ່ສ່ອງແສງເຖິງເນື້ອໃນ ບົດຮຽນ. ລວມຄວາມວ່າ ຄູຢາກນໍາໃຊ້ຮູບປະຫວັດສາດ ຫຼື ຮູບສິລະປະວັດທະນະທໍາ...ເຂົ້າໃນ ການສິດສອນ ເຮັດໃຫ້ບົດຮຽນມີຊີວິດຊີວາ, ຊ່ວຍໃຫ້ນັກຮຽນເຂົ້າໃຈບົດຮຽນ, ສຶກສາຈິດສໍານຶກ ຮັກບ້ານເກີດເມືອງນອນ ແລະ ພັດທະນາຈິນຕະນາການຂອງນັກຮຽນ; ຄູຕ້ອງສຶກສາຮູບພາບເຫຼົ່າ ນັ້ນຢ່າງລະອຽດ ແລະ ເຂົ້າໃຈທາດແທ້ ທີ່ເຊື່ອມໂຍງເຖິງເຫດການປະຫວັດສາດ. ສະນັ້ນ, ຄູຄວນ ສົມທົບການສຶກສາຮູບພາບກັບການຄົ້ນຄວ້າແຫຼ່ງເອກະສານທີ່ພົວພັນເຖິງຮູບພາບນັ້ນ. 4) ‰Ÿ””ÀŸ¤ÊŽÅÉŽÂÉŒ˜Âš ເອກະສານປະຫວັດສາດທີ່ໄດ້ຮຽບຮຽງຂຶ້ນມີຫຼາຍປະເພດ, ເນື້ອໃນ ແລະ ລັກສະນະຂອງ ແຕ່ລະປະເພດກໍແຕກຕ່າງກັນ. ພວກເຮົາອາດແບ່ງປະເພດຂອງເອກະສານປະຫວັດສາດອອກຄື: ‰. ¡‰žŽŸ”–žœÒÁ‘ŽŸ‘¡‹ÆÊŸ: ແມ່ນເອກະສານທີ່ພົວພັນເຖິງເຫດການປະຫວັດສາດ ໂດຍກົງ ແລະ ໄດ້ຮັບການຂຽນຂຶ້ນໃນໄລຍະທີ່ເຫດການນັ້ນເກີດຂຶ້ນ. ສື່ປະເພດນີ້ໃຊ້ເພື່ອເປັນຂໍ້ ອ້າງອີງ, ພິສູດຄວາມກະຈ່າງແຈ້ງໃນເຫດການຕ່າງໆ ທີ່ນັກປະຫວັດສາດຕ້ອງການນໍາສະເໜີ, ເອ ກະສານເຄົ້າໄດ້ແກ່ຕົວອັກສອນບູຮານ, ຈົດໝາຍເຫດ, ສົນທິສັນຍາ... ບັນດາມະຕິຂອງພັກ-ລັດ ແລະ ເອກະສານນິພົນຂອງລັດທິມາກ-ເລນິນ. ເອກະສານປະ ເພດນີ້ ໃຊ້ເພື່ອຢືນຢັນເຖິງຈຸດຢືນ ຫຼື ທັດສະນະວິທະຍາສາດຂອງປະຫວັດສາດຕໍ່ການຕີລາຄາ ເຫດການປະຫວັດສາດ, ການຖອດຖອນເປັນກົດເກນຂອງປະຫວັດສາດ ຫຼື ການສະຫຼຸບເປັນບົດ ຮຽນຈາກອະດີດ ເພື່ອກໍານົດປັດຈຸບັນ ແລະ ອະນາຄົດ. Š. ¡‰žŽŸ”¼Ãɚá”Åʤ”˜ÆÒ˜Á”¡“ÂŒ–žœÒÁ‘ŽŸ‘: ແມ່ນປະເພດເອກະສານ ທີ່ເປັນບົດປະ ພັນ, ນິຍາຍ, ເທບນິຍາຍ, ວັນນະຄະດີພື້ນເມືອງ, ບົດຄວາມຊົງຈໍາ, ນິຍາຍຕ່າງໆ. ຕົວຢ່າງ: ເລື່ອງສາມກົກຂອງປະເທດຈີນ ໄດ້ມີເນື້ອໃນພົວພັນເຖິງປະຫວັດສາດຈີນສະໄໝບູຮານ. ເທບນິ ຍາຍໝາກນໍ້າເຕົ້າປຸງ ເຖິງວ່າເປັນຈິນຕະນາການຂອງຄົນລາວສະໄໝບູຮານ ແຕ່ກໍມີບາງສ່ວນທີ່ 6HisTG M6 CACIM.pdf 126HisTG M6 CACIM.pdf 12 7/31/2015 9:45:02 AM7/31/2015 9:45:02 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 13. 8 ໄດ້ພົວພັນເຖິງການກໍາເນີດຊາດລາວ. ບົດປະພັນ, ວັນນະຄະດີພື້ນເມືອງ...ທີ່ນໍາເຂົ້າມາໃຊ້ໃນ ການສິດສອນປະຫວັດສາດ ຕ້ອງເໝາະສົມກັບຈຸດປະສົງຂອງບົດຮຽນ ແລະ ແຕ່ລະລັກສະນະ ຂອງເຫດການປະຫວັດສາດ. ເວົ້າລວມແລ້ວ, ມີຫຼາຍວິທີ ທີ່ຈະເອົາບົດປະພັນ, ວັນນະຄະດີພື້ນເມືອງ ສອດແຊກເຂົ້າ ໃນການສອນປະຫວັດສາດແຕ່ໃນເງື່ອນໄຂປັດຈຸບັນຂອງປະເທດເຮົາອາດຈະນໍາໃຊ້ບາງວິທີດັ່ງນີ້: - ນໍາເອົາວັກ, ຕອນໜຶ່ງ ຂອງບົດປະພັນເຂົ້າໃນບົດສອນ, ເພື່ອສ່ອງແສງເຖິງເຫດການປະ ຫວັດສາດທີ່ກໍາລັງຮຽນຢູ່ ຈະເຮັດໃຫ້ການອະທິບາຍບົດຮຽນເພີ່ມຄວາມດຶງດູດໃຈຂອງນັກຮຽນ. - ນໍາໃຊ້ວັກໜຶ່ງ ເພື່ອເຮັດໃຫ້ເຫດການປະຫວັດສາດເດັ່ນຂຶ້ນ ເພື່ອຊ່ວຍໃຫ້ນັກຮຽນເຂົ້າໃຈ ເລິກເຊິ່ງເຖິງເຫດການເຫຼົ່ານັ້ນ. - ນໍາໃຊ້ບົດປະພັນເພື່ອເຮັດກິດຈະກໍານອກຫຼັກສູດ ຄູແນະນໍານັກຮຽນອ່ານເລື່ອງແລ້ວນໍາ ມາສົນທະນາບັນດາເຫດການປະຫວັດສາດໃນເລື່ອງແລ້ວຖອດຖອນເປັນຂໍ້ສະຫຼຸບໃຫ້ນັກຮຽນກໍາ ໄດ້ເຫດການ ແລະ ສ້າງຄວາມກະຕືລືລົ້ນຕໍ່ວິຊາຮຽນ. ສິ່ງທີ່ຄວນເອົາໃຈໃສ່: ໃນການໃຊ້ບົດປະພັນ, ວັນນະຄະດີບູຮານ...ເຂົ້າໃນການສອນປະ ຫວັດສາດນັ້ນບໍ່ຄວນໃຊ້ຫຼາຍເກີນໄປເພາະມັນອາດເຮັດໃຫ້ຊົ່ວໂມງສອນວິຊາປະຫວັດສາດກາຍ ເປັນຊົ່ວໂມງສອນວັນນະຄະດີ ຫຼື ອາດເຮັດໃຫ້ຄຸນລັກສະນະຂອງວິຊາປະຫວັດສາດຫຼຸດລົງ. ‹. –ž¡˜‘¡‰žŽŸ”, ÒŸ¾žŽŸ”, ¬ÁŒŽÅ˜Âš: ສື່ປະເພດນີ້ກໍສາມາດຊ່ວຍໃນການສອນວິ ຊາປະຫວັດສາດ ຕົວຢ່າງ: ຄົບຮອບວັນເກີດຂອງວິລະບຸລຸດທີ່ມີຊື່ສຽງຂອງໂລກກໍຄືຊື່ສຽງຂອງ ຊາດລາວ, ໜັງສືພິມ ຫຼື ວາລະສານທີ່ມີບົດຄວາມກ່ຽວກັບຊີວິດການເຄື່ອນໄຫວ ແລະ ຜົນງານ ຂອງບຸກຄົນສໍາຄັນຕ່າງໆ. ຄູສາມາດໃຊ້ໜັງສືພິມທີ່ມີບົດຂຽນກ່ຽວກັບເຫດການຕ່າງໆ ເພື່ອເປັນ ຂໍ້ມູນເພີ່ມໃນການສິດສອນ. ນອກຈາກຈະເຮັດໃຫ້ບົດສອນມີຊີວິດຊີວາແລ້ວ, ຄູຍັງສາມາດສຶກ ສາແນວຄິດໃຫ້ແກ່ນັກຮຽນອີກດ້ວຍ. ໃນເວລານໍາໃຊ້ສື່ໜັງສືພິມ, ວາລະສານຄູຕ້ອງບັນທຶກລະ ອຽດຕາມການແນະນໍາລຸ່ມນີ້: - ໜັງສືພິມ ຫຼື ວາລະສານ, ສະບັບເລກທີ, ວັນທີ, ເດືອນ, ປີ. - ຫົວຂໍ້ກ່ຽວກັບເຫດການຫຍັງ? ຄັດຈາກໜ້າທີເທົ່າໃດ? - ຖ້າມີເງື່ອນໄຂ ຄູກໍສາມາດອັດສໍາເນົາເອົາບົດຂຽນທັງໝົດກໍຍິ່ງເປັນການດີ ເພື່ອເປັນເອ ກະສານອ້າງອີງ ແລະ ທັງສະສົມໄວ້. 6HisTG M6 CACIM.pdf 136HisTG M6 CACIM.pdf 13 7/31/2015 9:45:02 AM7/31/2015 9:45:02 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 14. 9 6. ¢”ž”ÀŸ‰Ÿ”ÒÁ‘ ¢¾ž–ž¡šÃ”—Æ” ການວັດ ແລະ ປະເມີນຜົນແມ່ນຂັ້ນຕອນທີ່ມີຄວາມສໍາຄັນອີກຢ່າງໜຶ່ງສໍາລັບການສອນ. ເພາະຢູ່ໃນໂຮງຮຽນ ໄດ້ຖືເອົາການໃຫ້ຄະແນນຂອງຄູເປັນເກນວັດຄວາມຮູ້, ຄວາມເຂົ້າໃຈຂອງ ນັກຮຽນ. ຖ້າເຮັດຖືກຕ້ອງຕາມວິທີກໍຈະເຮັດໃຫ້ການຮຽນການສອນມີປະສິດທິຜົນຫຼາຍຂຶ້ນນັບທັງ ການປະເມີນຄູ, ນັກຮຽນ, ລວມທັງຜູ້ບໍລິຫານການສຶກສາ.... ໃນນີ້, ໄດ້ມີການແລກປ່ຽນປະສົບ ການເຊິ່ງກັນ ແລະ ກັນ ເພື່ອໃຫ້ຄູເລືອກເອົາວິທີການທີ່ເໝາະສົມໃນການວັດ ແລະ ປະເມີນຜົນ. 1) ‰Ÿ”ÒÁ‘ ¢¾ž –ž¡šÃ”—Æ”‰É”‰Ÿ”Ž” ການວັດ ແລະ ປະເມີນຜົນກ່ອນການສອນ ໝາຍເຖິງຂັ້ນຕອນການວັດກ່ອນທີ່ຈະເຂົ້າສູ່ ການສອນ ຫຼື ເຂົ້າສູ່ບົດຮຽນໃໝ່ ເຊິ່ງໃນການວັດປະເພດນີ້ ຄູສາມາດສ້າງຄໍາຖາມຈາກບົດຮຽນ ໃໝ່ທີ່ຍັງບໍ່ທັນສອນນັ້ນ ເພື່ອວັດເບິ່ງຄວາມຮູ້, ຄວາມສາມາດ ແລະ ຄວາມເຂົ້າໃຈຂອງນັກຮຽນຕໍ່ ບົດຮຽນທີ່ຈະສອນນັ້ນວ່າມີຫຼາຍ-ໜ້ອຍປານໃດ ແລ້ວນໍາເອົາຜົນຂອງການວັດດັ່ງກ່າວມາປັບໃຊ້ ເຂົ້າໃນບົດສອນໃນເວລາສອນຕົວຈິງ. 2) ‰Ÿ”ÒÁ‘ ¢¾ž –ž¡šÃ”—Æ”¾žœÒÉŸŒ‰Ÿ”Ž” ™ ການສັງເກດ ແລະ ບັນທຶກ ການສັງເກດ ແລະ ບັນທຶກ ແມ່ນສ່ວນໜຶ່ງທີ່ສໍາຄັນໃນການວັດ ແລະ ປະເມີນຜົນຂອງນັກ ຮຽນ. ການສັງເກດແມ່ນການວັດຜົນພຶດຕິກໍາຂອງນັກຮຽນ (ທາງອາລົມຈິດ, ທັດສະນະຄະຕິ) ໃນ ຂະນະທີ່ນັກຮຽນປະຕິບັດກິດຈະກໍາການຮຽນ; ທັງເປັນການວັດຜົນຂະບວນການຮຽນ ແລະ ຜົນ ສໍາເລັດໃດໜຶ່ງຂອງການຮຽນຮູ້. ™ ຄູຄວນເນັ້ນບາງຈຸດທີ່ເດັ່ນດັ່ງນີ້: - ສັງເກດການພັດທະນາດ້ານສະຕິປັນຍາ (ການຮັບຮູ້ຂອງນັກຮຽນໄດ້ມີການປ່ຽນແປງໃນ ທາງບວກ ຫຼື ລົບ), ດ້ານຮ່າງກາຍ ແລະ ດ້ານສັງຄົມຂອງນັກຮຽນ. - ມີປຶ້ມບັນທຶກ ເພື່ອຊ່ວຍເນັ້ນສິ່ງທີ່ຕົນຢາກສັງເກດ. - ສັງເກດນັກຮຽນທັງໝົດໃນຊ່ວງເວລາສອນ, ເອົາໃຈໃສ່ພິເສດສໍາລັບນັກຮຽນອ່ອນ, ຂີ້ດື້... - ບັນທຶກໃນສິ່ງທີ່ໄດ້ສັງເກດ. - ນໍາເອົາຜົນການສັງເກດຂອງນັກຮຽນໃນທຸກດ້ານ ມາສົນທະນາກັບເຂົາເຈົ້າເປັນປະຈໍາຈຶ່ງ ຈະຊ່ວຍໃຫ້ນັກຮຽນພັດທະນາຕົນເອງເລື້ອຍໆ. ສໍາລັບນັກຮຽນທີ່ຮຽນອ່ອນ, ບໍ່ຕັ້ງໃຈຮຽນ, ມັກ 6HisTG M6 CACIM.pdf 146HisTG M6 CACIM.pdf 14 7/31/2015 9:45:02 AM7/31/2015 9:45:02 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 15. 10 ເອື່ອຍອີງໝູ່ຄູ່...ຄູບໍ່ຄວນວິຈານເຂົາເຈົ້າຕໍ່ໜ້າໝູ່ຄູ່ໃນຫ້ອງ, ຄູຄວນໂອ້ລົມ ແລະຕັກເຕືອນເປັນ ການສ່ວນຕົວ. ພ້ອມກັນນັ້ນ, ກໍສົມທົບກັບຜູ້ປົກຄອງເພື່ອຊ່ວຍໃຫ້ນັກຮຽນຄ່ອຍໆປັບປຸງຕົນເອງ. - ເມື່ອປະເມີນຜົນນັກຮຽນຜ່ານການສັງເກດ ຄູຄວນເຮັດບົດລາຍງານ ເມື່ອເວລາການສັງ ເກດສໍາເລັດລົງ. ຕົວຢ່າງ: ແບບການວັດ ແລະ ປະເມີນການສັງເກດການຄົ້ນຄວ້າເປັນກຸ່ມ (ຄູໝາຍ 9 ໃນ ຫ້ອງຄະແນນທີ່ເໝາະສົມຕາມຄວາມເປັນຈິງ). ລ/ດ ລາຍການ ຄະແນນແຕ່ລະກຸ່ມ ໝາຍເຫດ 1 2 3 4 1 ນັກຮຽນຈັດກຸ່ມ ແລະ ເລືອກຫົວໜ້າກຸ່ມໄວ, ຖືກຕ້ອງ 2 ນັກຮຽນຕັ້ງໃຈ ແລະ ມີຄວາມຮັບຜິດຊອບ 3 ຫ້າວຫັນໃນການປະກອບຄໍາເຫັນ 4 ຊ່ວຍເຫຼືອກັນ ແລະ ສາມັກຄີກັນ 5 ມັກເອື່ອຍອີງໃສ່ໝູ່ຄູ່ ຫຼື ນາຍຄູ 6 ການກ້າຫານສະເໜີຄວາມຄິດສ້າງສັນ 7 ການຂຽນສະອາດຖືກຫຼັກໄວຍາກອນ 8 ການສະຫຼຸບເນື້ອໃນຖືກຕ້ອງຕາມຈຸດປະສົງຂອງຄໍາຖາມ 9 ການລາຍງານຜົນຈະແຈ້ງ, ເຂົ້າໃຈ ງ່າຍ 10 ການສະເໜີເພີ່ມເຕີມ ຫຼື ເຈາະຈີ້ມໃຫ້ກຸ່ມອື່ນໆ ‰Ÿ”¤œÊ‹ž¢””: ດີເລີດ = 5 ດີ = 4 ປານກາງ = 3 ອ່ອນ = 2 ອ່ອນທີ່ສຸດ = 1 ສໍາລັບຄະແນນ 2 ແລະ 1 ຄູຄວນຊອກວິທີຊ່ວຍນັກຮຽນເພື່ອໃຫ້ເຂົາເຈົ້າໄດ້ປັບປຸງໃນຄັ້ງຕໍ່ ໄປ. ສິ່ງສໍາຄັນ ຄູຄວນຊອກຫາສາເຫດທີ່ພາໃຫ້ກຸ່ມນັ້ນໄດ້ຄະແນນ 2 ລົງມາ. ຕົວຢ່າງ: ສາເຫດ ໃນກຸ່ມນັ້ນມີແຕ່ນັກຮຽນອ່ອນ ຫຼື ກຸ່ມນັ້ນບໍ່ມີປຶ້ມແບບຮຽນພຽງພໍ? ຫຼື ນັກຮຽນບໍ່ເຂົ້າໃຈຄໍາຖາມ ຫຼື ຫົວໜ້າກຸ່ມບໍ່ສາມາດສັງລວມຄວາມຄິດເຫັນຂອງສະມາຊິກ... 3) ‰Ÿ”ÒÁ‘ ¢¾ž –ž¡šÃ”—Æ”œÙÁŒ‰Ÿ”Ž” ການວັດຜົນຫຼັງການສອນສ່ວນຫຼາຍໃຊ້ໃນຮູບແບບກວດກາ, ການສອບເສັງ ເຊິ່ງແບ່ງ ອອກເປັນ 3 ປະເພດຄື: ແບບປາກເປົ່າ, ແບບປະຕິບັດຕົວຈິງ ແລະ ແບບການຂຽນ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 156HisTG M6 CACIM.pdf 15 7/31/2015 9:45:02 AM7/31/2015 9:45:02 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 16. 11 ‰. ¢••–Ÿ‰¡–ÆÉŸ: ຄູຈະເປັນຜູ້ຕັ້ງຄໍາຖາມເພື່ອຢັ່ງເບິ່ງຄວາມສາມາດຮັບເອົາຄວາມຮູ້ຂອງນັກ ຮຽນໃນຊົ່ວໂມງໃດໜຶ່ງຂອງແຕ່ລະຊັ້ນຮຽນ.ວິທີນີ້ໃຊ້ເພື່ອປະເມີນຜົນການສອນຂອງຕົນເອງ ຫຼື ໃຊ້ໃນການວັດຄວາມຮູ້ຄວາມເຂົ້າໃຈຂອງນັກຮຽນແທນການສອບເສັງປະຈໍາເດືອນ, ປະຈໍາພາກ ຮຽນ. ການເສັງປາກເປົ່າສາມາດແກ້ຄວາມເຂົ້າໃຈຜິດຂອງນັກຮຽນໄດ້ຢ່າງທັນທີ; ຖ້ານັກຮຽນມີຂໍ້ ຄ້າງຄາຄູກໍຕັ້ງຄໍາຖາມຍ່ອຍ ເພື່ອເຈາະຈີ້ມຊ່ວຍໃຫ້ນັກຮຽນກ້າສະແດງອອກ ແລະ ເຝິກທັກສະ ໃນການປາກເວົ້າເພາະສ່ວນຫຼາຍນັກຮຽນຍັງມີນິໄສຂີ້ອາຍ. Ç‘É”ŠŒ‰Ÿ”Ž•¢••–Ÿ‰¡–ÆÉŸ ນັກຮຽນມັກຕົກໃຈງ່າຍເວລາກະກຽມຄໍາຕອບສັ້ນເຮັດໃຫ້ນັກຮຽນບໍ່ສາມາດຕອບທຸກຢ່າງ ໄດ້ຢ່າງຄົບຖ້ວນນັກຮຽນແຕ່ລະຄົນໄດ້ຮັບຄໍາຖາມແຕກຕ່າງກັນ, ມີຄວາມຍາກງ່າຍຕ່າງກັນ ເຊິ່ງ ອາດບໍ່ມີຄວາມຍຸດຕິທໍາສໍາລັບນັກຮຽນ. Š. ¢••–ž’•Á‘’ÆÒÂŒ ແມ່ນການສອບເສັງທີ່ໃຫ້ນັກຮຽນປະຕິບັດຕົວຈິງຕາມການມອບໝາຍຂອງຄູ ແລ້ວກວດ ຜົນງານເຊັ່ນ: ການຜະລິດວັດຖຸຈິງ, ການແຕ້ມຮູບພາບ, ການແຕ້ມແຜນທີ່, ແຜນວາດ, ເສັ້ນ ສະແດງ, ສ້າງຕາຕະລາງສົມທຽບ...ການສອບແບບປະຕິບັດຕົວຈິງ ເຊິ່ງເປັນການເຝິກທັກສະ ແລະ ກະຕຸ້ນໃຫ້ເຂົາເຈົ້າມີຄວາມຄິດລິເລີ່ມ, ມີຫົວຄິດປະດິດສ້າງພ້ອມທັງຊ່ວຍໃຫ້ນັກຮຽນຈື່ຈໍາ ໄດ້ດົນ. ‹. Ž•ÓÈ•¢••ŠÔ”‹ÀŸ’• ແມ່ນການສອບເສັງໂດຍໃຫ້ນັກຮຽນຂຽນຄໍາຕອບ ເພື່ອທົດສອບຄວາມຮູ້ຂອງນັກຮຽນ ທີ່ ມີມາກ່ອນ ຫຼື ສອບເສັງ ເພື່ອທົບທວນຄວາມຮູ້ທີ່ໄດ້ຮຽນມາໄລຍະໜຶ່ງ ອາດຈະແມ່ນບົດຮຽນໃນ ໜຶ່ງເດືອນ, ເຄິ່ງພາກຮຽນ, ໜຶ່ງພາກຮຽນ ຫຼື ໝົດປີເພື່ອເອົາຄະແນນໃນແຕ່ລະໄລຍະ. ໃນປັດຈຸ ບັນເພິ່ນເຄີຍໃຊ້ການສອບເສັງແບບອັດຕະໄນ ແລະ ປະລະໄນ. ສິ່ງທີ່ຄວນເອົາໃຈໃສ່ໃນເວລາສ້າງຂໍ້ສອບ: ຄູຄວນຄໍານຶງເຖິງຈຸດປະສົງຂອງການຮຽນຮູ້ ແລະ ສະມັດຖະພາບຂັ້ນພື້ນຖານຂອງນັກຮຽນໃຫ້ຄົບຕາມ 6 ລະດັບຂອງການຮຽນຮູ້ແຕ່ງ່າຍຫາ ຍາກ ຄື: ຄວາມຈໍາ, ຄວາມເຂົ້າໃຈ, ການນໍາໄປໃຊ້, ການວິເຄາະ, ການປະເມີນຄ່າ ແລະ ການ ປະດິດສ້າງ ເຊິ່ງເພິ່ນໄດ້ອອກຂໍ້ສອບຕາມຮູບແບບຕ່າງໆດັ່ງນີ້: + ¢••Á‘’ž¥”: ການອອກຂໍ້ສອບແບບອັດຕະໄນຄວນປະຕິບັດຕາມຫຼັກການດັ່ງນີ້: 6HisTG M6 CACIM.pdf 166HisTG M6 CACIM.pdf 16 7/31/2015 9:45:03 AM7/31/2015 9:45:03 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 17. 12 - ຂໍ້ສອບຕ້ອງກວມເອົາເນື້ອໃນຕາມຈຸດປະສົງຂອງຫຼັກສູດທີ່ຕ້ອງການໃຫ້ນັກຮຽນໄດ້ຮຽນຮູ້. - ຂໍ້ສອບຄວນມີຄວາມງ່າຍແລະ ຍາກພໍໃຫ້ນັກຮຽນທີ່ຮຽນໃນລະດັບກາງຕອບໄດ້. - ກໍານົດຂໍ້ສອບໃຫ້ເໝາະສົມກັບເວລາ. - ການໃຊ້ພາສາໃນຂໍ້ສອບຕ້ອງກະທັດຮັດ, ຈະແຈ້ງ, ຊັດເຈນ ແລະ ເຂົ້າໃຈງ່າຍ. - ຖ້າແຕ່ລະຂໍ້ມີຄະແນນແຕກຕ່າງກັນຄວນກໍານົດຄະແນນແຕ່ລະຂໍ້ໃຫ້ລະອຽດ. ຂໍ້ສອບອັດຕະໄນກະຕຸ້ນໃຫ້ນັກຮຽນມີໂອກາດສະແດງຄວາມຄິດເຫັນ, ຄວາມຮູ້ຢ່າງເຕັມ ທີ່ ແລະ ຮອບດ້ານ, ເຮັດໃຫ້ນັກຮຽນພັດທະນາທາງດ້ານພາສາຂຽນ; ແຕ່ມີຂໍ້ຈໍາກັດຄື ຄູບໍ່ສາມາດ ວັດຄວາມຮູ້ໄດ້ຢ່າງກວ້າງຂວາງ ເລິກເຊິ່ງ, ການໃຫ້ຄະແນນອາດບໍ່ມີຄວາມຍຸດຕິທໍາເພາະຄູອາດ ຈະອ່ານລາຍມືນັກຮຽນບໍ່ອອກ ຫຼື ນັກຮຽນຂຽນປະໂຫຍກຄຸມເຄືອ. ການກວດສອບຕ້ອງໃຊ້ເວລາ ຫຼາຍ, ການຕັ້ງເກນໃຫ້ຄະແນນບໍ່ຄືກັນ ເມື່ອມີຜູ້ກວດຫຼາຍຄົນ. ສະນັ້ນ, ຄະນະກໍາມະການອອກຂໍ້ ສອບຕ້ອງມີການກໍານົດຢ່າງລະອຽດເພື່ອໃຫ້ຄູກວດໄດ້ຢ່າງສະດວກ. + ¢••–ž¾ž¥” ປັດຈຸບັນພວກເຮົາເຄີຍໃຊ້ 4 ແບບຄື: - ແບບຖືກ-ຜິດ. - ແບບຍະຫວ່າງຕື່ມຄໍາສັບ. - ແບບຈັບຄູ່. - ແບບເລືອກຕອບ. x ຂໍ້ສອບແບບນີ້ຈະໃຊ້ເມື່ອ: - ສອບເສັງນັກຮຽນທີ່ມີຈໍານວນຫຼາຍ. - ມີເວລາກວດສອບຈໍາກັດ. - ຕ້ອງການສ້າງມາດຕະຖານການທົດສອບຄວາມຮູ້ແບບກວ້າງຂວາງ. - ຕ້ອງການທົດສອບຄວາມຮູ້ໃຫ້ຄົບເນື້ອໃນທີ່ຕ້ອງການ. ສິ່ງທີ່ຄວນເອົາໃຈໃສ່ໃນເວລາອອກຂໍ້ສອບປະລະໄນຄື: ບໍ່ຄວນມີເນື້ອໃນຊໍ້າກັນ ຕ້ອງຊັດ ເຈນ, ມີຈໍານວນຂໍ້ສອບພຽງພໍກັບການສອບເສັງ (ໃຊ້ເວລາຕອບຂໍ້ລະໜຶ່ງນາທີ), ຄວນມີຂະໜານ ຕອບໄວ້ເພື່ອສະດວກສໍາລັບຄູຜູ້ກວດ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 176HisTG M6 CACIM.pdf 17 7/31/2015 9:45:03 AM7/31/2015 9:45:03 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 18. 13 x ຈຸດດີຂອງຂໍ້ສອບແບບປະລະໄນ: ມີຄວາມຍຸດຕິທໍາສໍາລັບນັກຮຽນ,ມີຫຼັກການໃຫ້ຄະແນນ ແບບຕາຍຕົວ, ເນື້ອໃນຄວາມຮູ້ຄົບຖ້ວນສົມຄວນ, ໃຊ້ເວລາກວດກາໜ້ອຍ ແລະ ຄູຕ່າງວິຊາກໍ ສາມາດກວດຊ່ວຍກັນໄດ້. x ຈຸດອ່ອນຂອງຂໍ້ສອບແບບປະລະໄນ: ນັກຮຽນບໍ່ມີໂອກາດເຝິກທັກສະພາສາຂຽນ ແລະ ພາ ສາເວົ້າ. ຖ້າກໍາມະການເຝົ້າຫ້ອງເສັງຄວບຄຸມການສອບເສັງບໍ່ໄດ້ດີຈະເຮັດໃຫ້ນັກຮຽນກ່າຍກັນ, ສິ້ນເປືອງງົບປະມານໃນການພິມຂໍ້ສອບ, ເສຍເວລາໃນການອອກຂໍ້ສອບຫຼາຍ. + ŠÀÊŽ•¢••“ʼn-—‘: ແມ່ນການສອບເສັງທີ່ມີຄໍາຖາມ ແລະ ຄໍາຕອບໄວ້ກ່ອນ, ພຽງແຕ່ໃຫ້ ນັກຮຽນຕອບວ່າຂໍ້ໃດ “ຖືກ”, ຂໍ້ໃດ “ຜິດ”. ຕົວຢ່າງ: 1) ເຈົ້າອະນຸວົງເປັນລາຊະບຸດຂອງເຈົ້າສີລິບຸນຍະສານ ຄໍາຕອບ “ຖືກ” 2) ເຈົ້າອະນຸວົງເປັນກະສັດອົງທໍາອິດທີ່ຂຶ້ນປົກຄອງອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງວຽງຈັນ ຄໍາຕອບ “ຜິດ” + ŠÀÊŽ•¢••’ÅÉš‹ÀŸ/ÀŸ”Ò”: ຂໍ້ສອບແບບນີ້ເລີ່ມໃຫ້ນັກຮຽນໄດ້ມີການຄົ້ນຄິດ ເພື່ອຕອບ ໃຫ້ຖືກຕ້ອງ ແຕ່ຄູຈະເລືອກເອົາບາງຄໍາ/ຈໍານວນເພື່ອໃຫ້ນັກຮຽນຕື່ມເຂົ້າໃຫ້ສົມບູນ ແລະ ຖືກຕ້ອງ. ’ÆқɟŒ: ຈົ່ງເອົາຄໍາໃນວົງເລັບລຸ່ມນີ້ຕື່ມໃສ່ໃຫ້ສົມບູນ ແລະ ຖືກຕ້ອງ (ບ້ານ ສີຊຽງໃໝ່, ນະຄອນພະນົມ, ວັດອຸບມຸງ, ວັດຊ້າງເຜືອກ, ມຸກດາຫານ). ພາຍຫຼັງເຈົ້າອະນຸງຂຶ້ນເປັນກະສັດປົກຄອງແລ້ວ ພະອົງໄດ້ເລັ່ງໃສ່ການບູລະນະປະຕິສັງ ຂອນວັດວາອາຮາມເຊັ່ນ: ໃນປີ ຄ.ສ 1810 ໄດ້ສ້າງຫໍພະແກ້ວຢູ່.................ແລະ ສ້າງຂົວແມ່ນໍ້າ ຂອງຢູ່.........................ກົງກັນຂ້າມກັບ.............................. + ŠÀÊŽ•¢••Á•‹ÈÉ: ຄູຕ້ອງຂຽນຂໍ້ຄວາມຢູ່ສອງເບື້ອງຂວາ ແລະ ຊ້າຍ ເຊິ່ງມີຄວາມສໍາພັນ ກັນຢ່າງຖືກຕ້ອງເພື່ອບໍ່ສ້າງຄວາມສັບສົນໃຫ້ແກ່ນັກຮຽນດັ່ງຕົວຢ່າງລຸ່ມນີ້: ຈອນ ເຄ ເຄື່ອງປັ່ນດ້າຍ ສະປິນນິງ ມູນ (Spinning Mule) ເຈມສ ຮາກຣິບ ເຄື່ອງປັ່ນດ້າຍ ວໍເຕີ ເຟຣມ (Water Frame) ຣິຊາດ ອາໄຣ ເຄື່ອງປັ່ນດ້າຍ ສະປິນນິງ ເຈນນີ (Spinning Jenny) ແຊມມວນ/ຊໍາມຸຍແອນ ຄຣອມຕັນ ກີ່ກະຕຸກ (Flying Shuttle) 6HisTG M6 CACIM.pdf 186HisTG M6 CACIM.pdf 18 7/31/2015 9:45:03 AM7/31/2015 9:45:03 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 19. 14 + ŠÀÊŽ•¢••¡¾Å‰’•: ເປັນຂໍ້ສອບທີ່ມີຄໍາຖາມແລະ ຄໍາຕອບໃຫ້ເລືອກ 2 ຄໍາຕອບ ຂຶ້ນໄປແຕ່ບໍ່ຄວນໃຫ້ຫຼາຍເກີນ 4 ຄໍາຕອບ ເພາະຈະເຮັດໃຫ້ເຂົາເຈົ້າສັບສົນ. ຄໍາຕອບທີ່ໃຫ້ເລືອກ ຕ້ອງມີຂໍ້ຖືກພຽງແຕ່ໜຶ່ງຂໍ້ເທົ່ານັ້ນ. ເຄື່ອງໝາຍຄໍາຕອບອາດໃຊ້ເຄື່ອງໝາຍ “9” ຫຼື ໃຊ້ແບບວົງ ມົນກໍໄດ້. ’ÆқɟŒ: 1. ສັກດິນາສະຫຍາມເຂົ້າຮຸກຮານອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງໃນສະໄໝການປົກຄອງຂອງໃຜ? 9 ກ. ເຈົ້າສີລິບຸນຍະສານ ຂ. ເຈົ້າຟ້າງຸ່ມ ຄ. ເຈົ້າສຸຣິຍະວົງສາ ງ. ເຈົ້ານັນທະເສນ 2. ສັກດິນາສະຫຍາມຍຶດຄອງອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງໃນປີ ຄ.ສ ໃດ? ກ. ປີ ຄ.ສ 1777 9 ຂ. ປີ ຄ.ສ 1778 ຄ. ປີ ຄ.ສ 1779 ງ. ປີ ຄ.ສ 1780 x ສິ່ງທີ່ຄວນເອົາໃຈໃສ່ໃນການອອກຂໍ້ສອບ: ຄູູຄວນໃຊ້ທັງແບບປະລະໄນ ແລະ ອັດຕະໄນ ເພື່ອທົດສອບຄວາມຮູ້ຂອງນັກຮຽນໄດ້ຢ່າງກວ້າງຂວາງ ແລະ ຖືກຕາມຈຸດປະສົງຂອງບົດຮຽນ. + ŠÀŽ•¢••Ò¡‹Ÿž: ເປັນແບບທົດສອບທີ່ໃຫ້ຄໍາເວົ້າຂອງຜູ້ນໍາ, ນັກປະຫວັດສາດ, ນັກ ທິດສະດີ... ແລ້ວໃຫ້ວິເຄາະ ແລະ ພິສູດ. 7. ¢”ž”ÀŸ‰Ÿ”ŽÊŸŒ¢—”‰Ÿ”Ž”–žÀŸ–à ການສ້າງແຜນການສອນປະຈໍາປີຂອງຄູມີຄວາມຈໍາເປັນ ແລະ ສໍາຄັນທີ່ສຸດ ເພື່ອດໍາເນີນ ການສອນໃຫ້ຖືກຕ້ອງຕາມກໍານົດເວລາໃນແຕ່ລະສົກຮຽນ, ທັງເປັນການກວດສອບເຖິງການຈັດ ຕັ້ງການຮຽນ-ການສອນຂອງຄູວ່າຖືກຕາມໂຄງການຫຼັກສູດທີ່ວາງໄວ້ ຫຼື ບໍ່, ການສິດສອນຈະມີ ຄຸນນະພາບ ຫຼື ບໍ່ນັ້ນ ລ້ວນແຕ່ຂຶ້ນກັບແຜນການສອນ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 196HisTG M6 CACIM.pdf 19 7/31/2015 9:45:03 AM7/31/2015 9:45:03 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 20. 15 ໃນເວລາສ້າງແຜນການສອນປະຈໍາປີນັ້ນ ບັນດາຄູ-ອາຈານສາມາດປ່ຽນແປງໃຫ້ສອດ ຄ່ອງກັບສະພາບຕົວຈິງຂອງໂຮງຮຽນທີ່ຕົນສັງກັດ ແຕ່ຕ້ອງຮັບປະກັນການປະຕິບັດໂຄງການຫຼັກ ສູດໃຫ້ຄົບຖ້ວນ. 8.¢”ž”ÀŸ‰Ÿ”¢’ÉŒ•Æ‘Ž” ການແຕ່ງບົດສອນ ແມ່ນວຽກງານໜຶ່ງທີ່ສໍາຄັນສໍາລັບຄູ. ສະນັ້ນ, ກ່ອນຈະລົງມືແຕ່ງບົດ ສອນຄູຄວນສຶກສາດັ່ງນີ້: 1) ສຶກສາຈຸດປະສົງຂອງຫຼັກສູດ ກ່ຽວກັບເປົ້າໝາຍລວມ ໂດຍຜ່ານສາມຂັ້ນຕອນເຊັ່ນ: - ດ້ານຄວາມຮູ້ວິຊາປະຫວັດສາດ. - ການເຝິກທັກສະໃຫ້ນັກຮຽນຜ່ານບົດຮຽນຕົວຈິງ. - ການສ້າງທັດສະນະຄະຕິໃຫ້ແກ່ນັກຮຽນ. 2) ສຶກສາຈຸດພິເສດຂອງວິຊາປະຫວັດສາດເພື່ອໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ວິຊາປະຫວັດສາດມີຄວາມແຕກຕ່າງກັບວິຊາອື່ນແນວໃດ ແລະ ຄູຄວນຮູ້ວ່າການຮຽນວິ ຊານີ້ ບໍ່ແມ່ນການເລົ່າແບບທ່ອງຈໍາເອົາເຫດການຕ່າງໆແຕ່ຕ້ອງໄດ້ຄົ້ນຄິດ, ຈິນຕະນາການ, ປຽບ ທຽບ, ວິເຄາະ ຈຶ່ງຈະເຮັດໃຫ້ການຮຽນວິຊານີ້ມີຄຸນນະພາບ. 3) ສຶກສາຈຸດປະສົງ, ເນື້ອໃນຂອງບົດທີ່ຈະສອນຢ່າງລະອຽດ ແລະ ໃຫ້ເຂົ້າໃຈດ້ານເນື້ອໃນ, ກິດຈະກໍາ, ຈຸດປະສົງຂອງບົດນັ້ນໆ ຄັດຈ້ອນເອົາເນື້ອໃນຕົ້ນຕໍທີ່ເປັນຂໍ້ສະຫຼຸບຫຍໍ້ ເພື່ອໃຫ້ນັກ ຮຽນໄດ້ຈົດໃນເວລາຂຶ້ນສອນ. ຄັດເລືອກຮູບພາບທີ່ພົວພັນເຖິງບົດຮຽນ ເພື່ອປະກອບການສອນ. 4) ສຶກສາແຫຼ່ງຂໍ້ມູນເພີ່ມເຕີມສໍາລັບບົດນັ້ນເຊັ່ນ: ບົດວັນນະຄະດີ, ຈົດໝາຍເຫດ, ເອກະ ສານອື່ນໆຮ່ວມສະໄໝດຽວກັນທີ່ມີບາງເນື້ອໃນພົວພັນເຖິງບົດສອນ ເພື່ອເຮັດໃຫ້ບົດສອນອຸດົມ ສົມບູນ. ການເລືອກໃຊ້ເອກະສານ, ຂໍ້ມູນເພີ່ມເຕີມເຫຼົ່ານັ້ນ ຄູຄວນເອົາໃຈໃສ່ບາງຈຸດສໍາຄັນ ດັ່ງນີ້: ດ້ານເນື້ອໃນ: ຄູຄວນເລືອກເອົາສະເພາະເອກະສານທີ່ມີເນື້ອໃນກ່ຽວຂ້ອງເຖິງບົດຮຽນ ທີ່ ຕ້ອງການສອນ. ເນື້ອໃນເຫຼົ່ານັ້ນຕ້ອງຮັບປະກັນລັກສະນະວິທະຍາສາດ (ຖືກຕ້ອງ, ຊັດເຈນ, ເຂົ້າ ໃຈງ່າຍ). ລັກສະນະທັນສະໄໝ: ໃນວິຊາປະຫວັດສາດລັກສະນະທັນສະໄໝ ບໍ່ແມ່ນການປ່ຽນແປງ ປະຫວັດສາດຕາມອາລົມຂອງຜູ້ຂຽນ, ແຕ່ເປັນການຄົ້ນພົບໃໝ່ໆຕໍ່ກັບເຫດການປະຫວັດສາດ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 206HisTG M6 CACIM.pdf 20 7/31/2015 9:45:03 AM7/31/2015 9:45:03 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 21. 16 ’ÆқɟŒ: ການສອນກ່ຽວກັບປະຫວັດສາດທ້ອງຖິ່ນ ຄູຄວນພິຈາລະນາໂດຍສະເພາະ ແມ່ນປະຫວັດສາລາວວ່າ ໃນຂັ້ນມ. 6 ນີ້ແມ່ນຮຽນຢູ່ໃນໄລຍະໃດຂອງປະຫວັດສາດ ໂດຍການ ອີງໃສ່ບົດຕົວຢ່າງ ແລ້ວນໍາເອົາມາປັບປຸງເປັນບົດປະຫວັດສາດທ້ອງຖິ່ນຂອງຕົນເອງ ເບິ່ງວ່າ ຄວນເພີ່ມຄວາມຮູ້ກ່ຽວກັບສິ່ງໃດຕື່ມ ເພື່ອອະທິບາຍໃຫ້ນັກຮຽນໄດ້ເຂົ້າໃຈເລິກເຊິ່ງ ແລະ ຫຼາກ ຫຼາຍຍິ່ງຂຶ້ນ. ຮັບປະກັນການສຶກສາແນວຄິດ (ທັດສະນະຄະຕິ): ການສຶກສາແນວຄິດໃນວິຊາປະຫວັດ ສາດໝາຍຄວາມວ່າສຶກສາໃຫ້ນັກຮຽນມີຄວາມຮັບຜິດຊອບຕໍ່ວັດຖຸບູຮານ, ຕໍ່ພາລະກິດປະຫວັດ ສາດອັນສະຫງ່າອົງອາດ ທີ່ບັນພະບຸລຸດໄດ້ສ້າງໄວ້ຜ່ານຫຼາຍຮຸ່ນຄົນ ແລະ ອື່ນໆ. 5) ສຶກສາເບິ່ງລະດັບຄວາມຮູ້, ຄວາມສາມາດຂອງນັກຮຽນໃນຫ້ອງທີ່ຈະຂຶ້ນສອນເພື່ອຊອກ ຫາວິທີສົ່ງຄວາມຮູ້, ເຝິກທັກສະ ແລະ ສຶກສາທັດສະນະຄະຕິໃຫ້ນັກຮຽນ. 6) ສຶກສາເບິ່ງວ່າໃນຫ້ອງທີ່ຈະສອນມີນັກຮຽນພິເສດ (ນັກຮຽນທີ່ຮັບຮູ້ຊ້າ, ມີບັນຫາກ່ຽວກັບ ສາຍຕາ, ຫູ...) ເພື່ອມີວິທີຊ່ວຍພວກເຂົາໃຫ້ເຂົ້າໃຈບົດຮຽນ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 216HisTG M6 CACIM.pdf 21 7/31/2015 9:45:03 AM7/31/2015 9:45:03 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 22. 17 II. ¢”ž”ÀŸ‰Ÿ”Ž”¢’ɾž•Æ‘ ’”¼Ã I:–žœÒÁ‘ŽŸ‘£¾‰Žž¥¤É ˜Ÿ‰¼Ã I: ‰Ÿ”–ž’ÂÒÁ‘¼Ä””ÂÆš •Æ‘¼Ã 1: ‰Ÿ”–ž’ÂÒÁ‘”Ÿ¼Ä”ÁŒ‰Â‘ ¢¾ž ‰Ÿ”–ž’ÂÒÁ‘Ç‘ŽŸ œž‰ÀŸ ເວລາ: 4 ຊົ່ວໂມງ 1. Ç‘–žŽÆŒ ເພື່ອໃຫ້ນັກຮຽນສາມາດ: - ອະທິບາຍສະພາບການຂອງອັງກິດກ່ອນການປະຕິວັດໃນແຕ່ລະດ້ານ. - ບອກ ແລະ ອະທິບາຍການເປັນໄປຂອງການປະຕິວັດທຶນນິຍົມອັງກິດ. - ບອກ ແລະ ອະທິບາຍຄວາມໝາຍຂອງການປະຕິວັດທຶນນິຍົມ. - ອະທິບາຍ ແລະ ສະຫຼຸບໄດ້ຄວາມໝາຍຂອງການປະຕິວັດອຸດສາຫະກໍາ. - ບອກ ແລະ ອະທິບາຍສາເຫດທີ່ພາໃຫ້ການປະຕິວັດອຸດສາຫະກໍາເກີດຂຶ້ນ. - ອະທິບາຍໄດ້ກ່ຽວກັບການຂະຫຍາຍຕົວຂອງການປະຕິວັດອຸດສາຫະກໍາ. - ວິເຄາະໄດ້ກ່ຽວກັບຜົນສະທ້ອນທີ່ເກີດຈາກການປະຕິວັດອຸດສາຫະກໍາ. 2. ¡”Åʤ”’ÆÊ”’À 1. ‰Ÿ”–ž’ÂÒÁ‘¼Ä””ÂÆšÁŒ‰Â‘ 1.1 ສະພາບອັງກິດກ່ອນການປະຕິວັດ 1.2 ການເປັນໄປຂອງການປະຕິວັດ 1.3 ຄວາມໝາຍຂອງການປະຕິວັດທຶນນິຍົມອັງກິດ 2. ‰Ÿ”–ž’ÂÒÁ‘Ç‘ŽŸœž‰ÀŸ 2.1 ຄວາມໝາຍການປະຕິວັດອຸດສາຫະກໍາ 6HisTG M6 CACIM.pdf 226HisTG M6 CACIM.pdf 22 7/31/2015 9:45:03 AM7/31/2015 9:45:03 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 23. 18 2.2 ສາເຫດການປະຕິວັດອຸດສາຫະກໍາ 2.3 ອັງກິດເປັນຈຸດກໍາເນີດການປະຕິວັດອຸດສາຫະກໍາ 2.4ການຂະຫຍາຍຕົວຂອງການປະຕິວັດອຸດສາຫະກໍາ 2.5 ຜົນສະທ້ອນຂອງການປະຕິວັດອຸດສາຫະກໍາ 3. ŽÅɉŸ”Ž” 3.1 ¡‰žŽŸ” - ປຶ້ມແບບຮຽນ ແລະ ຄູ່ມືຄູ ວິຊາປະຫວັດສາດຊັ້ນມັດທະຍົມສຶກສາ ປີທີ 6 - ປຶ້ມປະຫວັດສາດທົ່ວໄປ - ເອກະສານຕ່າງໆທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບເນື້ອໃນ ແລະ ກິດຈະກໍາການຮຽນ-ການສອນໃນບົດນີ້. 3.2 ’Ÿ’ž¾ŸŒ¢¾ž¢—”ÒŸ‘ - ຕາຕະລາງສະແດງລໍາດັບເຫດການ - ແຜນວາດສະແດງ 3.3 ÓÈ•˜Ÿ• - ຮູບພາບກ່ຽວກັບຜົນງານການປະດິດຄິດຄົ້ນທາງດ້ານເຄື່ອງກົນຈັກ 4. ‰Â‘ž‰ÀŸ ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 1: ຄູອາດຈະນໍາເຂົ້າສູ່ບົດຮຽນ ດ້ວຍການຕັ້ງຄໍາຖາມສົນທະນາກັບນັກຮຽນ ຕາມບັນຫາຕໍ່ ເນື່ອງດັ່ງນີ້: - ທຶນນິຍົມມີຄວາມໝາຍວ່າແນວໃດ? - ການປະຕິວັດໝາຍເຖິງຫຍັງ? - ການປະຕິວັດທຶນນິຍົມເປັນການປະຕິວັດຂອງກຸ່ມຄົນຊົນຊັ້ນໃດ? - ການປະຕິວັດທຶນນິຍົມທໍາອິດເກີດຂຶ້ນຢູ່ປະເທດໃດ? ຄູອາດນໍາໃຊ້ວິທີການອື່ນກໍໄດ້ຕາມຄວາມເໝາະສົມ ເພື່ອເປັນການເຊື່ອມຕໍ່ເຂົ້າສູ່ບົດ ຮຽນ. ຈາກນັ້ນ, ຄູຈຶ່ງສະຫຼຸບຄໍາອະທິບາຍ ຫຼື ກິດຈະກໍາຕ່າງໆທີ່ເຮັດຜ່ານມາແລ້ວສືບຕໍ່ເຂົ້າສູ່ບົດ ຮຽນຕໍ່ໄປ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 236HisTG M6 CACIM.pdf 23 7/31/2015 9:45:03 AM7/31/2015 9:45:03 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 24. 19 ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 2: ຄູບັນຍາຍ ປະກອບການໃຊ້ຄໍາຖາມສົນທະນາເຈາະຈີ້ມຮ່ວມກັບນັກຮຽນກ່ຽວກັບ“ສະ ພາບການຂອງອັງກິດກ່ອນການປະຕິວັດ” ເຊັ່ນ: - ສະພາບທາງດ້ານເສດຖະກິດ - ສະພາບທາງດ້ານສັງຄົມ - ສະພາບທາງດ້ານການເມືອງ-ການປົກຄອງ ໂດຍມີຄູເປັນຜູ້ຊ່ວຍສະຫຼຸບໃນແຕ່ລະຫົວຂໍ້ເພື່ອໃຫ້ໄດ້ເນື້ອໃນໃຈຄວາມທີ່ເປັນເອກະພາບ. ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 3: ແບ່ງກຸ່ມນັກຮຽນຄົ້ນຄວ້າຮ່ວມກັນແລ້ວຂຶ້ນມາລາຍງານອະພິປາຍໜ້າຊັ້ນຮຽນຕາມຫົວຂໍ້ ທີ່ຄູກໍານົດໃຫ້ ເຊັ່ນ: - ສາເຫດພື້ນຖານທີ່ເຮັດໃຫ້ລະບອບປະຊາທິປະໄຕສົມບູນສິດເສື່ອມອໍານາດລົງ - ການປະຕິວັດທຶນນິຍົມອັງກິດກໍາເນີດຂຶ້ນມາຈາກປັດໄຈໃດແດ່? ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 4: ຄູໃຊ້ Concept Mapping ປະກອບການອະທິບາຍ ແລະ ສົນທະນາຕັ້ງຄໍາຖາມເຈາະຈີ້ມ ຮ່ວມກັບນັກຮຽນກ່ຽວກັບການເປັນໄປຂອງການປະຕິວັດທຶນນິຍົມອັງກິດ ແລະ ການຟື້ນຕົວຄືນ ມາໃໝ່ຂອງຕະກູນສະຕຸຍອາກ ເຊັ່ນ: - ຄວາມໝາຍຂອງການປະຕິວັດທຶນນິຍົມອັງກິດມີຄືແນວໃດ? - ການປະຕິວັດທຶນນິຍົມອັງກິດດໍາເນີນໄປຄືແນວໃດ? - ອໍານາດລາຊາທິປະໄຕສົມບູນນາຍາສິດທິລາດ ມີຄວາມແຕກຕ່າງກັນແນວໃດກັບອໍາ ນາດລາຊາທິປະໄຕພາຍໃຕ້ລັດຖະທໍາມະນູນ? ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 5: ຄູໃຫ້ນັກຮຽນອ່ານປຶ້ມປະມານ 5 ນາທີ ແລ້ວຕັ້ງຄໍາຖາມສົນທະນາຮ່ວມກັບນັກຮຽນແບບ ຕໍ່ເນື່ອງຕາມຄໍາຖາມລຸ່ມນີ້ : - ຄໍາວ່າ “ ອຸດສາຫະກໍາ” ໝາຍເຖິງຫຍັງ? - ຄໍາວ່າ “ການປະຕິວັດອຸດສາຫະກໍາ” ໝາຍເຖິງຫຍັງ? 6HisTG M6 CACIM.pdf 246HisTG M6 CACIM.pdf 24 7/31/2015 9:45:03 AM7/31/2015 9:45:03 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 25. 20 - ທ່ານໃດເປັນຜູ້ນໍາຄໍານີ້ມາໃຊ້ທໍາອິດ? ແລະເປັນທີ່ຮູ້ຈັກກັນທົ່ວໄປຈາກບົດຂຽນຂອງ ທ່ານໃດ? ປີ ຄ.ສ ໃດ? ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 6: ຄູໃຊ້ Concept Mapping ປະກອບການອະທິບາຍ ແລະ ຕັ້ງຄໍາຖາມສົນທະນາຮ່ວມກັບ ນັກຮຽນກ່ຽວກັບ: 1. ສາເຫດການກໍາເນີດການປະຕິວັດອຸດສາຫະກໍາ 2. ອັງກິດເປັນຈຸດກໍາເນີດຂອງການປະຕິວັດອຸດສາຫະກໍາ ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 7: ຄູໃຊ້ການອະທິບາຍ ປະກອບການສົນທະນາກັບນັກຮຽນ ເພື່ອໃຫ້ບັນລຸໄດ້ໃນຫົວຂໍ້ກ່ຽວກັບ: ŽŸ¡œ‘ŠŒ ‰Ÿ”–ž’ÂÒÁ‘Ç‘ŽŸœž‰ÀŸ ປະເທດອັງກິດຈຸດເລີ່ມ ການປະຕິວັດອຸດສາຫະກໍາ n ການສະແຫວງຫາ ອານານິຄົມ Z ຄວາມໝັ້ນຄົງ ດ້ານການເມືອງ Y ຄວາມກ້າວໜ້າ ວິທະຍາສາດ n ການນໍາເອົາເຄື່ອງກົນຈັກປ່ຽນ ແທນແຮງງານຄົນ Y ຈຸດເລີ່ມໃນຂະແໜງການອຸດ ສາຫະກໍາຕໍ່າແຜ່ນ 6HisTG M6 CACIM.pdf 256HisTG M6 CACIM.pdf 25 7/31/2015 9:45:03 AM7/31/2015 9:45:03 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 26. 21 1. ການຂະຫຍາຍຕົວຂອງການປະຕິວັດອຸດສາຫະກໍາ 2. ຜົນສະທ້ອນຂອງການປະຕິວັດອຸດສາຫະກໍາ ນອກຈາກນີ້,ຄູອາດຈະໝູນໃຊ້ທຸກໆວິທີການສອນຕ່າງໆ, ກິດຈະກໍາຕ່າງໆທີ່ເຫັນວ່າ ເໝາະສົມ ເຂົ້າໃນການສອນບົດນີ້, ຂໍພຽງແຕ່ກິດຈະກໍາການຮຽນການສອນທີ່ຄູນໍາມາໃຊ້ນັ້ນຕ້ອງ ຮັບໃຊ້ຈຸດປະສົງຂອງບົດທີ່ກໍານົດໃຫ້ ແລະ ບັນລຸຫົວຂໍ້ເນື້ອໃນທີ່ຄວນສອນ. ກິດຈະກໍາທັງໝົດທີ່ ຄູເຮັດ ຫຼື ການປະດິດຄິດແຕ່ງຂຶ້ນມານັ້ນຕ້ອງແນ່ໃສ່ຮັບປະກັນທາງດ້ານແນວຄິດ, ການຮັບຮູ້ ແລະ ຄວາມສາມາດໂດຍເນັ້ນໃຫ້ນັກຮຽນມີການຄົ້ນຄິດ ແລະ ມີສ່ວນຮ່ວມໃນການຮຽນ-ການ ສອນຫຼາຍຂຶ້ນ. ໃນແຕ່ລະກິດຈະກໍານັ້ນ, ຄູອາດຈະໃຫ້ນັກຮຽນເປັນຜູ້ສະຫຼຸບໂດຍກົງ ຫຼື ຄູກັບນັກຮຽນ ຮ່ວມກັນສະຫຼຸບ ເພື່ອໃຫ້ບັນລຸເນື້ອໃນວິທະຍາສາດຂອງບົດ. 5. ‰Ÿ”ÒÁ‘ ¢¾ž –ž¡šÃ”—Æ” ຄູອາດນໍາໃຊ້ວິທີການວັດ ແລະ ປະເມີນຜົນຈາກຫຼາຍຮູບແບບ ຫຼື ວິທີການ ເຊັ່ນ: 5.1 ປະເມີນຜົນຈາກການສັງເກດ - ການຮ່ວມຮຽນໃນຫ້ອງ - ການຕັ້ງໃຈຟັງການອະທິບາຍ - ການມີສ່ວນຮ່ວມໃນກິດຈະກໍາ - ການອະພິປາຍ 5.2 ປະເມີນຜົນຈາກພາກປະຕິບັດ - ການຕອບຄໍາຖາມ - ການຂຽນບົດລາຍງານ - ການຈັດສະແດງ 5.3 ປະເມີນຜົນຈາກການກວດສອບ - ການສອບແບບປະລະໄນ - ການສອບແບບອັດຕະໄນ ’ÆқɟŒ: ແບບທົດສອບອັດຕະໄນ 1. ສາເຫດໃດແດ່ພາໃຫ້ການປະຕິວັດທຶນນິຍົມອັງກິດກໍາເນີດເກີດຂຶ້ນ? 6HisTG M6 CACIM.pdf 266HisTG M6 CACIM.pdf 26 7/31/2015 9:45:03 AM7/31/2015 9:45:03 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 27. 22 2. ຈົ່ງອະທິບາຍຄວາມແຕກຕ່າງຂອງອໍານາດລາຊາທິປະໄຕສົມບູນນາຍາສິດທິລາດກັບອໍານາດ ລາຊາທິປະໄຕພາຍໃຕ້ລັດຖະທໍາະນູນ. 3. ຈົ່ງອະທິບາຍການເປັນໄປຂອງການປະຕິວັດທຶນນິຍົມອັງກິດ 4.ຈົ່ງບອກຄວາມໝາຍທາງປະຫວັດສາດຂອງການປະຕິວັດທຶນນິຍົມອັງກິດ. 5. ການປະຕິວັດອຸດສາຫະກໍາແມ່ນຫຍັງ? ເກີດຂຶ້ນທໍາອິດໃນປີ ຄ.ສ ໃດ? ແມ່ນໃຜເປັນຜູ້ນໍາມາ ໃຊ້ທໍາອິດ? 6. ການປະຕິວັດອຸດສາຫະກໍາເກີດມາຈາກປັດໄຈໃດແດ່? 7. ຜົນສະທ້ອນຂອງການປະຕິວັດອຸດສາຫະກໍາສະແດງອອກແນວໃດ? 6HisTG M6 CACIM.pdf 276HisTG M6 CACIM.pdf 27 7/31/2015 9:45:03 AM7/31/2015 9:45:03 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 28. 23 •Æ‘¼Ã 2: ŽÆŒ‹ŸšŸ‘¡ÆŸ¡‰ž¾Ÿ‘›ÈÉŸ¡š½Â‰Ÿ ເວລາ:4 ຊົ່ວໂມງ 1. Ç‘–žŽÆŒ ເພື່ອໃຫ້ນັກຮຽນສາມາດ: - ບອກ ແລະ ອະທິບາຍໄດ້ກ່ຽວກັບສະພາບຂອງອານານິຄົມອັງກິດໃນອາເມຣິກາເໜືອ. - ວິເຄາະສາເຫດ ທີ່ພາໃຫ້ເກີດຄວາມຂັດແຍ່ງລະຫວ່າງອານານິຄົມກັບລັດຖະບານອັງກິດ. - ອະທິບາຍ ແລະ ສະຫຼຸບເຫດການເປັນໄປຂອງສົງຄາມກູ້ອິດສະຫຼະພາບຢູ່ອາເມຣິກາເໜືອ - ອະທິບາຍລະບອບຄວາມໝາຍປະຫວັດສາດຂອງການກູ້ອິດສະຫຼະພາບຢູ່ອາເມຣິກາ. 2. ¡”Åʤ”’ÆÊ”’À 1. ສະພາບທົ່ວໄປໃນທະວີບອາເມຣິກາເໜືອ 1.1 ສະພາບທາງດ້ານເສດຖະກິດ 1.2 ສະພາບທາງດ້ານສັງຄົມການເມືອງ 2. ການເກີດສົງຄາມເອກະລາດ 2.1 ສາເຫດການກໍາເນີດສົງຄາມ 2.2 ການເປັນໄປຂອງສົງຄາມ 2.3 ຜົນຂອງສົງຄາມ 3. ŽÅɉŸ”Ž” 3.1 ເອກະສານ - ປຶ້ມແບບຮຽນ ແລະ ຄູ່ມືຄູ ວິຊາ ປະຫວັດສາດຊັ້ນມັດທະຍົມສຶກສາ ປີທີ 6. - ປຶ້ມປະຫວັດສາດທົ່ວໄປ. - ເອກະສານຕ່າງໆທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບເນື້ອໃນ ແລະ ກິດຈະກໍາການຮຽນ-ການສອນໃນບົດນີ້. 3.2 ຕາຕະລາງ ແລະ ແຜນວາດ - ຕາຕະລາງສະແດງລໍາດັບເຫດການ 3.3 ຮູບພາບ ແລະ ແຜນທີ່ຕ່າງໆທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ 6HisTG M6 CACIM.pdf 286HisTG M6 CACIM.pdf 28 7/31/2015 9:45:03 AM7/31/2015 9:45:03 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 29. 24 - ແຜນທີ່ໂລກສະແດງເຖິງການຄົ້ນພົບແຜ່ນດິນໃໝ່ - ຮູບພາບຕ່າງໆເຊັ່ນ:ໂຄລົມບັດ, ອາເມຣິໂກ ເດີ ແວດສະປູຈິ, ຟີມວິດິໂອ, ຮູບເງົາ ທີ່ເວົ້າ ເຖິງການໄປຕັ້ງຖິ່ນຖານໃນອາເມຣິກາຂອງຄົນເອີຣົບ ແລະ ເວົ້າເຖິງການປະກາດກູ້ອິດສະຫຼະພາບ ເຊັ່ນ: ຟີມວິດິໂອ Colombus Day, Song of Molasses ທີ່ເວົ້າເຖິງການເກັບພາສີຂອງອານານິຄົມ. 4. ‰Â‘ž‰ÀŸ ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 1: ຄູເລົ່າກ່ຽວກັບປະຫວັດຄວາມເປັນມາຂອງທະວີບອາເມຣິກາໂດຍສັງເຂບ ນັບແຕ່ການ ຄົ້ນພົບທະວີບອາເມຣິກາໃນສະຕະວັດທີ XV ຈົນຮອດການເຂົ້າມາສູ່ດິນແດນທະວີບໃໝ່ຂອງ ພວກຜິວຂາວເອີຣົບ ພ້ອມກັບການຕັ້ງຄໍາຖາມປະກອບ. ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 2: ຄູສະແດງຮູບພາບ ແລະ ແຜນທີ່ປະກອບ ໂດຍສະເພາະຮູບພາບຂອງໂຄລົມບັດ, ອາອາ ເມຣິໂກເດີແວດສະປູຈິ, ຮູບພາບເຜົ່າພື້ນເມືອງຂອງທະວີບອາເມຣິກາ ແລະ ແຜນທີ່ທະວີບອາ ເມຣິກາ ໃຫ້ນັກຮຽນເບິ່ງປະກອບການອະທິບາຍ ແລະ ຕັ້ງຄໍາຖາມສົນທະນາເຈາະຈີ້ມກ່ຽວກັບ ຄວາມຮູ້ຂອງທະວີບອາເມຣິກາ ເຊັ່ນ: - ບຸກຄົນໃດທີ່ເປັນຜູ້ຄົ້ນພົບທະວີບອາເມຣິກາທໍາອິດ? - ແມ່ນໃຜເປັນຜູ້ຕັ້ງຊື່ວ່າ ທະວີບອາເມຣິກາ? - ດ້ວຍເຫດຜົນອັນໃດເຜົ່າພື້ນເມືອງທີ່ອາໄສຢູ່ທະວີບອາເມຣິກາຈຶ່ງໄດ້ຊື່ວ່າ ອິນເດຍແດງ? ຄູອາດຈະໃຊ້ຄໍາຖາມເຈາະຈີ້ມອື່ນໆອີກ ທີ່ຄູປະດິດສ້າງເອົາເອງເພື່ອເຈາະຈີ້ມເພີ່ມເຕີມ ຫຼື ວ່າຄູອາດຈະນໍາເຂົ້າສູ່ບົດຮຽນດ້ວຍວິທີການອື່ນໆອີກທີ່ເຫັນວ່າເໝາະສົມ. ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 3: ຄູໃຊ້ແຜນທີ່ທະວີບອາເມຣິກາເໜືອປະກອບການອະທິບາຍຊັກຖາມ ໂດຍໃຫ້ນັກຮຽນເປັນ ຜູ້ວິເຄາະສະຫຼຸບໃຫ້ເຫັນໄດ້ເຖິງສະພາບອານານິຄົມອັງກິດໃນອາເມຣິກາເໜືອໃນແຕ່ລະດ້ານ ເຊັ່ນ: - ດ້ານເສດຖະກິດ, ດ້ານສັງຄົມ ແລະ ດ້ານການເມືອງ. ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 4: ໃຫ້ນັກຮຽນອ່ານປຶ້ມແບບຮຽນ ວິຊາ ປະຫວັດສາດມັດທະຍົມສຶກສາ ປີທີ 6 ໃນຫົວຂໍ້ສົງ ຄາມຍາດເອົາເອກະລາດຢູ່ອາເມຣິກາ ແລ້ວໃຫ້ນັກຮຽນຮ່ວມກັນວິເຄາະມູນເຫດສໍາຄັນ ໂດຍໃຫ້ 6HisTG M6 CACIM.pdf 296HisTG M6 CACIM.pdf 29 7/31/2015 9:45:03 AM7/31/2015 9:45:03 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 30. 25 ນັກຮຽນອະພິປາຍເປັນກຸ່ມ, ບຸກຄົນ ໃນຫົວຂໍ້ທີ່ຄູກໍານົດໃຫ້ຄື: - ສາເຫດ ແລະ ເຫດຜົນອັນໃດລັດຖະບານອັງກິດ ຈຶ່ງຂຶ້ນພາສີອາກອນສູງ ໃນຫຼາຍປະ ເພດຈາກຊາວອານານິຄົມຢູ່ອາເມຣິກາເໜືອ? - ມູນເຫດອັນໃດແດ່ທີ່ພາໃຫ້ສົງຄາມກູ້ອິດສະຫຼະພາບກໍາເນີດຂຶ້ນ? ຫຼັງຈາກນັ້ນ, ຄູ ແລະ ນັກຮຽນຮ່ວມກັນສະຫຼຸບເພື່ອໃຫ້ບັນລຸຕາມຈຸດປະສົງ. ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 5: ຄູໃຊ້ການບັນຍາຍອະທິບາຍປະກອບການສົນທະນາຊັກຖາມ ກ່ຽວກັບການດໍາເນີນການ ຫຼື ການເປັນໄປຂອງສົງຄາມກູ້ອິດສະຫຼະພາບໃນອາເມຣິກາເໜືອ. ຈາກນັ້ນ, ໃຫ້ນັກຮຽນສະຫຼຸບ ເຮັດເປັນບົດລາຍງານ ແລະ ອະທິບາຍໜ້າຫ້ອງຮຽນເພື່ອເປັນການທວນຄືນເນື້ອໃນການເປັນໄປ ຂອງສົງຄາມ. ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 6: ນັກຮຽນຮ່ວມກັນອະທິບາຍຄວາມໝາຍປະຫວັດສາດ ຂອງສົງຄາມຍາດເອົາເອກະລາດ ຢູ່ອາເມຣິກາ ໂດຍມີການຕັ້ງຄໍາຖາມເຈາະຈີ້ມຈາກຄູ. ຄູມອບກິດຈະກໍາໃຫ້ນັກຮຽນເຮັດແຜນພູມສະແດງການເກັບພາສີອາກອນປະເພດຕ່າງໆ ຈາກຊາວອານານິຄົມຂອງລັດຖະບານອັງກິດ ຫຼື ຈັດກິດຈະກໍາການສະແດງບົດບາດສົມມຸດ ໂດຍ ໃຫ້ນັກຮຽນຈໍາລອງການຈັດການປະຊຸມສະພາແຫ່ງທະວີບ “The Continental Congress ເປີດ ການອະພິປາຍສາເຫດຂອງຄວາມບໍ່ພໍໃຈຕໍ່ການປົກຄອງຂອງລັດຖະບານອັງກິດ ແລະ ການຕົກ ລົງໃຈຮ່ວມມືກັນຂອງຊາວອານິຄົມອາເມຣິກາເພື່ອການປະກາດເອກະລາດ”. ໃນບັນດາກິດຈະກໍາຕ່າງໆທີ່ກ່າວມານັ້ນ, ຄູອາດຈະໃຫ້ນັກຮຽນເປັນຜູ້ສະຫຼຸບໂດຍກົງ ຫຼື ຄູກັບນັກຮຽນຮ່ວມກັນສະຫຼຸບເພື່ອບັນລຸໃຫ້ໄດ້ເນື້ອໃນວິທະຍາສາດຂອງບົດ. 5. ‰Ÿ”ÒÁ‘¢¾ž–ž¡šÃ”—Æ” ຄູອາດຈະໃຊ້ວິທີການວັດ ແລະ ປະເມີນຜົນຈາກຫຼາຍຮູບແບບ ຫຼື ວິທີການ ເຊັ່ນ: 5.1 ປະເມີນຜົນຈາກການສັງເກດ - ການຮ່ວມຮຽນໃນຫ້ອງ - ການຕັ້ງໃຈຟັງການອະທິບາຍ - ການມີສ່ວນຮ່ວມໃນກິດຈະກໍາ 6HisTG M6 CACIM.pdf 306HisTG M6 CACIM.pdf 30 7/31/2015 9:45:03 AM7/31/2015 9:45:03 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 31. 26 5.2 ປະເມີນຜົນຈາກພາກປະຕິບັດ - ການຕອບຄໍາຖາມ -ການຂຽນບົດລາຍງານ 5.3 ປະເມີນຜົນຈາກການກວດສອບ - ການສອບແບບປະລະໄນ - ການສອບແບບອັດຕະໄນ ¡”Åʤ”¡˜ÃÉš¡’Ú ¼ÃÉšŸŠŒ‹ÀŸÒÉŸ “”¡‘¢‘Œ” ¤”¼žÒÕŸ¡š½Â‰Ÿ ດິນແດນທະວີບອາເມຣິກາເປັນດິນແດນໜຶ່ງທີ່ມີຄົນອາໄສຢູ່ມາແຕ່ດົນນານ ແລະ ເປັນ ດິນແດນທີ່ມີຄວາມສີວິໄລມາແຕ່ບູຮານນະການ ໂດຍສະເພາະຄວາມສີວິໄລຂອງຊົນເຜົ່າມາຍາ (Mayas), ອາສະແຕັກ (Azteques) ແລະ ເຜົ່າອິນຄາ (Incas)… ຄວາມສີວິໄລບູຮານດັ່ງກ່າວນີ້ ໄດ້ຢັ່ງຢາຍຢູ່ທົ່ວໄປໃນບໍລິເວນດິນແດນຂອງປະເທດຕ່າງໆໃນອາເມຣິກາປັດຈຸບັນ ເຊັ່ນ: - ຄວາມສີວິໄລມາຢາ ແມ່ນຂະຫຍາຍຕົວຢູ່ບໍລິເວນດິນແດນປະເທດເມັກຊິກໂກ ຈົນມາ ຮອດສະຕະວັດທີ IX ອານາຈັກຂອງພວກ Mayas ໄດ້ເຊື່ອມສະຫຼາຍໄປ ແລະ ກໍບໍ່ມີຫຼັກຖານໃດ ທີ່ແນ່ ນອນກ່າວອ້າງເຖິງການເຊື່ອມສະຫຼາຍຂອງຄວາມສີວິໄລມາຢາ. - ຄວາມສີວິໄລຂອງເຜົ່າອາສະແຕັກ ມີອານາຈັກຢູ່ກາງປະເທດເມັກຊິກໂກ. ຄວາມ ສີວິໄລດັ່ງກ່າວນີ້ໄດ້ເຊື່ອມສະຫຼາຍລົງ ພາຍຫຼັງການເຂົ້າແຊກແຊງຂອງພວກລ່າເມືອງຂຶ້ນແອັດ ສະປາຍໃນສະຕະວັດທີ 16. - ຄວາມສີວິໄລເຜົ່າອິນຄາ ມີອານາຈັກຢູ່ທາງອາເມຣິກາໃຕ້ບໍລິເວນປະເທດໂກລົມປີ (Colombie), ເອກາເຕີ (Equateur), ເປຣູ (Perou), ໂບລີວີ (Bolivie). ຄວາມສີວິໄລດັ່ງກ່າວນີ້ໄດ້ ສູນສິ້ນລົງພາຍຫຼັງພວກແອັດສະປາຍເຂົ້າຄອບຄອງ. ບັນດາຊົນເຜົ່າພື້ນເມືອງ ທີ່ມາອາໄສຢູ່ໃນດິນແດນທະວີບອາເມຣິການີ້ເປັນພວກທີ່ມີຜິວ ພັນເປັນສີແດງ. ດັ່ງນັ້ນ, ເພິ່ນຈຶ່ງເອີ້ນກຸ່ມຊົນນີ້ວ່າ: “ພວກຜິວແດງ ຫຼື ໜັງແດງ”. ນັກວິທະຍາສາດ ຫຼາຍທ່ານໄດ້ໃຫ້ຄໍາເຫັນວ່າ: ກົກເງົ້າຂອງຄົນຜິວແດງແມ່ນມີຕົ້ນກໍາເນີດຢູ່ທະວີບອາຊີ. ເມື່ອປະ ມານ 3-4 ພັນປີ ກ່ອນໜ້ານີ້ ກຸ່ມຄົນຜິວແດງດັ່ງກ່າວໄດ້ພາກັນອົບພະຍົບຂ້າມໄປອາໄສຢູ່ທະວີບ ອາເມຣິກາ ທາງພາກຕາເວັນອອກສຽງເໜືອຂອງປະເທດຣັດເຊຍໂດຍຜ່ານຊ່ອງແຄບເບຣິງ ເຊິ່ງ 6HisTG M6 CACIM.pdf 316HisTG M6 CACIM.pdf 31 7/31/2015 9:45:03 AM7/31/2015 9:45:03 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 32. 27 ເວລານັ້ນຊ່ອງແຄບທາງທະເລເບຣິງ (Bering) ຍັງເປັນນໍ້າກ້າມຕິດຈອດກັນກັບດິນແດນອາລາ ສະກາໃນທະວີບອາເມຣິກາ(ດິນແດນອາລາສະການີ້ເມື່ອກ່ອນເປັນຂອງຣັດເຊຍ)ຢູ່. ດັ່ງນັ້ນ, ຄົນ ອາຊີຜິວແດງຈຶ່ງສາມາດຂ້າມໄປຢູ່ທະວີບອາເມຣິກາໄດ້. ເຫດຜົນນີ້, ຈາກການພິສູດຊາກໂຄງກະ ດູກຂອງຄົນ ແລະ ສັດຢູ່ອາເມຣິກາ ເຊິ່ງມີອາຍຸ 30 ພັນປີລົງມາ ມີລັກສະນະຮູບຮ່າງຄ້າຍຄືກັບ ຄົນມົງໂກນ ແລະ ສັດຕ່າງໆໃນທະວີບອາຊີ. ດ້ວຍເຫດນັ້ນ, ເພິ່ນຈຶ່ງສະຫຼຸບວ່າ ຄົນຜິວແດງແມ່ນ ຄົນອາຊີທີ່ເຂົ້າໄປດໍາລົງຊີວິດຢູ່ໃນດິນແດນແຖບອາລາສະກາ (Alaska) ຈາກນັ້ນ, ພວກເຂົາເຈົ້າ ຈຶ່ງຄ່ອຍໆພາກັນເຄື່ອນລົງໄປທາງທິດໃຕ້ ຈົນຮອດພາກໃຕ້ສຸດເມື່ອປະມານ 1800 ປີ ກ່ອນ ຄ.ສ. ກຸ່ມຄົນຜິວແດງນີ້, ປັດຈຸບັນມີຊື່ຮຽກເອີ້ນວ່າ “ອິນເດຍແດງ” ຊຶ່ງເອີ້ນຕາມການຮຽກເອີ້ນ ແລະ ຄວາມເຂົ້າໃຈຂອງໂຄລົມບັດ ເຊິ່ງເປັນຜູ້ທໍາອິດທີ່ເດີນທາງມາພົບ ຫຼັງຈາກແຜນການເດີນ ທາງໄປພາກຕາເວັນອອກ ແຕ່ກັບເດີນທາງມຸ້ງໜ້າໄປທາງທິດຕາເວັນຕົກສໍາເລັດຕາມທິດສະດີ ໜ່ວຍໂລກກົມວ່າ “ຈະເດີນທາງໄປທາງທິດໃດກໍຕາມ ມັນກໍຈະຮອດບ່ອນເກົ່າ” ເຊິ່ງໝາຍຄວາມ ວ່າ “ລາວຈະເດີນທາງໄປທາງທິດຕາເວັນຕົກກໍຈະເຖິງປະເທດອິນເດຍຄືກັນ”. ການເດີນທາງໄປ ອິນເດຍຂອງໂຄລົມບັດເລີ່ມຂຶ້ນໃນ ປີ ຄ.ສ 1492 ໂດຍມຸ່ງໜ້າໄປທາງທິດຕາເວັນຕົກຂ້າມມະຫາ ສະມຸດອັດລັງຕິກ ຈົນຮອດປີ ຄ.ສ 1493 ລາວໄດ້ພົບແຜ່ນດິນຕອນໜຶ່ງ (ທະວີບອາເມຣິກາ ປັດຈຸບັນ) ແລະ ເຫັນຊາວພື້ນເມືອງໃນແຖບນີ້ມີຮູບຮ່າງລັກສະນະຄ້າຍຄືກັບຄົນອິນເດຍ, ລາວ ຈຶ່ງເອີ້ນຄົນພວກນີ້ວ່າ “ອິນເດຍແດງ”. ຕາມຄວາມເຂົ້າໃຈຂອງລາວວ່າດິນແດນແຫ່ງນີ້ແມ່ນພາກ ຕາເວັນຕົກຂອງອິນເດຍ. ¼ÃÉšŸŠŒÅɼžÒÕŸ¡š½Â‰Ÿ ທະວີບອະເມຣິກາ ເປັນທະວີບໜຶ່ງທີ່ຖືກຄົ້ນພົບມາແຕ່ດົນນານແລ້ວ ຕັ້ງແຕ່ສະໄໝການ ເດີນທາງຂອງໂຄລົມບັດ ແລະ ໄດ້ເອີ້ນຊື່ດິນແດນແຫ່ງນີ້ວ່າປະເທດອິນເດຍ.ຈົນມາຮອດສະໄໝ ການເດີນທາງຂອງ ອາເມຣິໂກ ເດີ ແວັດສະປູເຈີ (Americo de vespuci) ທີ່ເດີນທາງໄປຕາມທິດ ຂອງໂກລົມບັດ ແລະ ເດີນເລາະລຽບໄປຕາມແຄມຝັ່ງທະເລທາງພາກຕາເວັນອອກຂອງອາເມຣິ ກາລາຕິນ ເຊິ່ງເປັນຈຸດດຽວກັນທີ່ຂະບວນເດີນທາງຂອງໂຄລົມບັດ ເດີນທາງໄປມາໃນຫຼາຍຄັ້ງ; ແຕ່ ອາເມຣິໂກ ເດິ ແວັດສະປູຈີ ພັດຢັ້ງຢືນວ່າ “ດິນແດນແຫ່ງນີ້ບໍ່ແມ່ນປະເທດອິນເດຍ, ມັນແມ່ນ ທະວີບ ຫຼື ແຜ່ນດິນໃໝ່”. ຕໍ່ມານັກພູມສາດຊາວເຢຍລະມັນທີ່ເດີນທາງໄປຍັງດິນແດນທະວີບໃໝ່ ນີ້ຈຶ່ງເອີ້ນຊື່ດິນແດນໃໝ່ນີ້ວ່າ: ທະວີບອາເມຣິກາ ຕາມຊື່ຂອງ ອາເມຣິໂກ ເດິ ແວັດສະປູຈີ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 326HisTG M6 CACIM.pdf 32 7/31/2015 9:45:03 AM7/31/2015 9:45:03 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 33. 28 ‹Æ”—ÂÒŠŸÒ¤”¼žÒÕž¡š½Â‰Ÿ ກຸ່ມຄົນຜິວຂາວທີ່ດໍາລົງຊີວິດ ແລະ ມີເຊື້ອສາຍສືບຕໍ່ກັນມາຮອດປັດຈຸບັນນີ້ຢູ່ໃນທະວີບ ອາເມຣິກາແມ່ນກຸ່ມຄົນທີ່ເຄື່ອນຍ້າຍໄປຈາກທະວີບເອີຣົບ.ສາເຫດການອົບພະຍົບຂອງຄົນເອີ ຣົບໄປຕັ້ງຖິ່ນຖານໃນໂລກໃໝ່ຄື: ຄວາມຈະເລີນກ້າວໜ້າທາງວິທະຍາການຂອງຄົນເອີຣົບ ນັບ ແຕ່ໄດ້ມີການຟື້ນຟູສິລະປະວິທະຍາການ (Renaissance) ໂດຍຫັນໄປສຶກສາວັດທະນາທໍາຂອງ ກະເຣັກ, ໂຣແມັງ ເຮັດໃຫ້ເກີດພັດທະນາການທາງດ້ານຄວາມຮູ້, ຄວາມຄິດ ແລະວິຊາການໃໝ່ໆ ຂຶ້ນ ໂດຍສະເພາະຢ່າງຍິ່ງຄວາມຮູ້ກ່ຽວກັບແຜນທີ່, ການປະດິດເຂັມທິດທີ່ເປັນຜົນເຮັດໃຫ້ມີການ ເດີນທາງເພື່ອສໍາຫຼວດດິນແດນ ແລະ ສະແຫວງຫາເສັ້ນທາງເດີນເຮືອໃໝ່ໆອັນນໍາໄປສູ່ການຄົ້ນ ພົບໂລກໃໝ່ຄືທະວີບອາເມຣິກາ. ອີກປະການໜຶ່ງກໍເນື່ອງມາຈາກສະພາບຂອງສັງຄົມເອີຣົບໃນ ສະຕະວັດທີ XV-XVI ບໍ່ມີຄວາມສະຫງົບ ອັນໄດ້ສ້າງຄວາມທຸກຍາກລໍາບາກໃຫ້ແກ່ປະຊາຊົນ ທົ່ວໄປຢ່າງຫຼວງຫຼາຍເຮັດໃຫ້ຄວາມບໍ່ສະເໝີພາບ ແລະ ອິດສະຫຼະເສລີຂອງຄົນບໍ່ເທົ່າທຽມກັນ ເປັນສາເຫດໃຫ້ຄົນເອີຣົບຈໍານວນໜຶ່ງ ເກີດຄວາມບໍ່ພໍໃຈຕໍ່ສະພາບຊີວິດການເປັນຢູ່ໃນໂລກເກົ່າ ສົມທົບກັບການຮັກຄວາມພະຈົນໄພ ແລະ ມັກເປັນອິດສະຫຼະຈຶ່ງໄດ້ພາກັນເດີນທາງສ່ຽງໄພໄປ ຍັງດິນແດນທະວີບໃໝ່ ເຊິ່ງຕໍ່ມາກຸ່ມຄົນດັ່ງກ່າວໄດ້ກາຍເປັນບັນພະບຸລຸດຂອງຊາວອາເມຣິກາໃນ ປັດຈຸ ບັນທີ່ປະກອບມີຫຼາຍເຊື້ອຊາດ, ສາສະໜາ, ພາສາ ແລະ ວັດທະນະທໍາ. ກຸ່ມຄົນເອີຣົບທີ່ເດີນທາງມາສູ່ທະວີບໃໝ່ທໍາອິດຊື່ວ່າ: ພວກ separeatistsທີ່ອອກເດີນ ທາງມາຈາກອັງກິດໃນວັນທີ 15 ສິງຫາ ປີ ຄ.ສ 1620 ຈໍານວນ 102 ຄົນ ໂດຍອາໄສເຮືອເມຟຣາວ ເວີ (Mayflower) ທີ່ເມືອງເຊົາແທມຕັນ (Southtampton) ໃຕ້ການນໍາພາຂອງ ວິນລຽມ ບຣິວສະ ເຕີ (William Brewster) ເດີນທາງມາຮອດແຫຼມຄອດ (Cap cod) ລັດແມັດຊາຊູແຊັດ ໃນວັນທີ 16 ພະຈິກ ປີ ຄ.ສ 1620 ແລະ ໄດ້ຕົກລົງເອົາເມືອງ ພຣີມັດ (Plymouth) ເປັນບ່ອນຕັ້ງຖິ່ນຖານ ເພາະເປັນບ່ອນປູກຝັງດີ, ມີທ່າຈອດເຮືອດີ, ມີປ່າໄມ້ ແລະ ພູເຂົາເປັນເສັ້ນພົມແດນທໍາມະຊາດ ເພື່ອປ້ອງກັນລົມ ແລະ ອັນຕະລາຍຕ່າງໆ. ກຸ່ມຄົນນີ້ໄດ້ຮັບການຕ້ອນຮັບຈາກຊາວພື້ນເມືອງອິນ ເດຍແດງເຜົ່າ Pawtucket. ຈາກນັ້ນມາ, ກຸ່ມຄົນນີ້ກໍໄດ້ຈັດຕັ້ງອານານິຄົມຂອງຕົນຂຶ້ນ ແລະ ເສຍ ຊ່ວຍໃຫ້ລັດຖະບານອັງກິດເປັນປະຈໍາ. ຈົນຮອດ ປີ ຄ.ສ 1691 ອັງກິດໄດ້ສົ່ງບໍລິສັດແມັດຊາຊູ ແຊັດເຂົ້າມາມີອໍານາດຄວບຄຸມດິນແດນອາເມຣິກາເໜືອເຮັດໃຫ້ອານານິຄົມ ພຣິມັດ ຕົກເປັນ ອານານິຄົມຂອງອັງກິດ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 336HisTG M6 CACIM.pdf 33 7/31/2015 9:45:03 AM7/31/2015 9:45:03 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 34. 29 •Æ‘¼Ã 3: ‰Ÿ”–ž’ÂÒÁ‘¼Ä””ÂƚѽÁÉŒ ເວລາ:2 ຊົ່ວໂມງ 1. Ç‘–žŽÆŒ ເພື່ອໃຫ້ນັກຮຽນສາມາດ: - ອະທິບາຍສະພາບການຂອງປະເທດຝຣັ່ງກ່ອນການປະຕິວັດໃນແຕ່ລະດ້ານ. - ບອກ ແລະ ອະທິບາຍສາເຫດທີ່ພາໃຫ້ເກີດການປະຕິວັດທຶນນິຍົມຝຣັ່ງ. - ອະທິບາຍໄດ້ກ່ຽວກັບການເປັນໄປຂອງການປະຕິວັດທຶນນິຍົມ. - ສະຫຼຸບ ແລະ ອະທິບາຍຄວາມໝາຍປະຫວັດສາດຂອງການປະຕິວັດທຶນນິຍົມ. 2. ¡”Åʤ”’ÆÊ”’À 1. ສະພາບຝຣັ່ງກ່ອນການປະຕິວັດ 1.1 ສະພາບທາງດ້ານເສດຖະກິດ 1.2 ສະພາບທາງດ້ານສັງຄົມ 1.3 ສະພາບທາງດ້ານການເມືອງ 2. ການດໍາເນີນປະຕິວັດ 2.1 ສາເຫດຂອງການປະຕິວັດ 2.2 ການຜັນແປຂອງການປະຕິວັດ 3. ຄວາມໝາຍການປະຕິວັດ 3. ŽÅɉŸ”Ž” 3.1 ເອກະສານ - ປຶ້ມແບບຮຽນ ແລະ ຄູ່ມືຄູ ວິຊາປະຫວັດສາດຊັ້ນມັດທະຍົມສຶກສາ ປີທີ 6 - ປຶ້ມປະຫວັດສາດທົ່ວໄປ - ເອກະສານຕ່າງໆທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບເນື້ອໃນ ແລະ ກິດຈະກໍາ ການຮຽນ-ການສອນໃນບົດນີ້ 3.2 ຕາຕະລາງ ແລະ ແຜນວາດ - ຕາຕະລາງສະແດງລໍາດັບເຫດການ 6HisTG M6 CACIM.pdf 346HisTG M6 CACIM.pdf 34 7/31/2015 9:45:03 AM7/31/2015 9:45:03 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 35. 30 - ແຜນວາດສະແດງ 3.3 ຮູບພາບຕ່າງໆທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ 4.‰Â‘ž‰ÀŸ ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 1: ຄູອາດຈະນໍາເຂົ້າສູ່ບົດຮຽນ ດ້ວຍການເຮັດກິດຈະກໍາໃດໜຶ່ງ ຫຼື ການໃຊ້ຄໍາຖາມສົນທະ ນາກັບນັກຮຽນກ່ຽວກັບບັນຫາຕ່າງໆທີ່ກ່ຽວກັບການປະຕິວັດທຶນນິຍົມຂອງຝຣັ່ງ ເຊັ່ນ: - ນັກຮຽນຄິດວ່າ ການປະຕິວັດທຶນນິຍົມອັງກິດສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ກັບການປະຕິວັດທຶນນິຍົມ ຝຣັ່ງ ຫຼື ບໍ? ເພາະເຫດໃດ ? ຄູອາດຈະໃຫ້ນັກຮຽນເລົ່າເລື່ອງກ່ຽວກັບຄວາມເປັນມາຂອງຊາດຝຣັ່ງ ຫຼື ສິ່ງທີ່ຄວນຮູ້ກ່ຽວ ກັບຝຣັ່ງຕາມຄວາມສໍານຶກຂອງເຂົາເຈົ້າ ໂດຍມີການຕັ້ງຄໍາຖາມເຈາະຈີ້ມຈາກຄູ ເພື່ອເປັນການ ນໍາເຂົ້າສູ່ບົດຮຽນ ຫຼື ຄູອາດຈະໃຊ້ເຕັກນິກວິທີການອື່ນໆອີກທີ່ຄູປະດິດສ້າງຂຶ້ນເອງ ເພື່ອນໍາເຂົ້າ ສູ່ບົດຮຽນຕາມທີ່ເຫັນວ່າເໝາະສົມ ແລະ ສອດຄ່ອງ. ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 2: ຄູແບ່ງນັກຮຽນອອກເປັນສາມກຸ່ມ ເພື່ອຮ່ວມກັນສຶກສາແລ້ວສະຫຼຸບໃຫ້ເຫັນໄດ້ຫົວຂໍ້ກ່ຽວ ກັບສະພາບຂອງປະເທດຝຣັ່ງກ່ອນການປະຕິວັດ ປີ ຄ.ສ 1789 ໃນແຕ່ລະດ້ານເຊັ່ນ: - ດ້ານເສດຖະກິດ - ດ້ານການເມືອງ - ດ້ານສັງຄົມ ຫຼັງຈາກນັ້ນ, ໃຫ້ນັກຮຽນຂຶ້ນມາອະພິປາຍໜ້າຊັ້ນຮຽນໂດຍມີການຊັກຖາມເຈາະຈີ້ມຈາກ ຄູ ເພື່ອສະຫຼຸບໃຫ້ເຫັນໄດ້ບັນຫາທີ່ສໍາຄັນໃນແຕ່ລະດ້ານ. ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 3: ຄູໃຫ້ນັກຮຽນອ່ານປຶ້ມແບບຮຽນປະຫວັດສາດ ໃນຫົວຂໍ້ “ການປະຕິວັດທຶນນິຍົມຝຣັ່ງ” ແລ້ວຄູຕັ້ງຄໍາຖາມເຈາະຈີ້ມສົນທະນາແບບຕໍ່ເນື່ອງກ່ຽວກັບ “ສາເຫດທີ່ພາໃຫ້ການປະຕິວັດທຶນນິ ຍົມຝຣັ່ງເກີດຂຶ້ນ” ເຊັ່ນ: - ການປະຕິວັດທຶນນິຍົມຝຣັ່ງເກີດຂຶ້ນມາຈາກສາເຫດໃດແດ່ ? 6HisTG M6 CACIM.pdf 356HisTG M6 CACIM.pdf 35 7/31/2015 9:45:03 AM7/31/2015 9:45:03 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 36. 31 - ເປັນຫຍັງຈຶ່ງເວົ້າວ່າ ວິກິດການທາງດ້ານການເງິນສົ່ງຜົນໃຫ້ເກີດການປະຕິວັດທຶນນິ ຍົມໃນຝຣັ່ງ? - ກະແສແນວຄວາມຄິດ “ປັດຊະຍາແສງສະຫວ່າງ” ມີຄວາມກ່ຽວພັນແນວໃດກັບການ ປະ ຕິວັດທຶນນິຍົມໃນຝຣັ່ງ? ຈາກນັ້ນ, ຄູ ກັບນັກຮຽນຮ່ວມກັນສະຫຼຸບເນື້ອໃນກ່ຽວກັບສາເຫດທີ່ພາໃຫ້ເກີດການປະຕິ ວັດທຶນນິຍົມຝຣັ່ງ. ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 4: ຄູໃຊ້ Concept Mapping ປະກອບການອະທິບາຍ ແລະ ຕັ້ງຄໍາຖາມສົນທະນາເຈາະຈີ້ມ ກັບນັກຮຽນກ່ຽວກັບການດໍາເນີນການປະຕິວັດທຶນນິຍົມຝຣັ່ງ. ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 5: ຄູໃຫ້ນັກຮຽນຮ່ວມກັນສະຫຼຸບ ແລະ ອະທິບາຍໃຫ້ເຫັນໄດ້ເຖິງຄວາມໝາຍຂອງການປະ ຕິວັດທຶນນິຍົມຝຣັ່ງ ແລ້ວນໍາມາປຽບທຽບກັບການປະຕິວັດອັງກິດ ເພື່ອຊອກຫາໃຫ້ໄດ້ເຖິງຄວາມ ສໍາຄັນຂອງການປະຕິວັດທຶນນິຍົມຝຣັ່ງ. ‰Ÿ”–žÇšŽž˜Ÿ: 1. ຜູ້ເຂົ້າຮ່ວມປະຊຸມ 2. ຈຸດປະສົງກອງປະ ຊຸມ ‰Ÿ”–žÇš¢œÉŒŸ‘ 1. ຜູ້ເຂົ້າຮ່ວມປະຊຸມ 2. ເນື້ອໃນການປະຊຸມ 3. ຜົນການປະຊຸມ ‰Ÿ”–ž¼ž X ເຈົ້າຊີວິດ Y ສາມັນຊົນ+ຊັ້ນຄົນ ທີ 3 ¡œ‘‰Ÿ” 12 ‰À¾ž‰Æ‘ 1789 - ປິດສະພາ - ປາບຂະບວນການປະຕິວັດ ¡œ‘‰Ÿ” 13 ‰À¾ž‰Æ‘ 1789 - ສ້າງກອງທະຫານຮັກສາການ - ຍຶດຄ້າຍທະຫານເອົາອາວຸດ ‰Ÿ”¡–Á”¥–ŠŒ‰Ÿ”–ž’ÂÒÁ‘ 12 ‰À¾ž‰Æ‘ 1789 ເຫດການ 14 ກໍລະກົດ 1789 6HisTG M6 CACIM.pdf 366HisTG M6 CACIM.pdf 36 7/31/2015 9:45:04 AM7/31/2015 9:45:04 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 37. 32 ຄູອາດຈະໝູນໃຊ້ທຸກວິທີການສອນຕ່າງໆທີ່ເຫັນວ່າເໝາະສົມເຂົ້າໃນການສອນບົດນີ້, ຂໍ ພຽງແຕ່ກິດຈະກໍາການຮຽນ-ການສອນທີ່ຄູນໍາມາໃຊ້ນັ້ນຕ້ອງຮັບໃຊ້ຈຸດປະສົງທີ່ຄູກໍານົດໄວ້ ແລະ ບັນລຸເນື້ອໃນຂໍ້ທີ່ຄວນສອນ.ທັງໝົດກິດຈະກໍາການຮຽນ-ການສອນ ຕ້ອງແນໃສ່ການຮັບປະກັນ ລັກສະນະທາງດ້ານແນວຄິດ, ຄວາມຮູ້ ແລະ ຄວາມສາມາດ ໂດຍເນັ້ນໜັກໃຫ້ນັກຮຽນເປັນເຈົ້າ ການໃນການຄົ້ນຄິດ ແລະ ມີສ່ວນຮ່ວມໃນການຮຽນການສອນຫຼາຍຂຶ້ນ. ຄູອາດຈະໃຫ້ນັກຮຽນເປັນຜູ້ສະຫຼຸບໂດຍກົງ ຫຼື ຄູກັບນັກສຶກສາຮ່ວມກັນສະຫຼຸບ ເພື່ອໃຫ້ ບັນລຸເນື້ອໃນວິທະຍາສາດຂອງບົດ. ເພື່ອຮັບປະກັນເນື້ອໃນໃຫ້ເລິກເຊິ່ງ ຄູອາດຈະແນະນໍາໃຫ້ເຂົາເຈົ້າໄປຄົ້ນຄວ້າເພີ່ມເຕີມ, ມອບກິດຈະກໍາໃດໜຶ່ງໃຫ້ເຮັດ ຫຼື ມອບກິດຈະກໍາເຝິກຫັດໃນບົດຕໍ່ໄປເພື່ອເປັນການກະກຽມເຂົ້າ ສູ່ບົດຮຽນໃໝ່. 5. ‰Ÿ”ÒÁ‘¢¾ž–ž¡šÃ”—Æ” ຄູອາດນໍາໃຊ້ວິທີການວັດ ແລະ ປະເມີນຜົນຈາກຫຼາຍຮູບແບບ ຫຼື ວິທີການ ເຊັ່ນ: 5.1 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰‰Ÿ”ŽÁŒ¡‰‘ - ການຮ່ວມຮຽນໃນຫ້ອງ - ການຕັ້ງໃຈຟັງການອະທິບາຍ - ການມີສ່ວນຮ່ວມໃນກິດຈະກໍາ - ການອະພິປາຍ 5.2 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰˜Ÿ‰–ž’•Á‘ - ການຕອບຄໍາຖາມ - ການຂຽນບົດລາຍງານ - ການຈັດສະແດງ - ການລົງພາກສະໜາມ 5.3 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰‰Ÿ”‰Ò‘Ž• - ການສອບແບບປະລະໄນ - ການສອບແບບອັດຕະໄນ 6HisTG M6 CACIM.pdf 376HisTG M6 CACIM.pdf 37 7/31/2015 9:45:04 AM7/31/2015 9:45:04 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 38. 33 ˜Ÿ‰¼Ã II: Žž˜Ÿ•‰Ÿ”ŠŒ£¾‰¤”Žž’žÒÁ‘¼ÃXVIII-XIX •Æ‘¼Ã 4: ¾Á‘¼Â¼Ä””ÂÆš, Á‰‰ž˜Á‘”ÂÆš¤”¡Ã½Æ• ¢¾ž Ÿ¡š½Â‰Ÿ ເວລາ: 4 ຊົ່ວໂມງ 1. Ç‘–žŽÆŒ ເພື່ອໃຫ້ນັກຮຽນສາມາດ: 1.1 ບອກ ແລະ ອະທິບາຍສະພາບການຂະຫຍາຍຕົວຂອງລັດທິທຶນນິຍົມໃນໂລກ. 1.2 ບອກ ແລະ ອະທິບາຍໄດ້ກ່ຽວຄວາມໝາຍ ແລະ ສາເຫດຂອງການກາຍເປັນຈັກກະພັດ 1.3 ບອກ ແລະ ອະທິບາຍໄດ້ເຖິງການຂະຫຍາຍຕົວຂອງຈັກກະພັດນິຍົມໃນເອີຣົບ ແລະ ອາ ເມຣິກາ 2. ¡”Åʤ”’ÆÊ”’À 1. ‰Ÿ”ŠžœŸ’ÆÒŠŒ¾Á‘¼Â¼Ä””ÂÆš 1.1 ການປະຕິວັດອຸດສາຫະກໍາອັງກິດ 1.2 ການຂະຫຍາຍຕົວຂອງການປະຕິວັດອຸດສາຫະກໍາ 2. ‰Ÿ”‰Ÿ¡–Á”Á‰‰ž˜Á‘”ÂÆš 2.1 ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມເປັນມາຂອງຈັກກະພັດ 2.2 ສາເຫດການກາຍເປັນຈັກກະພັດ 3. ‰Ÿ”ŠžœŸ’ÆÒŠŒÁ‰‰ž˜Á‘ 3.1 ຈັກກະພັດ ເຢຍລະມັນ 3.2 ຈັກກະພັດ ອາເມຣິກາ 3.3 ຈັກກະພັດ ອັງກິດ 3.4 ຈັກກະພັດ ຝຣັ່ງ 3.5 ຈັກກະພັດ ຍີ່ປຸ່ນ 6HisTG M6 CACIM.pdf 386HisTG M6 CACIM.pdf 38 7/31/2015 9:45:04 AM7/31/2015 9:45:04 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 39. 34 3.6 ຈັກກະພັດ ຣັດເຊຍ 3.ŽÅɉŸ”Ž” 3.1 ¡‰žŽŸ” 1) ປຶ້ມແບບຮຽນ ແລະ ຄູ່ມືຄູ ວິຊາປະຫວັດສາດ ຊັ້ນມັດທະຍົມສຶກສາ ປີທີ 6. 2) ເອກະສານຕ່າງໆທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບເນື້ອໃນ ແລະ ກິດຈະກໍາການຮຽນ-ການສອນ ໃນບົດນີ້. 3.2 ÓÈ•˜Ÿ• 1) ຮູບພາບ ເຄື່ອງຈັກອາຍນໍ້າ 2) ຮູບພາບ ເຄື່ອງປັ່ນດ້າຍ 3) ແຜນທີ່ການໂຮມຊາດອີຕາລີ 4) ແຜນທີ່ການໂຮມຊາດເຢຍລະມັນ 4. ‰Â‘ž‰ÀŸ ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 1: ŽÆ”¼ž”Ÿ¾Òš ຄູອາດນໍາເຂົ້າສູ່ບົດຮຽນ ດ້ວຍການຈັດກຸ່ມຕາມຄວາມເໝາະສົມ. ຈາກນັ້ນ, ໃຫ້ນັກຮຽນ ອ່ານເນື້ອໃນບົດຮຽນກ່ຽວກັບການຂະຫຍາຍຕົວຂອງລັດທິທຶນນິຍົມ ດ້ວຍການຕັ້ງຄໍາຖາມໃຫ້ນັກ ຮຽນຄົ້ນຄວ້າເຊັ່ນ: 1) ເງື່ອນໄຂທີ່ພາໃຫ້ປະເທດອັງກິດຂະຫຍາຍເສດຖະກິດທຶນນິຍົມໄວກວ່າປະເທດອື່ນໆ ມີ ຫຍັງແດ່? 2) ການຂະຫຍາຍຕົວຂອງເສດຖະກິດທຶນນິຍົມໄດ້ມີຜົນແນວໃດຕໍ່ປະເທດອັງກິດ? 3) ຈົ່ງເວົ້າເຖິງລັດທິທຶນນິຍົມຢູ່ຝຣັ່ງມີຄືແນວໃດ? ຄູໃຫ້ຕາງໜ້າກຸ່ມຂຶ້ນລາຍງາຍ, ຈາກນັ້ນ, ຄູກັບນັກຮຽນຮ່ວມກັນສະຫຼຸບດັ່ງຄໍາຕອບຕໍ່ໄປ ນີ້: 6HisTG M6 CACIM.pdf 396HisTG M6 CACIM.pdf 39 7/31/2015 9:45:04 AM7/31/2015 9:45:04 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 40. 35 ທດອັງກິດຂະຫຍາຍເສດຖະກິດທຶນໄວກວ່າປະເທດອື່ນໆ 6HisTG M6 CACIM.pdf406HisTG M6 CACIM.pdf 40 7/31/2015 9:45:04 AM7/31/2015 9:45:04 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 41. 36 ຍຕົວຂອງເສດຖະກິດທຶນນິຍົມຕໍ່ປະເທດອັງກິດ 6HisTG M6 CACIM.pdf416HisTG M6 CACIM.pdf 41 7/31/2015 9:45:04 AM7/31/2015 9:45:04 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 42. 37 6HisTG M6 CACIM.pdf426HisTG M6 CACIM.pdf 42 7/31/2015 9:45:04 AM7/31/2015 9:45:04 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 43. 38 ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 2: ສົນທະນາລວມກ່ຽວກັບການກາຍເປັນຈັກກະພັດນິຍົມ ຄູແນະນໍາໃຫ້ນັກຮຽນຄົ້ນຄວ້າກ່ຽວກັບຫົວຂໍ້ການກາຍເປັນຈັກກະພັດນິຍົມດ້ວຍຄໍາຖາມ ທີ່ຕໍ່ເນື່ອງດັ່ງນີ້: 1) ຄໍາວ່າຈັກກະພັດນິຍົມໝາຍເຖິງຫຍັງ? 2) ຈັກກະພັດນິຍົມມີຄວາມເປັນມາຄືແນວໃດ? 3) ສາເຫດຂອງການກາຍເປັນຈັກກະພັດນິຍົມມີຫຍັງແດ່? ຄູໃຫ້ນັກຮຽນອາສາສະໝັກຕອບ, ຫຼັງຈາກນັ້ນ ຄູຮ່ວມກັບນັກຮຽນສະຫຼຸບ ເພື່ອໃຫ້ໄດ້ຄໍາ ຕອບທີ່ເປັນເອກະພາບດັ່ງຕົວຢ່າງຄໍາຕອບຕໍ່ໄປນີ້: 1) ຄໍາວ່າ “ຈັກກະພັດ” ໝາຍເຖິງ ລັດທິແຜ່ອໍານາດ, ອິດທິພົນ ເພື່ອຍຶດຄອງເອົາດິນແດນປະ ເທດອື່ນມາຢູ່ໃຕ້ອະທິປະໄຕຂອງຕົນ ຫຼື ເວົ້າອີກຢ່າງໜຶ່ງວ່າຈັກກະພັດແມ່ນນະໂຍບາຍ ແຜ່ອໍານາດອະທິປະໄຕດ້ວຍການເຂົ້າຄອບຄອງເອົາດິນແດນຂອງປະເທດອື່ນ. 2) ຈັກກະພັດ ປາກົດຕົວຂຶ້ນໃນສັງຄົມໂລກໃນເວລາໃດນັ້ນເປັນການຍາກທີ່ຈະບອກໄດ້ເພາະ ວ່າການຂະຫຍາຍຕົວ, ການສ້າງອານາຈັກ ແລະ ການກວາດຕ້ອນເອົາຊາວຕ່າງຊາດມາຢູ່ ພາຍໃຕ້ການປົກຄອງຂອງຄົນນັ້ນ ໄດ້ມີມາຕັ້ງແຕ່ຍຸກບູຮານ. ເປັນຕົ້ນແມ່ນຈັກກະພັດ ໂຣ ແມັງ, ຈັກກະພັດ ອົດໂຕມານ ແລະ ອື່ນໆ. 3) ມີສາເຫດມາຈາກຫຼາຍປັດໄຈຄື: - –Á‘¥¼ŸŒ‘ÊŸ”¡Ž‘“ž‰Â‘: ການຄົ້ນພົບຄວາມຮູ້ໃໝ່ໆທາງດ້ານວິທະຍາສາດ ແລະ ເຕັກ ໂນໂລຊີໃໝ່, ມີການສະແຫວງຫາທຶນໃນຮູບແບບຕ່າງໆ, ການນໍາເອົາເຄື່ອງຈັກມາໃຊ້ເຂົ້າ ໃນຂະແໜງການກະສິກໍາ ແລະ ການຜະລິດສິ່ງຂອງທົດແທນແຮງງານຂອງຄົນ ແລະ ສັດ. ເຮັດໃຫ້ປະລິມານສິນຄ້າເພີ່ມຂຶ້ນຢ່າງວ່ອງໄວ, ຈໍາເປັນທີ່ຈະຕ້ອງສະແຫວງຫາຕະຫຼາດຈໍາ ໜ່າຍສິນຄ້າ, ແຫຼ່ງວັດຖຸດິບ ແລະ ເປັນແຫຼ່ງລົງທຶນ ເຮັດໃຫ້ແນວຄິດສະແຫວງຫາອານານິ ຄົມເກີດຂຶ້ນ. - –Á‘¥¼ŸŒ‘ÊŸ”‰ž¢Ž¢”ҋ‘Ÿ‘”ÂÆš: ມີຄວາມຜູກພັນໃນການໃຊ້ພາສາຮ່ວມກັນ, ມີ ຂະນົບທໍານຽມ, ຮີດຄອງປະເພນີ ແລະ ພື້ນຖານທາງດ້ານປະຫວັດສາດຄ້າຍຄືກັນ, ມີການ ຂະຫຍາຍຂອບເຂດໃຫ້ກວ້າງໄປອີກວ່າ “ຊາດຕົນເໜືອກວ່າຊາດອື່ນ” ໃນທຸກດ້ານເປັນຊ່ອງ 6HisTG M6 CACIM.pdf 436HisTG M6 CACIM.pdf 43 7/31/2015 9:45:04 AM7/31/2015 9:45:04 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 44. 39 ທາງ ເຮັດໃຫ້ລັດຖະບານມີຄວາມຫວັງນໍາແຕ່ຜົນປະໂຫຍດສ່ວນຕົວ ໃຊ້ນະໂຍບາຍຊາດນິ ຍົມນໍາພາປະຊາຊົນໃນຊາດກ້າວເຂົ້າສູ່ສົງຄາມ. ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã3: ເຮັດວຽກເປັນກຸ່ມກ່ຽວກັນການຂະຫຍາຍຕົວຂອງຈັກກະພັດ ຄູແບ່ງນັກຮຽນເປັນ 6 ກຸ່ມ ຫຼື ຕາມຄວາມເໝາະສົມ. ຈາກນັ້ນ, ແບ່ງຫົວຂໍ້ໃຫ້ແຕ່ລະກຸ່ມ ດັ່ງຕໍ່ໄປນີ້: ກຸ່ມທີ 1: ການຂະຫຍາຍຕົວຂອງຈັກກະພັດ ເຢຍລະມັນ ກຸ່ມທີ 2: ການຂະຫຍາຍຕົວຂອງຈັກກະພັດ ອາເມຣິກາ ກຸ່ມທີ 3: ການຂະຫຍາຍຕົວຂອງຈັກກະພັດ ອັງກິດ ກຸ່ມທີ 4: ການຂະຫຍາຍຕົວຂອງຈັກກະພັດ ຝຣັ່ງ ກຸ່ມທີ 5: ການຂະຫຍາຍຕົວຂອງຈັກກະພັດ ຍີ່ປຸ່ນ ກຸ່ມທີ 6: ການຂະຫຍາຍຕົວຂອງຈັກກະພັດ ຣັດເຊຍ ຄູໃຫ້ຕາງໜ້າກຸ່ມຂຶ້ນລາຍງານ, ກຸ່ມອື່ນປະກອບຄໍາເຫັນ. ຈາກນັ້ນ, ຄູ ແລະ ນັກຮຽນຮ່ວມ ກັນສະຫຼຸບເພື່ອໃຫ້ບົດລາຍງານສົມບູນ, ເປັນເອກະພາບ ແລະ ຖືກຕ້ອງຕາມເນື້ອໃນ. 5. ‰Ÿ”ÒÁ‘ ¢¾ž –ž¡šÃ”—Æ” ຄູຄວນນໍາໃຊ້ວິທີການວັດ ແລະ ປະເມີນຜົນໃນຫຼາຍຮູບແບບ ເຊັ່ນ: 5.1 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰‰Ÿ”ŽÁŒ¡‰‘ - ການຮ່ວມຮຽນໃນຫ້ອງ - ການຕັ້ງໃຈຟັງການອະທິບາຍ - ການມີສ່ວນຮ່ວມໃນກິດຈະກໍາ - ການອະພິປາຍ 5.2 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰˜Ÿ‰–ž’•Á‘ - ການຕອບຄໍາຖາມ - ການຂຽນບົດລາຍງານ 5.3 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰‰Ÿ”‰Ò‘Ž• - ການສອບແບບປະລະໄນ - ການສອບແບບອັດຕະໄນ 6HisTG M6 CACIM.pdf 446HisTG M6 CACIM.pdf 44 7/31/2015 9:45:04 AM7/31/2015 9:45:04 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 45. 40 •Æ‘¼Ã 5: ‰Ÿ”‰ÀŸ¡”ѾÁ‘¼ÂŽÁŒ‹Æš”ÂÆšÒ¼žŸŽŸ‘¢¾ž ŽŸ‰Æ”¼Ã I ເວລາ:3 ຊົ່ວໂມງ 1. Ç‘–žŽÆŒ ເພື່ອໃຫ້ນັກຮຽນສາມາດ: 1.1 ອະທິບາຍສາເຫດຂອງການກໍາເນີດລັດທິມາກ-ອັງແກນ. 1.2 ວິເຄາະ ແລະ ອະທິບາຍຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສໍາຄັນຂອງລັດທິມາກ-ອັງແກນ. 1.3 ວິເຄາະ ແລະ ອະທິບາຍໄດ້ຖະແຫຼງການຂອງພັກກອມມູນິດ. 1.4 ອະທິບາຍໄດ້ການສ້າງຕັ້ງສາກົນທີ I. 1.5 ວິເຄາະ ແລະ ອະທິບາຍຄວາມໝາຍປະຫວັດສາດຂອງສ້າງຕັ້ງສາກົນທີ I. 1.6 ໃຫ້ທັດສະນະທີ່ຖືກຕ້ອງໃນການເບິ່ງບັນຫາແບບວິທະຍາສາດ ແລະ ການຂະຫຍາຍຕົວ ຂອງສັງຄົມ. 2. ¡”Åʤ”’ÆÊ”’À 1. ‰Ÿ”‰ÀŸ¡”ѾÁ‘¼ÂšŸ‰-ÁŒ¢‰” 1.1 ສາເຫດຂອງການກໍາເນີດລັດທິມາກ-ອັງແກນ 1.2 ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສໍາຄັນຂອງລັດທິມາກ-ອັງແກນ 2. “ž¢œÙŒ‰Ÿ”ŠŒ˜Á‰‰ššÈ”‘ 3. ŽŸ‰Æ”¼Ã I 3.1 ການສ້າງຕັ້ງສາກົນທີ I 3.2 ຄວາມໝາຍປະຫວັດສາດ 3. ŽÅɉŸ”Ž” 3.1 ¡‰žŽŸ” 1) ປຶ້ມແບບຮຽນ ແລະ ຄູ່ມືຄູ ວິຊາປະຫວັດສາດຊັ້ນມັດທະຍົມສຶກສາ ປີທີ 6. 2) ເອກະສານຕ່າງໆທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບເນື້ອໃນ ແລະ ກິດຈະກໍາການຮຽນ-ການສອນໃນບົດນີ້. 3.2 ÓÈ•˜Ÿ• 6HisTG M6 CACIM.pdf 456HisTG M6 CACIM.pdf 45 7/31/2015 9:45:04 AM7/31/2015 9:45:04 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 46. 41 - ຮູບພາບຂອງ ທ່ານກາກມາກ (Karl Marx) ແລະ ທ່ານ ເຟຣດຣິກ ອັງແກນ ( Friedrich Engels). 4. ‰Â‘ž‰ÀŸ ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 1: ŽÆ”¼ž”Ÿ¾Òš ຄູອາດນໍາເຂົ້າສູ່ບົດຮຽນດ້ວຍການສະເໜີຮູບພາບຂອງ ທ່ານ ມາກ ແລະ ອັງແກນ. ຈາກ ນັ້ນ, ຄູຕັ້ງຄໍາຖາມສົນທະນາກັບນັກຮຽນຕາມບັນຫາຕໍ່ເນື່ອງດັ່ງນີ້: 1. ນັກຮຽນຮູ້ທ່ານ ມາກ ແລະ ທ່ານ ອັງແກນບໍ? 2. ທ່ານ ມາກ ແລະ ທ່ານ ອັງແກນ ໄດ້ສ້າງທິດສະດີຫຍັງຂຶ້ນ? 3. ທ່ານ ມາກ ແລະ ທ່ານ ອັງແກນ ໄດ້ເປັນຕົວແທນໃຫ້ຄົນສາຂາອາຊີບໃດ? ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 2: ‰Â‘ž‰ÀŸ‰ÇÉš ແບ່ງກຸ່ມນັກຮຽນເພື່ອຄົ້ນຄວ້າກ່ຽວກັບການກໍາເນີດລັດທິມາກ-ອັງແກນ ດ້ວຍບັນຫາຕໍ່ ເນື່ອງດັ່ງນີ້: 1. ສະພາບສັງຄົມກ່ອນການກໍາເນີດລັດທິມາກ-ອັງແກນເປັນແນວໃດ? 2. ປະຫວັດຄວາມເປັນມາຂອງທ່ານ ມາກ ແລະ ທ່ານ ອັງແກນ ມີຄືແນວໃດ? 3. ລັດທິມາກ-ອັງແກນ ມີຄວາມໝາຍຄວາມສໍາຄັນແນວໃດ? ຄູໃຫ້ຕາງໜ້ານັກຮຽນສະເໜີແຕ່ລະບັນຫາ ແລ້ວສະຫຼຸບຮວ່ມກັນ ເພື່ອໃຫ້ໄດ້ຄໍາຕອບທີ່ ເປັນເອກະພາບ. ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 3: ŽÆ”¼ž”Ÿ¾Òš ຄູໃຫ້ນັກຮຽນອ່ານປຶ້ມແບບຮຽນໃນຫົວຂໍ້:2. ຖະແຫຼງການຂອງພັກກອມມູນິດ ແລະ ຂໍ້ທີ 3. ສາກົນທີ I. ຈາກນັ້ນ, ຕັ້ງຄໍາຖາມເຈາະຈີ້ມເພື່ອສົນທະນາກັບນັກຮຽນໃຫ້ເຂົ້າໃຈແຈ້ງກ່ຽວກັບ ບັນຫາຕ່າງໆດັ່ງນີ້: - ການສ້າງຕັ້ງພັກກອມມູນິດ - ເນື້ອໃນຂອງຖະແຫຼງການພັກກອມມູນິດ - ສະພາບການສ້າງຕັ້ງສາກົນທີ I - ຄວາມໝາຍຄວາມສໍາຄັນຂອງສາກົນທີ I 6HisTG M6 CACIM.pdf 466HisTG M6 CACIM.pdf 46 7/31/2015 9:45:04 AM7/31/2015 9:45:04 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 47. 42 5. ‰Ÿ”ÒÁ‘ ¢¾ž–ž¡šÃ”—Æ” ຄູຄວນນໍາໃຊ້ວິທີການວັດ ແລະ ປະເມີນຜົນໃນຫຼາຍຮູບແບບ ເຊັ່ນ: 5.1 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰‰Ÿ”ŽÁŒ¡‰‘ - ການຮ່ວມຮຽນໃນຫ້ອງ - ການຕັ້ງໃຈຟັງການອະທິບາຍ - ການມີສ່ວນຮ່ວມໃນກິດຈະກໍາ - ການອະພິປາຍ 5.2 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰˜Ÿ‰–ž’•Á‘ - ການຕອບຄໍາຖາມ - ການຂຽນບົດລາຍງານ 5.3 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰‰Ÿ”‰Ò‘Ž• - ການສອບແບບປະລະໄນ - ການສອບແບບອັດຕະໄນ ’ÆқɟŒ: ¢••¼Æ‘Ž•Á‘’ž¥” 1. ທ່ານ ກາກມາກ ແລະ ທ່ານ ອັງແກນ ໄດ້ເປັນຕົວແທນຂອງຊົນຊັ້ນໃດ? 2. ລັດທິມາກ-ອັງແກນມີຄວາມສໍາຄັນແນວໃດ? 3. ຈົ່ງອະທິບາຍເນື້ອໃນຂອງຖະແຫຼງການພັກກອມມູນິດມີແນວໃດແດ່? 4. ຍ້ອນຫຍັງຈຶ່ງມີການສ້າງຕັ້ງສາກົນທີ I ? 6HisTG M6 CACIM.pdf 476HisTG M6 CACIM.pdf 47 7/31/2015 9:45:04 AM7/31/2015 9:45:04 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 48. 43 •Æ‘¼Ã 6: Šž•Ò”‰ÀŸšž‰”¢¾ž ‰ššÈ”–Ÿ½Ã ເວລາ: 2 ຊົ່ວໂມງ 1. Ç‘–žŽÆŒ ເພື່ອໃຫ້ນັກຮຽນສາມາດ: 1.1 ອະທິບາຍກ່ຽວກັບສາເຫດການກໍາເນີດ ແລະ ການເຄື່ອນໄຫວຂອງຊົນຊັ້ນກໍາມະກອນ. 1.2 ອະທິບາຍກ່ຽວກັບສາເຫດທີ່ພາໃຫ້ມີການສ້າງຕັ້ງກອມມູນປາຣີ. 1.3 ອະທິບາຍໄດ້ກ່ຽວກັບການເຄື່ອນໄຫວ ແລະ ຄວາມໝາຍປະຫວັດສາດຂອງກອມມູນ ປາຣີ 2. ¡”Åʤ”’ÆÊ”’À 1. Šž•Ò”‰ÀŸšž‰”¤”‰ŸŒŽž’žÒÁ‘¼Ã XIX 1.1 ສາເຫດການກໍາເນີດຊົນຊັ້ນກໍາມະກອນ 1.2 ການເຄື່ອນໄຫວຂອງຊົົນຊັ້ນກໍາມະກອນ 2. ‰ššÈ”–Ÿ½Ã 2.1 ສາເຫດທີ່ພາໃຫ້ມີການສ້າງຕັ້ງກອມມູນປາຣີ 2.2 ການເຄື່ອນໄຫວຂອງກອມມູນປາຣີ 2.3 ຄວາມໝາຍປະຫວັດສາດຂອງກອມມູນປາຣີ 3. ŽÅɉŸ”Ž” 3.1 ¡‰žŽŸ” 1) ປຶ້ມແບບຮຽນ ແລະ ຄູ່ມືຄູ ວິຊາປະຫວັດສາດ ຊັ້ນມັດທະຍົມສຶກສາ ປີທີ 6. 2) ເອກະສານຕ່າງໆທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບເນື້ອໃນ ແລະ ກິດຈະກໍາການຮຽນ-ການສອນໃນບົດນີ້. 3.2 ÓÈ•˜Ÿ• 1) ຂະບວນກໍາມະກອນຢູ່ອັງກິດ ແລະ ເຢຍລະມັນ 2) ຂະບວນກໍາມະກອນຢູ່ຝຣັ່ງ 3.3 ’Ÿ’ž¾ŸŒ ¢¾ž ¢—”ÒŸ‘ 6HisTG M6 CACIM.pdf 486HisTG M6 CACIM.pdf 48 7/31/2015 9:45:04 AM7/31/2015 9:45:04 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 49. 44 - ແຜນວາດກົງຈັກຂອງກອມມູນປາຣີ 4. ‰Â‘ž‰ÀŸ ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã1: ŽÆ”¼ž”Ÿ¾Òš ຄູອາດນໍາເຂົ້າສູ່ບົດຮຽນດ້ວຍການສະເໜີຮູບພາບຕ່າງໆ ທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບຂະບວນກໍາມະ ກອນ ເຊັ່ນ: - ຮູບພາບກ່ຽວກັບຂະບວນກໍາມະກອນຢູ່ອັງກິດ ແລະ ເຢຍລະມັນ - ຮູບພາບກ່ຽວກັບຂະບວນກໍາມະກອນຢູ່ຝຣັ່ງ ຈາກນັ້ນ, ຄູຕັ້ງຄໍາຖາມສົນທະນາກັບນັກຮຽນ ຕາມບັນຫາຕໍ່ເນື່ອງດັ່ງນີ້: 1. ນັກຮຽນຮູ້ບໍວ່າແມ່ນຮູບພາບກ່ຽວກັບຫຍັງ? 2. ແມ່ນຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງໃຜ? ແລະ ຢູ່ໃສ? ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 2: ¡ÓÁ‘ÒÔ‰¡–Á”‰ÇÉš ແບ່ງກຸ່ມນັກຮຽນ ເພື່ອຄົ້ນຄວ້າກ່ຽວກັບຂະບວນກໍາມະກອນ ແລະ ກອມມູນປາຣີ ຕາມ ບັນຫາຕໍ່ເນື່ອງດັ່ງນີ້: 1. ຈົ່ງອະທິບາຍສາເຫດຂອງການກໍາເນີດຊົນຊັ້ນກໍາມະກອນ. 2. ຍ້ອນຫຍັງຈຶ່ງເກີດມີຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງຊົນຊັ້ນກໍາມະກອນ? 3. ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງຊົນຊັ້ນກໍາມາຊີບໃນປະເທດອັງກິດ, ຝຣັ່ງ ແລະ ເຢຍລະມັນໄດ້ມີ ຄວາມໝາຍສໍາຄັນແນວໃດ? 4. ສາເຫດທີ່ພາໃຫ້ມີການສ້າງກອມມູນປາຣີມີຫຍັງແດ່? 5. ການສ້າງຕັ້ງກອມມູນປາຣີໄດ້ດໍາເນີນໄປແນວໃດ? 6. ສະພາກອມມູນໄດ້ດໍາເນີນການປະຕິຮູບຫຍັງແດ່? 7. ກອມມູນໄດ້ໃຫ້ສິດຫຍັງແດ່ກັບສະມາຊິກກອມມູນ? 8. ການສ້າງຕັ້ງກອມມູນປາຣີໄດ້ມີຄວາມໝາຍສໍາຄັນແນວໃດ? ຈາກນັ້ນ, ໃຫ້ແຕ່ລະກຸ່ມຂຶ້້ນລາຍງານ. ຄູຮ່ວມກັບນັກຮຽນສະຫຼຸບ ເພື່ອໃຫ້ໄດ້ຄໍາຕອບທີ່ ເປັນເອກະພາບ. 5. ‰Ÿ”ÒÁ‘ ¢¾ž –ž¡šÃ”—Æ” ຄູຄວນນໍາໃຊ້ວິທີການວັດ ແລະ ປະເມີນຜົນໃນຫຼາຍຮູບແບບເຊັ່ນ: 6HisTG M6 CACIM.pdf 496HisTG M6 CACIM.pdf 49 7/31/2015 9:45:04 AM7/31/2015 9:45:04 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 50. 45 5.1 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰‰Ÿ”ŽÁŒ¡‰‘ - ການຮ່ວມຮຽນໃນຫ້ອງ -ການຕັ້ງໃຈຟັງການອະທິບາຍ - ການມີສ່ວນຮ່ວມໃນກິດຈະກໍາ - ການອະພິປາຍ 5.2 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰˜Ÿ‰–ž’•Á‘ - ການຕອບຄໍາຖາມ - ການຂຽນບົດລາຍງານ 5.3 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰‰Ÿ”‰Ò‘Ž• - ການສອບແບບປະລະໄນ - ການສອບແບບອັດຕະໄນ 6HisTG M6 CACIM.pdf 506HisTG M6 CACIM.pdf 50 7/31/2015 9:45:04 AM7/31/2015 9:45:04 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 51. 46 •Æ‘¼Ã 7: —Æ”ŒŸ”¼ŸŒ‘ÊŸ”¡’Á‰”‰,Ò¼žŸŽŸ‘, ÒÁ””ž‹ž‘à ¢¾ž ŽÂ¾ž–ž‰ÀŸ¤”¼ÊŸŽž’žÒÁ‘¼Ã XVIII-XIX ເວລາ: 2 ຊົ່ວໂມງ 1. Ç‘–žŽÆŒ ເພື່ອໃຫ້ນັກຮຽນສາມາດ: 1.1 ອະທິບາຍກ່ຽວກັບຜົນງານທາງດ້ານຕ່າງໆທີ່ສ້າງຂຶ້ນໃນສະຕະວັດທີ XVIII- XIX. 1.2 ອະທິບາຍໄດ້ກ່ຽວກັບຄວາມໝາຍສໍາຄັນທາງປະຫວັດສາດ. 2. ¡”Åʤ”’ÆÊ”’À 1 ເຕັກນິກ-ວິທະຍາສາດ 2 ວັນນະຄະດີ ແລະ ສິລະປະກໍາ 3 ຄວາມໝາຍສໍາຄັນທາງປະຫວັດສາດ 3. ŽÅɉŸ”Ž” 3.1 ¡‰žŽŸ” 1) ປຶ້ມແບບຮຽນ ແລະ ຄູ່ມືຄູ ວິຊາປະຫວັດສາດ ຊັ້ນມັດທະຍົມສຶກສາ ປີທີ 6. 2) ເອກະສານຕ່າງໆທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບເນື້ອໃນ ແລະ ກິດຈະກໍາການຮຽນ-ການສອນໃນບົດນີ້. 3.2 ÓÈ•˜Ÿ• 1) ຮູບພາບຂອງໂວນແຕ (Voltaire), ມົງແຕັດສະກີເອີ (Montesquieu), ຣູດໂຊ (Rousseau) ແລະ ດີເດີໂຣ (Diderot). 4. ‰Â‘ž‰ÀŸ ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 1: ŽÆ”¼ž”Ÿ¾Òš ຄູອາດນໍາເຂົ້າສູ່ບົດຮຽນ ດ້ວຍການສະເໜີຮູບພາບຂອງນັກກະວີເຊັ່ນ:ໂວນແຕ, ມົງແຕັດ ສະກີເອີ , ຣູດໂຊ ແລະ ດີເດີໂຣ. ຈາກນັ້ນ, ຄູຕັ້ງຄໍາຖາມສົນທະນາກັບນັກຮຽນ ຕາມບັນຫາຕໍ່ເນື່ອງດັ່ງນີ້: 1) ນັກຮຽນຮູ້ບໍນີ້ແມ່ນຮູບໃຜ? ເປັນຄົນປະເທດໃດ? 6HisTG M6 CACIM.pdf 516HisTG M6 CACIM.pdf 51 7/31/2015 9:45:04 AM7/31/2015 9:45:04 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 52. 47 ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 2: ¢•ÉŒ‰ÇÉšŽÆ”¼ž”Ÿ ແບ່ງກຸ່ມນັກຮຽນເພື່ອຄົ້ນຄວ້າກ່ຽວກັບຜົນງານທາງດ້ານຕ່າງໆຕາມບັນຫາຕໍ່ເນື່ອງດັ່ງນີ້: 1) ຜົນງານທີ່ເດັ່ນທາງດ້ານເຕັກນິກ-ວິທະຍາສາດມີຫຍັງແດ່? 2) ຜົນງານດ້ານເຕັກນິກ-ວິທະຍາສາດມີຂະແໜງການໃດແດ່? 3) ຜົນງານທາງດ້ານວັນນະຄະດີ ແລະ ສິລະປະກໍາມີຫຍັງແດ່? 4) ຜົນງານທາງດ້ານເຕັກນິກ-ວິທະຍາສາດ, ວັນນະຄະດີ ແລະ ສິລະປະກໍາ ໄດ້ມີຄວາມ ໝາຍສໍາຄັນທາງປະຫວັດສາດແນວໃດ? ຄູໃຫ້ນັກຮຽນແຕ່ລະກຸ່ມຂຶ້ນລາຍງານ. ຈາກນັ້ນ, ຄູຮ່ວມກັບນັກຮຽນສະຫຼຸບ ເພື່ອໃຫ້ໄດ້ຄໍາ ຕອບທີ່ເປັນເອກະພາບ. 5. ‰Ÿ”ÒÁ‘ ¢¾ž –ž¡šÃ”—Æ” ຄູຄວນນໍາໃຊ້ວິທີການວັດ ແລະ ປະເມີນຜົນໃນຫຼາຍຮູບແບບເຊັ່ນ: 5.1 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰‰Ÿ”ŽÁŒ¡‰‘ - ການຮ່ວມຮຽນໃນຫ້ອງ - ການຕັ້ງໃຈຟັງການອະທິບາຍ - ການມີສ່ວນຮ່ວມໃນກິດຈະກໍາ - ການອະພິປາຍ 5.2 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰˜Ÿ‰–ž’•Á‘ - ການຕອບຄໍາຖາມ - ການຂຽນບົດລາຍງານ 5.3 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰‰Ÿ”‰Ò‘Ž• - ການສອບແບບປະລະໄນ - ການສອບແບບອັດຕະໄນ 6HisTG M6 CACIM.pdf 526HisTG M6 CACIM.pdf 52 7/31/2015 9:45:04 AM7/31/2015 9:45:04 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 53. 48 ˜Ÿ‰¼Ã III: ‰Ÿ”¾ÉŸœÆÒ¡šÅŒŠÄÊ”ŠŒÁ‰‰ž˜Á‘¤”¼ÊŸ Žž’žÒÁ‘¼ÃXIX-XX •Æ‘¼Ã 8: ‰Ÿ”¾ÉŸ¡šÅŒŠÄÊ”ŠŒÁ‰‰ž˜Á‘›ÈÉ•Á”‘Ÿ–ž¡¼‘¤” ¼žÒÕŸÃ ເວລາ: 3 ຊົ່ວໂມງ 1. Ç‘–žŽÆŒ ເພື່ອໃຫ້ນັກຮຽນສາມາດ: 1.1 ອະທິບາຍສະພາບຂອງບາງປະເທດໃນທະວີບອາຊີ 1.2 ອະທິບາຍການລ່າເມືອງຂຶ້ນຂອງຈັກກະພັດຕາເວັນຕົກຢູ່ທະວີບອາຊີ 1.3 ອະທິບາຍຄວາມຂັດແຍ່ງລະຫວ່າງພວກລ່າເມືອງຂຶ້ນກັບປະຊາຊົນເມືອງຂຶ້ນ 2. ¡”Åʤ”’ÆÊ”’À 1. Žž˜Ÿ•ŠŒ•ŸŒ–ž¡¼‘¤”¼žÒÕŸÃ 1.1 ປະເທດຈີນ 1.2 ປະເທດອິນເດຍ 1.3 ປະເທດຍີ່ປຸ່ນ 2. ‰Ÿ”¾ÉŸ¡šÅŒŠÄÊ”ŠŒÁ‰‰ž˜Á‘’Ÿ¡ÒÁ”’Ɖ›ÈɼžÒÕŸÃ 2.1 ການແຊກແຊງ ແລະ ຍຶດຄອງປະເທດຈີນ 2.2 ການແຊກແຊງ ແລະ ຍຶດຄອງປະເທດອິນເດຍ 2.3 ການແຊກແຊງ ແລະ ຍຶດຄອງປະເທດຍີ່ປຸ່ນ 3. ‹ÒŸšŠÁ‘¢ÉŒ¾žœÒÉŸŒ˜Ò‰¾ÉŸ¡šÅŒŠÄÊ”‰Á•–žŸÆ”¡šÅŒŠÄÊ” 6HisTG M6 CACIM.pdf 536HisTG M6 CACIM.pdf 53 7/31/2015 9:45:04 AM7/31/2015 9:45:04 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 54. 49 3.1 ສາເຫດຂອງຄວາມຂັດແຍ່ງ 3.2 ຄວາມຂັດແຍ່ງດ້ານຕ່າງໆ 3.ŽÅɉŸ”Ž” 3.1 ປຶ້ມແບບຮຽນ ແລະ ປຶ້ມຄູ່ມືຄູວິຊາປະຫວັດສາດຊັ້ນມັດທະຍົມສຶກສາ ປີທີ.6. 3.2 ແຜນທີ່ທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບປະເທດຈີນ, ອິນເດຍ ແລະ ຍີ່ປຸ່ນ. 3.3 ເອກະສານຕ່າງໆທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບປະເທດຈີນ, ອິນເດຍ ແລະ ຍີ່ປຸ່ນ. 4. ‰Â‘ž‰ÀŸ ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 1: ‰Ÿ”ŽÆ”¼ž”Ÿ‰ÇÉš‰ÉÔÒ‰Á•Žž˜Ÿ•ŠŒ•ŸŒ–ž¡¼‘¤”¼žÒÕŸÃ ຄູຈັດແບ່ງນັກຮຽນອອກເປັນກຸ່ມ ຫຼື ຈຸຕາມຄວາມເໝາະສົມ ແລະ ແນະນໍານັກຮຽນຄົ້ນ ຄວ້າບົດຮຽນຂໍ້ທີ 1 ກ່ຽວກັບສະພາບການເມືອງໃນປະເທດຈີນ. ຈາກນັ້ນ, ຄູຕັ້ງຄໍາຖາມໃຫ້ນັກ ຮຽນຄົ້ນຄິດດັ່ງນີ້: 1) ສະພາບດ້ານການເມືອງໃນສະໄໝລາຊະວົງແມນຈູປົກຄອງເປັນແນວໃດ? 2) ອັນໃດທີ່ເປັນການຢັ້ງຢືນວ່າ ເສດຖະກິດທຶນນິຍົມຈີນໄດ້ຂະຫຍາຍຕົວ? 3) ການຮຸກຮານຂອງອັງກິດ ໄດ້ສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ເສດຖະກິດຂອງຈີນຄືແນວໃດ? 4) ການຂາຍຢາຝິ່ນຂອງອັງກິດໄດ້ສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ສັງຄົມຈີນຄືແນວໃດ? ຄູໃຫ້ຕາງໜ້າກຸ່ມລາຍງານຕາມລໍາດັບ. ຫຼັງຈາກນັ້ນ, ຄູຮ່ວມກັບນັກຮຽນສະຫຼຸບຄືນເນື້ອ ໃນ ຫຼື ດັ່ງຕົວຢ່າງຄໍາຕອບລຸ່ມນີ້: ‹ÀŸ’•: 1) ສະພາບດ້ານການເມືອງໃນລາຊະວົງແມນຈູ - ລາຊະວົງແມນຈູເປັນລາຊະວົງທີ່ອ່ອນແອກວ່າໝູ່ໃນບັນດາລາຊະວົງທີ່ປົກຄອງປະເທດ ຈຶ່ງເປັນຈຸດຫັນປ່ຽນຈາກລະບອບສັກດິນາໄປສູ່ທຶນນິຍົມ. - ລາຊະວົງແມນຈູໄດ້ສົມທົບກັບຈັກກະພັດທໍາການປາບປາມປະຊາຊົນ ຈຶ່ງເປັນການ ສ້າງເງື່ອນໄຂໃຫ້ພວກລ່າເມືອງຂຶ້ນຕາເວັນຕົກເຂົ້າແຊກແຊງຈີນ ແລະ ເຮັດໃຫ້ຈີນຕ້ອງ ສູນເສຍຄວາມເປັນເອກະລາດຢ່າງສິ້ນເຊີງ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 546HisTG M6 CACIM.pdf 54 7/31/2015 9:45:04 AM7/31/2015 9:45:04 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 55. 50 2) ເສດຖະກິດທຶນນິຍົມຈີນ: ບັນດາຕົວເມືອງຕ່າງໆໄດ້ກາຍເປັນໃຈກາງທາງດ້ານການຄ້າ ແລະ ຫັດຖະກໍາ. 3) ອັງກິດຍຶດຄອງຈີນ ໄດ້ສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ເສດຖະກິດຈີນ: - ບັນຫາແຮງງານ: ກໍາລັງການຜະລິດຖືກເສຍຫາຍ. - ບັນຫາການເງິນ: ເງິນແທ່ງໄຫຼອອກນອກປະເທດ ແລະ ລາຄາເງິນແທ່ງສູງຂຶ້ນ, ພາລະ ຂອງປະຊາຊົນໜັກໜ່ວງ, ລັດຖະບານປະສົບວິກິດການທາງດ້ານການເງິນ. - ການຄ້າ: ອັງກິດໄດ້ກໍາມະສິດໃນການເກັບພາສີພຽງຜູ້ດຽວ ເຮັດໃຫ້ສິນຄ້າຂອງພວກ ຈັກ ກະພັດຫຼັ່ງໄຫຼເຂົ້າຈີນ ແຕ່ສິນຄ້າຂອງຈີນຖືກເກັບພາສີໜັກໜ່ວງ ເຮັດໃຫ້ນາຍຊ່າງ ຫັດ ຖະກໍາ ແລະ ອຸດສາຫະກໍາຈີນບໍ່ສາມາດຟື້ນຕົວໄດ້. - ການຄົມມະນາຄົມ: ການຄົມມະນາຄົມທາງນໍ້າໄດ້ຂະຫຍາຍຕົວ ແລະ ມີທ່າກໍາປັ່ນ ຫຼາຍແຫ່ງ. - ການທະນາຄານ: ຕັ້ງທະນາຄານຢ່າງເສລີ ພວກກໍາອໍານາດຈີນຈຶ່ງໄດ້ກູ້ຢືມເງິນເພື່ອຊື້ ອາວຸດປາບປາມປະຊາຊົນ, ໄຊ້ໜີ້ ແລະ ຫຼິ້ນກິນຟູມເຟືອຍ. 4) ການຂາຍຢາຝິ່ນຂອງອັງກິດໄດ້ສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ສັງຄົມຈີນ: ປະຊາຊົນມົວເມົາກັບການເສບ ຝິ່ນຢ່າງໜັກໜ່ວງ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ໄພຕິດຝິ່ນແຜ່ລາມໄປທົ່ວປະເທດ, ເປັນການບັ່ນທອນແຮງ ງານ ຫຼື ແຮງງານຂາດປະສິດທິພາບ, ເກີດມີການປຸ້ນຈີ້, ສັງຄົມມີຄວາມສັບສົນວຸ່ນວາຍ, ທະຫານໃນກອງທັບບໍ່ມີລະບຽບວິໄນ, ຜູ້ນໍາຂາດຄວາມຮັບຜິດຊອບ ແລະ ຄວາມຮອບ ຄອບໃນການແກ້ໄຂວຽກງານ. ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 2: ¡ÓÁ‘ÒÔ‰¡–Á”‰ÇÉš¤œÉ‰ÉÔÒ‰Á•Žž˜Ÿ•ŠŒ–ž¡¼‘”¡‘ ¢¾ž ÃÉ–ÇÉ” ຄູຈັດແບ່ງນັກຮຽນອອກເປັນກຸ່ມ ຫຼື ຈຸຕາມຄວາມເໝາະສົມ ແລະ ແນະນໍານັກຮຽນຄົ້ນ ຄວ້າບົດຮຽນຂໍ້ທີ 1.1 ແລະ 1.3 ກ່ຽວກັບສະພາບຂອງປະເທດອິນເດຍ ແລະ ຍີ່ປຸ່ນ. ຈາກນັ້ນ, ຄູ ຕັ້ງຄໍາຖາມໃຫ້ນັກຮຽນຄົ້ນຄິດດັ່ງນີ້: 1) ສະພາບຂອງປະເທດອິນເດຍເປັນແນວໃດ? 6HisTG M6 CACIM.pdf 556HisTG M6 CACIM.pdf 55 7/31/2015 9:45:04 AM7/31/2015 9:45:04 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 56. 51 2) ສະພາບດ້ານການເມືອງໃນປະເທດຍີ່ປຸ່ນເປັນຄືແນວໃດ? 3) ສະພາບດ້ານເສດຖະກິດໃນປະເທດຍີ່ປຸ່ນເປັນຄືແນວໃດ? 4)ສະພາບດ້ານສັງຄົມໃນປະເທດຍີ່ປຸ່ນເປັນແນວໃດ? ຄູໃຫ້ຕາງໜ້າກຸ່ມລາຍງານຕາມລໍາດັບ. ຫຼັງຈາກນັ້ນ, ຄູຮ່ວມກັບນັກຮຽນສະຫຼຸບຄືນເນື້ອ ໃນ ຫຼື ດັ່ງຕົວຢ່າງຄໍາຕອບລຸ່ມນີ້: ‹ÀŸ’•: 1) ອິນເດຍເປັນປະເທດທີ່ກວ້າງໃຫຍ່ໃນທະວີບອາຊີ, ມີພົນລະເມືອງຫຼວງຫຼາຍ ແລະ ມີ ວັດທະນະທໍາທີ່ເກົ່າແກ່ແຫ່ງໜຶ່ງຂອງໂລກ ແຕ່ເປັນປະເທດສັກດິນາທີ່ຫຼ້າຫຼັງ, ເສດຖະກິດຂຶ້ນກັບ ທໍາມະຊາດບົນພື້ນຖານການກະສິກໍາ ແລະ ຫັດຖະກໍາແບບຄອບຄົວ, ສັງຄົມຖືກແບ່ງເປັນຫຼາຍ ຊັ້ນຄົນທີ່ແຕກຕ່າງກັນມີການຍາດແຍ່ງສິດອໍານາດລະຫວ່າງເຈົ້າຖິ່ນສັກດິນາ. 2) ດ້ານການເມືອງ: - ປະເທດຍີ່ປຸ່ນປົກຄອງໂດຍສໍານັກໂຊກຸນ. - ປະມຸກຂອງລັດສັກດິນາໂດຍຮູບນອກແລ້ວແມ່ນເຈົ້າຈັກກະພັດເປັນຜູ້ມີອໍານາດສູງສຸດ ແຕ່ອໍານາດທີ່ແທ້ຈິງໃນການບໍລິຫານປະເທດໄດ້ຕົກຢູ່ໃນກໍາມືຂອງພວກໂຊກຸນ. - ຊາວນາ ແລະ ພໍ່ຄ້າຖືກປາບປາມ, ຂູດຮີດຢ່າງໜັກໜ່ວງ ແລະ ປ່າເຖື່ອນທີ່ສຸດ. - ນັກຮົບຟັນດາບສະມູໄຣ ແລະ ພວກຂຸນນາງ ເປັນກໍາລັງສໍາຄັນຂອງໂຊກຸນ. - ນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດແມ່ນການອັດປະຕູປະເທດ ເພື່ອສະກັດກັ້ນອິດທິພົນການ ຄ້າຂອງປະເທດຕາເວັນຕົກ. - ກາງສະຕະວັດທີ XIX ຖືກຈັກກະພັດອາເມຣິກາບັງຄັບໃຫ້ເປີດປະເທດເພື່ອຕິດຕໍ່ຄ້າ ຂາຍກັບໂລກພາຍນອກ. - ມີໜໍ່ແໜງເສດຖະກິດທຶນນິຍົມກໍາເນີດຂຶ້ນ. - ມີການປະຕິຮູບເມຈິ. - ດໍາເນີນນະໂຍບາຍປົກຄອງແບບທຶນນິຍົມ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 566HisTG M6 CACIM.pdf 56 7/31/2015 9:45:04 AM7/31/2015 9:45:04 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 57. 52 - ການລົບລ້າງລະບອບຂ້າທາດ. - ສົ່ງເສີມໃຫ້ນາຍທຶນໃໝ່ຂະຫຍາຍອຸດສາຫະກໍາ,ນໍາເອົາວິທະຍາສາດ-ເຕັກນິກຂອງເອີ ຣົບເຂົ້າມານໍາໃຊ້. - ອະນຸຍາດໃຫ້ອາເມຣິກາເຂົ້າມາລົງທຶນໃນປະເທດ ແລະ ອື່ນໆ. 3) ເສດຖະກິດ: - ໜໍ່ແໜງເສດຖະກິດທຶນນິຍົມ ແລະ ຊົນຊັ້ນນາຍທຶນໃໝ່ໄດ້ກໍາເນີດຂຶ້ນ. - ມີການລົງທຶນໃສ່ອຸດສາຫະກໍາໜັກ ໂດຍສະເພາະແມ່ນອຸດສາຫະກໍາພະລັງງານໄຟຟ້າ. - ອຸດສາຫະກໍາລວມສູນໄດ້ແກ່ການຄ້າ ແລະ ການທະນາຄານ. - ມີການສ້າງຕັ້ງບໍລິສັດຜູກຂາດຂຶ້ນຫຼາຍບໍລິສັດ. ບໍລິສັດທີ່ໃຫຍ່ກວ່າໝູ່ຄື: ບໍລິສັດມິດຊູບິ ຊິ ແລະ ບໍລິສັດມິດຊູຍ ທີ່ດໍາເນີນທຸລະກິດກວມເອົາການທະນາຄານ, ບໍ່ຖ່ານຫີນ, ໂຮງ ງານຕໍ່າແຜ່ນ, ທາງລົດໄຟ ແລະ ໂຮງງານຜະລິດກໍາປັ່ນ ເຊິ່ງໄດ້ກາຍເປັນຜູ້ມີບົດບາດ ສໍາຄັນດ້ານເສດຖະກິດ ແລະ ການເມືອງໃນປະເທດຍີ່ປຸ່ນ. 4) ສັງຄົມ: ຊີວິດຄວາມເປັນຢູ່ຂອງຊາວນາ ແລະ ຊ່າງຫັດຖະກໍາຍັງປະສົບກັບຄວາມທຸກ ຍາກລໍາບາກທີ່ສຸດ ເພາະຕົກຢູ່ໃຕ້ແອກກົດຂີ່ຂູດຮີດຢ່າງໜັກໜ່ວງ. ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 3. ¡ÓÁ‘ÒÔ‰¡–Á”‰ÇÉš¤œÉ ຄູຈັດນັກຮຽນເປັນກຸ່ມຕາມຄວາມເໝາະສົມ. ຈາກນັ້ນ, ໃຫ້ນັກຮຽນຄົ້ນຄວ້າກ່ຽວກັບການ ລ່າເມືອງຂຶ້ນຂອງຈັກກະພັດຕາເວັນຕົກຢູ່ທະວີບອາຊີຕາມຫົວຂໍ້ຕ່າງໆດັ່ງນີ້: 1) ພວກຈັກກະພັດໄດ້ມີນະໂຍບາຍແຊກແຊງປະເທດຈີນແນວໃດ? 2) ພວກຈັກກະພັດໄດ້ພ້ອມກັນຕັດແບ່ງປະເທດຈີນແນວໃດ? 3) ພວກຈັກກະພັດໄດ້ມີນະໂຍບາຍແຊກແຊງ ແລະ ຍຶດຄອງປະເທດອິນເດຍແນວໃດ? 4) ພວກຈັກກະພັດໄດ້ມີນະໂຍບາຍແຊກແຊງ ແລະ ຍຶດຄອງປະເທດຍີ່ປຸ່ນແນວໃດ? ຄູໃຫ້ຕາງໜ້າກຸ່ມລາຍງານຕາມລໍາດັບ. ຫຼັງຈາກນັ້ນ, ຄູຮ່ວມກັບນັກຮຽນສະຫຼຸບຄືນເນື້ອ ໃນ ຫຼື ດັ່ງຕົວຢ່າງຄໍາຕອບລຸ່ມນີ້: 6HisTG M6 CACIM.pdf 576HisTG M6 CACIM.pdf 57 7/31/2015 9:45:04 AM7/31/2015 9:45:04 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 58. 53 ‹ÀŸ’•: 1) ການແຊກແຊງ: - ສວຍໃຊ້ໂອກາດທີ່ອໍານາດສັກດິນາຈີນເກີດມີຄວາມອ່ອນເພຍແລະ ຊຸດໂຊມໜັກ ເປັນ ເງື່ອນໄຂໃຫ້ຈັກກະພັດແຂ່ງຂັນກັນແຊກແຊງ ແລະ ຮຸກຮານຈີນຢ່າງເປັນຂະບວນກວ້າງ ຂວາງໂດຍນໍາໃຊ້ຮູບການຄ້າຂາຍ ແລະ ເຜີຍແຜ່ສາສະໜາກາໂຕລິກ. - ພໍ່ຄ້າອັງກິດ ແລະ ຝຣັ່ງໄດ້ແຕ່ງທູດມາເຈລະຈາການຄ້າກັບຈີນແຕ່ກໍຖືກປະຕິເສດ. - ພວກຈັກກະພັດພະຍາຍາມຫາທຸກວິທີທາງທີ່ຈະເຮັດການຄ້າກັບຈີນໂດຍການນໍາເອົາສິນ ຄ້າເປັນຕົ້ນແມ່ນຢາຝິ່ນ ເຂົ້າມາຂາຍຢູ່ຈີນເປັນຈໍານວນຫຼວງຫຼາຍ - ບັນຫາຢາຝິ່ນທີ່ຫຼັ່ງໄຫຼເຂົ້າຈີນ ນໍາໄປສູ່ການເກີດສົງຄາມຢາຝິ່ນລະຫວ່າງຈີນ-ອັງກິດ. 2) ບັນດາຈັກກະພັດໄດ້ຕັດແບ່ງດິນຈີນໃນປີ ຄ.ສ 1895-1901 ຄື: - ຈັກກະພັດຣັດເຊຍ ມີສິດສ້າງທາງລົດໄຟຢູ່ແມນຈູລີ ແລະ ເຊົ່າທ່າກໍາປັ່ນລູຊານ-ຕາແລນ. - ເຢຍລະມັນມີສິດເຊົ່າດິນຢູ່ເຂດເຈົາລວານ, ຂຸດຄົ້ນບໍ່ແຮ່ ແລະ ສ້າງທາງລົດໄຟຢູ່ຊານຕຸງ. - ອັງກິດ ເຊົ່າດິນເຂດອຸຍຮາຍຢຸງ ແລະ ດໍາເນີນການຄ້າຂາຍໃນເຂດແມ່ນໍ້າຢັງຊີກຽງ. - ຝຣັ່ງເຊົ່າດິນໃນເຂດອ່າວເຈົາລວານ ແລະ ສ້າງທາງລົດໄຟຢູ່ເຂດຢູນນານ, ຂຸດບໍ່ແຮ່ຢູ່ ກວາງຕຸງ, ອູນານ ແລະ ກວາງຊີ. - ຍີ່ປຸ່ນຍຶດເກາະລິວກິວ. - ຈັກກະພັດອາເມຣິກາມາຍຶດຄອງປະເທດຈີນຊ້າກວ່າຈັກກະພັດອື່ນໆແຕ່ສາມາດຍຶດເອົາ ດິນສ່ວນຫຼາຍຂອງຈີນ ແລະ ກຽມທຸກເງື່ອນໄຂປົກຄອງປະເທດຈີນ. 3) ການແຊກແຊງເຂົ້າອິນເດຍ - ສະຕະວັດທີ XV ປັອກຕຸຍການ ເຂົ້າມາປັກຫຼັກຢູ່ທີ່ເມືອງກົວ (Goa) ເພື່ອທໍາການຄ້າ ແລະ ການເຜີຍແຜ່ສາສະໜາ. - ສະຕະວັດທີ XVII ອໍານາດ ແລະ ອິດທິພົນຂອງປັອກຕຸຍການໃນອາຊີໄດ້ຫຼຸດລົງ ຕໍ່ຈາກ ນັ້ນຊາວຮໍລັນດາຈຶ່ງເຂົ້າມາມີອໍານາດໃນການທໍາການຄ້າເຄື່ອງເທດ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 586HisTG M6 CACIM.pdf 58 7/31/2015 9:45:04 AM7/31/2015 9:45:04 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 59. 54 - ໃນຕົ້ນສະຕະວັດທີ XVIIIຈັກກະພັດອັງກິດ ແລະ ຝຣັ່ງໄດ້ເຂົ້າມາຍາດແຍ່ງສິດເປັນເຈົ້າ ປົກຄອງອິນເດຍ ຈົນກາຍເປັນສົງຄາມ ແລະ ແກ່ຍາວເປັນເວລາ 10 ປີ ຝຣັ່ງຕ້ອງປະລາ ໄຊໃຫ້ອັງກິດ ແລະ ຖືກປັດເຂ່ຍອອກຈາກອິນເດຍເກືອບໝົດຍັງເຫຼືອພຽງແຕ່ປ້ອມການ ຄ້າຢູ່ ປົງດີເຊຣີ, ປານົງ, ກາລິການ, ມາເລ ແລະ ຊັງແດກນາກໍ. - ກາງສະຕະວັດທີ XVIII ເຖິງຕົ້ນສະຕະວັດທີ XIX ອັງກິດສາມາດຍຶດເອົາອິນເດຍ ແລະ ຂະຫຍາຍອິດທິພົນໄປປະເທດເນປານ, ຕີເບດ ແລະ ອື່ນໆ ເຊິ່ງບໍລິສັດອິນເດຍຕາເວັນ ອອກ ເປັນຜູ້ຕາງໜ້າລັດຖະບານອັງກິດປົກຄອງອິນເດຍ. 4) ການແຊກແຊງເຂົ້າຍີ່ປຸ່ນ: - ໃນສະຕະວັດທີ XVI ປັອກຕຸຍການ ໄດ້ເຂົ້າມາເຜີຍແຜ່ສາສະໜາກາໂຕລິກ ເຊິ່ງໄດ້ສ້າງ ຄວາມແບ່ງແຍກໃນສັງຄົມຍີ່ປຸ່ນ ຈຶ່ງຖືກໂຊກຸນຂັບໄລ່ ແລະ ຫ້າມຄົນຕ່າງຊາດ ເຂົ້າມາໃນ ປະເທດຍີ່ປຸ່ນ. - ຈັກກະພັດຈີນຊາວມົງໂກນຄື: ກຸບລາຍຄານ ເຄີຍສົ່ງກອງທັບມາບຸກຕີຍີ່ປຸ່ນແຕ່ບໍ່ສໍາເລັດ ຍີ່ປຸ່ນຈຶ່ງອັດປະຕູຄືນອີກ. - ໃນປີ ຄ.ສ 1853 ອາເມຣິກາ ໃຊ້ເຮືອຮົບ ແລ່ນເຂົ້າອ່າວໂຕກີໂອ (ໂຕກຽວ) ບີບຍີ່ປຸ່ນໃຫ້ ເລີກນະໂຍບາຍປິດປະເທດ ແລະ ປີຕໍ່ມາກໍບີບບັງຄັບໃຫ້ເຊັນສັນຍາບໍ່ສະເໝີພາບ. - ພາຍຫຼັງທີ່ຍີ່ປຸ່ນຍອມເປີດປະເທດເພື່ອຕິດຕໍ່ຄ້າຂາຍກັບໂລກພາຍນອກ ໂດຍສະເພາະ ແມ່ນກັບອາເມຣິກາ ເປັນເຫດເຮັດໃຫ້ປະເທດຕ່າງໆເຊັ່ນ: ຣັດເຊຍ, ອັງກິດ, ຝຣັ່ງ ແລະ ອື່ນໆໄດ້ໃຊ້ກໍາລັງນາບຂູ່ ໂຊກຸນ ໃຫ້ເປີດທ່າເຮືອ ແລະ ຫຼຸດພາສີສິນຄ້າຂາເຂົ້າ. - ຈັກກະພັດອາເມຣິກາໄດ້ຍຶດເກາະໂອກີນາວາ (Okinawa) ໃຫ້ກາຍເປັນຖານທັບທາງ ການທະຫານທີ່ໃຫຍ່ ແລະ ສໍາຄັນແຫ່ງໜ່ຶງໃນມະຫາສະໝຸດປາຊີຟິກຂອງສະຫະລັດອາ ເມຣິກາ. ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 4. ŽÆ”¼ž”Ÿ¾Òš‰ÉÔÒ‰Á•‹ÒŸšŠÁ‘¢ÉŒ¾žœÒÉŸŒ˜Ò‰¾ÉŸ¡šÅŒŠÄÊ”‰Á• –žŸÆ”¡šÅŒŠÄÊ”. 6HisTG M6 CACIM.pdf 596HisTG M6 CACIM.pdf 59 7/31/2015 9:45:05 AM7/31/2015 9:45:05 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 60. 55 ຄູໃຫ້ນັກຮຽນຄົ້ນຄວ້າບົດຮຽນຂໍ້ທີ 3 ດ້ວຍບັນດາຄໍາຖາມຕ່າງໆດັ່ງນີ້: 1)ເປັນຫຍັງພວກຈັກກະພັດຈຶ່ງຮຸກຮານ ແລະ ຍຶດຄອງປະເທດຕ່າງໆໃນໂລກ? 2) ຂໍ້ຂັດແຍ່ງລະຫວ່າງພວກລ່າເມືອງຂຶ້ນກັບປະຊາຊົນເມືອງຂຶ້ນມີຈັກດ້ານ? ແຕ່ລະດ້ານມີ ເນື້ອໃນວ່າແນວໃດ? ຄູໃຫ້ນັກຮຽນ 2-3 ຄົນ ອາສາສະໝັກຂຶ້ນຕອບ. ຈາກນັ້ນ, ຄູຮ່ວມກັບນັກຮຽນສະຫຼຸບເພື່ອ ໃຫ້ໄດ້ຄໍາຕອບທີ່ຖືກຕ້ອງ ແລະ ເປັນເອກະພາບ ຫຼື ດັ່ງຕົວຢ່າງຄໍາຕອບລຸ່ມນີ້: ‹ÀŸ’•: 1) ຍ້ອນວ່າພວກເຂົາມີຄວາມຕ້ອງການທີ່ຈະ: - ຍຶດເອົາປະເທດເມືອງຂຶ້ນເປັນຕະຫຼາດເພື່ອຮອງຮັບສິນຄ້າທີ່ອັ່ງອໍຢູ່ພາຍໃນປະເທດ. - ການຂຸດຄົ້ນ ແລະ ກອບໂກຍຊັບພະຍາກອນທໍາມະຊາດ. - ຂະຫຍາຍອໍານາດທາງການເມືອງ ແລະ ການທະຫານເພື່ອກ້າວຂຶ້ນເປັນມະຫາອໍານາດ ໃນໂລກ. 2) ມີ 3 ດ້ານຄື: ‘ÊŸ”‰Ÿ”¡šÅŒ: - ພວກຈັກກະພັດກໍເຂົ້າໄປມີບົດບາດແທນທີ່ ຫຼື ຄວບຄຸມບັນຊາໃນລະບົບການປົກຄອງ ທັງໝົດ. - ເຈົ້າຂອງປະເທດ ຫຼື ປະຊາຊົນຂາດສິດເສລີພາບໃນດ້ານຕ່າງໆຢ່າງຮ້າຍແຮງ. - ປະຊາຊົນຖືກຈໍາກັດໃນທຸກດ້ານ. ຍິ່ງໄປກວ່ານັ້ນຍັງຖືກພວກເຂົາບັງຄັບໃຫ້ເປັນລູກແຫຼ້ງ ຕີນມືຮັບໃຊ້ໃຫ້ແກ່ພວກເຂົາອີກຊໍ້າ. ‘ÊŸ”¡Ž‘“ž‰Â‘: - ທໍາການຂຸດຄົ້ນຊັບພະຍາກອນທໍາມະຊາດຢ່າງຊະຊາຍ. - ຕັ້ງໂຮງຈັກໂຮງງານຂຶ້ນແລ້ວຈ່າຍຄ່າແຮງງານໃນລາຄາຖືກ. - ເກັບພາສີອາກອນຢ່າງໜັກໜ່ວງ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 606HisTG M6 CACIM.pdf 60 7/31/2015 9:45:05 AM7/31/2015 9:45:05 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 61. 56 - ເກັບເກນແຮງງານໄປເຮັດວຽກໂດຍບໍ່ໄດ້ຄ່າຕອບແທນ. - ຄົນພາຍໃນປະເທດຖືກຫ້າມແລະ ຈໍາກັດການທໍາທຸລະກິດ ແລະ ອື່ນໆ. ‘ÊŸ”‰Ÿ”¼žœŸ”: - ໃຊ້ທຸກປະເພດກໍາລັງຂອງກອງທັບເປັນເຄື່ອງມືທໍາການປາບປາມ ແລະ ດັບສູນຜູ້ທີ່ຕໍ່ ຕ້ານ ຫຼື ຂະບວນການຕໍ່ຕ້ານ. - ເກັບເກນເອົາຊາວໜຸ່ມ-ຊາຍສະກັນເຂົ້າຮັບໃຊ້ໃນກອງທັບແລ້ວກັບມາປາບປາມພໍ່ແມ່ ຫຼື ປະຊາຊົນຂອງຕົນເອງ. 5. ‰Ÿ”ÒÁ‘ ¢¾ž –ž¡šÃ”—Æ” ຄູສາມາດນໍາໃຊ້ການວັດ ແລະ ປະເມີນຜົນດ້ວຍຫຼາຍວິທີ ໂດຍສະເພາະສາມາດພິຈາ ລະນາຈາກ: - ການຕັ້ງໃຈຟັງຄູອະທິບາຍ - ການຕອບຄໍາຖາມ - ການມີສ່ວນຮ່ວມໃນກິດຈະກໍາກຸ່ມ ແລະ ຜົນງານຕົວຈິງ - ການນໍາໃຊ້ຂໍ້ທົດສອບແບບຕ່າງໆ ການໃຫ້ຄະແນນນັກຮຽນໃນກິດຈະກໍາຕ່າງໆ ຄູສາມາດໃຫ້ຄະແນນດ້ວຍການສັງເກດວ່າ ນັກຮຽນມີຄວາມຂະຫຍັນ ຫຼື ເມີນເສີຍ...ສ່ວນການວັດ ແລະ ປະເມີນຜົນດ້ວຍການນໍາໃຊ້ຂໍ້ທົດ ສອບແບບຕ່າງໆ ໂດຍປົກກະຕິແລ້ວຈະມີ 2 ຮູບແບບຄື: ແບບອັດຕະໄນ ແລະ ປະລະໄນ ເຊິ່ງທັງ ສອງຮູບແບບນີ້ເຫັນວ່າເປັນທາງການ ແລະ ມີຄວາມຊັດເຈນ ເຊິ່ງມີລາຍລະອຽດດັ່ງນີ້: 5.1 ‰Ÿ”ŽÊŸŒ¢••¼Æ‘Ž•¢••Á‘’ž¥” ແບບທົດສອບອັດຕະໄນຄູສາມາດນໍາໃຊ້ຄໍາຖາມສົນທະນາທີ່ໄດ້ນໍາສະເໜີຂ້າງເທິງນັ້ນກໍໄດ້ 5.2 ‰Ÿ”ŽÊŸŒ¢••¼Æ‘Ž•¢••–ž¾ž¥” ການສ້າງແບບທົດສອບແບບປະລະໄນແມ່ນມີຄວາມສໍາຄັນຫຼາຍ ຖ້າຫາກຄໍາຖາມບໍ່ຊັດ ເຈນ ຫຼື ບໍ່ຄວບຄຸມປະເດັນ ຈະເຮັດໃຫ້ນັກຮຽນມີຄວາມສົງໄສ ແລະ ບໍ່ໝັ້ນໃຈໃນການຕອບ. ການກໍານົດຕົວເລືອກ ທີ່ຈະໃຫ້ເລືອກນັ້ນ ສາມາດກໍານົດໄດ້ທັງສິ່ງທີ່ຖືກຕ້ອງ ຫຼື ສິ່ງທີ່ຜິດ. ’ÆқɟŒ: ŠÀÊŽ•¢••–ž¾ž¥” 6HisTG M6 CACIM.pdf 616HisTG M6 CACIM.pdf 61 7/31/2015 9:45:05 AM7/31/2015 9:45:05 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 62. 57 ຈົ່ງໝາຍ “9” ໃສ່ຕໍ່ໜ້າຄໍາຕອບ(ກ, ຂ, ຄ...) ທີ່ເຫັນວ່າຖືກຕ້ອງທີ່ສຸດພຽງຂໍ້ດຽວ. 1) ໃນບັນດາລາຊະວົງທີ່ປົກຄອງຈີນແມ່ນລາຊະວົງໃດທີ່ມີອໍານາດອ່ອນເພຍ ແລະ ເຮັດໃຫ້ປະ ເທດຈີນຫັນປ່ຽນຈາກລະບອບສັກດິນາໄປສູ່ລະບອບນາຍທຶນ? ກ. ລາຊະວົງຖັງ 9 ຂ. ລາຊະວົງແມນຈູ ຄ. ລາຊະວົງສຸ້ຍ ງ. ລາຊະວົງຫານ 2) ສົງຄາມຢາຝິ່ນລະຫວ່າງຈີນ-ອັງກິດເກີດຂຶ້ນໃນປີໃດ? ກ. ຄ.ສ 1830-1832 9 ຂ. ຄ.ສ 1840-1842 ຄ. ຄ.ສ 1850-1852 ງ. ຄ.ສ 1860-1862 ຈົ່ງໝາຍ “9” ໃສ່ຕໍ່ໜ້າຄໍາຕອບ (ກ, ຂ, ຄ...) ທີ່ເຫັນວ່າຜິດທີ່ສຸດພຽງຂໍ້ດຽວ. 1) ການເຂົ້າຮຸກຮານ ແລະ ຍຶດຄອງຈີນຂອງອັງກິດ ໄດ້ສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ເສດຖະກິດດ້ານໃດແດ່? ກ. ແຮງງານ: 9 ຂ. ການທະຫານ ຄ. ການເງິນ ງ. ການຄ້າ ຈ. ການຄົມມະນາຄົມ ສ. ການທະນາຄານ 6HisTG M6 CACIM.pdf 626HisTG M6 CACIM.pdf 62 7/31/2015 9:45:05 AM7/31/2015 9:45:05 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 63. 58 •Æ‘¼Ã 9: ‰Ÿ”¾ÉŸ¡šÅŒŠÄÊ”ŠŒÁ‰‰ž˜Á‘¤”¼žÒÕŸ™½Â‰Ÿ¢¾ž Ÿ¡š½Â‰Ÿ¾Ÿ’” ເວລາ: 3 ຊົ່ວໂມງ 1. Ç‘–žŽÆŒ ເພື່ອໃຫ້ນັກຮຽນສາມາດ: - ອະທິບາຍສະພາບການລ່າເມືອງຂຶ້ນຂອງຈັກກະພັດຢູ່ທະວີບອາຟຣິກາ. - ອະທິບາຍສະພາບການລ່າເມືອງຂຶ້ນຂອງຈັກກະພັດຢູ່ທະວີບອາເມຣິກາລາຕິນ. - ອະທິບາຍສະພາບການລ່າເມືອງຂຶ້ນ ແລະ ການຄ້າຂ້າທາດ. - ອະທິບາຍສະພາບຄວາມແຕກຕ່າງລະຫວ່າງລັດທິລ່າເມືອງຂຶ້ນແບບເກົ່າ ແລະ ແບບໃໝ່ 2. ¡”Åʤ”’ÆÊ”’À 1. ການລ່າເມືອງຂຶ້ນຂອງຈັກກະພັດຢູ່ທະວີບອາຟຣິກາ 1.1 ສະພາບທົ່ວໄປຂອງທະວີບອາຟຣິກາ 1.2 ການແຊກແຊງ ແລະ ຍຶດຄອງທະວີບອາຟຣິກາ 2. ການລ່າເມືອງຂຶ້ນຂອງຈັກກະພັດຢູ່ທະວີບອາເມຣິກາລາຕິນ 2.1 ການຮຸກຮານອາເມຣິກາລາຕິນຂອງແອັດສƜປາຍ ແລະ ປັອກຕຸຍການ 2.2 ການຮຸກຮານອາເມຣິກາລາຕິນຂອງໂຮນລັງ, ອັງກິດ ແລະ ຝຣັ່ງ 3. ການຄ້າຂ້າທາດ 4. ຄວາມແຕກຕ່າງລະຫວ່າງລັດທິລ່າເມືອງຂຶ້ນແບບເກົ່າ ແລະ ແບບໃໝ່ 4.1 ລັດທິລ່າເມືອງຂຶ້ນແບບເກົ່າ 4.2 ລັດທິລ່າເມືອງຂຶ້ນແບບໃໝ່ 6HisTG M6 CACIM.pdf 636HisTG M6 CACIM.pdf 63 7/31/2015 9:45:05 AM7/31/2015 9:45:05 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 64. 59 3. ŽÅɉŸ”Ž” - ປຶ້ມແບບຮຽນແລະ ຄູ່ມືຄູວິຊາປະຫວັດສາດຊັ້ນ ມັດທະຍົມສຶກສາ ປີທີ.6. - ແຜນທີ່ທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບທະວີບອາຟຣິກາ ແລະ ອາເມຣິກາລາຕິນ. - ເອກະສານຕ່າງໆທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບທະວີບອາຟຣິກາ ແລະ ອາເມຣິກາລາຕິນ. 4. ‰Â‘ž‰ÀŸ ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 1: ‰Â‘ž‰ÀŸ‰ÇÉš - ຄູອາດນໍາເຂົ້າສູ່ບົດຮຽນດ້ວຍການຫ້ອຍແຜນທີ່ການປົກຄອງ ຫຼື ແຜນທີ່ອື່ນທີ່ສາມາດ ບອກເຖິງທີ່ຕັ້ງຂອງທະວີບອາຟຣິກາໄດ້ຢ່າງຊັດເຈນ. ໃນນີ້, ໃຫ້ນັກຮຽນ 1-2 ຄົນຂຶ້ນມາຊີ້ບອກທີ່ ຕັ້ງ ແລະ ຂອບເຂດຊາຍແດນຂອງທະວີບອາຟຣິກາ. ຈາກນັ້ນ, ຄູຈັດແບ່ງນັກຮຽນອອກເປັນກຸ່ມ ຕາມຄວາມເໝາະສົມ ແລະ ແນະນໍານັກຮຽນຄົ້ນຄວ້າບົດຮຽນຂໍ້ທີ 1 ກ່ຽວກັບການລ່າເມືອງຂຶ້ນ ຂອງຈັກກະພັດໃນທະວີບອາຟຣິກາ ດ້ວຍບັນດາຄໍາຖາມດັ່ງນີ້: 1) ສະພາບທົ່ວໄປຂອງທະວີບອາຟຣິກາເປັນແນວໃດ? 2) ການຍຶດຄອງອາຟຣິກາໃຕ້ ແລະ ເໜືອຂອງຈັກກະພັດອັງກິດໄດ້ດໍາເນີນໄປແນວໃດ? 3) ການຍຶດຄອງອາຟຣິກາຂອງຈັກກະພັດຝຣັ່ງໄດ້ດໍາເນີນໄປແນວໃດ 4) ຈັກກະພັດອື່ນໆໄດ້ຍຶດຄອງອາຟຣິກາຄືແນວໃດ? ຄູໃຫ້ເວລານັກຮຽນໄດ້ຄົ້ນຄິດ, ຄັດເລືອກຕົວແທນໃນກຸ່ມເພື່ອສະຫຼຸບ ຫຼື ຂຶ້ນລາຍງານໃຫ້ ໝູ່ຟັງ ແລະ ຫຼັງຈາກນັ້ນຄູຮ່ວມກັບນັກຮຽນສະຫຼຸບຄືນເພື່ອໃຫ້ໄດ້ຄໍາຕອບທີ່ຖືກຕ້ອງ ແລະ ເອກະ ພາບ ຫຼື ດັ່ງຕົວຢ່າງຄໍາຕອບລຸ່ມນີ້: ‹ÀŸ’•: 1) ອາຟຣິກາເປັນທະວີບທີ່ມີອາກາດຮ້ອນອົບເອົ້າ, ປ່າດົງຕຶບໜາ ແລະ ຍັງມີແມ່ນໍ້າທີ່ບໍ່ສາ ມາດໃຊ້ໃນການເດີນເຮືອ, ປະຊາຊົນອາຟຣິກາມີຄວາມທຸກຍາກມາຕັ້ງແຕ່ສະໄໝບັນພະບຸລຸດ, ຖືກພວກລ່າເມືອງຂຶ້ນທໍາການກົດຂີ່ຂູດຮີດ ແລະ ກົດໜ່ວງຢ່າງທໍລະມານ. ແຕ່ເຖິງຢ່າງໃດກໍ ຕາມ, ອາຟຣິກາ ຍັງມີຄວາມສໍາຄັນທາງປະຫວັດສາດເພາະມີຄວາມອຸດົມສົມບູນໄປດ້ວຍຊັບພະ ຍາກອນທໍາມະຊາດ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 646HisTG M6 CACIM.pdf 64 7/31/2015 9:45:05 AM7/31/2015 9:45:05 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 65. 60 ອາຟຣິກາເປັນທະວີບທີ່ຈັກກະພັດທັງຫຼາຍໃຫ້ຄວາມສໍາຄັນ ແລະ ຄວາມສົນໃຈຈຶ່ງຖືກ ຕັດແບ່ງແລະ ຊ່ວງຊີງກັນແຊກແຊງ-ຮຸກຮານຢ່າງເປັນຂະບວນກວ້າງຂວາງເຊັ່ນ: ຈັກກະພັດອັງ ກິດ, ຝຣັ່ງ, ເຢຍລະມັນ, ອີຕາລີ ແລະ ຈັກກະພັດອື່ນໆ. 2) ຈັກກະພັດອັງກິດ ໄດ້ຍຶດອາຟຣິກາໃຕ້ ແລະ ເໜືອຄື: Ÿ™½Â‰Ÿ¤’Ê: ໃນປີ ຄ.ສ 1815 ອັງກິດໄດ້ເຂົ້າຍຶດຄອງເຄບໂຄໂລນີ ຈາກພວກດັດພວກເຂົາເຈົ້າຈໍາຕ້ອງ ຍ້າຍຂຶ້ນໄປທາງເໜືອ ແລະ ຈັດຕັ້ງລັດອິດສະລະ 2 ແຫ່ງຄື: ທຣານສະວານ ແລະ ໂອເຣນ. ໃນປີ ຄ.ສ 1886 ພວກອັງກິດຈຶ່ງໄດ້ພາກັນຫຼັ່ງໄຫຼເຂົ້າມາອີກ ພ້ອມທັງພະຍາຍາມທີ່ຈະຄອບຄອງດິນ ແດນແຫ່ງນີ້ໃຫ້ໄດ້. ເປັນເຫດເຮັດໃຫ້ເກີດສົງຄາມໃນ ປີ ຄ.ສ 1895 ລະຫວ່າງພວກໂຮນລັງ-ອັງ ກິດ ເປັນເວລາ 3 ປີແຕ່ພວກໂຮນລັງຖືກປະລາໄຊ ແລະ ປີ ຄ.ສ 1910 ຈຶ່ງໄດ້ຈັດຕັ້ງສະຫະພາບ ອາຟຣິກາໃຕ້ ເຊິ່ງໄດ້ລວມເອົາອານານິຄົມແຫຼມ, ນາຕານ, ທຣານສະວານ ແລະ ໂອເຣນ ໂດຍ ໃຫ້ອໍານາດໃນການປົກຄອງຕົນເອງເປັນຂອງຊາວອາຟຣິກາໃຕ້. Ÿ™½Â‰Ÿ¡¬Å: ທ້າຍສະຕະວັດທີ XIX ຈັກກະພັດອັງກິດໄດ້ຍຶດຄອງເອຢິບ ແລະ ຫຼັງການເປີດຄອງຊູ ເອດໃນປີ ຄ.ສ 1860 ເຮັດໃຫ້ອັງກິດໄດ້ຜົນປະໂຫຍດເພີ່ມຂຶ້ນຈົນເຮັດໃຫ້ອັງກິດ ແລະ ຝຣັ່ງໄດ້ ເຂົ້າຄວບຄຸມການເງິນຂອງລັດຖະບານເອຢິບທີ່ກໍາລັງລົ້ມລະລາຍແຕ່ປີ ຄ.ສ 1882 ກຸ່ມຊາດນິຍົມ ໄດ້ຕໍ່ຕ້ານການຍຶດຄອງຂອງຈັກກະພັດຝຣັ່ງຈໍາຕ້ອງຖອນໂຕ. ຫຼັງສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີ I ອັງກິດໄດ້ ປະຕິຮູບຫຼາຍບັນຫາ ແລະ ໄດ້ປະກາດໃຫ້ເອຢິບຢູ່ໃນອາລັກຂາຂອງຕົນ, ລວມເອົາຊູດານເຂົ້າໃຕ້ ການຄອບຄອງຂອງອັງກິດ ແຕ່ໃນເມື່ອເຢຍລະມັນລວມອາຟຣິກາຕາເວັນອອກ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ແຜນ ການຂອງອັງກິດຖືກພັງທະລາຍ. 3) ຝຣັ່ງເຂົ້າ ບາງສ່ວນຂອງໂຊມາລີ ກາຍເປັນອານານິຄົມຂອງຝຣັ່ງ. ຝຣັ່ງຂະຫຍາຍການ ຄອບຄອງເຂົ້າຊູດານ ແຕ່ກໍຕ້ອງປະເຊີນໜ້າກັບອັງກິດຢ່າງໜັກ ທັງສອງປະເທດຈໍາຕ້ອງໄດ້ເຮັດ ສັນຍາພັນທະມິດຮ່ວມກັນ. 4) ການຍຶດຄອງຂອງຈັກກະພັດອື່ນ: - ເຢຍລະມັນ ເຂົ້າຍຶດຄອງໂຕໂກ, ກາເມຣູນ, ອາຟຣິກາຕາເວັນຕົກສຽງໃຕ້ ແລະ ອາຟຣິ ກາຕາເວັນອອກ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 656HisTG M6 CACIM.pdf 65 7/31/2015 9:45:05 AM7/31/2015 9:45:05 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 66. 61 - ອີຕາລີໄດ້ເຂົ້າຍຶດຄອງແຄມຝັ່ງທະເລແດງ ແລະໂຊມາລີ, ແຄມຝັ່ງມະຫາສະໝຸດອິນ ເດຍ ແລະ ພະຍາຍາມເຂົ້າຍຶດຄອງບິດຊີເນຍ (ເອທິໂອປີ) ແຕ່ຕ້ອງປະລາໄຊໃນປີ ຄ.ສ 1896. - ປີ ຄ.ສ 1912 ອີຕາລີ ຍຶດຄອງຕຣີໂປລີ ດ້ວຍການເຮັດສົງຄາມກັບຕວກກີ, ແບນຊິກຍຶດ ກົງໂກ, ປັອກຕຸຍການຍຶດຄອງອັງໂກລາ ແລະ ໂມຊໍາບິກ, ແອັດສະປາຍ ຍຶດຄອງດິນ ແດນເລັກນ້ອຍໃນຣິໂອເດີ, ໂອໂຣ ແລະ ຣິໂອມູນີ. - ປີ ຄ.ສ 1914 ທົ່ວທັງທະວີບອາຟຣິກາມີປະເທດເອກະລາດພຽງແຕ່ 2 ປະເທດຄື: ເອທິໂອ ປີ ແລະ ໄລບີເຣຍ. ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 2: ¡ÓÁ‘ÒÔ‰¡–Á”‰ÇÉš ຄູອາດຈັດແບ່ງນັກຮຽນອອກເປັນກຸ່ມ ຕາມຄວາມເໝາະສົມ ແລະ ແນະນໍານັກຮຽນຄົ້ນ ຄວ້າບົດຮຽນຂໍ້ທີ 2 ກ່ຽວກັບການລ່າເມືອງຂຶ້ນຂອງຈັກກະພັດຢູ່ທະວີບອາເມຣິກາລາຕິນ ແລະ ຂໍ້ ທີ 3 ການຄ້າຂ້າທາດ ດ້ວຍບັນດາຄໍາຖາມດັ່ງນີ້: 1) ການຮຸກຮານອາເມຣິກາລາຕິນຂອງແອັດສະປາຍ ແລະ ປັອກຕຸຍການໄດ້ດໍາເນີນໄປແນວໃດ? 2) ການຮຸກຮານອາເມຣິກາລາຕິນຂອງໂຮນລັງ, ອັງກິດ ແລະ ຝຣັ່ງໄດ້ດໍາເນີນໄປແນວໃດ? 3) ພວກນັກລ່າອານານິຄົມໄດ້ດໍາເນີນການຄ້າຂ້າທາດແນວໃດ? ຄູໃຫ້ເວລານັກຮຽນໄດ້ຄົ້ນຄິດ, ຄັດເລືອກຕົວແທນໃນກຸ່ມເພື່ອສະຫຼຸບ ຫຼື ຂຶ້ນລາຍງານໃຫ້ ໝູ່ຟັງ ແລະ ຫຼັງຈາກນັ້ນຄູຮ່ວມກັບນັກຮຽນສະຫຼຸບຄືນເພື່ອໃຫ້ໄດ້ຄໍາຕອບທີ່ຖືກຕ້ອງ ແລະ ເອກະ ພາບ ຫຼື ດັ່ງຕົວຢ່າງຄໍາຕອບລຸ່ມນີ້: ‹ÀŸ’•: 1) ‰Ÿ”Óljӟ”Ÿ¡š½Â‰Ÿ¾Ÿ’”ŠŒ¢Á‘Žž–Ÿ ¢¾ž –Á‰’ljŸ”: ‰Ÿ”Óljӟ”Ÿ¡š½Â‰Ÿ¾Ÿ’”ŠŒ¢Á‘Žž–Ÿ: - ປີ ຄ.ສ 1493 ໄດ້ຍຶດຄອງໄຮຕີ ຕໍ່ມາຍຶດກຸຍບາ, ຈາໄມກາ ແລະ ເປີໂຕຣິໂກ ພວກເຂົາໄດ້ ຂູດຮີດແຮງງານຊາວອິນເດຍແດງທີ່ເຮັດວຽກຢູ່ໃນສວນອ້ອຍ ແລະ ຝ້າຍຢ່າງໂຫດຮ້າຍ ປ່າເຖື່ອນ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 666HisTG M6 CACIM.pdf 66 7/31/2015 9:45:05 AM7/31/2015 9:45:05 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 67. 62 - ເດືອນພຶດສະພາ ປີຄ.ສ 1521 ໄດ້ຮຸກຮານເຂົ້າແມັກຊິກໂກ ຊາວອິນເດຍແດງໄດ້ທໍາ ການຕໍ່ສູ້ຕິດຕໍ່ກັນເປັນເວລາ 18 ເດືອນ ແຕ່ສຸດທ້າຍກໍບໍ່ຊະນະ. - ໃນເດືອນ ພະຈິກ ປີ ຄ.ສ 1532 ໄດ້ຍຶດເປຣູ ຈັບກະສັດອາຕາຮວນປາເປັນສະເລີຍເສິກ ແລະ ຖືກສັງຫານໃນເວລາຕໍ່ມາ ແລ້ວສະຖາປະນາການປົກຄອງແບບອານານິຄົມໃນ ເປຣູ ແລະ ຍຶດຄອງ ເອກວາດໍ, ໂບລີເວຍ ແລະ ເປຣູ. - ເມື່ອມາ ເຖິງປີ ຄ.ສ 1550 ທົ່ວທັງອາເມຣິກາລາຕິນ (ຍົກເວັ້ນເບຣຊິນ) ໄດ້ຕົກຢູ່ໃຕ້ການ ປົກຄອງຂອງແອັດສະປາຍທັງໝົດ. ‰Ÿ”Óljӟ”Ÿ¡š½Â‰Ÿ¾Ÿ’”ŠŒ–Á‰’ljŸ”: - ພາຍຫຼັງຄົ້ນພົບເບຣຊິນໃນເດືອນ ເມສາ ປີ ຄ.ສ 1500 ກໍດໍາເນີນການຮຸກຮານທັນທີ. - ໃນປີ ຄ.ສ 1530, ດໍາເນີນການປົກຄອງແບບອານານິຄົມໃນລະບອບຜະເດັດການສັກດິ ນານິຍົມ. - ກະສັດໄດ້ແຕ່ງຕັ້ງຂ້າຫຼວງໃຫຍ່ເປັນຜູ້ມີອໍານາດປົກຄອງທົ່ວເບຣຊິນ. - ແບ່ງເຂດການປົກຄອງອອກເປັນຫຼາຍລັດ ໂດຍຂຸນນາງ ແລະ ເຈົ້າທີ່ດິນໃຫຍ່ຂອງປັອກ ຕຸຍການເປັນຜູ້ຄຸມອໍານາດໃນດ້ານບໍລິຫານ, ການທະຫານ ແລະ ສາສະໜາ. 2) ‰Ÿ”Óljӟ”Ÿ¡š½Â‰Ÿ¾Ÿ’”ŠŒ£Ó”¾ÁŒ, ÁŒ‰Â‘ ¢¾ž ѽÁÉŒ - ນາຍທຶນ ໂຮນລັງ, ອັງກິດ ແລະ ຝຣັ່ງໄດ້ທໍາລາຍລະບົບຜູກຂາດທາງການຄ້າຂອງແອັດ ສະປາຍ ແລະ ປັອກຕຸຍການ. - ເກີດສົງຄາມຍາດແຍ່ງອານານິຄົມຫຼາຍຄັ້ງ ເຊິ່ງແອັດສະປາຍ ແລະ ປັອກຕຸຍການເປັນ ຝ່າຍປະລາໄຊຕະຫຼອດມາ. - ໃນປີ ຄ.ສ 1655 ແອັດສະປາຍຖືກອັງກິດຍາດຊີງເອົາເກາະຈາໄມກາ. - ປີ ຄ.ສ 1697 ແອັດສະປາຍຖືກຝຣັ່ງເຂົ້າຍຶດຄອງພາກຕາເວັນຕົກເກາະໄຮຕີ. - ດໍາເນີນສົງຄາມຍາດຊີງເບຣຊິນກັບປັອກຕຸຍການແຕ່ຍຶດໄດ້ພຽງເຂດຕອນເໜືອ. - ກອບໂກຍເອົາໂລຫະທີ່ມີຄ່າເປັນຈໍານວນຫຼວງຫຼາຍ, ຂູດຮີດ ແລະ ປຸ້ນສະດົມຢ່າງໂຫດ ຮ້າຍປ່າເຖື່ອນຈົນກໍ່ໃຫ້ເກີດການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນອາເມຣິກາລາຕິນຢ່າງບໍ່ຂາດສາຍ. 3) ພວກນັກລ່າອານານິຄົມໄດ້ດໍາເນີນການຄ້າຂ້າທາດ: 6HisTG M6 CACIM.pdf 676HisTG M6 CACIM.pdf 67 7/31/2015 9:45:05 AM7/31/2015 9:45:05 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 68. 63 - ປັອກຕຸຍການ ເຂົ້າລ່າດ້ວຍຕົນເອງແຕ່ຖືກຕອບໂຕ້ຈາກປະຊາຊົນອາຟຣິກາ. - ກໍ່ສົງຄາມລ່າຂ້າທາດ, ໃຊ້ຮູບແບບເສຍພາສີ, ໃຫ້ຂອງຂວັນ (ອາວຸດ, ປືນ, ແຜ່ນແພ, ເຫຼົ້າ, ເຄື່ອງປະດັບ) ໄປແລກທາດຈາກຜູ້ປົກຄອງ. - ຜູ້ປົກຄອງກໍໃຊ້ອາວຸດເຂົ້າເພື່ອດໍາເນີນສົງຄາມລ່າຂ້າທາດ. - ການຂົນສົ່ງຂ້າທາດໄປຂາຍໄດ້ໃຊ້ເສັ້ນທາງເດີນເຮືອແບບ “ການຄ້າ 3 ເສົ້າ” - ຕີກາປະທັບຂ້າທາດຜິວດໍາ ແລ້ວຍັດໃສ່ເຮືອທີ່ແອອັດ ສົ່ງໄປທະວີບອາເມຣິກາ. - ສະຫະລັດອາເມຣິກາ ເປັນປະເທດທີ່ມີຕະຫຼາດຂ້າທາດຄົນຜິວດໍາຫຼາຍທີ່ສຸດ. ມີຄວາມ ຕ້ອງການແຮງງານຢ່າງຫຼວງ ແລະ ນັບມື້ເພີ່ມຂຶ້ນ. - ມີການສົ່ງຂ້າທາດຜິວດໍາ ໄປຂາຍຢູ່ອາເມຣິກາລາຕິນ. - ການຄ້າຂ້າທາດໄດ້ດໍາເນີນໄປເປັນເວລາ 4-5 ສະຕະວັດ ເຊິ່ງມີການລ່າທົ່ວທັງຝັ່ງທະເລ ອາຟຣິກາຕາເວັນຕົກ ແລະ ຕາເວັນອອກ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ອາຟຣິກາຕ້ອງສູນເສຍຄົນໄປປະ ມານ 100 ລ້ານຄົນ. - ຂ້າທາດທີ່ຖືກຈັບໄປສ່ວນຫຼາຍຈະເປັນຜູ້ຊາຍຫຼາຍກວ່າແມ່ຍິງ 1 ເທົ່າ, ຜູ້ຊາຍຈະມີອາຍຸ ແຕ່ 10-35 ປີ ສ່ວນແມ່ຍິງມີອາຍຸຕໍ່າກວ່າ ແລະ ສູງກວ່າ 25 ປີ. ຍ້ອນແນວນັ້ນ ຈຶ່ງມີການດໍາເນີນການຕໍ່ສູ້ຄັດຄ້ານການຄ້າຂ້າທາດຢ່າງອົງອາດກ້າຫານ ເປັນເວລານດົນນານ, ໄດ້ບີບບັງຄັບໃຫ້ຊົນຊັ້ນປົກຄອງເອີຣົບ ແລະ ອາເມຣິກາຈໍາຕ້ອງປະກາດ ຍົກເລີກລະບອບການຄ້າຂ້າທາດໃນປີ ຄ.ສ 1807 ເຊິ່ງລັດຖະສະພາອັງກິດຜ່ານກົດໝາຍຫ້າມຊື້ ຂາຍທາດ. ຈາກນັ້ນ, ປະເທດຝຣັ່ງ, ອາເມຣິກາ, ແອັດສະປາຍ ແລະ ປັອກຕຸຍການ ຈຶ່ງຄ່ອຍໆ ເລີ່ມປະກາດການຊື້ຂາຍທາດເປັນສິ່ງຜິດກົດໝາຍ. 5. ‰Ÿ”ÒÁ‘ ¢¾ž –ž¡šÃ”—Æ” ຄູສາມາດນໍາໃຊ້ການວັດ ແລະ ປະເມີນຜົນດ້ວຍຫຼາຍວິທີ ໂດຍສະເພາະສາມາດພິຈາ ລະນາຈາກ: - ການຕັ້ງໃຈຟັງຄູອະທິບາຍ 6HisTG M6 CACIM.pdf 686HisTG M6 CACIM.pdf 68 7/31/2015 9:45:05 AM7/31/2015 9:45:05 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 69. 64 - ການຕອບຄໍາຖາມ - ການມີສ່ວນຮ່ວມໃນກິດຈະກໍາກຸ່ມແລະ ຜົນງານຕົວຈິງ - ການນໍາໃຊ້ຂໍ້ທົດສອບແບບຕ່າງໆ ການໃຫ້ຄະແນນນັກຮຽນໃນແຕ່ລະກິດຈະກໍາ ຄູສາມາດໃຫ້ຄະແນນດ້ວຍການສັງເກດ ວ່າ ນັກຮຽນມີຄວາມຂະຫຍັນ ຫຼື ເມີນເສີຍ ແຕ່ວ່າການໃຫ້ຄະແນນແບບນີ້ບໍ່ຄ່ອຍເປັນທາງການ ຫຼື ຊັດເຈນປານໃດ. ສ່ວນການວັດ ແລະ ປະເມີນຜົນດ້ວຍການນໍາໃຊ້ຂໍ້ທົດສອບແບບຕ່າງໆ ໂດຍປົກກະຕິແລ້ວຈະມີ 2 ຮູບແບບຄື: ແບບອັດຕະໄນ ແລະ ປະລະໄນ 5.1 ‰Ÿ”ŽÊŸŒ¢••¼Æ‘Ž•¢••Á‘’ž¥” ການສ້າງແບບທົດສອບແບບອັດຕະໄນ ຄູສາມາດນໍາໃຊ້ບັນດາຄໍາຖາມທີ່ໃຊ້ໃນການສົນ ທະນາກຸ່ມ ຫຼື ບຸກຄົນຂ້າງເທິງນັ້ນໄດ້ ຖ້າຫາກຄູບໍ່ຢາກໃຊ້ກໍສາມາດສ້າງຂຶ້ນມາໃໝ່ໄດ້ ແຕ່ຄໍາ ຖາມນັ້ນກໍຂໍໃຫ້ມີຄວາມຈະແຈ້ງ, ຊັດເຈນ ຫຼື ເປັນລັກສະນະຄໍາຖາມປິດ-ເປີດ. 5.2 ‰Ÿ”ŽÊŸŒ¢••¼Æ‘Ž•¢••–ž¾ž¥” ການສ້າງແບບທົດສອບແບບປະລະໄນແມ່ນມີຄວາມສໍາຄັນຫຼາຍ ຖ້າຫາກຄໍາຖາມບໍ່ຊັດ ເຈນ ຫຼື ບໍ່ຄວບຄຸມປະເດັນ ຈະເຮັດໃຫ້ນັກຮຽນມີຄວາມສົງໄສ ແລະ ບໍ່ໝັ້ນໃຈໃນການຕອບ. ນອກຈາກນັ້ນ, ການກໍານົດຕົວເລືອກທີ່ຈະໃຫ້ເລືອກນັ້ນ ສາມາດກໍານົດໄດ້ທັງສິ່ງທີ່ຖືກຕ້ອງ ຫຼື ສິ່ງທີ່ຜິດ ແຕ່ມີພຽງ 1 ຕົວເລືອກ. ’ÆқɟŒ: ຈົ່ງໝາຍ “9” ໃສ່ຕໍ່ໜ້າຄໍາຕອບ (ກ, ຂ, ຄ...) ທີ່ເຫັນວ່າຖືກຕ້ອງທີ່ສຸດພຽງຂໍ້ດຽວ. 1) ບັນຫາໃດທີ່ເປັນອຸປະສັກສໍາລັບຊາວເອີຣົບໃນການເຂົ້າເຖິງທະວີບອາຟຣິກາ? ກ. ບັນຫາຊັບພະຍາກອນທໍາມະຊາດ 9 ຂ. ບັນຫາອາກາດຮ້ອນອົບເອົ້າ, ປ່າດົງອັນຕຶບໜາ ແລະ ແມ່ນໍ້າທີ່ບໍ່ສາມາດໃຊ້ໃນການ ເດີນເຮືອໄດ້. ຄ. ບັນຫາຄວາມທຸກຍາກທີ່ມີມາຕັ້ງແຕ່ສະໄໝບັນພະບຸລຸດ ແລະ ການຖືກກົດຂີ່ຂູດຮີດ. 2) ການເປີດຄອງຊູເອດໃນປີ ຄ.ສ 1860 ເຮັດໃຫ້ຈັກກະພັດໃດໄດ້ຜົນປະໂຫຍດຫຼາຍທີ່ສຸດ? ກ. ຈັກກະພັດຝຣັ່ງ ຂ. ຈັກກະພັດອີຕາລີ 6HisTG M6 CACIM.pdf 696HisTG M6 CACIM.pdf 69 7/31/2015 9:45:05 AM7/31/2015 9:45:05 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 70. 65 9 ຄ. ຈັກກະພັດອັງກິດ ງ.ຈັກກະພັດເຢຍລະມັນ ຈົ່ງໝາຍ “9” ໃສ່ຕໍ່ໜ້າຄໍາຕອບ (ກ, ຂ, ຄ...) ທີ່ເຫັນວ່າຜິດທີ່ສຸດພຽງຂໍ້ດຽວ. 1) ເພື່ອເຮັດໃຫ້ການຍຶດຄອງບັນລຸຕາມເປົ້າໝາຍ ຝຣັ່ງໄດ້ນໍາໃຊ້ນະໂຍບາຍຫຍັງແດ່ເຂົ້າຊ່ວຍ? ກ. ການເມືອງ ຂ. ເສດຖະກິດ 9 ຄ. ການທະຫານ ງ. ຊວນເຊື່ອ ຈ. ປາບປາມ ສ. ວັດທະນະທໍາ-ສັງຄົມ •Æ‘ÉŸ”¡˜ÃÉš: ‹ÒŸš¢’‰’ÉŸŒ¾žœÒÉŸŒ¾Á‘¼Â¾ÉŸ¡šÅŒŠÄÊ”¢••¡‰ÆÉŸ ¢¾ž ¢••¤É: 4.1 ¾Á‘¼Â¾ÉŸ¡šÅŒŠÄÊ”¢••¡‰ÆÉŸ ຈັກກະພັດທີ່ເປັນຕົວແທນໃຫ້ແກ່ລັດທິລ່າເມືອງຂຶ້ນແບບເກົ່າແມ່ນຈັກກະພັດຝຣັ່ງ ເຊິ່ງ ໄດ້ມີການເຕີບໃຫຍ່ຂະຫຍາຍຕົວມາຕັ້ງແຕ່ກາງສະຕະວັດທີ XIX ຈຶ່ງຖືໄດ້ວ່າເປັນຈັກກະພັດທີ່ ເກົ່າແກ່ ແລະ ມີລະບົບຫົວເມືອງຂຶ້ນຫຼາຍທີ່ສຸດເມື່ອທຽບກັບບັນດາຈັກກະພັດທີ່ເກີດໃໝ່ໃຫຍ່ລຸນ ເມື່ອປຽບທຽບແບບວິທີການລ່າເມືອງຂຶ້ນຂອງຈັກກະພັດໃນໂລກ ລະຫວ່າງຈັກກະພັດຝຣັ່ງກັບຈັກ ກະພັດອາເມຣິກາແລ້ວເຫັນວ່າຈັກກະພັດທັງສອງນີ້ໄດ້ນໍາໃຊ້ວິທີທີ່ແຕກຕ່າງກັນ ໂດຍສະເພາະ ຢ່າງຍິ່ງແມ່ນ ຈັກກະພັດຝຣັ່ງທີ່ເຂົ້າມາຮຸກຮານ ແລະ ຍຶດຄອງປະເທດລາວແມ່ນນໍາໃຊ້ວິທີ “‰Ÿ” ¢‰Äš ¢¾Ê҉ʟҥ–¡“ÂŒ‰Ÿ”Ä‘‹Œ¾ž•Æ•‰ÆŒÁ‰‰Ÿ”–Ɖ‹Œ” ເຊິ່ງວິທີການດັ່ງກ່າວແມ່ນ ວິທີທີ່ໄດ້ມາຈາກປະສົບການໃນການຍຶດຄອງປະເທດຕ່າງໆທີ່ຜ່ານມາ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 706HisTG M6 CACIM.pdf 70 7/31/2015 9:45:05 AM7/31/2015 9:45:05 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 71. 66 ດັ່ງນັ້ນ, ເພື່ອປະຕິບັດຕາມແຜນການດັ່ງກ່າວໃຫ້ເກີດຜົນຈັກກະພັດຝຣັ່ງຈຶ່ງນໍາໃຊ້ນະໂຍ ບາຍຕ່າງໆເຂົ້າມາສະໜັບສະໜູນເຊັ່ນ: 1) ”ž£•Ÿ‰Ÿ”¡šÅŒ ສໍາລັບດ້ານການເມືອງພວກຝຣັ່ງໄດ້ນໍາໃຊ້ນະໂຍບາຍເກົ່າແກ່ເຂົ້າມາປົກຄອງເຊັ່ນ: ໃນ ປະເທດລາວນັ້ນແມ່ນໃຊ້ນະໂຍບາຍແບ່ງແຍກເພື່ອປົກຄອງ ເຊິ່ງເໝາະສົມ ແລະ ສອດຄ່ອງກັບ ປະເທດທີ່ມີປະຊາກອນຫຼາຍເຜົ່າ. ນັບແຕ່ມື້ແຊກແຊງ ແລະ ຍຶດຄອງປະເທດລາວເປັນຕົ້ນມາ ພວກເຂົາໄດ້ຈັດຕັ້ງກົງຈັກການປົກຄອງລ່າເມືອງຂຶ້ນແບບເອກະພາບທົ່ວປະເທດ ແຕ່ພວກເຂົາກໍ ຈັດວາງໃຫ້ເປັນ 2 ລະບອບຕ່າງກັນຄື: ລະບອບລ່າເມືອງຂຶ້ນ ເຊິ່ງແມ່ນຄົນຝຣັ່ງປົກຄອງໂດຍກົງ ໃນທົ່ວປະເທດລາວ (ຜູ້ມີອໍານາດເຕັມສູງສຸດເຖິງຜູ້ຮອງເຈົ້າແຂວງ) ແລະ ລະບອບລ່າເມືອງຂຶ້ນ ແບບອາລັກຂາໃນລາຊະອານາຈັກຫຼວງພະບາງ ແຕ່ໃນຕົວຈິງຫຼວງພະບາງກໍເປັນພຽງແຂວງໜຶ່ງ ເທົ່ານັ້ນ. ພວກເຂົານໍາໃຊ້ນະໂຍບາຍແບ່ງແຍກຄົນລາວດ້ວຍກັນ ລະຫວ່າງຊົນເຜົ່າສ່ວນຫຼາຍ ກັບສ່ວນໜ້ອຍ ແລະ ຄົນລາວພາກເໜືອກັບພາກໃຕ້. ນອກຈາກນັ້ນ, ພວກເຂົາຍັງສ້າງຄວາມ ອາຄາດບາດໝາງກັນລະຫວ່າງຄົນລາວ, ຫວຽດນາມ ແລະ ກໍາປູເຈຍ ດ້ວຍວິທີເອົາຊາດໜຶ່ງໄປ ຂ້າອີກຊາດໜຶ່ງ. 2) ”ž£•Ÿ‘ÊŸ”¡Ž‘“ž‰Â‘ - ພວກເຂົາໄດ້ສ້າງໃຫ້ປະເທດລາວກາຍເປັນຕະຫຼາດຈໍາໜ່າຍສິນຄ້າ, ຫ້າມ ຫຼື ຂັດຂວາງບໍ່ ໃຫ້ພໍ່ຄ້າ ຫຼື ນາຍທຶນທີ່ເປັນຄົນລາວດໍາເນີນທຸລະກິດ ແຕ່ພວກເຂົາໄດ້ທໍາການຄ້າຂາຍກັບຄົນຈີນ ຕ່າງດ້າວ. - ດໍາເນີນການເກັບກວາດສ່ວຍສາອາກອນປະເພດຕ່າງໆຢ່າງໜັກໜ່ວງ ເພື່ອເອົາໄປເຂົ້າ ງົບປະມານຂອງພວກເຂົາໃນແຕ່ລະປີ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນລາວຖືກກົດຂີ່ຂູດຮີດໜັກກວ່າໝູ່ໃນ ບັນດາປະເທດໃນອິນດູຈີນ. 3) ”ž£•ŸÒ”¡ÅÉ ໃນເວລາເກີດການວິວາດກັນລະຫວ່າງຝຣັ່ງກັບໄທ ຝຣັ່ງໄດ້ເພີ່ມທະວີການຊື້ຈ້າງບຸກຄົນ ຊັ້ນສູງໃນຊົນຊັ້ນສັກດິນາ ແລະ ນາຍທຶນ ໃຫ້ເກີດກະແສຟອງຮັກຊາດອັນປອມແປງທີ່ເອີ້ນວ່າ: 6HisTG M6 CACIM.pdf 716HisTG M6 CACIM.pdf 71 7/31/2015 9:45:05 AM7/31/2015 9:45:05 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 72. 67 ລາວໃຫຍ່ເພື່ອຕ້ານກັບລັດທິໄທໃຫຍ່ ແລ້ວສ້າງໜັງສືພິມລາວໃຫຍ່ ເຊິ່ງເປັນໜັງສືພິມສະບັບທໍາ ອິດໃນປະເທດລາວເພື່ອເປັນເຄື່ອງມືຮັບໃຊ້ກະແສຟອງດັ່ງກ່າວ. 4) ”ž£•Ÿ–Ÿ•–Ÿš ພວກລ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງໄດ້ຈັດຕັ້ງກົງຈັກປາບປາມຂົ່ມຂູ່ຂຶ້ນມາເພື່ອຕິດຕາມ ແລະ ລົງ ໂທດຜູ້ທີ່ຂັດຂືນບໍ່ປະຕິບັດຕາມຄໍາສັ່ງຂອງພວກເຂົາເຊັ່ນ: ຫ້ອງການທ່ານຜູ້ໃຫຍ່, ຜູ້ມີອໍານາດ ເຕັມ, ຫ້ອງການສອດແນມ, ຫ້ອງການສານ, ຄຸກ ແລະ ກອງຕໍາຫຼວດ. 5) ”ž£•ŸÒÁ‘¼ž”ž¼ÀŸ-ŽÁŒ‹Æš ນະໂຍບາຍວັດທະນະທໍາ-ສັງຄົມ ເປັນນະໂຍບາຍທີ່ໂຫດຮ້າຍ ແລະ ອັນຕະລາຍທີ່ສຸດ ເຊິ່ງພວກເຂົາໄດ້ພະຍາຍາມສ້າງຄົນລາວໃຫ້ກາຍເປັນຄົນໂງ່ຈ້າຫຼ້າຫຼັງ, ເປັນຜູ້ບອກໄດ້ໃຊ້ຟັງ, ບໍ ລິສຸດສັດຊື່ ແລະ ຍອມຈໍານົນທຸກຢ່າງຕໍ່ຄົນຝຣັ່ງ ພວກເຂົາຈຶ່ງບໍ່ຍອມລົງທຶນໃສ່ການສຶກສາແມ່ນ ແຕ່ໜ້ອຍ ກົງກັນຂ້າມພວກເຂົາໄດ້ລົງທຶນໃສ່ການເບື່ອເມົາຄົນລາວໃຫ້ໄປນິຍົມຊົມຊອບແບບ ແຜນການດໍາລົງຊີວິດ ແລະ ວັດທະນະທໍາຕາເວັນຕົກດ້ວຍຫຼາຍຮູບແບບ. ສະຫຼຸບແລ້ວ ລັດທິລ່າເມືອງຂຶ້ນແບບເກົ່າຂອງຈັກກະພັດຝຣັ່ງທີ່ໄດ້ນໍາມາໃຊ້ເຂົ້າໃນການ ແຊກແຊງ ແລະ ຍຶດຄອງປະເທດລາວນັ້ນແມ່ນໄດ້ນໍາໃຊ້ວິທີການທີ່ແນບນຽນອ່ອນໂຍນ ເພື່ອ ເຮັດໃຫ້ຄົນລາວຫຼົງເຊື່ອວ່າ ຝຣັ່ງເຂົ້າມາເພື່ອພັດທະນາ ແລະ ສ້າງຄວາມຈະເລີນໃຫ້ກັບປະເທດ ລາວ. ເພື່ອບັນລຸເປົ້າໝາຍນັ້ນ ຈຶ່ງໄດ້ນໍາໃຊ້ເລ່ກົນ ແລະ ນະໂຍບາຍອັນໂຫດຮ້າຍປ່າເຖື່ອນຕໍ່ກັບ ປະຊາຊົນລາວຢ່າງບໍ່ເລືອກປະຕິບັດ ເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນລາວຜູ້ບໍລິສຸດ ແລະ ມີຄວາມຈົງຮັກພັກດີ ຕໍ່ປະເທດຊາດຖືກຂ້າຕາຍຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ. 4.2 ¾Á‘¼Â¾ÉŸ¡šÅŒŠÄÊ”¢••¤É 1) Ҽɟ”¾ÉŸ¡šÅŒŠÄÊ”¢••¤É ຈັກກະພັດອາເມຣິກາ ເປັນຈັກກະພັດທີ່ເກີດໃໝ່ໃຫຍ່ລຸນ ເມື່ອທຽບກັບຈັກກະພັດຝຣັ່ງ ແລະ ອັງກິດ ແຕ່ກໍເປັນຈັກກະພັດທີ່ມັກເອົາລັດເອົາປຽບຈັກກະພັດອື່ນຢູ່ສະເໝີ ເຊິ່ງໃນບັນຫານີ້ ຈະເຫັນໄດ້ຢ່າງຊັດເຈນວ່າ ໃນໄລຍະຕົ້ນຂອງສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີ I ຈັກກະພັດຝຣັ່ງ, ອັງກິດ ແລະ 6HisTG M6 CACIM.pdf 726HisTG M6 CACIM.pdf 72 7/31/2015 9:45:05 AM7/31/2015 9:45:05 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 73. 68 ຣັດເຊຍໄດ້ພາກັນຕໍ່ຕ້ານການບຸກໂຈມຕີຂອງເຢຍລະມັນ, ໂອຕຣິດ-ຮົງກາຣີ ແລະອີຕາລີ (ປີ ຄ.ສ 1915 ປ່ຽນມາກຸ່ມສັນຍາ) ແຕ່ໃນຂະນະນັ້ນ ຈັກກະພັດອາເມຣິກາບໍ່ໄດ້ກັງວົນສົນໃຈມີແຕ່ຂາຍ ອາວຸດເກັບເງິນເຂົ້າຖົງ. ເມື່ອສະຖານະການຂອງສົງຄາມມີການຫັນປ່ຽນເປັນຜົນດີໃຫ້ແກ່ກຸ່ມສັນ ຍາຈັກກະພັດອາເມຣິກາກໍກະໂດດເຂົ້າຮ່ວມສົງຄາມໃນນາມຝ່າຍສັນຍາ. ພາຍຫຼັງສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີ II ໄດ້ສິ້ນສຸດລົງ ໃນນາມຜູ້ຊະນະສົງຄາມ ຈັກກະພັດອາເມຣິ ກາໄດ້ນໍາເອົາແນວຄວາມຄິດໃໝ່ ແລະ ວິທີການລ່າເມືອງຂຶ້ນແບບໃໝ່ເຂົ້າແຊກແຊງ-ຍຶດຄອງ ບັນດາປະເທດເມືອງຂຶ້ນຕ່າງໆໃນໂລກ. ດັ່ງນັ້ນ, ຈັກກະພັດອາເມຣິກາ ຈຶ່ງແມ່ນນັກສວຍໂອກາດ ຈອມໂຫດ ແລະ ແກມໂກງ ເຊິ່ງພວກເຂົາໄດ້ໃຊ້ວິທີດັ່ງນີ້ຄື: (1) ສວຍໃຊ້ທ່າແຮງທາງດ້ານເສດຖະກິດ ແລະ ການທະຫານຂອງພວກເຂົາຢູ່ໃນໂລກນາຍ ທຶນ, ການຊຸດໂຊມ ແລະ ຄວາມຫຍຸ້ງຍາກຂອງບັນດາປະເທດຈັກກະພັດຕົວອື່ນໃນໄລ ຍະຕົ້ນຂອງຊ່ວງເວລາຫຼັງສົງຄາມ ແລ້ວກໍ່ຕັ້ງຕົວເອງເປັນສາລະວັດທະຫານຂອງໂລກ ເຊື່ອງຕົນເອງຢູ່ເບື້ອງ ຫຼັງໃບໄພ້ “ປົກປັກຮັກສາໂລກເສລີ”, “ຕ້ານໄພກອມມູນິດ”. (2) ໃຊ້ຮູບ “ການຊ່ວຍເຫຼືອ” ດ້ານເສດຖະກິດ, ການທະຫານ ແລະ ເຊັນສັນຍາສ້າງກຸ່ມສໍາ ພັນທະຫານເພື່ອຄວບຄຸມບັນດາປະເທດທັງຫຼາຍໃນຂົງເຂດອາຊີ, ອາຟຣິກາ ແລະ ອາ ເມຣິກາລາຕິນ. (3) ພວກເຂົາ “ໜີບຮັດ ແລະ ປັດເຂ່ຍພວກຈັກກະພັດຕົວອື່ນ” ຢູ່ໃນຫຼາຍປະເທດເມືອງຂຶ້ນ ຫຼື ເມືອງສ່ວຍໃຫ້ພົ້ນອອກໄປ. ດັ່ງນັ້ນ, ເພື່ອເຮັດໃຫ້ວິທີການຕ່າງໆເຫຼົ່ານັ້ນໄດ້ຮັບການປະຕິບັດ ແລະ ປະສົບຜົນສໍາເລັດ ຈັກກະພັດອາເມຣິກາ ຈຶ່ງໄດ້ນໍາໃຊ້ນະໂຍບາຍ ຫຼື ເລ່ກົນຕ່າງໆເຂົ້າມາຊ່ວຍ. 4.2 •Á”‘Ÿ‰Æ”Ç•Ÿ¼ÃɤʡŠÆÊŸ¤”‰Ÿ”¾ÉŸ¡šÅŒŠÄÊ” ໃນການປະຕິບັດນະໂຍບາຍລ່າເມືອງຂຶ້ນແບບໃໝ່ນັ້ນ ຈັກກະພັດອາເມຣິກາໄດ້ຕົກລົງ ຄົບຄິດກັບຊົນຊັ້ນສັກດິນາ ແລະ ນາຍທຶນ ເພື່ອປົກປັກຮັກສາຜົນປະໂຫຍດໃນການລ່າເມືອງຂຶ້ນ ໃນດ້ານການເມືອງ, ເສດຖະກິດ ແລະ ການທະຫານ. ໃນຂະນະດຽວກັນກໍໃຊ້ກົນອຸບາຍຫຼາຍຢ່າງ 6HisTG M6 CACIM.pdf 736HisTG M6 CACIM.pdf 73 7/31/2015 9:45:05 AM7/31/2015 9:45:05 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 74. 69 ທີ່ໂຫດຮ້າຍ ແລະ ເປັນອັນຕະລາຍຄື:ມອບເອກະລາດຄືນໃຫ້, ຊ່ວຍເຫຼືອທາງເສດຖະກິດ, ຮູບ ການລັດຖະປະຫານ ແລະ ໂຄ່ນລົ້ມເພື່ອນໍາເອົາລູກແຫຼ້ງຕີນມືຜູ້ທີ່ບໍລິສຸດກວ່າໝູ່ເຂົ້າກໍາອໍານາດ ກົງຈັກການປົກຄອງໃນບັນດາປະເທດເມືອງຂຶ້ນແບບໃໝ່ຂອງພວກເຂົາ. ກົນອຸບາຍຕົ້ນຕໍບາງຢ່າງ ທີ່ສ່ອງແສງເຖິງແບບວິທີການຮຸກຮານຂອງຈັກກະພັດອາເມຣິ ກາຢູ່ໃນປະເທດລາວໃຫ້ເຫັນແຈ້ງດັ່ງນີ້: - ກົນອຸບາຍ “‰Ÿ”ÉÒ¡œÙÅ” ດ້ານເສດຖະກິດ, ການເງິນ ແລະ ຕົ້ນຕໍແມ່ນການທະຫານ ເພື່ອແຊກແຊງ ແລະ ຄວບຄຸມດ້ານການເມືອງ, ການທະຫານ, ການຕ່າງປະເທດ ແລະ ວັດທະນະທໍາ-ສັງຄົມຂອງລາວຢ່າງຮອບດ້ານ ເຮັດໃຫ້ເຂດປົກຄອງຂອງພວກເຂົາກາຍ ເປັນເມືອງຂຶ້ນແບບໃໝ່. ນີ້ເປັນກົນອຸບາຍແຊກຊຶມເຂົ້າບັນດາປະເທດທີ່ຈະເລີນຊ້າ ດ້ວຍການນໍາເອົາສິນຄ້າທີ່ອັ່ງ ອໍເຫຼືອໃຊ້ຂອງພວກເຂົາໄປຈໍາໜ່າຍຢູ່ບັນດາປະເທດທີ່ກ່າວມານັ້ນ ແລະ ຜູກມັດປະເທດທີ່ຮັບ ການຊ່ວຍເຫຼືອຈໍາຕ້ອງປະຕິບັດຕາມນະໂຍບາຍຂອງອາເມຣິກາເຊັ່ນ: ເຂົ້າຮ່ວມກຸ່ມສໍາພັນການ ທະຫານ, ອະນຸຍາດໃຫ້ອາເມຣິກາຕັ້ງຖານທັບໃສ່ແຜ່ນດິນຂອງປະເທດຕົນ ແລະ ອື່ນໆ ເຮັດໃຫ້ ງົບປະມານຂອງປະເທດນັ້ນເວລາໃດກໍຂາດເຂີນ ເພື່ອທົດແທນສິ່ງທີ່ຂາດເຂີນນັ້ນດ້ານໜຶ່ງຕ້ອງ ໄດ້ຂໍການຊ່ວຍເຫຼືອຕື່ມອີກ ເຮັດໃຫ້ຄ່ອຍໆຂຶ້ນກັບອາເມຣິກາຢ່າງບໍ່ຮູ້ສຶກຕົວ ແລະ ດ້ານໜຶ່ງຕ້ອງ ຖືກ ຜເກັບເງິນສ່ວຍສາອາກອນຢ່າງໜັກ ເຮັດໃຫ້ເງິນເຟີ້ ແລະ ປະຊາຊົນລາວທຸກຍາກຂາດເຂີນ. ສະພາບດັ່ງກ່າວມັນຊີ້ບອກວ່າ ການຊ່ວຍເຫຼືອຂອງອາເມຣິກາແມ່ນກົນອຸບາຍ ຫຼື ວິທີ ການທີ່ໃຫຍ່ ແລະ ສໍາຄັນທີ່ນອນຢູ່ໃນນະໂຍບາຍລ່າເມືອງຂຶ້ນແບບໃໝ່ຂອງຈັກກະພັດອາເມຣິ ກາ ຫຼື ອາດເວົ້າໄດ້ວ່າ ແມ່ນບ້ວງເຊືອກທີ່ໃຊ້ມັດຄໍປະຊາຊົນໃນປະເທດນັ້ນ. ຈັກກະພັດອາເມຣິ ກາໄດ້ໃຊ້ເງິນເຂົ້າຊ່ວຍເຫຼືອລາວ ທາງດ້ານການທະຫານຫຼາຍກວ່າບັນດາປະເທດໃນອິນດູຈີນ ພຽງແຕ່ໄລຍະ 13 ປີ (1956-1969) ຈໍານວນເງິນຊ່ວຍເຫຼືອມີເຖິງ 800 ລ້ານໂດລາ. ໃນນັ້ນ, ບໍ່ນັບ ເງິນຊ່ວຍເຫຼືອທາງລັບ ຫຼື ຈໍານວນທີ່ເອີ້ນວ່າ ການຈັບຈ່າຍພິເສດ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 746HisTG M6 CACIM.pdf 74 7/31/2015 9:45:05 AM7/31/2015 9:45:05 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 75. 70 - ກົນອຸບາຍການໃຊ້ລະບົບ “ທີ່ປຶກສາ”ເພື່ອຄວບຄຸມ ແລະ ຊີ້ຂາດທຸກການເຄື່ອນໄຫວ ຂອງອໍານາດການປົກຄອງຫຸ່ນ ແລະ ກອງທະຫານຫຸ່ນລາວ. ໃນຄວາມເປັນຈິງລະບົບທີ່ປຶກສາໄດ້ ກາຍເປັນກົງຈັກການປົກຄອງແບບລ່າເມືອງຂຶ້ນແບບໃໝ່ຢູ່ໃນລາວ ເຊິ່ງປະກອບດ້ວຍບັນດາພະ ນັກງານໃນອົງການຊ່ວຍເຫຼືອ, ທີ່ປຶກສາ ແລະ ພະນັກງານທະຫານ ລວມແລ້ວນັບເປັນພັນໆຄົນ. ນັບຕັ້ງແຕ່ປີ ຄ.ສ 1954 ອາເມຣິກາ ໄດ້ຈັດຕັ້ງອົງການຮັບໃຊ້ຈຸດປະສົງຂອງຕົນຫຼາຍ ອົງການຄື: ຄະນະພີອີໂອ (PEO: Program Evaluation Office) ແມ່ນຫ້ອງການຕີລາຄາໂຄງ ການຊ່ວຍເຫຼືອທີ່ຂຶ້ນກັບກະຊວງການຕ່າງປະເທດອາເມຣິກາ ແຕ່ໃນຕົວຈິງແມ່ນອົງການຊີ້ນໍາ ການທະຫານຢູ່ລາວ ເຊິ່ງມີໜ້າທີ່ຮັບຜິດຊອບປະຕິບັດແຜນການຊ່ວຍເຫຼືອດ້ານທະຫານ, ແບ່ງ ປັນ ແລະ ກວດກາການໃຊ້ອາວຸດ, ແບ່ງປັນສິນຄ້າພະລາທິການ, ຊຸກຍູ້ວຽກງານອົບຮົມກອງທະ ຫານລາຊະອານາຈັກ ແລະ ບັນດາກອງປຸ້ນ ແລະ ທະຫານບ້ານ, ມີສິດກວດກາ ແລະ ອະນຸມັດ ແຜນການໃຊ້ຈ່າຍປະຈໍາເດືອນ ທາງດ້ານທະຫານຂອງກະຊວງປ້ອງກັນຊາດຂອງລັດຖະບານລາ ຊະອານາຈັກ ແລະ ອື່ນໆ. ອົງການຢູຊິດ (USIS: United States Information Service) ແມ່ນຫ້ອງການສົ່ງຂ່າວ ຂອງອາເມຣິກາ ແຕ່ໃນຕົວຈິງແລ້ວອົງການນີ້ແມ່ນເຮັດໜ້າທີ່ຊີ້ນໍາສົງຄາມຈິດຕະສາດ ເປັນຜູ້ ຈ່າຍເງິນ ແລະ ພາຫະນະສິ່ງຂອງອື່ນໆໃຫ້ແກ່ພວກລູກແຫຼ້ງຕີນມື ເພື່ອໂຄສະນາຫຼອກລວງ ແລະ ທໍາລາຍມ້າງເພກະແສຟອງຕ້ານອາເມຣິກາຂອງປະຊາຊົນລາວ ແລະ ອົງການອື່ນໆ. ອົງການຕ່າງໆເຫຼົ່ານີ້ ແມ່ນຂຶ້ນໂດຍກົງກັບສະຖານທູດອາເມຣິກາ ແລະ ຖືວ່າເປັນກົງຈັກ ການປົກຄອງຢູ່ໃນລາວ, ໄດ້ຮັບອະພິສິດທາງດ້ານການຕ່າງປະເທດເທົ່າກັນໝົດ, ຜູ້ທີ່ເປັນຫົວໜ້າ ສະຖານທູດ ແລະ ຫົວໜ້າທີ່ປຶກສາລ້ວນແຕ່ແມ່ນກະໂຕອາເມຣິກາ. ຈໍານວນທີ່ປຶກສາໄດ້ເພີ່ມ ທະວີຂຶ້ນໃນແຕ່ລະປີ ຈາກພຽງແຕ່ 300 ຄົນ ໃນປີ ຄ.ສ 1959 ມາເປັນ 5.000 ຄົນ ໃນປີ ຄ.ສ 1968 ໃນນັ້ນທີ່ປຶກສາທາງການທະຫານ 3.500 ຄົນ. ສະຫຼຸບລວມແລ້ວ ລັດທິລ່າເມືອງຂຶ້ນແບບໃໝ່ແມ່ນລັດທິທີ່ອາໄສຄວາມໄດ້ປຽບໃນດ້ານ ຕ່າງໆຂອງຄູ່ແຂ່ງ ເພື່ອສະຖາປະນາຕົນເອງຂຶ້ນເປັນຜູ້ມີອະພິສິດກວ່າຄົນອື່ນໃນທຸກດ້ານແລ້ວກໍ 6HisTG M6 CACIM.pdf 756HisTG M6 CACIM.pdf 75 7/31/2015 9:45:05 AM7/31/2015 9:45:05 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 76. 71 ປັດເຂ່ຍ ຫຼື ຂັບໄລ່ຄູ່ແຂ່ງນັ້ນໃຫ້ພົ້ນຈາກເຂດອິດທິພົນຂອງຕົນ.ເພື່ອເຮັດໃຫ້ລັດທິລ່າເມືອງຂຶ້ນ ແບບໃໝ່ໄດ້ຮັບການປະຕິບັດໃຫ້ເປັນຈິງ ແລະ ມີປະສິດທິພາບ ຈັກກະພັດອາເມຣິກາຍັງໄດ້ນໍາ ໃຊ້ບັນດານະໂຍບາຍ ທີ່ເປັນຍຸດທະສາດເຂົ້າມາຊ່ວຍຂັບເຄື່ອນຢ່າງມີພິກໄຫວອ່ອນນ້ອມ ແລະ ຄ່ອງແຄ້ວທີ່ສຸດ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 766HisTG M6 CACIM.pdf 76 7/31/2015 9:45:05 AM7/31/2015 9:45:05 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 77. 72 •Æ‘¼Ã 10: Šž•Ò”‰Ÿ”–Æ‘–ÉŸ‘›Èɤ”£¾‰ ເວລາ:3 ຊົ່ວໂມງ 1. Ç‘–žŽÆŒ ເພື່ອໃຫ້ນັກຮຽນສາມາດ: 1. ອະທິບາຍຂະບວນການປົດປ່ອຍຊາດຢູ່ອາຊີ. 2. ອະທິບາຍຂະບວນການປົດປ່ອຍຊາດຢູ່ອາຟຣິກາ. 3. ອະທິບາຍຂະບວນການປົດປ່ອຍຊາດໃນອາເມຣິກາລາຕິນ. 2. ¡”Åʤ”’ÆÊ”’À 1. Šž•Ò”‰Ÿ”–Æ‘–ÉŸ‘›ÈÉŸÃ 1.1 ຂະບວນການປົດປ່ອຍຊາດຢູ່ປະເທດອິນເດຍ 1.2 ຂະບວນການປົດປ່ອຍຊາດຢູ່ປະເທດຈີນ 1.3 ຂະບວນການປົດປ່ອຍຊາດຢູ່ປະເທດຍີ່ປຸ່ນ 2. Šž•Ò”‰Ÿ”–Æ‘–ÉŸ‘›ÈÉŸ™½Â‰Ÿ 2.1 ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນອານເຊຣີ 2.2 ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນຊູດານ 3. Šž•Ò”‰Ÿ”–Æ‘–ÉŸ‘¤”Ÿ¡š½Â‰Ÿ¾Ÿ’” 3.1 ຄວາມໝາຍອາເມຣິກາລາຕິນ 3.2 ສາເຫດເກີດຂະບວນການຕໍ່ສູ້ 3.3 ການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນອາເມຣິກາລາຕິນ 1) ການຕໍ່ສູ້ຢູ່ແມັກຊິກໂກ 2) ການຕໍ່ສູ້ຢູ່ພາກເໜືອອາເມຣິກາລາຕິນ 6HisTG M6 CACIM.pdf 776HisTG M6 CACIM.pdf 77 7/31/2015 9:45:05 AM7/31/2015 9:45:05 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 78. 73 3) ການຕໍ່ສູ້ຢູ່ພາກໃຕ້ອາເມຣິກາລາຕິນ 4) ການຕໍ່ສູ້ຢູ່ເບຣຊິນ 3.ŽÅɉŸ”Ž” 1. ປຶ້ມແບບຮຽນ ແລະ ປຶ້ມຄູ່ມືຄູ ວິຊາປະຫວັດສາດຊັ້ນມັດທະຍົມສຶກສາ ປີທີ 6 2. ແຜນທີ່ທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບຂະບວນການຕໍ່ສູ້ປົດປ່ອຍຊາດໃນທະວີບອາຊີ, ອາຟຣິກາ ແລະ ອາເມຣິກາລາຕິນ 3. ເອກະສານຕ່າງໆທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບຂະບວນການຕໍ່ສູ້ປົດປ່ອຍຊາດໃນທະວີບອາຊີ, ອາຟຣິ ກາ ແລະ ອາເມຣິກາລາຕິນ 4. ‰Â‘ž‰ÀŸ ການສົນທະນາກຸ່ມເປັນວິທີທີ່ໃຫ້ໂອກາດນັກຮຽນໄດ້ມີການແລກປ່ຽນຮຽນຮູ້ເຊິ່ງກັນ ແລະ ກັນຫຼາຍກວ່າ. ແຕ່ເພື່ອບໍ່ໃຫ້ນັກຮຽນເບື່ອ ຫຼື ມີການສອນແບບຊໍ້າເກົ່າ ຄູຈຶ່ງສາມາດປັບປ່ຽນວິທີ ການສອນໄປເລື້ອຍໆ ລະຫວ່າງວິທີການສອນແບບສົນທະນາເປັນກຸ່ມ, ລວມໝູ່ ແລະ ການຂຽນ ລາຍງານ. ການຈັດແບ່ງນັກຮຽນອອກເປັນກຸ່ມແຕ່ລະຄັ້ງໃຫ້ມີການຊັບຊ້ອນຄືນໃໝ່ (ບໍ່ໃຫ້ເອົາຄົນ ເກົ່າ ຫຼື ຈຸເກົ່າ) ແລະ ທີ່ສໍາຄັນໃຫ້ເອົາໃຈໃສ່ນັກຮຽນພິເສດ (ຮຽນອ່ອນ, ບໍ່ມີຄວາມກະຕືລືລົ້ນ ຫຼື ບໍ່ມັກປາກ ແລະ ອື່ນໆ). ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 1. ŽÆ”¼ž”Ÿ‰ÉÔÒ‰Á•Šž•Ò”‰Ÿ”–Æ‘–ÉŸ‘ ຄູອາດນໍາເຂົ້າສູ່ບົດຮຽນໂດຍການສົນທະນາຖາມ-ຕອບ ເພື່ອໃຫ້ນັກຮຽນທົ່ວຫ້ອງໄດ້ຄົ້ນ ຄິດດ້ວຍຄໍາຖາມດັ່ງຕໍ່ໄປນີ້: ‹ÀŸ“Ÿš: 1. ຂະບວນການປົດປ່ອຍຊາດແມ່ນຫຍັງ? 2. ເປັນຫຍັງຈຶ່ງມີຂະບວນການປົດປ່ອຍຊາດຢູ່ໃນໂລກ? 3. ຂະບວນການປົດປ່ອຍຊາດທີ່ນັກຮຽນຮູ້ຈັກມີຂະບວນໃດແດ່? ຂະບວນການດັ່ງກ່າວເກີດ ຂຶ້ນຢູ່ໃສ? 6HisTG M6 CACIM.pdf 786HisTG M6 CACIM.pdf 78 7/31/2015 9:45:06 AM7/31/2015 9:45:06 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 79. 74 4. ຂະບວນການປົດປ່ອຍຊາດທີ່ເດັ່ນຢູ່ໃນໂລກເກີດຂຶ້ນຢູ່ທະວີບໃດ? ມີຂະບວນໃດແດ່? ຄູໃຫ້ເວລານັກຮຽນໄດ້ຄົ້ນຄິດເພື່ອຕອບຄໍາຖາມຕາມລໍາດັບໃຫ້ໝູ່ຟັງ ແລະ ຫຼັງຈາກນັ້ນ ຄູຮ່ວມກັບນັກຮຽນສະຫຼຸບຄືນເພື່ອໃຫ້ໄດ້ຄໍາຕອບທີ່ເປັນເອກະພາບ. ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 2: ¡ÓÁ‘ÒÔ‰¡–Á”‰ÇÉš ເນື່ອງຈາກບົດຮຽນບົດນີ້ ເປັນບົດທີ່ຍາວ ແລະ ຈໍານວນຊົ່ວໂມງກໍໜ້ອຍ. ສະນັ້ນ, ການ ສອນແບບເປັນກຸ່ມອາດຖືໄດ້ວ່າເປັນທາງເລືອກໜຶ່ງ ທີ່ຄູຈະສາມາດນໍາໃຊ້ໄດ້ ແຕ່ສິ່ງສໍາຄັນຄູ ຕ້ອງຮັບປະກັນວ່າຈະສາມາດຄວບຄຸມສະຖານະການ ເພື່ອໃຫ້ບັນລຸຕາມເນື້ອໃນຫຼັກສູດໄດ້. ຄູ ອາດແບ່ງນັກຮຽນເປັນ ກຸ່ມຕາມຄວາມເໝາະສົມເພື່ອຄົ້ນຄວ້າຕາມຫົວຂໍ້ດັ່ງຕໍ່ໄປນີ້: 1. ຂະບວນການປົດປ່ອຍຊາດຢູ່ປະເທດອິນເດຍ 2. ຂະບວນການປົດປ່ອຍຊາດຢູ່ປະເທດຈີນ 3. ຂະບວນການປົດປ່ອຍຊາດຢູ່ປະເທດຍີ່ປຸ່ນ 4. ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນອານເຊຣີ 5. ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນຊູດານ 6. ຄວາມໝາຍອາເມຣິກາລາຕິນ ແລະ ສາເຫດເກີດຂະບວນການຕໍ່ສູ້ 7. ການຕໍ່ສູ້ຢູ່ແມັກຊິກໂກ 8. ການຕໍ່ສູ້ຢູ່ພາກເໜືອອາເມຣິກາລາຕິນ 9. ການຕໍ່ສູ້ຢູ່ພາກໃຕ້ອາເມຣິກາລາຕິນ 10. ການຕໍ່ສູ້ຢູ່ເບຣຊິນ ຄູໃຫ້ນັກຮຽນຄົ້ນຄ້ວາ ຈາກນັ້ນໃຫ້ຕາງໜ້າກຸ່ມຂຶ້ນລາຍງານໂດຍອີງຕາມເນື້ອໃນຂອງບົດ ຮຽນ ຫຼື ເອກະສານອື່ນໆທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກໍໄດ້ ດ້ວຍການໃຊ້ແຜນວາດຊ່ວຍຈື່ ເພື່ອການອະທິບາຍໄດ້ ງ່າຍ ແລະ ຈື່ຈໍາໄດ້ດົນ. ເມື່ອສິ້ນສຸດການລາຍງານຄູຮ່ວມກັບນັກຮຽນສະຫຼຸບເພື່ອໃຫ້ໄດ້ຄໍາຕອບ ທີ່ເປັນເອກະພາບ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 796HisTG M6 CACIM.pdf 79 7/31/2015 9:45:06 AM7/31/2015 9:45:06 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 80. 75 5. ‰Ÿ”ÒÁ‘ ¢¾ž–ž¡šÃ”—Æ” ຄູສາມາດນໍາໃຊ້ການວັດ ແລະ ປະເມີນຜົນດ້ວຍຫຼາຍວິທີ ໂດຍສະເພາະ ສາມາດພິຈາ ລະນາຈາກ: 5.1 ປະເມີນຜົນຈາກການສັງເກດ - ການຮ່ວມຮຽນໃນຫ້ອງ - ການຕັ້ງໃຈຟັງການອະທິບາຍ - ການມີສ່ວນຮ່ວມໃນກິດຈະກໍາ 5.2 ປະເມີນຜົນຈາກພາກປະຕິບັດ - ການຕອບຄໍາຖາມ - ການຂຽນບົດລາຍງານ 5.3 ປະເມີນຜົນຈາກການກວດສອບ - ການສອບແບບປະລະໄນ - ການສອບແບບອັດຕະໄນ ການໃຫ້ຄະແນນນັກຮຽນໃນກິດຈະກໍາ ຄູສາມາດໃຫ້ຄະແນນດ້ວຍການສັງເກດວ່ານັກ ຮຽນມີຄວາມຂະຫຍັນ ຫຼື ເມີນເສີຍ (ການໃຫ້ຄະແນນແບບນີ້ບໍ່ຄ່ອຍເປັນທາງການ ຫຼື ຊັດເຈນ). ສ່ວນການວັດ ແລະ ປະເມີນຜົນດ້ວຍການນໍາໃຊ້ຂໍ້ທົດສອບແບບຕ່າງໆ ໂດຍປົກກະຕິ ແລ້ວຈະມີ 2 ຮູບແບບຄື: ແບບອັດຕະໄນ ແລະ ປະລະໄນ ເຊິ່ງທັງສອງຮູບແບບນີ້ເຫັນວ່າເປັນ ທາງການ ແລະ ມີຄວາມຊັດເຈນກວ່າ ເຊິ່ງມີລາຍລະອຽດດັ່ງນີ້. 5.1 ‰Ÿ”ŽÊŸŒ¢••¼Æ‘Ž•¢••Á‘’ž¥” ໃນການສ້າງແບບທົດສອບແບບອັດຕະໄນ ຄູສາມາດນໍາເອົາຄໍາຖາມຢູ່ໃນການສົນທະ ນາຂ້າງເທິງມາທົດສອບ ຫຼື ສ້າງຂຶ້ນເອງກໍໄດ້. 5.2 ‰Ÿ”ŽÊŸŒ¢••¼Æ‘Ž•¢••–ž¾ž¥” ສ້າງແບບທົດສອບແບບປະລະໄນແມ່ນມີຄວາມສໍາຄັນຫຼາຍ ຖ້າຫາກຄໍາຖາມບໍ່ຊັດເຈນ ຫຼື ບໍ່ຄວບຄຸມເລື່ອງຈະເຮັດໃຫ້ນັກຮຽນມີຄວາມສົງໄສ ແລະ ບໍ່ໝັ້ນໃຈໃນການຕອບ. ນອກຈາກ ນັ້ນ, ການກໍານົດຕົວເລືອກທີ່ຈະໃຫ້ເລືອກນັ້ນ ສາມາດກໍານົດໄດ້ທັງສິ່ງທີ່ຖືກຕ້ອງ ຫຼື ສິ່ງທີ່ຜິດ ແຕ່ມີພຽງ 1 ຕົວເລືອກ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 806HisTG M6 CACIM.pdf 80 7/31/2015 9:45:06 AM7/31/2015 9:45:06 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 81. 76 ຈົ່ງໝາຍ “9” ໃສ່ຕໍ່ໜ້າຄໍາຕອບ(ກ, ຂ, ຄ...) ທີ່ເຫັນວ່າຖືກຕ້ອງທີ່ສຸດພຽງຂໍ້ດຽວ. 1. ເປັນຫຍັງໃນເວລາອັງກິດຍຶດຄອງ ປະຊາຊົນອິນເດຍ ຈຶ່ງຕາຍໃນເວລາໄລ່ເລ່ຍກັນປະມານ 15 ລ້ານຄົນ? ກ. ຖືກຕັດສິດເສລີພາບ ແລະ ກົດຂີ່ຂູດຮີດຢ່າງແສນທໍລະມານ ຂ. ຖືກປາບປາມ ແລະ ຕັດສິດເສລີພາບ 9 ຄ. ຄວາມທຸກຍາກ ແລະ ຄວາມອຶດຫິວອັນຮ້າຍແຮງ ຈົ່ງໝາຍ “9” ໃສ່ຕໍ່ໜ້າຄໍາຕອບ (ກ, ຂ, ຄ...) ທີ່ເຫັນວ່າຜິດທີ່ສຸດພຽງຂໍ້ດຽວ. 2. ຮູບແບບການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນອິນເດຍຕ້ານອັງກິດມີຮູບແບບໃດແດ່? ກ. ການນັດຢຸດງານ 9 ຂ. ການຍອມຈໍານົນ ຄ. ການອັດຮ້ານຄ້າ ງ. ການບໍ່ຍອມຊື້ສິນຄ້າອັງກິດ ຈ. ການບຸກໂຈມຕີເຈົ້າທີ່ດິນຢູ່ຕາມຊົນນະບົດ 6HisTG M6 CACIM.pdf 816HisTG M6 CACIM.pdf 81 7/31/2015 9:45:06 AM7/31/2015 9:45:06 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 82. 77 ˜Ÿ‰¼Ã IV: Šž•Ò”‰ÀŸšž‰”ŽŸ‰Æ”¤”¼ÊŸŽž’žÒÁ‘¼Ã XIXœŸ’ÆÊ”Žž’žÒÁ‘¼Ã XX •Æ‘¼Ã 11: Šž•Ò”‰ÀŸšž‰”›Èɡýƕ ¢¾ž Ÿ¡š½Â‰Ÿ ເວລາ: 3 ຊົ່ວໂມງ 1. Ç‘–žŽÆŒ ເພື່ອໃຫ້ນັກຮຽນສາມາດ: 1.1 ອະທິບາຍສະພາບການຕໍ່ສູ້ຂອງຂະບວນກໍາມະກອນຢູ່ອັງກິດ, ຝຣັ່ງ, ເຢຍລະມັນ, ອາເມ ຣິກາ. 1.2 ອະທິບາຍສະພາບການສ້າງຕັ້ງສາກົນທີ II. 1.3 ວິເຄາະ ແລະ ອະທິບາຍເຖິງສະພາບການຂອງສາກົນທີ II ພາຍຫຼັງການເສຍຊີວິດຂອງ ທ່ານ ອັງແກນ 2. ¡”Åʤ”’ÆÊ”’À 1. Šž•Ò”‰ÀŸšž‰”›Èɡýƕ 1.1 ຂະບວນກໍາມະກອນຢູ່ອັງກິດ 1.2 ຂະບວນກໍາມະກອນຢູ່ຝຣັ່ງ 1.3 ຂະບວນກໍາມະກອນຢູ່ເຢຍລະມັນ 2. Šž•Ò”‰ÀŸšž‰”›ÈÉŸ¡š½Â‰Ÿ 3. ŽŸ‰Æ”¼Ã II 3.1 ການສ້າງຕັ້ງສາກົນທີ II 3.2 ສາກົນທີ II ພາຍຫຼັງການເສຍຊີວິດຂອງທ່ານ ອັງແກນ 6HisTG M6 CACIM.pdf 826HisTG M6 CACIM.pdf 82 7/31/2015 9:45:06 AM7/31/2015 9:45:06 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 83. 78 3. ŽÅɉŸ”Ž” 3.1 ¡‰žŽŸ” -ປຶ້ມແບບຮຽນ ແລະ ຄູ່ມືຄູ ວິຊາປະຫວັດສາດຊັ້ນມັດທະຍົມສຶກສາ ປີທີ 6. - ເອກະສານຕ່າງໆທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບເນື້ອໃນ ແລະ ກິດຈະກໍາການຮຽນ-ການສອນໃນບົດນີ້. 3.2 ÓÈ•˜Ÿ• - ແຜນທີ່ປະເທດອັງກິດ, ຝຣັ່ງ, ເຢຍລະມັນ ແລະ ອາເມຣິກາ. 4. ‰Â‘ž‰ÀŸ ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 1: ŽÆ”¼ž”Ÿ“Ÿš-’• ຄູອາດນໍາເຂົ້າສູ່ບົດຮຽນດ້ວຍການສະເໜີຮູບພາບແຜນທີ່ປະເທດອັງກິດ, ຝຣັ່ງ, ເຢຍລະ ມັນ. ຈາກນັ້ນ, ຄູຕັ້ງຄໍາຖາມສົນທະນາກັບນັກຮຽນດັ່ງນີ້: 1) ປະເທດອັງກິດ, ຝຣັ່ງ, ເຢຍລະມັນ, ອາເມຣິກາຕັ້ງຢູ່ທະວີບໃດ? 2) ປະເທດເຫຼົ່ານັ້ນມີຂອບເຂດຊາຍແດນຕິດກັບປະເທດໃດແດ່? ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 2: ‰Â‘ž‰ÀŸ‰ÇÉš ແບ່ງກຸ່ມນັກຮຽນເພື່ອຄົ້ນຄວ້າກ່ຽວກັບຂະບວນການຂອງກໍາມະກອນຢູ່ເອີຣົບດັ່ງນີ້: 1) ເປັນຫຍັງກໍາມະກອນຢູ່ປະເທດອັງກິດຈຶ່ງລຸກຂຶ້ນມາຕໍ່ຕ້ານກັບນາຍທຶນ? 2) ເປັນຫຍັງການຕໍ່ສູ້ຂອງກໍາມະກອນຢູ່ປະເທດຝຣັ່ງຈຶ່ງບໍ່ໄດ້ຮັບໄຊຊະນະ? 3) ພັກກໍາມະກອນສັງຄົມປະຊາທິປະໄຕຂອງເຢຍລະມັນມີບົດບາດແນວໃດຕໍ່ກັບຂະບວນ ການຕໍ່ສູ້ຂອງກໍາມະກອນ? ຄູໃຫ້ຕາງໜ້ານັກຮຽນສະເໜີແຕ່ລະບັນຫາ ແລ້ວສະຫຼຸບຮວ່ມກັນ ເພື່ອໃຫ້ໄດ້ຄໍາຕອບທີ່ ຖືກຕ້ອງ ແລະ ເປັນເອກະພາບ. ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 3: ຄູໃຫ້ນັກຮຽນອ່ານປຶ້ມແບບຮຽນໃນຫົວຂໍ້ທີ 2 ແລະ 3. ຈາກນັ້ນ, ຄູຕັ້ງຄໍາຖາມເຈາະຈີ້ມ ເພື່ອສົນທະນາກັບນັກຮຽນໃຫ້ເຂົ້າໃຈແຈ້ງກ່ຽວກັບບັນຫາຕ່າງໆດັ່ງນີ້: - ການຮຽກຮ້ອງສິດທິຂອງຊາວກໍາມະກອນຢູ່ອາເມຣິກາ - ຄວາມຮຽກຮ້ອງຕ້ອງການໃນການສ້າງຕັ້ງສາກົນທີ II - ແນວທາງການຕໍ່ສູ້ຂອງສາກົນທີ II 6HisTG M6 CACIM.pdf 836HisTG M6 CACIM.pdf 83 7/31/2015 9:45:06 AM7/31/2015 9:45:06 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 84. 79 - ການປ່ຽນແປງຂອງສາກົນທີ IIຫຼັງການເສຍຊີວິດຂອງທ່ານ ອັງແກນ 5. ‰Ÿ”ÒÁ‘¢¾ž–ž¡šÃ”—Æ” ຄູຄວນນໍາໃຊ້ວິທີການວັດ ແລະ ປະເມີນຜົນໃນຫຼາຍຮູບແບບເຊັ່ນ: 5.1 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰‰Ÿ”ŽÁŒ¡‰‘ - ການຮ່ວມຮຽນໃນຫ້ອງ - ການຕັ້ງໃຈຟັງການອະທິບາຍ - ການມີສ່ວນຮ່ວມໃນກິດຈະກໍາ - ການອະພິປາຍ 5.2 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰˜Ÿ‰–ž’•Á‘ - ການຕອບຄໍາຖາມ - ການຂຽນບົດລາຍງານ 5.3 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰‰Ÿ”‰Ò‘Ž• - ການສອບແບບປະລະໄນ - ການສອບແບບອັດຕະໄນ 6HisTG M6 CACIM.pdf 846HisTG M6 CACIM.pdf 84 7/31/2015 9:45:06 AM7/31/2015 9:45:06 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 85. 80 •Æ‘¼Ã 12: ‰Ÿ”–ž’ÂÒÁ‘–žŸ¼Â–ž¥’”Ÿ¼Ä”½Á‘¡ ເວລາ:3ຊົ່ວໂມງ 1. Ç‘–žŽÆŒ ເພື່ອໃຫ້ນັກຮຽນສາມາດ: 1.1 ອະທິບາຍສະພາບການສ້າງຕັ້ງພັກໂບນເຊວິກ 1.2 ວິເຄາະ ແລະ ອະທິບາຍໄດ້ຂະບວນກໍາມະກອນຣັດເຊຍ 1.3 ອະທິບາຍການດໍາເນີນການປະຕິວັດ. 1.4 ວິເຄາະຄວາມໝາຍປະຫວັດສາດ 2. ¡”Åʤ”’ÆÊ”’À 1. Žž˜Ÿ•‰É”‰Ÿ”–ž’ÂÒÁ‘ 1.1 ການສ້າງຕັ້ງພັກໂບນເຊວິກ 1.2 ຂະບວນກໍາມະກອນຣັດເຊຍ 2. ‰Ÿ”–ž’ÂÒÁ‘–žŸ¼Â–ž¥’”Ÿ¼Ä”½Á‘¡ (1905-1907) 2.1 ການດໍາເນີນການປະຕິວັດ. 2.2 ຄວາມໝາຍປະຫວັດສາດ 3. ŽÅɉŸ”Ž” 3.1 ¡‰žŽŸ” - ປຶ້ມແບບຮຽນ ແລະ ຄູ່ມືຄູ ວິຊາປະຫວັດສາດຊັ້ນມັດທະຍົມສຶກສາ ປີທີ 6. - ເອກະສານຕ່າງໆທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບເນື້ອໃນ ແລະ ກິດຈະກໍາການຮຽນ-ການສອນໃນບົດນີ້. 3.2 ÓÈ•˜Ÿ• - ຮູບພາບທ່ານ ເລນິນ, ຮູບພາບກອງປະຊຸມ, ແຜນທີ່ປະເທດຣັດເຊຍ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 856HisTG M6 CACIM.pdf 85 7/31/2015 9:45:06 AM7/31/2015 9:45:06 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 86. 81 4. ‰Â‘ž‰ÀŸ ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 1:ŽÆ”¼ž”Ÿ¾Òš ຄູອາດນໍາເຂົ້າສູ່ບົດຮຽນດ້ວຍການສະເໜີຮູບພາບທ່ານ ເລນິນ ແລະ ແຜນທີ່ຂອງປະເທດ ຣັດເຊຍ. ຈາກນັ້ນ, ຄູຕັ້ງຄໍາຖາມສົນທະນາກັບນັກຮຽນຕາມບັນຫາຕໍ່ເນື່ອງດັ່ງນີ້: 1) ນັກຮຽນຮູ້ຈັກທ່ານ ເລນິນ ບໍ?, ທ່ານແມ່ນໃຜ? 2) ປະເທດຣັດເຊຍຕັ້ງຢູ່ໃສ? ຄູຮ່ວມກັບນັກຮຽນສະຫຼຸບເພື່ອໃຫ້ໄດ້ຄໍາຕອບທີ່ເປັນເອກະພາບ. ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 2: ¡ÓÁ‘ÒÔ‰¡–Á”‰ÇÉš ຄູໃຫ້ນັກຮຽນອ່ານປຶ້ມແບບຮຽນໃນຫົວຂໍ້ ທີ 1, 2 ແລະ 3 ຄູຈັດແບ່ງນັກຮຽນອອກເປັນກຸ່ມ ຕາມຄວາມເໝາະສົມ ແລະ ແນະນໍານັກຮຽນຄົ້ນຄວ້າບົດຮຽນກ່ຽວກັບຂະບວນການປົດປ່ອຍ ຊາດຢູ່ໃນໂລກ ດ້ວຍບັນຫາຕາມຈຸດຕ່າງໆດັ່ງນີ້: 1) ສະພາບການກ່ອນການປະຕິວັດ 2) ສ້າງຕັ້ງພັກໂບນເຊວິກ 3) ຂະບວນກໍາມະກອນຣັດເຊຍ 4) ການດໍາເນີນການປະຕິວັດ 5) ຄວາມໝາຍປະຫວັດສາດຂອງການປະຕິວັດເດືອນຕຸລາ ຣັດເຊຍ ຄູໃຫ້ເວລານັກຮຽນໄດ້ຄົ້ນຄວ້າ, ຂຽນບົດລາຍງານ ພ້ອມທັງສັງລວມເນື້ອໃນເປັນແຜນ ວາດ ເພື່ອຂຶ້ນລາຍງານໃຫ້ໝູ່ຟັງ. ຫຼັງຈາກນັ້ນ, ຄູຮ່ວມກັບນັກຮຽນສະຫຼຸບຄືນເນື້ອໃນບົດຮຽນເພື່ອ ຄວາມຖືກຕ້ອງ ແລະ ເປັນເອກະພາບກັນ. 5. ‰Ÿ”ÒÁ‘¢¾ž–ž¡šÃ”—Æ” ຄູຄວນນໍາໃຊ້ວິທີການວັດ ແລະ ປະເມີນຜົນໃນຫຼາຍຮູບແບບ ເຊັ່ນ: 5.1 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰‰Ÿ”ŽÁŒ¡‰‘ - ການຮ່ວມຮຽນໃນຫ້ອງ - ການຕັ້ງໃຈຟັງການອະທິບາຍ - ການມີສ່ວນຮ່ວມໃນກິດຈະກໍາ - ການອະພິປາຍ 6HisTG M6 CACIM.pdf 866HisTG M6 CACIM.pdf 86 7/31/2015 9:45:06 AM7/31/2015 9:45:06 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 87. 82 5.2 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰˜Ÿ‰–ž’•Á‘ - ການຕອບຄໍາຖາມ -ການຂຽນບົດລາຍງານ 5.3 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰‰Ÿ”‰Ò‘Ž• - ການສອບແບບປະລະໄນ - ການສອບແບບອັດຕະໄນ ’ÆқɟŒ: ¢••¼Æ‘Ž•Á‘’ž¥” 1) ພື້ນຖານເສດຖະກິດຂອງຣັດເຊຍແມ່ນຫຍັງ? 2) ພັກໂບນເຊວິກເກີດຂຶ້ນມາໄດ້ແນວໃດ? 3) ກຸ່ມຄົນພວກໃດເປັນຕົວແທນໃຫ້ແກ່ພວກເສລີນິຍົມໃນຣັດເຊຍ? 4) ຍ້ອນຫຍັງຈຶ່ງເກີດມີການປະຕິວັດທຶນນິຍົມຣັດເຊຍປີ ຄ.ສ 1905-1907? 5) ຍ້ອນຫຍັງພະເຈົ້າຊາ ຈຶ່ງຕົກລົງໃຫ້ມີການເລືອກຕັ້ງ ແລະ ສ້າງຕັ້ງສະພາດູມາຂຶ້ນ? 6) ພະເຈົ້າຊາໄດ້ຫັນນະໂຍບາຍມາປາບປາມປະຊາຊົນຜູ້ທີ່ຕໍ່ຕ້ານດ້ວຍວິທີໃດ? 6HisTG M6 CACIM.pdf 876HisTG M6 CACIM.pdf 87 7/31/2015 9:45:06 AM7/31/2015 9:45:06 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 88. 83 ’”¼Ã II: –žœÒÁ‘ŽŸ‘¾ŸÒŽž¥‰ŸŒ’”¼ÊŸ ˜Ÿ‰¼ÃV: ‰Ÿ”Ç‘£šŠŒŸ”ŸÁ‰¾ŸÒ¾ÊŸ”ÊŸŒ ¢¾ž ‰Ÿ”Óljӟ”ŠŒŽÁ‰‘”ŸŽžœŸš¼ÊŸŽž’ž ÒÁ‘¼Ã XVII œŸ’ÆÊ”Žž’žÒÁ‘¼Ã XIX •Æ‘¼Ã 13: ¾ž••ŽÁ‰‘”Ÿ¾ŸÒÇ‘£š ¢¾ž Ÿ”ŸÁ‰¾ŸÒ¾ÊŸ” ÊŸŒ“ʼn’Á‘¢•ÉŒ¤”–à ‹.Ž 1695-1713 ເວລາ: 4 ຊົ່ວໂມງ 1. Ç‘–žŽÆŒ ເພື່ອໃຫ້ນັກຮຽນສາມາດ: - ບອກ ແລະ ອະທິບາຍ ສະພາບການຂອງອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງກ່ອນການຊຸດໂຊມໄດ້. - ວິເຄາະ ແລະ ອະທິບາຍ ສາເຫດທີ່ພາໃຫ້ອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງຊຸດໂຊມ. - ບອກ ແລະ ອະທິບາຍ ເຫດຜົນທີ່ພາໃຫ້ອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງແຕກແຍກອອກເປັນ ສອງ ແລະ ສາມອານາຈັກ. - ບອກ ແລະ ອະທິບາຍ ເຖິງຜົນສະທ້ອນຂອງການແຕກແຍກຂອງອານາຈັກລ້ານຊ້າງ. 2. ¡”Åʤ”’ÆÊ”’À 1. Žž˜Ÿ•ŠŒŸ”ŸÁ‰¾ŸÒ¾ÊŸ”ÊŸŒ‰É”‰Ÿ”¢’‰¢‰ 2. ‰Ÿ”¢‰’ÆÒ‰¡–Á”œÙŸŸ”ŸÁ‰ŠŒŸ”ŸÁ‰¾ÊŸ”ÊŸŒ 2.1 ການແຍກຕົວຂອງຫຼວງພະບາງ 2.2 ການແຍກຕົວຂອງຈໍາປາສັກ 3. —Æ”Žž¼Ê”ŠŒ‰Ÿ”¢’‰¢‰ 6HisTG M6 CACIM.pdf 886HisTG M6 CACIM.pdf 88 7/31/2015 9:45:06 AM7/31/2015 9:45:06 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 89. 84 3. ŽÅɉŸ”Ž” 3.1 ¡‰žŽŸ” -ປຶ້ມແບບຮຽນ ແລະ ຄູ່ມືຄູ ວິຊາປະຫວັດສາດຊັ້ນມັດທະຍົມສຶກສາ ປີທີ 6. - ປຶ້ມປະຫວັດສາດທົ່ວໄປ. - ເອກະສານຕ່າງໆທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບເນື້ອໃນ ແລະ ກິດຈະກໍາ ການຮຽນ-ການສອນໃນບົດນີ້. 3.2 ’Ÿ’ž¾ŸŒ¢¾ž¢—”ÒŸ‘ - ຕາຕະລາງສະແດງລໍາດັບເຫດການ - ແຜນວາດສະແດງ 4. ‰Â‘ž‰ÀŸ ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 1: ‰Ÿ””ÀŸ¡ŠÆÊŸŽÉÈ•Æ‘ÓÔ” ຄູອາດຈະນໍາເຂົ້າສູ່ບົດຮຽນ ດ້ວຍການຕັ້ງຄໍາຖາມສົນທະນາກັບນັກຮຽນຕາມບັນຫາຕໍ່ ເນື່ອງຕາມຫົວຂໍ້ທີ່ກ່ຽວກັບສະພາບການຂອງອານາຈັກລ້ານຊ້າງ ຫຼື ຄູອາຈະສະຫຼຸບຫຍໍ້ກ່ຽວກັບ ເຫດການຕ່າງໆທີ່ເກີດຂຶ້ນໃນສະໄໝການປົກຄອງຂອງພະເຈົ້າສຸລິຍະວົງສາ ທີ່ມີຜົນຕໍ່ກັບຄວາມ ໝັ້ນຄົງຂອງອານາຈັກລ້ານຊ້າງໃນຊ່ວງຕໍ່ມາພາຍຫຼັງການສິ້ນພະຊົນຂອງເພິ່ນ. ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 2 : ¡ÓÁ‘ÒÔ‰¡–Á”‰ÇÉš¤œÉ ຄູແບ່ງກຸ່ມນັກຮຽນຕາມຄວາມເໝາະສົມ ເພື່ອຄົ້ນຄວ້າ, ສົນທະນາກ່ຽວກັບການຊຸດໂຊມ ຂອງລະບອບສັກດິນາລາວລ້ານຊ້າງ ແລະ ການຖືກຕັດແບ່ງຂອງອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງ ດ້ວຍ ບັນຫາຕໍ່ເນື່ອງດັ່ງນີ້: 1) ສະພາບຂອງອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງກ່ອນການແຕກແຍກ 2) ການແຍກຕົວຂອງຫຼວງພະບາງ 3) ການແຍກຕົວຂອງຈໍາປາສັກ 4) ຜົນສະທ້ອນຂອງການແຕກແຍກ ຄູອາດໃຫ້ນັກຮຽນຂຶ້ນລາຍງານໂດຍການນໍາໃຊ້ແຜນວາດແບບ Mind Map. ຈາກນັ້ນ, ຄູອາດຈະໃຫ້ນັກຮຽນເປັນຜູ້ສະຫຼຸບໂດຍກົງ ຫຼື ຄູກັບນັກຮຽນຮ່ວມກັນສະຫຼຸບເພື່ອໃຫ້ບັນລຸເນື້ອໃນ ວິທະຍາສາດຂອງບົດ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 896HisTG M6 CACIM.pdf 89 7/31/2015 9:45:06 AM7/31/2015 9:45:06 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 90. 85 ນອກຈາກນີ້, ຄູສາມາດຕັ້ງຄໍາຖາມສົນທະນາເຈາະຈີ້ມເພີ່ມເຕີມ ເພື່ອໃຫ້ນັກຮຽນກໍາໄດ້ ເຫດການ.ນອກຈາກກິດຈະກໍາທີ່ກ່າວມານີ້ແລ້້ວ, ຄູອາດຈະໝູນໃຊ້ກິດຈະກໍາຕ່າງໆ ຫຼື ວິທີການ ສອນແບບອື່ນໆອີກທີ່ຄູເຫັນວ່າມີຄວາມເໝາະສົມ. ຂໍພຽງແຕ່ກິດຈະກໍາການຮຽນການສອນທີ່ຄູ ນໍາມາໃຊ້ນັ້ນ ຕ້ອງຮັບປະກັນຈຸດປະສົງຂອງບົດທີ່ກໍານົດໄວ້ ແລະ ສາມາດບັນລຸໄດ້ເນື້ອໃນທີ່ ຄວນສອນ. ກິດຈະກໍານັ້ນທັງໝົດຕ້ອງແນໃສ່ເຮັດໃຫ້ນັກຮຽນມີສ່ວນຮ່ວມຫຼາຍຂຶ້ນ ຫຼີກເວັ້ນສິ່ງໃດ ແລະ ເລື່ອງໃດກໍແມ່ນນາຍຄູເປັນຜູ້ເຮັດເອງໝົດ. 5. ‰Ÿ”ÒÁ‘¢¾ž–ž¡šÃ”—Æ” ຄູຄວນມີວິທີການວັດ ແລະ ປະເມີນຜົນຈາກຫຼາຍຮູບແບບ ຫຼື ວິທີການ ເຊັ່ນ: 5.1 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰‰Ÿ”ŽÁŒ¡‰‘ - ການຮ່ວມຮຽນໃນຫ້ອງ - ການຕັ້ງໃຈຟັງການອະທິບາຍ - ການມີສ່ວນຮ່ວມໃນກິດຈະກໍາ - ການອະພິປາຍ 5.2 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰˜Ÿ‰–ž’•Á‘ - ການຕອບຄໍາຖາມ - ການຂຽນລາຍງານ - ການຈັດສະແດງ - ການລົງພາກສະໜາມ 5.3 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰‰Ÿ”‰Ò‘Ž• - ການສອບແບບປາລະໄນ - ການສອບແບບອັດຕະໄນ 6HisTG M6 CACIM.pdf 906HisTG M6 CACIM.pdf 90 7/31/2015 9:45:06 AM7/31/2015 9:45:06 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 91. 86 •Æ‘¼Ã 14: ŽÁ‰‘”ŸŽžœŸšÓljӟ”Ÿ”ŸÁ‰¾ŸÒ¾ÊŸ”ÊŸŒ¢¾ž ‰Ÿ”’ÀÉŽÈÊŠŒ–žŸÆ”¾ŸÒ¤”–à ‹.Ž 1778-1804 ເວລາ: 4 ຊົ່ວໂມງ 1. Ç‘–žŽÆŒ ເພື່ອໃຫ້ນັກຮຽນສາມາດ: - ອະທິບາຍສະພາບຂອງອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງທັງສາມອານາຈັກ ກ່ອນການຮຸກຮານ ຂອງສັກດິນາສະຫຍາມ. - ວິເຄາະສາເຫດທີ່ເຮັດໃຫ້ສັກດິນາສະຫຍາມທໍາການຮຸກຮານອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງ. - ອະທິບາຍໄດ້ກ່ຽວກັບວິທີການຄອບຄອງລາວລ້ານຊ້າງຂອງສັກດິນາສະຫຍາມ. - ບອກ ແລະ ຊີ້ແຈງໄດ້ກ່ຽວກັບສະພາບການປົກຄອງຂອງສັກດິນາສະຫຍາມທີ່ມີຕໍ່ປະຊາ ຊົນລາວ. - ບອກ ແລະ ອະທິບາຍ ສະພາບການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນລາວໃນການຕໍ່ຕ້ານການປົກຄອງ ຂອງສັກດິນາສະຫຍາມໃນລະຫວ່າງປີ ຄ.ສ 1779-1804. 2. ¡”Åʤ” 1. ‰Ÿ”Óljӟ”Ÿ”ŸÁ‰¾ŸÒ¾ÊŸ”ÊŸŒŠŒŽÁ‰‘”ŸŽžœŸš 1.1 ສະພາບຂອງອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງກ່ອນການຮຸກຮານຂອງສັກດິນາສະຫຍາມ 1) ອານາຈັກລ້ານຊ້າງຫຼວງພະບາງ 2) ອານາຈັກລ້ານຊ້າງວຽງຈັນ 3) ອານາຈັກລ້ານຊ້າງຈໍາປາສັກ 1.2 ສາເຫດການຮຸກຮານອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງຂອງສັກດິນາສະຫຍາມ 1.3 ການຍຶດຄອງອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງຂອງສັກດິນາສະຫຍາມ 1) ການຮຸກຮານ ແລະ ຍຶດຄອງຈໍາປາສັກ 2) ການຮຸກຮານ ແລະ ຍຶດຄອງວຽງຈັນ 6HisTG M6 CACIM.pdf 916HisTG M6 CACIM.pdf 91 7/31/2015 9:45:06 AM7/31/2015 9:45:06 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 92. 87 2. Ÿ”ŸÁ‰¾ŸÒ¾ÊŸ”ÊŸŒ˜Ÿ¤’Ê¢‰‹•‹ŒŠŒŽÁ‰‘”ŸŽžœŸš 2.1 ການຈັດການປົກຄອງ 2.2ການເກັບສ່ວຍຂອງສັກດິນາສະຫຍາມ 3. Šž•Ò”‰Ÿ”’ÀÉŽÈÊ’ÊŸ”ŽÁ‰‘”ŸŽžœŸšŠŒ–žŸÆ”¾ŸÒ ‹.Ž 1779-1804 3.1 ການເຄື່ອນໄຫວຕໍ່ຕ້ານສັກດິນາສະຫຍາມຂອງຊາວຈໍາປາສັກ 3.2 ການເຄື່ອນໄຫວຕໍ່ຕ້ານສັກດິນາສະຫຍາມຂອງຊາວວຽງຈັນ 3. ŽÅɉŸ”Ž” 3.1 ¡‰žŽŸ” - ປຶ້ມແບບຮຽນ ແລະ ຄູ່ມືຄູ ວິຊາປະຫວັດສາດຊັ້ນມັດທະຍົມສຶກສາ ປີທີ 6. - ປຶ້ມປະຫວັດສາດທົ່ວໄປ. - ເອກະສານຕ່າງໆທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບເນື້ອໃນ ແລະ ກິດຈະກໍາການຮຽນ-ການສອນໃນບົດນີ້. 3.2 ’Ÿ’ž¾ŸŒ ¢¾ž ¢—”ÒŸ‘ - ຕາຕະລາງສະແດງລໍາດັບເຫດການ - ແຜນວາດສະແດງ 4. ‰Â‘ž‰ÀŸ ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 1: ‰Ÿ””ÀŸ¡ŠÆÊŸŽÉÈ•Æ‘ÓÔ” ຄູອາດນໍາເຂົ້າສູ່ບົດຮຽນ ດ້ວຍການສະຫຼຸບຫຍໍ້ກ່ຽວກັບເຫດການຕ່າງໆທີ່ເກີດຂຶ້ນໃນສະ ໄໝການປົກຄອງຂອງພະເຈົ້າສຸລິຍະວົງສາ ທີ່ມີຜົນຕໍ່ກັບອານາຈັກໃນຊ່ວງຕໍ່ມາພາຍຫຼັງການສິ້ນ ພະຊົນຂອງເພິ່ນ ຫຼື ອາດຈະໃຊ້ເຕັກນິກວິທີການອື່ນໆອີກ ທີ່ຄູປະດິດສ້າງຂຶ້ນເອງເພື່ອນໍາເຂົ້າສູ່ ບົດຮຽນຕາມທີ່ຄູເຫັນວ່າເໝາະສົມ ແລະ ສອດຄ່ອງ. ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 2: ŽÆ”¼ž”Ÿ¾Òš ແບ່ງກຸ່ມນັກຮຽນ ເພື່ອຄົ້ນຄວ້າສົນທະນາຮ່ວມກັນກ່ຽວກັບສະພາບການຂອງອານາຈັກ ລາວລ້ານຊ້າງ ກ່ອນການຮຸກຮານຂອງສັກດິນາສະຫຍາມ ຕາມບັນຫາຕໍ່ເນື່ອງດັ່ງນີ້ : - ອານາຈັກລ້ານຊ້າງວຽງຈັນ - ອານາຈັກລ້ານຊ້າງຫຼວງພະບາງ - ອານາຈັກລ້ານຊ້າງ ຈໍາປາສັກ 6HisTG M6 CACIM.pdf 926HisTG M6 CACIM.pdf 92 7/31/2015 9:45:06 AM7/31/2015 9:45:06 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 93. 88 ຄູຮ່ວມກັບນັກຮຽນສະຫຼຸບເນື້ອໃນບົດຮຽນເພື່ອຄວາມຖືກຕ້ອງ ແລະ ເປັນເອກະພາບກັນ. ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã3: ŽÆ”¼ž”Ÿ“Ÿš-’• ຄູໃຫ້ນັກຮຽນອ່ານປຶ້ມແບບຮຽນ ຈາກນັ້ນ, ຄູຕັ້ງຄໍາຖາມສົນທະນາແບບຕໍ່ເນື່ອງກ່ຽວກັບ ສາເຫດການຮຸກຮານອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງຂອງສັກດິນາສະຫຍາມຕາມຄໍາຖາມດັ່ງນີ້: - ປັດໄຈໃນຕົວຂອງສັກດິນາສະຫຍາມ ທີ່ພາໃຫ້ເກີດການຮຸກຮານລາວລ້ານຊ້າງສະແດງ ອອກແນວໃດ? - ປະຕິບັດການທີ່ບົ່ງບອກເຖິງຄວາມເປັນໃຫຍ່ ໃນພາກພື້ນຂອງສັກດິນາສະຫຍາມໃນສະ ຕະວັດທີ XVIII ສະແດງອອກແນວໃດ? - ສັກດິນາສະຫຍາມສວຍໃຊ້ອັນໃດເປັນຂໍ້ອ້າງເພື່ອຮຸກຮານອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງ? ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 4: ž¼Â•Ÿ“Ÿš-’• ຄູໃຊ້ການອະທິບາຍປະກອບການຕັ້ງຄໍາຖາມສົນທະນາແບບຕໍ່ເນື່ອງກັບນັກຮຽນ ຕາມ ຫົວຂໍ້ຕໍ່ເນື່ອງດັ່ງນີ້: 1) ການຮຸກຮານ ແລະ ຍຶດຄອງຈໍາປາສັກຂອງສັກດິນາສະຫຍາມ 2) ການຮຸກຮານ ແລະ ຍຶດຄອງວຽງຈັນຂອງສັກດິນາສະຫຍາມ - ການກະກຽມກໍາລັງ - ວິທີການຮຸກຮານ ແລະ ຍຶດຄອງວຽງຈັນ ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 5: ž¼Â•Ÿ“Ÿš-’• ຄູໃຊ້ການອະທິບາຍປະກອບການຕັ້ງຄໍາຖາມສົນທະນາເຈາະຈີ້ມກັບນັກຮຽນເພື່ອໃຫ້ ບັນລຸເນື້ອໃນກ່ຽວກັບການຄອບຄອງລາວລ້ານຊ້າງຂອງສັກດິນາສະຫຍາມ ເຊັ່ນ: 1) ການຈັດການປົກຄອງອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງຂອງສັກດິນາສະຫຍາມ: - ໂຄງສ້າງການປົກຄອງ - ວິທີການຈັດການປົກຄອງ - ສິດອໍານາດ - ກໍານົດການລົງໂທດ 2) ການເກັບສ່ວຍຕໍ່ກັບອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງຂອງສັກດິນາສະຫຍາມ: - ການສົ່ງບັນນາການ 6HisTG M6 CACIM.pdf 936HisTG M6 CACIM.pdf 93 7/31/2015 9:45:06 AM7/31/2015 9:45:06 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 94. 89 - ການເສຍສ່ວຍ 3) ນັກຮຽນມີຄວາມຮູ້ສຶກແນວໃດຕໍ່ກັບນະໂຍບາຍດັ່ງກ່າວຂອງສັກດິນາສະຫຍາມທີ່ມີຕໍ່ ກັບປະຊາຊົນລາວ? ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã6: ŽÆ”¼ž”Ÿ¾Òš ຄູໃຫ້ນັກຮ່ວມກັນອ່ານໃນຫົວຂໍ້ “ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຕ້ານສັກດິນາສະຫຍາມຂອງປະຊາ ຊົນລາວ ຄ.ສ 1779-1804” ແລ້ວໃຫ້ພວກເຂົາເຈົ້າສະຫຼຸບນໍາມາລາຍງານໜ້າຊັ້ນຮຽນ ໂດຍມີຄູ ເປັນຜູ້ຮ່ວມຕັ້ງຄໍາຖາມເຈາະຈີ້ມ ແລະ ສະຫຼຸບອີກຄັ້ງໜຶ່ງ ເຊັ່ນ:. 1) ການເຄື່ອນໄຫວຕໍ່ຕ້ານສັກດິນາສະຫຍາມຂອງຊາວຈໍາປາສັກ - ເຫດຜົນການຕໍ່ສູ້ - ວິທີການຕໍ່ສູ້ - ຜົນການຕໍ່ສູ້ 2) ການເຄື່ອນໄຫວຕໍ່ຕ້ານສັກດິນາສະຫຍາມຂອງຊາວວຽງຈັນ - ເຫດຜົນການຕໍ່ສູ້ - ວິທີການຕໍ່ສູ້ - ຜົນການຕໍ່ສູ້ ນອກຈາກກິດຈະກໍາທີ່ກ່າວມາແລ້້ວນັ້ນ ຄູອາດຈະໝູນໃຊ້ກິດຈະກໍາຕ່າງໆ ຫຼື ວິທີການ ສອນແບບອື່ນໆອີກທີ່ຄູເຫັນວ່າມີຄວາມເໝາະສົມ. ຂໍພຽງແຕ່ກິດຈະກໍາການຮຽນການສອນທີ່ຄູ ນໍາມາໃຊ້ນັ້ນຕ້ອງຮັບປະກັນຈຸດປະສົງຂອງບົດທີ່ກໍານົດໄວ້ ແລະ ສາມາດບັນລຸໄດ້ເນື້ອໃນທີ່ຄວນ ສອນ. ທັງໝົດກິດຈະກໍານັ້ນໆຕ້ອງແນໃສ່ເຮັດໃຫ້ນັກຮຽນມີສ່ວນຮ່ວມຫຼາຍຂຶ້ນ ຫຼີກເວັ້ນສິ່ງໃດ ແລະ ເລື່ອງໃດກໍແມ່ນນາຍຄູເປັນຜູ້ເຮັດເອງໝົດ. 5. ‰Ÿ”ÒÁ‘¢¾ž–ž¡šÃ”—Æ” ຄູຄວນມີວິທີການວັດ ແລະ ປະເມີນຜົນ ຈາກຫຼາຍຮູບແບບ ຫຼື ວິທີການ ເຊັ່ນ: 5.1 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰‰Ÿ”ŽÁŒ¡‰‘ - ການຮ່ວມຮຽນໃນຫ້ອງ 6HisTG M6 CACIM.pdf 946HisTG M6 CACIM.pdf 94 7/31/2015 9:45:06 AM7/31/2015 9:45:06 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 95. 90 - ການຕັ້ງໃຈຟັງການອະທິບາຍ - ການມີສ່ວນຮ່ວມໃນກິດຈະກໍາ -ການອະພິປາຍ 5.2 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰˜Ÿ‰–ž’•Á‘ - ການຕອບຄໍາຖາມ - ການຂຽນບົດລາຍງານ - ການຈັດສະແດງ - ການສຶກສານອກສະຖານທີ່ 5.3 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰‰Ÿ”‰Ò‘Ž• - ການສອບແບບປະລະໄນ - ການສອບແບບອັດຕະໄນ ’ÆқɟŒ: ¢••¼Æ‘Ž•Á‘’ž¥” 1) ນັກຮຽນຈົ່ງອະທິບາຍສາເຫດທີ່ພາໃຫ້ສັກດິນາສະຫຍາມທໍາການຮຸກຮານອານາຈັກລາວ ລ້ານຊ້າງ? 2) ນະໂຍບາຍການກົດຂີ່ຂູດຮີດຂອງສັກດິນາສະຫຍາມ ທີ່ມີຕໍ່ປະຊາຊົນລາວສະແດງອອກ ແນວໃດ? ຈົ່ງອະທິບາຍໃນແຕ່ລະນະໂຍບາຍ. 3) ຈົ່ງອະທິບາຍຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນລາວຕ້ານການຮຸກຮານ ແລະ ຄອບຄອງ ຂອງສັກດິນາສະຫຍາມ ເຊັ່ນ: - ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງຊາວຈໍາປາສັກ - ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງຊາວວຽງຈັນ ¡”Åʤ”¡˜ÃÉš¡’Ú: £‹ŒŽÊŸŒ‰Ÿ”–Ɖ‹ŒŠŒ¾ŸÒ: ໂຄງສ້າງການປົກຄອງຂອງອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງ ທີ່ຖືກກ່າວໄວ້ໃນປຶ້ມ “ຄໍາພີທໍາມະ ສາດຫຼວງກົດໝາຍບູຮານຂອງລາວ” ໄດ້ບອກໃຫ້ຮູ້ກ່ຽວກັບຕໍາແໜ່ງຜູ້ປົກຄອງ ແລະ ຂຸນນາງໃນ ອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງໄວ້ດັ່ງນີ້: 6HisTG M6 CACIM.pdf 956HisTG M6 CACIM.pdf 95 7/31/2015 9:45:06 AM7/31/2015 9:45:06 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 96. 91 1. ’ÀŸ¢¬ÉŒ‰žŽÁ‘ - ພະເຈົ້າແຜ່ນດິນ -ເຈົ້າອຸປະລາດ - ເຈົ້າລາຊະວົງ - ເຈົ້າລາຊະບຸດ 2. ’ÀŸ¢¬ÉŒ¡Ž”ŸŸšŸ‘ 2.1 ເສນາຝ່າຍຂວາ ປະກອບມີ 10 ພະຍາ: - ພະຍາ ເມືອງແສນ - ພະຍາ ສອງເມືອງ - ພະຍາ ເມືອງຂວາ - ພະຍາ ເມືອງຮາມ - ພະຍາ ຊຽງເໜືອ - ພະຍາ ໝື່ນໜ້າ - ພະຍາ ຊຽງສາ - ພະຍາ ນາເໜືອ - ພະຍາ ພັນນາ - ພະຍາ ນໍ້າຮຸ່ງ 2.2 ເສນາຝ່າຍກາງ ປະກອບມີ 7 ພະຍາ: - ພະຍາ ເມືອງກາງ - ພະຍາ ສຣີພັດທະນາມ - ພະຍາ ພະຊຸມ - ພະຍາ ສຣີສະໝຸດ - ພະຍາ ພະໂຍທາ - ພະຍາ ສຣີສຸນົນ - ພະຍາ ຊານົນ 2.3 ເສນາຝ່າຍຊ້າຍ ປະກອບມີ 10 ພະຍາ: - ພະຍາ ເມືອງຈັນ - ພະຍາ ເມືອງຄຸກ - ພະຍາ ເມືອງຊ້າຍ - ພະຍາ ພັນຫຼວງ - ພະຍາ ຊຽງໃຕ້ - ພະຍາ ອີໄລ - ພະຍາ ເມືອງປາກ - ພະຍາ ນາໃຕ້ - ພະຍາ ສາຂາ - ພະຍາ ເມືອງແພນ 3. ’ÀŸ¢¬ÉŒ¼žœŸ” –ž‰•šÃ 6 ˜žŸ: - ພະຍາ ສຸໂພ - ພະຍາ ວຽງຄໍາ - ພະຍາ ຄໍາມູນ - ພະຍາ ອຸປະຣາຊາ 6HisTG M6 CACIM.pdf 966HisTG M6 CACIM.pdf 96 7/31/2015 9:45:06 AM7/31/2015 9:45:06 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 97. 92 - ພະຍາ ວຽງແກ- ພະຍາ ໝື່ນສະເໝີໃຈ 4. ’ÀŸ¢¬ÉŒ˜Ÿš –ž‰•šÃ 10 ˜žŸ: - ພະຍາ ຊາມົນຕຣີ - ພະຍາ ຊາກໍານັນ - ພະຍາ ຊາໂນຊິດ - ພະຍາ ມະຫາໂນຊິດ - ພະຍາ ຊາມາຕຸ - ພະຍາ ຣາຊະວັດ - ພະຍາ ຊາເນດ - ພະຍາ ອຸດທາມົນຕຣີ - ພະຍາ ຊາທິພະຣົດ - ພະຍາ ແສນໄຊພົງຍົດ 5. ’ÀŸ¢¬ÉŒ‘Æ”’à –ž‰•šÃ 3 ˜žŸ: - ພະຍາ ພະລະຄອນ - ພະຍາ ພົນເສິກຊ້າຍ - ພະຍາ ພົນເສິກຂວາ 6. ’ÀŸ¢¬ÉŒšžœŸ‘¡¾Á‰ –ž‰•šÃ 2 ˜žŸ: - ພະຍາ ນັກພູມິນ - ພະຍາ ຄໍາຊົມພູ 7. ’ÀŸ¢¬ÉŒÑÉŸÓÁ‰ŽŸ–ž’È –ž‰•šÃ 4 ˜žŸ: - ພະຍາ ຊາບັນທົມ - ພະຍາ ຄໍາພຽງຕາ - ພະຍາ ຊາມະຣາດ - ພະຍາ ຣາຊະອາດ 8. ’ÀŸ¢¬ÉŒÑÉŸ’ÀŸœÙÒ‘ –ž‰•šÃ 4 ˜žŸ: - ພະຍາ ພົນເຕຊາ - ພະຍາ ຊາຫຼາບຄໍາ - ພະຍາ ຊາພັກດີ - ພະຍາ ວົງພູທອນ 9. ’ÀŸ¢¬ÉŒÓÁ‰ŽŸ‰ŒœÙÒŒ –ž‰•šÃ 4 ˜žŸ: - ພະຍາ ນັກພຸດທະວົງ - ພະຍາ ໝື່ນວົງໄຊຍາ - ພະຍາ ມະຫາໂຄດ - ພະຍາ ອັກຄະຣາດ 10. ’ÀŸ¢¬ÉŒÓÁ•¢Š‰¡šÅŒ –ž‰•šÃ 4 ˜žŸ: - ພະຍາ ສຣີສຸທໍາ - ພະຍາ ແຂກຊ້າຍ - ພະຍາ ແຂກຂວາ - ພະຍາ ຊາບູຣົມ 11. ’ÀŸ¢¬ÉŒÑÉŸ‹ÁŒœÙÒŒ –ž‰•šÃ 5 ˜žŸ: - ພະຍາ ຣາຊະໂກດ - ພະຍາ ສຣີສຸທໍ 6HisTG M6 CACIM.pdf 976HisTG M6 CACIM.pdf 97 7/31/2015 9:45:06 AM7/31/2015 9:45:06 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 98. 93 - ພະຍາ ສຣີຫາຄັງ- ພະຍາ ແສນຍົດ - ພະຍາ ແສນຈັນ 12. ’ÀŸ¢¬ÉŒ¬ÁŒŽÅ“ÒŸ –ž‰•šÃ 4 ˜žŸ: - ພະຍາ ແປວຄຸງຄາ - ພະຍາ ແກ້ວລົມອອນ - ພະຍາ ຊາພິຣົມ - ພະຍາ ລົມຖະເລີຍ 6HisTG M6 CACIM.pdf 986HisTG M6 CACIM.pdf 98 7/31/2015 9:45:06 AM7/31/2015 9:45:06 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 99. 94 •Æ‘¼Ã 15: Ÿ”ŸÁ‰¾ŸÒ¾ÊŸ”ÊŸŒ˜Ÿ¤’ʉŸ””ÀŸ˜ŸŠŒ¡ÆÊŸž”Ç ÒÆŒ(–à ‹.Ž 1804-1829) ເວລາ: 3 ຊົ່ວໂມງ 1. Ç‘–žŽÆŒ ເພື່ອໃຫ້ນັກຮຽນສາມາດ: - ອະທິບາຍປະຫວັດຂອງພະເຈົ້າອະນຸວົງ. - ບອກ ແລະ ອະທິບາຍພາລະກິດການເຄື່ອນໄຫວຂອງພະເຈົ້າອະນຸວົງເພື່ອການກອບກູ້ເອ ກະລາດ. - ບອກ ແລະ ອະທິບາຍກ່ຽວກັບການວາງແຜນ ແລະ ການດໍາເນີນການຕໍ່ສູ້ຕ້ານສັກດິນາ ສະຫຍາມຂອງປະຊາຊົນລາວໃຕ້ການນໍາພາຂອງພະເຈົ້າອະນຸວົງ. - ວິເຄາະສາເຫດທີ່ເຮັດໃຫ້ການຕໍ່ສູ້ຕ້ານສັກດິນາສະຫຍາມຂອງພະເຈົ້າອະນຸວົງປະລາໄຊ. - ບອກກ່ຽວກັບຄວາມໝາຍປະຫວັດສາດ ຂອງຂະບວນການຕໍ່ສູ້ກູ້ຊາດໃຕ້ການນໍາພາຂອງ ພະເຈົ້າອະນຸວົງ. 2. ¡”Åʤ” 1. –žœÒÁ‘ŠŒ˜ž¡ÆÊŸž”ÇÒÆŒ 2. ‰Ÿ”¡‹ÅÉ”¥œÒŠŒ¡ÆÊŸž”ÇÒÆŒ¡˜ÅɉŸ”‰•‰ÈÊ¡‰ž¾Ÿ‘ 2.1 ການປັບປຸງລະບົບການປົກຄອງ 2.2 ການບູລະນະສ້າງສາປະເທດຊາດ 3. ‰Ÿ”’ÀÉŽÈʉÈÊ¡‰ž¾Ÿ‘ŠŒ–žŸÆ”¾ŸÒ¤’ʉŸ””ÀŸ˜ŸŠŒ¡ÆÊŸž”ÇÒÆŒ 3.1 ການວາງແຜນເພື່ອຕໍ່ສູ້ 3.2 ການດໍາເນີນສົງຄາມກອບກູ້ເອກະລາດ 3.3 ການສືບຕໍ່ຕໍ່ສູ້ຕ້ານສັກດິນາສະຫຍາມຄັ້ງທີສອງຂອງເຈົ້າອະນຸວົງ 3.4 ສາເຫດການປະລາໄຊຂອງຂະບວນການຕໍ່ສູ້ກູ້ຊາດ 6HisTG M6 CACIM.pdf 996HisTG M6 CACIM.pdf 99 7/31/2015 9:45:06 AM7/31/2015 9:45:06 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 100. 95 4. ‹ÒŸšŸ–žœÒÁ‘ŽŸ‘ŠŒŠž•Ò”‰Ÿ”’ÀÉŽÈʉÈÊŸ‘ 3. ŽÅɉŸ”Ž” 3.1¡‰žŽŸ” - ປຶ້ມແບບຮຽນ ແລະ ຄູ່ມືຄູ ວິຊາປະຫວັດສາດຊັ້ນມັດທະຍົມສຶກສາ ປີທີ 6 - ປຶ້ມປະຫວັດສາດທົ່ວໄປ - ເອກະສານຕ່າງໆທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບເນື້ອໃນ ແລະ ກິດຈະກໍາການຮຽນ-ການສອນໃນບົດນີ້ 3.2 ’Ÿ’ž¾ŸŒ¢¾ž¢—”ÒŸ‘ - ຕາຕະລາງສະແດງລໍາດັບເຫດການ - ແຜນວາດສະແດງ 4. ‰Â‘ž‰ÀŸ ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 1: ‰Ÿ””ÀŸ¡ŠÆÊŸŽÉÈ•Æ‘ÓÔ” ຄູອາດນໍາເຂົ້າສູ່ບົດຮຽນ ດ້ວຍການຕັ້ງຄໍາຖາມສົນທະນາກັບນັກຮຽນກ່ຽວກັບວິລະກໍາ ການຕໍ່ສູ້ຂອງບັນພະບຸລຸດລາວ ໃນການຕໍ່ສູ້ຕ້ານສັກດິນາສະຫຍາມກ່ອນການຕໍ່ສູ້ຂອງພະເຈົ້າອະ ນຸວົງ. ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 2: ແບ່ງກຸ່ມນັກຮຽນ ເພື່ອຄົ້ນຄວ້າສົນທະນາກ່ຽວກັບພະເຈົ້າອະນຸວົງຕາມບັນຫາຕໍ່ເນື່ອງດັ່ງ ນີ້: - ປະຫວັດຂອງພະເຈົ້າອະນຸວົງ - ພາລະກິດ ແລະ ຜົນງານຂອງພະເຈົ້າອະນຸວົງ ຈາກນັ້ນ, ຄູຮ່ວມກັບນັກຮຽນສະຫຼຸບ ເພື່ອໃຫ້ໄດ້ຄໍາຕອບທີ່ເປັນເອກະພາບ. ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 3: ž¼Â•Ÿ“Ÿš-’• ຄູໃຊ້ການອະທິບາຍປະກອບການຕັ້ງຄໍາຖາມສົນທະນາເຈາະຈີ້ມເພີ່ມເຕີມ ເພື່ອໃຫ້ນັກ ຮຽນກໍາໄດ້ພາລະກິດການເຄື່ອນໄຫວຂອງພະເຈົ້າອະນຸວົງ ເພື່ອການກູ້ຊາດຕ້ານການຄອບຄອງ ຂອງສັກດິນາສະຫຍາມ ເຊັ່ນ: - ການປັບປຸງກົງຈັກການປົກຄອງ - ການບູລະນະສ້າງສາປະເທດຊາດ 6HisTG M6 CACIM.pdf 1006HisTG M6 CACIM.pdf 100 7/31/2015 9:45:06 AM7/31/2015 9:45:06 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 101. 96 ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 4: ŽÆ”¼ž”Ÿ“Ÿš-’• ຄູໃຫ້ນັກຮຽນອ່ານປຶ້ມແບບຮຽນໃນຫົວຂໍ້ການຕໍ່ສູ້ກູ້ເອກະລາດຂອງປະຊາຊົນລາວໃຕ້ ການນໍາພາຂອງເຈົ້າອະນຸວົງໂດຍໃຊ້ເວລາປະມານ 10 ນາທີ. ຈາກນັ້ນ ຄູຕັ້ງຄໍາຖາມສົນທະນາ ເຈາະຈີ້ມກັບນັກຮຽນຕາມຄໍາຖາມຕໍ່ເນື່ອງດັ່ງນີ້: - ເຈົ້າອະນຸວົງ ໄດ້ວາງແຜນການຕໍ່ສູ້ກູ້ຊາດຈາກສັກດິນາສະຫຍາມແນວໃດແດ່? - ເຈົ້າອະນຸວົງ ໄດ້ມີວິທີການແນວໃດໃນການດໍາເນີນການຕໍ່ສູ້ກູ້ຊາດ ຕ້ານສັກດິນາສະ ຫຍາມ? - ວິລະກໍາການຕໍ່ສູ້ອັນອົງອາດກ້າຫານຂອງກອງທັບອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງ ໃນບັ້ນຮົບທົ່ງ ສໍາລິດ, ບັ້ນຮົບໜອງບົວລໍາພູ, ບັ້ນຮົບທົ່ງສົ້ມປ່ອຍ ແລະ ພູເຂົ້າສານເປັນແນວໃດ? - ພາຍຫຼັງທີ່ຍຶດເອົາຕົວເມືອງວຽງຈັນໄດ້ແລ້ວ ກອງທັບສັກດິນາສະຫຍາມໄດ້ເຮັດແນວໃດ ແດ່? ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 5: •Á”Ÿ–ž‰•‰Ÿ”“Ÿš-’• ຄູໃຊ້ການບັນຍາຍປະກອບການຕັ້ງຄໍາຖາມສົນທະນາເຈາະຈີ້ມກັບນັກຮຽນ ຕາມຄໍາຖາມ ຕໍ່ເນື່ອງຕາມຄວາມເໝາະສົມ ກ່ຽວກັບການສືບຕໍ່ ຕໍ່ສູ້ຕ້ານສັກດິນາສະຫຍາມຄັ້ງທີສອງຂອງພະ ເຈົ້າອະນຸວົງ ແລະ ສາເຫດທີ່ພາໃຫ້ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງພະເຈົ້າອະນຸວົງປະລາໄຊ. ນອກຈາກກິດຈະກໍາທີ່ກ່າວມາແລ້້ວນັ້ນ ຄູອາດຈະໝູນໃຊ້ກິດຈະກໍາຕ່າງໆ ຫຼື ວິທີການ ສອນແບບອື່ນໆອີກທີ່ຄູເຫັນວ່າມີຄວາມເໝາະສົມ. ຂໍພຽງແຕ່ກິດຈະກໍາການຮຽນ-ການສອນທີ່ຄູ ນໍາມາໃຊ້ນັ້ນຕ້ອງຮັບປະກັນຈຸດປະສົງຂອງບົດທີ່ກໍານົດໄວ້ ແລະ ສາມາດບັນລຸໄດ້ເນື້ອໃນທີ່ຄວນ ສອນ. ທັງໝົດກິດຈະກໍານັ້ນໆ ຕ້ອງແນໃສ່ເຮັດໃຫ້ນັກຮຽນມີສ່ວນຮ່ວມຫຼາຍຂຶ້ນຫຼີກເວັ້ນສິ່ງໃດ ແລະ ເລື່ອງໃດກໍແມ່ນນາຍຄູເປັນຜູ້ເຮັດເອງໝົດ. 5. ‰Ÿ”ÒÁ‘ ¢¾ž –ž¡šÃ”—Æ” ຄູອາດໃຊ້ວິທີການວັດ ແລະ ປະເມີນຜົນຈາກຫຼາຍຮູບແບບ ຫຼື ວິທີການ ເຊັ່ນ: 5.1 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰‰Ÿ”ŽÁŒ¡‰‘ - ການຮ່ວມຮຽນໃນຫ້ອງ - ການຕັ້ງໃຈຟັງການອະທິບາຍ - ການມີສ່ວນຮ່ວມໃນກິດຈະກໍາ 6HisTG M6 CACIM.pdf 1016HisTG M6 CACIM.pdf 101 7/31/2015 9:45:06 AM7/31/2015 9:45:06 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 102. 97 - ການອະພິປາຍ 5.2 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰˜Ÿ‰–ž’•Á‘ -ການຕອບຄໍາຖາມ - ການຂຽນບົດລາຍງານ - ການຈັດສະແດງ - ການລົງພາກສະໜາມ 5.3 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰‰Ÿ”‰Ò‘Ž• - ການສອບແບບປາລະໄນ - ການສອບແບບອັດຕະໄນ •Æ‘ÉŸ”¡˜ÃÉš: 1) ‰Ÿ”ŽÊŸŒŽŸŽÀŸ˜Á”‰Á•Ÿ”ŸÁ‰ÊšŠÊŸŒ ພະເຈົ້າອະນຸວົງ ໄດ້ສ້າງສາຍພົວພັນກັບຫວຽດນາມດ້ວຍການສົ່ງທູດໄປເມືອງເວ້ ນະ ຄອນຫຼວງຂອງຫວຽດນາມ ເຖິງ 4 ຄັ້ງຄື: ຄັ້ງທີໜຶ່ງ ໃນປີ ຄ.ສ 1805, ຄັ້ງທີສອງໃນປີ ຄ.ສ 1811, ຄັ້ງທີສາມ ໃນ ປີ ຄ.ສ 1814 ແລະ ຄັ້ງທີສີ່ ໃນປີ ຄ.ສ 1817. ປີ ຄ.ສ 1818 ພະເຈົ້າອະນຸວົງ ໄດ້ສົ່ງທູດໄປຫາເຈົ້າຊີວິດຫຼວງພະບາງ ເພື່ອການທ້ອນ ໂຮມລາວເຂົ້າເປັນອັນໜຶ່ງອັນດຽວໃນຄັ້ງນີ້, ໄດ້ສົ່ງສະຫຼ່ຽງຊ້າງໄປເປັນຂອງຂວັນ. ຫຼັງຈາກສໍາເລັດ ແລ້ວ ພະເຈົ້າອະນຸວົງຈະຂໍອອກບວດເປັນພະສົງເລີຍ. ມາໃນປີ ຄ.ສ 1821 ພະເຈົ້າອະນຸວົງ ໄດ້ ສົ່ງທູດໄປຫາເຈົ້າຊີວິດຫຼວງພະບາງ ພ້ອມດ້ວຍຂອງຂວັນເປັນເຮືອຊ່ວງຟອກຄໍາ ແລະ ເຄື່ອງ ອື່ນໆ. 2) ‰Ÿ”–Á•–ÇŒ ¢¾ž –ÆÒ¢–ŒŸ”ŸÁ‰ ພາຍຫຼັງທີ່ຂຶ້ນເປັນກະສັດປົກຄອງແລ້ວ ພະເຈົ້າອະນຸວົງ ກໍໄດ້ເລັ່ງໃສ່ບູລະນະປະຕິສັງ ຂອນວັດວາອາຮາມຕ່າງໆ ເພື່ອໃຫ້ເປັນສະຖານທີ່ການສຶກສາ ແລະ ເປັນສູນເຕົ້າໂຮມຄວາມສາ ມັກຄີຂອງປະຊົນພາຍໃນອານາຈັກ ເຊັ່ນ: ປີ ຄ.ສ 1806 ເຈົ້າອະນຸວົງພ້ອມດ້ວຍເຈົ້າເມືອງນະ ຄອນພະນົມ ແລະ ເຈົ້າເມືອງມຸກດາຫານໄປໄຫວ້ພະທາດພະນົມ. ປີ ຄ.ສ 1807 ເຈົ້າອະນຸວົງ ໄດ້ນໍາພາປະຊາຊົນສ້າງຫໍໂຮງ ແລະ ຂຶ້ນໃນນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ, ສ້າງກໍາແພງ 6HisTG M6 CACIM.pdf 1026HisTG M6 CACIM.pdf 102 7/31/2015 9:45:06 AM7/31/2015 9:45:06 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 103. 98 ເມືອງໃຫ້ມີຄວາມແຂງແຮງ, ບໍາລຸງປະຕິສັງຂອນພຸດທະສາສະໜາ, ກໍ່ສ້າງວັດວາອາຮາມ,ບູລະ ນະສ້ອມແຊມສິມໃນວັດທາດພະນົມ. ພ້ອມນັ້ນ ຍັງໄດ້ນໍາພາເຈົ້າເມືອງນະຄອນພະນົມ ແລະ ເຈົ້າເມືອງມຸກດາຫານໄປໄຫວ້ພະທາດພະນົມ. ປີ ຄ.ສ 1808 ໄດ້ນໍາພາປະຊາຊົນປົວແປງເມືອງ ໜອງຄາຍ ໂດຍສະເພາະແມ່ນວັດຕ່າງໆເຊັ່ນ: ວັດສີບຸນເຮືອງ ແລະ ວັດອື່ນໆ. ປີ ຄ.ສ 1810 ເຈົ້າ ອະນຸວົງ ພ້ອມດ້ວຍປະຊາຊົນໄດ້ສ້າງຫໍພະແກ້ວຢູ່ບ້ານສີຊຽງໃໝ່ ແລະ ສ້າງຂົວແມ່ນໍ້າຂອງຢູ່ທ່າ ວັດອຸບມຸງກົງກັນຂ້າມກັບວັດຊ້າງເຜືອກ ສີຊຽງໃໝ່ ແລະ ທໍາການສະເຫຼີມສະຫຼອງໃນປີ ຄ.ສ 1812. ປີ ຄ.ສ 1811 ເຈົ້າອະນຸວົງໄດ້ທໍາການປັບປຸງກົງຈັກການປົກຄອງໃນເຂດຫົວພັນທັງຫ້າ ທັງຫົກ. ປີ ຄ.ສ 1812 ເຈົ້າອະນຸວົງພ້ອມດ້ວຍເຈົ້າເມືອງນະຄອນພະນົມ ແລະ ເຈົ້າເມືອງມຸກດາ ຫານໄປໄຫວ້ພະທາດພະນົມ. ປີ ຄ.ສ 1813 ເຈົ້າອະນຸວົງ ໄດ້ຈັດການເຕົ້າໂຮມພະສົງທົ່ວອານາ ຈັກລ້ານຊ້າງເພື່ອປັບປຸງພະໄຕປີດົກ ເຊິ່ງເປັນການຈັດຄັ້ງທີ 3 ຫຼັງຈາກຄັ້ງທີ 1 ຈັດຂຶ້ນໃນສະໄໝ ພະເຈົ້າຟ້າງຸ່ມປີ ຄ.ສ 1359 ແລະ ຄັ້ງທີ 2 ຈັດຂຶ້ນໃນສະໄໝພະເຈົ້າໂພທິສາລະລາດປີ ຄ.ສ 1523. ປີ ຄ.ສ 1818 ເຈົ້າອະນຸວົງ ພ້ອມດ້ວຍປະຊາຊົນສ້າງວັດສີສະເກດ ແລະ ໄດ້ທໍາການ ສະເຫຼີມສະຫຼອງໃນປີ ຄ.ສ 1824. 3) ˜Ÿ¾ž‰Â‘¤”‰Ÿ”’ÀÉŽÈÊ: ປີ ຄ.ສ 1825 ໂດຍສືບຕໍ່ພາລະກິດຂອງຜູ້ເປັນອ້າຍ ພະອົງກໍໄດ້ນໍາພາປະຊາຊົນລາວ ລ້ານຊ້າງດໍາເນີນການກູ້ຊາດຕ້ານສັກດິນາສະຫຍາມ ແລະ ໄດ້ທໍາການເຄື່ອນທັບໃນຕົ້ົ້ນປີ ຄ.ສ 1827 ໂດຍແບ່ງອອກເປັນສາມປີກ ຄື: ປີກທີ 1, ທີ 2 ເຄື່ອນທັບຈາກວຽງຈັນ ແລະ ປີກທີ 3 ເຄື່ອນ ທັບອອກຈາກຈໍາປາສັກ ເພື່ອກວາດຕ້ອນເອົາຄອບຄົວຄົນລາວກັບຄືນວຽງຈັນ. ໃນຂະນະທີ່ກອງ ທັບລ້ານຊ້າງ ພວມເຄື່ອນໄຫວອົບພະຍົບຄອບຄົວຊາວລາວກັບຄືນມານັ້ນ ກໍຖືກກອງທັບສະ ຫຍາມ ທີ່ເຄື່ອນອອກມາຈາກກຸງເທບ ແລະ ຈາກພະຕະບອງບຸກຕີຢ່າງຂະໜາດໃຫຍ່. ກອງທະ ຫານລ້ານຊ້າງໄດ້ທໍາການຕໍ່ສູ້ຢ່າງອົງອາດກ້າຫານ ແຕ່ກໍບໍ່ສາມາດສະກັດກັ້ນກອງທັບສະຫຍາມ ທີ່ມີກໍາລັງພົນຫຼວງຫຼາຍ ແລະ ອາວຸດທີ່ີທັນສະໄໝກວ່າ. ກອງທັບລ້ານຊ້າງຈຶ່ງ ໄດ້ຖອຍທັບກັບຄືນ ເພື່ອຮັກສາກໍາລັງ ແລະ ປ້ອງກັນວຽງຈັນໄວ້. ແຕ່ເມື່ອຊັ່ງຊາກໍາລັງເຫັນວ່າຈະຕ້ານທານກອງທັບສັກດິນາສະຫຍາມບໍ່ໄດ້ ພະເຈົ້າອະນຸ ວົງ ຈຶ່ງໄດ້ພາຄອບຄົວໜີໄປຢູ່ຫວຽດນາມ (ເມືອງວິນ) ເພື່ອປັບປຸງກໍາລັງຕໍ່ສູ້ອີກຄັ້ງໜຶ່ງ. ຫຼັງຈາກ 6HisTG M6 CACIM.pdf 1036HisTG M6 CACIM.pdf 103 7/31/2015 9:45:06 AM7/31/2015 9:45:06 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 104. 99 ປັບປຸງກໍາລັງຢູ່ອານາມໄດ້ປີໜຶ່ງ ຈຶ່ງໄດ້ກັບຄືນມາວຽງຈັນ ເພື່ອຍຶດເອົາເມືອງວຽງຈັນຄືນ.ແຕ່ບໍ່ສາ ມາດດໍາເນີນຕາມແຜນການໄດ້ສໍາເລັດເນື່ອງຈາກຂາດກໍາລັງຄົນ. ສະນັ້ນ, ພະເຈົ້າອະນຸວົງ ຈຶ່ງໄດ້ ຕັດສິນໃຈໜີອອກຈາກນະຄອນວຽງຈັນອີກຄັ້ງໜຶ່ງເພື່ອໄປປັບປຸງກໍາລັງພົນຄືນໃໝ່. ແຕ່ວ່າການໜີ ອອກຈາກນະຄອນວຽງຈັນຂອງພະເຈົ້າອະນຸວົງໃນຄັ້ງນີ້ ບໍ່ປະສົບຜົນສໍາເລັດຄື: ມາຮອດວັນທີ 19 ເດືອນທັນວາ ປີ ຄ.ສ 1828 ພະເຈົ້າອະນຸວົງໄດ້ຖືກກອງທະຫານສັກດິນາສະຫຍາມຂອງພະຍາ ບໍດິນ ແລະ ພະຍາລັບແລ1 ແຫ່ງເມືອງນ່ານທໍາການຈັບໄດ້ຢູ່ທີ່ຊາຍແດນເມືອງພວນ ແລ້ວພະອົງ ພ້ອມດ້ວຍຄອບຄົວກໍໄດ້ຖືກກອງທະຫານສັກດິນາສະຫຍາມນໍາສົ່ງລົງໄປບາງກອກ. ເລີ່ມຕັ້ງແຕ່ວັນທີ 15 ເດືອນມັງກອນ ປີ ຄ.ສ 1829 ມາ ພະອົງໄດ້ຖືກສັກດິນາສະຫຍາມ ນໍາໄປລົງໂທດປະຈານດ້ວຍການທໍລະມານຢ່າງໜັກໜ່ວງ ເຊັ່ນ: ຖືກເອົາເຫຼັກເຜົາໄຟມາເຈາະຕາ ທັງສອງເບື້ອງ, ບໍ່ໃຫ້ກິນອາຫານ ແລະ ນໍ້າ... ມາຮອດວັນທີ 25 ເດືອນມັງກອນ ປີ ຄ.ສ 1829 ພະ ອົງໄດ້ຖືກນໍາໄປແຂວນໄວ້ໃນກົງເຫຼັກເທິງໜ້ານໍ້າເຈົ້າພະຍາທີ່ທ່າລາຊິນີ ບາງກອກ ໃກ້ກັບວັດສີ ສະເກດໃນປັດຈຸບັນນີ້ ແລະ ມາຮອດກາງຄືນຂອງວັນທີ 25 ຕໍ່ໃສ່ວັນທີ 26 ເດືອນມັງກອນ ຄ.ສ 1829 ສົມເດັດພະເຈົ້າອະນຸວົງກໍໄດ້ສິ້ນພະຊົນດ້ວຍການທໍລະມານໃນກົງເຫຼັກນະສະຖານທີ່ແຫ່ງ ນັ້ນ. ລວມພະຊົນອາຍຸຂອງພະອົງໄດ້ 62 ປີ. 1 ພະຍາເມືອງລັບແລ ຕໍ່ມາໄດ້ຮັບນາມມະຍົດເປັນ ພະຍາອະນຸວິນາດ ແລະ ຖືກແຕ່ງຕັ້ງໃຫ້ເປັນເຈົ້າເມືອງຊຽງ ຄານ. ທີ່ມາ : ມະຍຸຣີ ແລະ ເຜີຍພັນ ເຫງົ້າສີວັດທະນາ. ເຈົ້າອະນຸວົງ (1767-1829)ປະຊາຊົນລາວ ແລະ ອາຊີ ອາຄະເນ. ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ, ພິມຄັ້ງທີສອງ,ໂຮງພິມແຫ່ງລັດ 2010: 129 6HisTG M6 CACIM.pdf 1046HisTG M6 CACIM.pdf 104 7/31/2015 9:45:07 AM7/31/2015 9:45:07 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 105. 100 •Æ‘¼Ã 16: Ÿ”ŸÁ‰¾ŸÒ¾ÊŸ”ÊŸŒ¤’ʉŸ”–Ɖ‹ŒŠŒŽÁ‰‘”Ÿ ŽžœŸš(–à ‹.Ž 1829-1893) ເວລາ: 2 ຊົ່ວໂມງ 1. Ç‘–žŽÆŒ ເພື່ອໃຫ້ນັກຮຽນສາມາດ: - ບອກ ແລະ ອະທິບາຍກ່ຽວກັບການຈັດການປົກຄອງລາວລ້ານຊ້າງໃນແຕ່ລະໄລຍະຂອງ ສັກດິນາສະຫຍາມ. - ວິເຄາະກ່ຽວກັບເຫດຜົນ ທີ່ພາໃຫ້ສັກດິນາສະຫຍາມທໍາການປ່ຽນແປງການຈັດການປົກ ຄອງລາວລ້ານຊ້າງໃນແຕ່ລະໄລຍະ. - ອະທິບາຍນະໂຍບາຍການກົດຂີ່ຂູດຮີດຂອງສັກດິນາສະຫຍາມທີ່ມີຕໍ່ອານາຈັກລາວລ້ານ ຊ້າງໃນດ້ານເສດຖະກິດ. - ອະທິບາຍນະໂຍບາຍການກົດຂີ່ຂູດຮີດຂອງສັກດິນາສະຫຍາມທີ່ມີຕໍ່ອານາຈັກລາວລ້ານ ຊ້າງໃນດ້ານວັດທະນະທໍາສັງຄົມ. 2. ¡”Åʤ” 1. ການຈັດການປົກຄອງລາວຂອງສັກດິນາສະຫຍາມ 1.1 ການຈັດການປົກຄອງແບບເມືອງຂຶ້ນໄລຍະທີໜຶ່ງ 1.2 ການຈັດການປົກຄອງແບບເມືອງຂຶ້ນໄລຍະທີສອງ 1.3 ການຈັດການປົກຄອງແບບເມືອງຂຶ້ນໄລຍະທີສາມ 2. ນະໂຍບາຍກົດຂີ່ຂູດຂອງສັກດິນາສະຫຍາມຕໍ່ລາວ 2.1 ນະໂຍບາຍຂູດຮີດດ້ານເສດຖະກິດ 2.2 ນະໂຍບາຍຂູດຮີດດ້ານສັງຄົມວັດທະນະທໍາ 3. ŽÅɉŸ”Ž” 3.1 ເອກະສານ 6HisTG M6 CACIM.pdf 1056HisTG M6 CACIM.pdf 105 7/31/2015 9:45:07 AM7/31/2015 9:45:07 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 106. 101 - ປຶ້ມແບບຮຽນ ແລະຄູ່ມືຄູວິຊາປະຫວັດສາດ ຊັ້ນມັດທະຍົມສຶກສາ ປີທີ 6. - ປຶ້ມປະຫວັດສາດທົ່ວໄປ. - ເອກະສານຕ່າງໆທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບເນື້ອໃນ ແລະ ກິດຈະກໍາການຮຽນ-ການສອນໃນບົດນີ້. 3.2 ຕາຕະລາງ ແລະ ແຜນວາດ - ຕາຕະລາງສະແດງລໍາດັບເຫດການ 4. ‰Â‘ž‰ÀŸ ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 1: ‰Ÿ””ÀŸ¡ŠÆÊŸŽÉÈ•Æ‘ÓÔ” ຄູອາດນໍາເຂົ້າສູ່ບົດຮຽນ ດ້ວຍການຕັ້ງຄໍາຖາມທົບທວນບົດຮຽນເກົ່າກັບນັກຮຽນເພື່ອເປັນ ການເຊື່ອມຕໍ່ເນື້ອໃນເຂົ້າສູ່ບົດຮຽນໃໝ່ເຊັ່ນ: - ເຈົ້າອະນຸວົງ ໄດ້ນໍາພາປະຊາຊົນຊາວລ້ານຊ້າງຕໍ່ສູ້ຕ້ານສັກດິນາສະຫຍາມແນວໃດ? - ນັກຮຽນມີຄວາມຮູ້ສຶກແນວໃດ ຕໍ່ການກະທໍາຂອງສັກດິນາສະຫຍາມພາຍຫຼັງທີ່ພວກເຂົາ ຍຶດເອົາຕົວເມືອງວຽງຈັນໄດ້ແລ້ວ? ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 2: ŽÆ”¼ž”Ÿ‰ÇÉš ແບ່ງກຸ່ມນັກຮຽນ ເພື່ອຄົ້ນຄວ້າສົນທະນາກ່ຽວກັບການຈັດການປົກຄອງລາວລ້ານຊ້າງ ຂອງສັກດິນາສະຫຍາມ ຫຼັງຈາກນັ້ນໃຫ້ນັກຮຽນແຕ່ລະກຸ່ມລາຍງານຕາມບັນຫາຕໍ່ເນື່ອງດັ່ງນີ້: - ເປົ້າໝາຍໃນການຈັດການການປົກຄອງໃນແຕ່ລະໄລຍະ - ວິທີການໃນການຈັດການປົກຄອງໃນແຕ່ລະໄລຍະ - ເຂດການປົກຄອງໃນແຕ່ລະໄລຍະ ຈາກນັ້ນ, ຄູສະຫຼຸບດ້ວຍການໃຊ້ແຜນທີ່ອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງເພື່ອສະແດງໃຫ້ເຫັນເຂດ ການປົກຄອງຫົວເມືອງລາວຕ່າງໆທີ່ກໍານົດຂຶ້ນ ໂດຍສັກດິນາສະຫຍາມໃນແຕ່ລະໄລຍະ. ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 3: ž¼Â•Ÿ-“Ÿš-’• ຄູອາດໃຊ້ການອະທິບາຍ ປະກອບການຕັ້ງຄໍາຖາມສົນທະນາເຈາະຈີ້ມກັບນັກຮຽນກ່ຽວ ກັບນະໂຍບາຍກົດຂີ່ຂູດຮີດຂອງສັກດິນາສະຫຍາມທີ່ມີຕໍ່ກັບປະຊາຊົນລາວລ້ານຊ້າງ ເຊັ່ນ: - ນະໂຍບາຍກົດຂີ່ຂູດຮີດຂອງສັກດິນາສະຫຍາມທີ່ມີຕໍ່ລາວສະແດງອອກໃນດ້ານໃດແດ່ ? - ນະໂຍບາຍການກົດຂີ່ຂູດຮີດທາງດ້ານເສດຖະກິດສະແດງອອກແນວໃດ? - ສັກດິນາສະຫຍາມກໍານົດວິທີການເກັບສ່ວຍຈາກລາວມີຈັກຊະນິດ? 6HisTG M6 CACIM.pdf 1066HisTG M6 CACIM.pdf 106 7/31/2015 9:45:07 AM7/31/2015 9:45:07 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 107. 102 - ປະເພດສ່ວຍທີ່ສັກດິນາສະຫຍາມເກັບໄດ້ຈາກລາວມີຈັກປະເພດ? - ບັນນາການທີ່ກະສັດລາວລ້ານຊ້າງໃນແຕ່ລະອານາຈັກຕ້ອງເສຍໃຫ້ສັກດິນາສະຫຍາມມີ ອັນໃດແດ່? -ສັກດິນາສະຫຍາມໄດ້ກໍານົດອັດຕາເຄື່ອງບັນນາການແຕ່ລະປະເພດໄວ້ແນວໃດ? ຈາກນັ້ນ, ຄູໃຊ້ຕາຕະລາງ ຫຼື ແຜນວາດສະແດງກ່ຽວກັບຮູບການການເສຍສ່ວຍ, ປະເພດ ຂອງສ່ວຍທີ່ຊາວລາວຕ້ອງໄດ້ເສຍໃກ້ແກ່ສັກດິນາສະຫຍາມ ເພື່ອເປັນການສະຫຼຸບເນື້ອໃນຂອງ ຫົວຂໍ້ດັ່ງກ່າວ ຫຼື ຄູອາດຈະໃຊ້ Mind Map ເປັນການນໍາໄປສູ່ການສະຫຼຸບກໍໄດ້. ນອກຈາກກິດຈະກໍາທີ່ກ່າວມາແລ້້ວນັ້ນ ຄູອາດຈະໝູນໃຊ້ກິດຈະກໍາຕ່າງໆ ຫຼື ວິທີການ ສອນແບບອື່ນໆອີກທີ່ຄູເຫັນວ່າມີຄວາມເໝາະສົມ ແລະ ສອດຄ່ອງ ຂໍພຽງແຕ່ກິດຈະກໍາການ ຮຽນ-ການສອນທີ່ຄູນໍາມາໃຊ້ນັ້ນ ຕ້ອງຮັບປະກັນຈຸດປະສົງຂອງບົດທີ່ກໍານົດໄວ້ ແລະ ສາມາດບັນ ລຸເນື້ອໃນທີ່ຄວນສອນ. 5. ‰Ÿ”ÒÁ‘¢¾ž–ž¡šÃ”—Æ” ຄູອາດໃຊ້ວິທີການວັດ ແລະ ປະເມີນຜົນຈາກຫຼາຍຮູບແບບ ຫຼື ວິທີການ ເຊັ່ນ: 5.1 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰‰Ÿ”ŽÁŒ¡‰‘ - ການຮ່ວມຮຽນໃນຫ້ອງ - ການຕັ້ງໃຈຟັງການອະທິບາຍ - ການມີສ່ວນຮ່ວມໃນກິດຈະກໍາ - ການອະພິປາຍ 5.2 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰˜Ÿ‰–ž’•Á‘ - ການຕອບຄໍາຖາມ - ການຂຽນບົດລາຍງານ 5.3 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰‰Ÿ”‰Ò‘Ž• - ການສອບແບບປະລະໄນ - ການສອບແບບອັດຕະໄນ 6HisTG M6 CACIM.pdf 1076HisTG M6 CACIM.pdf 107 7/31/2015 9:45:07 AM7/31/2015 9:45:07 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 108. 103 ˜Ÿ‰¼Ã VI: –žœÒÁ‘ŽŸ‘¾ŸÒŽž¥¤É’”’ÆÊ” (1893-1945) •Æ‘¼Ã17: –ž¡¼‘¾ŸÒ¤’ʉŸ”–Ɖ‹ŒŠŒÑ½ÁÉŒ (1893-1930) ເວລາ: 3 ຊົ່ວໂມງ 1. Ç‘–žŽÆŒ ເພື່ອໃຫ້ນັກຮຽນສາມາດ: - ອະທິບາຍການແຊກແຊງລາວຂອງຈັກກະພັດຝຣັ່ງ. - ອະທິບາຍການຈັດການປົກຄອງຂອງຝຣັ່ງໃນລາວ. - ອະທິບາຍຄວາມສາມັກຄີລາວ-ຫວຽດນາມ-ກໍາປູເຈຍ. - ອະທິບາຍຈຸດພິເສດລັດທິລ່າເມືອງຂຶ້ນແບບເກົ່າຂອງຝຣັ່ງ. 2. ¡”Åʤ”’ÆÊ”’À 1. ‰Ÿ”¢‰¢Œ¾ŸÒŠŒÁ‰‰ž˜Á‘ѽÁÉŒ 1.1 ສາເຫດຈັກກະພັດຝຣັ່ງແຊກແຊງລາວ 1.2 ວິທີການແຊກແຊງລາວຂອງຈັກກະພັດຝຣັ່ງ 2. ‰Ÿ”Á‘‰Ÿ”–Ɖ‹ŒŠŒÑ½ÁÉŒ¤”¾ŸÒ 2.1 ນະໂຍບາຍການປົກຄອງ 2.2 ນະໂຍບາຍເສດຖະກິດ 2.3 ນະໂຍບາຍວັດທະນະທໍາ-ສັງຄົມ 3. ‹ÒŸšŽŸšÁ‰‹Ã¾ŸÒ-œÒÔ‘”Ÿš-‰ÀŸ–È¡ 4. Ç‘˜Â¡Ž‘¾Á‘¼Â¾ÉŸ¡šÅŒŠÄÊ”¢••¡‰ÆÉŸŠŒÑ½ÁÉŒ 6HisTG M6 CACIM.pdf 1086HisTG M6 CACIM.pdf 108 7/31/2015 9:45:07 AM7/31/2015 9:45:07 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 109. 104 3. ŽÅɉŸ”Ž” - ປຶ້ມແບບຮຽນແລະ ປຶ້ມຄູ່ມືຄູວິຊາປະຫວັດສາດຊັ້ນມັດທະຍົມສຶກສາ ປີທີ 6. - ແຜນທີ່ກ່ຽວກັບປະເທດລາວ ແລະ ການລ່າເມືອງຂຶ້ນຂອງຈັກກະພັດ. - ເອກະສານຕ່າງໆທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບປະເທດລາວ ແລະ ການລ່າເມືອງຂຶ້ນຂອງຈັກກະພັດ. 4. ‰Â‘ž‰ÀŸ ການສົນທະນາກຸ່ມ ເປັນວິທີທີ່ໃຫ້ໂອກາດນັກຮຽນໄດ້ມີການແລກປ່ຽນ, ຮຽນຮູ້ເຊິ່ງກັນ ແລະ ກັນຫຼາຍກວ່າ. ແຕ່ເພື່ອບໍ່ໃຫ້ນັກຮຽນເບື່ອ ຫຼື ມີການສອນຊໍ້າແບບເກົ່າ ຄູຈຶ່ງສາມາດປັບ ປ່ຽນວິທີການສອນໄປເລື້ອຍໆລະຫວ່າງວິທີການສອນແບບສົນທະນາເປັນກຸ່ມ, ລວມໝູ່ ແລະ ການຂຽນລາຍງານ ເຊິ່ງຄູສາມາດນໍາໃຊ້ບັນດາຄໍາຖາມທີ່ໄດ້ຕັ້ງໄວ້. ການຈັດແບ່ງນັກຮຽນອອກເປັນກຸ່ມແຕ່ລະຄັ້ງໃຫ້ມີການຊັບຊ້ອນຄືນໃໝ່ (ບໍ່ໃຫ້ເອົາຄົນ ເກົ່າ ຫຼື ຈຸເກົ່າ) ແລະ ທີ່ສໍາຄັນໃຫ້ເອົາໃຈໃສ່ນັກຮຽນທີ່ຮຽນອ່ອນ, ບໍ່ມີຄວາມກະຕືລືລົ້ນ ຫຼື ບໍ່ມັກ ປາກ ແລະ ອື່ນໆ. ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 1: ‰Ÿ”ŽÆ”¼ž”Ÿ“Ÿš-’• ຄູຈັດແບ່ງນັກຮຽນອອກເປັນກຸ່ມ ຫຼື ຈຸ ຕາມຄວາມເໝາະສົມ ແລະ ແນະນໍານັກຮຽນຄົ້ນ ຄວ້າບົດຮຽນຂໍ້ທີ 1 ກ່ຽວກັບການແຊກແຊງລາວຂອງຈັກກະພັດຝຣັ່ງ ແລະ ຫ້ອຍແຜນທີ່ການ ປົກຄອງ ຫຼື ແຜນທີ່ອື່ນທີ່ສາມາດບອກເຖິງທີ່ຕັ້ງຂອງປະເທດລາວໄດ້ຢ່າງຊັດເຈນ. ຈາກນັ້ນ, ຕັ້ງ ຄໍາຖາມເຈາະຈີ້ມເພື່ອໃຫ້ນັກຮຽນໄດ້ຄົ້ນຄິດດັ່ງນີ້: 1. ເປັນຫຍັງຈັກກະພັດຝຣັ່ງຈຶ່ງແຊກແຊງລາວ? 2. ຈັກກະພັດຝຣັ່ງມີວິທີການແຊກແຊງລາວແນວໃດ? ຄູປ່ອຍເວລາໃຫ້ນັກຮຽນໄດ້ຄົ້ນຄິດ ແລະ ຄັດເລືອກຕົວແທນຂອງກຸ່ມຈໍານວນໜຶ່ງ ເພື່ອ ສະຫຼຸບ ຫຼື ຕອບຄໍາຖາມຕາມລໍາດັບໃຫ້ໝູ່ຟັງ, ກຸ່ມອື່ນສາມາດເພີ່ມເຕີມໄດ້ຖ້າເຫັນວ່າຍັງບໍ່ທັນ ຄົບຖ້ວນ. ຫຼັງຈາກນັ້ນ, ຄູຮ່ວມກັບນັກຮຽນສະຫຼຸບຄືນເພື່ອໃຫ້ໄດ້ຄໍາຕອບທີ່ເປັນເອກະພາບ ຫຼື ດັ່ງ ຕົວຢ່າງຄໍາຕອບລຸ່ມນີ້: 6HisTG M6 CACIM.pdf 1096HisTG M6 CACIM.pdf 109 7/31/2015 9:45:07 AM7/31/2015 9:45:07 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 110. 105 ‹ÀŸ’•: 1. ¡œ‘—Æ”¼ÃÉÁ‰‰ž˜Á‘ѽÁÉŒ¢‰¢Œ¾ŸÒ: - ຝຣັ່ງມີຄວາມເຊື່ອວ່າອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງຈະສາມາດເປັນເສັ້ນທາງເຂົ້າສູ່ຢູນານຂອງ ຈີນ ເພື່ອແຂ່ງຂັນກັບອັງກິດ. - ຝຣັ່ງຮູ້ວ່າອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງມີດິນແດນກວມເອົາສອງຝັ່ງແມ່ນໍ້າຂອງເຊິ່ງເປັນເມືອງ ສ່ວຍຂອງສະຫຍາມ ແຕ່ໃນຂະນະດຽວກັນອານນາມ ກໍມີອິດທິພົນໃນດິນແດນລາວລ້ານ ຊ້າງ. ດັ່ງນັ້ນ, ຝຣັ່ງຈຶ່ງຮີບຮ້ອນແຊງໜ້າເຂົ້າລາວກ່ອນອັງກິດ. - ອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງ ປົກຄອງດ້ວຍລະບອບສັກດິນາທີ່ຫຼ້າຫຼັງ, ອໍານາດສູນກາງອ່ອນ ເພຍເປັນເງື່ອນໄຂອັນດີທີ່ຈະຍຶດຄອງໂດຍໝູນໃຊ້ບັນດາຂໍ້ຂັດແຍ່ງ ເພື່ອກໍານົດນະໂຍ ບາຍເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນລາວຕ້ອງຫັນມາສະໜັບສະໜູນ ແລະ ຂໍຄວາມອາລັກຂາຈາກຝຣັ່ງ. - ອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງ ມີຄວາມອຸດົມສົມບູນທາງດ້ານຊັບພະຍາກອນທໍາມະຊາດນາໆ ຊະນິດທັງທີ່ຢູ່ໜ້າດິນ ແລະ ພື້ນດິນ ເຊິ່ງສາມາດຕອບສະໜອງຄວາມຕ້ອງການທາງດ້ານ ເສດຖະກິດຂອງຈັກກະພັດໄດ້ເປັນຢ່າງດີ. - ຜົນຜະລິດທາງດ້ານກະສິກໍາຕົກຕໍ່າ, ປະຊາຊົນມີຄວາມທຸກຍາກອຶດຫິວ ແລະ ອື່ນໆ ຈຶ່ງ ເປັນເງື່ອນໄຂສະດວກໃຫ້ຝຣັ່ງດໍາເນີນການກົດຂີ່ຂູດຮີດໄດ້ງ່າຍ. 2. Ҽɟ”¢‰¢Œ¾ŸÒŠŒÁ‰‰ž˜Á‘ѽÁÉŒ: - ສໍາຫຼວດພູມີປະເທດ ໃນປີ ຄ.ສ 1861 ໂດຍມີນັກປາດຝ່າຍວິທະຍາສາດ ແລະ ນັກປາດ ຝ່າຍສຶກສາສາດ ສໍາຫຼວດຕາມລໍາແມ່ນໍ້າຂອງຕັ້ງແຕ່ກໍາປູເຈຍຈົນເຖິງຫຼວງພະບາງສາ ມາດເກັບກໍາສະພາບພູມສາດ, ເສດຖະກິດ, ວັດທະນະທໍາ, ສັງຄົມ ແລະ ໄດ້ຂຽນແຜນທີ່ ລະອຽດແຕ່ປາກລາຍຫາຫຼວງພະບາງ. - ແຕ່ງຕັ້ງຄະນະສໍາຫຼວດທີສອງ ໃນປີ ຄ.ສ 1865 ໂດຍແມ່ນ ດູດາ ເດີລາເກຣ ເປັນຫົວໜ້າ ຄະນະ ແລະ ຟຣັ່ງຊີການີເຢ, ເດີລາປາກຕີ ເປັນຄະນະພ້ອມດ້ວຍນັກວິທະຍາສາດທໍາມະ ຊາດ ແລະ ນັກວິທະຍາສາດສັງຄົມຫຼາຍຄົນ. ສໍາຫຼວດແຕ່ກໍາປູເຈຍໄປເຖິງຫຼວງພະບາງ 6HisTG M6 CACIM.pdf 1106HisTG M6 CACIM.pdf 110 7/31/2015 9:45:07 AM7/31/2015 9:45:07 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 111. 106 ໄດ້ທໍາການແຕ້ມແຜນທີ່ເກັບກໍາສະພາບກ່ຽວກັບການສ້າງຕະຫຼາດຈໍາໜ່າຍສິນຄ້າ, ແຫຼ່ງ ຊັບພະຍາກອນທໍາມະຊາດ, ສະພາບການເມືອງແລະ ສັງຄົມລາວ. - ແຕ່ງຕັ້ງຄະນະທີສາມຂຶ້ນໃນລະຫວ່າງປີ ຄ.ສ 1875-1877 ໂດຍແມ່ນ ຈູຣິດສ ອາກມັງ ເປັນຫົວໜ້າຄະນະ ໄດ້ທໍາການສໍາຫຼວດຕາມຊາຍແດນລາວ-ຫວຽດນາມ-ກໍາປູເຈຍໂດຍ ສະເພາະແມ່ນໃນພາກກາງ ແລະ ພາກໃຕ້ຂອງລາວ. - ເຮັດສົງຄາມຮຸກຮານພາກກາງ ແລະ ພາກເໜືອຫວຽດນາມ ເຊິ່ງສາມາດຍຶດຄອງໄດ້ໃນປີ ຄ.ສ 1884 ແລະ ກຽມການຍຶດຄອງລາວ ໂດຍແມ່ນ ເລີມີ ເດີວິນລີເອ ຜູ້ຕາງໜ້າລັດຖະ ບານຝຣັ່ງຢູ່ອິນດູຈີນ ໄດ້ອອກແຜນການແຊກແຊງເຂົ້າລາວຄືກັບພວກເຂົານໍາໃຊ້ເຂົ້າກໍາ ປູເຈຍ. ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 2: ŽÆ”¼ž”Ÿ“Ÿš-’• ຄູໃຫ້ນັກຮຽນອ່ານເນື້ອໃນບົດຮຽນຂໍ້ທີ 2 ກ່ຽວກັບການຈັດການປົກຄອງຂອງຝຣັ່ງໃນລາວ. ຈາກນັ້ນ, ຕັ້ງຄໍາມຖາມເຈາະຈີ້ມດ້ວຍບັນຫາຕ່າງໆດັ່ງນີ້: 1) ນະໂຍບາຍການປົກຄອງລາວຂອງຝຣັ່ງແມ່ນເຮັດແນວໃດ? 2) ນະໂຍບາຍການປົກຄອງລາວຂອງຝຣັ່ງໄລຍະທີ 1 ມີຄືແນວໃດ? 3) ນະໂຍບາຍການປົກຄອງລາວຂອງຝຣັ່ງໄລຍະທີ 2 ມີຄືແນວໃດ? 4) ນະໂຍບາຍການປົກຄອງລາວຂອງຝຣັ່ງໄລຍະທີ 3 ມີຄືແນວໃດ? 5) ຝຣັ່ງໄດ້ວາງນະໂຍບາຍເສດຖະກິດໃນລາວແນວໃດ? 6) ຝຣັ່ງໄດ້ວາງນະໂຍບາຍວັດທະນະທໍາ-ສັງຄົມໃນລາວແນວໃດ? ຄູປ່ອຍເວລາໃຫ້ນັກຮຽນໄດ້ຄົ້ນຄິດ. ຈາກນັ້ນ, ໃຫ້ນັກຮຽນອາສາສະໝັກຂຶ້ນຕອບຂໍ້ລະ 1-2 ຄົນ ສ່ວນຜູ້ອື່ນສາມມາດເພີ່ມເຕີມໄດ້ຖ້າເຫັນວ່າຍັງບໍ່ທັນຄົບຖ້ວນ. ຫຼັງຈາກນັ້ນ, ຄູຮ່ວມກັບ ນັກຮຽນສະຫຼຸບຄືນເພື່ອໃຫ້ໄດ້ຄໍາຕອບທີ່ເປັນເອກພາບ ຫຼື ດັ່ງຕົວຢ່າງຄໍາຕອບລຸ່ມນີ້: ‹ÀŸ’•: 1) ນະໂຍບາຍການປົກຄອງລາວ: 6HisTG M6 CACIM.pdf 1116HisTG M6 CACIM.pdf 111 7/31/2015 9:45:07 AM7/31/2015 9:45:07 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 112. 107 ພາຍຫຼັງການເຊັນສັນຍາໃນວັນທີ 3 ເດືອນຕຸລາປີ ຄ.ສ 1893 ຝຣັ່ງ ໄດ້ເຂົ້າຍຶດຄອງປະ ເທດລາວໃນຖານະເປັນເມືອງຂຶ້ນ ແລະ ຖືດິນແດນຝັ່ງຂວາແມ່ນໍ້າຂອງເປັນປ້ອມຍຸດທະສາດປະ ເຊີນໜ້າກັບສະຫຍາມ ແລະ ອັງກິດ, ເອົາລາວເປັນແນວປ້ອງກັນຕົງແກງ, ອານນາມ, ໂກແຊງຊິນ ແລະ ກໍາປູເຈຍ. ໃນກໍລະນີທີ່ຕົງແກງ, ອານນາມ ແລະ ໂກແຊງຊິນ ຈະຕໍ່ສູ້ ແລະ ຂັບໄລ່ຝຣັ່ງໜີກໍ ຈະໃຊ້ລາວເປັນແປ້ນຢັນຕ່າວໂຈມຕີຄືນ. ພວກຝຣັ່ງດໍາເນີນການປົກຄອງລາວໂດຍກົງ ໄດ້ມີການວາງນະໂຍບາຍດ້ານການເມືອງ, ເສດຖະກິດ, ວັດທະນະທໍາ, ສັງຄົມ, ແບ່ງແຍກເພື່ອປົກຄອງ ໂດຍສະເພາະລະຫວ່າງພາກ ເໜືອ, ພາກໃຕ້, ຊັ້ນຄົນ, ເຜົ່າຊົນ, ເພດໄວ, ສາສະໜາ ແລະ ອື່ນໆ. 2) ນະໂຍບາຍການປົກຄອງລາວຂອງຝຣັ່ງໄລຍະທີ 1 (1893-1895): ຝຣັ່ງປົກຄອງລາວດ້ວຍກົນອຸບາຍຮັກສາຮູບແບບເດີມທຸກຢ່າງຕາມທີ່ ໂອກຸດ ປາວີ ໄດ້ ໃຫ້ຄໍາສັນຍາກັບເຈົ້າຊີວິດອຸ່ນຄໍາ. ຝຣັ່ງຮັບຮູ້, ເຄົາລົບສິດອໍານາດ ແລະ ອະພິສິດຂອງພະບໍລົມ ວົງສານຸວົງ ແລະ ຮູບການປົກຄອງຂອງລາວດັ້ງເດີມ. ໝາຍຄວາມວ່າ ໃນເບື້ອງຕົ້ນພວກເຂົາພຽງ ແຕ່ເປັນຜູ້ບົ່ງການຢູ່ເບື້ອງຫຼັງກ່ຽວກັບການຈັດສັນວຽກງານການປົກຄອງທຸກຢ່າງ ແລ້ວຄ່ອຍແຊກ ຊຶມເຂົ້າເທື່ອລະໜ້ອຍ. 3) ນະໂຍບາຍການປົກຄອງລາວຂອງຝຣັ່ງໄລຍະທີ 2 (1895-1899) ຝຣັ່ງໄດ້ເຂົ້າມາເປັນເຈົ້າການໃນການບໍລິຫານບາງຢ່າງເຊັ່ນ: ເພີ່ມອິດສະລິຍະຍົດໃຫ້ແກ່ ເຈົ້າອຸປະລາດ ໂດຍເລື່ອນຍົດຂຶ້ນເປັນສົມເດັດເຈົ້າມະຫາອຸປະລາດ, ເລີກໃຊ້ກົດໝາຍເກົ່າຂອງ ສັກດິນາລາວບາງສະບັບທີ່ຂັດກັບລະບົບການປົກຄອງໃໝ່ຂອງເຂົາ, ບັງຄັບໃຫ້ໃຊ້ຄຣິດຕະສັກ ກະລາດ ແລະ ເດືອນແບບຝຣັ່ງ, ແບ່ງປະເທດລາວອອກເປັນ 2 ເຂດບັນຊາ ເຊິ່ງໃນແຕ່ລະເຂດມີ ຜູ້ມີອໍານາດເຕັມຂອງຝຣັ່ງປະຈໍາຄື: - ພາກເໜືອ: ນັບຕັ້ງແຕ່ແຂວງຄໍາມ່ວນຂຶ້ນໄປຈົນເຖິງຜົ້ງສາລີໂດຍແມ່ນຫຼວງພະບາງເປັນ ໃຈກາງ. ແຕ່ມີເມືອງຈໍານວນໜຶ່ງຖືກຕັດແບ່ງໃຫ້ຂຶ້ນກັບຕົງແກງ ແລະ ອີກຈໍານວນໜຶ່ງຂຶ້ນກັບ ແຂວງແທງຮວາ ເຊິ່ງຝຣັ່ງອ້າງວ່າເພື່ອຄວາມສະດວກໃນການປົກຄອງ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 1126HisTG M6 CACIM.pdf 112 7/31/2015 9:45:07 AM7/31/2015 9:45:07 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 113. 108 - ພາກໃຕ້: ນັບແຕ່ຄໍາມ່ວນລົງໄປເຖິງກໍາປູເຈຍໂດຍເອົາເມືອງໂຂງເປັນໃຈກາງ. 4) ນະໂຍບາຍການປົກຄອງລາວຂອງຝຣັ່ງໄລຍະທີ 3 (1899-1941) ຝຣັ່ງໄດ້ຈັດເອົາລາວເຂົ້າເປັນແຄວ້ນທີ 5 ຂອງສະຫະພັນອິນດູຈີນ ແລະ ໄດ້ແບ່ງລະບົບ ການປົກຄອງລາວອອກເປັນ 2 ສ່ວນຄື: - ‰Ÿ”–Ɖ‹ŒŽÉÒ”‰ŸŒ: ຝຣັ່ງຖືວ່າແຄວ້ນລາວເປັນເມືອງຂຶ້ນ ຫຼື ອານານິຄົມແຕ່ໃຫ້ ແຂວງ ຫຼວງພະບາງມີອະພິສິດເປັນເມືອງອາລັກຂາ. ປະມຸກຂອງແຄວ້ນລາວແມ່ນຄົນຝຣັ່ງເປັນຜູ້ ມີອໍານາດເຕັມທີ່ມີອໍານາດສູງສຸດໃນທົ່ວແຄວ້ນລາວ ແລະ ຍັງສູງກວ່າເຈົ້າຊີວິດທີ່ປະຈໍານະຄອນ ຫຼວງພະບາງອີກຊໍ້າ. ຜູ້ມີອໍານາດເຕັມປະຈໍາແຄວ້ນລາວ ມີສະພາທີ່ປຶກສາລັດຖະບານພຽງສະພາດຽວຄື: ສະ ພາທີ່ປຶກສາຄົນພື້ນເມືອງ ແຕ່ກໍມີອະນຸສະພາການກະເສດ ແລະ ຄະນະກໍາມະການເຕັກນິກ ຕ່າງໆເຊັ່ນດຽວກັບແຄວ້ນອື່ນ - ‰Ÿ”–Ɖ‹ŒŽÉÒ”¼ÊŒ“É”: ຝຣັ່ງໄດ້ແບ່ງເຂດການປົກຄອງອອກເປັນ 10 ແຂວງ ມີເຈົ້າ ແຂວງແມ່ນຄົນຝຣັ່ງ ເຊິ່ງເປັນຜູ້ຮັບຜິດຊອບສູງສຸດໃນການປົກຄອງແຂວງ, ຮອງເຈົ້າແຂວງແມ່ນ ຄົນຝຣັ່ງໜຶ່ງ ຫຼື ສອງຄົນ (ຂຶ້ນກັບແຂວງໃຫຍ່-ນ້ອຍ) ເຊິ່ງມີໜ້າທີ່ຊ່ວຍ ຫຼື ຮັກສາການແທນເຈົ້າ ແຂວງ, ຫົວໜ້າຫ້ອງການແຂວງ ແລະ ຫົວໜ້າພະແນກ ປະກອບມີ 9 ພະແນກ. ໃນນັ້ນ, ຫົວໜ້າ ພະແນກເຮັດໜ້າທີ່ເປັນລ່າມ (ຜູ້ແປພາສາ), ສະໝຽນ ແລະ ພະນັກງານຕາມຈໍານວນທີ່ສົມຄວນ. 5) ນະໂຍບາຍເສດຖະກິດ - ພວກເຂົາບໍ່ຍອມລົງທຶນສ້າງສາພັດທະນາປະເທດລາວ. - ພວກເຂົາລົງທຶນສຸມໃສ່ການຂຸດຄົ້ນ ແລະ ສ້າງສາຢູ່ແຄວ້ນຕົງແກງ, ອານນາມ, ໂກແຊງ ຊິນ ແລະ ກໍາປູເຈຍ. - ພວກເຂົາພຽງແຕ່ຖືວ່າ ລາວເປັນປ້ອມດ່ານໜ້າຂອງສະຫະພັນອິນດູຈີນ ທີ່ກຽມພ້ອມສູ້ ຢັນກັບຈັກກະພັດອື່ນໆ. - ສ້າງປະເທດລາວ ໃຫ້ກາຍເປັນຕະຫຼາດຈໍາໜ່າຍສິນຄ້າ ແລະ ສາງຊັບພະຍາກອນທໍາມະ 6HisTG M6 CACIM.pdf 1136HisTG M6 CACIM.pdf 113 7/31/2015 9:45:07 AM7/31/2015 9:45:07 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 114. 109 ຊາດເພື່ອແຮໄວ້ຂ້າງໜ້າ. - ວາງນະໂຍບາຍກົດຂີ່ຂູດຮີດກິນແຮງງານປະຊາຊົນໂດຍກົງ - ເກັບເກນຄ່າພາສີອາກອນຕ່າງໆຢ່າງໜັກໜ່ວງເຊັ່ນ:ພາສີແຮງງານ, ພາສີທາງກົງ, ພາສີ ຍົກເວັ້ນການເປັນທະຫານ ແລະ ອື່ນໆ. 6) ”ž£•ŸÒÁ‘¼ž”ž¼ÀŸ-ŽÁŒ‹Æš - ແນໃສ່ສ້າງໃຫ້ເປັນວັດທະນະທໍາ-ສັງຄົມໃຫ້ເປັນນະໂຍບາຍແບບຂ້ອຍຂ້າ. - ເຜີຍແຜ່ ແລະ ສອນໃຫ້ຄົນລາວຕ້ອງຈົມຢູ່ໃນຄວາມໂງ່ຈ້າຫຼ້າຫຼັງໃນທຸກດ້ານຕະຫຼອດຊີ ວິດ, ຫຼົງລືມຊາດຕົນ, ນັບຖືບູຊາຄົນຝຣັ່ງ ແລະ ຍອມເປັນທາດຮັບໃຊ້ພວກເຂົາ. - ບໍ່ໄດ້ລົງທຶນໃສ່ການສຶກສາໃນທຸກລະດັບທັງສາຍສາມັນ ແລະ ອາຊີວະສຶກສາ. - ຍຸຍົງສົ່ງເສີມ ແລະ ນໍາເອົາວັດທະນະທໍາຕາເວັນຕົກມາເຜີຍແຜ່ ເຮັດໃຫ້ໄວໜຸ່ມ ຫຼື ຄົນ ລາວທີ່ບໍ່ມີຄວາມຮູ້ພາກັນມົວເມົາ ແລະ ຫຼົງໄຫຼຈົນເງີຍຫົວບໍ່ຂຶ້ນ. - ຝຣັ່ງກໍບໍ່ໃຫ້ຄວາມສົນໃຈວຽກງານສາທາລະນະສຸກ ໃນປີ ຄ.ສ 1900 ທົ່ວປະເທດລາວມີ ໂຮງໝໍຢູ່ວຽງຈັນພຽງແຫ່ງດຽວ. ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 3: ŽÆ”¼ž”Ÿ“Ÿš-’• ຄູໃຫ້ນັກຮຽນອ່ານປຶ້ມແບບຮຽນ ໃນຫົວຂໍ້ກ່ຽວກັບຄວາມສາມັກຄີລາວ-ຫວຽດນາມ-ປູ ເຈຍ. ຈາກນັ້ນ, ຕັ້ງຄໍາຖາມຕໍ່ນັກຮຽນດັ່ງຕໍ່ໄປນີ້: 1. ເປັນຫຍັງປະຊາຊົນລາວ-ຫວຽດນາມ-ກໍາປູເຈຍ ຈຶ່ງສາມັກຄີກັນຕໍ່ສູ້ຕ້ານຈັກກະພັດຝຣັ່ງ? ຄູໃຫ້ເວລານັກຮຽນໄດ້ຄົ້ນຄິດ. ຈາກນັ້ນ, ໃຫ້ນັກຮຽນອາສາສະໝັກຂຶ້ນຕອບຂໍ້ລະ 1-2 ຄົນ ສ່ວນຜູ້ອື່ນສາມາດເພີ່ມເຕີມໄດ້ຖ້າເຫັນວ່າຍັງບໍ່ທັນຄົບຖ້ວນ. ຫຼັງຈາກນັ້ນ, ຄູຮ່ວມກັບນັກ ຮຽນສະຫຼຸບຄືນເພື່ອໃຫ້ໄດ້ຄໍາຕອບທີ່ເປັນເອກະພາບ ຫຼື ດັ່ງຕົວຢ່າງຄໍາຕອບລຸ່ມນີ້: ‹ÀŸ’•: 1) ສາເຫດທີ່ເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນລາວ-ຫວຽດນາມ-ກໍາປູເຈຍ ສາມັກຄີກັນຕໍ່ສູ້ຕ້ານຈັກກະພັດ ຝຣັ່ງ: 6HisTG M6 CACIM.pdf 1146HisTG M6 CACIM.pdf 114 7/31/2015 9:45:07 AM7/31/2015 9:45:07 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 115. 110 - ປະຊາຊົນສາມຊາດລ້ວນແຕ່ມີອຸດົມການຍຶດໝັ້ນລັດທິຮັກຊາດ ແລະເດັດດ່ຽວຕໍ່ສູ້ຕ້ານ ຈັກ ກະພັດຜູ້ຮຸກຮານ. - ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນສາມຊາດ ລ້ວນແຕ່ຢູ່ໃຕ້ການນໍາພາຂອງພັກກອມມູນິດ ອິນດູຈີນອັນດຽວກັນ. - ປະຊາຊົນສາມຊາດ ມີສັດຕູລວມໂຕດຽວກັນ, ພວມຕົກຢູ່ໃນໂຊກຊະຕາດຽວກັນ, ນອນ ຢູ່ໃນຫົວໜ່ວຍການເມືອງ-ເສດຖະກິດ-ສັງຄົມອັນດຽວກັນ ແລະ ຖືກນະໂຍບາຍແບ່ງ ແຍກເພື່ອການຮຸກຮານ ແລະ ການປົກຄອງຂອງຈັກກະພັດໂຕດຽວກັນ. - ມີຈຸດພິເສດທາງດ້ານປະຫວັດສາດ, ພູມສາດ, ເສດຖະກິດ ແລະ ການເມືອງຄ້າຍຄືກັນ, ມີແຜ່ນດິນຕິດຈອດກັນ, ເຄີຍພົວພັນກັນ ແລະ ຊ່ວຍເຫຼືອກັນມາຕັ້ງແຕ່ບູຮານນະການ. - ການລຸກຮືຂຶ້ນບຸກຕີຈັກກະພັດຝຣັ່ງທັງສາມປະເທດໃນເວລາດຽວກັນນັ້ນ ເປັນການບັ່ນ ທອນກໍາລັງຂອງສັດຕູ ເພື່ອໄຊຊະນະຂອງປະຊາຊົນສາມຊາດພວກເຮົາ. ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 3 ŽÆ”¼ž”Ÿ¾Òš ຄູສົນທະນາລວມກ່ຽວກັບຈຸດພິເສດລັດທິລ່າເມືອງຂຶ້ນແບບເກົ່າຂອງຝຣັ່ງ ໂດຍການໃຫ້ ນັກຮຽນຄົ້ນຄວ້າບົດຮຽນໃນຫົວຂໍ້ທີ 4 ຈາກນັ້ນຕັ້ງຄໍາຖາມເຈາະຈີ້ມ ເຊັ່ນ: ‹ÀŸ“Ÿš: 1) ລັດທິລ່າເມືອງຂຶ້ນແບບເກົ່າຂອງຝຣັ່ງໄດ້ມີນະໂຍບາຍທາງດ້ານການເມືອງຄືແນວໃດ? 2) ລັດທິລ່າເມືອງຂຶ້ນແບບເກົ່າຂອງຝຣັ່ງໄດ້ມີນະໂຍບາຍທາງດ້ານເສດຖະກິດຄືແນວໃດ? 3) ລັດທິລ່າເມືອງຂຶ້ນແບບເກົ່າຂອງຝຣັ່ງໄດ້ມີນະໂຍບາຍທາງດ້ານວັດທະນະທໍາ-ສັງຄົມຄື ແນວໃດ? 4) ຈຸດພິເສດລັດທິລ່າເມືອງຂຶ້ນແບບເກົ່າຂອງຝຣັ່ງແມ່ນລັດທິແນວໃດ? ‹ÀŸ’•: 1) ນະໂຍບາຍທາງດ້ານການເມືອງ: ຈັກກະພັດຝຣັ່ງໄດ້ນໍາໃຊ້ຮູບແບບການວາງແຜນ ຄຽງຄູ່ ໄປກັບການນໍາໃຊ້ເລ່ລ່ຽມ ເພື່ອບໍລິຫານຈັດການການປົກຄອງໃນລາວຢ່າງແນບນຽນ ພວກເຂົາ ໄດ້ນໍາໃຊ້ນະໂຍບາຍ “ຍຶດຄອງລາວ ດ້ວຍການຍຶດເອົາໝາກຫົວໃຈຂອງຄົນລາວ” ຈຶ່ງໄດ້ແບ່ງ 6HisTG M6 CACIM.pdf 1156HisTG M6 CACIM.pdf 115 7/31/2015 9:45:07 AM7/31/2015 9:45:07 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 116. 111 ການປົກຄອງລາວອອກເປັນ 3 ໄລຍະເຊິ່ງໃນແຕ່ໄລຍະນັ້ນພວກເຂົາໄດ້ຈັດການປົກຄອງລາວ ແບບບໍ່ຊໍ້າກັນ. 2) ດ້ານເສດຖະກິດ: ຈັກກະພັດຝຣັ່ງ ເປັນຈັກກະພັດທີ່ກອບໂກຍເອົາຊັບພະຍາກອນຈໍາ ພວກທີ່ຫາງ່າຍ ແຕ່ມີຜົນກໍາໄລສູງຫຼາຍຢ່າງ ພວກເຂົາຈະບໍ່ລົງທຶນສ້າງໂຮງງານ ຫຼື ວິສະຫະກິດທີ່ ໃຫຍ່ໂຕ, ຫັນເອົາປະເທດລາວໃຫ້ເປັນຕະຫຼາດຈໍາໜ່າຍສິນຄ້າ ແລະ ເປັນແຫຼ່ງຕອບສະໜອງວັດ ຖຸດິບແກ່ພວກເຂົາ, ອາໄສການຂູດຮີດປະຊາຊົນຈາກການເກັບພາສີທາງກົງ ແລະ ທາງອ້ອມ. 3) ດ້ານວັດທະນະທໍາ-ສັງຄົມ: ພວກລ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງ ມີນະໂຍບາຍເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນລາວ ກາຍເປັນຄົນໂງ່ຈ້າຫຼ້າຫຼັງຍອມເປັນຂ້ອຍຂ້າຮັບໃຊ້ພວກເຂົາຕະຫຼອດໄປ. 4) ຈຸດພິເສດຂອງລັດທິລ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງ: ເປັນລັດທິທີ່ນໍາໃຊ້ຮູບແບບການປົກຄອງຫຼ້າສະ ໄໝໄຮ້ມະນຸດສະທໍາ, ຖືຜົນປະໂຫຍດສ່ວນຕົວເປັນໃຫຍ່, ກົດຂີ່ຂົ່ມເຫັງ ແລະ ບຽດບຽນຄົນອື່ນ. 5. ‰Ÿ”ÒÁ‘ ¢¾ž –ž¡šÃ”—Æ” ຄູສາມາດນໍາໃຊ້ການວັດ ແລະ ປະເມີນຜົນດ້ວຍຫຼາຍວິທີ ໂດຍສາມາດພິຈາລະນາຈາກ: - ການຕັ້ງໃຈຟັງຄູອະທິບາຍ - ການຕອບຄໍາຖາມ - ການມີສ່ວນຮ່ວມໃນກິດຈະກໍາກຸ່ມ ແລະ ຜົນງານຕົວຈິງ - ການນໍາໃຊ້ຂໍ້ທົດສອບແບບຕ່າງໆ ການໃຫ້ຄະແນນນັກຮຽນ ຄູສາມາດໃຫ້ຄະແນນດ້ວຍການສັງເກດວ່າ ນັກຮຽນມີຄວາມ ຂະຫຍັນ ຫຼື ເມີນເສີຍ. ຢ່າງໃດກໍຕາມ, ການໃຫ້ຄະແນນແບບນີ້ບໍ່ຄ່ອຍເປັນທາງການ ຫຼື ຊັດເຈນ. ສ່ວນການວັດ ແລະ ປະເມີນຜົນດ້ວຍການນໍາໃຊ້ຂໍ້ທົດສອບແບບຕ່າງໆ ໂດຍປົກກະຕິ ແລ້ວຈະມີ 2 ຮູບແບບຄື: ແບບອັດຕະໄນ ແລະ ປະລະໄນ ເຊິ່ງທັງສອງຮູບແບບນີ້ເຫັນວ່າເປັນ ທາງການ ແລະ ມີຄວາມຊັດເຈນກວ່າ. 5.1 ‰Ÿ”ŽÊŸŒ¢••¼Æ‘Ž•¢••Á‘’ž¥” ໃນການສ້າງແບບທົດສອບແບບອັດຕະໄນ ຄູສາມາດນໍາເອົາຄໍາຖາມຢູ່ໃນການສົນທະ ນາຂ້າງເທິງມາທົດສອບກໍໄດ້ ຫຼື ສ້າງຂຶ້ນເອງກໍໄດ້. 6HisTG M6 CACIM.pdf 1166HisTG M6 CACIM.pdf 116 7/31/2015 9:45:07 AM7/31/2015 9:45:07 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 117. 112 5.2 ‰Ÿ”ŽÊŸŒ¢••¼Æ‘Ž•¢••–ž¾ž¥” ການສ້າງແບບທົດສອບແບບປະລະໄນແມ່ນມີຄວາມສໍາຄັນຫຼາຍ ຖ້າຫາກຄໍາຖາມບໍ່ຊັດ ເຈນຫຼື ບໍ່ຄວບຄຸມບັນຫາ ຈະເຮັດໃຫ້ນັກຮຽນມີຄວາມສົງໄສ ແລະ ບໍ່ໝັ້ນໃຈໃນການຕອບ. ນອກ ຈາກນັ້ນ, ການກໍານົດຕົວເລືອກທີ່ຈະໃຫ້ເລືອກນັ້ນ ສາມາດກໍານົດໄດ້ທັງສິ່ງທີ່ຖືກຕ້ອງ ຫຼື ສິ່ງທີ່ ຜິດ ແຕ່ມີພຽງ 1 ຕົວເລືອກ. ຈົ່ງໝາຍ “9” ໃສ່ຕໍ່ໜ້າຄໍາຕອບ (ກ, ຂ, ຄ...) ທີ່ເຫັນວ່າຖືກຕ້ອງທີ່ສຸດພຽງຂໍ້ດຽວ. 1) ເຫດຜົນທີ່ຝຣັ່ງເຂົ້າຮຸກຮານ ແລະ ຍຶດຄອງລາວມີຈັກເຫດຜົນ? ກ. 2 ເຫດຜົນ ຂ. 5 ເຫດຜົນ 9 ຄ. 7 ເຫດຜົນ ງ. 9 ເຫດຜົນ ຈົ່ງໝາຍ “x” ໃສ່ຕໍ່ໜ້າຄໍາຕອບ (ກ, ຂ, ຄ...) ທີ່ເຫັນວ່າຜິດທີ່ສຸດພຽງຂໍ້ດຽວ. 2) ຝຣັ່ງໄດ້ຈັດຕັ້ງຄະນະສໍາຫຼວດປະເທດລາວຕາມລໍາແມ່ນໍ້າຂອງຂຶ້ນຫຼາຍຄະນະດ້ວຍກັນຄື: ກ. ຄະນະທີ 1 ໃນປີ ຄ.ສ 1861 ຂ. ຄະນະທີ 2 ໃນປີ ຄ.ສ 1865 ຄ. ຄະນະທີ 3 ໃນປີ ຄ.ສ 1875 X ງ. ຄະນະທີ 4 ໃນປີ ຄ.ສ 1883 6HisTG M6 CACIM.pdf 1176HisTG M6 CACIM.pdf 117 7/31/2015 9:45:07 AM7/31/2015 9:45:07 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 118. 113 •Æ‘¼Ã 18: ‰Ÿ”’ÀÉŽÈÊŠŒ–žŸÆ”¾ŸÒ’ÊŸ”ѽÁÉŒ(‹.Ž 1893- 1930) ເວລາ: 3 ຊົ່ວໂມງ 1. Ç‘–žŽÆŒ ເພື່ອໃຫ້ນັກຮຽນສາມາດ: - ອະທິບາຍການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນລາວຕ້ານຝຣັ່ງ - ອະທິບາຍສາເຫດພາໃຫ້ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ປະລາໄຊ ແລະ ຄວາມໝາຍປະຫວັດສາດ 2. ¡”Åʤ”’ÆÊ”’À 1. ‰Ÿ”’ÀÉŽÈÊŠŒ–žŸÆ”¾ŸÒ’ÊŸ”ѽÁÉŒ 1.1 ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງພໍ່ກະດວດ (1901-1903) 1.2 ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງອົງແກ້ວ ແລະ ອົງກົມມະດໍາ (1901-1937) 1.3 ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງຊາວເມືອງສິງ (1908) 1.4 ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງເຈົ້າສຸວັນນະພູມ (1908-1910) 1.5 ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນຊໍາເໜືອ (1914-1915) 1.6 ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງຊາວຜົ້ງສາລີ (1915-1917) 1.7 ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງເຜົ່າມົ້ງ (1918-1922) 1.8 ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນວຽງຈັນ (1920) 2. ŽŸ¡œ‘˜Ÿ¤œÊŠž•Ò”‰Ÿ”’ÀÉŽÈÊ–ž¾Ÿ¥ ¢¾ž ‹ÒŸšŸ–žœÒÁ‘ŽŸ‘ 2.1 ສາເຫດພາໃຫ້ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ປະລາໄຊ 2.2 ຄວາມໝາຍປະຫວັດສາດ 6HisTG M6 CACIM.pdf 1186HisTG M6 CACIM.pdf 118 7/31/2015 9:45:07 AM7/31/2015 9:45:07 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 119. 114 3. ŽÅɉŸ”Ž” - ປຶ້ມແບບຮຽນແລະ ປຶ້ມຄູ່ມືຄູວິຊາປະຫວັດສາດຊັ້ນມັດທະຍົມສຶກສາ ປີທີ 6. - ເອກະສານຕ່າງໆທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນລາວຕ້ານຝຣັ່ງ 4. ‰Â‘ž‰ÀŸ ການສົນທະນາກຸ່ມເປັນວິທີທີ່ໃຫ້ໂອກາດນັກຮຽນໄດ້ມີການແລກປ່ຽນຮຽນຮູ້ເຊິ່ງກັນ ແລະ ກັນຫຼາຍກວ່າ. ແຕ່ເພື່ອບໍ່ໃຫ້ນັກຮຽນເບື່ອ ຫຼື ມີການສອນຊໍ້າແບບເກົ່າ ຄູຈຶ່ງສາມາດປັບປ່ຽນວິທີ ການສອນໄປເລື້ອຍໆລະຫວ່າງວິທີການສອນແບບສົນທະນາເປັນກຸ່ມ, ລວມໝູ່ ແລະ ການຂຽນ ລາຍງາຍ. ການຈັດແບ່ງນັກຮຽນອອກເປັນກຸ່ມແຕ່ລະຄັ້ງໃຫ້ມີການຊັບຊ້ອນຄືນໃໝ່ (ບໍ່ຄວນເອົາຄົນ ເກົ່າ ຫຼື ຈຸເກົ່າ) ແລະ ທີ່ສໍາຄັນໃຫ້ເອົາໃຈໃສ່ນັກຮຽນພິເສດເປັນຕົ້ນແມ່ນຜູ້ທີ່ຮຽນອ່ອນ, ບໍ່ມີ ຄວາມກະຕືລືລົ້ນ ຫຼື ບໍ່ມັກປາກ ແລະ ອື່ນໆ. ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 1: ‰Ÿ”ŽÆ”¼ž”Ÿ‰ÇÉš ຄູຈັດແບ່ງນັກຮຽນອອກເປັນກຸ່ມ ຫຼື ຈຸ (ຕາມຄວາມເໝາະສົມ) ແລະ ແນະນໍານັກຮຽນຄົ້ນ ຄວ້າບົດຮຽນຂໍ້ທີ 1 ກ່ຽວກັບການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນລາວຕ້ານຝຣັ່ງ. ຈາກນັ້ນ, ຄູຕັ້ງຄໍາຖາມໃຫ້ ນັກໄດ້ຄົ້ນຄວ້າ ເຊັ່ນ: 1) ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງພໍ່ກະດວດໄດ້ດໍາເນີນໄປແນວໃດ? 2) ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງອົງແກ້ວ ແລະ ອົງກົມມະດໍາໄດ້ດໍາເນີນໄປແນວໃດ? 3) ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງຊາວເມືອງສິງໄດ້ດໍາເນີນໄປແນວໃດ? 4) ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງເຈົ້າສຸວັນນະພູມໄດ້ດໍາເນີນໄປແນວໃດ? 5) ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນຊໍາເໜືອໄດ້ດໍາເນີນໄປແນວໃດ? 6) ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງຊາວຜົ້ງສາລີໄດ້ດໍາເນີນໄປແນວໃດ? 7) ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງເຜົ່າມົ້ງໄດ້ດໍາເນີນໄປແນວໃດ? 8) ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນວຽງຈັນໄດ້ດໍາເນີນໄປແນວໃດ? 6HisTG M6 CACIM.pdf 1196HisTG M6 CACIM.pdf 119 7/31/2015 9:45:07 AM7/31/2015 9:45:07 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 120. 115 ຄູໃຫ້ຕາງໜ້າກຸ່ມຂຶ້ນລາຍງານຕາມລໍາດັບ, ກຸ່ມອື່ນສາມາຕັ້ງຄໍາຖາມເຈາະຈີ້ມ ຫຼື້ປະ ກອບຄໍາເຫັນຕໍ່ກັບບັນຫາທີ່ຍັງບໍ່ທັນຈະແຈ້ງ. ຫຼັງຈາກນັ້ນ, ຄູຮ່ວມກັບນັກຮຽນຮ່ວມກັນສະຫຼຸບ ເພື່ອໃຫ້ໄດ້ຄໍາຕອບທີ່ເປັນເອກະພາບ ຫຼື ດັ່ງຕົວຢ່າງຄໍາຕອບຕໍ່ໄປນີ້: 1) Šž•Ò”‰Ÿ”’ÀÉŽÈÊŠŒ˜Àɉž‘Ò‘ - ພໍ່ກະດວດໄດ້ສ້າງເຂດທີ່ໝັ້ນຕໍ່ຕ້ານຝຣັ່ງ. - ເຂົ້າຮ່ວມກອງປະຊຸມລັບຢູ່ເຂັມມະລາດ. - ສົມທົບກັບຍາທ່ານ ແກ້ວ ຈັດຕັ້ງ ແລະ ນໍາພາປະຊາຊົນໃນແຂວງສະຫວັນນະເຂດລຸກຂຶ້ນ ຕໍ່ສູ້ຕ້ານຝຣັ່ງ. - ຕໍ່ສູ້ຕ້ານຝຣັ່ງໂດຍນໍາໃຊ້ຮູບການສາສະໜາໄປເຖິງການປະກອບອາວຸດໃນບັ້ນປາຍ. - ປຸກລະດົມຈິດໃຈຮັກຊາດ,ໂດຍການເລົ່າຄືນປະຫວັດຄວາມເປັນມາຂອງຊາດ, ການກະທໍາ ອັນປ່າເຖື່ອນຂອງສະຫຍາມ, ຕັດແບ່ງດິນລາວ, ການແຊກແຊງ-ຮຸກຮານລາວ. - ປີ ຄ.ສ 1901 ໄດ້ນໍາພາປະຊາຊົນບຸກໂຈມຕີຝຣັ່ງທີ່ເມືອງສອງຄອນ ຍຶດເອົາຫ້ອງການໄປ ສະນີ ແລະ ຕີຄ້າຍທະຫານແຕກ. - ກໍາລັງຂອງພໍ່ກະດວດກໍໄດ້ເຂົ້າຕັ້ງຢູ່ເມືອງສອງຄອນ ແລະ ໄດ້ສືບຕໍ່ປັບປຸງກໍາລັງໃຫ້ເຂັ້ມ ແຂງ ເພື່ອຂັບໄລ່ຝຣັ່ງອອກຈາກສະຫວັນນະເຂດ ໂດຍມີຍາທ່ານ ແກ້ວ ເປັນທີ່ປຶກສາ. - ປີ ຄ.ສ 1902 ໄດ້ປິດລ້ອມຕົວເມືອງສະຫວັນນະເຂດ, ໂຈມຕີຫ້ອງການແຂວງ ແລະ ປິດ ລ້ອມຄ້າຍທະຫານຝຣັ່ງທີ່ຢູ່ໃຈກາງເມືອງ, ທໍາລາຍໂຮງໄປສະນີແຂວງ ເຮັດໃຫ້ການຕິດຕໍ່ ລະຫວ່າງສະຫວັນນະເຂດ-ວຽງຈັນຖືກຕັດຂາດ. - ຝຣັ່ງໄດ້ປາບປາມຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນຢ່າງໜັກໜ່ວງ ແລະ ປ່າເຖື່ອນທີ່ສຸດ ດ້ວຍການຍິງປືນສຸມໃສ່ຂະບວນລຸກຮືຂຶ້ນ ເຮັດໃຫ້ມີຜູ້ເສຍຊີວິດ 200 ກວ່າຄົນ. - ຂະບວນຂອງພໍ່ກະດວດໄດ້ຖອຍໄປຕາມເສັ້ນທາງເລກທີ 9, ເຄື່ອນໄຫວຢູ່ເຊໂປນ ແລະ ຕັ້ງໝັ້ນຢູ່ດົງຄໍາສີດາ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 1206HisTG M6 CACIM.pdf 120 7/31/2015 9:45:07 AM7/31/2015 9:45:07 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 121. 116 - ປີ ຄ.ສ1903 ຝຣັ່ງໄດ້ນໍາກໍາລັງປິດລ້ອມ ແລະ ໂຈມຕີໜັກ, ພໍ່ກະດວດ ແລະ ຜູ້ຮັກຊາດ ອື່ນໆຈໍານວນ 300 ຄົນຖືກຈັບ ແລະ ນໍາໄປຂ້າຢ່າງປ່າເຖື່ອນທີ່ສຸດ. 2) Šž•Ò”‰Ÿ”’ÀÉŽÈÊŠŒÆŒ¢‰ÊÒ ¢¾ž ÆŒ‰Æššž‘ÀŸ (1901-1937) - ວັນທີ 15 ເມສາ ປີ ຄ.ສ 1901 ກອງທະຫານຜູ້ມີບຸນ ໄດ້ບຸກໂຈມຕີຝຣັ່ງເປັນຄັ້ງທໍາອິດເຮັດ ໃຫ້ທະຫານ ຝຣັ່ງທີ່ຕັ້ງຢູ່ວັດເມືອງທ່າແຕງແຕກໜີຢ່າງເສຍຂວັນ. - ໄຊຊະນະທ່າແຕງ ເປັນການເປີດສາກໃຫ້ແກ່ຂະບວນການລຸກຮືຂຶ້ນປະກອບອາວຸດຢ່າງ ກວ້າງຂວາງ ແລະ ຍິ່ງໃຫຍ່ກວ່າເກົ່າ. - ວັນທີ 17 ພະຈິກ ປີ ຄ.ສ 1905 ອົງກົມມະດໍາ ໄດ້ປະກົດຕົວຂຶ້ນເປັນຄັ້ງທໍາອິດໃນການປະ ທະກັນຢູ່ທີ່ພູກະແຕ. - ວັນທີ 30 ເດືອນດຽວກັນ ກໍາລັງສ່ວນໜຶ່ງໄດ້ໂຈມຕີຝຣັ່ງຢູ່ໜອງບົກເກົ່າຢ່າງແຂງແຮງ. - ໃນເດືອນ ທັນວາ ປີ ຄ.ສ 1905 ຄະນະຜູ້ມີບຸນໄດ້ຕົກລົງແບ່ງຄວາມຮັບຜິດຊອບໃນແຕ່ລະ ເຂດ. - ອົງສັງຄີ ວໍລະຣາດ ໄດ້ນໍາກອງທະຫານບຸກຕີຄ້າຍທະຫານຝຣັ່ງຢູ່ບ້ານຝັງແດງ ເມືອງໄຊ ເຊດຖາ ເຮັດໃຫ້ພວກເຂົາເສຍຫາຍໜັກ ແລະ ຫຼອນຕີຢູ່ບ່ອນອື່ນໆຫຼາຍຄັ້ງ. - ໃນເດືອນ ເມສາ ປີ ຄ.ສ 1906 ຝຣັ່ງໄດ້ນໍາໜຶ່ງກອງພົນນ້ອຍບຸກຕີກອງທະຫານອົງທອງຢູ່ພູ ກະແຕ ອົງທອງ ຈໍາຕ້ອງຖອຍໄປຫາຄະນະຜູ້ມີບຸນຝັ່ງຂວາແມ່ນໍ້າຂອງແຕ່ກໍຖືກສະຫຍາມ ຈັບ ແລະ ຖືກພວກກໍາອໍານາດສະຫຍາມປະຫານຊີວິດ. - ຝຣັ່ງໄດ້ວາງເລ່ກົນອັນເລິກແລບໂດຍການສະເໜີເປີດການເຈລະຈາເພື່ອຢຸດຕິການຕໍ່ສູ້ກັນ ດ້ວຍກໍາລັງອາວຸດ ແຕ່ສຸດທ້າຍ ອົງແກ້ວ ແລະ ທະຫານຂອງເພິ່ນຄົນໜຶ່ງຖືກພວກມັນຍິງ ເສຍຊີວິດຄາທີ່. - ຝຣັ່ງຂໍເຈລະຈາກັບອົງກົມມະດໍາ, ອົງສັງຄີ ແລະ ລອບສັງຫານພວກເພິ່ນ. ອົງກົມມະດໍາ ພຽງແຕ່ຖືກບາດເຈັບ ສ່ວນອົງສັງຄີຖືກຝຣັ່ງຂ້າດ້ວຍການໃຊ້ງ້າວແທງທ້ອງ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 1216HisTG M6 CACIM.pdf 121 7/31/2015 9:45:07 AM7/31/2015 9:45:07 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 122. 117 - ອົງກົມມະດໍາ ໄດ້ສືບຕໍ່ນໍາພາປະຊາຊົນຕໍ່ສູ້ດ້ວຍການກະກຽມຖານທີ່ໝັ້ນ,ກໍາລັງປະກອບອາ ວຸດ ແລະ ອາວຸດ, ສ້າງສາຍພົວພັນກັບບັນດາເຈົ້າກົກເຈົ້າເຫຼົ່າເຜົ່າຕ່າງໆ ແລະ ອື່ນໆ. - ປີ ຄ.ສ 1929-1934 ກອງທະຫານອົງກົມມະດໍາໄດ້ເຄື່ອນໄຫວໃນແຂວງສາລະວັນ, ອັດຕະ ປີ, ປາກເຊ ແລະ ອື່ນໆ. - ໃນປີ ຄ.ສ 1936 ຝຣັ່ງໄດ້ສົ່ງກໍາລັງປະກອບອາວຸດຈໍານວນຫຼວງຫຼາຍເຂົ້າເຂດທີ່ໝັ້ນແຕ່ທະ ຫານອົງກົມມະດໍາສາມາດຮັກສາທີ່ຕັ້ງໄວ້ໄດ້ຢ່າງໝັ້ນຄົງ. - ໃນທ້າຍເດືອນກັນຍາ ປີ ຄ.ສ 1936 ພວກມັນສັງຫານອົງກົມມະດໍາ ແລະ ທະຫານ 6 ຄົນ ຕາຍຄາທີ່. 3) Šž•Ò”‰Ÿ”’ÀÉŽÈÊŠŒŸÒ¡šÅŒŽÂŒ (1908) - ເກີດຂຶ້ນໃນປີ ຄ.ສ 1908 ໃຕ້ການນໍາພາຂອງພະຍາຄໍາລື້ຢູ່ທີ່ເມືອງສິງ ແຂວງຫຼວງນໍ້າທາ - ໄດ້ຕໍ່ຕ້ານຝຣັ່ງດ້ວຍການບໍ່ເສຍພາສີ, ບໍ່ໄປເປັນທະຫານ ແລະ ອື່ນໆ. - ສ້າງຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຈົນມີຈໍານວນເຖິງ 200 ຄົນ ແລະ ສ້າງເຂດທີ່ໝັ້ນຂຶ້ນຢູ່ທີ່ບ້ານມອມ ທາງຝັ່ງຊ້າຍແມ່ນໍ້າຂອງ. - ບຸກໂຈມຕີຄ້າຍທະຫານຝຣັ່ງຢູ່ເມືອງສິງ ທີ່ມີຮ້ອຍໂທ ວີຕຣີ ເປັນຜູ້ບັນຊາ. - ວີຕຣີ ວາງກົນອຸບາຍຂ້າພະຍາຄໍາລື້ ໂດຍການຫຼອກລວງໃຫ້ມາເຈລະຈາຢຸດຕິການຕໍ່ສູ້ກັນ ເມື່ອມາເຖິງເພິ່ນກໍຈັບໃນຂະນະທີ່ກໍາລັງນັ່ງກິນເຂົ້າ. 4) Šž•Ò”‰Ÿ”’ÀÉŽÈÊŠŒ¡ÆÊŸŽÇÒÁ””ž˜Èš (1908-1910) - ປີ ຄ.ສ 1899 ເຈົ້າສຸວັນນະພູມ ຖືກແຕ່ງຕັ້ງໃຫ້ໄປເປັນຫົວໜ້າຄວບຄຸມຄົນໂທດຢູ່ເມືອງອູໃຕ້ - ດ້ວຍຄວາມຄຽດແຄ້ນຝຣັ່ງ ເພິ່ນຈຶ່ງໄດ້ຈັດຕັ້ງກໍາລັງລຸກຂຶ້ນເພື່ອຈະຂ້າຝຣັ່ງ ແຕ່ວຽກງານ ດັ່ງກ່າວຖືກເສຍລັບ. - ໃນປີ ຄ.ສ 1908 ຈຶ່ງຖືກຝຣັ່ງຈັບ ແລະ ກັກຂັງໄວ້ໃນຄຸກ. - ເພິ່ນສາມາດໂຕນອອກຄຸກໄດ້ ແລ້ວຈັດຕັ້ງກໍາລັງຕໍ່ຕ້ານຝຣັ່ງຄືນ ແຕ່ກໍຖືກຈັບອີກ, ໃນຄັ້ງ ນີ້ ພວກເຂົາໄດ້ນໍາເພິ່ນລົງມາວຽງຈັນ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 1226HisTG M6 CACIM.pdf 122 7/31/2015 9:45:07 AM7/31/2015 9:45:07 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 123. 118 - ກໍາລັງຂອງເພິ່ນລອບສັງຫານຜູ້ບັນຊາຄຸກ ເພິ່ນຈຶ່ງກັບຄືນຜົ້ງສາລີເພື່ອປັບປຸງກໍາລັງຄືນໃໝ່ ແລະດໍາເນີນການບຸກຕີຝຣັ່ງຢູ່ອູເໜືອ ແລະ ບ່ອນອື່ນໆ. - ພວກຝຣັ່ງ ໄດ້ນໍາກໍາລັງທີ່ໂຫດຮ້າຍມາຈາກພາກໃຕ້ປາບປາມຂະບວນຕໍ່ສູ້ຂອງເຈົ້າສຸວັນ ນະພູມ ແຕ່ກໍບໍ່ສາມາດປາບໄດ້. - ໂນລິນ ໄດ້ໃຊ້ເລ່ກົນຫຼອກລວງເອົາເພິ່ນມາຂ້າດ້ວຍການຂໍເຈລະຈາໃນວັນທີ 10 ເດືອນຕຸ ລາ ປີ ຄ.ສ 1910 ແລະ ຖືກນໍາສົ່ງໄປເມືອງອູເໜືອ. - ໂນລິນໄດ້ຖືກຫຼອນຕີຢ່າງກະທັນຫັນຈົນຖືກຍິງຕົກຈາກຫຼັງມ້າ. - ສາມາດຊ່ວຍເຈົ້າສຸວັນນະພູມ ໃຫ້ພົ້ນຈາກກໍາມືຂອງສັດຕູ ແຕ່ເນື່ອງຈາກໄດ້ຮັບບາດເຈັບ ໜັກ ຕໍ່ມາບໍ່ດົນກໍໄດ້ເຖິງແກ່ກໍາ. 5) Šž•Ò”‰Ÿ”’ÀÉŽÈÊŠŒ–žŸÆ”ÀŸ¡¬Å (1914-1915) - ກໍາລັງປະກອບອາວຸດຂອງປະຊາຊົນຊໍາເໜືອໄດ້ບຸກໂຈມຕີທະຫານຝຣັ່ງຢູ່ທີ່ເມືອງຊໍາເໜືອ ໃນວັນທີ 11 ເດືອນພະຈິກ ປີ ຄ.ສ 1914. - ປີກທີ 1 ສາມາດຍຶດຄ້າຍໄດ້, ຂ້າສັດຕູຕາຍ ແລະ ຖືກບາດເຈັບເກືອບໝົດຄ້າຍ ສ່ວນທີ່ ເຫຼືອຕາຍໄດ້ໜີເຂົ້າປ່າ; ຍຶດປືນໄດ້ 120 ກະບອກ, ລູກປືນຈໍານວນຫຼາຍ ແລະ ເງິນ 100.000 ກີບ. - ປີກທີ 2 ໄດ້ໂຈມຕີເຮືອນຂອງເຈົ້າແຂວງ ສາມາດຍິງເຈົ້າແຂວງ ລາມແບເລີຊີ ຕາຍຄາທີ່ ສ່ວນ ນີວູ ຮອງເຈົ້າແຂວງໄດ້ປົບໜີໄປຫຼວງພະບາງ. - ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນ ໄດ້ເຕົ້າໂຮມບັນດາເຈົ້າກົກເຈົ້າເຫຼົ່າ, ປັບປຸງກໍາລັງພົນ ແລະ ອາວຸດໃຫ້ມີຄວາມເຂັ້ມແຂງຂຶ້ນກວ່າເກົ່າ ແລ້ວດໍາເນີນການຕໍ່ຕ້ານຝຣັ່ງຕໍ່ໄປ. - ວັນທີ 13 ເດືອນພະຈິກ ປີ ຄ.ສ 1914 ຝຣັ່ງໄດ້ສັ່ງໃຫ້ທະຫານຢູ່ຫວຽດນາມເຂົ້າໄປຊ່ວຍກູ້ ເອົາຊໍາເໜືອຄືນ ແຕ່ບໍ່ສາມາດຍຶດຊໍາເໜືອຄືນໄດ້ ພວກມັນຈຶ່ງໃຊ້ກົດໄອຍະການເສິກທົ່ວ ແຂວງຊໍາເໜືອ, ຫົວຂອງ ແລະ ພາກເໜືອຫຼວງພະບາງເພື່ອປ້ອງກັນບໍ່ໃຫ້ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ ແຜ່ຂະຫຍາຍອອກ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 1236HisTG M6 CACIM.pdf 123 7/31/2015 9:45:07 AM7/31/2015 9:45:07 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 124. 119 - ວັນທີ 7ເດືອນທັນວາ ປີ ຄ.ສ 1914 ຝຣັ່ງໄດ້ເຄື່ອນກໍາລັງຈາກຮ່າໂນ້ຍໄປຍຶດເອົາຊໍາເໜືອ ແຕ່ກໍຖືກກໍາລັງຂອງປະຊາຊົນລາວບຸກຕີຢ່າງໜັກຢູ່ທີ່ເຊີນລາ. ຫຼັງຈາກນັ້ນ ກໍກັບຄືນປະ ເທດລາວໂດຍຜ່ານດຽນບຽນຟູ, ເມືອງແຖງ ແລະ ໄດ້ສູ້ຮົບກັບທະຫານຝຣັ່ງຢູ່ທີ່ສົບນາວ ອີກ. - ໃນວັນທີ 11 ເດືອນມັງກອນ ປີ ຄ.ສ 1915 ເຮັດໃຫ້ນາຍທະຫານຊັ້ນຕໍ່າ ແລະ ພົນທະຫານ ຈໍານວນໜຶ່ງຖືກທໍາລາຍ. ຈາກນັ້ນ, ກໍາລັງຕໍ່ສູ້ໄດ້ຖອຍໄປເຂດເມືອງຮຸນ-ຊຽງຮຸ່ງ. 6) Šž•Ò”‰Ÿ”’ÀÉŽÈÊŠŒŸÒ—ÆÊŒŽŸ¾Ã (1915-1917) - ປີ ຄ.ສ 1915 ໄດ້ເກີດມີຂະບວນການຕໍ່ສູ້ໃຕ້ການນໍາພາຂອງອົງແສນ. - ໄດ້ເຕົ້າໂຮມເອົາບຸກຄົນທີ່ຮັກຊາດ ອອກຈາກເມືອງຂວາໄປເມືອງອູເໜືອ ໂດຍໄດ້ຕັ້ງຖານ ທີ່ໝັ້ນຢູ່ພູຕາຊານ ລະຫວ່າງກາງສົບສູນ ແລະ ອູໃຕ້. - ກາງເດືອນມີນາ ປີ ຄ.ສ 1915 ທະຫານຝຣັ່ງໄດ້ເຄື່ອນເຂົ້າໄປໃກ້ພູຕາຊານ ແລະ ໄດ້ຖືກ ກອງທະຫານອົງແສນລັດຕີ ພວກເຂົາໄດ້ຖອຍໄປບຸນເໜືອແລ້ວໃຫ້ທະຫານກອງໃໝ່ມາ ປ່ຽນແທນ. - ວັນທີ 12 ເດືອນກໍລະກົດ ປີ ຄ.ສ 1915 ກໍາລັງຂອງອົງແສນໄດ້ເປີດການບຸກໂຈມຕີ ທະຫານຝຣັ່ງຢູ່ເຂດ ນໍ້າງາຍ. - ວັນທີ 3 ເດືອນສິງຫາ ສາມາດຍຶດເມືອງຜົ້ງສາລີໄດ້ເປັນຜົນສໍາເລັດ ແລະ ສືບຕໍ່ບຸກຍຶດເອົາ ເຂດອື່ນໆເກືອບທັງໝົດແຂວງຜົ້ງສາລີ. - ທ້າຍປີ ຄ.ສ 1915 ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ໄດ້ເຕີບໃຫຍ່ຂະຫຍາຍຕົວຢ່າງແຂງແຮງກວ່າເກົ່າ. - ໃນວັນທີ 18 ເດືອນສິງຫາ ປີ ຄ.ສ 1915 ພວກຝຣັ່ງໄດ້ເປີດກອງປະຊຸມເພື່ືອວາງແຜນປາບ ປາມຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຢູ່ທາງພາກເໜືອ. - ທ້າຍ ເດືອນພະຈິກ ປີ ຄ.ສ 1915 ພວກສັດຕູໄດ້ເປີດສາກບຸກຕີກໍາລັງຂອງອົງແສນຫຼາຍ ຈຸດແຕ່ປີ ຄ.ສ 1915-1927 ເຊິ່ງມີຫຼາຍຄັ້ງກໍາລັງຂອງຝ່າຍຮັກຊາດກໍສາມາດດັບສູນກໍາລັງ ອັນແຂງແກ່ນຂອງສັດຕູ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 1246HisTG M6 CACIM.pdf 124 7/31/2015 9:45:07 AM7/31/2015 9:45:07 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 125. 120 7) Šž•Ò”‰Ÿ”’ÀÉŽÈÊŠŒ¡—ÆÉŸšÆÊŒ (1918-1922) -ຕົ້ນປີ ຄ.ສ 1918 ເຈົ້າຟ້າປາໄຈ ໄດ້ຕໍ່ຕ້ານນະໂຍບາຍການກົດຂີ່ຂູດຮີດຂອງພວກລ່າ ເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງດ້ວຍການບໍ່ໄປເປັນກູລີ, ບໍ່ເປັນທະຫານ ແລະ ບໍ່ເສຍພາສີ. - ພວກສັດຕູຈຶ່ງຫັນມາໃຊ້ກົນອຸບາຍສອງໜ້າຄື: ໃຊ້ກໍາລັງປາບປາມ ແລະ ເກ່ຍກ່ອມເຈລະຈາ. - ສ່ວນເຈົ້າຟ້າປາໄຈກໍໄດ້ໃຊ້ກົນລະຍຸດໂຕ້ຕອບດ້ວຍການອອກຂ່າວວ່າຈະຍອມຈໍານົນ ແຕ່ ກໍໃຊ້ກໍາລັງບຸກໂຈມຕີຢ່າງກະທັນຫັນ. - ຕົ້ນປີ ຄ.ສ 1919 ພວກຝຣັ່ງໄດ້ສືບຕໍ່ໃຊ້ກໍາລັງປາບປາມຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນ ແຕ່ກໍຍິ່ງເຮັດໃຫ້ພວກເຂົາຖືກປະລາໄຊຢ່າງເຈັບແສບ ແລະ ລຽນຕິດ ກົງກັນຂ້າມກໍາລັງ ຂອງເຈົ້າຟ້າປາໄຈ ຍິ່ງເຕີບໃຫຍ່ຂະຫຍາຍຕົວ. - ວັນທີ 21 ເດືອນກັນຍາ ຄ.ສ 1919 ກໍາລັງຮັກຊາດໄດ້ຫຼອນຕີຂະໜາດໃຫຍ່ ເຮັດໃຫ້ ພວກຝຣັ່ງຖືກຂ້າຕາຍຈໍານວນໜຶ່ງ. - ວັນທີ 1 ເດືອນພະຈິກ ຄ.ສ 1919 ໄດ້ມີການບຸກຕີຄ້າຍຝຣັ່ງຢູ່ເມືອງເຫີບຢ່າງກະທັນຫັນ ເປັນເວ ລາ 5 ມື້ 4 ຄືນ ຝຣັ່ງຖືກທໍາລາຍຈໍານວນໜຶ່ງ. - ກໍາລັງຮັກຊາດຍິ່ງບຸກຕີພວກມັນເປັນການໃຫຍ່ຢູ່ແຂວງຊໍາເໜືອ, ພາກຕາເວັນອອກຊຽງ ຂວາງ, ດຽນບຽນຟູ ແລະ ບ່ອນອື່ນໆຢ່າງແຂງແຮງ. - ວັນທີ 19 ເດືອນທັນວາ ປີ ຄ.ສ 1920 ຝຣັ່ງໄດ້ເປີດສາກບຸກຕີເຂົ້າເຂດທີ່ໝັ້ນຂອງກໍາລັງຮັກ ຊາດຢ່າງຂະໜາດໃຫຍ່ ແຕ່ກໍຖືກລັດຕີຢ່າງດຸເດືອດຫຼາຍຄັ້ງ. - ພວກລ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງ ໄດ້ສືບຕໍ່ປະຕິບັດນະໂຍບາຍ ແລະ ວິທີການອັນໂຫດຮ້າຍເພື່ອທໍາ ລາຍຂະບວນການຕໍ່ສູ້. - ແຕ່ເຈົ້າຟ້າປາໄຈ ກໍຍັງສືບຕໍ່ການສູ້ຮົບຢ່າງເດັດດ່ຽວໜຽວແໜ້ນຕໍ່ໄປ. ສຸດທ້າຍພວກເຂົາ ໄດ້ໃຫ້ລູກມືເປັນໄສ້ເສິກພາຍໃນ ລອບສັງຫານເຈົ້າຟ້າປາໄຈຈົນເສຍຊີວິດໃນວັນທີ 17 ເດືອນພະຈິກ ປີ ຄ.ສ 1922 ຢູ່ທີ່ເມືອງເຫີບ ແຂວງຫຼວງພະບາງ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 1256HisTG M6 CACIM.pdf 125 7/31/2015 9:45:07 AM7/31/2015 9:45:07 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 126. 121 8) Šž•Ò”‰Ÿ”’ÀÉŽÈÊŠŒ–žŸÆ”ÒÔŒÁ” (1920) -ນາຍຄູຄໍາ ແມ່ນຄົນລາວທີ່ມີນໍ້າໃຈຮັກຊາດ, ກຽດຊັງ ແລະ ຄຽດແຄ້ນພວກລ່າເມືອງຂຶ້ນ ຢ່າງໝົດໃຈ. - ຫຼັງຈາກສົງຄາມສິ້ນສຸດ ຄູຄໍາໄດ້ໄປສອນຢູ່ໂຮງຮຽນບ້ານຫ້ອມ ເຊິ່ງເປັນເຂດທີ່ປະຊາຊົນ ຄຽດແຄ້ນ ແລະ ກຽດຊັງຝຣັ່ງທີ່ສຸດ. - ນາຍຄູຄໍາໄດ້ເຕົ້າໂຮມປະຊາຊົນຕໍ່ສູ້ຕ້ານຝຣັ່ງດ້ວຍການບໍ່ເສຍພາສີ ແລະ ບໍ່ເປັນກູລີ. - ຝຣັ່ງຈຶ່ງຈັບກຸມຜູ້ຕໍ່ຕ້ານຫຼາຍຄົນ ບັງຄັບປະຊາຊົນຈ່າຍເງິນພາສີອຸດໜູນພິເສດເພື່ອຊ່ວຍ ປະເທດຝຣັ່ງທີ່ຖືກເສຍຫາຍໃນສົງຄາມ. ກາງເດືອນພະຈິກ ປີ ຄ.ສ 1920 ຂະບວນຕໍ່ສູ້ນໍາໂດຍນາຍຄູຄໍາໄດ້ຂະຫຍາຍກວ້າງ ແລະ ຫຼັ່ງໄຫຼໄປຫາດກັນຊາ. - ຂະບວນຕໍ່ສູ້ໄດ້ມຸ່ງໜ້າເຂົ້າວຽງຈັນເພື່ອດັບສູນຝຣັ່ງ ພໍຂະບວນຜ່ານບ້ານໃດປະຊາຊົນກໍ ໃຫ້ການສະໜັບສະໜູນ ແລະ ປະກອບສ່ວນນໍາ. - ພວກຝຣັ່ງກໍໄດ້ນໍາກໍາລັງມາລັດທາງ ແລະ ຍິງປືນສຸມໃສ່ເຮັດໃຫ້ຂະບວນຂອງປະຊາຊົນ ແຕກທະລາຍ ແຕ່ກໍາລັງຂອງນາຍຄູຄໍາໄດ້ຍິງຕໍ່ສູ້ກັບທະຫານຝຣັ່ງ. - ນາຍຄູຄໍາໄດ້ຮັບບາດເຈັບ ແລະ ຖືກພວກມັນຈັບໄດ້ໄປຂັງໄວ້ທີ່ຄຸກວຽງຈັນ ແຕ່ຝຣັ່ງໄດ້ ນໍາມາປິ່ນປົວຢູ່ທີ່ໂຮງໝໍມະໂຫສົດ ແລະ ເພິ່ນກໍໄດ້ໂຕນໜີໄປທາງຫາດດອນຈັນ ແລະ ໄດ້ເສຍຊີວິດດ້ວຍພະຍາດ ໃນປີ ຄ.ສ 1949. ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 2: ŽÆ”¼ž”Ÿ¾Òš ຄູໃຫ້ນັກຮຽນຄົ້ນຄວ້າບົດຮຽນໃນຫົວຂໍ້ກ່ຽວກັບສາເຫດທີ່ພາໃຫ້ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ປະລາ ໄຊແລະ ຄວາມໝາຍປະຫວັດສາດ. ຈາກນັ້ນ, ຕັ້ງຄໍາຖາມເຈາະຈີ້ມດັ່ງນີ້: 1) ຍ້ອນຫຍັງຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນລາວຕ້ານຝຣັ່ງຈຶ່ງຖືກປະລາໄຊ? 2) ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນລາວຕ້ານຝຣັ່ງມີຄວາມໝາຍປະຫວັດສາດແນວໃດ? 6HisTG M6 CACIM.pdf 1266HisTG M6 CACIM.pdf 126 7/31/2015 9:45:08 AM7/31/2015 9:45:08 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 127. 122 ຄູໃຫ້ນັກຮຽນອາສາສະໝັກຂຶ້ນຕອບຄົນລະສາເຫດ. ຫຼັງຈາກນັ້ນ, ຄູຮ່ວມກັບນັກຮຽນສະ ຫຼຸບເພື່ອໃຫ້ໄດ້ຄໍາຕອບທີ່ຖືກຕ້ອງແລະ ເປັນເອກະພາບ ຫຼື ດັ່ງຕົວຢ່າງດັ່ງນີ້: 1) ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຖືກປະລາໄຊ ອັນເນື່ອງມາຈາກມີຈຸດອ່ອນ ແລະ ຂໍ້ຈໍາກັດດັ່ງນີ້: - ຂາດແນວທາງ ແລະ ການນໍາພາທີ່ຖືກຕ້ອງ. - ບໍ່ມີຈຸດປະສົງ-ເປົ້າໝາຍ, ບໍ່ມີສະຕິຊົນຊັ້ນ, ບໍ່ຈໍາແນກມິດ-ສັດຕູໄດ້. - ຂະບວນເກີດຂຶ້ນເອງແບບໂດດດ່ຽວ, ອາໄສແຕ່ຄວາມຄຽດແຄ້ນຕໍ່ສັດຕູ ແລ້ວພາກັນລຸກ ຂຶ້ນຕໍ່ສູ້ພໍໃຜພໍລາວ. - ບໍ່ມີການປະສານສົມທົບ ແລະ ພົວພັນກັນຢ່າງກວ້າງຂວາງໃນທົ່ວປະເທດ. - ກໍາລັງຄົນ, ກໍາລັງອາວຸດ, ການເມືອງ ແລະ ການຕ່າງປະເທດບໍ່ມີຄວາມເຂັ້ມແຂງ ແລະ ຫຼ້າສະໄໝ. - ກໍາລັງຂອງສັດຕູມີຄວາມເຂັ້ມແຂງ ແລະ ທັນສະໄໝໃນທຸກດ້ານ. 2) ຄວາມໝາຍປະຫວັດສາດ: ເປັນການສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງນໍ້າໃຈຮັກຊາດຂອງນັກຮົບນັບເປັນຫຼາຍພັນຄົນ ທີ່ໄດ້ຍອມ ເສຍສະຫຼະຊີວິດເລືອດເນື້ອ ແລະ ຊັບສິນເພື່ອປົກປ້ອງຄຸ້ມຄອງປະເທດຊາດໄວ້ໃຫ້ໝັ້ນຄົງ. ການຕໍ່ສູ້ທີ່ມີຄວາມສໍາພັນກັບປະຊາຊົນຫວຽດນາມ ໄດ້ກາຍເປັນຕົ້ນແບບ ແລະ ມູນເຊື້ອ ແຫ່ງຄວາມສາມັກຄີພິເສດລາວ-ຫວຽດນາມ ແລະ ຄວາມສາມັກຄີລາວ-ຫວຽດນາມ-ກໍາປູເຈຍ. ຂະບວນຜູ້ມີບຸນທາງຝັ່ງຂວາແມ່ນໍ້າຂອງແມ່ນມີຈຸດປະສົງ ແລະ ເປົ້າໝາຍອັນດຽວກັນຄື: ເພື່ອຕ້ານສັດຕູ, ເພື່ອຄວາມເປັນເອກະລາດ ແລະ ອິດສະຫຼະພາບຂອງຊາດ. ປະຊາຊົນທີ່ຢູ່ຝັ່ງ ຊ້າຍແມ່ນໍ້າຂອງມີໜ້າທີ່ຕ້ານການຮຸກຮານຂອງຝຣັ່ງສ່ວນປະຊາຊົນທີ່ຢູ່ຝັ່ງຂວາມີໜ້າທີ່ຕ້ານການ ຮຸກຮານ ແລະ ຍຶດຄອງຂອງສະຫຍາມ ເພື່ອຈະໄດ້ທ້ອນໂຮມປະເທດຊາດໃຫ້ເປັນຜືນແຜ່ນດິນ ອັນດຽວກັນເໝືອນດັ່ງແຕ່ກ່ອນ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 1276HisTG M6 CACIM.pdf 127 7/31/2015 9:45:08 AM7/31/2015 9:45:08 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 128. 123 ເຖິງວ່າຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຈະຖືກປະລາໄຊ ແຕ່ຜົນງານ, ຄຸນງາມຄວາມດີແລະ ວິລະກໍາ ອັນລໍ້າເລີດຂອງບັນພະບຸລຸດທັງຫຼາຍເຫຼົ່ານັ້ນ ໄດ້ຖືກຈາລຶກໄວ້ໃນຄວາມຊົງຈໍາຂອງປະຊາຊົນ ລາວ ແລະ ໃນໜ້າປະຫວັດສາດຂອງຊາດລາວຕະຫຼອດການ. ການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນລາວໃນຄັ້ງນີ້ເປັນການຢັ້ງຢືນໃຫ້ເຫັນວ່າ ປະຊາຊົນລາວໝົດທັງ ຊາດແມ່ນມີຄວາມຮັກຊາດ ແລະ ຕ້ອງການໃຫ້ປະເທດມີຄວາມເປັນເອກະລາດ ແລະ ອິດສະຫຼະ ພາບຢ່າງແທ້ຈິງ. ການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນລາວ ເປັນການເສີມຂະຫຍາຍລັດທິຮັກຊາດ ແລະ ມູນເຊື້ອແຫ່ງ ການຕໍ່ສູ້ທີ່ມີມາຕັ້ງແຕ່ດົນນານ, ບົດຮຽນອັນລໍ້າຄ່າໃນການຕໍ່ສູ້ປະກອບອາວຸດແບບກອງຫຼອນມາ ນໍາໃຊ້ໃນສະໄໝການຕໍ່ສູ້ປົດປ່ອຍຊາດຕ້ານຈັກກະພັດອາເມຣິກາ. ການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນລາວ ແມ່ນພາກສ່ວນໜຶ່ງທີ່ສໍາຄັນທີ່ໄດ້ປະກອບສ່ວນເຂົ້າໃນພາ ລະກິດຕ້ານລັດທິຈັກກະພັດແຫ່ງໂລກ. 5. ‰Ÿ”ÒÁ‘ ¢¾ž –ž¡šÃ”—Æ” ຄູສາມາດນໍາໃຊ້ການວັດ ແລະ ປະເມີນຜົນດ້ວຍຫຼາຍວິທີ ໂດຍສະເພາະແມ່ນສາມາດ ພິຈາ ລະນາຈາກ: - ການຕັ້ງໃຈຟັງຄູອະທິບາຍ - ການຕອບຄໍາຖາມ - ການມີສ່ວນຮ່ວມໃນກິດຈະກໍາກຸ່ມ ແລະ ຜົນງານຕົວຈິງ - ການນໍາໃຊ້ຂໍ້ທົດສອບແບບຕ່າງໆ ການໃຫ້ຄະແນນນັກຮຽນໃນແຕ່ລະກິດຈະກໍາຄູສາມາດໃຫ້ຄະແນນດ້ວຍການສັງເກດວ່າ ນັກຮຽນມີຄວາມດຸໝັ່ນ ຫຼື ເມີນເສີຍ (ການໃຫ້ຄະແນນແບບນີ້ບໍ່ຄ່ອຍເປັນທາງການ ຫຼື ຊັດເຈນ). ສ່ວນການວັດ ແລະ ປະເມີນຜົນດ້ວຍການນໍາໃຊ້ຂໍ້ທົດສອບແບບຕ່າງໆ ໂດຍປົກກະຕິ ແລ້ວຈະມີ 2 ຮູບແບບຄື: ແບບອັດຕະໄນ ແລະ ປະລະໄນ ເຊິ່ງທັງສອງຮູບແບບນີ້ເຫັນວ່າເປັນ ທາງການ ແລະ ມີຄວາມຊັດເຈນກວ່າ ເຊິ່ງມີລາຍລະອຽດດັ່ງນີ້: 6HisTG M6 CACIM.pdf 1286HisTG M6 CACIM.pdf 128 7/31/2015 9:45:08 AM7/31/2015 9:45:08 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 129. 124 5.1 ‰Ÿ”ŽÊŸŒ¢••¼Æ‘Ž•¢••Á‘’ž¥” ໃນການສ້າງແບບທົດສອບແບບອັດຕະໄນ ຄູສາມາດນໍາເອົາຄໍາຖາມຢູ່ໃນການສົນທະ ນາຂ້າງເທິງມາທົດສອບກໍໄດ້ຫຼື ສ້າງຂຶ້ນເອງກໍໄດ້. 5.2 ‰Ÿ”ŽÊŸŒ¢••¼Æ‘Ž•¢••–ž¾ž¥” ການສ້າງແບບທົດສອບແບບປະລະໄນແມ່ນມີຄວາມສໍາຄັນຫຼາຍ ຖ້າຫາກຄໍາຖາມບໍ່ຊັດ ເຈນ ຫຼື ບໍ່ຄວບຄຸມບັນຫາຈະເຮັດໃຫ້ນັກຮຽນມີຄວາມສົງໄສ ແລະ ບໍ່ໝັ້ນໃຈໃນການຕອບ. ນອກຈາກນັ້ນ, ການກໍານົດຕົວເລືອກທີ່ຈະໃຫ້ເລືອກນັ້ນສາມາດກໍານົດໄດ້ທັງສິ່ງທີ່ຖືກຕ້ອງ ຫຼື ສິ່ງ ທີ່ຜິດ ແຕ່ມີພຽງ 1 ຕົວເລືອກ. ຈົ່ງໝາຍ “9” ໃສ່ຕໍ່ໜ້າຄໍາຕອບ (ກ, ຂ, ຄ...) ທີ່ເຫັນວ່າຖືກຕ້ອງທີ່ສຸດພຽງຂໍ້ດຽວ. 1) ພໍ່ກະດວດ ມີວິທີດຶງດູດຄົນເຂົ້າຮ່ວມຂະບວນການຕໍ່ສູ້ແນວໃດ? ກ. ວິທີການບັງຄັບ ແລະ ປາບປາມ ຂ. ວິທີການຊື້ຈ້າງ ແລະ ຈອບອອຍ 9 ຄ. ວິທີການທາງສາສະໜາ ແລະ ລາຍແທງ ຈົ່ງໝາຍ “9” ໃສ່ຕໍ່ໜ້າຄໍາຕອບ (ກ, ຂ, ຄ...) ທີ່ເຫັນວ່າຜິດທີ່ສຸດພຽງຂໍ້ດຽວ. 1) ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງພໍ່ກະດວດໄດ້ບຸກຕີຝຣັ່ງຫຼາຍຄັ້ງ ແລະ ຫຼາຍຈຸດຄື: ກ. ເມືອງສອງຄອນ ຂ. ຫ້ອງການແຂວງສະຫວັນນະເຂດ ຄ. ໂຮງໄປສະນີແຂວງສະຫວັນນະເຂດ 9 ງ. ເມືອງແກ້ງກອກ •Æ‘ÉŸ”¡˜ÃÉš 1. –žœÒÁ‘ŠŒ˜Àɉž‘Ò‘ ພໍ່ກະດວດ ມີຊື່ແທ້ວ່າ ທ້າວ ຍີ່ (ຫຼື ອາຍີ່). ພໍ່ຊື່ທ້າວ ອາຍັງ ເປັນຊົນເຜົ່າກຶມມຸທີ່ມີເຊື້ອ ສາຍ ຢູ່ເຂດພູພຽງບໍລະເວນ, ສ່ວນແມ່ຊື່ນາງ ບຸນທົມ ເປັນເຜົ່າລາວລຸ່ມ ເຊິ່ງທັງພໍ່ ແລະ ແມ່ມີອາ ຊີບເປັນຊາວນາຢູ່ທີ່ເມືອງ ພີນ ແຂວງສະຫວັນນະເຂດ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 1296HisTG M6 CACIM.pdf 129 7/31/2015 9:45:08 AM7/31/2015 9:45:08 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 130. 125 ອາຍີ່ ໄດ້ຈາກພໍ່ແມ່ໄປຢູ່ນໍາລຸງທີ່ດົງບໍລະເວນແຕ່ນ້ອຍ ເພື່ອຮໍ່າຮຽນວິຊາອາຄົມແລະ ຕໍາລາຢາຕ່າງໆ ເຊິ່ງໃນເວລານັ້ນພວກລ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງກໍາລັງດໍາເນີນການຮຸກຮານປະເທດລາວ. ດັ່ງນັ້ນ, ອາຍີ່ ນອກຈາກການຮຽນວິຊາ ແລະ ຕໍາລາຢາແລ້ວ ເພິ່ນຍັງຕິດຕາມສະພາບການບ້ານ ເມືອງຢ່າງເອົາໃຈໃສ່. ອາຍີ່ ຍັງມີຄວາມຊໍານານ-ຄຸ້ນເຄີຍກັບພູມີປະເທດເຂດໃຕ້ດີ, ຮູ້ຈັກກັບປະ ຊາຊົນຢ່າງກວ້າງຂວາງ ໄດ້ເຫັນສະພາບຄວາມຂັດແຍ່ງລະຫວ່າງຝຣັ່ງກັບສະຫຍາມຢູ່ພາກໃຕ້ ຂອງລາວ ແລະ ເພິ່ນຍັງໄດ້ຮັບການປຸກລະດົມຈາກນັກຮັກຊາດລາວເຂດໃຕ້ອີກດ້ວຍ. ດັ່ງນັ້ນ, ອາຍີ່ ຈຶ່ງໄດ້ຕັດສິນໃຈດໍາເນີນການຕໍ່ສູ້ກູ້ຊາດຕ້ານຈັກກະພັດຜູ້ຮຸກຮານ ແລະ ໄດ້ກັບມາເມືອງ ພີນ ເພື່ອເຄື່ອນໄຫວປຸກລະດົມປະຊາຊົນໃຫ້ລຸກຂຶ້ນຕ້ານຝຣັ່ງ ໂດຍສະເພາະໄດ້ຊັກຊວນ ແລະ ນໍາພາປະຊາຊົນໃນເມືອງພີນຄັດຄ້ານບໍ່ເສຍພາສີ, ບໍ່ໄປເປັນກູລີ ແລະ ອື່ນໆ. ເນື່ອງຈາກ ອາຍີ່ ເປັນຜູ້ມີວິຊາອາຄົມເກັ່ງກ້າເຂັດຍໍາມາຈາກເຂດໃຕ້ ພ້ອມທັງຍັງເປັນຜູ່ຊ່າງເວົ້າກ່ຽວກັບສະພາບ ການບ້ານເມືອງຢ່າງໜ້າຟັງ ຈຶ່ງໄດ້ຮັບຄວາມນັບຖືຈາກປະຊາຊົນຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ. ດັ່ງນັ້ນ, ເພິ່ນຈຶ່ງ ສາມາດເຕົ້າໂຮມກໍາລັງອອກລັດຕີທະຫານຝຣັ່ງ ແລະ ທະຫານຫຸ່ນຫວຽດນາມທີ່ເປັນລູກແຫຼ້ງ ຂອງຝຣັ່ງ. ພາຍຫຼັງແຕ່ງງານ ອາຍີ່ ມີລູກດ້ວຍກັນ 2 ຄົນ ລູກກົກເປັນແມ່ຍິງມີຊື່ວ່າ ນາງ ກະລ່ວຍ ແລະ ລູກຜູ້ທີສອງເປັນຜູ້ຊາຍມີຊື່ວ່າທ້າວ ກະດວດ. ແຕ່ບໍ່ເປັນຈັງບຸນເມື່ອອາຍີ່ມີອາຍຸໄດ້ 36 ປີ ພັນລະຍາໄດ້ເສຍຊີວິດ ເພິ່ນຈຶ່ງໃຫ້ນາງ ກະລ່ວຍ ແຕ່ງງານ. ຫຼັງຈາກໄດ້ລູກເຂີຍມາຮັບຜິດຊອບ ແລະ ດູແລເຮືອນຊານແລ້ວ ພໍ່ກະລ່ວຍ ຍ່ິງມີເວລາເຄື່ອນໄຫວຕໍ່ຕ້ານຝຣັ່ງຫຼາຍຂຶ້ນຈົນຝຣັ່ງໄລ່ ຕາມຈັບ. ດັ່ງນັ້ນ, ປີ ຄ.ສ 1899 ພໍ່ກະລ່ວຍ ໄດ້ພາລູກຊາຍມາຢູ່ເຂດເມືອງຈໍາພອນເພື່ອຫຼົບຫຼີກ ການໄລ່ຈັບ ແລະ ຊອກຫາຊ່ອງທາງໃນການຮ່ວມມືກັບຂະບວນຮັກຊາດອື່ນໆເພື່ອຕໍ່ຕ້ານຝຣັ່ງ. ຍ້ອນວ່າມີລູກຊາຍຕິດຕາມໄປນໍາທຸກແຫ່ງຫົນ ປະຊາຊົນໃນເຂດເມືອງຈໍາພອນຈຶ່ງເອີ້ນເພິ່ນວ່າ ພໍ່ກະດວດຈົນຕິດປາກ. ເຂດເມືອງຈໍາພອນເປັນເຂດທີ່ມີຄວາມສະດວກໃນການເຄື່ອນໄຫວຕິດຕໍ່ກັບຂະບວນຮັກ ຊາດອື່ນໆທັງໃນຝັ່ງຊ້າຍ ແລະ ຝັ່ງຂວາແມ່ນໍ້າຂອງອີກດ້ວຍ. ໃນເຂດເມືອງຈໍາພອນ ມີຜູ້ຮັກຊາດ 6HisTG M6 CACIM.pdf 1306HisTG M6 CACIM.pdf 130 7/31/2015 9:45:08 AM7/31/2015 9:45:08 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 131. 126 ທີ່ສໍາຄັນ ແລະ ຮູ້ຈັກກັນດີກັບພໍ່ກະດວດຄື:ຍາທ່ານ ແກ້ວ ຢູ່ບ້ານຄໍາສີດາ (ແຕ່ກ່ອນແມ່ນບ້ານ ໜອງກະດັນ) ເປັນຜູ້ໃຫ້ການຮ່ວມມືທຸກຢ່າງໃນການເຄື່ອນໄຫວຂອງພໍ່ກະດວດ. ບ້ານຄໍາສີດາ ເປັນບ້ານທີ່ຫາກໍຕັ້ງຂຶ້ນໃໝ່ ເຊິ່ງຊາວບ້ານສ່ວນຫຼາຍແມ່ນເຜົ່າກຶມມຸ ຈຶ່ງສັນນິຖານວ່າ ອາດແມ່ນ ພໍ່ກະດວດເປັນຜູ້ມາຕັ້ງເອງກໍເປັນໄດ້. ຍາທ່ານ ແກ້ວ ກໍເປັນອີກຜູ້ໜຶ່ງທີ່ມີຄວາມຊໍານານໃນດ້ານວິຊາອາຄົມ ແລະ ຢາພື້ນເມືອງ ຕ່າງໆ ຕະຫຼອດເຖິງເລື່ອງໄສຍະສາດ ແລະ ຍັງເປັນຜູ້ທີ່ມີຈິດໃຈຮັກຊາດຢ່າງແຮງກ້າເໝືອນກັບ ພໍ່ກະດວດ. ດັ່ງນັ້ນ, ທັງສອງຈຶ່ງໄດ້ຕົກລົງເອົາບ້ານ ຄໍາສີດາ ເປັນສູນກາງການເຄື່ອນໄຫວຕໍ່ຕ້ານ ຝຣັ່ງ ເຊິ່ງໄດ້ເລີ່ມຈາກປຸກລະດົມນໍ້າໃຈຮັກຊາດ ແລະ ຈັດຕັ້ງນໍາພາຊາວບ້ານເຮັດບຸນກິນທານ ແລະ ສ້າງສາພັດທະນາວັດວາອາຮາມຢ່າງຕັ້ງໜ້າປະຊາຊົນຈຶ່ງມີສັດທາຕໍ່ພໍ່ກະດວດນັບມື້ຫຼາຍຂຶ້ນ. ໃນປີ ຄ.ສ 1901 ພໍ່ກະດວດ ແລະ ຍາທ່ານ ແກ້ວ ໄດ້ຈັດຕັ້ງຂະບວນຜູ້ມີບຸນທີ່ບ້ານ ຄໍາ ສີດາ ເຊິ່ງມີບຸກຄົນທີ່ສໍາຄັນຈາກທຸກບ້ານເຂົ້າຮ່ວມຫຼາຍຄົນເຊັ່ນ: ທ້າວ ຂຽວ, ທ້າວ ເທງ, ທ້າວ ຄ້ອມ, ທ້າວ ໄຊມຸງຄຸນ, ທ້າວ ສີໂຫ, ຈານຫຼຸຍ, ຈານຂໍາ, ເພຍອິນ, ຈານລີ, ຊຽງຫຼ້າ, ທິດຫຍຸຍ, ເຈົ້າອົ້ນ ແລະ ຜູ້ອື່ນໆ ແລ້ວພາກັນຂຽນລາຍແທງເປັນຄໍາພະຍາກອນ ຫຼື ທໍານາຍເຫດການຂອງ ໂລກທີ່ມີເນື້ອໃນອັນດຽວກັນກັບລາຍແທງຝັ່ງຂວາແມ່ນໍ້າຂອງວ່າ ເມື່ອເຖິງກາງເດືອນຫົກ ປີສະລຸ ຄ.ສ 1901 ຈະເກີດເຫດຮ້າຍໃຫຍ່ຫຼວງ ຫີນແຮ່ຈະກາຍເປັນເງິນເປັນຄໍາ, ໝາກອຶ, ໝາກແຕງຈະ ກາຍເປັນຊ້າງ, ມ້າ, ຄວາຍດ່ອນ ແລະ ໝູຈະກາຍເປັນຍັກມາກິນຄົນ, ທ້າວພະຍາທໍາມິກະລາດ (ຜູ້ມີບຸນ) ຈະມາເປັນໃຫຍ່ໃນໂລກ. ໃຜຢາກພົ້ນຈາກເຫດຮ້າຍນີ້ກໍຄັດລອກບອກຄວາມລາຍແທງ ໃຫ້ຮູ້ຕໍ່ໆໄປ ຖ້າໃຜເປັນຄົນບໍລິສຸດບໍ່ເຄີຍກະທໍາຄວາມຊົ່ວໃດໆໃຫ້ເອົາຫີນແຮ່ມາລວບລວມໄວ້ ລໍຖ້າທ້າວພະຍາທໍາມິກະລາດຈະມາຊຸບໃຫ້ເປັນຄໍາ, ຖ້າຜູ້ໃດເຄີຍກະທໍາຊົ່ວຕ່າງໆໃຫ້ພາກັນມາ ຕັດກໍານັ້ນເສຍ ໂດຍຈັດພິທີນິມົນພະສົງມາຫົດນໍ້າມົນໃຫ້, ຖ້າຢ້ານຕາຍກໍໃຫ້ຂ້າຄວາຍດ່ອນ ແລະ ໝູເສຍກ່ອນກາງເດືອນຫົກ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 1316HisTG M6 CACIM.pdf 131 7/31/2015 9:45:08 AM7/31/2015 9:45:08 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 132. 127 •Æ‘¼Ã 19: –ž¡¼‘¾ŸÒ¢’É–Ã1930-1941 ເວລາ: 3 ຊົ່ວໂມງ 1. Ç‘–žŽÆŒ ເພື່ອໃຫ້ນັກຮຽນສາມາດ: - ອະທິບາຍການສ້າງຕັ້ງພັກກອມມູນິດອິນດູຈີນ. - ອະທິບາຍສະພາບຂອງປະເທດລາວແຕ່ປີ ຄ.ສ 1930-1941. 2. ¡”Åʤ”’ÆÊ”’À 1. ‰Ÿ”ŽÊŸŒ’ÁÊŒ˜Á‰‰ššÈ”‘”‘ÈÔ 1.1 ສາເຫດຂອງການສ້າງຕັ້ງພັກກອມມູນິດອິນດູຈີນ 1.2 ການສ້າງຕັ້ງພັກກອມມູນິດອິນດູຈີນ ແລະ ແນວທາງການເຄື່ອນໄຫວຂອງພັກ 1.3 ຄວາມໝາຍປະຫວັດສາດຂອງການສ້າງຕັ້ງພັກກອມມູນິດອິນດູຈີນ 2. –ž¡¼‘¾ŸÒ¢’É–Ã ‹.Ž 1930-1941 2.1 ສະພາບດ້ານຕ່າງໆຂອງປະເທດລາວແຕ່ປີ ຄ.ສ 1930-1941 2.2 ການສ້າງຕັ້ງອົງຄະນະພັກແຄວ້ນລາວ 2.3 ການຕໍ່ສູ້ໃຕ້ການນໍາພາຂອງອົງຄະນະພັກແຄວ້ນລາວ 3. ŽÅɉŸ”Ž” - ປຶ້ມແບບຮຽນ ແລະ ປຶ້ມຄູ່ມືຄູວິຊາປະຫວັດສາດຊັ້ນມັດທະຍົມສຶກສາ ປີທີ 6 - ແຜນທີ່ກ່ຽວກັບສາມຊາດອິນດູຈີນ - ເອກະສານຕ່າງໆກ່ຽວກັບສາມຊາດອິນດູຈີນ ແລະ ປະເທດລາວແຕ່ປີ ຄ.ສ 1930-1941 4. ‰Â‘ž‰ÀŸ ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 1: ŽÆ”¼ž”Ÿ‰ÇÉš‰ÉÔÒ‰Á•‰Ÿ”ŽÊŸŒ’ÁÊŒ˜Á‰‰ššÈ”‘”‘ÈÔ 6HisTG M6 CACIM.pdf 1326HisTG M6 CACIM.pdf 132 7/31/2015 9:45:08 AM7/31/2015 9:45:08 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 133. 128 ຄູຈັດແບ່ງນັກຮຽນອອກເປັນກຸ່ມ ຫຼື ຈຸ(ຕາມຄວາມເໝາະສົມ) ແລະ ແນະນໍານັກຮຽນຄົ້ນ ຄວ້າບົດຮຽນກ່ຽວກັບການສ້າງຕັ້ງພັກກອມມູນິດອິນດູຈີນດ້ວຍຄໍາຖາມດັ່ງນີ້: 1. ເປັນຫຍັງຈຶ່ງມີການສ້າງຕັ້ງພັກກອມມູນິດອິນດູຈີນ? 2. ພັກກອມມູນິດອິນດູຈີນໄດ້ຮັບການສ້າງຕັ້ງ ແລະ ມີແນວທາງການເຄື່ອນໄຫວແນວໃດ? 3. ການສ້າງຕັ້ງພັກກອມມູນິດອິນດູຈີນມີຄວາມໝາຍປະຫວັດສາດແນວໃດ? 4. ພາຍໃຕ້ການນໍາພາຂອງພັກກອມມູນິດອິນດູຈີນຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນລາວ ເປັນຄືແນວໃດ? ຄູໃຫ້ນັກຮຽນໄດ້ຄົ້ນຄິດ ແລະ ຄັດເລືອກຕົວແທນໃນກຸ່ມເພື່ອສະຫຼຸບ ຫຼື ຕອບຄໍາຖາມຕາມ ລໍາດັບໃຫ້ໝູ່ຟັງ. ຫຼັງຈາກນັ້ນ, ຄູຮ່ວມກັບນັກຮຽນສະຫຼຸບຄືນເພື່ອໃຫ້ໄດ້ຄໍາຕອບທີ່ຖືກຕ້ອງ ຫຼື ດັ່ງ ຕົວຢ່າງຄໍາຕອບດັ່ງລຸ່ມນີ້: ‹ÀŸ’•: 1. ˜Á‰‰ššÈ”‘”‘ÈÔ¡‰Ã‘ŠÄÊ”¢šÉ”šÃŽŸ¡œ‘’ÆÊ”’À‘ÁÉŒ”ÃÊ: - ສະພາບການຕໍ່ສູ້ຕ້ານຈັກກະພັດທີ່ມີກໍາລັງເຂັ້ມແຂງກວ່າ. - ຄວາມຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີຜູ້ຈັດຕັ້ງນໍາພາໃນການວາງແຜນການ, ກໍານົດເປົ້າໝາຍຂອງການ ຕໍ່ສູ້ຢ່າງຈະແຈ້ງ. - ການປະຕິວັດສັງຄົມນິຍົມເດືອນຕຸລາຣັດເຊຍ ປີ ຄ.ສ 1917 ໄດ້ພິສູດໃຫ້ເຫັນວ່າ ມີແຕ່ ໃຕ້ການນໍາພາຂອງພັກ ທີ່ເປັນຕົວແທນໃຫ້ແກ່ຊົນຊັ້ນຊາວຜູ້ອອກແຮງງານທີ່ແທ້ຈິງເທົ່າ ນັ້ນຈຶ່ງສາມາດ ຈັດຕັ້ງນໍາພາການຕໍ່ສູ້ປະຕິວັດໄປສູ່ໄຊຊະນະຢ່າງສົມບູນໄດ້. - ການຄົ້ນພົບສັດຈະທໍາອັນຍິ່ງໃຫຍ່ຂອງປະທານໂຮ່ຈີມິນໃນລັດທິມາກ-ເລນິນທີ່ວ່າ: ຢາກກູ້ຊາດ ແລະ ປົດປ່ອຍປະເທດຊາດມັນບໍ່ມີເສັ້ນທງອື່ນໃດອີກ ນອກຈາກເສັ້ນທາງ ຂອງການປະຕິວັດກໍາມາຊີບ. 2. ‰Ÿ”ŽÊŸŒ’ÁÊŒ˜Á‰‰ššÈ”‘”‘ÈÔ ¢¾ž ¢”Ò¼ŸŒ‰Ÿ”¡‹ÅÉ”¥œÒ ‰Ÿ”ŽÊŸŒ’ÁÊŒ˜Á‰‰ššÈ”‘”‘ÈÔ 6HisTG M6 CACIM.pdf 1336HisTG M6 CACIM.pdf 133 7/31/2015 9:45:08 AM7/31/2015 9:45:08 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 134. 129 - ເດືອນ ມິຖຸນາປີ ຄ.ສ 1929 ມີ 3 ພັກກອມມູນິດໄດ້ຮັບການສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນໃນປະເທດ ຫວຽດນາມທີ່ໄດ້ນໍາພາປະຊາຊົນຕໍ່ສູ້ຕ້ານລັດທິລ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງ. - ສະພາບການຕໍ່ສູ້ໃນອິນດູຈີນໄດ້ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີການທ້ອນໂຮມທັງ 3 ພັກໃຫ້ມີຄວາມເປັນ ເອກະພາບ. - ວັນທີ 3 ກຸມພາ ປີ ຄ.ສ 1930 ກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຜູ້ແທນຈາກບັນດາພັກກອມມູນິດໄດ້ໄຂ ຂຶ້ນຢູ່ທີ່ຮົງກົງ ພາຍໃຕ້ການເປັນປະທານຂອງທ່ານ ໂຮ່ຈີມິນ. - ໃນກອງປະຊຸມໄດ້ຜ່ານບົດລາຍງານການເມືອງ, ແນວທາງຍຸດທະສາດ ແລະ ຍຸດໂທ ບາຍຂອງພັກ, ກົດລະບຽບຂອງພັກ ແລະ ມະຕິອື່ນໆ. - ກອງປະຊຸມໄດ້ຕົກລົງເຕົ້າໂຮມພັກກອມມູນິດຕ່າງໆເຂົ້າເປັນພັກດຽວໂດຍມີຊື່ວ່າ: ພັກ ກອມມູນິດຫວຽດນາມ ແລະ ໄດ້ເລືອກເອົາທ່ານ ເຈິນຟູ ເປັນເລຂາທິການໃຫຍ່ຜູ້ທໍາອິດ. ¢”Ò¼ŸŒ‰Ÿ”¡‹ÅÉ”¥œÒ - ໂຄ່ນລົ້ມລະບອບຈັກກະພັດນິຍົມ, ລະບອບສັກດິນາ ແລະ ພວກປະຕິການ. - ຍາດເອົາເອກະລາດແຫ່ງຊາດອັນສົມບູນໃນທົ່ວອິນດູຈີນ. - ຈັດຕັ້ງຄະນະລັດຖະບານທີ່ປະກອບດ້ວຍກໍາມະກອນ, ຊາວນາ ແລະ ນັກຮົບ. - ຍຶດເອົາທະນາຄານ, ບໍລິສັດວິສາຫະກິດ, ໂຮງຈັກໂຮງງານແລ້ວໂອນເຂົ້າເປັນກໍາມະສິດ ຂອງລັດ. - ຍຶດເອົາທີ່ດິນ ແລະ ຊັບສົມບັດຕ່າງໆຂອງພວກຈັກກະພັດ ແລະ ສັກດິນາປະຕິການເພື່ອ ແບ່ງປັນໃຫ້ຊາວນາຜູ້ທຸກຍາກ. - ປະຕິບັດລະບອບວັນອອກແຮງງານວັນລະ 8 ຊົ່ວໂມງ. - ລົບລ້າງການກູ້ຢືມແບບຂູດຮີດ, ການເສຍຄ່າຫົວ ແລະ ພາສີທີ່ບໍ່ຍຸດຕິທໍາທີ່ແຕະຕ້ອງ ສິດຜົນປະໂຫຍດຂອງຊາວນາຜູ້ທຸກຍາກ. - ປະຕິບັດບັນດາສິດເສລີພາບ ປະຊາທິປະໄຕຂອງປະຊາຊົນ. - ຂະຫຍາຍການສຶກສາໃຫ້ທົ່ວເຖິງ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 1346HisTG M6 CACIM.pdf 134 7/31/2015 9:45:08 AM7/31/2015 9:45:08 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 135. 130 - ປະຕິບັດບັນດາສິດເສລີພາບລະຫວ່າງຍິງຊາຍ. 3. ‹ÒŸšŸ–žœÒÁ‘ŽŸ‘ŠŒ‰Ÿ”ŽÊŸŒ’ÁÊŒ˜Á‰‰ššÈ”‘”‘ÈÔ -ການສ້າງຕັ້ງພັກກອມມູນິດອິນດູຈີນໃນປີ ຄ.ສ 1930 ໄດ້ມີຄວາມໝາຍທີ່ສໍາຄັນ ແລະ ຍິ່ງ ໃຫຍ່ສໍາລັບຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນສາມຊາດອິນດູຈີນ ແລະ ໃນເວທີການ ເມືອງ ໂລກ - ບາດກ້າວການຂະຫຍາຍຕົວອັນຍ່ິງໃຫຍ່ ໃນປະຫວັດສາດຂອງປະຊາຊົນສາມຊາດອິນດູ ຈີນລາວ-ຫວຽດນາມ-ກໍາປູເຈຍ. - ເປັນການຢຸດຕິໄລຍະການຕໍ່ສູ້ຂອງປວງຊົນທີ່ໄດ້ດໍາເນີນມາດ້ວຍຄວາມພິລະອາດຫານ ແລະ ການເສຍສະຫຼະອັນໃຫຍ່ຫຼວງ ເຖິງວ່າຈະປະລາໄຊຕະຫຼອດມາ ແຕ່ກໍເປັນການໄຂ ໄລຍະການປະຕິວັດກໍາມາຊີບໃຫ້ແກ່ປວງຊົນເຮົາ. - ມະຕິຂອງກອງປະຊຸມໄດ້ຖືກຜັນຂະຫຍາຍລົງໄປສູ່ຮາກຖານການເມືອງໃນຊົນຊັ້ນກໍາມະ ກອນ, ຊາວນາ, ປັນຍາຊົນ ແລະ ຊັ້ນຄົນອື່ນໆອັນເຮັດໃຫ້ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ໄດ້ເຕີບໃຫຍ່ ຂະຫຍາຍຕົວຢ່າງວ່ອງໄວ ແລະ ກວ້າງຂວາງ. - ອົງການສາກົນກອມມູນິດທີ III ໄດ້ລົງມະຕິຮັບຮອງເອົາພັກກອມມູນິດອິນດູຈີນເປັນ ພາກ ສ່ວນໜຶ່ງເອກະລາດຂອງອົງການສາກົນກອມມູນິດທີ III. - ເຮັດໃຫ້ການປະຕິວັດອິນດູຈີນ ໄດ້ກາຍເປັນພາກສ່ວນໜຶ່ງແບບກາຍອິນຊີຂອງການປະ ຕິວັດໂລກ. 4. ‰Ÿ”’ÀÉŽÈʤ’ʉŸ””ÀŸ˜ŸŠŒ˜Á‰‰ššÈ”‘”‘ÈÔ ນັບແຕ່ພັກກອມມູນິດອິນດູຈີນໄດ້ຮັບການສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນໃນປີ ຄ.ສ 1930 ມັນໄດ້ສ້າງບາດ ລ້ຽວປະຫວັດສາດອັນໃໝ່ ໃຫ້ແກ່ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນສາມຊາດອິນດູຈີນ ເວົ້າລວມ ເວົ້າສະເພາະແມ່ນປະຊາຊົນລາວ. ໃນຂະນະທີ່ປະຊາຊົນອ້າຍນ້ອງຫວຽດນາມ ໄດ້ດໍາເນີນການຕໍ່ສູ້ຕ້ານຈັກກະພັດຝຣັ່ງຢ່າງ ແຂງແຮງ ປະຊາຊົນລາວບັນດາເຜົ່າ ກໍໄດ້ເສີມຂະຫຍາຍມູນເຊື້ອແຫ່ງການຕໍ່ສູ້ອັນພິລະອາດ ຫານຕ້ານສັດຕູຕົວດຽວກັນດ້ວຍຫຼາຍຮູບການ ໂດຍສະເພາະແມ່ນບັນດານັກຮົບປະຕິວັດລາວ ໄດ້ມີການເຄື່ອນໄຫວກໍ່ສ້າງກໍາລັງປະຕິວັດໃນໝູ່ມະຫາຊົນຢ່າງກວ້າງຂວາງ ເຮັດໃຫ້ໜ່ວຍພັກ ກອມມູນິດໄດ້ຮັບການຈັດຕັ້ງຂຶ້ນພາຍໃຕ້ເງື່ອນໄຂທີ່ຫຍຸ້ງຍາກສັບສົນ ແລະ ປິດລັບທີ່ສຸດແຕ່ກໍມີ 6HisTG M6 CACIM.pdf 1356HisTG M6 CACIM.pdf 135 7/31/2015 9:45:08 AM7/31/2015 9:45:08 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 136. 131 ການຂະຫຍາຍເພີ່ມອີກຫຼາຍແຫ່ງໃນໄລຍະຕໍ່ມາ. ໜ່ວຍພັກໄດ້ປຸກລະດົມນໍ້າໃຈຮັກຊາດ, ຄຽດ ແຄ້ນສັດຕູ,ສຶກສາອົບຮົມລັດທິມາກ-ເລນິນ ແລະ ນໍາພາການນັດຢຸດງານເພື່ອທວງໃຫ້ເພີ່ມ ເງິນເດືອນ, ຫຼຸດຜ່ອນໂມງເຮັດວຽກ, ທວງເອົາສິດທາງການເມືອງ ແລະ ເສດຖະກິດ. ເດືອນ ກໍລະກົດ ປີ ຄ.ສ 1936 ທ່ານ ເລຮົ່ງຟົງ ກໍາມະການສໍາຮອງຄະນະບໍລິຫານງານ ສາກົນກອມມູນິດ, ເລຂາທິການໃຫຍ່ພັກກອມມູນິດອິນດູຈີນໄດ້ຮຽກໂຮມຄະນະບໍລິຫານງານສູນ ກາງພັກທີ່ຊຽງໄຮ ເພື່ອສັງເກດຕີລາຄາສະພາບການ ແລະ ວາງໜ້າທີ່ສະເພາະໜ້າ. ເຮັດໃຫ້ຂະ ບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນອິນດູຈີນໄດ້ຂະຫຍາຍຕົວກ້າວຂຶ້ນ. ໜ່ວຍພັກຕ່າງໆໄດ້ຮິບໂຮມເອົາຄວາມມຸ່ງຫວັງຂອງປະຊາຊົນເພື່ອສະເໜີຕໍ່ຄະນະກໍາມະ ການທີ່ເປັນຕົວແທນຂອງສະພາຝຣັ່ງ, ພ້ອມກັນນັ້ນກໍໄດ້ມີການສ້າງຕັ້ງອົງການຕ່າງໆໃຕ້ການນໍາ ພາຂອງພັກຢ່າງເປີດເຜີຍຢູ່ໃນຕົວເມືອງ ແລະ ຊົນນະບົດທຸກຊັ້ນຄົນ. ມີການເລືອກເອົາຕົວແທນ ຂອງຕົນເພື່ອເຂົ້າຮ່ວມກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຜູ້ແທນປະຊາຊົນທົ່ວອິນດູຈີນ ເພື່ອທວງໃຫ້ລັດຖະບານ ຂອງແນວໂຮມຝຣັ່ງຕ້ອງປະຕິບັດສິດປະຊາທິປະໄຕ ແລະ ແກ້ໄຂຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງປະຊາຊົນ ຕາມທີ່ໄດ້ສັນຍາໄວ້. ປີ ຄ.ສ 1938 ພັກຝ່າຍຂວາໄດ້ຂຶ້ນເປັນລັດຖະບານຝຣັ່ງ ແລະ ປະຕິບັດນະໂຍບາຍຂູດ ຮີດ ແລະ ປາບປາມປະຊາຊົນຝຣັ່ງ ກໍຄືຢູ່ເມືອງຂຶ້ນຮ້າຍແຮງກວ່າເກົ່າ. ດັ່ງນັ້ນ, ໜ່ວຍພັກຕ່າງໆຢູ່ ໃນອິນດູຈີນຈຶ່ງຖືກປາບປາມ ແລະ ໄດ້ຮັບຄວາມເສຍຫາຍ ແຕ່ຂະບວນການໄດ້ເຕີບໃຫຍ່ ແລະ ສືບຕໍ່ການຕໍ່ສູ້ຢ່າງເດັດດ່ຽວໜຽວແໜ້ນໃນລະດັບທີ່ນັບມື້ສູງຂຶ້ນ. ໃນເວລານີ້ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນຫວຽດນາມ ໄດ້ສົ່ງຜົນສະທ້ອນຢ່າງເລິກເຊິ່ງ ຕໍ່ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນລາວເຮົາ ສະມາຊິກພັກຈຶ່ງໄດ້ປຸກລະດົມ ແລະ ຊຸກຍູ້ໃຫ້ມວນ ຊົນເຂົ້າຮ່ວມການໂຮມຊຸມນຸມມິດຕິງ, ການນັດຢຸດງານ, ການປະທ້ວງ ແລະ ທວງເອົາສິດອື່ນໆ ໂດຍສະເພາະແມ່ນກໍາມະກອນສ້າງທາງເລກທີ 13 ໄດ້ລຸກຂຶ້ນຕໍ່ສູ້ຢ່າງແຂງແຮງໃນຕະຫຼອດ 2 ປີ (1938-39). ນອກຈາກນັ້ນ, ອົງການຊາວໜຸ່ມປະຊາທິປະໄຕໄດ້ເກີດຂຶ້ນ, ໜັງສືພິມຂອງພັກກອມ ມູນິດອິນດູຈີນໄດ້ນໍາມາແຈກຍາຍຢ່າງເປີດເຜີຍ ແລະ ກວ້າງຂວາງ, ຈົດໝາຍຂອງສູນກາງພັກທີ່ ຝາກເຖິງທຸກໜ່ວຍພັກໄດ້ໄຈ້ແຍກສະພາບໃນອິນດູຈີນ ແລະ ການເຄື່ອນໄຫວຂອງໜ່ວຍພັກ ຕ່າງໆຢ່າງຊັດເຈນ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 1366HisTG M6 CACIM.pdf 136 7/31/2015 9:45:08 AM7/31/2015 9:45:08 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 137. 132 ນັບແຕ່ມີພັກນໍາພາຕໍ່ສູ້ເປັນຕົ້ນມາ ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນສາມຊາດອິນດູຈີນມີ ບາດກ້າວຂະຫຍາຍຕົວຍິ່ງໃຫຍ່, ພາລະກິດປະຕິວັດໜັກແໜ້ນແລະ ຕິດພັນກັບຂະບວນການປະ ຕິວັດໂລກ. ສໍາລັບລາວເຮົາໄດ້ເຮັດໃຫ້ຄັນທຸງຊາດປະຊາທິປະໄຕ ແລະ ການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນ ລາວກ້າວສູ່ໄລຍະໃໝ່ ແລະ ດ້ວຍຄຸນນະພາບໃໝ່. ບັນດານັກກອມມູນິດໄດ້ປຸກລະດົມຂົນຂວາຍ ມະຫາຊົນໂດຍທາງລັບດ້ວຍຄວາມໝັ້ນໜຽວ ແລະ ເສຍສະຫຼະເພື່ອພາລະກິດປະຕິວັດຢ່າງສູງສົ່ງ ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 2: ŽÆ”¼ž”Ÿ‰ÉÔÒ‰Á•Žž˜Ÿ•ŠŒ–ž¡¼‘¾ŸÒ¢’É–Ã ‹.Ž 1930-1941 ຄູອາດດໍາເນີນການສອນດ້ວຍການໃຫ້ນັກຮຽຄົ້ນຄວ້າເປັນກຸ່ມ ຫຼື ເປັນລາຍບຸຄົນກໍໄດ້ ແລ້ວແຕ່ຄວາມເໝາະສົມ. ເພື່ອໃຫ້ນັກຮຽນບັນລຸຕາມຈຸດປະສົງ ຄູຄວນບອກຈຸດ ຫຼື ຕັ້ງຄໍາຖາມ ໃຫ້ນັກຮຽນຄົ້ນຄວ້າເຊັ່ນ: ‹ÀŸ“Ÿš: 1. ສະພາບດ້ານການເມືອງຂອງປະເທດລາວແຕ່ປີ ຄ.ສ 1930-1941 ເປັນແນວໃດ? 2. ສະພາບດ້ານເສດຖະກິດຂອງປະເທດລາວແຕ່ປີ ຄ.ສ 1930-1941 ເປັນແນວໃດ? 3. ສະພາບດ້ານວັດທະນະທໍາ-ສັງຄົມຂອງປະເທດລາວແຕ່ປີ ຄ.ສ 1930-1941 ເປັນແນວ ໃດ? 4. ສະພາບດ້ານແຮງງານ ແລະ ສະຫວັດດີການສັງຄົມຂອງປະເທດລາວແຕ່ປີ ຄ.ສ 1930- 1941 ເປັນແນວໃດ? 5. ສະພາບດ້ານການສຶກສາຂອງປະເທດລາວແຕ່ປີ ຄ.ສ 1930-1941 ເປັນແນວໃດ? ຄູໃຫ້ນັກຮຽນຄົ້ນຄວ້າ ພ້ອມທັງຕອບ ຫຼື ສະຫຼຸບເນື້ອໃນໂດຍການແຕ້ມເປັນແຜນວາດ ແລະ ອື່ນໆ. ຫຼັງຈາກນັ້ນ, ຄູຮ່ວມກັບນັກຮຽນສະຫຼຸບບັນດາແຜນວາດເພື່ອໃຫ້ໄດ້ຄໍາຕອບທີ່ຖືກ ຕ້ອງ ແລະ ເປັນເອກະພາບ ຫຼື ດັ່ງຕົງຢ່າງຄໍາຕອບລຸ່ມນີ້: ‹ÀŸ’•: 1. Žž˜Ÿ•‰Ÿ”¼ŸŒ‘ÊŸ”‰Ÿ”¡šÅŒ 6HisTG M6 CACIM.pdf 1376HisTG M6 CACIM.pdf 137 7/31/2015 9:45:08 AM7/31/2015 9:45:08 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 138. 133 - ປີ ຄ.ສ1899 ຈັກກະພັດຝຣັ່ງໄດ້ມີການຈັດສັນກົງຈັກການປົກຄອງຄືນໃໝ່ (ຈັດເອົາລາວ ເປັນຫົວເມືອງຂຶ້ນປະກອບດ້ວຍ 10 ແຂວງ, ຫຼວງພະບາງ ມີຖານະເປັນແຂວງ ທັງເປັນ ອານາຈັກນ້ອຍ ເຊິ່ງປົກຄອງໂດຍເຈົ້າຊີວິດຫຼວງພະບາງ. - ໃຊ້ນະໂຍບາຍແບ່ງແຍກເພື່ອປົກຄອງໃນຂັ້ນພື້ນຖານຈົນມາເຖິງປີ ຄ.ສ 1941. - ປະຊາຊົນຖືກກົດຂີ່ຂູດຮີດຢ່າງໜັກໜ່ວງ. - ກີດຂວາງການລຸກຂຶ້ນຕໍ່ຕ້ານຂອງປະຊາຊົນພວກເຂົາໄດ້ເພີ່ມທະວີການປາບປາມ, ຈັບ ກຸມ, ເຂັນຂ້າຜູ້ທີ່ຮັກຊາດ, ຕັດສິດເສລີພາບ, ສ້າງຄວາມແບ່ງແຍກ. 2. ‘ÊŸ”¡Ž‘“ž‰Â‘ ພວກລ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງໄດ້ເຂົ້າມາປັ່ນປ່ວນ ແລະ ທັບມ້າງການຜະລິດຂອງປະຊາຊົນ ລາວ ເຮັດໃຫ້ເສດຖະກິດທີ່ອ່ອນເພຍຢູ່ແລ້ວຕ້ອງຊຸດໂຊມລົງກວ່າເກົ່າ, ການກະສິກໍາຂອງລາວ ຍັງປະສົບບັນຫານໍ້າຖ້ວມ ແລະ ໄພແລ້ງຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງກັນຫຼາຍປີ, ຜົນຜະລິດເຂົ້າ ແລະ ສະບຽງ ອາຫານຫຼຸດລົງ, ຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງປະຊາຊົນຕ້ອງພົບກັບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກຢ່າງສາຫັດ. ພວກຝຣັ່ງໄດ້ເພີ່ມຄ່າພາສີຕ່າງໆຂຶ້ນເຮັດໃຫ້ຜູ້ທີ່ພໍກຸ້ມກິນກໍຕ້ອງໄດ້ຂາຍເຂົ້າໃນລາຄາ ຖືກເພື່ອໄດ້ເງິນໄປເສຍຄ່າຫົວຄົນ ແລະ ພາສີອື່ນໆ. ນອກຈາກນັ້ນ, ພວກເຂົາຍັງໄດ້ອອກລະບຽບ ການຄຸ້ມຄອງການເງິນໂດຍການໜີບຮັດການຄ້າຂອງປະຊາຊົນ, ພິມເງິນໃໝ່ ແລະ ລະບຽບອື່ນໆ ເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນຈໍາຕ້ອງກາຍເປັນທາດ, ກູລີ ແລະ ຄົນໃຊ້. ພວກຝຣັ່ງໄດ້ອອກຄໍາສັ່ງຫ້າມບໍ່ໃຫ້ແລກປ່ຽນ ແລະ ຍົກຍ້າຍເງິນກີບອິນດູຈີນ (ເງິນຫົວ ໜາມ) ຄື: ບໍ່ໃຫ້ເງິນກີບທີ່ເປັນໂລຫະອອກນອກປະເທດລາວ ແລະ ບໍ່ໃຫ້ເອົາເງິນຕ່າງດ້າວ (ເງິນ ສະຫຍາມ) ເຂົ້າລາວ ແລະ ອື່ນໆ. ເດືອນ ພຶດສະພາ ປີ ຄ.ສ 1930 ຝຣັ່ງໄດ້ຂຶ້ນລາຄາເງິນກີບອິນດູຈີນ ດ້ວຍການຍ້າຍເງິນ ກີບດັ່ງກ່າວອອກຈາກທະນາຄານທີ່ເອົາເງິນສົດຄໍ້າປະກັນເງິນກີບ ໄປໃສ່ທະນາຄານທີ່ເອົາຄໍາສົດ ເປັນສິ່ງຄໍ້າປະກັນແທນ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ອັດຕາແລກປ່ຽນກັບເງິນອື່ນໆສູງຂຶ້ນກວ່າເກົ່າ. ດັ່ງນັ້ນ, ປະ 6HisTG M6 CACIM.pdf 1386HisTG M6 CACIM.pdf 138 7/31/2015 9:45:08 AM7/31/2015 9:45:08 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 139. 134 ເທດນາຍທຶນທີ່ບໍ່ຢູ່ໃນລະບົບທະນາຄານດຽວກັນກໍບໍ່ສາມາດດໍາເນີນການຄ້າພາຍນອກ ແລະ ວິ ສະຫະກິດອື່ນໆນໍາພວກຝຣັ່ງໄດ້ອັນເປັນການປັດເຂ່ຍປະເທດນາຍທຶນອື່ນອອກຈາກອິນດູຈີນ. ວັນທີ 12 ສິງຫາ ປີ ຄ.ສ 1930 ຝຣັ່ງໄດ້ພິມເງິນກີບຫົວໜາມຊະນິດໃໝ່ອອກ ເຊິ່ງມີເງິນ ສົດພຽງແຕ່ 20 ກະລາມ (ເງິນກີບເກົ່າມີ 90 ກະລາມ) ແລ້ວກໍປະກາດໃຫ້ປະຊາຊົນເອົາເງິນເກົ່າ ມາແລກປ່ຽນເອົາເງິນໃໝ່ໃນອັດຕາ 1 ຕໍ່ 1. ການກະທໍາດັ່ງກ່າວໄດ້ສົ່ງຜົນກະທົບຢ່າງໜັກທີ່ສຸດຕໍ່ ກັບຄວາມເປັນຢູ່ຂອງປະຊາຊົນລາວ. 3. ‰Ÿ”ŽÄ‰ŽŸ ພວກລ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງບໍ່ລົງທຶນໃສ່ການສຶກສາ ເພື່ອເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນລາວອ່ານບໍ່ອອກ- ຂຽນບໍ່ເປັນ. ໃນປີ ຄ.ສ 1902 ຝຣັ່ງໄດ້ລົງທຶນໃສ່ການສຶກສາເລັກນ້ອຍ ໂດຍຫັກເອົາຈາກ ງົບປະມານບ້ວງອື່ນໆຈໍານວນ 6.000 ກີບນໍາມາໃຊ້ເຂົ້າວຽກງານການສຶກສາ ໂດຍແນໃສ່ການສ້າງ ຜູ້ແປພາສາ. ໃນເວລານັ້ນທົ່ວປະເທດລາວມີໂຮງຮຽນພຽງແຕ່ 2 ຫຼັງຄື: ວຽງຈັນ ແລະ ຫຼວງພະ ບາງ. ໃນປີ ຄ.ສ 1907 ຈຶ່ງມີການກໍ່ ສ້າງຄູວິຊາສະເພາະແບບເລັ່ງລັດຈໍານວນໜຶ່ງ. ປີ ຄ.ສ 1930 ມີໂຮງຮຽນ 66 ແຫ່ງ ເຊິ່ງສ່ວນຫຼາຍເປັນໂຮງຮຽນມູນລະປະຖົມມີແຕ່ 3 ຫ້ອງ (ຂັ້ນຮຽນ) ຕັ້ງແຕ່ຫ້ອງ ປ.1-3 (ຫ້ອງທີ 6-4) ສ່ວນນັກຮຽນທີ່ເປັນຄົນລາວແມ່ນມີໜ້ອຍ ແລະ ໂອກາດທີ່ຈະຮຽນຈົບຊັ້ນປະຖົມສົມບູນແມ່ນຫາຍາກທີ່ສຸດເຊັ່ນ: ປີ ຄ.ສ 1930 ຫ້ອງ ປ.6 (ຫ້ອງທີ 1) ມີນັກຮຽນ 171 ຄົນ (ຄົນລາວ 90 ຄົນ) ສອບເສັງໄດ້ໃບປະກາດສະນິຍະບັດຈົບຊັ້ນປະຖົມ ສົມບູນພຽງແຕ່ 36 ຄົນໃນນັ້ນມີຄົນລາວ 15 ຄົນແຕ່ພວກເຂົາກໍບໍ່ໄດ້ຮຽນຕໍ່ໃນຊັ້ນມັດທະຍົມ. 4. ¢ÓŒŒŸ” ¢¾ž ŽžœÒÁ‘‘ÉŸ”ŽÁŒ‹Æš ຊາວກໍາມະກອນກໍເປັນຊັ້ນຄົນໜຶ່ງທີ່ຖືກກົດຂີ່ຂູດຮີດຢ່າງໜັກໜ່ວງ ຈາກແອກປົກຄອງ ຂອງຝຣັ່ງ ໂດຍສະເພາະແມ່ນກໍາມະກອນຢູ່ບໍ່ແໜ່ງ ແລະ ບໍ່ກົ່ວໂພນຕີ້ວທີ່ຖືກໄລ່ອອກຈາກການ ເຮັດວຽກຈໍານວນຫຼາຍ ແຕ່ຜູ້ທີ່ຍັງຢູ່ຕ້ອງເຮັດວຽກໃຫ້ໄດ້ເທົ່າເກົ່າ. ສ່ວນຊາວປັນຍາຊົນ, ຄູ, ແພດ ແລະ ຂ້າລາຊະການໃນທົ່ວອິນດູຈີນທີ່ເຮັດວຽກໃຫ້ຝຣັ່ງກໍຖືກໄລ່ອອກຈາກການໃນອັດຕາສ່ວນ 6HisTG M6 CACIM.pdf 1396HisTG M6 CACIM.pdf 139 7/31/2015 9:45:08 AM7/31/2015 9:45:08 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 140. 135 1/7 ໂດຍບໍ່ມີເຫດຜົນ, ຈໍານວນທີ່ເຫຼືອຖືກຕັດເງິນເດືອນລົງ,ສະເໜີໃຫ້ກິນບໍານານກ່ອນອາຍຸກະ ສຽນ ແລະ ເງິນບໍານານ-ບໍາເນັດຖືກຕັດລົງ 25%. 5. ÒÁ‘¼ž”ž¼ÀŸ-ŽÁŒ‹Æš ພາຍຫຼັງຈັກກະພັດຝຣັ່ງ ເຂົ້າມາຍຶດຄອງປະເທດລາວ ພວກເຂົາຂຸ້ນຂ້ຽວວາງນະໂຍບາຍ ສະເພາະແຕ່ທາງດ້ານວັດທະນະທໍາ ແລະ ສັງຄົມເທົ່ານັ້ນ ເພື່ອແນໃສ່ສ້າງວັດທະນະທໍາ-ສັງຄົມ ແບບຂ້ອຍຂ້າ ດ້ວຍການເອົາວັດທະນະທໍາຕາເວັນຕົກເຂົ້າມາເຜີຍແຜ່ ແລະ ໂຄສະນາວ່າ ຝຣັ່ງ ເປັນປະເທດທີ່ຈະເລີນສີວິໄລ ແລະ ຮັ່ງມີ, ເອົາໃຈໃສ່ຍຸຍົງສົ່ງເສີມ ແລະ ເບື່ອເມົາຄົນລາວໃຫ້ ມົວເມົານໍາວັດທະນະທໍາຝຣັ່ງໂດຍຫວັງເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນລາວຈົມຢູ່ໃນຄວາມໂງ່ຈ້າຫຼ້າຫຼັງໃນທຸກ ດ້ານແລ້ວລືມຊາດ, ລືມວັດທະນະທໍາ ແລະ ຮີດຄອງປະເພນີອັນດີງາມຂອງຊາດລາວ ສົ່ງເສີມ ໃຫ້ມີໂຮງໂສເພນີ, ດື່ມເຫຼົ້າເມົາຢາ, ສູບຝິ່ນ, ຫຼິ້ນການພະນັນ ແລະ ອື່ນໆ.ໂດຍສະເພາະແມ່ນໃຫ້ ນັບຖືຄົນຝຣັ່ງ, ຫຼົງລືມຊາດຕົນເອງ ແລະ ຍອມເປັນຂ້ອຍຂ້າຮັບໃຊ້ແກ່ພວກເຂົາ. ນອກຈາກນັ້ນ, ພວກເຂົານໍາເອົາສາສະໜາພຸດມາເປັນເຄື່ອງມືຮັບໃຊ້ການປົກຄອງຂອງ ພວກເຂົາ ໂດຍໄດ້ແຕ່ງຕັ້ງຄະນະໜຶ່ງປະກອບດ້ວຍພະສົງ ແລະ ຄະລືຫັດເພື່ອຄົ້ນຄວ້າສະພາບ ສາສະໜາພຸດ, ວັດ ແລະ ການເຄື່ອນໄຫວຂອງພະສົງ. ພວກເຂົານໍາໃຊ້ຈຸດອ່ອນຂອງສາສະໜາ ເພື່ອປົກຄອງດ້ວຍການດັດແປງລະບຽບພະສົງ, ສົ່ງເສີມໃຫ້ປະຊາຊົນເຊື່ອຖືງົມງວາຍ, ຂາດນໍ້າ ໃຈຮັກຊາດ, ນໍ້າໃຈຕໍ່ສູ້, ສະຕິຊາດ, ຂາດຄວາມສາມັກຄີ ແລະ ອື່ນໆ. ໃນຂະນະດຽວກັນພວກ ເຂົາສວຍໃຊ້ຄໍາສອນເລື່ອງບາບ-ບຸນໄປໃນທາງຜິດຄື: ຄົນຈະດີ ຫຼື ຊົ່ວແລ້ວແຕ່ໂຊກຊະຕາ, ເປັນ ມາເອງ, ຄວາມທຸກຍາກແມ່ນຍ້ອນບຸນກໍາ, ສອນຄົນໃຫ້ເຊື່ອຖືຜີສາງເທວະດາ, ຟ້າແຖນ ແລະ ອື່ນໆ. ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 2: ¡ÓÁ‘ÒÔ‰¡–Á”‰ÇÉš‰ÉÔÒ‰Á•‰Ÿ”ŽÊŸŒ’Áʌƌ‹ž”ž˜Á‰¢‹ÒÊ”¾ŸÒ ຄູໃຫ້ນັກຮຽນຈັດກຸ່ມຕາມຄວາມເໝາະສົມ ເພື່ອຄົ້ນຄວ້າກ່ຽວກັບການສ້າງຕັ້ງອົງຄະນະ ພັກແຄວ້ນລາວ ດ້ວຍຄໍາຖາມດັ່ງນີ້: 1. ເຫດຜົນຂອງການສ້າງຕັ້ງອົງຄະນະພັກແຄວ້ນລາວມີຄືແນວໃດ? 2. ອົງຄະນະພັກແຄວ້ນລາວໄດ້ຮັບການສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນຄືແນວໃດ? 6HisTG M6 CACIM.pdf 1406HisTG M6 CACIM.pdf 140 7/31/2015 9:45:08 AM7/31/2015 9:45:08 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 141. 136 ຄູໃຫ້ນັກຮຽນຄົ້ນຄວ້າ. ຫຼັງຈາກນັ້ນ, ໃຫ້ຕາງໜ້າກຸ່ມຂຶ້ນລາຍງານ,ກຸ່ມອື່ນປະກອບຄໍາ ເຫັນເພີ່ມເຕີມ. ຄູຮ່ວມກັບນັກຮຽນສະຫຼຸບເພື່ອໃຫ້ໄດ້ຄໍາຕອບທີ່ເອກະພາບ ຫຼື ດັ່ງຕົວຢ່າງດັ່ງລຸ່ມນີ້: 1. ເຫດຜົນທີ່ພາໃຫ້ມີການສ້າງອົງຄະນະພັກແຄວ້ນລາວປະກອບມີຫຼາຍເຫດຜົນດັ່ງນີ້: - ຂອບເຂດ ຫຼື ອານາບໍລິເວນຂອງພື້ນທີ່ການຕໍ່ສູ້ກວ້າງໄກສຸດທີ່ ເຊິ່ງເປັນອຸປະສັກຢ່າງຍິ່ງ ຕໍ່ການເຄື່ອນໄຫວວຽກງານ ຫຼື ການບໍລິຫານງານຂອງພັກ. - ສະພາບຂອງໂລກກໍຄືຂົງເຂດໄລຍະນັ້ນ ຍັງບໍ່ອະນຸຍາດໃຫ້ການຈັດຕັ້ງຂອງພັກມີການ ເຄື່ອນໄຫວຢ່າງເປີດເຜີຍ - ການຈັດຕັ້ງໜ່ວຍພັກທີ່ໃຫຍ່ ແລະ ກວ້າງຂວາງ ໂອກາດທີ່ຈະເສຍຄວາມລັບໃຫ້ແກ່ສັດຕູ ແມ່ນມີສູງ. - ການເຄື່ອນໄຫວພາຍໃນພັກທີ່ມີບໍລິມາດແຄບເຂົ້າຈະເຮັດໃຫ້ການບໍລິຫານງານ, ການ ກວດ ກາ ແລະ ການຕິດຕາມໄດ້ງ່າຍ, ສະດວກ ແລະ ປອດໄພ. - ການຕໍ່ສູ້ຕ້ານລັດທິລ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງໃນໄລຍະໃໝ່ຂອງປະຊາຊົນສາມຊາດອິນດູຈີນ ໄດ້ ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີການຈັດຕັ້ງພັກຂຶ້ນໃນແຕ່ລະຊາດ. 2. ການສ້າງຕັ້ງອົງຄະນະພັກແຄວ້ນລາວ ການເຕີບໃຫຍ່ຂະຫຍາຍຕົວຂອງການຈັດຕັ້ງ ແລະ ສະມາຊິກພັກທີ່ໄດ້ເຝິກຝົນຫຼໍ່ຫຼອມ ໃນຂະບວນການຕໍ່ສູ້ປະຕິວັດໃນແຄວ້ນລາວ. ກາງປີ ຄ.ສ 1934 ທົ່ວແຄວ້ນລາວມີສະມາຊິກພັກ ກອມມູນິດ 32 ສະຫາຍ, 6 ໜ່ວຍພັກ, ສະມາຊິກຊາວໜຸ່ມກອມມູນິດ 25 ຄົນ. ເພື່ອປະຕິບັດຕາມຄໍາສັ່ງຂອງຄະນະນໍາພັກກອມມູນິດອິນດູຈີນຢູ່ນອກປະເທດ ກອງປະ ຊຸມໃຫຍ່ຜູ້ແທນໜ່ວຍພັກພື້ນຖານທີ່ມາຈາກວຽງຈັນ, ໂພນຕີ້ວ, ທ່າແຂກ, ສະຫວັນນະເຂດ, ປາກ ເຊ ແລະ ອື່ນໆໄດ້ໄຂຂຶ້ນໃນວັນທີ 6-7 ກັນຍາ ປີ ຄ.ສ 1934 ຢູ່ທີ່ດອນຊິງຊູ້ ເມືອງວຽງຈັນຢ່າງປິດ ລັບ ພາຍໃຕ້ການເປັນປະທານຂອງສະຫາຍ ເລ່ມັ່ນຈິ່ນ (ຜູ້ຕາງໜ້າຄະນະນໍາພັກກອມມູນິດອິນດູ ຈີນ) ເຊິ່ງມີຜູ້ແທນຈາກບັນດາໜ່ວຍພັກຈໍານວນ 15 ສະຫາຍເຂົ້າຮ່ວມ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 1416HisTG M6 CACIM.pdf 141 7/31/2015 9:45:08 AM7/31/2015 9:45:08 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 142. 137 ກອງປະຊຸມໃຫຍ່ໄດ້ສັງເກດຕີລາຄາສະພາບການ, ຖອດຖອນບົດຮຽນການນໍາພາໃນໄລ ຍະຜ່ານມາ, ສ້າງຕັ້ງຄະນະບໍລິຫານງານພັກກອມມູນິດອິນດູຈີນປະຈໍາແຄວ້ນລາວຊຸດທໍາອິດ ເອີ້ນຫຍໍ້ວ່າ‘‘ຄະນະພັກແຄວ້ນລາວ’’ ແລະ ປ່ອນບັດຄັດເລືອກເອົາຄະນະບໍລິຫານງານ ເຊິ່ງປະ ກອບດ້ວຍ 7 ສະຫາຍ. ກອງປະຊຸມໃຫຍ່ໄດ້ອະພິປາຍໂຄງການເຄື່ອນໄຫວຂອງພັກ ແລະ ໄດ້ມີມະຕິຕົກລົງກ່ຽວ ກັບບັນຫາຮີບດ່ວນສະເພາະໜ້າຈໍານວນໜຶ່ງເຊັ່ນ: - ປັບປຸງ, ຂະຫຍາຍການຈັດຕັ້ງພັກ ແລະ ບັນດາອົງການຈັດຕັ້ງມະຫາຊົນ - ຊຸກຍູ້ວຽກງານປຸກລະດົມຂົນຂວາຍມະຫາຊົນຢູ່ໃນຊົນນະບົດ ໃນບໍລິເວນຊົນເຜົ່າຕ່າງໆ - ຊຸກຍູ້ບັນດາຮູບການຕໍ່ສູ້ ທີ່ມີລັກສະນະມະຫາຊົນຢ່າງກວ້າງຂວາງ ນອກຈາກນັ້ນ, ກອງປະຊຸມຍັງໄດ້ຄັດເລືອກເອົາຜູ້ແທນສົມບູນ ແລະ ສໍາຮອງເພື່ອເຂົ້າ ຮ່ວມກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຄັ້ງທີ I ຂອງພັກກອມມູນິດອິນດູຈີນ, ຕົກລົງສ້າງຕັ້ງຄະນະຊາວໜຸ່ມລາວ ແລະ ໄດ້ບົ່ງຕົວຄະນະບໍລິຫານງານຊົ່ວຄາວ ເພື່ອເພີ່ມທະວີວຽກງານປຸກລະດົມຂົນຂວາຍຊາວ ໜຸ່ມ ແລະ ເສີມຂະຫຍາຍບົດບາດຕະລຸມບອນຂອງຊາວໜຸ່ມ. 5. ‰Ÿ”ÒÁ‘ ¢¾ž –ž¡šÃ”—Æ” ຄູສາມາດນໍາໃຊ້ການວັດ ແລະ ປະເມີນຜົນດ້ວຍຫຼາຍວິທີ ໂດຍສະເພາະແມ່ນສາມາດພິ ຈາລະນາຈາກ: - ການຕັ້ງໃຈຟັງຄູອະທິບາຍ - ການຕອບຄໍາຖາມ - ການມີສ່ວນຮ່ວມໃນກິດຈະກໍາກຸ່ມ ແລະ ຜົນງານຕົວຈິງ - ການອອກຂໍ້ສອບແບບຕ່າງໆ 5.1 ‰Ÿ”ŽÊŸŒ¢••¼Æ‘Ž•¢••Á‘’ž¥” ໃນການສ້າງແບບທົດສອບແບບອັດຕະໄນ ຄູສາມາດນໍາເອົາຄໍາຖາມຢູ່ໃນການສົນທະ ນາຂ້າງເທິງມາທົດສອບກໍໄດ້ ຫຼື ສ້າງຂຶ້ນເອງກໍໄດ້. 6HisTG M6 CACIM.pdf 1426HisTG M6 CACIM.pdf 142 7/31/2015 9:45:08 AM7/31/2015 9:45:08 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 143. 138 5.2 ‰Ÿ”ŽÊŸŒ¢••¼Æ‘Ž•¢••–ž¾ž¥” ການສ້າງແບບທົດສອບແບບປະລະໄນແມ່ນມີຄວາມສໍາຄັນຫຼາຍ ຖ້າຫາກຄໍາຖາມບໍ່ຊັດ ເຈນຫຼື ບໍ່ຄວບຄຸມປະເດັນ ຈະເຮັດໃຫ້ນັກຮຽນມີຄວາມສົງໄສ ແລະ ບໍ່ໝັ້ນໃຈໃນການຕອບ. ການກໍານົດຕົວເລືອກ ທີ່ຈະໃຫ້ເລືອກນັ້ນສາມາດກໍານົດໄດ້ທັງສິ່ງທີ່ຖືກຕ້ອງ ຫຼື ສິ່ງທີ່ຜິດ ແຕ່ມີ ພຽງ 1 ຕົວເລືອກ. ຈົ່ງໝາຍ “9” ໃສ່ຕໍ່ໜ້າຄໍາຕອບ (ກ, ຂ, ຄ...) ທີ່ເຫັນວ່າຖືກຕ້ອງທີ່ສຸດພຽງຂໍ້ດຽວ. 1. ພັກກອມມູນິດອິນດູຈີນໄດ້ຮັບການສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນໃນວັນທີເດືອນປີໃດ? ກ. ວັນທີ 12 ມິຖຸນາ ປີ ຄ.ສ 1929 9 ຂ. ວັນທີ 3 ກຸມພາ ປີ ຄ.ສ 1930 ຄ. ວັນທີ 13 ກຸມພາ ປີ ຄ.ສ 1931 ຈົ່ງໝາຍ “9” ໃສ່ຕໍ່ໜ້າຄໍາຕອບ (ກ, ຂ, ຄ...) ທີ່ເຫັນວ່າຜິດທີ່ສຸດພຽງຂໍ້ດຽວ. 1. ເປັນຫຍັງຈຶ່ງມີການສ້າງຕັ້ງພັກກອມມູນິດອິນດູຈີນຂຶ້ນ? ກ. ການຕໍ່ສູ້ໃນໄລຍະໃໝ່ມັນຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີຜູ້ຈັດຕັ້ງນໍາພາທີ່ດີ ແລະ ເຂັ້ມແຂງ ຂ. ຜົນສະທ້ອນຂອງການປະຕິວັດສັງຄົມນິຍົມເດືອນຕຸລາຣັດເຊຍ ປີ ຄ.ສ 1917 9 ຄ. ຈັກກະພັດຝຣັ່ງມີຄວາມຢ້ານກົວຕໍ່ລັດທິກອມມູນິດ ງ. ປະທານໂຮ່ຈີມິນ ໄດ້ຄົ້ນພົບສັດຈະທໍາອັນຍິ່ງໃຫຍ່ໃນລັດທິມາກ-ເລນິນ 6HisTG M6 CACIM.pdf 1436HisTG M6 CACIM.pdf 143 7/31/2015 9:45:08 AM7/31/2015 9:45:08 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 144. 139 •Æ‘¼Ã 20: ‰Ÿ”–ž‰Ÿ‘¡‰ž¾Ÿ‘‹ÁÊŒ¼Ã1 ເວລາ: 3 ຊົ່ວໂມງ 1. Ç‘–žŽÆŒ ເພື່ອໃຫ້ນັກຮຽນສາມາດ: - ອະທິບາຍການຮຸກຮານລາວຂອງຟາຊິດຍີ່ປຸ່ນ. - ອະທິບາຍການປະກາດເອກະລາດຂອງປະຊາຊົນລາວຄັ້ງທີ I. 2. ¡”Åʤ”’ÆÊ”’À 1. ž¼Â•Ÿ¥‘ʉŸ”Óljӟ”¾ŸÒŠŒ™ŸÂ‘ÃÉ–ÇÉ” 1.1 ການຮຸກຮານ ແລະ ຍຶດຄອງປະເທດລາວຂອງຟາຊິດຍີ່ປຸ່ນ 1.2 ປະເທດລາວພາຍໃຕ້ສອງແອກປົກຄອງ (ຝຣັ່ງ-ຟາຊິດຍີ່ປຸ່ນ) 1.3 ການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນລາວຕ້ານຝຣັ່ງ ແລະ ຟາຊິດຍີ່ປຸ່ນ 2. ‰Ÿ”–ž‰Ÿ‘¡‰ž¾Ÿ‘ŠŒ–žŸÆ”¾ŸÒ‹ÁÊŒ¼Ã I 2.1 ການຍຶດອໍານາດທົ່ວປະເທດ 2.2 ການປະກາດເອກະລາດ 2.3 ສາເຫດ ແລະ ຄວາມໝາຍປະຫວັດສາດ 3. ŽÅɉŸ”Ž” - ປຶ້ມແບບຮຽນ ແລະ ປຶ້ມຄູ່ມືຄູວິຊາປະຫວັດສາດຊັ້ນ ມັດທະຍົມສຶກສາ ປີທີ.6 - ເອກະສານຕ່າງໆກ່ຽວກັບການປະກາດເອກະລາດຂອງປະຊາຊົນລາວວັນທີ 12 ຕຸລາ ປີ ຄ.ສ 1945 4. ‰Â‘ž‰ÀŸ ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 1: ŽÆ”¼ž”Ÿ‰ÇÉš‰ÉÔÒ‰Á•‰Ÿ”Óljӟ”¾ŸÒŠŒ™ŸÂ‘ÃÉ–ÇÉ” 6HisTG M6 CACIM.pdf 1446HisTG M6 CACIM.pdf 144 7/31/2015 9:45:08 AM7/31/2015 9:45:08 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 145. 140 ຄູຈັດແບ່ງນັກຮຽນອອກເປັນກຸ່ມ ຫຼື ຈຸຕາມຄວາມເໝາະສົມ ແລະ ແນະນໍານັກຮຽນຄົ້ນ ຄວ້າບົດຮຽນກ່ຽວກັບຟາຊິດຍີ່ປຸ່ນຮຸກຮານລາວ ໂດຍຄູຕັ້ງຄໍາຖາມໃຫ້ນັກຮຽນທົ່ວຫ້ອງໄດ້ຄົ້ນຄິດ ດັ່ງນີ້: 1. ຟາຊິດຍີ່ປຸ່ນດໍາເນີນການຮຸກຮານ ແລະ ຍຶດຄອງປະເທດລາວແນວໃດ? 2. ປະເທດລາວພາຍໃຕ້ສອງແອກປົກຄອງເປັນແນວໃດ? 3. ການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນລາວຕ້ານຝຣັ່ງ ແລະ ຟາຊິດຍີ່ປຸ່ນດໍາເນີນໄປແນວໃດ? ຄູໃຫ້ເວລານັກຮຽນໄດ້ຄົ້ນຄວ້າ ເພື່ອສະຫຼຸບ ຫຼື ຕອບຄໍາຖາມຕາມລໍາດັບໃຫ້ໝູ່ຟັງ ແລະ ຫຼັງຈາກນັ້ນຄູຮ່ວມກັບນັກຮຽນສະຫຼຸບຄືນ ເພື່ອໃຫ້ໄດ້ຄໍາຕອບທີ່ເປັນເອກະພາບ ຫຼື ຕາມຕົວຢ່າງ ຄໍາຕອບດັ່ງນີ້: 1. ຟາຊິດຍີ່ປຸ່ນດໍາເນີນການຮຸກຮານ ແລະ ຍຶດຄອງປະເທດລາວ ພາຍຫຼັງການເຊັນສັນຍາຮ່ວມກັນທັງສາມຟາຊິດໃນປີ ຄ.ສ 1937 ຟາຊິດຍີ່ປຸ່ນໄດ້ສືບຕໍ່ ຂະຫຍາຍສົງຄາມລົງມາພາກໃຕ້ຈີນ ຈົນເຖິງຊາຍແດນລາວ-ຫວຽດນາມ. ຈາກນັ້ນ, ກໍສ້າງທິດສະ ດີ ແລະ ໂຄສະນາຫຼອກລວງປະຊາຊົນວ່າ “ອາຊີຕ້ອງຂຶ້ນກັບຄົນອາຊີ”. ວັນທີ 30 ສິງຫາ ປີ ຄ.ສ 1940 ຝຣັ່ງ ແລະ ຍີ່ປຸ່ນ ໄດ້ຕົກລົງຮ່ວມກັນ ໂດຍຟາຊິດຍີ່ປຸ່ນ ຕ້ອງເຄົາລົບ ແລະ ນັບຖືສິດອໍານາດຂອງຝຣັ່ງບົນດິນແດນອິນດູຈີນ ສ່ວນຝຣັ່ງທີ່ປົກຄອງອິນດູ ຈີນຕ້ອງອະນຸຍາດໃຫ້ຍີ່ປຸ່ນ ນໍາເອົາກອງທະຫານເຂົ້າມາກວດກາຕາມຊາຍແດນຈີນ-ອິນດູຈີນ, ນໍາໃຊ້ສະໜາມບິນໃນອິນດູຈີນ, ໃຊ້ທ່າເຮືອຫາຍຟອງ, ນໍາທະຫານ 6.000 ຄົນມາຕັ້ງທັບຢູ່ພາກ ເໜືອແມ່ນໍ້າແດງ ແລະ ມີສິດຍ້າຍທະຫານໄປພາກເໜືອຫວຽດນາມຕາມໃຈຊອບ ແຕ່ບໍ່ໃຫ້ເກີນ ຖ້ຽວລະ 25.000 ຄົນ. ວັນທີ 22 ກັນຍາ ປີ ຄ.ສ 1940 ຍີ່ປຸ່ນໄດ້ເຄື່ອນທັບຂ້າມຊາຍແດນຈີນມາຕີທະຫານຝຣັ່ງ ຢູ່ເມືອງລາງເຊີນ-ບັກເຊີນເຮັດໃຫ້ທະຫານຝຣັ່ງປະລາໄຊ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 1456HisTG M6 CACIM.pdf 145 7/31/2015 9:45:08 AM7/31/2015 9:45:08 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 146. 141 ທ້າຍເດືອນ ກັນຍາ ປີຄ.ສ 1940 ທັງສອງຝ່າຍໄດ້ເຈລະຈາຮ່ວມກັນອີກ ເຊິ່ງໃນຄັ້ງນີ້ ຝຣັ່ງຍອມຈໍານົນຕໍ່ຟາຊິດຍີ່ປຸ່ນຢ່າງບໍ່ມີເງື່ອນໄຂ ເຮັດໃຫ້ຍີ່ປຸ່ນໄດ້ສໍາເລັດແຜນການຍຶດຄອງອິນ ດູຈີນ ກໍຄືປະເທດລາວຢ່າງງ່າຍດາຍໂດຍບໍ່ຕ້ອງສູ້ຮົບ ແລະ ບໍ່ເສຍກໍາລັງ. 2. –ž¡¼‘¾ŸÒ˜Ÿ¤’ÊŽŒ¢‰–Ɖ‹Œ ພາຍໃຕ້ສອງແອກປົກຄອງພວກຝຣັ່ງ ແລະ ຟາຊິດຍີ່ປຸ່ນ ພວກເຂົາໄດ້ອອກແຮງກົດຂີ່ຂູດ ຮີດປະຊາຊົນລາວຢ່າງໜັກໜ່ວງ ໃນຂະນະດຽວກັນພວກເຂົາຕ່າງຝ່າຍກໍມີເລ່ກົນຂອງໃຜມັນໃນ ການສູ້ຢັນກັນເພື່ອຂັບໄລ່ຝ່າຍກົງກັນຂ້າມໃຫ້ພົ້ນອອກຈາກອິນດູຈີນ. ˜Ÿ¤’ʉŸ”–Ɖ‹ŒŠŒÑ½ÁÉŒ: - ດໍາເນີນນະໂຍບາຍການປາບປາມປະຊາຊົນຢ່າງຮ້າຍກາດ. - ດໍາເນີນການກົດຂີ່ຂູດຮີດດ້ານເສດຖະກິດຢ່າງໄຮ້ມະນຸດສະທໍາ. - ບັງຄັບໃຫ້ຄົນລາວເຄົາລົບບູຊາຊື່ສັດຕໍ່ຄົນຝຣັ່ງ ແລະ ອື່ນໆ. - ປະຕິບັດແຜນການທີ່ມີຊື່ວ່າ: “ໂຄງການປະຕິຮູບຢູ່ລາວເພື່ອຟື້ນຟູຊາດ”. - ຍົກເອົາດິນແດນຫຼວງພະບາງ (ໄຊຍະບູລີ) ໃຫ້ໄທ - ໂຮມເອົາແຂວງຫົວພັນ, ວຽງຈັນ ແລະ ຊຽງຂວາງເຂົ້າກັບອານາຈັກຫຼວງພະບາງ. - ອານຸຍາດໃຫ້ຫຼວງພະບາງສ້າງຕັ້ງລັດຖະບານຂອງຕົນ ແຕ່ວ່າກົງຈັກການປົກຄອງ ແລະ ການບໍລິຫານທັງໝົດຢູ່ໃນຖານະເປັນເມືອງອາລັກຂາ ສ່ວນແຂວງອື່ນໆຢູ່ໃນຖານະເປັນ ອານານິຄົມ. - ປຸກລະດົມຂົນຂວາຍໃຫ້ເກີດລັດທິຊື່ສັດບໍລິສຸດ, ປຸກປັ່ນໃຫ້ຄົນລາວຍົກຍ້ອງ, ເຄົາລົບ, ຮູ້ ບຸນຄຸນຝຣັ່ງ ແລະ ອື່ນໆ. - ສ້າງສະຖານີວິທະຍຸຂຶ້ນໃນປີ ຄ.ສ 1941 ແລະ ສ້າງຕັ້ງໜັງສືພິມລາວໃຫຍ່ເພື່ອຕ້ານລັດທິ ໄທໃຫຍ່. - ສະເໜີໃຫ້ລົບລ້າງຕົວອັກສອນລາວ ເພື່ອເອົາໂຕລາແຕງຂຽນແທນ 6HisTG M6 CACIM.pdf 1466HisTG M6 CACIM.pdf 146 7/31/2015 9:45:08 AM7/31/2015 9:45:08 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 147. 142 - ບັງຄັບຄົນລາວໃຫ້ນັບຖືບົດບາດຂອງຍີ່ປຸ່ນ. - ກົດໜ່ວງລາຄາເຂົ້າສານຂອງປະຊາຊົນ ˜Ÿ¤’ʉŸ”–Ɖ‹ŒŠŒ™ŸÂ‘ÃÉ–ÇÉ”: -ຂຸ້ນຂ້ຽວຂຸດຄົ້ນຊັບພະຍາກອນທໍາມະຊາດເພື່ອລ້ຽງພົນທະຫານ ແລະສົ່ງໄປຍີ່ປຸ່ນ. - ດໍາເນີນການກົດຂີ່ຂູດຮີດແບບຮ້າຍກາດ, ສັງຄົມຕົກຢູ່ໃນສະພາບທີ່ຢ້ານກົວ ແລະ ມືດ ມົນທີ່ສຸດ. - ຜູກຂາດອໍານາດທຸກຢ່າງ, ຕັດສິດພື້ນຖານຂອງປະຊາຊົນ, ຈັບກຸມ ແລະ ປາບປາມຢ່າງ ໂຫດຮ້າຍ, ບັງຄັບປະຊາຊົນຕາມຈັບຝຣັ່ງ, ເກນຊາຍໜຸ່ມເປັນທະຫານ, ເກນປະຊາຊົນ ສ້າງທາງ ແລະ ອື່ນໆສາລະພັດຢ່າງຕາມຄວາມຕ້ອງການຂອງພວກມັນ. 3. ‰Ÿ”’ÀÉŽÈÊŠŒ–žŸÆ”¾ŸÒ’ÊŸ”ѽÁÉŒ ¢¾ž ™ŸÂ‘ÃÉ–ÇÉ” ພາຍຫຼັງກັບມາຈາກສະຫະພາບໂຊວຽດ ທ່ານ ຫງຽນອາຍກວັກ ໄດ້ຮຽກໂຮມ ແລະ ເປັນ ປະທານກອງປະຊຸມສູນກາງພັກກອມມູນິດອິນດູຈີນ ໃນເດືອນ ພຶດສະພາ ປີ ຄ.ສ 1941 ເຊິ່ງເນັ້ນ ບັນຫາການຕັ້ງຊື່ແນວໂຮມເພື່ອໃຫ້ສ່ອງແສງເຖິງລັກສະນະຊາດ ແລະ ເປັນທ່າແຮງໃຫ້ແກ່ການ ປຸກລະດົມມະຫາຊົນດ້ານນໍ້າໃຈຮັກຊາດ. ແຄວ້ນລາວ ໄດ້ມີການຕົກລົງສ້າງຕັ້ງ “ແນວໂຮມພັນ ທະມິດລາວເອກະລາດ”. ຈາກນັ້ນ, ສະມາຊິກພັກ ແລະ ພະນັກງານຈຶ່ງຂະຫຍາຍແນວໂຮມດ້ວຍ ການໄດ້ປຸກລະດົມຂົນຂວາຍມະຫາຊົນ, ປຸກລະດົມນໍ້າໃຈຮັກຊາດ, ຄຽດແຄ້ນສັດຕູ ແລະ ເດີນ ຕາມເສັ້ນທາງການຕໍ່ສູ້ເພື່ອເອກະລາດ. ນັບແຕ່ປີ ຄ.ສ 1942 ເປັນຕົ້ນມາ ແນວໂຮມພັນທະມິດລາວເອກະລາດໄດ້ມີບົດບາດໃນ ການດຶງດູດເອົາມະຫາຊົນເຂົ້າຮ່ວມຢ່າງຫຼວງຫຼາຍພາຍໃຕ້ຄໍາຂວັນ “ຕີຕ້ານຝຣັ່ງ ຂັບໄລ່ຍີ່ປຸ່ນ ຍາດເອົາເອກະລາດ”, ອົງການຈັດຕັ້ງມະຫາຊົນຕ່າງໆໄດ້ຮັບການຟື້ນຟູ ແລະ ມີການຂະຫຍາຍ ຕົວຢ່າງກວ້າງຂວາງ. ຕົ້ນປີ ຄ.ສ 1943 ຄະນະປະຈໍາສູນກາງພັກກອມມູນິດອິນດູຈີນໄດ້ກຽມການລຸກຮືຂຶ້ນ ດ້ວຍກໍາລັງອາວຸດຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ຂະບວນການຕໍ່ຕ້ານຝຣັ່ງ ແລະ ຍີ່ປຸ່ນຂະຫຍາຍທົ່ວປວງຊົນ ຈົນ ກ້າວໄປເຖິງການກໍາເນີດອົງການ “ລາວອິດສະຫຼະ” ເຊິ່ງແມ່ນແນວໂຮມທີ່ມີບົດບາດສໍາຄັນໃນພາ ລະກິດຕໍ່ສູ້ຍາດເອົາເອກະລາດແຫ່ງຊາດ ແລະ ອິດສະຫຼະພາບ. ໃນຂະນະດຽວກັນຂະບວນການ 6HisTG M6 CACIM.pdf 1476HisTG M6 CACIM.pdf 147 7/31/2015 9:45:08 AM7/31/2015 9:45:08 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 148. 143 ຂົນຂວາຍປິດລັບກໍ່ສ້າງ ແລະ ປັບປຸງກໍາລັງປະຕິວັດໄດ້ຂະຫຍາຍຕົວຈຶ່ງເກີດມີຂະບວນການຕໍ່ສູ້ ທີ່ເປີດເຜີຍໂດຍສະເພາະແມ່ນຂະບວນຕໍ່ສູ້ຂອງກໍາມະກອນບໍ່ແໜ່ງໂພນຕິ້ວ, ໂຮງງານຄ້າຍກາ ຟາ ແລະ ອື່ນໆ. ໃນຂະນະດຽວກັນອົງການຕ່າງໆໄດ້ເກີດຂຶ້ນເຊັ່ນ: ສະມາຄົມສະຫວັດດີການ, ສະມາຄົມຕ້ານຈັກກະພັດຕໍ່ມາໄດ້ກາຍເປັນສະມາຄົມສໍາພັນທະມິດລາວເອກະລາດ. ນັບແຕ່ປີ ຄ.ສ 1943 ເປັນຕົ້ນມາ ໃຕ້ຄັນທຸງຮັກຊາດ ຕ້ານຈັກກະພັດຝຣັ່ງ ແລະ ລັດທິຟາ ຊິດ ປະຊາຊົນລາວທຸກຊັ້ນຄົນໄດ້ດໍາເນີນການເຄື່ອນໄຫວທຸກຮູບແບບເພື່ອປະທ້ວງ ແລະ ຕ້ານ ການກົດຂີ່ຂູດຮີດ ແລະ ຄວາມບໍ່ຍຸຕິທໍາຂອງຝຣັ່ງ ແລະ ຍີ່ປຸ່ນ. ພວກສັດຕູຈຶ່ງໄດ້ປາບປາມ, ຈັບ ກຸມຄຸມຂັງ ແລະ ຕັດສິນລົງໂທດຕະຫຼອດຊີວິດ ໂດຍສະເພາະແມ່ນສະມາຊິກພັກ ແລະ ຜູ້ເຂົາ ກ່າວຫາວ່າເປັນນັກກອມມູນິດ. ພັກກອມມູນິດອິນດູຈີນໄດ້ຊີ້ນໍາໜ່ວຍພັກຕ່າງໆໃຫ້ກະກຽມການລຸກຮືຂຶ້ນຍຶດອໍານາດໃນ ທົ່ວອິນດູຈີນ ແລະ ຢືນຢັນວ່າ ອີກບໍ່ດົນຟາຊິດຍີ່ປຸ່ນຈະຕ້ອງປະລາໄຊ, ສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີ II ຈະ ສິ້ນສຸດ ແລະ ໂອກາດການຍຶດອໍານາດມາມືປະຊາຊົນຈະມາເຖິງ. ວັນທີ 28 ມີນາ ປີ ຄ.ສ 1945 ເຂດທີ່ໝັ້ນນາແກຂອງນັກປະຕິວັດລາວໄດ້ຮັບການສ້າງຕັ້ງ (ສະກົນນະຄອນ, ໄທ) ເຊິ່ງມີຊາວ ໜຸ່ມລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ 40 ຄົນ. ຕໍ່ມາເພີ່ມເປັນ 120 ຄົນມີຊື່ວ່າ ກອງທະຫານອິດສະຫຼະ. ສ່ວນໜ່ວຍພັກວຽງຈັນ ກໍຮີບຮ້ອນເຕົ້າໂຮມສະມາຊິກຄືນໃໝ່, ຟື້ນຟູພື້ນຖານປະຕິວັດ ແລະ ປຸກລະດົມຂະບວນການກະກຽມລຸກຂຶ້ນຍຶດອໍານາດ ດ້ວຍການສ້າງຖານທີ່ໝັ້ນຢູ່ບ້ານໂພນ ພິໄສ (ໜອງຄາຍ, ໄທ) ເພື່ອດໍາເນີນກອງປະຊຸມ, ເປັນສູນກາງຊີ້ນໍາ ແລະ ຕິດຕໍ່ລະຫວ່າງຄະນະ ພັກແຄວ້ນລາວ ກັບສູນກາງພັກກອມມູນິດທີ່ຢູ່ພາກເໜືອຫວຽດນາມຈຶ່ງຖືໄດ້ວ່າເວລານີ້ຂະບວນ ຂົນຂວາຍມະຫາຊົນໄດ້ຂະຫຍາຍຕົວກ້າວສູ່ລະດັບໃໝ່ດ້ວຍບາດກ້າວອັນໜັກແໜ້ນ, ເກີດກະ ແສແນວຄິດຮັກຊາດ, ຍາດເອົາເອກະລາດ ແລະ ສິດປະຊາທິປະໄຕແຂງແຮງກວ່າເວລາໃດໝົດ. ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 2:ŽÆ”¼ž”Ÿ‰ÉÔÒ‰Á•‰Ÿ”–ž‰Ÿ‘¡‰ž¾Ÿ‘ŠŒ–žŸÆ”¾ŸÒ ຄູແບ່ງກຸ່ມໃຫນັກຮຽນຄົ້ນຄວ້າຕາມຄວາມເໝາະສົມກ່ຽວກັບການປະກາດເອກະລາດ ຂອງປະຊາຊົນລາວຕາມຫົວຂໍ້ຕ່າງໆດັ່ງນີ້: 1. ສະພາບການຂອງໂລກກ່ອນການຍຶດອໍານາດທົ່ວປະເທດ 2. ສະພາບການພາຍໃນລາວກ່ອນການຍຶດອໍານາດທົ່ວປະເທດ 3. ການຍຶດອໍານາດທົ່ວປະເທດ 23 ສິງຫາ ປີ ຄ.ສ 1945 6HisTG M6 CACIM.pdf 1486HisTG M6 CACIM.pdf 148 7/31/2015 9:45:09 AM7/31/2015 9:45:09 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 149. 144 4. ການສ້າງຕັ້ງຄະນະລັດຖະບານ 5. ການປະກາດເອກະລາດວັນທີ12 ຕຸລາ ປີ ຄ.ສ 1945 6. ສາເຫດທີ່ພາໃຫ້ປະສົບຜົນສໍາເລັດ 7. ຄວາມໝາຍປະຫວັດສາດ ຄູໃຫ້ຕາງໜ້າກຸ່ມຂຶ້ນລາຍງານ, ສ່ວນຜູ້ອື່ນໆປະກອບຄໍາຄິດເຫັນຖ້າຍັງເຫັນວ່າບໍ່ທັນຄົບ ຖ້ວນ. ຫຼັງຈາກນັ້ນ, ຄູຮ່ວມກັບນັກຮຽນສະຫຼຸບເພື່ອໃຫ້ໄດ້ຄໍາຕອບທີ່ເປັນເອກະພາບ ຫຼື ດັ່ງຕົວ ຢ່າງ ຄໍາຕອບລຸ່ມນີ້: ‹ÀŸ’•: 1. Žž˜Ÿ•‰Ÿ”ŠŒ£¾‰ ປີ ຄ.ສ 1944 ກອງທັບແດງໂຊວຽດໄດ້ຂັບໄລ່ຟາຊິດເຢຍລະມັນອອກຈາກດິນແດນຂອງ ຕົນທັງໝົດ, ບຸກຕີກອງທະຫານຍີ່ປຸ່ນຢູ່ທາງພາກຕາເວັນອອກ ສາມາດປົດປ່ອຍພາກເໜືອຕາ ເວັນອອກຂອງຈີນ, ເກົາຫຼີ, ແຫຼມຊາຄາລິນ ແລະ ເກາະກູລິນ (ໂຊວຽດ) ຢ່າງສົມບູນ. ສ່ວນອາ ເມຣິກາກໍໄດ້ບຸກຕີຟາຊິດຍີ່ປຸ່ນໃນມະຫາສະໝຸດປາຊີຟິກ ເຮັດໃຫ້ຟາຊິດຍີ່ປຸ່ນໄດ້ຮັບຄວາມເສຍ ຫາຍຢ່າງໜັກ ແລະ ຈໍາຕ້ອງຍອມຈໍານົນຢ່າງບໍ່ມີເງື່ອນໄຂ. ພາຍຫຼັງຟາຊິດເຢຍລະມັນປະລາໄຊ ໄດ້ສັ່ງໃຫ້ຍີ່ປຸ່ນຢຸດເຊົາການເຄື່ອນໄຫວ ແລະ ຍອມ ຈໍານົນ. ຈັກກະພັດອັງກິດ ແລະ ຈີນ (ຈຽງໄຄເຊັກ) ໃຫ້ຮັກສາສະພາບການສະຫງົບໄວ້ຈົນກວ່າ ພວກເຂົາຈະລົງມາປົດອາວຸດ. ພັກກອມມູນິດອິນດູຈີນໄດ້ປະກາດໃຫ້ລຸກຮືຂຶ້ນພາບດຽວກັນໃນທົ່ວອິນດູຈີນ ແລະ ບັນ ຫາເອກະລາດແຫ່ງຊາດໄດ້ຕັ້ງເປັນບັນຫາໃນແຕ່ລະປະເທດ. ວັນທີ 19 ສິງຫາ ປີ ຄ.ສ 1945 ປະ ຊາຊົນຫວຽດນາມໄດ້ລຸກຮືຂຶ້ນຍາດເອົາໄຊຊະນະຢ່າງສະຫງ່າງາມ. 2. Žž˜Ÿ•‰Ÿ”˜Ÿ¤”¾ŸÒ ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນລາວໄດ້ລະເບີດຂຶ້ນຢ່າງທັນການຢູ່ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ ແລະ ແຜ່ຂະຫຍາຍໄປສູ່ເມືອງໃຫຍ່ຂອງແຂວງຕ່າງໆ. ທົ່ວປວງຊົນໄດ້ປະກອບສ່ວນເຂົ້າໃນການ ໂຮມຊຸມນຸມທວງໃຫ້ລົບລ້າງອໍານາດການປົກຄອງເກົ່າ ແລະ ສ້າງຕັ້ງອໍານາດການປົກຄອງໃໝ່ 6HisTG M6 CACIM.pdf 1496HisTG M6 CACIM.pdf 149 7/31/2015 9:45:09 AM7/31/2015 9:45:09 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 150. 145 ຂຶ້ນແທນ. ສະມາຄົມລາວເປັນລາວ (ລປລ)ກໍໄດ້ຮັບການສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນ ເຊິ່ງໄດ້ປະກອບສ່ວນຢ່າງ ຕັ້ງໜ້າເຂົ້າໃນການລຸກຮືຂຶ້ນຍຶດອໍານາດໃນເດືອນ ສິງຫາ ປີ ຄ.ສ 1945. 3. ‰Ÿ”Ä‘ÀŸ”Ÿ‘¼ÆÉÒ–ž¡¼‘ 23 ŽÂŒœŸ –à ‹.Ž 1945 ວັນທີ 16 ສິງຫາ ປີ ຄ. ສ 1945 ຄະນະພັກວຽງຈັນໄດ້ປຸກລະດົມ ແລະ ນໍາພາຂະບວນລຸກ ຮືຂຶ້ນຕໍ່ສູ້ທວງໃຫ້ຍີ່ປຸ່ນມອບໂຮງງານຕໍ່າແຜ່ນກາຟາໃຫ້ແກ່ລາວ. ວັນທີ 17 ສິງຫາ ປີ ຄ.ສ 1945 ຜູ້ຕາງໜ້າອໍານາດສູງສຸດຂອງຍີ່ປຸ່ນຢູ່ລາວ ຈໍາຕ້ອງມອບໜ້າທີ່ບໍລິຫານບ້ານເມືອງໃຫ້ອົງການປົກ ຄອງລາວ ເຊິ່ງແມ່ນເຈົ້າເພັດຊະລາດເປັນຜູ້ຕາງໜ້າ ແລະ ຮັບມອບຢູ່ນະຄອນວຽງຈັນ. ໃນໂອ ກາດນັ້ນຍີ່ປຸ່ນໄດ້ມອບປືນເຫຼັກຍາວ 150 ກະບອກ, ປືນກົນຈັກ 4 ກະບອກ ແລະ ເຄື່ອງຕ່າງໆຈໍາ ນວນໜຶ່ງເພື່ອເປັນການຢັ້ງຢືນວ່າ ຍີ່ປຸ່ນໝົດສິດອໍານາດຢູ່ລາວ. ວັນທີ 20 ສິງຫາ ປະຊາຊົນສະ ຫວັນນະເຂດສາມາດຍາດໄດ້ໄຊຊະນະ ແລະ ວັນທີ 21 ສິງຫາ ປະຊາຊົນທ່າແຂກສາມາດຍາດ ໄດ້ໄຊຊະນະ. ວັນທີ 23 ສິງຫາ ປີ ຄ.ສ 1945 ມວນຊົນທຸກຊັ້ນຄົນໃນນະຄອນວຽງຈັນ ໄດ້ໂຮມຊຸມນຸມຢູ່ ທີ່ສະໜາມກິລາ ແລະ ອອກຖະແຫຼງການຂອງປະຊາຊົນລາວ ທີ່ຕ້ອງການຄວາມເປັນເອກະລາດ ແຫ່ງຊາດ ແລະ ອິດສະຫຼະພາບ. ວັນທີ 28 ສິງຫາ ເຈົ້າເພັດຊະລາດໄດ້ອອກຄໍາສັ່ງເຖິງເຈົ້າແຂວງທຸກໆແຂວງ ຈົ່ງຮັບຮູ້ສະ ຖານະການໃໝ່ ແລະ ເອົາໃຈໃສປົກປັກຮັກສາຄວາມເປັນລະບຽບຮຽບຮ້ອຍພາຍໃນທ້ອງຖິ່ນຂອງ ຕົນຢ່າງເຄັ່ງຄັດ ແລະ ສຸດຄວາມສາມາດ. 4. ‰Ÿ”ŽÊŸŒ’ÁÊŒ‹ž”ž¾Á‘“ž•Ÿ” ພາຍຫຼັງປະຊາຊົນສາມາດຍຶດອໍານາດມາໃນກໍາມື ອໍານາດການປົກຄອງທ້ອງຖິ່ນໄດ້ຮັບ ການສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນເກືອບທຸກແຂວງໃນພາກເໜືອ ແຕ່ວ່າລັດຖະບານທີ່ເປັນອໍານາດສູງສຸດຂອງປະ ຊາຊົນຍັງບໍ່ໄດ້ຮັບການສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນ ແລະ ຝຣັ່ງກໍພະຍາຍາມຈະກັບຄືນມາປົກຄອງລາວຄືນອີກ. ດັ່ງນັ້ນ, ການສ້າງຕັ້ງອໍານາດການປົກຄອງອັນຄົບຖ້ວນ ແລະ ເຂັ້ມແຂງແຕ່ຂັ້ນສູນກາງລົງເຖິງ ທ້ອງຖິ່ນ ຈຶ່ງກາຍເປັນພາລະໜ້າທີ່ທີ່ມີຄວາມສໍາຄັນ ແລະ ເຄັ່ງຮ້ອນທີ່ສຸດ. ອົງຄະນະພັກ ຈຶ່ງໄດ້ ຜັນຂະຫຍາຍມະຕິສູນກາງພັກວ່າດ້ວຍການຂົນຂວາຍຈັດຕັ້ງຄະນະລັດຖະບານດ້ວຍວິທີການໂຄ 6HisTG M6 CACIM.pdf 1506HisTG M6 CACIM.pdf 150 7/31/2015 9:45:09 AM7/31/2015 9:45:09 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 151. 146 ສະນາກໍ່ສ້າງເອົາຜູ້ຊົງຄຸນວຸດທິ ທີ່ເຄີຍມີບົດບາດອິດທິພົນໃຫ້ສະໜັບສະໜູນແນວທາງຂອງພັກ ແລະ ປະກອບເປັນຄະນະລັດຖະບານໃນຄັ້ງນີ້. ວັນທີ1 ກັນຍາ ປີ ຄ.ສ 1945 ເຈົ້າເພັດຊະຣາດ ໄດ້ອອກຖະແຫຼງການປະກາດສິດອໍາ ນາດອະທິປະໄຕ ແລະ ຜືນແຜ່ນດິນອັນຄົບຖ້ວນຂອງປະເທດລາວໂດຍປະກາດວ່າບັນດາສັນຍາ ແລະ ຂໍ້ຜູກພັນທາງການເມືອງທີ່ເຄີຍມີມາລະຫວ່າງລາວ-ຝຣັ່ງຖືວ່າໝົດຄຸນຄ່າ ແລະ ຕົກເປັນ ໂມຄະທັງໝົດ. ຄະນະກໍາມະການຈັດຕັ້ງລັດຖະບານ ໄດ້ແຕ່ງຕັ້ງຄະນະກໍາມະການຂຶ້ນຄະນະໜຶ່ງເພື່ອ ຮ່າງລັດຖະທໍາມະນູນຊົ່ວຄາວ. ເມື່ອສໍາເລັດແລ້ວໄດ້ສະເໜີແຜນການ ແລະ ຂໍໃຫ້ປະກາດຍົກ ເລີກຄະນະລັດຖະບານເກົ່າທີ່ເປັນລັດຖະບານຈໍາເພາະອານາຈັກຫຼວງພະບາງແລ້ວຈັດຕັ້ງລັດຖະ ບານໃໝ່ຂຶ້ນໃຫ້ເປັນລັດຖະບານຂອງປະຊາຊົນຢ່າງມີອິດສະຫຼະ ແລະ ບໍ່ຢູ່ໃຕ້ອໍານາດຂອງຊາດ ໃດທັງໝົດ. ວັນທີ 6 ກັນຍາ ສະເດັດສຸພານຸວົງໄດ້ເດີນທາງມາເພື່ອປະກອບສ່ວນເຂົ້າໃນພາລະກິດ ການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນລາວ, ປັບປຸງ ແລະ ຈັດຕັ້ງກໍາລັງປະຕິວັດເພື່ອຮັກສາອໍານາດການປົກ ຄອງ ແລະ ຕ້ານຝຣັ່ງ, ຄົ້ນຄວ້າ ແລະ ຕົກລົງກັບຄະນະຜູ້ແທນຫວຽດນາມກ່ຽວກັບການປະສານ ງານ ແລະ ສາມັກຄີຕໍ່ສູ້ຕ້ານສັດຕູໂຕດຽວກັນ. ວັນທີ 15 ກັນຍາ ໃນນາມນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ເຈົ້າເພັດຊະຣາດ ຈຶ່ງຕາງໜ້າໃຫ້ອໍານາດ ການປົກຄອງປະກາດການທ້ອນໂຮມເອົາທຸກແຂວງໃນປະເທດລາວເຂົ້າເປັນຜືນແຜ່ນດິນອັນດຽວ ກັນ ແລະ ຢູ່ໃຕ້ອໍານາດລັດດຽວຢ່າງເປັນເອກະພາບ. ວັນທີ 10 ຕຸລາ ປີ ຄ.ສ 1945 ຄະນະກໍາມະການໄດ້ໄຂກອງປະຊຸມເພື່ອຄົ້ນຄວ້າແລກ ປ່ຽນຄໍາເຫັນໃນການປະກອບລາຍຊື່ຄະນະລັດຖະບານ ເຊິ່ງລວມ 11 ທ່ານ. 5. ‰Ÿ”–ž‰Ÿ‘¡‰ž¾Ÿ‘ÒÁ”¼Ã 12 ’ǾŸ –à ‹.Ž 1945 ພາຍຫຼັງການກະກຽມເອກະສານຢ່າງເຄັ່ງຮ້ອນ ໄດ້ສໍາເລັດລົງເປັນທີ່ຮຽບຮ້ອຍແລ້ວຄະ ນະກໍາມະການປະຊາຊົນ ໄດ້ຜ່ານລັດຖະທໍາມະນູນ ແລະ ເອກະສານທີ່ສໍາຄັນຫຼາຍສະບັບເພື່ອ ປະກາດເອກະລາດ. ວັນທີ 12 ຕຸລາ ປີ ຄ.ສ 1945 ເວລາ 7 ໂມງເຊົ້າ ມວນຊົນຊາວນະຄອນວຽງຈັນ ແລະ ຈາກເມືອງຕ່າງໆໃນເຂດແຂວງວຽງຈັນ ໝື່ນກວ່າຄົນໄດ້ມາເຕົ້າໂຮມກັນຢ່າງໜາແໜ້ນຢູ່ຕໍ່ໜ້າ 6HisTG M6 CACIM.pdf 1516HisTG M6 CACIM.pdf 151 7/31/2015 9:45:09 AM7/31/2015 9:45:09 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 152. 147 ຫ້ອງການແຂວງດ້ວຍຄວາມຈົດຈໍ່. ພິທີໄດ້ເລີ່ມຂຶ້ນໃນເວລາ 7:30ນາທີ ພະຍາ ຄໍາມ້າວ ວິໄລ ເຈົ້າແຂວງວຽງຈັນ ໄດ້ອ່ານບົດປາໄສທີ່ກ່າວເຖິງເຫດການປະຫວັດສາດອັນສໍາຄັນຂອງຊາດຕໍ່ທີ່ ຊຸມນຸມ. ຈາກນັ້ນ, ທ່ານ ທໍາ ໄຊຍະສິດເສນາ ກໍາມະການໃນຄະນະກໍາການປະຊາຊົນໄດ້ອ່ານຄໍາ ປະກາດເອກະລາດ ແລະ ອິດສະຫຼະພາບແຫ່ງຊາດລາວ, ຄໍາປະກາດການໂຮມແຜ່ນດິນລາວ ເຂົ້າເປັນອັນດຽວ, ຄໍາຖະແຫຼງກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງການປົກຄອງ, ຄໍາປະກາດກ່ຽວກັບການໃຊ້ ລັດຖະທໍາມະນູນຊົ່ວຄາວ ແລະ ຄໍາປະກາດກ່ຽວກັບການແຕ່ງຕັ້ງຄະນະລັດຖະບານຂອງປະເທດ ລາວ. ຄະນະລັດຖະບານໄດ້ອອກປະກົດຕົວຕໍ່ໜ້າມວນຊົນທ່າມກາງບັນຍາກາດແຫ່ງຄວາມສະ ໜັບສະໜູນ ແລະ ພໍໃຈເປັນຢ່າງຍິ່ງ. ພິທີໄດ້ສິ້ນສຸດລົງໃນເວລາ 10:00 ໂມງດ້ວຍສຽງຕົບມື ແລະ ສຽງຮ້ອງ “ປະເທດລາວຈົງຈະເລີນ” ຢ່າງເປັນຂະບວນຟົດຟື້ນ. ຄະນະກໍາມະການປະຊາຊົນໄດ້ຈັດຕັ້ງສະພາປະຊາຊົນ ຕາມທີ່ລັດຖະທໍາມະນູນໄດ້ກໍາ ນົດໄວ້ ໂດຍແມ່ນທ່ານ ຄູນ ພິລາວັນ ເປັນປະທານ, ທ່ານ ຄໍາພອນ ພົນລາດ ເປັນເລຂາທິການ ແລະ ຄະນະກໍາມະການ 42 ທ່ານ ເປັນຕົວແທນຂອງປະຊາຊົນລາວທຸກຊັ້ນຄົນ. ສະພາໄດ້ ຮັບຮອງເອົາໂຄງປະກອບ ແລະ ລາຍຊື່ບຸກຄົນໃນຄະນະລັດຖະບານຕາມທີ່ໄດ້ຕົກລົງໃນວັນທີ 10 ຕຸລາ ໂດຍແມ່ນເຈົ້າເພັດຊະຣາດເປັນປະມຸກລັດ. 6. ŽŸ¡œ‘¼ÃɘŸ¤œÊ–žŽÆ•—Æ”ŽÀŸ¡¾Á‘ - ຄະນະພັກກອມມູນິດອິນດູຈີນ ແລະ ອົງຄະນະພັກແຄວ້ນລາວມີແນວທາງນະໂຍບາຍ ອັນຖືກຕ້ອງ, ຊີ້ນໍາການຂະຫຍາຍກໍາລັງປະຕິວັດ ແລະ ແນວໂຮມ, ຮູ້ສ້າງ ແລະ ຍາດ ກາລະໂອກາດທີ່ເໝາະສົມໃນການຍາດເອົາໄຊຊະນະ. - ປະຊາຊົນມີມູນເຊື້ອຕໍ່ສູ້ພິລະອາດຫານ, ມີນໍ້າໃຈຮັກຊາດ ແລະ ສາມັກຄີກັນໃຕ້ຄໍາຂວັນ “ເອກະລາດແຫ່ງຊາດ ແລະ ອິດສະຫຼະພາບ” ເພື່ອທັບມ້າງແອກປົກຄອງຂອງພວກຈັກ ກະພັດ. - ສະພາບການຂອງໂລກ ໂດຍສະເພາະແມ່ນໄຊຊະນະຂອງກອງທັບແດງໂຊວຽດ ທີ່ສາ ມາດດັບສູນຟາຊິດເຢຍລະມັນ-ຍີ່ປຸ່ນອັນໄດ້ສົ່ງຜົນສະທ້ອນໂດຍກົງຕໍ່ການປະຕິວັດລາວ 7. ‹ÒŸšŸ–žœÒÁ‘ŽŸ‘ ການປະກາດເອກະລາດໃນວັນທີ 12 ຕຸລາ ປີ ຄ.ສ 1945 ເປັນການທັບມ້າງແຜນຍຸດທະ ສາດການກັບຄືນມາຍຶດຄອງລາວຄັ້ງໃໝ່ຂອງຈັກກະພັດຝຣັ່ງ, ແຜນການແຜ່ອານາເຂດຂອງຈີນ 6HisTG M6 CACIM.pdf 1526HisTG M6 CACIM.pdf 152 7/31/2015 9:45:09 AM7/31/2015 9:45:09 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 153. 148 ກົກມິນຕັງ ທີ່ຫວັງຕັດແບ່ງເອົາພາກເໜືອຂອງລາວ. ໄຊຊະນະຄັ້ງນີ້ໄດ້ກາຍເປັນບາດລ້ຽວປະ ຫວັດສາດທີ່ສໍາຄັນຂອງການປະຕິວັດລາວໃນໄລຍະໃໝ່ທີ່ສາມາດໂຄ່ນລົ້ມແອກປົກຄອງຂອງ ຈັກກະພັດຝຣັ່ງ ແລະ ຟາຊິດຍີ່ປຸ່ນ ອັນເປັນການຢຸດຕິແອກຄອບຄອງຂອງພວກຕ່າງດ້າວທີ່ແກ່ ຍາວມາເປັນເວລາຫຼາຍສິບປີ, ເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນລາວສາມາດຍາດເອົາອໍານາດການປົກຄອງມາ ໃນກໍາມື, ມີສິດອໍານາດອະທິປະຊາທິປະໄຕອັນຄົບຖ້ວນ, ສ້າງຄວາມເປັນເອກະພາບພາຍໃນ ແລະເປັນການປະກາດໃຫ້ຊາວໂລກຮູ້ວ່າ ລາວແມ່ນຊາດໜຶ່ງທີ່ມີເອກະລາດ ແລະ ຜົນສໍາເລັດໃນ ຄັ້ງນີ້ແມ່ນໄຊຊະນະຂອງລັດທິມາກ-ເລນິນໃນການຕໍ່ຕ້ານຈັກກະພັດ ເຊິ່ງມັນແມ່ນການສະໜັບ ສະໜູນ ແລະ ປະກອບສ່ວນອັນໃຫຍ່ຫຼວງຂອງມະຫາຊົນ 5. ‰Ÿ”ÒÁ‘ ¢¾ž –ž¡šÃ”—Æ” ຄູສາມາດນໍາໃຊ້ການວັດ ແລະ ປະເມີນຜົນດ້ວຍຫຼາຍວິທີ ໂດຍສະເພາະສາມາດພິຈາ ລະນາຈາກ: - ການຕັ້ງໃຈຟັງຄູອະທິບາຍ - ການຕອບຄໍາຖາມ - ການມີສ່ວນຮ່ວມໃນກິດຈະກໍາກຸ່ມ ແລະ ຜົນງານຕົວຈິງ - ການນໍາໃຊ້ຂໍ້ທົດສອບແບບຕ່າງໆ 5.1 ‰Ÿ”ŽÊŸŒ¢••¼Æ‘Ž•¢••Á‘’ž¥” ໃນການສ້າງແບບທົດສອບແບບອັດຕະໄນ ຄູສາມາດນໍາເອົາຄໍາຖາມຢູ່ໃນການສົນທະ ນາຂ້າງເທິງມາທົດສອບກໍໄດ້ ຫຼື ສ້າງຂຶ້ນເອງກໍໄດ້. 5.2 ‰Ÿ”ŽÊŸŒ¢••¼Æ‘Ž•¢••–ž¾ž¥” ການສ້າງແບບທົດສອບແບບປະລະໄນແມ່ນມີຄວາມສໍາຄັນຫຼາຍ ຖ້າຫາກຄໍາຖາມບໍ່ຊັດ ເຈນ ຫຼື ບໍ່ຄວບຄຸມປະເດັນ ຈະເຮັດໃຫ້ນັກຮຽນມີຄວາມສົງໄສ ແລະ ບໍ່ໝັ້ນໃຈໃນການຕອບ. ການກໍານົດຕົວເລືອກ ທີ່ຈະໃຫ້ເລືອກນັ້ນ ສາມາດກໍານົດໄດ້ທັງສິ່ງທີ່ຖືກຕ້ອງ ຫຼື ສິ່ງທີ່ຜິດ ແຕ່ມີ ພຽງ 1 ຕົວເລືອກ. ຈົ່ງໝາຍ “9” ໃສ່ຕໍ່ໜ້າຄໍາຕອບ (ກ, ຂ, ຄ...) ທີ່ເຫັນວ່າຖືກຕ້ອງທີ່ສຸດພຽງຂໍ້ດຽວ. 1. ເພື່ອເປັນເຈົ້າແຫ່ງອາຊີ ຟາຊິດຍີ່ປຸ່ນ ໄດ້ສ້າງທິດສະດີ ແລະ ໂຄສະນາຫຼອກລວງປະຊາຊົນທົ່ວ ໂລກວ່າແນວໃດ ?. 6HisTG M6 CACIM.pdf 1536HisTG M6 CACIM.pdf 153 7/31/2015 9:45:09 AM7/31/2015 9:45:09 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 154. 149 ກ. ຍີ່ປຸ່ນເປັນໜຶ່ງດຽວໃນອາຊີ ຂ. ປະຊາຊາດໃນອາຊີຄືປະຊາຊົນຍີ່ປຸ່ນ 9ຄ. ອາຊີຕ້ອງຂຶ້ນກັບຄົນອາຊີ ຈົ່ງໝາຍ “9” ໃສ່ຕໍ່ໜ້າຄໍາຕອບ (ກ, ຂ, ຄ...) ທີ່ເຫັນວ່າຜິດທີ່ສຸດພຽງຂໍ້ດຽວ. 1. ວັນທີ 30 ສິງຫາ ປີ ຄ.ສ 1940 ຝຣັ່ງ ແລະ ຍີ່ປຸ່ນ ໄດ້ຕົກລົງສັນຍາຮ່ວມກັນ. ໃນນັ້ນ, ຝຣັ່ງຕ້ອງ ອະນຸຍາດໃຫ້ຍີ່ປຸ່ນດໍາເນີນການໃນອິນດູຈີນຄື: ກ. ນໍາເອົາກອງທະຫານເຂົ້າມາກວດກາຕາມຊາຍແດນຈີນ-ອິນດູຈີນ, 9 ຂ. ໃຊ້ທ່າເຮືອຮາຍຟອງ ຄ. ນໍາໃຊ້ສະໜາມບິນໃນອິນດູຈີນ ງ. ນໍາທະຫານ 6.000 ຄົນມາຕັ້ງທັບຢູ່ພາກເໜືອແມ່ນໍ້າແດງ ຈ. ຍ້າຍທະຫານໄປພາກເໜືອຫວຽດນາມຕາມໃຈຊອບ ສ. ທະຫານຝຣັ່ງຫ້າມບຸກຕີທະຫານຍີ່ປຸ່ນ 6HisTG M6 CACIM.pdf 1546HisTG M6 CACIM.pdf 154 7/31/2015 9:45:09 AM7/31/2015 9:45:09 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 155. 150 ˜Ÿ‰¼Ã VII: –žœÒÁ‘ŽŸ‘¼ÊŒ“ÂÉ” •Æ‘¼Ã21: –žœÒÁ‘ŽŸ‘¼ÊŒ“ÂÉ” Žž¥¤É ເວລາ: 2 ຊົ່ວໂມງ 1. Ç‘–žŽÆŒ ເພື່ອໃຫ້ນັກຮຽນສາມາດ: - ສະເໜີຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນທ້ອງຖິ່ນ ຕ້ານການຮຸກຮານຂອງຈັກກະພັດລ່າ ເມືອງຂຶ້ນ ຝຣັ່ງ ແລະ ອາເມຣິກາ. - ອະທິບາຍຜົນໄດ້ຮັບຂອງຂະບວນ ການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນທ້ອງຖິ່ນ. 2. ¡”Åʤ”’ÆÊ”’À 1. Žž˜Ÿ•¼ÆÉÒ¥–ŠŒ¼ÊŒ“ÂÉ” 2. ‰Ÿ”’ÀÉŽÈÊŠŒ–žŸÆ”¤”¼ÊŒ“ÂÉ” 2.1 ສະໄໝການປົກຄອງຂອງຝຣັ່ງ 2.2 ສະໄໝການປົກຄອງຂອງອາເມຣິກາ 3. —Æ”¥‘ÊÓÁ•Ÿ‰‰Ÿ”’ÀÉŽÈÊ 3. ŽÅɉŸ”Ž” 3.1 ¡‰žŽŸ” 1) ປຶ້ມແບບຮຽນ ແລະ ຄູ່ມືຄູ ວິຊາປະຫວັດສາດ ຊັ້ນມັດທະຍົມສຶກສາ ປີທີ 6. 2) ເອກະສານຕ່າງໆທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບເນື້ອໃນ ແລະ ກິດຈະກໍາການຮຽນ-ການສອນໃນບົດນີ້. 3.2 ÓÈ•˜Ÿ• 1) ແຜນທີ່ປະເທດລາວ, ແຜນທີ່ແຂວງ ຫຼື ທ້ອງຖິ່ນ 2) ຮູບພາບປະກອບທີ່ກ່ຽວພັນກັບເນື້ອໃນ 6HisTG M6 CACIM.pdf 1556HisTG M6 CACIM.pdf 155 7/31/2015 9:45:09 AM7/31/2015 9:45:09 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 156. 151 4. ‰Â‘ž‰ÀŸ ເພື່ອໃຫ້ບັນລຸການສອນປະຫວັດສາດທ້ອງຖິ່ນໃນບົດນີ້ ຄູຜູ້ສອນເອງຈະຕ້ອງໄດ້ມີການ ປະຍຸກໂດຍການນໍາເອົາປະຫວັດສາດທ້ອງຖິ່ນສະໄໝໃໝ່ຂອງຕົນເອງ ມາໃຊ້ເຂົ້າໃນການສິດ ສອນ ເຊິ່ງສາມາດນໍາໃຊ້ຂໍ້ມູນຈາກທ້ອງຖິ່ນຂອງຕົນເອງ ມາປະດິດສ້າງເປັນບົດສອນ. ການສອນ ປະຫວັດສາດທ້ອງຖິ່ນໃນບົດນີ້ສາມາດເຮັດໄດ້ຫຼາຍວິທີ ເຊັ່ນ: - ກໍລະນີ້ເຂດ ຫຼື ທ້ອງຖິ່ນໃດຫາກໄດ້ມີການຂຽນ ຫຼື ຮຽບຮຽງປະຫວັດຂອງທ້ອງຖິ່ນໄວ້ ແລ້ວ ແມ່ນແນະນໍາໃຫ້ເອົາຂໍ້ມູນດັ່ງກ່າວມາໝູນໃຊ້ເຂົ້າໃນການສອນໄດ້ເລີຍ ໂດຍຄູຜູ້ສອນຈະ ຕ້ອງເປັນຜູ້ດັດແປງເນື້ອໃນໃຫ້ສອດຄ່ອງ ແລະ ເໝາະສົມ. - ກໍລະນີເຂດ ຫຼື ທ້ອງຖິ່ນໃດຫາກຍັງບໍ່ທັນມີການຂຽນ ຫຼື ຮຽບຮຽງປະຫວັດຂອງທ້ອງ ຖິ່ນໄວ້ຢ່າງເປັນທາງການ ແມ່ນສາມາດປະຕິບັດດັ່ງນີ້: 1) ÓÔ•ÓÔŒŠÄÊ”¤É: ວິທີການນີ້ແມ່ນໃຫ້ຄູຜູ້ສອນເອງເປັນຜູ້ຄົ້ນຄວ້າ, ຮຽບຮຽງ ແລ້ວ ສັງລວມເປັນບົດສອນ ໂດຍສາມາດດໍາເນີນກິດຈະກໍາການສອນດັ່ງນີ້: ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 1: ŽÆ”¼ž”Ÿ¾Òš ຄູອາດນໍາເຂົ້າສູ່ບົດຮຽນ ດ້ວຍການສະເໜີແຜນທີ່ປະເທດລາວ ເພື່ອສະແດງໃຫ້ເຫັນທີ່ຕັ້ງ ຂອງທ້ອງຖິ່ນ. ຈາກນັ້ນ, ຄູຕັ້ງຄໍາຖາມສົນທະນາກັບນັກຮຽນ ຕາມບັນຫາຕໍ່ເນື່ອງດັ່ງນີ້: 1. ທີ່ຕັ້ງ ແລະ ຊາຍແດນ 2. ຈຸດພິເສດຂອງທ້ອງຖິ່ນ ຄູໃຫ້ນັກຮຽນອາສາສະໝັກຂຶ້ນຕອບ, ຄູ ແລະ ນັກຮຽນຮ່ວມກັນສະຫຼຸບ ຫຼື ຕອບດັ່ງຕົວ ຢ່າງຕໍ່ໄປນີ້: ‰Â‘ž‰ÀŸ¼Ã 2: ¡ÓÁ‘ÒÔ‰¡–Á”‰ÇÉš ແບ່ງກຸ່ມນັກຮຽນ ຕາມຄວາມເໝາະສົມ ເພື່ອຄົ້ນຄວ້າກ່ຽວກັບການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນ ແຂວງບໍ່ແກ້ວດ້ວຍຄໍາຖາມດັ່ງນີ້: 1. ສະພາບຂອງທ້ອງຖິ່ນສະໄໝການປົກຄອງຂອງຝຣັ່ງເປັນຄືແນວໃດ? 2. ສະພາບການ ແລະ ວິທີການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນທ້ອງຖິ່ນຕ້ານຈັກກະພັດອາເມຣິກາມີຄື ແນວໃດ? 6HisTG M6 CACIM.pdf 1566HisTG M6 CACIM.pdf 156 7/31/2015 9:45:09 AM7/31/2015 9:45:09 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 157. 152 3. ການເຄື່ອນທັບ ແລະດໍາເນີນການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນທ້ອງຖິ່ນຕ້ານຈັກກະພັດອາເມຣິກາ ມີຄືແນວໃດ? 4. ຜົນສໍາເລັດ ແລະ ຄວາມໝາຍສໍາຄັນໃນການຕໍ່ສູ້ຕ້ານລ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງ ແລະ ຈັກກະພັດ ອາເມຣິກາຂອງປະຊາຊົນທ້ອງຖິ່ນມີຄືແນວໃດ? ຄູໃຫ້ນັຮຽນຄົ້ນຄວ້າ, ຈາກນັ້ນໃຫ້ຕາງໜ້າກຸ່ມຂຶ້ນລາຍງານ, ຄູຮ່ວມກັບນັກຮຽນສະຫຼຸບ ເພື່ອໃຫ້ໄດ້ຄໍາຕອບທີ່ເປັນເອກະພາບ. 2) ¥–¼Á‘Žž”žŽÄ‰ŽŸ: ວິທີການນີ້ແມ່ນການໃຫ້ນັກຮຽນສຶກສານອກສະຖານທີ່ ໂດຍຄູຜູ້ສອນເອງຈະຕ້ອງໄດ້ມີ ການກະກຽມ ແລະ ວາງແຜນ ແລະ ມີຮ່າງເກັບກໍາຂໍ້ມູນຄັກແນ່ ຊັ່ນ: ກໍານົດວັນ, ເວລາ, ສະຖານ ທີ່...ນອກຈາກນີ້, ກ່ອນການອອກເດີນທາງຄູຈະຕ້ອງໄດ້ແບ່ງກຸ່ມ ແລະ ຄວາມຮັບຜິດຊອບຄັກແນ່ ເພື່ອຄວາມສະດວກ. ’ÆқɟŒ: ÓÉŸŒ¡‰Á•‰ÀŸŠÀʚȔ ໂຮງຮຽນ:.......................................................................................................... ຊັ້ນ:.................................ຫ້ອງ:.................ກຸ່ມທີ:.............. ວັນທີ:......ເດືອນ:.......ປີ:......... ສະຖານທີ່:.................................................................................................................... ຫົວຂໍ້: ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຕ້ານຝຣັ່ງຂອງປະຊາຊົນທ້ອງຖິ່ນ ........(ລະບຸສະຖານທີ່) ເນື້ອໃນ: - ສາເຫດຂອງຂະບວນການຕໍ່ສູ້ ....................................................................................................................... ....................................................................................................................... ....................................................................................................................... ....................................................................................................................... - ການດໍາເນີການຕໍ່ສູ້ ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... 6HisTG M6 CACIM.pdf 1576HisTG M6 CACIM.pdf 157 7/31/2015 9:45:09 AM7/31/2015 9:45:09 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 158. 153 - ຜົນໄດ້ຮັບຂອງການຕໍ່ສູ້ ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... - ຄວາມໝາຍປະຫວັດສາດ ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... 3)‰Ÿ”¡Ã”¡ÆŸ•Ç‰‹ž¾Ÿ‰”¼ŸŒ”‰¡ŠÆÊŸšŸ¤œÊ‹ÒŸšÓÈÊ: ນອກຈາກວິທີການສອນທີ່ໄດ້ແນະນໍາມາຂ້າງເທິງຄູຜູ້ສອນຍັງສາມມາດເຊີນເອົາບຸກຄົນ ຈາກພາຍນອກເຊັ່ນ: ຜູ້ອາ ວຸໂສ, ຜູ້ນໍາຊຸມຊົນ, ຜູ້ທີ່ມີຄວາມຮູ້ ກ່ຽວກັບຂໍ້ມູນຂອງທ້ອງຖິ່ນເປັນ ຢ່າງດີ ແລະ ມີປະສົບການຕົວຈິງ ເຂົ້າມາໃຫ້ຄວາມຮູ້ແກ່ນັຮຽນ ໂດຍຜ່ານການເລົ່າເລື່ອງ ຫຼື ເຫດ ການຕ່າງໆ. ວິທີການນີ້ຈະຊ່ວຍກະຕຸ້ນຄວາມກະຕືລືລົ້ນ ແລະ ສ້າງຄວາມສົນໃຈຂອງນັກຮຽນ ເຮັດໃຫ້ຢາກຮຽນຮູ້ຍິ່ງຂຶ້ນ. 5. ‰Ÿ”ÒÁ‘ ¢¾ž –ž¡šÃ”—Æ” ຄູຄວນນໍາໃຊ້ວິທີການວັດ ແລະ ປະເມີນຜົນໃນຫຼາຍຮູບແບບເຊັ່ນ: 5.1 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰‰Ÿ”ŽÁŒ¡‰‘ - ການຮ່ວມຮຽນໃນຫ້ອງ - ການຕັ້ງໃຈຟັງການອະທິບາຍ - ການມີສ່ວນຮ່ວມໃນກິດຈະກໍາ - ການອະພິປາຍ 5.2 –ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰˜Ÿ‰–ž’•Á‘ - ການຕອບຄໍາຖາມ - ການຂຽນບົດລາຍງານ 6HisTG M6 CACIM.pdf 1586HisTG M6 CACIM.pdf 158 7/31/2015 9:45:09 AM7/31/2015 9:45:09 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 159. 154 - ການຈັດສະແດງ - ການລົງພາກສະໜາມ 5.3–ž¡šÃ”—Æ”Ÿ‰‰Ÿ”‰Ò‘Ž• - ການສອບແບບປະລະໄນ - ການສອບແບບອັດຕະໄນ 6HisTG M6 CACIM.pdf 1596HisTG M6 CACIM.pdf 159 7/31/2015 9:45:09 AM7/31/2015 9:45:09 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 160. 155 ˜Ÿ‰¡˜ÃÉš¡’Ú: ໃນປີ ຄ.ສ 1733ຈອນ ເຄ (John Kay ຄ.ສ 1704-1780) ໄດ້ປະດິດກີ່ກະຕຸກ (Flying Shuttle) ເຊິ່ງຊ່ວຍໃຫ້ຊ່າງຕໍ່າແຜ່ນສາມາດຜະລິດແຜ່ນແພໄດ້ຫຼາຍກວ່າເກົ່າເຖິງ 2 ເທົ່າ ຈົນເຮັດ ໃຫ້ຂາດຈົນເຮັດໃຫ້ເສັ້ນດ້າຍບໍ່ພຽງພໍສໍາລັບໃຊ້ເຂົ້າໃນການຜະລິດ. ຈອນ ເຄ (John Kay ຄ.ສ 1704-1780) 6HisTG M6 CACIM.pdf 1606HisTG M6 CACIM.pdf 160 7/31/2015 9:45:09 AM7/31/2015 9:45:09 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 161. 156 ຜົນງານຂອງ ຈອນ ເຄ(John Kay ຄ.ສ 1704-1780) ກີ່ກະຕຸກ (Flying Shuttle) 6HisTG M6 CACIM.pdf 1616HisTG M6 CACIM.pdf 161 7/31/2015 9:45:09 AM7/31/2015 9:45:09 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 162. 157 ໃນປີ ຄ.ສ 1764ເຈມສ໌ ຮາກຮິບ (James Hargreaves ຄ.ສ 1720-1778) ໄດ້ປະດິດ ເຄື່ອງປັ່ນດ້າຍ ສະປິນນິງ ເຈນນີ (Spinning Jenny) ທີ່ສາມາດປັ່ນດ້າຍໄດ້ຄັ້ງລະ 16 ເສັ້ນ. ເຈມສ໌ ຮາກຮິບ (James Hargreaves ຄ.ສ 1720-1778) 6HisTG M6 CACIM.pdf 1626HisTG M6 CACIM.pdf 162 7/31/2015 9:45:09 AM7/31/2015 9:45:09 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 163. 158 ຜົນງານຂອງເຈມສຮາກຣິບ ເຄື່ອງປັ່ນດ້າຍສະປິນນິງເຈນນີ(SpinningJenny) 6HisTG M6 CACIM.pdf1636HisTG M6 CACIM.pdf 163 7/31/2015 9:45:09 AM7/31/2015 9:45:09 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 164. 159 ໃນປີ ຄ.ສ 1769ຣິຊາດ ອາໄຣ (Richard Arkwright ຄ.ສ 1732-1792) ໄດ້ປັບປຸງ ເຄື່ອງປັ່ນ ດ້າຍສະປິນນິງ ເຈນນີ ໃຫ້ມີປະສິດທິພາບຍິ່ງຂຶ້ນ ແລະ ພັດທະນາເປັນເຄື່ອງກົນຈັກ ທີ່ໃຊ້ພະລັງງານນໍ້າ ໝູນແທນແຮງງານຄົນ ແລະ ເອີ້ນເຄື່ອງປັ່ນດ້າຍຊະນິດນີ້ວ່າ: ວໍເຕີ ເຟຣມ (Water Frame). ເຄື່ອງປັ່ນດ້າຍດັ່ງກ່າວ ໄດ້ເປັນບາດກ້າວສໍາຄັນຂອງການເລີ່ມຕົ້ນການຜະ ລິດເຄື່ອງຕໍ່າແຜ່ນຢູ່ໃນອັງກິດ; ຈາກການທີ່ຜະລິດຢູ່ໃນເຮືອນມາເປັນລະບົບໂຮງງານອຸດສາຫະ ກໍາຢ່າງແທ້ຈິງ. ຣິຊາດ ອາໄຣ (Richard Arkwright ຄ.ສ 1732-1792) 6HisTG M6 CACIM.pdf 1646HisTG M6 CACIM.pdf 164 7/31/2015 9:45:10 AM7/31/2015 9:45:10 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 165. 160 ຜົນງານຂອງຣິຊາດອາໄຣ(RichardArkwrightຄ.ສ1732-1792) ເຄື່ອງປັ່ນດ້າຍວໍເຕີເຟຣມ(WaterFrame) 6HisTG M6 CACIM.pdf1656HisTG M6 CACIM.pdf 165 7/31/2015 9:45:10 AM7/31/2015 9:45:10 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 166. 161 ໃນປີ ຄ.ສ 1779ແຊມມວນ/ຊໍາມຸຍແອນ ຄຣອມຕັນ (Samuel Crompton) ໄດ້ປະດິດ ເຄື່ອງປັ່ນດ້າຍສະປິນນິງ ມູນ (Spinning Mule) ທີ່ສາມາດປັ່ນດ້າຍໄດ້ໄວ ແລະ ມີປະສິດທິ ພາບສູງ. ແຊມມວນ/ຊໍາມຸຍແອນ ຄຣອມຕັນ (Samuel Crompton) 6HisTG M6 CACIM.pdf 1666HisTG M6 CACIM.pdf 166 7/31/2015 9:45:10 AM7/31/2015 9:45:10 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 167. 162 ຜົນງານຂອງແຊມມວນ/ຊໍາມຸຍແອນຄຣອມຕັນ(SamuelCrompton) ເຄື່ອງປັ່ນດ້າຍສະປິນນິງມູນ(SpinningMule) 6HisTG M6 CACIM.pdf1676HisTG M6 CACIM.pdf 167 7/31/2015 9:45:10 AM7/31/2015 9:45:10 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 168. 163 ໃນປີ ຄ.ສ 1785ເອດມັນ ຄາດໄຣ (Edmund Cartwright) ໄດ້ປະດິດເຄື່ອງຕໍ່າແຜ່ນທີ່ ເອີ້ນວ່າ: “ຫູກຕໍ່າແຜ່ນ ພາວເວີ ລູມ (Power Loom)” ເຊິ່ງເຮັດໃຫ້ຂະແໜງອຸດສາຫະກໍາ ຕໍ່າແຜ່ນຂະຫຍາຍ ຕົວຢ່າງໄວວາ ເອດມັນ ຄາດໄຣ (Edmund Cartwright) 6HisTG M6 CACIM.pdf 1686HisTG M6 CACIM.pdf 168 7/31/2015 9:45:10 AM7/31/2015 9:45:10 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 169. 164 ຜົນງານຂອງເອດມັນຄາດໄຣ(EdmundCartwright) ຫູກຕໍ່າແຜ່ນພາວເວີລູມ(PowerLoom) 6HisTG M6 CACIM.pdf1696HisTG M6 CACIM.pdf 169 7/31/2015 9:45:10 AM7/31/2015 9:45:10 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 170. 165 ການປະດິດເຄື່ອງຈັກອາຍນໍ້າຂອງ ເຈມສ ວັດ(James Watt) ໄດ້ເປັນກະແຈສໍາຄັນໃນ ການພັດທະນາຢ່າງວ່ອງໄວ. ຫຼັງຈາກການປັບປຸງທີ່ສໍາຄັນໃນການອອກແບບເຄື່ອງຈັກອາຍນໍ້າໃນ ປີ ຄ.ສ 1765 ລາວໄດ້ພັດທະນາ ແລະ ປັບປຸງເຄື່ອງຈັກຂອງຕົວເອງ, ຈົນມາຮອດປີ ຄ.ສ 1785 ຈຶ່ງປະສົບຜົນສໍາເລັດ ໂດຍການນໍາເອົາເຄື່ອງຈັກອາຍນໍ້າທີ່ມີມາແຕ່ເກົ່ານໍາມາປັບປຸງແກ້ໄຂໃຫ້ ໃຊ້ຖ່ານຫີນເປັນພະລັງງານເຊື້ອໄຟແທນການໃຊ້ເຄື່ອງຈັກຈາກພະລັງງານນໍ້າ. ແຫຼ່ງຕົ້ນທຶນທີ່ລາ ຄາຖືກ ແລະ ແຮງຈູງໃຈໃນ ການປະຕິວັດອຸດສາຫະກໍານີ້ໄດ້ມີຂຶ້ນຢ່າງຈະແຈ້ງ. ເຈມສ ວັດ (James Watt) 6HisTG M6 CACIM.pdf 1706HisTG M6 CACIM.pdf 170 7/31/2015 9:45:10 AM7/31/2015 9:45:10 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 171. 166 ຜົນງານຂອງເຈມສ໌ວັດ(JamesWatt) ເຄື່ອງຈັກອາຍນໍ້າ 6HisTG M6 CACIM.pdf1716HisTG M6 CACIM.pdf 171 7/31/2015 9:45:10 AM7/31/2015 9:45:10 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 172. 167 ເສັນທາງເດີນເຮືອຂອງໂຄລົມບັດ 6HisTG M6 CACIM.pdf1726HisTG M6 CACIM.pdf 172 7/31/2015 9:45:10 AM7/31/2015 9:45:10 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 173. 168 ສົງຄາມ7ປີ(1756-1763) 6HisTG M6 CACIM.pdf1736HisTG M6 CACIM.pdf 173 7/31/2015 9:45:10 AM7/31/2015 9:45:10 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 174. 169 ທ່ານ ເລນິນ 6HisTG M6CACIM.pdf 1746HisTG M6 CACIM.pdf 174 7/31/2015 9:45:10 AM7/31/2015 9:45:10 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 175. 170 ທ່ານ ກາກມາກ 6HisTG M6CACIM.pdf 1756HisTG M6 CACIM.pdf 175 7/31/2015 9:45:11 AM7/31/2015 9:45:11 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 176. 171 ທ່ານ ຟີດຣິກ ອັງແກນ 6HisTGM6 CACIM.pdf 1766HisTG M6 CACIM.pdf 176 7/31/2015 9:45:11 AM7/31/2015 9:45:11 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 177. 172 ພະນາງ ມາລີອັງຕົວແນັດ 6HisTG M6CACIM.pdf 1776HisTG M6 CACIM.pdf 177 7/31/2015 9:45:11 AM7/31/2015 9:45:11 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 178. 173 ພະເຈົ້າຫຼຸຍ ທີ 16 6HisTGM6 CACIM.pdf 1786HisTG M6 CACIM.pdf 178 7/31/2015 9:45:11 AM7/31/2015 9:45:11 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 179. 174 ມະຫາຕະມະຄານທີ (Mohandas Gandhi) 6HisTGM6 CACIM.pdf 1796HisTG M6 CACIM.pdf 179 7/31/2015 9:45:11 AM7/31/2015 9:45:11 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 180. 175 ຊາກເລີິ ຟູລີເອີ (CharlesFourier 1782-1837) 6HisTG M6 CACIM.pdf 1806HisTG M6 CACIM.pdf 180 7/31/2015 9:45:11 AM7/31/2015 9:45:11 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 181. 176 ໂຣເບີດ ໂອແວນ (RobertOwen 1771-1858) 6HisTG M6 CACIM.pdf 1816HisTG M6 CACIM.pdf 181 7/31/2015 9:45:11 AM7/31/2015 9:45:11 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 182. 177 ແຊັງ ຊີມອນ (SaintSimon 1760-1825) 6HisTG M6 CACIM.pdf 1826HisTG M6 CACIM.pdf 182 7/31/2015 9:45:11 AM7/31/2015 9:45:11 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 183. 178 ເຫດການໃບຊາຢູ່ບົດສະຕົງ 6HisTG M6 CACIM.pdf1836HisTG M6 CACIM.pdf 183 7/31/2015 9:45:11 AM7/31/2015 9:45:11 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 184. 179 ŌļģĿĺŁĮļœŁĦļńĦ - ຫຼັກສູດຊັ້ນມັດທະຍົມສຶກສາຕອນປາຍ. ກະຊວງສຶກສາທິການ.ສະຖາບັນຄົ້ນຄວ້າວິທະ ຍາສາດການສຶກສາ. - ປຶ້ມແບບຮຽນປະຫວັດສາດ ຊັ້ນອຸດົມ ປີທີ 1. ກະຊວງສຶກສາທິການ. ສະຖາບັນຄົ້ນຄວ້າ ວິທະຍາສາດການສຶກສາ 1994 - ປຶ້ມແບບຮຽນ ວິຊາ ປະຫວັດສາດ ຊັ້ນມັດທະຍົມສຶກສາ ປີທີ 2. ກະຊວງສືກສາທິການ. ສະຖາບັນຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດການສຶກສາ. - ມະຫາສີລາ ວິລະວົງ, ປະຫວັດສາດລາວ ແຕ່ບູຣານ ເຖິງ 1946, ຫໍສະໝຸດແຫ່ງຊາດ.ວຽງ ຈັນ.ສ.ປ.ປລາວ 2001 - ສະເຫຼີມສັດພາບຸດດີ, ດໍາດວນ ຄວງວິຈິດ. ແບບຮຽນ ວິຊາ ປະຫວັດສາດໂລກສະໄໝໃໝ່ ສໍາລັບໂຮງຮຽນສ້າງຄູລະບົບ 8+3 ປີທີ II. - ດຣ.ສຸເນດ ໂພທິສານ, ໜູໄຊ ພົມມະຈັນ. ປະຫວັດສາລາວ (ດຶກດໍາບັນເຖິງປັດຈຸບັນ), ກະຊວງຖະແຫຼງຂ່າວ ແລະ ວັດທະນະທໍາ, ວຽງຈັນ 2000. - ບົວພັນ ທໍາມະວົງ ແບບຮຽນ ວິຊາ ປະຫວັດສາດລາວ ສໍາລັບໂຮງຮຽນສ້າງຄູລະບົບ 8+3 ປີທີ I. ກະຊວງສຶກສາທິການ, ສູນພັດທະນາຄູ 1998. - ຄະນະພາສາວັນນະຄະດີ ແລະ ມະນຸດສາດ.(1997). ສໍາມະນາປະຫວັດສາດລາວ“ຕາມ ຮອຍເຈົ້າອະນຸວົງ ”. ວຽງຈັນ. ໂຮງພິມສຶກສາ. - ບົວພັນ ທໍາມະວົງ ແລະ ເດຊານຸລາດ ແສນດວງເດດ.(1998) ປະຫວັດສາດລາວສະໄໝ ບູຮານ ແລະ ສະໄໝກາງ .ຕໍາລາແບບຮຽນສໍາລັບວິທະຍາໄລຄູ 11+3. ວຽງຈັນ. ສີສະ ຫວາດການພິມ - ມະຍຸຣີ ແລະ ເຜີຍພັນເຫງົ້າສີຫວັດ.(1998).ປະຊາຊົນລາວ ແລະ ອາຊີອາຄະເນ(ເລື່ອງ ເກົ່າ,ບັນຫາໃໝ່). ວຽງຈັນ ໂຮງພິມແຫ່ງລັດ. - ມະຍຸຣີ ແລະ ເຜີຍພັນເຫງົ້າສີຫວັດ.(1998).ເຈົ້າອະນຸ (1767-1829)ປະຊາຊົນລາວ ແລະ ອາຊີອາຄະເນ. ພິມຄັ້ງທີສອງ.ວຽງຈັນ ໂຮງພິມແຫ່ງລັດ. 6HisTG M6 CACIM.pdf 1846HisTG M6 CACIM.pdf 184 7/31/2015 9:45:11 AM7/31/2015 9:45:11 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ
- 185. 180 - ສາຍພິນ ແກ້ວງາມປະເສີດ.(1995).ການເມືອງໃນອະນຸສາວະລີທ້າວສຸຣະນາຣີ. ສິລະ ປະວັດທະນະທໍາສະບັບພິເສດ. ສໍານັກພິມມະຕິຊົນ - ສຸວິດ ທີຣະສາສວັດ.(1997). ປະຫວັດສາດລາວ ຄສ 1779-1975. ກຸງເທບມະຫາ ນະຄອນ.ສໍານັກພິມສ້າງສັນ. - ຈົດໝາຍລາຊະການທີ 4 ຈສ 1214 ເລກທີ 23 . ອ້າງໃນ ປະຫວັດສາດລາວ 1779-1975 ສຸວິດທີຣະສາສະວັດ 2543. - ຈົດໝາຍເຫດລາຊະການທີ 3 ເລກທີ 14 ອ້າງໃນ ສຸວິດ ທີຣະສາສະວັດ .ເລື່ອງເດີມ. ໜ້າ 74,75 : 2543 6HisTG M6 CACIM.pdf 1856HisTG M6 CACIM.pdf 185 7/31/2015 9:45:11 AM7/31/2015 9:45:11 AM ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ