1. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ
Στάγειρα 384 - 322 π.Χ
Ο Αριστοτέλης ήταν ένας από τους κορυφαίους
φιλοσόφους και επιστήμονες της Κλασσικής
εποχής. Ιδρυτής της περιπατητικής φιλοσοφίας, ο
συστηματικότερος, μεθοδικότερος νους του
αρχαίου κόσμου και ένας από τους μεγαλύτερους
στοχαστές όλων των εποχών. Όπως επίσης και
θεμελιωτής και πρόδρομος πλήθους παλαιότερων
όσο και νεότερων κλάδων της επιστήμης.
2. ► Διάσημος φιλόσοφος, ο τελειωτής της αρχαία ελληνικής
φιλοσοφίας. Γεννήθηκε στα Στάγειρα της Μακεδονίας. Σε
ηλικία 18 ετών ήλθε στην Αθήνα και κατατάχθηκε στη
Σχολή του Πλάτωνος, τη γνωστή Ακαδημία, κοντά στον
οποίο μαθήτευσε επί 20 ολόκληρα έτη. Σ’ αυτό το
διάστημα σπούδασε την πλατωνική φιλοσοφία, και έθεσε
τα θεμέλια της δικής του.
► Το 342, τον κάλεσε ο βασιλιάς της Μακεδονίας Φίλιππος
και ανέλαβε την εκπαίδευση του δεκατριετούς
Αλεξάνδρου, που διεκόπη μόλις ο Αλέξανδρος άρχισε να
παρασκευάζεται για την κατά των Περσών εκστρατεία.
Επέστρεψε στην Αθήνα (335), για να βρει όλους τους
δημόσιους τόπους κατειλημμένους από τους διαφόρους
φιλοσόφους. Για το λόγο αυτό, ο Αριστοτέλης, άρχισε να
φιλοσοφεί με τους φίλους του περιπατώντας, γι’ αυτό και
η Σχολή του ονομάσθηκε Περιπατητική Σχολή και οι
οπαδοί του περιπατητικοί φιλόσοφοι. Όταν οι μαθητές
του πύκνωσαν πολύ, τότε δίδασκε καθήμενος και
περιστοιχισμένος από αυτούς.
3. ► Η μεγαλοφυΐα του Αριστοτέλη κίνησε το φθόνο των
συγχρόνων Αθηναίων φιλοσόφων, οι οποίοι
ποικιλοτρόπως τον κατασυκοφάντησαν και τον
εξύβρισαν. Ακόμα και ο ανιψιός του Καλλισθένης, ο
οποίος συνόδευσε τον Αλέξανδρο στην εκστρατεία,
κατηγόρησε στον Αλέξανδρο το μεγάλο φιλόσοφο, και
εξύφανε εναντίον του ολόκληρη συνωμοσία, που
στεφόταν τάχα κατά της ζωής του Αλεξάνδρου.
Κουρασμένος και αηδιασμένος από τον πόλεμο που του
είχαν στήσει, ιδίως μετά το θάνατο του Αλεξάνδρου,
Αθηναίοι φιλόσοφοι, ο Αριστοτέλης κατέφυγε στη
Χαλκίδα, όπου είχε ένα εξοχικό σπίτι, και πέθανε εκεί
αυτοεξόριστος και πικραμένος.
4. Η προσωπικότητα του
Αριστοτέλη
► Πολύτιμη πηγή πληροφοριών για το χαρακτήρα του Αριστοτέλη και γενικά τις
σχέσεις του με τους ανθρώπους του περιβάλλοντός του, συγγενείς, φίλους,
ελεύθερους και δούλους, αποτελεί το κείμενο της διαθήκης του, που διασώθηκε
από το Διογένη. Σ’ αυτό διαφαίνεται πως ήταν άνθρωπος που είχε αισθανθεί
έντονα τη μοναξιά της ζωής και που ένιωθε ευγνωμοσύνη για όσους
ανθρώπους συντέλεσαν αποτελεσματικά με τις φροντίδες τους, ώστε να
απαλυνθεί εάν όχι εξαλειφθεί το αίσθημα του αυτό. Με τη διαθήκη του ζητούσε :
να τον θάψουν δίπλα στη γυναίκα του Πυθιάδα, που είχε πεθάνει πριν. Στην
Ερπυλλίδα, που είχε φροντίσει τον ίδιο προσωπικά, την οικογένειά του και το
σπιτικό τους, να την αφήσουν να διαλέξει το καλύτερο από τα κτήματα του στη
Χαλκίδα ή στα Στάγιρα και να ξαναφτιάξει τη ζωή της, αν η ίδια το θελήσει.
Ήθελε την κόρη του να πάρει για γυναίκα του ο Νικάνωρ, ο γιός του Πρόξενου,
του κηδεμόνα του. Όσον αφορά τους δούλους, επιθυμούσε να τους
προστατέψουν και να τους αποκαταστήσουν οικονομικά και κοινωνικά. Τις
δούλες συγκεκριμένα, να τις προικίσουν και να τις παντρέψουν με πρόσωπα
που να έχουν καλό όνομα. Και τέλος, τα παιδιά των δούλων του ζήτησε «μη
πωλείν όταν εν ηλικία γένωνται, ελεύθερους αφείναι κατ’ αξίαν», και μάλιστα για
κάποιους προβλέπει την απελευθέρωση. Ακολουθώντας με τον τρόπο αυτό
έμπρακτα μια από τις συστάσεις των «Πολιτικών» του.
6. Η ΖΩΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΜΑΤΙΑ
ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ
► Εκτός από τη γνώμη του τη σχετική με τις “ιδέες” του Πλάτωνα ο
Αριστοτέλης υποστηρίζει και άλλες αρχές. Δεν αποκρούει την ηδονή,
αλλά προτιμά την πιο τέλεια, αυτή δηλ. που πηγάζει από τη διάνοια. Ο
σκοπός των ανθρώπινων ενεργειών, κατά τον Αριστοτέλη, είναι η
ευδαιμονία, την οποία ορίζει ως ενέργεια σύμφωνη με την αρετή. Η
αρετή, όταν κυριαρχεί στα πάθη και στις ορμές, τα ρυθμίζει, παίζοντας
το ρόλο του μέτρου ανάμεσα στις δύο ακρότητες, δηλ. στην υπερβολή
και την έλλειψη. Έτσι π.χ. η “πραότης” είναι αρετή ως μεσότητα της
οργής και της αναισθησίας, η “ανδρεία”, επειδή βρίσκεται ανάμεσα στη
θρασύτητα και στη δειλία, και η “αιδώς”, επειδή κατέχει το μέσο της
αδιαντροπιάς και της κατάπληξης, που είναι ακρότητες.
► Συμπλήρωμα της αρετής είναι και τα αγαθά του σώματος (δύναμη,
υγεία, ομορφιά) και τα αγαθά της τύχης (πλούτος, ευγενική καταγωγή
κλπ.).
8. • Άνθρωπος που δεν έχει φίλους ή είναι θεός ή
αγρίμι.
Δεν υπάρχει τίποτε πιο άνισο από την
ίση μεταχείριση των ανίσων.
Τα πράγματα που πρέπει να μάθεις να κάνεις, τα
μαθαίνεις κάνοντάς τα.
9. • Ο καθένας μπορεί να θυμώσει, είναι εύκολο. Αλλά να
θυμώσεις με το σωστό άνθρωπο, στο σωστό βαθμό,
για το σωστό λόγο, τη σωστή στιγμή και με το σωστό
τρόπο, αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο.
Όλες οι ανθρώπινες πράξεις έχουν
ως αίτιο ένα από τα εξής επτά:
τύχη, φύση, παρόρμηση, συνήθεια,
λογική, πάθος, πόθο.
10. • Είναι χαρακτηριστικό του μεγαλόψυχου
ανθρώπου να μη ζητάει χάρες, αλλά να είναι
έτοιμος να κάνει το καλό στους άλλους.
Η ελπίδα είναι ένα όνειρο που ξυπνά.
Είναι ίδιον του μορφωμένου νου να μπορεί να
απολαύσει μια ιδέα χωρίς να την αποδεχθεί.
12. • Άμιλλα είναι η τάση να φτάσει κανένας τον
άλλον, που τον θαυμάζει, ή και να τον
ξεπεράσει, χωρίς να αισθάνεται φθόνο, αν ο
άλλος τον ξεπερνάει.
Αυτό που πέτυχα με τη φιλοσοφία, ήταν να
κάνω με τη θέλησή μου αυτά που οι άλλοι τα
κάνουν επειδή φοβούνται τους νόμους.
Η ελάχιστη αρχική απόκλιση από την
αλήθεια πολλαπλασιάζεται στην συνέχεια
χιλιάδες φορές.
13. • Η περισσότερο χαμένη από όλες τις μέρες
του ανθρώπου, είναι εκείνη κατά την οποία
δεν γέλασε.
Η φύση δεν κάνει τίποτα άχρηστο.
Μην κρατάς την οργή σου αθάνατη,
αφού είσαι θνητός.
14. • Ο μορφωμένος διαφέρει από τον αμόρφωτο όσο
ο ζωντανός από τον νεκρό.
Ο σκοπός της τέχνης
δεν είναι να
αναπαραστήσει την
εξωτερική εμφάνιση
των πραγμάτων,
αλλά την εσωτερική
τους σημασία.
15. • Τι είναι αυτό που γρήγορα γερνάει;
• Η ευγνωμοσύνη.
Μάλλον φιλούσιν οι ποιήσαντες ευ τους
παθόντας ή οι παθόντες ευ τους
ποιήσαντας.-
(Περισσότερο αγαπούν οι ευεργέτες αυτούς
που ευεργέτησαν, παρά οι ευεργετηθείς
τους ευεργέτες τους)
16. Η τάξη που διακρίνεται για την αρετή της,
δεν επιχειρεί παρά σπάνια επανάσταση.
Αυτό, γιατί βρίσκεται πάντα σε μειοψηφία.
Ο άνθρωπος που είναι εγωιστής ,
υπερηφανεύεται ότι έμαθε πολλά, ο σοφός
όμως λυπάται που δεν έμαθε περισσότερα.
18. • Όσοι μελέτησαν την τέχνη της διοίκησης, έχουν
πεισθεί ότι η τύχη των κρατών εξαρτάται κυρίως
από την εκπαίδευση των νέων.
Τρία πράγματα χρειάζεται η εκπαίδευση :
τη φύση, τη μάθηση και την άσκηση.
Της παιδείας οι ρίζες είναι
πικρές,
μα οι καρποί γλυκοί.
19. ►Η ΜΟΡΦΩΣΗ
ΕΙΝΑΙ ΣΤΟΛΙΔΙ
ΣΤΗΝ ΕΥΤΥΧΙΑ
ΚΑΙ ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ
ΣΤΗ ΔΥΣΤΥΧΙΑ
