Amali fizik 33

AMALI FIZIK SEMESTER 3 – ( JAN 2013 – JUN 2013)
Amali Sains:
1. Tajuk
2. Objektif / tujuan
3. Alatan / radas
4. Rajah
5. Teori
6. Langkah kerja / prosedur
7. Pemerhatian / keputusan
8. Hasil,kesimpulan / refleksi
9. Perbincangan / menjawab soalan
Praktikal 1 : Pengukuran dalam kehidupan seharian
Aktiviti 1: Pengukuran panjang
Amali Sains:
1. Tajuk
Pengukuran panjang
Untuk mengambil dan membandingkan ukuran yang menggunakan pelbagai jenis
instrument
3. Alatan / radas
1. Pembaris meter
2. Angkup vernier
3. Tolok skru mikrometer

4. Rajah
Angkup vernier
Tolok skru mikrometer

5. Teori/hipotesis
Angkup vernier dan tolok skru micrometer boleh digunakan untuk mengukur panjang
objek.
1. Untuk mengukur diameter pensil, dawai kuprum dan sehelai rambut diukur
menggunakan pembaris meter, angkup vernier dan tolok skru mikrometer
2. Ukuran diulangi.
3.Jadualkan keputusan direkodkan.
Bahan Pembaris meter(cm) Angkup
vernier(cm)
Tolok skru
micrometer(cm)
Pensel 0.8 0.77 0.82
Dawai kuprum 0.2 0.2 0.22
Rambut 0.005 0.003 0.002
Kertas A4
(10 helai ÷ 10=
1helai)
0.01 0.01 0.049
Angkup vernier dan tolok skru micrometer boleh digunakan untuk mengukur panjang
objek.Walau bagaimanapun tolok skru mikrometer lebih jitu untuk mengukur panjang
objek berbanding angkup vernier yang lebih persis kerana kejituannya ialah 0.1cm.

1.Daripada ketiga-tiga alat pengukur yang digunakan untuk mengukur panjang,yang
manakah paling persis? Yang paling jitu?
Pembaris meter paling persis kerana kejituannya Cuma sehingga 0.1cm sedangkan tolok
skru micrometer boleh mengukur diameter yang sangat kecil,kejituannya sehingga
0.01mm, iaitu kepersisan kuantitinya amat sedikit atau hamper ke sisihan nilai sebenar.
2.Seorang pelajar mengukur ketebalan sesuatu objek menggunakan pembaris meter
dikatakan tidak realistic untuk mencatatkan bacaan sebagai 4.32cm.Jelaskan?
Pembaris plastik tidak realistik untuk dicatatkan bacaan 4.32cm.Bacaan yang sesuai ialah
4.3cm sahaja kerana kejituan pembaris meter ialah sehingga 0.1cm sahaja. Pada pembaris
meter ,skalanya ialah cm dan paling kecil mm. Oleh itu bacaannya hanya setakat 2 angka
bererti sahaja iaitu 4.3cm
3. Apakah instrument yang paling sesuai untuk digunakan mengukur ketebalan sehelai
kertas? Terangkan.
Ketebalan sehelai kertas boleh diukur menggunakan tolok skru mikrometer. Kertas
terlalu nipis.Oleh itu kejituannya amat tinggi.Untuk menggukur ketebalan kertas,kita
hendaklah menggunakan 10 atau 100 helai sekaligus.Diukur ketebalannya dan kemudian
dibahagi dengan jumlah helaian kertas yang digunakan untuk mendapatkan sehelai kertas
sahaja.Dari situ kejituan lebih jitu.

Aktiviti 2 : Pengukuran Jisim
Amali Sains:
1. Tajuk
Pengukuran Jisim
Untuk mengambil dan membandingkan ukuran yang menggunakan pelbagai jenis
instrumen
3. Alatan / radas
1. Neraca tuas
2. Neraca elektronik
3. Pencil
4. Sudu
4. Rajah
Neraca tuas

Neraca elektronik
5. Teori
Neraca tuas dan neraca elektronik boleh mengukur berat jisim tetapi neraca elektronik
lebih sensetif dan lebih jitu.
1. Jisim pensel,sudu,cincin emas,jam tangan dan duit silling disukat menggunakan
neraca tuas dan diulangi menggunakan neraca elektronik.
2. Keputusan direkodkan.
Bahan Neraca tuas(g) Neraca elektronik(g)
Pencil 4.6 4.68
Sudu 4.4 4.36
Cincin emas 3.7 3.72
Jam tangan 36.1 36.05
Silling 50 sen 9.3 9.35

Keselamatan:
- Jangan menggunakan neraca elektronik di bawah kipas yang sedang bergerak(tutup
kipas yang sedang bergerak) kerana neraca elektronik amat sensetif.
Neraca tuas dan neraca elektronik boleh mengukur berat jisim tetapi neraca elektronik
lebih sensetif dan lebih jitu.Dari penyiasatan tersebut saya telah dapat menggunakan
radas-radas yang digunakan dan membaca sengatannya dengan tepat.Ini merupakan
pengalaman baru bagi saya setelah berpuluh tahun saya tinggalkan ketika sekolah dahulu.
1. Daripada kedua-dua alat pengukur yang digunakan untuk mengukur jisim,yang
manakah paling persis? Yang paling jitu? Terangkan.
Neraca tuas Neraca elektronik
Paling persis Paling jitu
Kejituannya sehingga 0.1 Kejituannya sehingga 0.01
Boleh mengukur jisim objek yang agak
berat
Boleh menggukur jisim objek yang
ringan dan amat sensetif.
2. Nama lain bagi neraca yang boleh digunakan untuk mengukur jisim dalam kehidupan
seharian.
Penimbang kg,penimbang unit Newton,penimbang gram

3. Apakah yang telah anda belajar daripada kedua-dua aktiviti di atas?
Kebaikan kedua-dua aktiviti diatas yang telah saya perolihi ialah:-
1. Tahu menggunakan alat yang sesuai untuk mengukur jisim atau mengukur
panjang.
2. Dapat membaca dengan betul nilai sebenar bacaan sesuatu objek yang diukur
menggunakan pelbagai jenis alatan.
3. Mengenali alat-alat pengukur dengan lebih mendalam yang terdapat dalam
makmal fizik dan pengetahuan ini boleh diluaskan lagi kepada pelajar-pelajar.
4. Tahu mencari kejituan yang sebenar.
5. Mengenali alat-alat yang jitu mahupun persis
6. Dapat mengukur ketebalan objek atau jisim objek dengan lebih jitu.

Praktikal 2 : Daya dan gerakan
Aktiviti 1: Mengenal pasti jenis daya dalam konteks yang berbeza
Amali Sains:
1. Tajuk
Mengenal pasti jenis daya dalam konteks yang berbeza
Untuk mengenal pasti jenis daya dalam konteks yang berbeza
3. Alatan / radas
1. Sebuah blok kayu
2. Bola ping-pong
3. Dawai
4. Bikar
5. Buku
4. Rajah

5. Teori
Daya adalah tolakan atau tarikan keatas sesuatu objek.Daya wujud hasil daripada
interaksi.
1. Blok kayu diletak di atas lantai. Blok kayu di tolak dan pemerhatian direkodkan
2. Bola ping-pong dibaling ke udara. Pemerhatian anda direkodkan.
3. Diikatkan satu dawai dengan tegang antara 2 paku di sebongkah kayu. Dawai di
bahagian tengah dipetik. Pemerhatian anda direkodkan.
4. Diletakkan bola ping-pong ke dalam bikar yang berisi air. Bola ditolak ke dalam
air. Pemerhatian anda direkodkan.
5. Sebuah buku di letakkan di atas tapak tangan anda. Pemerhatian anda direkodkan.
6. Kesimpulan dibuat bagi setiap pemerhatian di atas.
Aktiviti Pemerhatian Kesimpulan
1.Menolak blok kayu Diatas permukaan kasar
susah bergerak ,di atas
permukaan licin senang
bergerak
Daya geseran terhasil
2.Baling bola ping-pong Melambung ke atas dan
jatuh semula ke bawah.
Daya graviti
3.Memetik dawai yang
ditegangkan
Dawai tegang berbunyi
nyaring
Dawai kendur tidak
berbunyi.
Daya tegangan
4.Bola ping-pong ditolak ke
dalam air
Bola ping-pong sukar
ditolak ke bawah dan akan
timbul semula keatas
permukaan air.
Daya julangan
5.Buku di atas tapak tangan Terasa berat buku Daya normal

Daya adalah tolakan atau tarikan keatas sesuatu objek.Daya wujud hasil daripada
interaksi. Daya diukur dalam unit SI Newton.Satu Newton bersamaan dengan
1kgms².Jenis-jenis daya ialah seperti daya geseran,daya gravity,daya normal,daya
tegangan,daya julangan.
Kesan-kesan daya ialah:-
1. Boleh mengubah bentuk objek
2. Boleh mengubah arah gerakan sesuatu objek
3. Boleh menggerakkan objek yang pegun
4. Boleh memecutkan atau menyahpecutkan objek yang bergerak
5. Boleh menghentikan objek yang bergerak.
1. Daya geseran - wujud apabila dua permukaan bersentuhan.Ia dapat menghasilkan
tenaga haba.
2. Daya gravity – daya yang menarik objek-objek ke bawah kea rah bumi dan daya jatuh
dalam keadaan bebas.
3. Daya tegangan – daya yang dipindahkan melalui tali,benang,kabel atau wayar yang
ditarik dengan tegang pada kedua-dua hujungnya.
4. Daya julangan – daya yang menolak objek keatas dan menyebabkan ia kelihatan
kehilangan berat dalam bendalir,cecair atau gas.
5. Daya normal – ialah daya sokongan pada objek apabila ia bersentuh dengan satu
permukaan.

Aktiviti 2 : Mengukur pecutan objek yang jatuh bebas
Amali Sains:
1. Tajuk
Mengukur pecutan objek yang jatuh bebas
Untuk mengukur pecutan objek yang jatuh bebas
3. Alatan / radas
1. Pengepit
2. Pita detik
3. Jangka masa detik
4. Pek kuasa
5. Dawai penyambung
6. Pemberat jisim 20g,50g,100g
7. Selotep
4. Rajah
Jangka masa detik

5. Teori
Pecutan ialah perubahan halaju yang di bahagi dengan masa yang diambil.
1. Diletakkan kerusi di atas meja. Jangka masa detik dikepit di sebelah atas kerusi.
2. Pita dimasukkan dalam jangka masa detik dan kemudian lekatkan jisim 20g di
hujung pita.
3. Jangka masa detik dihidupkan dan dibiarkan jisim itu jatuh bebas ke bawah.
4. Pita dipotong kepada jalur 2 titik dan pita diatur untuk membentuk satu graf.
5. Langkah 3 diulang dengan menggunakan jisim 50 g dan 100 g.
6. Bagi setiap kes, graf dibina dari jalur masing-masing dan kemudian pecutan
ditentukan bagi setiap pemberat.
Pemberat (g) Masa (s)
10 1.06
50 0.69
100 0.55
Pecutan ialah perubahan halaju yang di bahagi dengan masa yang diambil.Halaju dan
pecutan suatu objek dapat diukur dengan menggunakan jangka masa detik seperti yang
ditunjukkan dalam ujikaji.Eksperimen juga menunjukkan apabila daya pecutan yang
dikenakan ke atas suatu objek adalah malar,pecutan objek itu berkadar songsang degan
jisimnya.

1. Adakah nilai pecutan bagi setiap pemberat itu sama dengan g(pecutan disebabkan
oleh gravity di bumi)? Terangkan.
Tidak sama, semakin bertambah berat yang digunakan,semakin bertambah pecutan
yang terhasil.
2. Apakah kesimpulan yang boleh dibuat mengenai daya yang bertindak ke atas objek
yang jatuh bebas?
Objek yang jatuh bebas mempunyai kelajuan yang bebas dimana semakin kebawah
semakin laju dan halaju pecutannya semakin bertambah.
3. Jika percubaan ini dilakukan di bulan,adakah nilai-nilai pecutan yang berlainan jisim
ini sama dengan g? Terangkan.
Nilai pecutan dibulan berbeza dengan dibumi.Pecutan menjadi semakin
berkurang.Daya gravity di bulan sedikit iaitu 1/6 dari di bumi. Oleh itu jisim sesustu
objek menjadi semakin ringan,daya gravity berkurang dan pecutan juga semakin
berkurang.
4. Apakah yang telah anda belajar daripada kedua-dua aktiviti di atas?
Eksperimen menunjukkan apabila daya pecutan yang dikenakan ke atas suatu objek
adalah malar,pecutan objek itu berkadar songsang dengan jisimnya.Dari eksperimen
tersebut kita dapat lihat bahawa jarak antara dua titik yang berturutan pada pita detik
bergantung pada kelajuan pita detik.Jika pita bergerak laju, titik-titiknya berjauhan
manakala jika pita itu bergerak dengan perlahan, titik-titiknya rapat antara satu sama
lain.Perubahan jarak antara titik-titik yang berturutan pada pita detik menunjukkan
perubahan halaju dan juga menunjukkan pita detik objek itu memecut atau
menyahpecut.

Praktikal 4 : Mikroskop dan teleskop
Aktiviti 1 : Mencari kuasa kanta P
Amali Sains:
1. Tajuk
Mencari kuasa kanta P
Untuk menentukan factor penting bagi meningkatkan kuasa pembesaran kedua-dua
teleskop astronomi dan mikroskop majmuk.
3. Alatan / radas
1. Pembaris meter
2. Skrin putih
3. Pemegang kanta
4. Kanta cembung pelbagai kuasa
5. Set bingkai teleskop/mikroskop
4. Rajah
1. Anda diberi 6 kanta cembung yang berbagai jarak fokus, f. Cari f bagi setiap kanta.
Skrin putih
Cahaya selari

5. Teori
1. Anda diberi 6 kanta cembung yang berbagai jarak fokus, f. Cari f bagi setiap kanta.
f
Skrin putih
Cahaya selari
f

2.Daripada f, kirakan kuasa kanta, P setiap kanta. Kiraan kuasa kanta daripada
rumusan berikut:
di mana f ialah jarak fokus dalam unit m. Unit kuasa kanta ialah Diopter, D.
Membina teleskop astronomi yang mudah
Prosedur:
1.Cari satu kanta yang berjarak fokus paling panjang, fo dan kanta kedua berjarak fokus
paling pendek, fe. Jika fo dan fe ialah masing-masing jarak fokus bagi kanta objek dan
kanta mata, kirakan pembesaran teleskop M
M
= jarak awal
Jarak akhir
= 5/30
=
Teleskop pada penyelarasan normal ialah apabila teleskop diselaraskan pada jarak l di
mana,
l = (fo + fe )
Nyatakan bentuk imej yang dilihat menerusi kanta mata.
1
f
f
f
e
o

Imej tertonggang
2. Lihat satu imej jauh menggunakan kanta-kanta ini. Sekarang ukur l dan kirakan M
daripada rumusan berikut:
M =
D
f
f
f e
e
o
1
di mana D ialah jarak melihat imej tanpa alat yang bersamaan dengan 25 cm.
3. Terangkan dengan bantuan gambarajah bagaimana satu teleskop astronomi mudah
membentuk imej akhir.
5. Bagaimana anda boleh tingkatkan kuasa pembesaran teleskop? Uji fikiran anda.
Tingkatkan kuasa kanta
1. Nyatakan bentuk imej yang dilihat menerusi kanta mata.
Imejnya tertonggeng/terbalik
2. Mmmm
3. Terangkan dengan bantuan gambarajah bagaimana satu teleskop astronomi mudah
membentuk imej akhir.
4. Bagaimana anda boleh tingkatkan kuasa pembesaran teleskop?Uji fikiran anda.

Aktiviti 2 : Membina mikroskop majmuk
Amali Sains:
1. Tajuk
Membina mikroskop majmuk
Untuk menentukan factor penting bagi meningkatkan kuasa pembesaran kedua-dua
teleskop astronomi dan mikroskop majmuk.
3. Alatan / radas
1. Pembaris meter
2. Skrin putih
3. Pemegang kanta
4. Kanta cembung pelbagai kuasa
5. Set bingkai teleskop/mikroskop
4. Rajah

5. Teori
Mikroskop majmuk digunakan untuk melihat dan memeriksa objek seni seperti bacteria.
7. Prosedur:
1. Cari satu kanta objek yang berjarak fokus paling pendek, fo dan kanta mata berjarak
fokus pendek, fe. Bina satu mikroskop majmuk menggunakan set bingkai mikroskop dan
kemudian uji dengan memerhati satu objek kecil.
2. Tentukan nilai v bagi kanta objek dengan menggunakan skrin putih di mana v ialah
jarak imej bagi kanta objek.
3. Tentukan pembesaran mikroskop majmuk anda menggunakan rumusan berikut:
M = 11
oe f
v
f
D
di mana D = 25 cm.
4. Terangkan dengan bantuan gambarajah tentang pembinaaan satu mikroskop majmuk.
5. Bagaimana anda boleh meningkatkan kuasa pembesaran mikroskop majmuk? Uji idea
anda.
1. Nyatakan fungsi kedua-dua kanta objek dan kanta mata teleskop astronomi

Untuk melihat objek dengan lebih jelas
2. Bagaimanakah anda tingkatkan kuasa pembesaran kedua-dua astronomi dan
mikroskop majmuk?
Menambahkan kuasa kanta
3. Apakah langkah berjaga-jaga yang boleh diambil dalam melaksanakan projek di atas?
Mengapa?
-Malapkan atau gelapkan kawasan ujikaji.
-Kedudukan skrin dan objek ditetapkan.
4. Apakah yang telah anda pelajari daripada kedua-dua aktiviti di atas?

Praktikal 5 : Litar Elektrik
Aktiviti 1 : Membina litar siri dan selari
Amali Sains:
1. Tajuk
Membina litar siri dan selari
Untuk menentukan kebaikan dan kelemahan litar bersiri dan selari
3. Alatan / radas
1. Pemegang bateri
2. 2 bateri
3. Dawai bersalut
4. Ammeter
5. Voltmeter
6. 3 mentol
4. Rajah
Litar bersiri Litar selari
Litar A Litar B

5. Teori
- Semakin tinggi rintangan R, semakin kurang arus I
- Jika sebiji mentol pada litar bersiri terbakar, kesemua mentol tidak menyala,
manakala dalam litar selari, jika ada mentol yang tidak menyala, mentol yang lain
masih menyala.
Prosedur:
1. Kedua-dua litar yang ditunjukkan di bawah dibina dengan menggunakan pemegang
bateri, bateri, beberapa dawai, suis dan dua mentol lampu untuk setiap litar.
2. Ameter dan voltmeter disambung dalam kedua-dua litar di atas. Suis ditutup. Jadual yang
sesuai dibina untuk merekod bacaan.
3. Suis dipasang. Kemudian dilonggarkan satu mentol dalam setiap litar. Kecerahan mentol
yang satu lagi diperhatikan. Bacaan ameter dan voltmeter dalam setiap litar direkodkan.
4. Dipasang semula mentol tadi dalam litar A. Kecerahan kedua mentol diperhatikan. Bacaan
kedua-dua ameter dan voltmeter direkodkan.
5. Lakukan juga untuk litar B. Perhatikan Kecerahan kedua-dua mentol diperhatikan. Bacaan
ameter dan voltmeter direkodkan.
Litar A Litar B

Litar A
Keadaan litar Bacaan voltmeter Bacaan Ameter
Suiz tutup 0.4 0.1 (mentol menyala)
Mentol dilonggarkan 1.4 0
Keadaan mentol Kedua-dua mentol tak menyala bila mentol dilonggarkan
Litar B
Keadaan litar Bacaan voltmeter Bacaan Ameter
Suiz tutup 1.4 0.26 (mentol menyala)
Mentol dilonggarkan 1.4 0.16
Keadaan mentol Satu mentol menyala bila mentol dilonggarkan
Terdapat 2 jenis litar eletrik iaitu litar selari dan litar bersiri.Jenis litar yang biasa
digunakan di rumah-rumah, bangunan dan sebagainya ialah litar selari kerana litar selari
selamat digunakan contohnya jika ada mentol terbakar ataupun ada litar yang terputus
dan tidak lengkap,mentol lain masih menyala, bangunan dan rumah masih terang kerana
litar masih lengakap di bahagian atau kawasan yang lain.
Litar bersiri digunakan untuk membawa arus elektrik ke sesuatu kawasan yang jauh
satu sama lain. Jika litar tersebut putus maka kawasan yang menggunakan kabel yang
sama untuk sampai ke kawasan tersebut mengalami gangguan bekalan elektrik.
Voltan yang merentangi setiap mentol adalah sama .Setiap mentol menerima voltan
penuh dari bateri. Oleh itu, apabila satu mentol ditambah ke dalam litar selari,kecerahan
mentol tetap sama bagi setiap mentol.

9. Perbincangan / menjawab soalan yang
1. Apakah akan berlaku kepada mentol dalam litar bersiri jika salah satu daripada mentol
terbakar keluar? Terangkan.
Mentol yang lain kesemuanya tidak menyala kerana litar elektrik telah terputus ataupun
tidak lengkap.
2. Apakah akan berlaku kepada mentol dalam litar selari jika salah satu daripada mentol
terbakar keluar? Terangkan.
Mentol masih menyala kerana ada arus elektrik yang terdapat pada litar dan litar masih
lengkap dan arus masih mengalir seperti biasa.
3. Anda ingin memasang deretan lampu-lampu menggunakan beberapa
mentol.Bagaimanakah kesemua kecerahan lampu-lampu itu boleh dikekalkan sama?
Sambungan jenis apa yang harus digunakan?
Sambungan selari kerana jika salah satu mentol yang terbakar ,mentol yang lain masih
boleh menyala kerana masih ada arus elektrik dan sebahagian litar tersebut masih lagi
litar lengkap.
4. Apakah yang akan berlaku kepada mentol dalam litar bersiri jika satu lagi mentol
disambung bersiri kepadanya? Jelaskan
Cahaya mentol menjadi malap kerana rintangan arus elektrik semakin bertambah.
5. Apakah yang akan berlaku kepada mentol dalam litar selari jika satu lagi mentol lain
disambungkan selari dengannya? Terangkan.
Sama terang kesemua mentol kerana arus yang melalui litar adalah kuasa yang sama
banyak .

Aktiviti 2 : Membina satu siri gabungan dan litar selari
Amali Sains:
1. Tajuk
Membina satu siri gabungan dan litar selari
Untuk menentukan kebaikan dan kelemahan litar bersiri dan selari
3. Alatan / radas
1. Pemegang bateri
2. 2 bateri
3. Dawai bersalut
4. Ammeter
5. Voltmeter
6. 3 mentol
4. Rajah

5. Teori
- Semakin tinggi rintangan R, semakin kurang arus I
- Jika mentol 1 tidak menyala, litar tersebut telah terputus dan tidak lengkap dan
menyebabkan mentol 2 dan 3 tidak menyala.
1. Litar dibina seperti yang ditunjukkan di bawah dengan menggunakan pemegang
bateri, bateri, suis, dawai bersalut dan tiga mentol lampu.
2. Suis disambung dan diperhatikan kecerahan mentol.
3. Ammeter dan voltmeter disambung untuk mengukur beza keupayaan setiap
mentol dan arus yang melaluinya. Jadual yang sesuai dibina untuk merekod
bacaan.
5. Mentol 1di keluarkan. Kecerahan baki mentol diperhatikan. Bacaan kedua-dua
ameter dan voltmeter direkodkan.
6. Mentol 1 dipasang semula dan mentol 2 dikeluarkan. Kecerahan baki mentol
diperhatikan. Bacaan ameter dan voltmeter direkodkan.

Litar di atas adalah gabungan dua jenis litar iaitu litar selari dan bersiri. Jika mentol 1
tidak menyala, litar tersebut telah terputus dan tidak lengkap dan menyebabkan mentol 2
dan 3 tidak menyala.
Terdapat 2 jenis litar eletrik iaitu litar selari dan litar bersiri.Jenis litar yang biasa
digunakan di rumah-rumah, bangunan dan sebagainya ialah litar selari kerana litar selari
selamat digunakan contohnya jika ada mentol terbakar ataupun ada litar yang terputus
dan tidak lengkap,mentol lain masih menyala, bangunan dan rumah masih terang kerana
litar masih lengakap di bahagian atau kawasan yang lain.Litar bersiri digunakan untuk
membawa arus elektrik ke sesuatu kawasan yang jauh satu sama lain. Jika litar tersebut
putus maka kawasan yang menggunakan kabel yang sama untuk sampai ke kawasan
tersebut mengalami gangguan bekalan elektrik.
1. Apa yang berlaku kepada mentol lain apabila mentol nombor 1 dikeluarkan?
Terangkan.
Mentol tidak menyala kerana litar sudah tidak lengkap
2. Apa yang berlaku kepada mentol lain apabila mentol nombor 2 dikeluarkan?
Terangkan.
Mentol 1 dan 3 masih menyala kerana litar masih lengkap untuk aliran litar bagi
mentol nombor 1 dan 3.
3. Adakah anda mahukan litar dirumah anda bersiri atau selari atau gabungan kedua-
duanya.Jelaskan.
Litar selari kerana jika satu mentol terbakar, mentol yang lain masih boleh menyala.
Penambahan peralatan eletrik dalam litar selari tidak menambahkan voltage tetapi
jika menggunakan litar bersiri,arus akan berkurang jika semakin banyak peralatan
elekrik ditambah.

Praktikal 6 : Induksi dan penghantaran arus elektrik
Aktiviti 1 : Menyiasat arus teraruh
Amali Sains:
1. Tajuk
Menyiasat arus teraruh
Untuk menyiasat factor-faktor yang mempengaruhi magnitude teraruh semasa.
3. Alatan / radas
1. Dawai kuprum bersalut
2. Galvanometer
3. Tabung didih
4. 2 magnet bar
4. Rajah
Magnitud arus teraruh

5. Teori
Magnitud arus teraruh berkadar terus dengan kelajuan magnet yang sedang bergerak
mendekati atau menjauhi gegelung.
Prosedur:
1. Dawai kuprum sebanyak 20 - 80 lilitan dililit pada tabung didih. Tabung didih dikeluarkan
untuk dapatkan satu gegelung dawai. Disambungkan dua hujung tak bersalut gelung ke
galvanometer yang sensitif.
2. Perhatikan apa yang berlaku apabila:
(A) Kutub Utara magnet bergerak masuk ke dalam gegelung?
Jarum kekiri
(B) Kutub Utara magnet bergerak keluar dari gegelung?
Jarum kekanan
(C) Kutub Utara magnet bergerak dengan cepat ke dalam gegelung?
Makin jauh jarum ke kiri
(D) Gegelung bergerak ke arah magnet?
Jarum akan bergerak ke kiri atau ke kanan iaitu jika gegelung dimasukkan ke kutub
utara, jarum akan bergerak ke kiri dan sebaliknya.
(E) Magnet dibiarkan pegun di tengah-tengah gegelung?
Jarum tidak bergerak kekiri atau kekanan iaitu tiada kesan pergerakan jarum.
3. Prosedur 2 (A) hingga (E) menggunakan kutub selatan magnet diulangi .
4. Sekarang dapatkan gegelung dawai kuprum sebanyak 40 liltan. Hujung dawai di sambung ke
galvanometer. Prosedur 2 (A) hingga (E) menggunakan kutub utara magnet diulangi.
5. Magnet yang lebih kuat dengan mengikatkan dua atau tiga magnet bar bersama-sama
dihasilkan. Prosedur 2 (A) hingga (E) menggunakan magnet ini diulangi.

20 lilitan 80 lilitan
Kutub utara Kutub selatan Kutub utara Kutub selatan
A
Tidak ada perubahan kerana bilangan
lilitan terlalu sikit. Oleh itu arus yang
teraruh amat sedikit dan hampir tiada.
Jauh ke kiri Jauh ke kanan
B Jauh ke kanan Jauh ke kiri
C Cepat ke kiri Cepat ke kanan
D Tiada bacaan Tiada bacaan
E Tiada bacaan Tiada bacaan
Magnitud arus aruhan teraruh akan meningkat dengan:-
1. Menggerakkan magnet atau solenoid pada laju yang lebih tinggi.
2. Menambahkan bilangan lilitan pada gegelung.
3. Menambahkan kekuatan medan megnet dengan menggunakan magnet yang lebih
kuat.
Hasil eksperimen menunjukkan arah arus teraruh bergantung kepada arah gerakan. Arah
itu boleh dikenalpasti menggunakan Hukum Lenz bagi solenoid atau peraturan tangan
kanan Fleming bagi konduktor lurus.Mengikut hukum Lenz arus teraruh selalu mengalir
dalam arah yang menentang gerakannya. Ini terbukti apabila kutub utara magnet bergerak
masuk ke dalam gegelung, jarum galvanometer menunjukkan pesongan ke kiri manakala
apabila kutub utara magnet keluar dari gegelung, jarum galvanometer menunjukkan
pesongan ke kanan.
Kesimpulannya magnitude arus berkadar terus dengan kelajuan magnet yang
bergerak mendekati atau menjauhi gegelung.

1. Apakah yang berlaku apabila magnet bar digerakkan ke dalam gegelung? Terangkan.
Jarum pada galvanometer akan bergerak kekiri menunjukkan bahawa suatu arus
teraruh dalam gegelung.
2. Apakah yang akan apabila magnet diletakkan pegun di tengah-tengah gegelung?
Penunjuk jarum galvanometer kekal pada kedudukan sifar tengah,menunjukkan tiada
arus teraruh.
3. Apa yang berlaku apabila magnet digerakkan dengan cepat ke dalam gegelung?
Terangkan.
Jarum pada galvanometer akan bergerak kekiri dengan cepat menunjukkan bahawa
suatu arus teraruh dalam gegelung.
4. Apa yang berlaku apabila sebuah magnet yang lebih kuat digerakkan ke dalam
gegelung? Terangkan.
Jarum pada galvanometer akan bergerak kekiri dengan lebih besar menunjukkan
bahawa suatu arus teraruh yang lebih besar dalam gegelung.
5. Apa yang berlaku apabila magnet digerakkan ke dalam gelung yang berlilitan yang
banyak? Terangkan.
Jarum pada galvanometer akan bergerak kekiri dengan lebih banyak menunjukkan
bahawa suatu arus yang lebih besar teraruh dalam gegelung.
6. Apa yang perlu anda lakukan untuk meningkatkan magnitude arus teraruh?
1. Menambahkan bilangan lilitan gegelung.
2. Menggerakkan magnet atau solenoid pada laju yang lebih tinggi.
3. Menambahkan kekuatan medan magnet dengan menggunakan magnet yang lebih
kuat.

Aktiviti 2 : Membina transformer penaik dan penurun voltan
Amali Sains:
1. Tajuk
Membina transformer penaik dan penurun voltan
Untuk menunjukkan penggunaan transformer dalam penghantaran elektrik.
3. Alatan / radas
PVC meliputi wayar kuprum,
2 teras besi lembut C,
bekalan kuasa AU,
suis,
mentol,
ameter AU,
voltmeter AU
pengapit teras C.
4. Rajah
Transformer penaik dan penurun voltan

Rajah: Transformer
5. Teori
Semakin banyak lilitan gelung primer berbanding lilitan gelung sekunder, mentol
semakin malap dan semakin kurang lilitan gelung primer, berbanding lilitan gelung
sekunder, mentol semakin cerah.
Prosedur:
1. Lilitkan kira-kira 10 lilitan dawai bersalut di teras besi lembut C. Kemudian sambungkan
gegelung ini kepada bekalan kuasa AU dan suis. Gegelung ini disebut sebagai gegelung
primer.
2. Lilitkan kira-kira 25 lilitan dawai di teras C kedua dan sambungkan hujung gegelung ke
mentol. Gambar rajah di bawah menunjukkan bagaimana kedua-dua meter itu disambungkan
untuk mengukur beza keupayaan dan arus dalam gegelung primer.

3. Sekarang sambung semula kedua-dua meter untuk mengukur beza keupayaan dan arus dalam
gegelung sekunder seperti yang ditunjukkan dalam rajah di bawah.
4. Dalam transformer di atas, bilangan lilitan gelung sekunder adalah lebih besar daripada
lilitan gelung primer. Apakah nama pengubah ini? Hidupkan suis dan rekod ukuran anda.
5. Sekarang terbalikkan sambungan kedua-dua gegelung primer dan sekunder. Bilangan lilitan
dalam gelung sekunder kini lebih kecil daripada gelung primer. Apakah nama transformer
ini? Hidupkan suis dan rekod ukuran anda.
Np Ns Up Vs Mentol
10 50 3.0 0.4 Cerah (injak naik)
50 10 3.0 0.4 Malap (injak turun)

Penguasaan Pengetahuan Dan Kemahiran Soalan:
1. Transformer penaik meningkatkan arus di gelung sekunder atau primer?
Gelung sekunder
2. Bagaimana anda mengukur kuasa input dan output untuk transformer penaik.
Kirakan nilai-nilai mereka?
3. Kirakan nisbah output kuasa kepada input kuasa. Apakah nama nisbah ini?
4. Dalam penghantaran elektrik, kehilangan kuasa di setiap kabel elektrik dikira
dengan menggunakan formula seperti berikut,
Kehilangan kuasa dalam kabel = I2
R di mana I ialah arus dan R ialah rintangan kabel.
Bagaimana ini kehilangan kuasa boleh dikurangkan?
5. Jelaskan peranan transformer dalam membantu mengurangkan kehilangan kuasa
semasa penghantaran elektrik.
6. Transformer penurun meningkatkan arus dalam gelung primer atau gelung
sekunder?
7. Kirakan nilai-nilai input kuasa dan output kuasa bagi tnsformer penurun?
8. Jelaskan peranan transformer penurun dalam penghantaran elektrik.
Gambarajah Penghantaran Tenaga Elektrik

Penerangan: Penghantaran Elektrik
1. Dari stesyen Janakuasa dengan menggunakan 1 transformer dinaikkan voltan (injak naik)
2. Transformer injak naik digunakan untuk menggurangkan kehilangan kuasa atau tenaga semasa
penghantaran arus elektrik.
3. Arus elektrik dibawa oleh kabel penghantaran kemudian dipecahkan kepada 2 kawasan yang
berbeza penggunaan voltannya, iaitu ke kawasan industry (injak naik) dan kawasan perumahan
atau kawasan penduduk. (injak turun).
4. Voltan dipecahkan kerana jika tak dipecahkan, voltannya terlalu tinggi, tidak sesuai untuk
kawasan industry dan penduduk.
Penyiasatansecarapraktikalmelibatkan PPIK (PedagogiPengetahuan Isi Kandungan)
KurikulumSainsSekolahRendah
SoalanPPIK 1 :HukumGerakan Newton
1. Sediakan dua bekas A dan B. Bekas A diisi penuh dengan pasir dan bekas B diisi sepertiga
pasir. Gantungkan kedua-dua bekas seperti rajah di bawah.

a) Tolak dengan hujung jari secara serentak bekas A dan B. Perhatikan pergerakan kedua-
dua bekas,manakah mudah dihentikan? Jelaskan jawapan anda.
Bekas B lebih mudah berhenti kerana dengan halaju yang dilepaskan sama menyebabkan
kedua-duanya bergerak serentak.Bekas A mempunyai jisim yang besar,semakin besar
jisim sesuatu sesuatu objek,semakin besar inersianya atau keupayaannya untuk
menentang perubahan.Oleh sebab itulah ianya lambat berhenti.
b) Ayunkan bekas A dan B pada amplitud yang sama dan biarkan kedua-dua bekas itu
berhenti. Manakah berhenti dahulu? Jelaskan jawapan anda.
Bekas B berhenti dahulu kerana objek yang mempunyai jisim yang kecil,semakin kecil
inersianya untuk menentang perubahan. Oleh sebab itulah ianya cepat berhenti.
c) Rajah di bawah menunjukkan satu objek yang digantung dengan benang A.
Jelaskan apa yang akan berlaku jika;
(i) benang B ditarik dengan perlahan ke bawah.
Benang pada titik A akan putus
(ii) benang B direntap kuat ke bawah.
Benang pada titik B akan putus

Kesimpulannya menunjukkan sekiranya benang ditarik dengan satu sentakan yang kuat,
inersia bagi beban itu akan menghalang perubahan kepada keadaan rehatnya dan
menyebabkan benang putus pada B
Penyiasatan praktikal melibatkan PPIK (Pedagogi Pengetahuan Isi Kandungan)
Kurikulum Sains Sekolah Rendah.
SoalanPPIK 2: Apungan, TerapungdanTenggelam
Objekb
erat
A
B
benang

Rajah menunjukkan badan kapal yang mempunyai garis-garis Plimsoll pada bahagian sisi
badannya.
a) Apakah fungsi garis Plimsoll?
Garisan air atau garisan beban ialah satu garisan pada badan kapal yang menandakan
paras timbul sesebuah kapal atau bot di permukaan air. Paras di garisan air dipengaruhi
oleh suhu dan kemasinan air. Air suam atau panas dan air masin (air laut) mempunyai
ketumpatan dan kadar keapungan yang lebih tinggi.
Tujuan utama garisan beban diperkenalkan ialah untuk memastikan kapal
mempunyai lambung bebas dan keapungan yang mencukupi. Lambung bebas untuk
sebuah kapal komersil dikira antara titik terendah pada sisi geladak kapal dan garisan air,
dan nilainya mesti tidak kurang daripada paras lambung bebas yang ditanda pada sijil
garisan beban yang dikeluarkan untuk kapal tersebut. Hampir semua kapal
komersil,[1]
ditanda dengan garisan beban pada kedua-dua belah peminggang kapal.
Garisan ini yang juga dikenali sebagai garisan beban antarabangsa atau garisan Plimsoll,
juga menunjukkan drauf maksimum yang selamat dan lambung bebas minimum untuk
kapal dalam pelbagai keadaan operasi.

b) Bagaimana kita dapat menentukan bahawa muatan sesebuah kapal berada pada had yang
selamat?
Piawai tanda garisan beban
c)
Garis-garis dan tanda Garisan Beban untuk kapal komersil
Tanda Plimsoll yang asal ialah sebuah bulatan dengan garis melintang melaluinya untuk
menunjukkan drauf maksimum bagi sebuah kapal. Tanda-tanda lain telah ditambah
kemudiannya, untuk menunjukkan ketumpatan air yang berbeza dan jangkaan keadaan
laut.
d) Apabila kapal dengan muatan maksimum bertolak dari sebatang sungai ke pelabuhan laut
,bagaimanakah perubahan aras air terhadap garis Plimsoll?
Ketumpatan air tawar ialah 1000 kg/m³ dan air laut 1025 kg/m³. Sebuah kapal yang
dimuatkan sehingga mencapai paras tanda air tawar (FW) di kawasan air tawar akan
berada pada paras tanda air laut (SW) apabila ia sampai ke kawasan air laut. Ini
disebabkan air tawar kurang ketumpatannya maka kapal lebih dalam tenggelam ke dalam
air manakala air laut lebih tumpat dengan kelikatan garamnya maka kapal lebih banyak
timbul di permukaan air dari masuk ke dalam air.
e) Nyatakan perubahan paras air pada garis Plimsoll pada musim panas berbanding dengan
musim sejuk apabila kapal diisikan dengan muatan maksimum

Pada musim sejuk air lebih sejuk maka ketumpatan air sejuk lebih tumpat ,maka kapal
lebih tinggi di permukaan air.Pada musim panas ketumpatan air kurang maka kapal lebih
dalam masuk ke dalam permukaan air.
Penyiasatan praktikal melibatkan PPIK (Pedagogi Pengetahuan Isi Kandungan)
Kurikulum Sains Sekolah Rendah.
SoalanPPIK 3: Keseimbangan DanTermometri
Rajah menunjukkan satu cara tradisi memasak sup daging. Ahli-ahli keluarga berkumpul
bersama dan berjamu selera makanan yang dimasakkan di atas meja makanan.

(i) Apakah kelemahan kaedah berjamu selera seperti yang ditunjukkan dalam Rajah
diatas?
1. Banyak asap(karbon monoksida) di sekeliling kita.
2. Arang akan kehabisan,maka bekalan arang mesti sentiasa ditambah ke dalam
dapur supaya dapur sentiasa mengeluarkan tenaga haba.
3. Arang terpaksa menggunakan suhu dan tekanan yang tinggi dalam pembakaran.
4. Haba yang dibekalkan tidak sekata sepanjang masa.
5. Tenaga haba yang dibebaskan menyebabkan peningkatan haba dalam atmosfera.
6. Berlaku pencemaran udara sekitar.
(ii) Dengan menggunakan konsep fizik yang sesuai, terangkan pengubahsuaian yang
perlu dilakukan untuk mereka bentuk satu ala memasak yang lebih sesuai supaya
sup daging itu masih boleh dimasakkan di atas meja makanan dengan ahli-ahli
keluarga duduk disekitarnya.
( Lukiskan model rekaan anda dan jelaskan)

Rujukan:
1. Chong C.S.(2011).Fizik SPM referens ekspres.
Bangi;Pelangi.
2. Yap E.K & Khoo G.K.(2013). Esensi Fizik SPM.
Kuala Lumpur; Longman.
3. Dr. Siti Hendon Sheikh Abdullah & Dr. Rosmawati Shaharuddin.(2012.Fizik dalam konteks
kehidupan harian.Kuala Lumpur;IPG.
4. http://issuu.com/rosmashaha/docs/sce_3105_kuliah_10_termometri_dan_termometer
5. http://ms.wikipedia.org/wiki/Garisan_air
6. http://ms.wikipedia.org/wiki/Hukum-hukum_gerakan_Newton
FIZIK DALAM KONTEKS KEHIDUPAN
SEHARIAN
SCE 3105
AKTIVITI PRAKTIKAL 1
PENGUKURAN DALAM KEHIDUPAN HARIAN
SEHARIAN
SCE 3105

DAYA DAN PERGERAKAN
SEHARIAN
SCE 3105
MIKROSKOP DAN TELESKOP
SEHARIAN
SCE 3105
LITAR ELEKTRIK
SEHARIAN
SCE 3105

ARUHAN DAN PENGHANTARAN ARUS
ELEKTRIK
SEHARIAN
SCE 3105
SOALAN PRAKTIKAL & PPIK 1
KERJA DAN MESIN
(HUKUM GERAKAN NEWTON)
SEHARIAN
SCE 3105
JULANGAN,KEAPUNGAN DAN TENGGELAM

SEHARIAN
SCE 3105
TERMOMETRI DAN KESEIMBANGAN
DALAM TERMOMETRI
Zanariah binti Ismail
Per: Tuntutan perjalanan – Mesyuarat Pembinaan Modul Program Gemilang Sains Menengah dan
Rendah 2013
Tarikh: 5 Februari 2013 dan 27 Februari 2013
Tuntutan Pelbagai – Tol
Perjalanan dari Sungai Buloh ke Shah Alam dan dari Shah Alam ke Sungai Buloh mengikut Lebuhraya
Guthrie – RM 2.80 X 4 = RM 11.20

Amali fizik 33

More Related Content

What's hot (20)

Amali fizik 33