Bài Tiểu Luận Thực Tập Kỹ Năng Giao Tiếp Với Trẻ Mầm Non.docx

Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Tải miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
BÀI TIỂU LUẬN THỰC TẬP CUỐI KHÓA
KỸ NĂNG GIAO TIẾP VỚI TRẺ MẦM NON
Học viên:
Lớp: Bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm mầm non
Mã chuyên đề: KNGT
HÀ NỘI - 2022

Tải miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
CHỦ ĐỀ TIỂU LUẬN CHUYÊN ĐỀ
“Kỹ năng giao tiếp với trẻ mầm non”
MÃ CHUYÊN ĐỀ: KNGT
LỚP BỒI DƯỠNG NGHIỆP VỤ SƯ PHẠM MẦM NON
Theo anh/chị giáo viên mầm non cần có những kỹ năng gì để giao tiếp tốt với trẻ
mầm non? Phân tích một kỹ năng mà anh/chị cho là hiệu quả nhất. Phân tích một ví dụ
minh họa.

MỤC LỤC Trang
Chương I: Tổng quan về vấn đề nghiên cứu.....................................................................................1
1. Vai trò của giáo viên mầm non...............................................................................................1
2. Ảnh hưởng của kỹ năng giao tiếp của giáo viên đối với trẻ mầm non.....................................1
Chương II: Các kỹ năng giao tiếp sư phạm giáo viên mầm non cần có để giao tiếp tốt với trẻ mầm
non....................................................................................................................................................1
1. Khái niệm kỹ năng giao tiếpsư phạm....................................................................................1
2. Yêu cầu về kỹ năng giao tiếp sư phạm đối với trẻ mầm non...................................................2
3. Đặc điểm giao tiếp sư phạm của giáo viên mầm non với trẻ mẫu giáo....................................2
4. Các nguyên tắc giao tiếp của giáo viên mầm non với trẻ mẫu giáo.........................................3
5. Các kỹ năng giao tiếp sư phạm của giáo viên mầm non với trẻ mẫu giáo...............................5
5.1. Kỹ năng thiết lập mối quan hệ với trẻ.............................................................................5
5.2. Kỹ năng trao đổi thông tin về nhận thức, tình cảm, hành động với trẻ ...........................7
5.3. Kỹ năng sử dụng các phương tiện giao tiếp phù hợp với trẻ, với hoàn cảnh, tình huống
và nội dung giáo dục................................................................................................................10
6. Các tiêu chí đánh giá kỹ năng giao tiếp sư phạm cơ bản của giáo viên mầm non với trẻ mẫu
giáo …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..12
7. Các yếu tố ảnh hưởng đến kỹ năng giao tiếp sƣ phạm của giáo viên mầm non với trẻ mẫu
giáo
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..11
2
Chương III: Kết luận......................................................................................................................14

1
Chương I: Tổng quan về vấn đề nghiên cứu
1. Vai trò của giáo viên mầm non
Giáo viên mầm non là người chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục trẻ từ 3 tháng đến 72
tháng tuổi tại các cơ sở giáo dục mầm non thuộc các loại hình trường công lập, bán công,
dân lập, tư thục. Vị trí của người giáo viên mầm non có thể được coi là người thầy đầu tiên
cùng với cha mẹ trẻ xây dựng nền móng ban đầu của nhân cách con người. Mục đích lao
động sư phạm của giáo viên mầm non nhằm giúp trẻ phát triển thể chất, tình cảm, trí tuệ,
thẩm mỹ, hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách.
2. Ảnh hưởng của kỹ năng giao tiếpcủa giáo viên đối với trẻ mầm non
Trẻ mẫu giáo là những trẻ từ 3 – 6 tuổi, gồm mẫu giáo bé (3 – 4 tuổi), mẫu giáo nhỡ (4 – 5
tuổi) và mẫu giáo lớn (5 – 6 tuổi). Ở độ tuổi này, ngôn ngữ nói tuy đã phát triển và trở
thành phương tiện giao tiếp chủ đạo của trẻ nhưng vẫn còn hạn chế, kiểu tư duy trực quan
hành động đang chiếm ưu thế. Những đặc điểm tâm lý đó của trẻ mẫu giáo là một khó khăn
đối với người giáo viên mầm non, đặc biệt trong quá trình giao tiếp. Nếu họ không có kỹ
năng giao tiếp tốt, không am hiểu đặc điểm tâm lý của trẻ thì việc giáo dục trẻ sẽ gặp rất
nhiều trở ngại, và có thể dẫn tới những sai lệch trong hành vi giáo dục. Bởi vì, thông qua
giao tiếp, cô giáo sẽ thiết lập được mối quan hệ với trẻ, hiểu được đặc điểm tâm sinh lý của
trẻ và giúp trẻ lĩnh hội các tri thức tiền khoa học trong chương trình giáo dục mầm non.
Như vậy, kỹ năng giao tiếp sư phạm là một yếu tố quan trọng, giúp họ dễ dàng thực hiện
các mục đích giáo dục và đạt được kết quả cao, ngược lại, nếu thiếu nó, quá trình tác động
đến trẻ sẽ gặp khó khăn, không đạt hiệu quả.
Chương II: Các kỹ năng giao tiếp sư phạm giáo viên mầm non cần có để giao
tiếp tốt với trẻ mầm non
1. Khái niệm kỹ năng giao tiếpsư phạm
Kỹ năng giao tiếp sư phạm là sự phối hợp phức tạp giữa những chuẩn mực hành vi xã hội
của cá nhân với sự vân động của cơ mặt, ánh mắt, nụ cười, tư thế của đầu, cổ, vai, tay,
chân, đồng thời với ngôn ngữ của giáo viên. Sự phối hợp hài hòa, hợp lý giữa các vận động
đều mang một nội dung tâm lý nhất định, phù hợp với những mục đích, nhiệm vụ giao tiếp
cần đạt mà giáo viên là chủ thể.

2
Kỹ năng giao tiếp sư phạm của giáo viên mầm non với trẻ mẫu giáo là sự vận dụng kiến
thức, kinh nghiệm hành động/ hoạt động của giáo viên mầm non vào thực hiện có hiệu quả
các hành động thiết lập mối quan hệ, trao đổi thông tin về nhận thức, tình cảm, hành động
và sử dụng các phương tiện giao tiếp với trẻ mẫu giáo trong những điều kiện xác định,
hướng tới sự hình thành phát triển nhân cách toàn diện cho trẻ.
2. Yêu cầu về kỹ năng giao tiếpsư phạm đối với trẻ mầm non
Do đặc thù của đối tượng tác động là những trẻ trước tuổi học, vì vậy, khác với cô giáo ở
các cấp học khác, giáo viên mầm non phải chăm sóc giáo dục trẻ theo phương thức cô giáo
như mẹ hiền. Cho nên, giáo viên mầm non phải hội tụ đủ những hành vi ứng xử của người
mẹ: dịu dàng, tận tụy, tỉ mỉ, vô tư (không vụ lợi), nhẹ nhàng khi chăm sóc trẻ.
Giáo viên mầm non là những người có tri thức tổng hợp khoa học giáo dục mầm non một
cách có hệ thống, biết vận dụng sáng tạo những tri thức trong giao tiếp ứng xử với trẻ thể
hiện qua sự mẫu mực hành vi ứng xử đối với mọi người, đối với trẻ từ lời nói rõ ràng, mạch
lạc, thao tác hành vi chứa đựng những thái độ đầy lòng nhân ái, vị tha. Trong trường mầm
non, đối tượng chính mà người giáo viên mầm non giao tiếpthường xuyên, người giáo viên
tác động để làm biến đổi, phát triển nhân cách là trẻ em. Đối với độ tuổi mẫu giáo, với
những đặc điểm tâm lý của trẻ đang có sự phát triển và và nhiều biến động thì khi tác động
luôn đòi hỏi người giáo viên phải thể hiện một kỹ năng giao tiếp sư phạm ở mức độ cao.
3. Đặc điểm giao tiếp sư phạm của giáo viên mầm non với trẻ mẫu giáo
Giao tiếp sư phạm của người giáo viên mầm non là sự tiếp xúc tâm lý giữa giáo viên với
trẻ mầm non và với người khác trong mối quan hệ hợp tác để cùng chăm sóc và giáo dục
trẻ, nhằm thực hiện các mục đích giáo dục. Trong mối quan hệ này có một số biểu hiện
sau:
- Về mục đích giao tiếp: Mục đích giao tiếp sư phạm của giáo viên mầm non là thông
qua hoạt động sư phạm nhằm bước đầu hình thành, phát triển nhân cách cho trẻ và
thông qua đó phát triểnnăng lực nhân cách của bản thân người giáo viên. Trong quá
trình giao tiếp đó, người giáo viên là chủ thể và trẻ là đối tượng của quá trình giao
tiếp và ngược lại.
- Về nội dung giao tiếp: Nội dung giao tiếp của giáo viên mầm non với trẻ mẫu giáo
rất phong phú, đa dạng. Trước hết, đó là các tri thức tiền khoa học về thế giới xung
quanh, các kỹ năng ứng xử, là cách thức sử dụng ngôn ngữ nói và các hành vi cử
chỉ phi ngôn ngữ trong đời sống hàng ngày của trẻ. Thông qua đó giúp trẻ có năng
lực quan sát, sự tập chung chú ý, các phẩm chất của trí nhớ, đặc biệt các chức năng
tâm lý bậc cao như tình cảm, ý chí, ý thức, tư duy, trí tuệ, ngôn ngữ. Đồng thời,
thông qua giao tiếp, những nét tính cách trung thực, thật thà, cẩn thận, chu đáo, tôn
trọng mọi người, quan tâm giúp đỡ mọi người được hình thành từ quá trình tiếp xúc
của cô giáo với trẻ. Đó vừa là nội dung vừa là mục đích giao tiếp của cô giáo với

3
trẻ. Sau mỗi lần giao tiếp, trẻ sẽ tiếp thu thêm những điều mới mẻ, thêm yêu trường,
lớp, quý cô, quý bạn và cảm thấy thích thú khi đến trường mầm non.
- Về phương tiện giao tiếp: Do đặc điểm tâm lý của trẻ mầm non đang trong giai đoạn
phát triển mạnh, tình cảm, cảm xúc chi phối toàn bộ đời sống tâm lý của trẻ, do trẻ
chưa biết chữ nên phương tiện giao tiếp chủ yếu của giáo viên mầm non là ngôn
ngữ nói, đặc biệt là ngữ điệu của lời nói và các hành vi cử chỉ phi ngôn ngữ. Nói
đến khả năng giao tiếp, hợp tác với những người xung quanh, trước hết trẻ phải nhập
tâm, bắt chước các phương tiện, “tiếng nói chung”, “ngôn ngữ chung” của con
người. Từ nụ cười, ánh mắt nhìn, cử chỉ, tư thế, hành vi (gọi chung là phương tiện
giao tiếp phi ngôn ngữ). Ở gia đình, trẻ nhập tâm, bắt chước phỏng theo mẹ và
những người gần gũi. Đến trường mầm non, trẻ lại mang theo các phương tiện giao
tiếp phi ngôn ngữ của gia đình, để hòa nhập vào nhóm bạn bè. Các chuẩn mực hành
vi giao tiếp ở lớp, ở trường mở rộng hơn, có thể có những yêu cầu khác với gia đình.
Do vậy, những mẫu hành vi giao tiếp của cô giáo, của bè bạn, là những khuôn mẫu
giúp trẻ bắt chước, học tập để dễ dàng hòa nhập vào các nhóm xã hội. Đối với trẻ
mẫu giáo, khả năng bắt chước của trẻ rất tốt, và lúc này, do nhu cầu mong muốn
được như người lớn nên trẻ rất thích bắt chước các hành động, hành vi cử chỉ của
cô. Vì vậy, giáo viên mầm non phải là tấm gương sáng trước mắt trẻ.
- Về bối cảnh giao tiếp: Giao tiếp của người giáo viên mầm non với trẻ mẫu giáo
được diễn ra trong suốt quá trình trẻ đến trường, trong các hoạt động của trẻ trong
lớp trong trường, ở mọi lúc mọi nơi. Từ buổi sáng đón trẻ, đến tổ chức các hoạt
động vui chơi trong lớp, ngoài trời, trong giờ ăn, kể cả trong lúc trẻ ngủ (cô vẫn
dùng lời ru hoặc những tín hiệu giao tiếp để trẻ nhận thức được rằng có cô đang ở
bên cạnh, nghĩa là nó vẫn an toàn). Có thể khẳng định rằng, sự giao tiếp diễn ra liên
tục không ngừng trong suốt thời gian trẻ ở trường.
Như vậy, đặc điểm khái quát nhất của quá trình giao tiếp của giáo viên mầm non với trẻ
mẫu giáo là sự mẫu mực về nhân cách của cô giáo, đó là tấm gương quan trọng để trẻ nhập
tâm, bắt chước và học tập để có thể giao tiếp với những người xung quanh, và từ đó trẻ dễ
dàng gia nhập vào các nhóm xã hội. Trong giao tiếp sư phạm, người giáo viên mầm non
tác động đến trẻ bằng tình cảm và nhân cách của mình. Hoạt động giao tiếp sư phạm của
giáo viên mầm non như là phương tiện kích thích sự phát triển tâm lý, nhân cách của trẻ.
4. Các nguyên tắc giao tiếpcủa giáo viên mầm non với trẻ mẫu giáo
Nguyên tắc giao tiếp sư phạm của giáo viên mầm non với trẻ mẫu giáo là những quan điểm
nhân sinh định hướng, chỉ đạo những hành vi giao tiếp của giáo viên với trẻ mẫu giáo ở
các thời điểm, tình huống khác nhau trong trường mầm non, cụ thể:
- Nguyên tắc yêu thương trẻ như con, em mình
Trẻ mẫu giáo hoạt động, vui chơi, ăn ngủ ở lớp mẫu giáo từ 8 đến 10h mỗi ngày, chiếm

4
gần hết thời gian trong ngày của trẻ. Do vậy, những thông tin, hiểu biết của trẻ về thế giới
xung quanh chủ yếu do nhà trường xây dựng cho trẻ. Nói một cách khái quát, tình cảm và
trí tuệ con người của trẻ phần lớn được xây dựng nên do người giáo viên mầm non “thiết
kế” và “thi công”. Giao tiếp của giáo viên mầm non với trẻ mẫu giáo bé bằng chính tình
thương yêu ruột thịt, giáo viên mầm non là người thay thế mẹ của trẻ khi trẻ ở trường, xưng
hô giữa cô và trẻ là cô và con, cô và các con. Những hành vi giao tiếp của giáo viên với trẻ
như bế ẵm, vỗ về, trò chuyện với trẻ, cho trẻ ăn, ngủ, vui chơi, vệ sinh có sức truyền cảm
rất lớn đối với trẻ. Yêu thương trẻ như con em mình đòi hỏi ở giáo viên một sự nhạy cảm,
tinh tế trong chăm sóc, dỗ dành, tạo bầu không khí ấm cúng như trong gia đình chứ không
phải của lớp học đối với học sinh phổ thông.
- Nguyên tắc giao tiếp với trẻ bằng sự thành tâm, thiện ý
Dù giao tiếp với trẻ với nguyên tắc như mẹ hiền, nhưng giáo viên mầm non lại không phải
là người mẹ sinh ra trẻ. Bên cạnh đó, vai trò nhiệm vụ của cô là một người giáo viên, do
đó những lúc cần thiết cô cũng nghiêm khắc, răn đe khi trẻ phạm lỗi. Trong giao tiếp với
trẻ, thành tâm thiện ý có nghĩa là người giáo viên mầm non dành mọi suy nghĩ, hành động
ưu ái cho trẻ, về trẻ, đảm bảo cho trẻ phát triển tối đa những tiềm năng vốn có ở mức độ
tốt, theo khoa học, theo mục tiêu đào tạo của nghành giáo dục mầm non. Thành tâm thiện
ý còn có nghĩa là khen nhiều, chê ít, trẻ chỉ ưa nói nhẹ nhàng, tình cảm, nếu sẵng giọng,
cáu gắt mắng mỏ trẻ trong giao tiếp sẽ làm cho cảm giác an toàn của trẻ bị đe dọa. Khi trẻ
không có cảm giác an toàn, mọi hoạt động của trẻ sẽ mất tự nhiên, tự do, cảm giác cô giáo
như mẹ hiền sẽ không xuất hiện ở trẻ, từ đó việc chăm sóc giáo dục trẻ của cô sẽ gặp rất
nhiều khó khăn. Tóm lại, khi giao tiếp với trẻ, cô giáo luôn vì trẻ, lấy trẻ làm đối tượng duy
nhất mà mọi hành vi, điệu bộ của cô tập trung vào trẻ, toàn tâm, toàn ý tốt đẹp dành cho
cháu để đạt mục đích kích thích sự phát triển thể chất, tình cảm, trí tuệ cho trẻ.
- Nguyên tắc thỏa mãn hợp lý các nhu cầu cơ bản của trẻ
Những nhu cầu cơ bản của trẻ là: nhu cầu dinh dưỡng, an toàn, cảm xúc, giao tiếp, nhận
thức, vận động. Cô giáo sẽ thỏa mãn các nhu cầu của trẻ một cách khách quan, dưới sự
kiểm tra đánh giá của nhà trường. Vì vậy, nguyên tắc này tạo điều kiện và là một điềukiện
tiên quyết đảm bảo sự phát triểnthể chất, tình cảm, trí tuệ theo mục tiêu đào tạo của ngành.
- Nguyên tắc giao tiếp với trẻ bằng những hành vi cử chỉ dịu hiền, nhẹ nhàng, cởi
mở, vui tươi
Nguyên tắc này sẽ tạo cho trẻ một cảm giác an toàn, bình yên, dễ chịu. Cử chỉ nhẹ nhàng,
hiền dịu của cô với cháu không gây bất kỳ xáo động lớn về thần kinh, sinh lý đang còn non
nớt của trẻ. Nhờ có cảm giác an toàn, trẻ mới bộc lộ được tính hồn nhiên, ngây thơ, vô tư
hồn nhiên của lứa tuổi.
- Nguyên tắc dạy – dỗ
Dạy trẻ mầm non, không thể tách rời với dỗ dành trẻ, đây là một quan điểm nhân sinh của

5
ngành giáo dục mầm non. Đặc biệt là trẻ 3 - 4 tuổi, thời kỳ khủng hoảng tâm lý của lứa
tuổi. Thông qua dỗ dành mà dạy trẻ. Nhờ có dạy - dỗ mà cô kịp thời phát hiện ra những
bệnh tật, rối nhiễu hành vi ở trẻ, những khiếm khuyết về nhận thức để kịp thời chăm sóc,
giáo dục.
Tóm lại, khi thực hiện các nguyên tắc trên trong quá trình giao tiếp với trẻ mẫu giáo, người
giáo viên mầm non sẽ giao tiếp với trẻ với vai trò vừa là người mẹ hiền vừa là cô giáo của
trẻ - cô giáo như mẹ hiền.
5. Các kỹ năng giao tiếpsư phạm của giáo viên mầm non với trẻ mẫu giáo
Kỹ năng giao tiếp sư phạm của giáo viên mầm non với trẻ mẫu giáo là sự vận dụng kiến
thức, kinh nghiệm hành động/ hoạt động của giáo viên mầm non vào thực hiện có hiệu quả
các hành động thiết lập mối quan hệ, trao đổi thông tin về nhận thức, tình cảm, hành động
và sử dụng các phương tiện giao tiếp với trẻ mẫu giáo trong những điều kiện xác định,
hướng tới sự hình thành phát triển nhân cách toàn diện cho trẻ. Như vậy, kỹ năng giao tiếp
sư phạm của giáo viên mầm non với trẻ mẫu giáo bao gồm:
- Kỹ năng thiết lập mối quan hệ với trẻ (thể hiện sự thân thiện, vui tươi, nhẹ nhàng,
tạo cảm giác an toàn cho trẻ)
- Kỹ năng trao đổi thông tin về nhận thức, tình cảm, hành động với trẻ.
- Kỹ năng sử dụng các phương tiện giao tiếp phù hợp với trẻ, với hoàn cảnh, tình huống
và nội dung giáo dục (ngôn ngữ nói, hành vi cử chỉ phi ngôn ngữ, đồ dùng, đồ chơi,
hình thức và nhân cách mẫu mực của người giáo viên mầm non).
Kỹ năng giao tiếp sư phạm của giáo viên không tự nhiên mà có, nó là kết quả của quá trình
học tập, tu dưỡng rèn luyện kết hợp với sự trải nghiệm trong quá trình giao tiếp với người
học. Sự hình thành, vận động, phát triển kỹ năng giao tiếp của giáo viên mầm non là một
quá trình phức tạp, bị chi phối, quy định của nhiều yếu tố. Muốn nâng cao kỹ năng giao
tiếp cho người giáo viên mầm non phải nhận thức được các mặt đó và tính đến các đặc
điểm, nguyên tắc giao tiếp của giáo viên mầm non.
5.1. Kỹ năng thiết lập mối quan hệ với trẻ
Thiết lập mối quan hệ là một trong những kỹ năng giao tiếp quan trọng, đặc biệt trong giao
tiếp sư phạm mầm non. Bởi vì giao tiếp trước hết là sự liên hệ giữa các chủ thể của quá
trình giao tiếp, từ đó mọi người mới có thể trao đổi các thông tin và tác động qua lại với

6
nhau. Khi đến trường mầm non, trẻ vẫn trong tâm thế cần có người giúp để để có thể thỏa
mãn các nhu cầu cơ bản của cá nhân như ăn ngủ, vui chơi. Lúc này cô giáo sẽ như người
mẹ của trẻ, giúp trẻ có một môi trường như ở nhà, để trẻ có được cảm giác an toàn về tâm
lý và thể chất, từ đó trẻ sẽ tự tin gia nhập các mối quan hệ trong môi trường mới, và lĩnh
hội những tri thức mới mà nhà trường cung cấp. Khi cô giáo tạo được tình cảm tốt đẹp với
trẻ, tạo được sự tin tưởng ở trẻ, thì cô mới có thể tiến hành được các hoạt động giáo dục
như mục đích đã đề ra. Vì vậy, kỹ năng thiết lập mối quan hệ của giáo viên mầm non với
trẻ mẫu giáo là kỹ năng rất quan trọng, đầu tiên, bất kỳ người giáo viên mầm non cũng cần
phải có.
Kỹ năng thiết lập mối quan hệ của giáo viên mầm non với trẻ mẫu giáo là sự vận dụng kiến
thức, kinh nghiệm hành động để thể hiện sự tôn trọng, thành tâm thiện ý, hiểu tâm lý trẻ,
yêu thương trẻ nhằm tạo cho trẻ cảm giác an toàn, tin cậy, vui vẻ, thoải mái khi tiếp xúc
với cô. Nhóm kỹ năng thiết lập mối quan hệ tích cực với trẻ bao gồm các kỹ năng bộ phận
sau: kỹ năng năm bắt tâm lý trẻ; kỹ năng thể hiện sự thành tâm thiện ý, tôn trọng trẻ; kỹ
năng thể hiện sự yêu thương trẻ.
- Kỹ năng nắm bắt tâm lý trẻ có các biểu hiện sau:
+ Biết nắm bắt suy nghĩ, cảm xúc, hành vi của trẻ trong mỗi tình huống giao tiếp qua
quan sát nét mặt, hành vi, ngôn ngữ còn chưa hoàn thiện của trẻ.
+ Biết nắm bắt đặc điểm thể chất, tâm lý riêng, hoàn cảnh riêng của trẻ qua tiếp nhận
những thông tin về trẻ trước khi giao tiếp trực tiếp để có một mô mình tâm lý ban đầu
về trẻ, đồng thời dự đoán các phản ứng của trẻ có thể xảy ra, từ đó chuẩn bị các cách
giao tiếp phù hợp. VD: Trẻ nhút nhát hay hiếu động hoặc đang có bất thường về tâm
lý, thực thể hoặc đã khóc lóc từ nhà, hay trẻ lười ăn,…
+ Biết nắm bắt những nhu cầu, sở thích riêng của trẻ .
- Kỹ năng thể hiện sự thành tâm, thiện ý, tôn trọng trẻ có các biểu hiện sau:
+ Biết lắng nghe tích cực, để trẻ thoải mái nói lên những suy nghĩ của mình, luôn chú
ý tới những phản ứng của trẻ qua ngôn ngữ và hành vi để trẻ được thỏa mãn hợp lý.
+ Biết tạo bầu không khí tâm lý thân thiện, vui vẻ

7
+ Biết đồng cảm với những cá tính riêng, những ưu điểm hạn chế của trẻ và khen ngợi
động viên trẻ kịp thời.
+ Biết tạo ra điều kiện để trẻ tự tin, chủ động giao tiếp với mình
- Kỹ năng thể hiện sự yêu thương trẻ có các biểu hiện sau:
+ Biết kết hợp giữa dạy và dỗ trong quá trình giáo dục trẻ
+ Biết tạo cho trẻ cảm giác an toàn, ấm cúng như đang ở nhà
+ Biết chăm sóc, vệ sinh cá nhân cho trẻ chu đáo, sạch sẽ.
Như vậy, kỹ năng thiết lập mối quan hệ với trẻ của giáo viên mầm non rất quan trọng
đối với công tác chăm sóc, giáo dục trẻ, nó là cơ sở cho việc hình thành tình cảm giữa
cô và trẻ - một yếu tố tiên quyết đối với kết quả tác động giáo dục của cô. Kỹ năng này
khá phức tạp, đa dạng, đòi hỏi không chỉ vận dụng các kiến thức, kinh nghiệm nghề
nghiệp mà còn cả thái độ đạo đức nghề nghiệp của người giáo viên mầm non.
5.2. Kỹ năng trao đổi thông tinvề nhận thức, tình cảm, hành động với trẻ
Theo chương trình giáo dục mầm non, điều lệ trường mầm non, mục đích nhiệm vụ của
người giáo viên mầm non là giúp trẻ lĩnh hội các tri thức tiền khoa học nhằm phát triển ở
tất cả các lĩnh vực nhận thức, tình cảm, kỹ năng xã hội, thể chất, thẩm mĩ và ngôn ngữ.
Như vậy, mục đích của trao đổi nhận thức, tình cảm, hành động với trẻ để giúp trẻ: Phát
triển nhận thức; phát triểntình cảm, kỹ năng xã hội; phát triển thẩm mĩ; phát triểnthể chất;
phát triểnngôn ngữ. Tuy nhiên, giáo dục mầm non mang tính tích hợp, vì vậy các mục đích
trên không tách rời nhau mà được đan xen lồng ghép với nhau trong các hoạt động của trẻ
ở trường mầm non.
Kỹ năng này đòi hỏi người giáo viên phải vận dụng các kiến thức chuyên môn về chương
trình, nội dung giáo dục mầm non, biết sử dụng thông tin giáo dục một cách hiệu quả. Theo
tôi, đây là kỹ năng quan trọng nhất, hiệu quả nhất để giao tiếp với trẻ mầm non. Bởi, trao
đổi thông tin là nội dung cơ bản nhất trong giao tiếp, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả của
quá trình giao tiếp. Trao đổi thông tin có hiệu quả là một kỹ năng mang tính nghệ thuật và
đòi hỏi chuyên môn, kinh nghiệm nghề nghiệp rất cao. Trao đổi thông tin có mục đích
tương đối rộng, có thể nhằm cung cấp thông tin hoặc nhằm thúc đẩy người khác hoạt động,

8
có thể là troang bị kiến thức, dạy người khác làm theo, có thể là nhằm đào tạo kiến thức,
kỹ năng. Trong quá trình giao tiếp luôn có sự trao đổi thông tin. Để thực hiện quá trình đó
một cách hiệu quả, đòi hỏi chủ thể giao tiếp phải biết vận dụng các kiến thức, kinh nghiệm
của bản thân.
Mục đích của trao đổi nhận thức, tình cảm, hành động với trẻ để giúp trẻ: Phát triển nhận
thức; phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội; phát triển thẩm mĩ; phát triển thể chất; phát triển
ngôn ngữ. Tuy nhiên, giáo dục mầm non mang tính tích hợp, vì vậy các mục đích trên
không tách rời nhau mà được đan xen lồng ghép với nhau trong các hoạt động của trẻ ở
trường mầm non. Việc truyền đạt các thông tin tới trẻ phải đảm bảo các yêu cầu sau:
+ Phải đảm bảo được tính đầy đủ, khách quan, đúng nội dung chương trình giáo dục mầm
non
+ Phải phát huy được tính tích cực tự giác của trẻ
+ Phải phù hợp với đặc điểm tâm lý của lứa tuổi (tránh trừu tượng, khó hiểu), đồng thời
phù hợp với đặc điểm tâm lý từng trẻ
+ Phải đảm bảo tính trực quan, được minh họa bằng hình ảnh, đồ dùng đồ chơi sinh động,
hấp dẫn.
Như vậy, để đạt được mục đích và đảm bảo các yêu cầu khi truyền đạt các thông tin tới trẻ,
người giáo viên phải có kỹ năng cho hoạt động đó.
- Kỹ năng trao đổi thông tin về nhận thức, bao gồm các biểu hiện sau:
+ Biết khơi gợi để trẻ bộc lộ những khả năng nhận thức riêng
+ Biết đặt câu hỏi ngược lại cho trẻ để tạo cảm giác gần gũi, thân thiện với trẻ và diễn
giải lại được những gì trẻ nói để trẻ xác nhận
+ Biết tạo tình huống để khơi gợi trí tò mò, sự yêu thích khám phá của trẻ
+ Biết nắm bắt những thắc mắc còn ngây ngô của trẻ
+ Biết nắm bắt ngôn ngữ “tự trị” của từng trẻ.
+ Biết lựa chọn nội dung câu nói phù hợp với nhận thức của trẻ
+ Biết phát huy tính tích cực nhận thức của trẻ
- Kỹ năng trao đổi thông tin về tình cảm, cảm xúc bao gồm các biểu hiện:

9
+ Biết kiềm chế và che dấu trạng thái cảm xúc khi cần thiết.
+ Biết thể hiện cảm xúc của bản thân phù hợp với tình huống giao tiếp
+ Biết giúp trẻ nhận biết và thể hiện cảm xúc của bản thân phù hợp với hoàn cảnh và
nội dung yêu cầu
+ Biết giúp trẻ giải tỏa những cảm xúc tiêu cực không có lợi
+ Biết làm lây lan những cảm xúc tích cực tới trẻ
+ Biết giữ thái độ bình tĩnh, khéo léo trước những tình huống căng thẳng hay bất lợi.
+ Biết xử lý khi trẻ thể hiện tình cảm với bạn, với cô nhưng chưa phù hợp
+ Biết giải quyết các mâu thuẫn, xung đột giữa các trẻ với nhau
+ Biết nắm bắt cảm xúc của trẻ trong mỗi tình huống giao tiếp
- Kỹ năng trao đổi thông tin hành động, bao gồm các biểu hiện:
+ Biết thể hiện nội dung hành động phù hợp với trẻ
+ Biết đưa ra yêu cầu hành động ngắn gọn, dễ hiểu
+ Biết xử lý khi trẻ có những hành động, lời nói chưa đúng
+ Biết trao đổi nội dung hành động phù hợp với tính cách của trẻ
Trao đổi thông tin cũng là chức năng cơ bản nhất của giao tiếp sư phạm. Hoạt động giao
tiếp sư phạm của giáo viên mầm non với trẻ mẫu giáo cũng vậy, có sự trao đổi các thông
tin về nhận thức, tình cảm, hành động.
- Ví dụ minh họa:
Trẻ 3-4 tuổi có thể làm được việc gì để tự phục vụ mình? Có lẽ rất nhiều phụ huynh đều
mặc nhiên cho rằng trẻ ở độ tuổi này chưa thể tự làm được gì để phục vụ mình. Mọi sinh
hoạt của trẻ từ vệ sinh cá nhân, ăn uống, ngủ nghỉ… đều phụ thuộc vào cha mẹ, do cha mẹ
phụ trách. Ngược lại với thực tế ở nhà, tại trường mầm non, các cô giáo có nhiệm vụ hướng
dẫn, khuyến khích trẻ các kỹ năng phù hợp với độ tuổi để có thể tự phục vụ mình. Một
buổi học của lớp mầm trường mầm non A, cô giáo mang theo rất nhiều trứng gà đã luộc
sẵn. Trong buổi học này, cô hướng dẫn cho trẻ kỹ năng tự bóc vỏ trứng gà. Thời gian một
tiết học chỉ khoảng 15 phút, ngoài phần “nhập đề”, cô giáo phải nhắc nhở để trẻ ghi nhớ
việc rửa sạch tay trước khi bóc trứng, làm mẫu và hướng dẫn trẻ cách bóc trứng, sau đó

10
đến phần thực hành của trẻ. Bé nào cũng vui vẻ, hào hứng với "công việc" này.
Như vậy, kỹ năng trao đổi thông tin về nhận thức, tình cảm, hành động của giáo viên mầm
non với trẻ mẫu giáo là sự vận dụng kiến thức, kinh nghiệm có hiệu quả vào việc trao đổi
với trẻ những thông tin kiến thức, tình cảm, hành động trong những điều kiện xác định. Kỹ
năng này đòi hỏi người giáo viên phải vận dụng các kiến thức chuyên môn về chương trình,
nội dung giáo dục mầm non, biết sử dụng thông tin giáo dục một cách hiệu quả.
5.3. Kỹ năng sử dụng các phương tiện giao tiếp phù hợp với trẻ, với hoàn
cảnh, tình huống và nội dung giáo dục
Đối với giáo viên mầm non, trong giao tiếp sư phạm với trẻ mẫu giáo, vì trẻ mẫu giáo chưa
biết chữ, cho nên phương tiện giao tiếpcủa giáo viên với trẻ chủ yếu là bằng ngôn ngữ nói.
Ngoài ngôn ngữ diễn đạt, những phương tiện ngoài ngôn ngữ như hành vi cử chỉ, điệu bộ,
nét mặt, nụ cười và đồ dùng giáo cụ trực quan là những phương tiện rất quan trọng, bổ
sung cho thái độ của người giáo viên mầm non trong giao tiếp với trẻ mẫu giáo. Do đặc
điểm tư duy trực quan hành động đang là thế mạnh của trẻ cho nên việc sử dụng đồ dùng
đồ chơi trong quá trình giao tiếp sư phạm với trẻ mẫu giáo sẽ giúp trẻ dễ dàng lĩnh hội các
tri thức tiền khoa học. Để giao tiếp sư phạm đạt hiệu quả, giáo viên mầm non cần phải có
khả năng sử dụng thành thạo, linh hoạt, đầy đủ các phương tiện giao tiếp nhằm giải quyết
tốt các nhiệm vụ giao tiếp.
Kỹ năng sử dụng phương tiện giao tiếp của giáo viên mầm non với trẻ mẫu giáo là sự vận
dụng kiến thức, kinh nghiệm vào thực hiện các hành động/ hoạt động sử dụng ngôn ngữ
nói, hành vi cử chỉ phi ngôn ngữ và đồ dùng, đồ chơi trong những điều kiện xác định. Như
vậy, nhóm kỹ năng sử dụng phương tiện giao tiếp bao gồm các kỹ năng bộ phận sau: Kỹ
năng sử dụng ngôn ngữ nói; Kỹ năng sử dụng hành vi cử chỉ phi ngôn ngữ; Kỹ năng sử
dụng đồ dùng, đồ chơi.
- Kỹ năng sử dụng ngôn ngữ nói bao gồm các biểu hiện sau:
+ Biết sử dụng ngôn ngữ nói chuẩn mực, giàu ngữ điệu, phù hợp với nội dung và hoàn
cảnh giao tiếp. + Biết sử dụng ngôn ngữ nói giàu ngữ điệu, phù hợp với nội dung câu
chuyện, tình huống hoàn cảnh. + Biết sử dụng ngôn ngữ nói linh hoạt, thân thiện, dịu

11
dàng để điều khiển hành động của trẻ.
+ Biết sử dụng các câu, từ cảm thán một cách linh hoạt, phù hợp hoàn cảnh để kịp thời
khuyến khích, động viên trẻ.
+ Biết sử dụng ngôn ngữ nói để điều khiển (thúc đẩy hoặc kìm hãm) tốc độ giao tiếp
cho phù hợp với nội dung và phong cách giao tiếp. Ví dụ: Khi tất cả các trẻ trong lớp
đều hào hứng xung phong giơ tay phát biểu hoặc ngược lại, khi trẻ vì quá nôn nóng trả
lời câu hỏi nên nói luyến thoắng, không rõ câu, từ,…
+ Biết sử dụng ngôn ngữ nói để làm giảm căng thẳng, xoa dịu dỗ dành trẻ
- Kỹ năng sử dụng hành vi, cử chỉ phi ngôn ngữ bao gồm các biểu hiện:
+ Biết sử dụng đôi bàn tay, cánh tay để thể hiện sự thân thiện, thiện chí, cởi mở với trẻ.
Ví dụ: Trong cách mời trẻ lên phát biểu, trong cách điều khiển hành động của trẻ
+ Biết di chuyển cơ thể hợp lý, tạo sự hứng thú, vui vẻ ở trẻ (đặc biệt là khi tham gia
các hoạt động. Chẳng hạn: Sự chuyển động, nhún nhảy của cơ thể theo điệu nhạc, lời
ca...)
+ Biết thể hiện ánh mắt thân thiện, vui tươi, tin tưởng.
+ Biết đón ánh mắt của trẻ.
+ Biết thay đổi biểu cảm nét mặt phù hợp với lời nói của trẻ.
+ Biết kết hợp hài hòa, hợp lý giữa ngôn ngữ nói và hành vi cử chỉ phi ngôn ngữ để
khuyến khích trẻ tham gia hoạt động, trả lời các câu hỏi của cô, (VD: nghiêng đầu, cúi
xuống khi giao tiếp với trẻ), để biểu lộ sự đồng cảm và hiểu trẻ.
- Kỹ năng sử dụng đồ dùng, đồ chơi bao gồm các biểu hiện:
+ Biết sử dụng các đồ dùng, đồ chơi an toàn, đảm bảo vệ sinh
+ Biết sử dụng đồ dùng, đồ chơi để tạo tình huống kích thích tính tích cực hoạt động
của trẻ.
+ Biết thiết kế bài giảng sinh động, giàu hình ảnh, có âm thanh phù hợp minh họa.
+ Biết thực hiện các thao tác khéo léo, thuần thục khi khi sử dụng đồ dùng, đồ chơi.
+ Biết sử dụng đồ dùng, đồ chơi phù hợp với hoàn cảnh, khoảng cách, vị trí giao tiếp
giữa cô và trẻ.

12
+ Biết làm đẹp bản thân (đầu tóc, trang phục....) khi giao tiếp với trẻ
6. Các tiêuchí đánh giákỹ năng giao tiếpsư phạm cơ bản của giáo viên mầm non
với trẻ mẫu giáo
Cần đánh giá các mức độ của kỹ năng này dựa trên 3 tiêu chí: Tính đầy đủ, tính linh hoạt,
tính thành thục.
- Tính đầy đủ: Biểu hiện ở việc thực hiện hành động/hoạt động một cách chính xác,
có đầy đủ các thao tác cần thiết, phù hợp với những điều kiện thực tiễn. Tiêu chí
này đánh giá định lượng của kỹ năng.
- Tính thuần thục: Biểu hiện ở sự vận dụng phù hợp các thao tác của kỹ năng với mục
đích và điều kiện của hành động, sự thành thạo của từng thao tác và sự kết hợp hợp
lý các thao tác về số lượng và trình tự hành động, không có thao tác thừa, không gặp
vướng mắc trong thực hiện. Tiêu chí này giúp đánh giá về định tính của kỹ năng.
- Tính linh hoạt: Thể hiện sự ổn định, bền vững và sáng tạo của kỹ năng trong các
điều kiện khác nhau. Tiêu chí này đánh giá định tính của kỹ năng.
7. Các yếu tố ảnh hưởng đến kỹ năng giao tiếp sƣ phạm của giáo viên mầm non
với trẻ mẫu giáo
Kỹ năng giao tiếpsư phạm của giáo viên mầm non là loại kỹ năng đặc biệt, nền tảng hỗ trợ
cho các hoạt động chuyên môn của giáo viên mầm non khi chăm sócgiáo dục trẻ mẫu giáo.
Kỹ năng giao tiếp sư phạm của giáo viên mầm non với trẻ mẫu giáo không chỉ là những
thao tác kỹ thuật đơn thuần, mà chứa đựng yếu tố tâm lý, vì vậy nó chịu ảnh hưởng của
nhiều yếu tố chủ quan và khách quan.
- Các yếu tố chủ quan
+ Nhận thức của giáo viên mầm non về kỹ năng giao tiếp sư phạm và đặc điểm tâm lý
trẻ mẫu giáo
Nhận thức của giáo viên về kỹ năng giao tiếp sư phạm, về vai trò, tầm quan trọng của kỹ
năng giao tiếp sư phạm là một yếu tố ảnh hưởng rất lớn đến thực trạng kỹ năng giao tiếp
sư phạm của người giáo viên. Kỹ năng giao tiếp sư phạm chính là chiếc cầu nối quan trọng
giữa người giáo viên với trẻ, giúp trẻ tiếp nhận thông tin, trao đổi cảm xúc, học tập bắt

13
chước theo cô để từ đó hình thành các hành vi ở trẻ. Nhận thức chính là cơ sở để người
giáo viên có thái độ và hành vi đúng đắn, thực hiện sự thống nhất giữa ba mặt: nhận thức,
thái độ, hành vi.
+ Kinh nghiệm nghề nghiệp
Kỹ năng giao tiếp sư phạm được hình thành thông qua các giai đoạn khác nhau trong quá
trình hoạt động nghề nghiệp. Vì vậy những bài học rút ra trong quá trình công tác sẽ giúp
các giáo viên ứng xử linh hoạt, khéo léo hơn với trẻ. Điều đó góp phần tạo nên môi trường
thân thiện giữa cô và trẻ, và công tác chăm sóc giáo dục trẻ sẽ đạt được kết quả tốt.
+ Lòng yêu nghề, mến trẻ
Lòng yêu nghề, mến trẻ là một trong những phẩm chất đạo đức cao quý của người Việt
Nam nói chung, đốivới những người làm nghề giáo, đặc biệt là giáo viên mầm non thì lòng
yêu nghề, yêu trẻ là điều kiện tiên quyết để có thể làm một người giáo viên. Nhà giáo dục
vĩ đại Comenxki đã nhấn mạnh: “Anh không thể như một người cha thì cũng không thể
như một người thầy”. Muốn dạy người, trước tiên phải yêu người. Càng yêu trẻ bao nhiêu
càng làm được những điều vĩ đại bấy nhiêu.
+ Ý thức tu dưỡng, rèn luyện của giáo viên mầm non
Kỹ năng giao tiếp sư phạm của giáo viên mầm non với trẻ mẫu giáo là một kỹ năng mềm,
hiện nay các chương trình bồi dưỡng hàng năm cho giáo viên thường chưa có nội dung
này. Vì vậy, việc tự bồi dưỡng, rèn luyện đúc kết kinh nghiệm qua quá trình chăm sóc giáo
dục trẻ là một hoạt động thiết yếu nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả của hoạt động
chăm sóc giáo dục trẻ nói chung, kỹ năng giao tiếp sư phạm với trẻ mẫu giáo nói riêng.
- Các yếu tố khách quan
+ Đặc điểm tâm lý trẻ mẫu giáo
Hoạt động chủ đạo của trẻ mẫu giáo là hoạt động vui chơi mà trung tâm là trò chơi đóng
vai theo chủ đề. Thông qua trò chơi này, trẻ đã tự ý thức rõ hơn về bản thân, bước đầu biết
tự đánh giá nhận xét bản thân và các bạn trong nhóm chơi. Tuy nhiên, lúc này tình cảm
vẫn chi phối toàn bộ đời sống tâm lý của trẻ, mọi chức năng tâm lý vẫn mang tính không
chủ định, phụ thuộc chặt chẽ vào hứng thú, vào cảm xúc của trẻ. Là giáo viên mầm non,

14
để quá trình giao tiếp sư phạm với trẻ đạt hiệu quả, cần phải nhận thức được tất cả các đặc
điểm tâm lý đó của trẻ.
+ Môi trường và điều kiện làm việc
Môi trường và điều kiện làm việc có liên quan chặt chẽ đến tinh thần, thái độ và kết quả
làm việc của người giáo viên mầm non. Nếu môi trường làm việc không thuận lợi, không
thoải mái, sẽ gây ức chế cho người giáo viên mầm non, dẫn đến chất lượng giáo dục sẽ bị
hạn chế. Elton Mayo đã cho rằng, giao tiếp của mỗi nhân viên phụ thuộc vào sự quan tâm
của cơ quan dành cho họ, họ sẽ cố gắng nỗ lực trong công việc cũng như duy trì và cải
thiện các quan hệ trong tổ chức chừng nào mà họ vẫn còn cảm nhận được những cơ hội và
giá trị mà tổ chức đem đến cho mình.
+ Phong cách quản lý của cán bộ quản lý trường mầm non
Nếu phong cách quản lý của cán bộ quản lý một trường trường mầm non phù hợp, đáp ứng
được nhu cầu mong muốn của người giáo viên thì họ sẽ tâm huyết với nghề hơn, toàn tâm
toàn ý với công việc chăm sóc giáo dục trẻ, giao tiếp ứng xử với trẻ bằng toàn bộ năng lực
và khả năng của mình. Ngược lại, khi phong cách quản lý của cán bộ quản lý nhà trường
có nhiều bất cập, sẽ dẫn đến tình trạng làm việc không tập trung, không yêu nghề mến trẻ,
không gắn bó và khi đó, quá trình giao tiếp của giáo viên với trẻ cũng gặp nhiều khó khăn.
Chương III: Kết luận
1. Kỹ năng giao tiếp là sự vận dụng kiến thức, kinh nghiệm của cá nhân vào thực hiện
có hiệu quả việc thiết lập mối quan hệ, trao đổi thông tin về nhận thức, tình cảm
hành động và sử dụng các phương tiện giao tiếp giữa chủ thể trong những điều kiện
xác định.
2. Kỹ năng giao tiếp sư phạm là sự vận dụng kiến thức kinh nghiệm của giáo viên vào
thực hiện có hiệu quả việc thiết lập mối quan hệ, trao đổi thông tin về nhận thức,
tình cảm hành động và sử dụng các phương tiện giao tiếp với người học trong những
điều kiện xác định, hướng tới hình thành phát triển nhân cách người học.
3. Kỹ năng giao tiếp sư phạm của giáo viên mầm non với trẻ mẫu giáo là sự vận dụng
kiến thức kinh nghiệm của giáo viên mầm non vào thực hiện có hiệu quả việc thiết

15
lập mối quan hệ, trao đổi thông tin về nhận thức tình cảm hành động và sử dụng các
phương tiện giao tiếp với trẻ mẫu giáo trong những điều kiện xác định, hướng tới
hình thành phát triển nhân cách toàn diện cho trẻ. Từ đó chúng tôi tiến hành nghiên
cứu kỹ năng giao tiếp sư phạm của giáo viên mầm non với trẻ mẫu giáo bao gồm 3
nhóm kỹ năng cơ bản: Kỹ năng thiết lập mối quan hệ với trẻ; kỹ năng trao đổi thông
tin về nhận thức, tình cảm, hành động; kỹ năng sử dụng phương tiện giao tiếp
4. Kỹ năng giao tiếp sư phạm của giáo viên mầm non chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu
tố chủ quan và khách quan, gồm: Nhận thức của giáo viên mầm non về kỹ năng giao
tiếp sư phạm mầm non, về đặc điểm tâm lý trẻ mẫu giáo; Lòng yêu nghề, mến trẻ;
Kinh nghiệm nghề nghiệp; ý thức tu dưỡng, rèn luyện của giáo viên mầm non; Đặc
điểm tâm lý trẻ mầm non; Môi trường, điều kiện làm việc, phong cách quản lý của
cán bộ quản lý trường mầm non.
Tài liệutham khảo:
1. Hoàng Anh và Vũ Kim Thanh (1995), Giao tiếp sư phạm, Hà Nội.
2. Hoàng Anh (1992), Kỹ năng giao tiếp sư phạm của sinh viên, Luận án phó tiến sĩ
khoa học sư phạm tâm lý, ĐHSP Hà Nội

Bài Tiểu Luận Thực Tập Kỹ Năng Giao Tiếp Với Trẻ Mầm Non.docx

More Related Content

What's hot

More from DV viết đề tài trọn gói Zalo/Tele: 0973.287.149

Bài Tiểu Luận Thực Tập Kỹ Năng Giao Tiếp Với Trẻ Mầm Non.docx