Downloaded 127 times
Uploaded byJenita Guinoo
Dula
Ang dokumento ay tungkol sa dulang 'Ang Mahiwagang Tandang' na isinulat ni Arthur P. Casanova, isang kilalang guro at direktor sa larangan ng sining ng dula. Tinalakay ang mga elemento ng dula, mga salitang hiram, at ang salin ng kuwento sa tanghalan, na naglalaman ng mga aral tungkol sa pananampalataya, pagsusumikap, at pagbabago sa buhay. Kasama rin ang ilang pagsusuri sa mga character at temang lumitaw sa kwento, na nagpapakita ng kahalagahan ng pag-asa at pananalig sa kabila ng mga pagsubok.
More Related Content
More from Jenita Guinoo
Dula
- 1.
- 2. Simulan: Bawat tao aymay kahilingan o pangarap na nais abutin sa buhay. Kung bibigyan kayo ng pagkakataong humiling ng isang bagay para sa inyong buhay, ano ang hihilingin mo?
- 3. Ang dulang iyongmababasa ay isang kuwentong mahika ng mga Meranao na isinulat ni Arthur P. Casanova. Siya ay isang kilalang guro, director, tagadisenyo ng produksiyon, at director para sa tanghalan, telebisyon, at pelikula. Bagama’t tubong San Jose, Antique ay lumaki siya at nakapagtapos ng pag-aaral sa Mindanao State University (MSU) sa Islamic City of Marawi, Lanao Del Sur kung saan siya nagturo sa hayskul at kolehiyo ng sampung taon. Ipinagpatuloy niya ang kaniyang pag-aaral sa Philippine Normal University kung saan nakapagtapos siya ng apat na kursong panggradwado kabilang ang kaniyang PhD with specialization in Filipino Linguistics and Literature.
- 4. Nakapagsulat na siyang mahigit sa apatnapung aklat para sa mataas na paaralan at sa unibersidad at naging director ng mahigit sa limampung dulang pantanghalan sa mga wikang Ingles at Filipino. Nakamit niya ang iba’t ibang gawad at parangal katulad ng Metrobank Foundation Award for Continuing Excellence (ACES, 2009) Patnubay ng Kalinangan at Sining para sa Teatro mula sa pamahalaang Lungsod ng Maynila (2009); Ramon Magsaysay High School Outstanding Alumnus in the Field of Arts, Culture, and Literature (2009), National Book Award-Best Anthology para sa Mga Piling Dulang Mindanao- Unang Aklat mula sa Manila Critics Circle at National Book Development Board (2008). Aliw Award for Best Musical Play Director (2007); National Book –Award- Best Book on Cultural Studies para sa kasaysayan
- 5. at pag-unlad ngDulaang Pambata sa Pilipinas mula sa Manila Critics Circle at National Book Development Board (2007) at marami pang iba.
- 6. Mga Elemento ngdula 1. Iskrip- pinakakaluluwa ng isang dula - lahat ng bagay na isinaalang-alang sa dula ay naaayon sa isang iskrip - walang dula kapag walang iskrip 2. Gumaganap o actor- ang mga actor o gumaganap ay ang nagsasabuhay sa mga tauahang nasa iskrip - sila ang bumibigkas ng diyalogo - sila ang nagpapakita ng iba’t ibang damdamin - sila ang pinanonood na tauhan sa dula 3. Tanghalan- anumang pook na pagdausan ng isang dula ay tinatawag na tanghalan
- 7. Mga Elemento ngdula 4. Direktor- siya ang namamahala at nagpapakahulugan sa isang iskrip ng dula - siya ang nagbibigay buhay sa iskrip mula sa pagpasiya sa kaayusan ng tagpuan, ng kasuotan ng mga tauhan hanggang sa paraan ng pagganap at pagbigkas ng mga tauhan 5. Manonood- sa kanila inilalaan ang isang dula - sila ang sumasaksi sa pagtatanghal ng mga aktor
- 8. Suriin kung angdalawang salitang may salungguhit sa pangungusap ay magkasingkahulugan o magkasalungat. Isulat sa patlang ang MK kung magkasingkahulugan at MS kung magkasalungat. 1. Karaniwan sa kanilang mag-alaga ng inahing manok ngunit hindi ng isang mahiwagang manok. 2. Mahirap man ang kanilang buhay ay naging maunlad naman ito nang dahil sa kaniyang pagsisikap. 3. Ang kaniyang pagal na katawan ay nangangailangan ng pahinga upang mapawi ang nadaramang pagod. 4. Nang yumao ang kaniyang ama ay hindi siya nawalan ng pag-asa sa halip ito ang nagbigay-buhay sa kanya upang patuloy na bumangon. 5. Ang magagarang damit ng hari ay naiisip niya sa tuwing makikita niya ang gula-gulanit na kasuotan.
- 9. Salitang hiram- aymga salitang maaaring katutubo o banyaga. Ito ay mga salitang hindi maaaring direktang isalin sapagkat ito ay may kultural na kahulugan at kahalagahan sa rehiyon, kultura, o bansang pinagmulan nito. Gamitin sa pangungusap: 1. bulad- isdang pinatuyo 2. Brass- isang uri ng metal na nagmula sa pinaghalong tanso at zinc 3. Ai-dao- ekspresyong maaaring nangangahulugan ng matinding pagkalungkot o pagmamahal 4. Dama- tawag sa mga alalay ng sultan o reyna 5. pukpok alimpako-isang tradisyunal na awiting pambayan ng Meranao 6. Torongan-tawag sa bahay ng mayayaman o kilalang tao o pinuno sa Meranao 7. Kalilang-nangangahulugang pagdiriwang o pag-alaala
- 10. Ang dulang ang“Mahiwagang Tandang” ay unang itinanghal sa kanyang klase sa International Baccalaureate Filipino sa silid-aralan sa Brent International School Manila. Pagkaraan nito’y ginamit ito bilang iskrip ng dulang anino ng mga mag-aaral naman niya sa International Baccalaureate Theatre Arts kasama ng iba pang dulang pambata ni Casanova, isinadula rin ito bilang dulang panradyo sa programang Radyo Balintataw ng DZRH na ang host ay si Cecile Guidote-Alvarez. Unang nalathala ang dulang “Ang Mahiwagang Tandang” bilang bahagi ng kalipunan ng aklat ng mga dulang pambatang pinamagatang Bata Batuta. Dulang Pambata na inilathala ng Ust Publishing House noong 2004. Tulad sa Bidasari, ang Prinsesa ng Kembajat,” ginamit ni Casanova ang estilong Kambayoka sa pagsulat ng dula. Sadyang ang ganitong estilo ng pagsulat ng iskrip ang mga ginamit niya sa mga dulang isinama sa kalipunang ito dahil pangunahing layunin ni Casanova at ni Frank Rivera ang palaganapin ang estilong
- 11. estilong kambayuka hindilamang sa pagsulat ng iskrip kundi maging ng anyo o paraan ng pagtatanghal ng mga dula. Ang kabisaan ng estilong Kambayoka ay nasubok na nina Casanova at Rivera sa mga dulang napasama sa iba’t ibang aklat nila ng Kalipunan ng mga dula. Dulang pambata ang iskrip na “Ang Mahiwagang Tandang”. Maaari itong itanghal bilang dulang mascara o dulang anino na nasubukan na ring gawin ni Casanova sa kaniyang klase. Masusubok din ang pagkamalikhain ng mga mag- aaral o mga manggagawa sa teatro kung lilikha sila ng mga eksperimental na produksyon nito. Sa mga guro ng wika sa silid-aralan, maaari rin itong gawing lundayan sa pagtatamo ng kakayahan at kasanayan sa wikang pambansa.
- 12. “Ang Mahiwagang Tandang” (KuwentongMahika ng mga Meranao na batay sa pananaliksik ni Victoria Adeva) ni Arthur P. Casanova
- 13. Sagutin natin: 1. Sinosi Bagoamama? Ilarawan ang kanyang kalagayan at ang kanyang pamilya sa simula. 2. Anong magandang katangian ang ipinakita ni Lokus a Babae nang magkasakit si Lokus A Mama? Paano ipinakita sa bahaging ito ang kaniyang pananampalataya? 3. Sang-ayon ka ba sa sinabi ni Lokus A Babae na ang kahirapan ng kanilang mag-anak ay kagustuhan ni Allah? Pangatwiranan ang iyong sagot. 4. Ano naman ang masasabi mo sa tinuran ni Bagoamama sa kaniyang ina na “Talaga bang kailangang hintayin ang ibibigay ni Allah? Wala ba tayong magagawang paraan upang tayo’y yumaman? Ipaliwanag ang iyong sagot. 5. Ano ang naisip na paraan ni Bagoamama upang makatulong sa kanyang magulang? Maganda ba ang kaniyang naisip na ito? Bakit oo o hindi ang iyong sagot?
- 14. 6. Isalaysay kungpaano nabago ang buhay ni Bagoamama sa kanyang naisip na paraan. 7. Sa iyong palagay, aksidente nga kayang nahuli sa patibong ni Bagoamama ang mahiwagang Tandang kasama ang iba pang manok? Pangatwiranan ang iyong sagot. 8. Bakit kaya pinili ng tandang na manatili kay Bagoamama gayong puwede naman siyang umalis na kaagad nang maibigay niya ang pangangailangan nito? 9. Bakit kaya ninais ng Tandang na ipakasal si Bagoamama sa anak ng sultan gayong mas mayaman na si Bagoamama kaysa sa sultan? 10. Kung ikaw ang nasa kalagayan ni Bagoamama susundin mo bang lahat ng sinabi ng mahiwagang tandang? Ipaliwanag ang iyong sagot. 11. Isalaysay ang naging wakas ng dula. Nagustuhan mo ba ito? 12. Paano ipinakita sa kabuoan ng dula na ang pananalig sa Diyos na may kalakip na paggawa ay mahalaga sa buhay?
- 15. Pagsulat ng Dyornal Isulatsa iyong dyornal notbuk ang sagot sa tanong na ito. Bakit hindi dapat mawalan ng pag-asa sa kabila ng kahirapan at mga pagsubok sa buhay? Paano nakatutulong ang pananalig sa Diyos na may kalakip na gawa upang maging matagumpay ang buhay?
- 16. Pagsusuri sa Sanhiat Bunga Isulat ang titik ng tamang sagot. 1. Tuluyang nagpaalam at masayang lumipad ang mahiwagang tandang sa himpapawid. 2. Hindi natutong mag-araro sa bukid si Lokus A Mama. 3. Hindi gumaling sa gamut na ibinigay ng albularyo si Lokus A Mama. 4. Isinagawa ni Bagoamama ang a. Bagaman lumuluha ay masayang kumaway ang mag-ina at nagpasalamat sa tandang nula sa kaibuturan ng kanilang puso. b. Hindi na ito gumaling at tuluyang namatay pagkalipas ng ilang araw c. Ito ay nagbigay-daan sa kanya upang Makita ang mahiwagang tandang na nagpabago sa kanilang buhay
- 17. Pagsusuri sa Sanhiat Bunga 5. Nang mamatay ang ama ay walang perang panggastos para sa kanyang maayos na libing ang kaniyang mga naulila d. Labag man sa kalooban ay walang nagawa sina Bagoamama at Lokus a Babae kundi ilibing nang hindi nabasbasan ang yumaong ama e. Nasayang ang malawak na lupaing ipinamana ng magulang ni Lokus A Babae sa kanila
- 18. C. Pagsusuri sapagkamakatotohanan ng mga pangyayari batay sa sariling karanasan. Magbigay ng mga patunay nito. 1. Si Lokus A Mama ang naghahanap ng makakain ng mag-anak habang nasa bahay na naglalaba at nagluluto si Lokus a Babae. 2. Ang gamut mula sa albularyo ay hindi nakatulong upang bumuti ang kalagayan ni Lokus A Mama. 3. Pinangarap ni Bagoamama na baling-araw ay makatira rin siya sa palasyo ng sultan. 4. Nakahuli ng mahiwagang tandang na nagbibigay ng magarang damit at ginto si Bagoamama na nagpabago sa kanilang buhay. 5. Ang simpleng mamamayan na katulad ni Lokus a Babae ay mabilis na binigyan ng tulong ng sultan nang pumunta ito sa kanyang palasyo.
- 19. Ang Dula atang dulang Panlansangan Ang dula ay isang uri ng panitikang ang pinakalayunin ay itanghal sa tanghalan. Ayon nga kay Arrogante (1991) ang dula ay isang pampanitikang pangagaya sa buhay na ipinamalas sa tanghalan. Sinasabing ito ay paglalarawan sa madudulang bahagi ng buhay. Taglay nito ang lahat ng katangiang umiiral sa buhay ng tao gaya ng pagkakaroon ng mga suliranin o mga pagsubok na kaniyang pinagtatagumpayan o kinasawian. Gaya ng ibang katha, ang dula ay lumilibang, nagbibigay-aral, pumupukaw ng damdamin, at humihingi ng pagbabago. Higit na nakapagpapakilos ang dula kaysa ibang akda sapagkat bukod sa naririnig ang mga salita, nakikita pa ang kilos at galaw sa tanghalan.
- 20. Nakatutulong nang Malakisa pagiging kapani-paniwala ng isang dula ang pananalita ng mga tao. Nagagawa ng dula ang ganito sa pagbabagay ng pananalita sa kalagayan ng tauhan at sa pagkakataon. Masasabing higit na kawili-wili ang dula kaysa sa maikling kuwento sapagkat sa dula ay higit na nadarama ang mga tunggalian ng mga tauhan at ang kanilang mga suliranin. Sa maikling kuwento, may mga pangyayaring iniuulat na lang ng may-akda ngunit sa dula ang mga ito ay hayagang nakikita sa mga ikinikilos ng mga tauahan bukod sa naririnig pa rin sa kanilang mga sinasabi. Di pa man dumarating ang mga espanyol sa Pilipinas ay pinaniniwalaan nang kilala na ang dula sa ating bansa. Nag-ugat ito sa mga ritwal at seremonyang isinasagawa noon ng ating mga ninuno tulad ng ca ao ng mga Igorot, ang bayak o embayoka ng mga Muslim (na kagaya ng iyong binasang dula), ang Tatarin ng mga Tagalog, at iba pa.
- 21. Lalong naging mayabongang dulaan sa bansa nang dumating ang mga Espanyol. Naipakilala nila sa atin ang iba pang uri ng dula particular ang mga dulang panlansangan at pantanghalan. Ilan sa mga nakilalang dulang panlansangan sa bansa na laganap pa rin sa kasalukuyan ay ang sumusunod: 1. Tibag- Ito ay isinagawa tuwing buwan ng Mayo tungkol sa paghahanap ni Santa Elena sa krus na pinagpakuan kay Kristo. Ang mga tauhan o kasali sa pagtatanghal ay kahalo-halo ng taong-bayan. 2. Senakulo- inilalarawan dito ang simula ng lahat-ang paglalang kay Eba at Adan, ang pagsilang kay Jesus, ang Kanyang Kamatayan, at muling pagkabuhay. Itinatanghal ito bilang serye, mula Lunes Santo hanggang de Gloria 3. Panunuluyan- Ito ay isinasagawa tuwing sasapit ang Pasko, Disyembre 24 ng gabi bago magmisa de Gallo. Sina Maria at Jose ay naghahanap ng bahay na masisilungan at mapagsisilangan kay Hesus
- 22. 4.Moriones- Dulang panrelihiyongginaganap sa mga lansangan sa lalawigan ng Mindoro at Marinduque tuwing mahal na araw. Ang mga karakter na gumaganap ay nakasuot o naglalagay ng mga maskarang may iaba’t ibang kulay at iba pang palamuti o guhit sa kanilang katawan. 5. Santakrusan- Dulang panlansangan at panrelihiyon kung saan isang marangyang parade ng mga sagala at konsorte ang nagaganap. Sila ay lumilibot sa mga kalye hanggang sa makarating sa simbahan upang maihatid ang krus. Nang dumating ang panahon ng 1960 hanggang 1980, ang mga dulang lumaganap sa bansa ay may layuning magbigay ng kabatiran, kamalayan, at panghihikayat. Ayon sa Panitikan sa Pilipinas 2001 ni Ruben et al, ang mga tema ng dula sa panahong ito ay may usaping panlipunan at itinatanghal na mga protesta, simposya, welga, demonstrasyon ng mga taong nagsama-sama
- 23. At nagtipon-tipoin upangipadama ang mga karaingan. Ang mga dulang ito ay karaniwang patungkol sa karapatan ng mga tao, pang-aabuso at pang-aaping nararanasan ng tao lalo na noong panahong nauso ang mga “ismo” tulad ng imperyalismo, kapitalismo, feudalism, at iba pa; at mga katiwaliang nagaganap sa iba’t ibang sangay ng pamahalaan. Gayundin, ang mga dulang panlansangan ay may layuning magbigay ng kasiyahan, manghikayat, magpakilos ng mga tao upang magkaroon ng kalutasan ang suliranin ng pamayanan at ng buong bansa. Itinatanghal ang mga ito sa lansangan, liwasang-bayan, sa loob at labas ng paktorya at mga simbahan, sa mga palengke, sa ibabaw ng malalaking trak at maging sa harapan ng Cultural Center of the Philippines.
- 24. Ang dulang-panlansangan aywalang masasabing oras. Ito ay maaaring ganapin sa umaga, tanghali, gabi o depende sa pangangailangan. Ilan sa mga grupo ng mandudulang sumibnol sa mga panahong ito ay ang Panday-Sining Tanghalang Bayan, Gintong Silahis, Kamanyang Players, at Kalinangang Anak- Pawis. Ang mga nakilalang dulang naisulat sa panahong ito ang Selda, Tunggalian, Huwelga, at Barikada.
- 25. Bigyang-pansin ang mgapahayag na may kaugnayan sa binasang talata. • Casanova! • Oras na. • May kapatid! • Hoy! • Gusto mong manood? • May mga mag-aaral sa labas ng bahay. Suriin ang mga pahayag na binigyang-pansin. Matatawag mo bang pangungusap ang mga ito?
- 26. Pangungusap na walangpaksa 1. Eksistensiyal- ang mga pangungusap na eksistensiyal ay nagpapahayag ng pagkamayroon o ng kawalan. Halimbawa: a. May mga magsisipanood na sa kalye. b. Wala pang nanonood. 2. Modal- nangangahulugan ito ng gusto, nais, ibig, puwede, maaari, dapat, o kailangan. Halimbawa: a. Puwedeng sumali? b. Maaari ba? 3. Padamdam- nagpapahayag ng matinding damdamin ang mga ito. Halimbawa: a. Bilis! C. Kay ganda ng buhay! b. Laban! D. Ang bait!
- 27. 4. Maikling sambitla-Ang mga sambitlang tinutukoy ay mga iisahin o dadalawahing pantig na nagpapahayag ng matinding damdamin. Halimbawa: a. Naku! C. Aray! b. Grabe! D. Ay! 5. Panawag- Matatawag ding vocative ang mga ito. Maaari itong iisahing salita o panawag na pangkamag-anak. Halimbawa: a. Arthur! C. Hoy! b. Ginoo! D. Kuya! 6.Pamanahon- nagsasaad ng oras o uri ng panahon.
- 28. May dalawang urinito. a. Penomenal-pangungusap na tumutukoy sa mga kalagayan o pangyayaring pangkalikasan o pangkapaligiran. Halimbawa: 1. Maalinsangan ngayon. 2. Lumilindol! b. Temporal- nagsasaad ng mga kalagayan o panahong panandalian Halimbawa: 1. Alas dose na. 2. Sabado ngayon. 3. Pasukan na. 7. Pormularyong Panlipunan- Mga pagbati, pagbibigay-galang at iba pa na nakagawian na sa lipunang Pilipino. Halimbawa: a. Mabuhay! C. Magandang araw. b. Makikiraan. D. Salamat.
- 29. Lagyan ng tsek() ang mga pangungusap na walang paksa at ng ekis (X) ang hindi. 1. Ang galing niyang umarte. 12. Maganda ang palabas sa plasa. 2. Ay! 13. Wala pang pera. 3. Asus! 14. Halika rito, ale! 4. Pasko na. 15. Tisoy! 5. Lunes na bukas. 16. Pumayag ka na sa usapang ito. 6. Ibig ko itong mapanood. 17. Puwedeng makatawad? 7. Kainis! 18. Tao po. 8. Bumabagyo! 19. Walang anuman. 9. Makulimlim kahapon. 20. Ate 10.Pasensiya na! 11.Hoy!
- 30. Uriin kung anonguri ng pangungusap na walang paksa ang nilagyan mo ng tsek . Isulat ang buong pangungusap sa tamang kahon. Pamanahon