Download to read offline
Uploaded byDr NgocSâm
Ky thuat tao thuan thu cam the than kinh co
Tài liệu này trình bày về kỹ thuật tác động cảm thụ của hệ thần kinh, nhấn mạnh sự quan trọng của việc giảng dạy và đào tạo trong lĩnh vực y học vật lý. Nó cũng giải thích các phương pháp và công cụ chủ yếu được sử dụng trong kỹ thuật này, cung cấp hướng dẫn cho giảng viên và sinh viên. Cuốn sách được dịch từ ông Roger Rich và nhằm hỗ trợ giảng dạy cho sinh viên chuyên ngành y học vật lý.
More Related Content
![[Bài giảng, đầu mặt cổ] co dau mat co, pass](https://cdn.slidesharecdn.com/ss_thumbnails/bigingumtccodaumatcopass-140417211734-phpapp01-thumbnail.jpg?width=640&height=640&fit=bounds)
![[Bài giảng, ngực bụng] cơ thân mình](https://cdn.slidesharecdn.com/ss_thumbnails/bigingngcbngcthnmnh-140417215836-phpapp02-thumbnail.jpg?width=640&height=640&fit=bounds)
![[Bài giảng, chi dưới] cẳng bàn chân thầy tú](https://cdn.slidesharecdn.com/ss_thumbnails/bigingchidicngbnchn-thyt-140417203211-phpapp02-thumbnail.jpg?width=640&height=640&fit=bounds)
Similar to Ky thuat tao thuan thu cam the than kinh co
Ky thuat tao thuan thu cam the than kinh co
- 1. 1 Bé Y TÕ KüthuËt t¹o thuËn C¶m thô b¶n thÓ thÇn kinh – c¬ S¸CH §µO T¹O Cö NH¢N Kü THUËT Y HäC chuyªn ngµnh vËt lý trÞ liÖu Ng−êi dÞch: CN. Lª Kh¸nh §iÒn HiÖu ®Ýnh: ThS. NguyÔn Thi H−¬ng M∙ sè: §K.10.w.01 Nhµ xuÊt b¶n y häc hµ néi - 2007 Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 2. 2 T¸c gi¶: RogerRich MS, PT, NCS Ng−êi dÞch: CN. Lª Kh¸nh §iÒn Ng−êi hiÖu ®Ýnh: thS. NguyÔn Thi H−¬ng Tham gia tæ chøc b¶n th¶o: ThS. PhÝ V¨n Th©m TS. NguyÔn M¹nh Pha B¶n dÞch th− chÊp thuËn cña t¸c gi¶ KÝnh göi: Th¹c sÜ NguyÔn Thi H−¬ng Tr−ëng Bé M«n VËt lý trÞ liÖu Khoa §iÒu d−ìng – Kü thuËt y häc §¹i häc Y d−îc Tp. Hå ChÝ Minh T«i lµ Roger Rich, MS.PT, NCS, lµ t¸c gi¶ cña cuèn s¸ch “Kü thuËt T¹o thuËn C¶m thô B¶n thÓ ThÇn kinh – C¬”, t«i ®ång ý cho phÐp Th¹c SÜ NguyÔn Thi H−¬ng, Tr−ëng bé m«n VËt lý trÞ liÖu, khoa §iÒu d−ìng – Kü thuËt Y häc – §¹i häc Y d−îc TP. Hå ChÝ Minh dÞch, sao l¹i vµ in Ên cuèn s¸ch nµy. T«i còng ®ång ý cho phÐp ph©n phèi cuèn s¸ch nµy cho tÊt c¶ sinh viªn VËt lý trÞ liÖu vµ khoa cho môc ®Ých gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Ngµy 17 th¸ng 1 n¨m 2006 Roger Rich, MS.PT, NCS Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 3. 3 Lêi giíi thiÖu ThùchiÖn mét sè ®iÒu cña LuËt Gi¸o dôc, Bé Gi¸o dôc & §µo t¹o vµ Bé Y TÕ ®· ban hµnh ch−¬ng tr×nh khung ®µo t¹o Cö nh©n Kü thuËt Y häc chuyªn ngµnh VËt lý trÞ liÖu. Bé Y tÕ còng ®· tæ chøc biªn so¹n tµi liÖu d¹y – häc c¸c m«n häc chuyªn m«n, còng nh− c¸c m«n c¬ b¶n chuyªn ngµnh theo ch−¬ng tr×nh trªn nh»m tõng b−íc x©y dùng bé tµi liÖu d¹y – häc chuÈn vÒ chuyªn m«n ®Ó ®¶m b¶o chÊt l−îng ®µo t¹o nguån nh©n lùc y tÕ. V× chuyªn ngµnh Kü thuËt y häc lµ chuyªn ngµnh míi ra ®êi, ch−a cã nhiÒu tµi liÖu ®Ó phôc vô trong lÜnh vùc gi¶ng d¹y vµ häc tËp. §−îc sù ®ång ý cña «ng Roger Rich MS, PT, NCS – t¸c gi¶ cuèn s¸ch “Kü thuËt T¹o thuËn C¶m thô B¶n thÓ ThÇn kinh – C¬ ”, s¸ch ®· ®−îc dÞch vµ hiÖu ®Ýnh bëi c¸c nhµ gi¸o giµu kinh nghiÖm vµ t©m huyÕt cña bé m«n VËt lý trÞ Tr−êng §¹i häc Y D−îc thµnh phè Hå ChÝ Minh. Cuèn s¸ch nµy ®· ®−îc héi ®ång chuyªn m«n thÈm ®Þnh s¸ch vµ tµi liÖu d¹y – häc chuyªn ngµnh Cö nh©n Kü thuËt Y häc cña Bé Y tÕ ®ång ý ban hµnh lµ tµi liÖu tham kh¶o phôc vô cho c«ng t¸c d¹y – häc ®¹t chuÈn chuyªn m«n cña ngµnh y tÕ trong giai ®o¹n hiÖn nay. Bé Y tÕ xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c Nhµ gi¸o, c¸c chuyªn gia cña Tr−êng §¹i häc Y D−îc thµnh phè Hå ChÝ Minh – Khoa §iÒu d−ìng Kü thuËt Y häc – Bé m«n VËt lý trÞ liÖu ®· dµnh nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc hoµn thµnh cuèn s¸ch nµy ®Ó sím xuÊt b¶n kÞp thêi phôc vô cho c«ng t¸c ®µo t¹o nh©n lùc ngµnh y tÕ. V× lµ lÇn ®Çu xuÊt b¶n, chóng t«i mong nhËn ®−îc ý kiÕn ®ãng gãp cña quý ®ång nghiÖp, c¸c b¹n sinh viªn vµ c¸c ®éc gi¶ ®Ó ®−îc hoµn thiÖn h¬n. vô khoa häc vµ ®µo t¹o bé y tÕ Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 4. 4 Lêi nãi ®Çu Lêi®Çu tiªn, Ban DÞch thuËt chóng t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n t¸c gi¶ – ¤ng Roger H. Rich ®· cho phÐp chóng t«i dÞch, sao chÐp vµ in Ên cuèn s¸ch nµy ®Ó sö dông trong viÖc ®µo t¹o vµ huÊn luyÖn c¸c sinh viªn hÖ Cö nh©n VËt lý trÞ liÖu. Chóng t«i còng ch©n thµnh c¶m ¬n Bé Y TÕ ®· cho phÐp xuÊt b¶n cuèn s¸ch nµy. Göi ®Õn c¸c sinh viªn VËt lý trÞ liÖu th©n yªu vµ mong r»ng cuèn s¸ch nµy sÏ gióp c¸c em cã ®−îc kiÕn thøc vµ kü n¨ng vÒ kü thuËt T¹o thuËn C¶m thô B¶n thÓ ThÇn kinh – C¬, gióp cho viÖc ®iÒu trÞ bÖnh nh©n ®¹t hiÖu qu¶ tèt h¬n. ThuËt ng÷ “Kü thuËt T¹o thuËn C¶m thô B¶n thÓ” vµ “Phôc håi ThÇn kinh – C¬” lµ nh÷ng côm tõ ®Çu tiªn ®−îc sö dông ®Ó m« t¶ mét ph−¬ng ph¸p, ngµy nay cã tªn lµ “T¹o thuËn C¶m thô B¶n thÓ ThÇn kinh – C¬ (Proprioceptive Neuromuscular Facilitation)” vµ ng−êi s¸ng t¹o ra kü thuËt nµy lµ B¸c SÜ Herman Kabat vµ Bµ Margaret Knott lµ ng−êi ¸p dông ph−¬ng ph¸p nµy ®Çu tiªn t¹i Mü trong viÖc ®iÒu trÞ bÖnh nh©n. “Kü thuËt T¹o thuËn C¶m thô B¶n thÓ ThÇn kinh – C¬” ®−îc ¸p dông nh»m môc ®Ých ®−a ra nh÷ng yªu cÇu ®Æc hiÖu ®Ó ®¹t ®−îc mét ®¸p øng mong muèn. T¹o thuËn (Facilitation) cã nghÜa lµ “khuyÕn khÝch mét qu¸ tr×nh tù nhiªn, ng−îc l¹i víi sù øc chÕ; ®Æc biÖt lµ sù hiÖu qu¶ t¹o ra trªn m« thÇn kinh qua sù dÉn truyÒn cña xung thÇn kinh; lµm gi¶m sù kh¸ng c¶n cña thÇn kinh, nhê ®ã mét ®¸p øng kÝch thÝch thø ph¸t dÔ dµng t¹o ra ph¶n øng h¬n”. C¶m thô b¶n thÓ (Proprioceptive) cã nghÜa lµ tiÕp nhËn kÝch thÝch trong c¸c m« cña c¬ thÓ. ThÇn kinh – c¬ (Neuromuscular) mang ý nghÜa “liªn quan ®Õn thÇn kinh vµ c¬”. V× vËy, Kü thuËt T¹o thuËn C¶m thô B¶n thÓ ThÇn kinh – C¬ cã thÓ ®−îc ®Þnh nghÜa nh− lµ ph−¬ng ph¸p khuyÕn khÝch sù ®¸p øng theo c¬ chÕ thÇn kinh – c¬, th«ng qua viÖc kÝch thÝch c¸c thô thÓ b¶n thÓ. B−íc ®Çu dÞch thuËt, chóng t«i thµnh thËt mong quý ®ång nghiÖp, c¸c sinh viªn vµ quý vÞ ®éc gi¶ ®ãng gãp thªm ý kiÕn ®Ó bæ sung cuèn s¸ch nµy ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n. TP Hå ChÝ Minh ngµy 6 th¸ng 12 n¨m 2007 THAY MÆT BAN DÞCH THUËT ThS. NguyÔn Thi H−¬ng Tr−ëng Bé m«n VËt lý trÞ liÖu Khoa §iÒu d−ìng – Kü thuËt Y häc Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 5. 5 Môc lôc Bµi 1.Kh¸i niÖm c¬ b¶n.................................................................................9 1. Nguyªn t¾c cña kü thuËt t¹o thuËn c¶m thô b¶n thÓ thÇn kinh – c¬.........................................................................................................9 1.1. TiÕp xóc b»ng tay................................................................................................9 1.2. §Ò kh¸ng thÝch hîp ............................................................................................9 1.3. NÐn Ðp ................................................................................................................. 10 1.4. Lùc kÐo ............................................................................................................... 10 1.5. KÐo gi·n.............................................................................................................. 10 1.6. KÝch thÝch b»ng m¾t......................................................................................... 10 1.7. KÝch thÝch b»ng lêi nãi ..................................................................................... 10 1.8. Sù ®¸p øng lan táa............................................................................................ 11 1.9. MÉu vËn ®éng.................................................................................................... 11 2. môc tiªu ®iÒu trÞ..................................................................................11 3. c¸c kü thuËt ®iÒu trÞ .........................................................................12 3.1. Khëi ®éng nhÞp nhµng......................................................................................12 3.2. Phèi hîp co c¬ ®¼ng tr−êng..............................................................................12 3.3. §¶o nghÞch ®éng (®¶o nghÞch chËm)..............................................................12 3.4. §¶o nghÞch æn ®Þnh........................................................................................... 13 3.5. æn ®Þnh nhÞp nhµng ......................................................................................... 13 3.6. KÐo gi·n nhanh lËp l¹i (tõ tÇm vËn ®éng ngoµi).......................................... 14 3.7. Co/nghØ ............................................................................................................... 14 3.8. Gi÷/nghØ.............................................................................................................. 15 Bµi 2. d¸ng ®i ................................................................................................16 1. ®iÒu trÞ d¸ng ®i.....................................................................................16 1.1. T− thÕ ngåi.........................................................................................................16 1.2. Ngåi chuyÓn qua ®øng ..................................................................................... 19 Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 6. 6 1.3. ThÕ ®øng............................................................................................................ 20 2. Nh÷ng l−u ý h÷u Ých trong qu¸ tr×nh b−íc tíi tr−íc.......22 3. D¸ng ®i tíi cã lùc kh¸ng..................................................................23 4.D¸ng ®i lui cã lùc ®Ò kh¸ng.............................................................25 5. D¸ng ®i ngang cã lùc kh¸ng...........................................................26 6. ®øng mét ch©n ......................................................................................28 Bµi 3. c¸c mÉu vËn ®éng ...........................................................................30 1. NH÷NG VÊN §Ò THEN CHèT KHI THùC HIÖN C¸C MÉU VËN §éNG ..........................................................................................................................30 2.. Cö ®éng cña c¸c c¬ vai .....................................................................31 2.1. C¬ thang.............................................................................................................31 2.2. C¬ tr¸m...............................................................................................................31 2.3. C¬ n©ng vai........................................................................................................31 2.4. C¬ r¨ng c−a tr−íc..............................................................................................31 2.5. C¬ l−ng réng ......................................................................................................31 2.6. C¬ ngùc bÐ..........................................................................................................31 2.7. C¬ d−íi ®ßn ........................................................................................................31 2.8. C¬ ngùc lín ........................................................................................................ 31 3. C¸c mÉu vËn ®éng x−¬ng vai...........................................................32 3.1. N©ng vai ra phÝa tr−íc................................................................................ 32 3.2. H¹ xuèng ra phÝa sau.................................................................................. 32 3.3. N©ng lªn ra phÝa sau...................................................................................33 3.4. H¹ xuèng ra phÝa tr−íc.................................................................................... 33 4. c¸c MÉU VËN §éNG CñA CHI TR£N ....................................................34 4.1. GËp dang chi trªn ............................................................................................. 36 4.2. Duçi/¸p chi trªn...........................................................................................36 4.3. GËp/dang chi trªn víi gËp khuûu ...............................................................38 4.4. Duçi/¸p chi trªn víi duçi khuûu.................................................................38 4.5. GËp/dang chi trªn víi gËp khuûu – Lu©n phiªn .......................................... 40 Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 7. 7 4.6. GËp/¸p chitrªn.................................................................................................. 41 4.7. Duçi/dang chi trªn............................................................................................ 41 4.8. GËp/¸p chi trªn víi gËp khuûu ...................................................................43 4.9. Duçi/dang chi trªn víi duçi khuûu.............................................................43 4.10. §Èy vÒ phÝa trô ............................................................................................... 45 4.11. KÐo vÒ phÝa trô................................................................................................ 46 5. C¸C MÉU VËN §éNG TRONG THÕ N»M NGHI£NG CñA CHI TR£N...47 6. C¸C MÉU VËN §éNG X¦¥NG CHËU.......................................................47 6.1. N©ng chËu lªn vÒ phÝa tr−íc ...........................................................................47 6.2. H¹ chËu xuèng vÒ phÝa sau .............................................................................48 7. C¸C MÉU VËN §éNG CñA CHI D¦íI......................................................49 7.1. GËp/¸p/xoay ngoµi chi d−íi víi gËp gèi......................................................50 7.2. Duçi/dang/xoay trong chi d−íi víi duçi gèi................................................50 7.3. GËp/¸p/xoay ngoµi chi d−íi (gèi duçi) ........................................................52 7.4. Duçi/dang/xoay trong chi d−íi (gèi duçi) ...................................................52 7.5. GËp/dang/xoay trong chi d−íi víi gËp gèi..................................................53 7.6. Duçi/¸p/xoay ngoµi chi trªn víi duçi gèi....................................................54 7.7. GËp/dang/xoay trong chi d−íi (gèi duçi) ....................................................55 7.8. Duçi/¸p/xoay ngoµi chi d−íi (gèi duçi) .......................................................55 bµi 4. Th©n m×nh............................................................................................57 1. C¸C MÉU VËN §éNG CñA C¶ HAI CHI D¦íI - BÊT §èI XøNG..........57 1.1. GËp/¸p/xoay ngoµi – gËp/dang/xoay trong víi gËp gèi ................................57 1.2. Duçi/dang/xoay trong – duçi/¸p/xoay ngoµi víi duçi gèi............................. 57 1.3. ChÆt xuèng (Chopping).................................................................................... 59 1.4. N©ng lªn (Lifting) ............................................................................................. 59 2. MÉU KÕT HîP X¦¥NG CHËU Vµ X¦¥NG VAI.......................................61 2.1. X−¬ng chËu – n©ng lªn ra tr−íc/x−¬ng vai – h¹ xuèng ra tr−íc................61 2.2. X−¬ng chËu – H¹ xuèng ra sau/x−¬ng vai – n©ng lªn ra sau.....................61 2.3. KÐo dµi x−¬ng chËu/x−¬ng vai t−¬ng hç........................................................ 63 Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 8. 8 2.4. Co ng¾nx−¬ng chËu/x−¬ng vai t−¬ng hç ...................................................... 63 3. L¨n lËt ......................................................................................................64 3.1. ChuÈn bÞ bÖnh nh©n ®Ó c¸c ho¹t ®éng l¨n lËt cã hiÖu qu¶.......................64 3.2. L¨n b»ng gËp th©n toµn khèi .....................................................................64 3.3. L¨n b»ng duçi th©n toµn khèi ....................................................................64 3.4. l¨n b»ng c¸c mÉu vËn ®éng cña hai chi d−íi .............................................65 3.5. L¨n b»ng c¸c mÉu vËn ®éng cña mét chi d−íi...........................................66 3.6. L¨n b»ng c¸c mÉu vËn ®éng cña hai chi d−íi............................................69 bµi 5. c¸c ho¹t ®éng t¨ng tiÕn trong thÕ n»m ngöa vµ n»m sÊp ..........................................................................................................................74 1. t¨ng tiÕn trong thÕ n»m ngöa ......................................................74 1.1. ThÕ co chèng ch©n trªn mÆt bµn ................................................................74 1.2. Co chèng ch©n trªn mÆt bµn – Dang/¸p víi xoay th©n d−íi.....................74 1.3. ThÕ b¾c cÇu..................................................................................................74 1.4. N»m ngöa chuyÓn qua thÕ nghiªng bªn chèng chÞu trªn mét khuûu......76 1.5. Nghiªng bªn chèng chÞu trªn mét khuûu chuyÓn qua thÕ ngåi nghiªng bªn chèng chÞu trªn mét bµn tay.......................................................................77 1.6. Ngåi nghiªng bªn chèng chÞu trªn mét bµn tay chuyÓn sang thÕ ngåi dµi ch©n chèng chÞu trªn hai bµn tay......................................................................78 1.7. Ngåi nghiªng bªn chèng chÞu trªn mét bµn tay chuyÓn sang thÕ quú bèn ®iÓm.....................................................................................................................78 2. t¨ng tiÕn trong thÕ n»m sÊp..........................................................80 2.1. N»m sÊp kiÓu trôc däc ................................................................................80 Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 9. 9 Bµi 1 Kh¸i niÖmc¬ b¶n 1. Nguyªn t¾c cña kü thuËt t¹o thuËn c¶m thô b¶n thÓ thÇn kinh – c¬ 1.1. TiÕp xóc b»ng tay a. Ph¶i chÝnh x¸c v× kü thuËt nµy th−êng ®−îc sö dông ®Ó t¸c ®éng lªn sù ®¸p øng vËn ®éng còng nh− sù ®¸nh gi¸ vËn ®éng. b. Ph¶i tho¶i m¸i v× ®au cã thÓ g©y ra ph¶n øng tù vÖ vµ øc chÕ cö ®éng. c. Sù tiÕp xóc nªn ë vÒ phÝa cö ®éng x¶y ra vµ kh«ng nªn g©y thªm c¶m gi¸c khã chÞu cho bÖnh nh©n do viÖc cÇm n¾m "kiÓu bÊu chÆt". d. Lùc ®Ò kh¸ng th«ng qua c¸ch cÇm n¾m ®−îc ¸p dông theo chiÒu ng−îc l¹i víi chiÒu cña cö ®éng. e. Sù tiÕp xóc b»ng c¸ch n¾m theo kiÓu c¬ giun. f. T− thÕ cña chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu n»m trong chiÒu h−íng chÐo cña mÉu cö ®éng ®ang diÔn ra. 1.2. §Ò kh¸ng thÝch hîp a. Lùc ®Ò kh¸ng cÇn thÝch hîp víi ®¸p øng mµ b¹n muèn kÝch thÝch, vÝ dô nh− cö ®éng co c¬ h−íng t©m, co c¬ ly t©m, hoÆc sù v÷ng ch¾c,v.v. b. Lùc ®Ò kh¸ng ph¶i theo mét d·y c¸c nguyªn t¾c ®Ó hoµn thµnh môc tiªu ®Ò ra. H−íng dÉn/trî gióp Cö ®éng tù ý nhÞp nhµng c¬ co h−íng t©m/ly t©m Sù øc chÕ cö ®éng/v÷ng ch¾c/gi÷ ®¼ng tr−êng ** §Ò kh¸ng gióp ®¹t ®−îc nh÷ng vÊn ®Ò sau: a. T¹o thuËn cö ®éng theo chiÒu mong muèn. b. Gia t¨ng søc m¹nh vµ søc bÒn. c. Cã thÓ t¹o ra sù ®¸p øng lan táa. d. T¹o nªn sù th− gi·n cña nhãm c¬ nghÞch vËn. e. T¹o thuËn co c¬ h−íng t©m, ly t©m hoÆc co c¬ ®¼ng tr−êng. f. Cho phÐp chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu l−îng gi¸ chÊt l−îng cö ®éng cña bÖnh nh©n. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 10. 10 1.3. NÐn Ðp a.Sù nÐn c¸c mÆt khíp b. Gia t¨ng sù v÷ng ch¾c c. §−îc ¸p dông nhanh hoÆc chËm vµ lu«n lu«n duy tr× lùc nÐn Ðp d. KÝch thÝch ho¹t ®éng cña c¸c nhãm c¬ ®èi träng lùc e. §−îc ¸p dông bëi chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu hoÆc bëi chÝnh t− thÕ cña bÖnh nh©n, nh− thÕ quú bèn ®iÓm. 1.4. Lùc kÐo a. Lµm rêi mÆt khíp b. T¹o thuËn cö ®éng c. §−îc ¸p dông vu«ng gãc víi vßng cung cña cö ®éng hoÆc theo trôc däc cña mét chi. 1.5. KÐo gi·n a. Ph¶n x¹ tñy sèng ®¬n synapse. b. T¹o thuËn sù co cña c¸c c¬ trong mét chuçi nh÷ng nhãm c¬ ®ång vËn ®−îc kÐo dµi. c. §¸p øng tèi −u ®èi víi kÐo gi·n ®−îc t¹o ra khi tÊt c¶ nh÷ng c¬ ®ång vËn trong chuçi ë trong thÕ ®−îc kÐo dµi tèi ®a vµ trong thÕ kÐo c¨ng. d. Gia t¨ng søc m¹nh co c¬ cña nhãm c¬ ®−îc kÐo gi·n. e. Theo sau kÐo gi·n lµ ®Ò kh¸ng. f. T¨ng tèc cö ®éng g. Lùc kÐo gi·n ph¶i nhÑ nhµng theo chiÒu c¬ ®−îc kÐo dµi vµ kh«ng ®−îc qu¸ m¹nh. h. Lµm gi¶m sù mÖt mái vµ sù g¾ng søc cÇn thiÕt ®Ó t¹o nªn cö ®éng. 1.6. KÝch thÝch b»ng m¾t a. Lµ mét kªnh c¶m gi¸c quan träng ®Ó cung cÊp th«ng tin ph¶n håi cho bÖnh nh©n vÒ vÞ trÝ vµ h−íng cö ®éng. b. Lµ mét kªnh thay thÕ cho c¸c kªnh c¶m gi¸c ®· bÞ mÊt hoÆc bÞ khiÕm khuyÕt. c. Cã thÓ c¶i thiÖn ®éng c¬ thóc ®Èy vµ tÇm vËn ®éng nhê quan s¸t ®Ó h−íng tíi môc tiªu. 1.7. KÝch thÝch b»ng lêi nãi a. Lêi nãi ®−îc sö dông d−íi d¹ng mÖnh lÖnh vµ ph¶i chÝnh x¸c. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 11. 11 b. ¢m s¾cvµ ©m l−îng ph¶i ®Çy uy lùc, tù tin vµ lu«n thÝch hîp víi tõng t×nh huèng cô thÓ. c. KÝch thÝch b»ng lêi nãi ph¶i phèi hîp ®óng thêi ®iÓm víi ®¸p øng ph¶n x¹, ®¸p øng tù ý vµ víi kÝch thÝch b»ng tay. 1.8. Sù ®¸p øng lan táa a. KiÓm so¸t sù lan táa b»ng c−êng ®é vµ chiÒu cña lùc ®Ò kh¸ng. b. Sù ®¸p øng lan táa x¶y ra ë nh÷ng ng−êi b×nh th−êng khi bÞ c¨ng th¼ng vµ còng gÆp ë nh÷ng bÖnh nh©n cã bÖnh lý thÇn kinh. c. Cã thÓ x¶y ra ë cïng bªn, ®èi bªn, tõ trung −¬ng ®Õn ngo¹i biªn hoÆc tõ ngo¹i biªn ®Õn trung −¬ng. 1.9. MÉu vËn ®éng a. Lµ nh÷ng cö ®éng b×nh th−êng x¶y ra trong c¸c mÉu ®ång vËn. b. C¸c mÉu vËn ®éng chøc n¨ng b×nh th−êng nãi chung x¶y ra trong c¸c mÆt ph¼ng chÐo víi nh÷ng thµnh phÇn xoay. 2. môc tiªu ®iÒu trÞ a. T¹o cho bÖnh nh©n mét kinh nghiÖm häc tÝch cùc, cã ®éng c¬ thóc ®Èy vµ cã ý thøc hoµn thµnh bµi tËp. b. Sù c©n ®èi xÐt vÒ ph−¬ng diÖn th¼ng hµng cña ®Çu, cæ, th©n, chËu, ch©n, d¸ng bé, sù chÞu träng l−îng vµ ch©n ®Õ. c. TÝnh thêi l−îng b×nh th−êng cña cö ®éng ®èi víi sù gia t¨ng c¸c ®¬n vÞ vËn ®éng, tèc ®é vµ sù ®iÒu hîp cña c¸c nhãm c¬ chñ vËn/nghÞch vËn. d. C¶i thiÖn sù kiÓm so¸t vËn ®éng vµ ®iÒu hîp cña sù co c¬ h−íng t©m, ly t©m, vµ ®¼ng tr−êng ë mäi tèc ®é cö ®éng. e. C¶i thiÖn tÇm vËn ®éng, søc m¹nh c¬, vµ sù ®iÒu hîp cña c¸c mÉu vËn ®éng chøc n¨ng. f. C¶i thiÖn tÝnh vËn ®éng, tÝnh v÷ng ch¾c, tÝnh vËn ®éng dùa trªn tÝnh v÷ng ch¾c vµ sù khÐo lÐo trong mäi t− thÕ. g. T¹o sù b×nh th−êng cña tr−¬ng lùc c¬ qua viÖc c¶i thiÖn tÇm vËn ®éng, søc m¹nh c¬, sù chÞu träng l−îng, sù ®iÒu hîp vµ gi¶m sù g¾ng søc nh»m t¹o nªn cö ®éng. h. T¸i gi¸o dôc vµ c¶i thiÖn nhËn thøc vÒ vËn ®éng. i. C¶i thiÖn th¨ng b»ng vµ søc bÒn. j. Th− gi·n. Chøc n¨ng... chøc n¨ng... chøc n¨ng. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 12. 12 3. c¸c küthuËt ®iÒu trÞ 3.1. Khëi ®éng nhÞp nhµng §©y lµ kü thuËt mét chiÒu sö dông nhãm c¬ chñ vËn. Kü thuËt nµy ®−îc ¸p dông cho bÖnh nh©n: 1. Cã sù khã kh¨n trong viÖc khëi ®Çu cö ®éng vµ trong viÖc duy tr× cö ®éng qua suèt tÇm vËn ®éng s½n cã. 2. Tr× trÖ, chËm ch¹p, vµ kh«ng thÓ duy tr× tèc ®é ®· ®Þnh s½n cña cö ®éng. 3. Cã c¶m thô b¶n thÓ, sù ®iÒu hîp, vµ kiÓm so¸t vËn ®éng bÞ gi¶m. 4. Cã sù co cøng hoÆc cøng ®ê. 5. Dïng ®Ó h−íng dÉn nh÷ng mÉu vËn ®éng mong muèn. §Ó ¸p dông kü thuËt nµy, mét phÇn c¬ thÓ ®−îc di chuyÓn thô ®éng nhiÒu lÇn qua tÇm vËn ®éng s½n cã cña mét mÉu vËn ®éng. Sau ®ã, yªu cÇu bÖnh nh©n "gióp" thùc hiÖn cö ®éng. KÕ tiÕp, bÖnh nh©n thùc hiÖn cö ®éng chñ ®éng hoÆc cö ®éng chñ ®éng cã trî gióp. Cuèi cïng, yªu cÇu bÖnh nh©n "gióp" nhiÒu h¬n viÖc thùc hiÖn cö ®éng ngay c¶ khi chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu b¾t ®Çu ®Ò kh¸ng cö ®éng ®ã. Sù tiÕn triÓn ®i tõ cö ®éng thô ®éng, ®Õn cö ®éng chñ ®éng, råi ®Õn cö ®éng cã ®Ò kh¸ng. 3.2. Phèi hîp co c¬ ®¼ng tr−êng §©y lµ kü thuËt hai chiÒu sö dông nhãm c¬ chñ vËn chØ ®Ó thùc hiÖn sù co c¬ h−íng t©m, ly t©m, vµ ®¼ng tr−êng mµ kh«ng cã thêi gian nghØ, thêi gian th− gi·n khi thay ®æi chiÒu cö ®éng, hoÆc sù co c¬ ®¼ng tr−êng. Kü thuËt nµy ®−îc ¸p dông cho nh÷ng bÖnh nh©n: 1. BÞ khiÕm khuyÕt vÒ kiÓm so¸t vËn ®éng hoÆc cã vÊn ®Ò trong viÖc häc c¸ch vËn ®éng. 2. BÞ khiÕm khuyÕt vÒ ®iÒu hîp hoÆc c¶m thô b¶n thÓ. 3. Cã sù khã kh¨n vÒ co c¬ h−íng t©m, ly t©m hoÆc ®¼ng tr−êng. 4. BÞ gi¶m tÇm vËn ®éng, søc m¹nh c¬ hoÆc sù v÷ng ch¾c. §Ó ¸p dông kü thuËt nµy, chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ®Ò kh¸ng trªn mét phÇn c¬ thÓ qua mét mÉu vËn ®éng h−íng t©m. ë cuèi tÇm vËn ®éng, chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu yªu cÇu bÖnh nh©n gi÷ phÇn c¬ thÓ ®ã b»ng c¸ch co c¬ ®¼ng tr−êng. KÕ tiÕp, phÇn c¬ thÓ ®ã ®−îc ®−a trë vÒ t− thÕ khëi ®Çu cña mÉu vËn ®éng, ®ång thêi trong lóc ®ã bÖnh nh©n ph¶i co c¬ ly t©m ®Ó cho cö ®éng trë vÒ nµy x¶y ra. Nh− vËy, sù tiÕn triÓn sÏ ®i tõ co c¬ h−íng t©m ®Õn co c¬ ®¼ng tr−êng råi ®Õn co c¬ ly t©m. 3.3. §¶o nghÞch ®éng (®¶o nghÞch chËm) §©y lµ kü thuËt hai chiÒu sö dông nh÷ng nhãm c¬ chñ vËn vµ nghÞch vËn. Kü thuËt nµy ®−îc ¸p dông ®Ó: Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 13. 13 1. Gia t¨ngtÇm vËn ®éng vµ søc m¹nh c¬. 2. Gióp cho bÖnh nh©n ®¹t ®−îc kh¶ n¨ng ®¶o nghÞch nhÞp nhµng theo chiÒu cö ®éng. 3. Gi¶m sù mÖt mái vµ t¹o thuËn cho sù th− gi·n chñ ®éng cña nhãm c¬ nghÞch vËn qua viÖc øc chÕ t−¬ng hç. §Ó ¸p dông kü thuËt nµy, chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu t¹o thuËn cö ®éng theo mét h−íng cña mét mÉu vËn ®éng. Tr−íc khi tÇm vËn ®éng cuèi ®¹t ®−îc, chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ®æi bµn tay cÇm n¾m ë xa vµ sau ®ã t¹o thuËn cho mÉu vËn ®éng ng−îc l¹i. Khi mÉu vËn ®éng ng−îc l¹i b¾t ®Çu, bµn tay cÇm n¾m ë gÇn ®−îc ®æi ®Ó phï hîp víi bÒ mÆt tiÕp xóc míi. Kh«ng cã thêi gian nghØ khi ®æi chiÒu cö ®éng. 3.4. §¶o nghÞch æn ®Þnh §©y lµ kü thuËt hai chiÒu sö dông co c¬ ®¼ng tr−êng víi lùc ®Ò kh¸ng ®−îc t¹o bëi chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ®ñ ®Ó lín h¬n lùc co c¬ dù ®Þnh cña bÖnh nh©n. Kü thuËt nµy cã thÓ ®−îc ¸p dông cho bÖnh nh©n ®Ó: 1. C¶i thiÖn sù v÷ng ch¾c vµ søc m¹nh c¬. 2. C¶i thiÖn kh¶ n¨ng thay ®æi lu©n phiªn gi÷a nhãm c¬ chñ vËn vµ nhãm c¬ nghÞch vËn. §Ó ¸p dông kü thuËt nµy, chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu yªu cÇu bÖnh nh©n cö ®éng theo mÉu vËn ®éng mong muèn trong khi chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu t¹o lùc ®Ò kh¸ng ®èi nghÞch b»ng c¶ hai tay gÇn vµ xa ®ñ ®Ó ng¨n cö ®éng x¶y ra. Nªn t¨ng lùc ®Ò kh¸ng tõ tõ. Khi bÖnh nh©n ®· thùc hiÖn sù co c¬ tèt nhÊt, chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu tõ tõ níi láng tay cÇm n¾m trªn mét mÆt tiÕp xóc vµ chuyÓn ®æi cÇm n¾m lªn trªn bÒ mÆt c¬ nghÞch vËn. T¨ng lùc ®Ò kh¸ng tõ tõ trªn tay nµy theo chiÒu ng−îc l¹i. KÕ tiÕp, bµn tay kia còng tõ tõ níi láng vµ ®Æt lªn trªn bÒ mÆt cña c¬ nghÞch vËn, ®©y chÝnh lµ n¬i tay nµy gia t¨ng tõ tõ lùc ®Ò kh¸ng. §Ò kh¸ng trªn tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn cña mÉu vËn ®éng bao gåm c¶ cö ®éng xoay. Yªu cÇu bÖnh nh©n chèng l¹i lùc ®Ò kh¸ng. TiÕn tr×nh nµy cã thÓ ®−îc lÆp l¹i nhiÒu lÇn theo mçi chiÒu cö ®éng. 3.5. æn ®Þnh nhÞp nhµng §©y lµ kü thuËt hai chiÒu sö dông co c¬ ®¼ng tr−êng cña c¸c nhãm c¬ chñ vËn vµ nghÞch vËn trong mét mÉu vËn ®éng vµ mÉu ng−îc l¹i cña nã. Kh«ng cÇn chó ý ®Õn sù di chuyÓn phÇn c¬ thÓ cña bÖnh nh©n mµ chØ chó ý ®Õn sù k×m gi÷ cña phÇn c¬ thÓ ®ã vµ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu qu©n b×nh tõ tõ c−êng ®é vµ h−íng cña lùc. Kü thuËt nµy ®−îc ¸p dông ®Ó: 1. C¶i thiÖn søc m¹nh c¬, sù v÷ng ch¾c vµ tÇm vËn ®éng. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 14. 14 2. KÝch ho¹tnhãm c¬ quanh mét khíp mµ nhãm c¬ nµy cã thÓ bÞ ®au khi bÖnh nh©n dïng lùc qu¸ m¹nh hoÆc bÞ ®au khi chØ cö ®éng mét vµi ®é cña tÇm vËn ®éng. §Ó ¸p dông kü thuËt nµy, chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ®−a phÇn c¬ thÓ cña bÖnh nh©n ®Õn tÇm vËn ®éng mong muèn hoÆc bÖnh nh©n di chuyÓn chñ ®éng phÇn c¬ thÓ nµy ®Õn vÞ trÝ mµ t¹i vÞ trÝ ®ã chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu yªu cÇu bÖnh nh©n gi÷ l¹i vµ chØ qu©n b×nh víi lùc ®Ò kh¸ng ng−îc chiÒu ®−îc t¹o bëi hai tay xa vµ gÇn cña chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu, kh«ng ®−îc ®Èy qu¸ m¹nh hoÆc v−ît qu¸ lùc ®Ò kh¸ng cña chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu. Chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu nªn t¨ng lùc ®Ò kh¸ng tõ tõ mét c¸ch thÝch hîp. T¹i ®iÓm nµy, chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu tõ tõ níi láng cÇm n¾m ë bµn tay xa, råi ®Æt bµn tay nµy lªn trªn bÒ mÆt c¬ nghÞch vËn vµ b¾t ®Çu t¨ng lùc ®Ò kh¸ng tõ tõ trªn tay nµy. KÕ tiÕp, bµn tay gÇn còng tõ tõ níi láng vµ còng ®Æt lªn trªn bÒ mÆt cña c¬ nghÞch vËn, ®©y chÝnh lµ n¬i bµn tay nµy tõ tõ gia t¨ng lùc ®Ò kh¸ng. BÖnh nh©n ®−îc yªu cÇu qu©n b×nh víi lùc ®Ò kh¸ng vµ kh«ng ®−îc ®Èy qu¸ m¹nh hoÆc v−ît qu¸ lùc kh¸ng ®ã. TiÕn tr×nh nµy cã thÓ ®−îc lÆp l¹i nhiÒu lÇn theo mçi chiÒu cña cö ®éng. 3.6. KÐo gi·n nhanh lËp l¹i (tõ tÇm vËn ®éng ngoµi) §©y lµ kü thuËt mét chiÒu chØ sö dông nhãm c¬ chñ vËn cña mÉu vËn ®éng. Kü thuËt nµy ®−îc ¸p dông khi: a. BÖnh nh©n mÖt hoÆc ®¹t ®Õn phÇn yÕu cña tÇm vËn ®éng. b. BÖnh nh©n cã khã kh¨n khi khëi ®Çu cö ®éng hoÆc ®iÒu hîp cö ®éng. c. Cö ®éng ®ßi hái sù t¹o thuËn theo mét h−íng ®· ®Þnh s½n. §Ó ¸p dông kü thuËt nµy, b¾t ®Çu b»ng cö ®éng theo mÉu mong muèn. ë t¹i ®iÓm yÕu cña tÇm vËn ®éng hoÆc nÕu cã sù mái c¬, phÇn c¬ thÓ nµy ®−îc ®−a trë l¹i t− thÕ khëi ®Çu cña mÉu vËn ®éng ®ã vµ ®−îc kÐo gi·n lÆp l¹i mét c¸ch nhÑ nhµng nh»m t¹o thuËn cö ®éng theo mÉu vËn ®éng nµy mét lÇn n÷a. Cã thÓ lÆp l¹i nhiÒu lÇn kü thuËt nµy ®Ó ®¹t ®−îc tÇm vËn ®éng ®Çy ®ñ nÕu ®−îc (tõ tÇm vËn ®éng trong). Mét nhãm c¬ cã thÓ ®−îc kÐo gi·n lÆp l¹i mét c¸ch nhÑ nhµng khi ë tr¹ng th¸i co ng¾n. §iÒu nµy cã thÓ ®−îc ¸p dông t¹i bÊt cø ®iÓm nµo cña tÇm vËn ®éng – n¬i cã sù mái c¬ hoÆc yÕu c¬. Trong tr−êng hîp nµy, phÇn c¬ thÓ ®ã kh«ng ®−îc ®−a trë l¹i t− thÕ khëi ®Çu cña mÉu vËn ®éng ®ang thùc hiÖn. 3.7. Co/nghØ §©y lµ kü thuËt mét chiÒu liªn quan ®Õn sù co c¬ ®¼ng tr−êng mµ bÖnh nh©n ph¶i chó ý ®Ó di chuyÓn phÇn c¬ thÓ chèng l¹i lùc ®Ò kh¸ng cña chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu vµ lùc ®Ò kh¸ng nµy ph¶i ®ñ m¹nh ®Ó kh«ng cho cö ®éng x¶y ra. Kü thuËt nµy ®−îc ¸p dông ®Ó: a. Gia t¨ng tÇm vËn ®éng. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 15. 15 b. T¹o thuËnth− gi·n qua sù øc chÕ t−¬ng hç. §Ó ¸p dông kü thuËt nµy: 1. PhÇn c¬ thÓ ®−îc ®−a ®Õn ®iÓm tÇm vËn ®éng bÞ giíi h¹n cña mÉu vËn ®éng vµ ph¶i bao gåm tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn cña mÉu vËn ®éng kÓ c¶ thµnh phÇn xoay. 2. KÕ ®ã, bÖnh nh©n ®−îc yªu cÇu di chuyÓn phÇn c¬ thÓ theo mÉu ng−îc l¹i trong khi chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ®Ò kh¸ng cö ®éng nµy vµ chØ cho phÐp thµnh phÇn xoay x¶y ra vµi ®é. 3. Theo sau ®ã lµ sù th− gi·n trong Ýt nhÊt 5 gi©y. 4. TiÕp ®ã, phÇn c¬ thÓ cña bÖnh nh©n ®−îc di chuyÓn thô ®éng hoÆc ®−îc yªu cÇu di chuyÓn chñ ®éng ®Õn tÇm ®é míi ®¹t ®−îc. 3.8. Gi÷/nghØ §©y lµ kü thuËt mét chiÒu liªn quan ®Õn sù co c¬ ®¼ng tr−êng hoÆc co c¬ gi÷ l¹i mµ bÖnh nh©n ph¶i chó ý ®Ó duy tr× t− thÕ vµ kh«ng di chuyÓn phÇn c¬ thÓ. §iÒu nµy ®ßi hái ë bÖnh nh©n mét lùc qu©n b×nh víi lùc ®Ò kh¸ng cña chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ¸p dông trªn phÇn c¬ thÓ ®ã cña bÖnh nh©n. Kü thuËt nµy ®−îc ¸p dông khi cÇn: a. Gia t¨ng tÇm vËn ®éng. b. T¹o thuËn th− gi·n. c. Gi¶m ®au. §Ó ¸p dông kü thuËt nµy: 1. §−a phÇn c¬ thÓ cña bÖnh nh©n ®Õn ®iÓm cuèi tÇm vËn ®éng cña mét mÉu vËn ®éng hoÆc ®Õn ®iÓm gÇn s¸t víi n¬i bÞ ®au. 2. Ph¶i bao gåm tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn cña mÉu vËn ®éng bÞ giíi h¹n. 3. KÕ ®ã, bÖnh nh©n ®−îc yªu cÇu gi÷ yªn phÇn c¬ thÓ trong khi chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu gia t¨ng tõ tõ lùc ®Ò kh¸ng. 4. Theo sau ®ã lµ sù th− gi·n trong 5 gi©y. 5. TiÕp ®ã, phÇn c¬ thÓ cña bÖnh nh©n ®−îc di chuyÓn thô ®éng hoÆc ®−îc yªu cÇu di chuyÓn chñ ®éng tíi tÇm ®é míi ®¹t ®−îc. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 16. 16 Bµi 2 d¸ng ®i 1.®iÒu trÞ d¸ng ®i 1.1. T− thÕ ngåi Ngåi trong thêi gian dµi, nh− nhiÒu bÖnh nh©n lµm, cã thÓ khiÕn t¨ng cao c¸c nguy c¬ dÉn ®Õn t− thÕ ngåi xÊu nh− chÞu träng l−îng kh«ng c©n ®èi, nghiªng x−¬ng chËu qu¸ møc, sù lÖch t− thÕ, −ìn cét sèng, gï cét sèng, xoay cét sèng, gËp bªn th©n vµ c¸c t− thÕ bï trõ cña ®Çu vµ cæ. Sù c¶m nhËn vÒ ®−êng gi÷a th©n ng−êi vµ sù th¼ng hµng bÞ thay ®æi còng nh− sù tù nhËn thøc vµ h×nh ¶nh c¬ thÓ bÞ suy gi¶m sÏ ¶nh h−ëng lªn c¸c vïng chøc n¨ng kh¸c nhau vÝ dô nh− d¸ng ®i. C¸c tiÕn tr×nh trong t− thÕ ngåi ®−îc sö dông ®Ó gióp bÖnh nh©n gi÷ th©n m×nh th¼ng ®øng vµ th¨ng b»ng h¬n, cã ®−îc sù chÞu träng l−îng c©n ®èi vµ cã ®−îc sù “s¾p xÕp mét c¸ch trËt tù” hoÆc “sù th¼ng hµng b×nh th−êng vµ chøc n¨ng h¬n” cña c¸c thµnh phÇn trong hÖ thèng c¬ x−¬ng nh− ®Çu, cæ, th©n trªn, th©n d−íi, chËu, vµ c¸c chi. a. ¸p dông lùc nÐn Ðp trªn hai vai qua c¸c c¬ trªn gai, c¬ thang trªn vµ c¬ thang gi÷a hoÆc nÐn nhÑ qua ®Ønh ®Çu hoÆc trªn x−¬ng chËu qua hai mµo chËu gióp t¹o thuËn cho sù ®¸p øng duçi th¼ng vµ sù v÷ng ch¾c cña th©n m×nh trong t− thÕ nµy. Khi quan s¸t trong mÆt ph¼ng ®øng däc, lùc nÐn Ðp nµy ¶nh h−ëng ®Õn cö ®éng duçi vïng ngùc vµ vïng th¾t l−ng, còng nh− cö ®éng nghiªng chËu ra tr−íc vµ còng ¶nh h−ëng ®Õn viÖc kÐo gi·n dµi th©n m×nh. Lùc nÐn Ðp nªn ®−îc ¸p dông nhanh vµ ph¶i ®−îc duy tr× ®Ó t¹o thuËn cho sù ®¸p øng. b. Lùc kÐo khi ®−îc ¸p dông theo h−íng lªn trªn vµ ra phÝa tr−íc b»ng c¸ch cÇm n¾m kiÓu c¬ giun ë gãc d−íi x−¬ng b¶ vai sÏ t¹o thuËn cho viÖc duçi vïng ngùc, duçi vïng th¾t l−ng, nghiªng x−¬ng chËu vÒ phÝa tr−íc vµ kÐo gi·n dµi th©n m×nh. c. HÝt vµo s©u khi ®−îc phèi hîp víi môc a vµ môc b sÏ cã hiÖu qu¶ trong viÖc t¨ng c−êng cö ®éng duçi vïng ngùc, duçi vïng th¾t l−ng vµ nghiªng x−¬ng chËu vÒ phÝa tr−íc khi nh÷ng cö ®éng nµy phèi hîp mét c¸ch tù nhiªn víi sù hÝt vµo. d. §Ò kh¸ng cö ®éng gËp vµ duçi th©n trong mÆt ph¼ng th¼ng hoÆc mÆt ph¼ng chÐo ®−îc sö dông ®Ó: − Gia t¨ng kh¶ n¨ng vµ tÝnh s½n sµng cña bÖnh nh©n ®Ó cã thÓ di chuyÓn theo mäi h−íng khi duy tr× sù th¨ng b»ng vµ sù v÷ng ch¾c qua tÇm vËn ®éng lín nhÊt. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 17. 17 − T¹o thuËnc¸c cö ®éng qua ®−êng gi÷a th©n m×nh trong c¸c thµnh phÇn cö ®éng gËp hoÆc duçi kÌm xoay vµ gËp bªn th©n m×nh. − KÝch thÝch ph¶n øng chØnh thÕ ®Çu vµ ph¶n øng c©n b»ng. − Kh¾c phôc sù mÊt tËp trung ë nöa bªn ng−êi vµ sù gi¶m viÖc dâi theo c¸c ho¹t ®éng b»ng m¾t khi cö ®éng cña m¾t ®−îc t¨ng c−êng cïng víi c¸c cö ®éng cña ®Çu, cæ, vµ th©n m×nh. − Sù kÐo gi·n kÌm lùc ®Ò kh¸ng ®èi víi lùc nghiªng chËu ra tr−íc t¹o thuËn cho sù di ®éng cña cét sèng th¾t l−ng vµ gióp cho x−¬ng chËu ë trong t− thÕ chøc n¨ng vµ trung tÝnh h¬n. Hai bµn tay ®−îc ®Æt trªn hai mµo chËu vµ lùc ®Ò kh¸ng ®−îc cho theo chiÒu xuèng d−íi vµ ra phÝa sau. − §¶o nghÞch æn ®Þnh vµ æn ®Þnh nhÞp nhµng kÝch ho¹t cö ®éng cña c¸c c¬ gËp, duçi, vµ xoay th©n m×nh, ®ång thêi t¨ng c−êng sù v÷ng ch¾c cña th©n m×nh. T− thÕ ngåi – nÐn Ðp trªn hai vai Tư thế khởi đầu Tư thế kết thúc Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 18. 18 T− thÕ ngåi– lùc kÐo lªn trªn tõ d−íi x−¬ng vai Tư thế khởi đầu Tư thế kết thúc T− thÕ ngåi – gËp th©n m×nh cã lùc kh¸ng Tư thế khởi đầu Tư thế kết thúc T− thÕ ngåi – duçi th©n m×nh cã lùc kh¸ng Tư thế khởi đầu T− thÕ gi÷a Tư thế kết thúc Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 19. 19 T− thÕ ngåi– nghiªng chËu ra tr−íc cã lùc kh¸ng Tư thế khởi đầu Tư thế kết thúc T− thÕ ngåi – ®¶o nghÞch æn ®Þnh lùc ®«i Tư thế khởi đầu (hình 1) Tư thế khởi đầu (hình 2) Tư thế kết thúc 1. 2. Ngåi chuyÓn qua ®øng Ho¹t ®éng nµy liªn quan ®Õn cö ®éng gËp th©n vµ nghiªng chËu ra phÝa tr−íc ®Ó nghiªng träng t©m vÒ phÝa tr−íc, tiÕp theo sau lµ cö ®éng duçi th©n, duçi hai khíp h«ng vµ duçi theo khíp gèi ®Ó n©ng c¬ thÓ lªn vµ xuèng tõ t− thÕ ngåi. a. §Ó t¹o thuËn thµnh phÇn gËp, cã thÓ ¸p dông lùc ®Ò kh¸ng hoÆc cö ®éng l¾c l− nghiªng chËu ra phÝa tr−íc. b. KÕ tiÕp lµ ®æi chiÒu lùc ®Ò kh¸ng ë x−¬ng chËu khi bÖnh nh©n b¾t ®Çu ®øng. Lùc kh¸ng nµy bao gåm sù gia t¨ng thµnh phÇn cö ®éng trong mÆt ph¼ng ®øng ngang khi bÖnh nh©n duçi th©n m×nh ®Ó ®¹t ®−îc t− thÕ ®øng. Trong t− thÕ ®øng, thµnh phÇn cö ®éng trong mÆt ph¼ng ®øng Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 20. 20 ngang nµy cñahîp lùc nhiÒu h¬n thµnh phÇn cö ®éng trong mÆt ph¼ng n»m ngang. NÕu ®iÒu nµy kh«ng diÔn ra th× hai khíp h«ng cña bÖnh nh©n sÏ bÞ ®Èy ra sau vµ mét ph¶n øng th¨ng b»ng sÏ x¶y ra ë hai khíp h«ng vµ hai khíp cæ ch©n. c. Cö ®éng gËp th©n còng cã thÓ ®−îc t¹o thuËn bëi lùc ®Ò kh¸ng trªn hai vai qua r·nh c¬ ngùc lín vµ c¬ delta. §©y lµ mét lùc kÐo víi thµnh phÇn cö ®éng h−íng lªn vµ ra sau. Khi chuyÓn qua cö ®éng duçi th©n vµ bÖnh nh©n b¾t ®Çu ®øng dËy th× cö ®éng nµy cã thÓ t¹o thuËn bµng c¸ch tr−ît hai tay cña chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu lªn trªn hai vai cña bÖnh nh©n. T¹i n¬i nµy sÏ t¨ng lùc däc ®−îc ¸p dông nh− trong môc b. Cã thÓ yªu cÇu bÖnh nh©n gi÷ hai ch©n ngang nhau hoÆc trong thÕ giang réng ch©n khi b¾t ®Çu ®øng lªn. ** Chó ý: 1. MÆt ph¼ng ngåi cµng cao cµng dÔ ®øng lªn 2. Khi bÖnh nh©n ë thÕ giang réng ch©n th× bµn ch©n ë phÝa sau sÏ ph¶i ho¹t ®éng nhiÒu h¬n ®Ó ®øng lªn. 3. ViÖc ®øng lªn theo h−íng chÐo lµm gia t¨ng sù chÞu träng l−îng vÒ bªn ®ã. 1.3. ThÕ ®øng Khi ®· ë trong thÕ ®øng, sù v÷ng ch¾c cã thÓ ®−îc gia t¨ng b»ng: a. Lùc nÐn Ðp trªn hai chËu qua hai mµo chËu theo h−íng xuèng d−íi vµ ra phÝa sau. b. Lùc ®Ì nÐn trªn hai vai qua c¬ trªn gai, c¬ thang trªn vµ c¬ thang gi÷a. c. §¶o nghÞch æn ®Þnh vµ æn ®Þnh nhÞp nhµng ë hai vai, chËu hoÆc phèi hîp c¶ hai. d. Ph¶n øng c©n b»ng vµ th¨ng b»ng cã thÓ ®¹t ®−îc b»ng c¸ch dïng lùc ®Ò kh¸ng thÝch hîp. e. C¸c chiÕn l−îc tËp luyÖn th¨ng b»ng kh¸c nhau cã thÓ ®−îc t¹o thuËn b»ng c¸ch thay ®æi lùc, tèc ®é vµ chiÒu cña lùc ®Ò kh¸ng. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 21. 21 Ngåi chuyÓn sang®øng víi lùc ®Ò kh¸ng trªn hai chËu Tư thế khởi đầu Tư thế giữa 1 Tư thế giữa 2 Tư thế kết thúc Ngåi chuyÓn sang ®øng víi lùc ®Ò kh¸ng trªn hai vai Tư thế khởi đầu Tư thế giữa Tư thế kết thúc Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 22. 22 T− thÕ ®øng– lùc ®Ì nÐn trªn hai vai hoÆc hai chËu Trên hai chậu Trên hai vai T− thÕ ®øng – ®¶o nghÞch æn ®Þnh – hai vai Tư thế khởi đầu Tư thế kết thúc 2. Nh÷ng l−u ý h÷u Ých trong qu¸ tr×nh b−íc tíi tr−íc − ChËu n©ng lªn kho¶ng 5 cm khi c¬ thÓ b−íc tíi tr−íc trªn ch©n ®øng. − ChËu xoay ra tr−íc kho¶ng 4 ®é so víi thÕ trung tÝnh cña ch©n ®u ®−a vµ sau ®ã xoay ra sau kho¶ng 4 ®é so víi thÕ trung tÝnh ë cuèi th× ®øng. Cö ®éng xoay t¨ng khi tèc ®é t¨ng. Cét sèng th¾t l−ng xoay cïng víi x−¬ng chËu. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 23. 23 − Ch©n ®u®−a xoay trong tõ khi b¾t ®Çu giai ®o¹n ®u ®Õn gi÷a th× ®øng th× b¾t ®Çu xoay ngoµi. − Cã nghiªng nhÑ x−¬ng chËu ra sau ë ®Çu giai ®o¹n ®u. − Cã nghiªng nhÑ x−¬ng chËu ra tr−íc ë cuèi th× ®øng. − §ai vai vµ cét sèng ngùc xoay theo chiÒu ng−îc víi chiÒu xoay cña x−¬ng chËu vµ cét sèng th¾t l−ng. − Khíp gèi vµ khíp cæ ch©n cña ch©n ®u ®−a ph¶i gËp ®Ó nhÊc ch©n lªn khái sµn nhµ trong suèt th× ®u. 3. D¸ng ®i tíi cã lùc kh¸ng D¸ng ®i t¨ng tiÕn vÒ phÝa tr−íc ®−îc ¸p dông víi môc tiªu cuèi cïng lµ ®¹t ®−îc tÝnh v÷ng ch¾c c¬ ®éng hay tÝnh vËn ®éng trong viÖc b−íc tíi tr−íc víi mäi tèc ®é cña cö ®éng. D¸ng ®i cã lùc ®Ò kh¸ng gióp cho bÖnh nh©n thùc hiÖn ®−îc nh÷ng vÊn ®Ò sau: − Sù vËn ®éng ch©n trong giai ®o¹n ®u thÝch hîp ®Ó cã thÓ nhÊc bµn ch©n nµy rêi khái mÆt sµn. §iÒu nµy bao gåm viÖc chän thêi ®iÓm thÝch hîp vµ sù ®iÒu hîp cña chËu, h«ng, gèi, vµ cæ ch©n vµ nh÷ng cö ®éng thµnh phÇn xoay, gËp, vµ duçi. − TÝnh v÷ng ch¾c c¬ ®éng, cö ®éng duçi h«ng, vµ sù chÞu träng l−îng thÝch hîp trªn ch©n chèng chÞu søc nÆng. ViÖc nÐn Ðp nhanh ë gi÷a th× ®øng sÏ t¹o thuËn cho sù co c¬ cïng víi viÖc duçi ch©n ®øng vµ th©n m×nh. − ChuyÓn träng l−îng qua bªn trong khi b−íc tíi tr−íc. Nªn nhí: 1) Nh÷ng vÊn ®Ò trªn phô thuéc vµo tÇm vËn ®éng, søc m¹nh c¬ t−¬ng xøng vµ sù kiÓm so¸t chËu, h«ng, gèi vµ cæ ch©n. 2) Tr−¬ng lùc trong thÕ ®øng th¼ng cã thÓ bÞ ¶nh h−ëng nhiÒu do sù chÞu träng l−îng bÊt th−êng. Sù chÞu träng l−îng vµ chuyÓn träng l−îng lµ nh÷ng thµnh phÇn cña mét d¸ng ®i b×nh th−êng, viÖc b×nh th−êng hãa nh÷ng thµnh phÇn nµy lµ môc tiªu cña ®iÒu trÞ cã thÓ t¸c ®éng lªn tr−¬ng lùc bÊt th−êng. ¸p dông c¸c kü thuËt ¸p dông c¸c kü thuËt tõ phÝa tr−íc T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë phÝa tr−íc bÖnh nh©n, ph¶n chiÕu t− thÕ bµn ch©n cña bÖnh nh©n víi mét ch©n ë phÝa tr−íc vµ mét ch©n ë phÝa sau. Chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu di chuyÓn ra sau khi bÖnh nh©n di chuyÓn tíi Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 24. 24 tr−íc vµ nhíchuyÓn träng l−îng qua mét bªn ®Ó theo cïng víi bÖnh nh©n hoÆc ®Ó t¹o thuËn cho bÖnh nh©n chuyÓn träng l−îng theo mÉu chÐo b×nh th−êng. TiÕp xóc bµn tay: hai bµn tay cña chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ®Æt trªn mµo chËu phÝa trªn gai chËu tr−íc trªn. ChiÒu cña lùc ®Ò kh¸ng qua hai bµn tay h−íng th¼ng xuèng d−íi vµ ra phÝa sau hai ô ngåi qua hai gãt. KÐo gi·n: kÐo gi·n x−¬ng chËu xuèng d−íi vµ ra sau theo thÕ nghiªng chËu ra sau. Khi ch©n kÐo lª ë trong t− thÕ duçi ra nhÊt th× nh÷ng thµnh phÇn c¬ ë trong tr¹ng th¸i bÞ kÐo dµi nhÊt vµ s½n sµng cho sù kÐo gi·n nhanh. Sau khi kÐo gi·n nhanh ph¶i ¸p dông lùc ®Ò kh¸ng. §Ò kh¸ng: lùc nÐn Ðp vµ ®Ò kh¸ng ph¶i ®−îc duy tr× ®Ó t¹o thuËn. Ph¶i nhí lµ kh«ng ®Ò kh¸ng qu¸ møc vµ ph¶i ®Ó cho viÖc b−íc tíi tr−íc ®−îc nhÞp nhµng. NÐn Ðp: ®−îc ¸p dông nhanh ë gi÷a th× ®øng vµ lùc nµy ®−îc duy tr×. Kü thuËt nµy cã thÓ ®−îc ¸p dông ë th× gãt ch¹m ®Êt vµ ë gi÷a th× ®øng. ¸p dông c¸c kü thuËt tõ phÝa sau T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë phÝa sau bÖnh nh©n trong thÕ qïy mét ch©n hoÆc ngåi trªn ghÕ cã b¸nh xe hoÆc ngåi trªn mét dông cô nµo ®ã di chuyÓn ®−îc. TiÕp xóc bµn tay: ë vïng phÝa tr−íc hai mµo chËu víi hai c¼ng tay h¹ thÊp vµ tiÕp xóc víi nhãm c¬ m«ng cña bÖnh nh©n. KÐo gi·n, ®Ò kh¸ng vµ nÐn Ðp: gièng nh− c¸ch thùc hiÖn tõ phÝa tr−íc. D¸ng ®i tíi – lùc ®Ò kh¸ng tõ phÝa tr−íc 1 2 Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 25. 25 3 4 D¸ng ®itíi – lùc ®Ò kh¸ng tõ phÝa sau Tư thế khởi đầu Tư thế kết thúc 4. D¸ng ®i lui cã lùc ®Ò kh¸ng D¸ng ®i lui lµ mét kü n¨ng cã chøc n¨ng quan träng cÇn thiÕt trong nhiÒu ho¹t ®éng sinh ho¹t hµng ngµy nh− më cöa hoÆc b−íc ra sau ®Ó tr¸nh vËt g× ®ang tiÕn tíi ë phÝa tr−íc. VÒ khÝa c¹nh ®iÒu trÞ, d¸ng ®i lui cã ®Ò kh¸ng cã thÓ gióp ®¹t ®−îc nh÷ng vÊn ®Ò sau: − Duçi h«ng cña ch©n trong th× ®u víi gËp gèi. − Duçi ®Çu/cæ/th©n vµ sù th¼ng hµng cña th©n m×nh trªn ch©n ®Õ. − ChÞu träng l−îng vµ chuyÓn träng l−îng trªn ch©n ®øng. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 26. 26 ¸p dông c¸ckü thuËt T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ®øng phÝa sau bÖnh nh©n theo mÉu chÐo. TiÕp xóc bµn tay: hai bµn tay ®Æt trªn mµo chËu (phÝa sau) víi c¸c ngãn tay h−íng xuèng sµn nhµ qua hai ô ngåi vµ h¬i ra tr−íc. KÐo gi·n: theo mét ®−êng vßng cung xuèng d−íi vµ ra tr−íc. §Ò kh¸ng: lùc ®Ò kh¸ng ®−îc duy tr× theo h−íng xuèng d−íi vµ ra tr−íc. CÇn nhí ph¶i ®Ó cho ch©n trong th× ®u cã thÓ duçi ra sau vµ th©n m×nh ph¶i duy tr× trong thÕ th¼ng ®øng. Kh«ng gËp ng−êi ra tr−íc khi ch©n trong th× ®u ®−a duçi ra sau. NÐn Ðp: khi bÖnh nh©n chÞu søc trªn ch©n ®øng. D¸ng ®i lui cã lùc kh¸ng 1 2 3 5. D¸ng ®i ngang cã lùc kh¸ng D¸ng ®i ngang lµ mét kü n¨ng cã chøc n¨ng quan träng cÇn thiÕt trong nhiÒu ho¹t ®éng sinh ho¹t hµng ngµy nh− më cöa hoÆc di chuyÓn theo mét lèi hÑp. VÒ khÝa c¹nh ®iÒu trÞ, d¸ng ®i lui cã ®Ò kh¸ng cã thÓ gióp ®¹t ®−îc nh÷ng vÊn ®Ò sau: − Ph¸t triÓn tÝnh vËn ®éng, tÝnh v÷ng ch¾c, vµ sù th¨ng b»ng ë hai bªn. − T¹o thuËn c¸c c¬ dang h«ng vµ c¸c c¬ nghiªng ngoµi cæ ch©n cña ch©n ®øng. − C¶i thiÖn sù chÞu träng l−îng vµ tÝnh v÷ng ch¾c trªn ch©n ®øng. − Sù th¼ng hµng cña cæ, th©n, vµ chËu trªn ch©n ®Õ. ¸p dông c¸c kü thuËt T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ®øng bªn c¹nh bÖnh nh©n. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 27. 27 TiÕp xóc bµntay: hai bµn tay ®Æt trªn mµo chËu – mét ë phÝa tr−íc vµ mét ë phÝa sau. KÐo gi·n: víi ch©n ë gÇn chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu, kÐo gi·n theo h−íng xuèng d−íi vµ vÒ phÝa ®−êng gi÷a cña bÖnh nh©n. §Ò kh¸ng: ®Ò kh¸ng cö ®éng cña bÖnh nh©n vÒ phÝa chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu theo h−íng xuèng d−íi vµ b»ng hai tay ®Æt trªn mµo chËu. NÐn Ðp: khi bÖnh nh©n chuyÓn ng−êi xuèng phÝa ch©n ®ang trong giai ®o¹n ®u. Víi ch©n ë xa chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu, viÖc kÐo gi·n, ®Ò kh¸ng, vµ nÐn Ðp ®−îc ¸p dông qua hai bµn tay trong cïng mét c¸ch nh− trªn. * TiÕp xóc bµn tay lu©n phiªn: − Mét bµn tay trªn mµo chËu vµ bµn tay kia trªn mét bªn vai hoÆc mét bªn ®Çu. − Mét bµn tay trªn mµo chËu vµ bµn tay kia trªn phÇn trªn cña ®ïi. − C¶ hai bµn tay trªn mµo chËu – bµn tay nµy trî lùc cho bµn tay kia. − Chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ë phÝa ®èi diÖn víi bªn ®Æt hai bµn tay trªn mµo chËu nh− h×nh minh häa. D¸ng ®i ngang cã lùc kh¸ng 1 2 3 4 Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 28. 28 D¸ng ®i ngangcã lùc kh¸ng – chuyÓn ®æi cÇm n¾m 1 2 3 6. ®øng mét ch©n §øng mét ch©n gióp bÖnh nh©n ®¹t ®−îc nh÷ng vÊn ®Ò sau: − Sù chÞu träng l−îng vµ tÝnh v÷ng ch¾c trªn ch©n ®øng. − Sù t¹o thuËn c¸c c¬ duçi vµ dang h«ng cña ch©n ®øng. − Sù t¹o thuËn n©ng chËu ra tr−íc cña bªn ch©n kh«ng chÞu träng l−îng. − Sù th¼ng hµng cña th©n m×nh ë gi÷a th× ®øng cña d¸ng ®i. − Sù t¨ng tiÕn träng l−îng vÒ phÝa tr−íc trªn ch©n ®øng. − KÝch thÝch th¨ng b»ng vµ ph¶n øng t− thÕ. ¸p dông c¸c kü thuËt T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë phÝa tr−íc bÖnh nh©n, víi xe l¨n hoÆc ghÕ ë phÝa sau bÖnh nh©n. TiÕp xóc bµn tay: (®øng trªn ch©n m¹nh) h«ng cña ch©n yÕu gËp Ýt nhÊt 900 . Chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu gi÷ ch©n yÕu cña bÖnh nh©n gi÷a hai ®Çu gèi cña m×nh hoÆc gi÷ ch©n nµy ë thÕ hæng ch©n b»ng tay. Hai bµn tay ®Æt trªn mµo chËu nh− trong d¸ng ®i tíi. KÐo gi·n: theo h−íng xuèng d−íi vµ ra sau nh− trong d¸ng ®i tíi. §iÒu nµy t¹o thuËn cho cö ®éng n©ng chËu ra tr−íc vµ xoay chËu ra phÝa tr−íc cña bªn nµy. TiÕp xóc bµn tay: (®øng trªn ch©n yÕu) ë phÝa tr−íc bÖnh nh©n vµ chËn chÐo x−¬ng chµy. Kh«ng Ðp x−¬ng chµy ra phÝa sau mµ ®Ó cho x−¬ng chµy di chuyÓn ra phÝa tr−íc khi chuyÓn träng l−îng ra tr−íc. Ch©n kh«ng chÞu träng Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 29. 29 l−îng hoÆc ch©nm¹nh cã thÓ ®−îc n©ng ®ì b»ng c¸ch dùa gèi vµo bông chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu vµ h«ng ë thÕ gËp 900 . Hai bµn tay ®Æt trªn mµo chËu nh− ®· m« t¶. KÐo gi·n vµ ®Ò kh¸ng: qua hai bµn tay ®Æt trªn mµo chËu vµ theo cïng h−íng xuèng d−íi vµ ra sau nh− ®· m« t¶ ë trªn. T− thÕ ®øng mét ch©n n©ng ®ì bªn ch©n yÕu Tư thế khởi đầu Tư thế kết thúc T− thÕ ®øng mét ch©n – khãa chÐo bªn ch©n yÕu Tư thế khởi đầu Tư thế kết thúc Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 30. 30 Bµi 3 c¸c mÉuvËn ®éng 1. NH÷NG VÊN §Ò THEN CHèT KHI THùC HIÖN C¸C MÉU VËN §éNG − CÇm n¾m theo kiÓu c¬ giun. − Chän thêi ®iÓm ra mÖnh lÖnh cïng lóc víi kÐo gi·n. − §Ò kh¸ng ngay sau kÐo gi·n. − Thùc hiÖn cö ®éng theo ®−êng chÐo hay theo “®−êng r·nh” ®Ó tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn trong mét mÉu vËn ®éng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ nhÊt. − Kü thuËt viªn ph¶i di chuyÓn cïng víi bÖnh nh©n vµ sö dông toµn bé c¬ thÓ ®Ó t¹o lùc ®Ò kh¸ng. − Khi thùc hiÖn mÉu vËn ®éng cña chi trªn vµ chi d−íi, cÇn ph¶i t¹o thuËn c¸c thµnh phÇn xa tr−íc. VÝ dô nh−: cæ tay, cæ ch©n. − Thµnh phÇn xoay lµ then chèt. − KÐo c¨ng tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn trong mÉu vËn ®éng bao gåm cö ®éng xoay ®Ó viÖc t¹o thuËn ®¹t ®−îc lµ tèi ®a vµ hiÖu qu¶ nhÊt. §iÒu nµy cã nghÜa mçi thµnh phÇn ®Òu ë vµo vÞ trÝ ®−îc kÐo dµi nhÊt ®Ó khi thùc hiÖn kÐo gi·n nhanh sÏ cã ®−îc ®¸p øng tèi −u. − KÐo gi·n nhanh b»ng ®éng t¸c nhÑ nhµng nh− mét “c¸i vç nhÑ”; tr¸nh dïng lùc qu¸ m¹nh hoÆc th« b¹o. − Lùc ®Ò kh¸ng ph¶i thÝch hîp víi môc ®Ých cÇn ®¹t ®−îc, ®ã lµ tÝnh vËn ®éng hay tÝnh v÷ng ch¾c. − Lùc kÐo ph¶i vu«ng gãc víi vßng cung cña cö ®éng nh− h×nh minh häa. 2.. Cö ®éng cña c¸c c¬ vai 2.1. C¬ thang C¸c bã mám cïng vai – ®ßn trªn: n©ng x−¬ng vai. Trôc H−íng kÐo Vßng cung cña cö ®éng quanh trôc Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 31. 31 C¸c bã gi÷a:¸p x−¬ng vai – kÐo bê trong x−¬ng vai vÒ phÝa cét sèng. C¸c bã d−íi: ¸p vµ h¹ x−¬ng vai. C¶ ba bã ho¹t ®éng: ¸p vµ xoay x−¬ng vai lªn trªn. 2.2. C¬ tr¸m B¸m gèc ë c¸c mám gai cña c¸c ®èt sèng ngùc 2 ®Õn 5 vµ b¸m tËn vµo bê trong x−¬ng vai. C¸c bã c¬ tr¸m ch¹y theo h−íng vµo trong vµ lªn trªn. C¸c c¬ nµy ¸p, n©ng, vµ xoay x−¬ng vai xuèng d−íi, ®ång thêi cè ®Þnh x−¬ng vai vµo lång ngùc. 2.3. C¬ n©ng vai C¬ nµy b¸m gèc ë c¸c mám ngang c¸c ®èt sèng cæ tõ 1 ®Õn 4 vµ b¸m tËn vµo gãc trªn bê trong x−¬ng vai. C¬ nµy n©ng x−¬ng vai vµ xoay nhÑ x−¬ng vai xuèng d−íi. 2.4. C¬ r¨ng c−a tr−íc B¸m gèc ë mÆt ngoµi cña 8 x−¬ng s−ên trªn vµ b¸m tËn vµo mÆt tr−íc bê trong cña gãc d−íi x−¬ng vai. C¬ nµy dang vµ xoay x−¬ng vai lªn trªn, ®ång thêi cè ®Þnh x−¬ng vai vµo lång ngùc. 2.5. C¬ l−ng réng B¸m gèc ë c©n réng trªn c¸c mám gai cña c¸c ®èt sèng ngùc thÊp vµ ®èt sèng th¾t l−ng, mµo chËu sau, c¸c x−¬ng s−ên d−íi vµ gãc d−íi x−¬ng vai; b¸m tËn vµo r·nh gian cñ cña x−¬ng c¸nh tay. C¬ nµy h¹, ¸p, vµ xoay x−¬ng vai xuèng d−íi; ®ång thêi cßn cã chøc n¨ng duçi vµ xoay trong x−¬ng c¸nh tay. 2.6. C¬ ngùc bÐ B¸m gèc ë c¸c x−¬ng s−ên 3, 4, 5 gÇn c¸c sôn s−ên vµ b¸m tËn vµo mám qu¹ x−¬ng vai. C¬ nµy h¹ vµ xoay x−¬ng vai xuèng. 2.7. C¬ d−íi ®ßn B¸m gèc ë x−¬ng s−ên ®Çu tiªn vµ b¸m tËn vµo mÆt d−íi cña x−¬ng ®ßn. C¬ nµy h¹ x−¬ng ®ßn vµ x−¬ng vai. 2.8. C¬ ngùc lín B¸m gèc ë x−¬ng øc ®Õn x−¬ng s−ên thø 7 vµ nöa trong x−¬ng ®ßn; b¸m tËn vµo mÐp ngoµi r·nh gian cñ cña x−¬ng c¸nh tay. C¬ nµy gËp, ¸p, vµ xoay trong x−¬ng c¸nh tay; ®ång thêi cßn cã chøc n¨ng h¹, dang, vµ xoay x−¬ng vai xuèng. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 32. 32 3. C¸c mÉuvËn ®éng x−¬ng vai 3.1. N©ng vai ra phÝa tr−íc T− thÕ bÖnh nh©n: n»m nghiªng, cæ ë t− thÕ trung tÝnh kh«ng gËp/duçi vµ nghiªng bªn. H«ng vµ gèi gËp 900 . T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë bªn c¹nh vµ phÝa sau l−ng bÖnh nh©n vµ h−íng vÒ phÝa ®Çu cña bÖnh nh©n. TiÕp xóc bµn tay: hai bµn tay chång lªn ®Ó t¨ng c−êng lùc cho nhau vµ ®Æt ë vïng tr−íc mám cïng vai. KÐo dµi: x−¬ng vai ®−îc kÐo tr−ît trªn lång ngùc theo chiÒu h¹ xuèng, ra sau vµ vµo trong. Cã thÓ quan s¸t thÊy c¸c c¬ ë bªn cæ co kÐo nhÑ. §Çu vµ cæ cña bÖnh nh©n kh«ng ®−îc nhÊc lªn khái mÆt bµn vµ kh«ng lËt th©n ng−êi ra tr−íc hay ra sau. MÖnh lÖnh: “n©ng vai lªn vÒ phÝa tai”. §Ò kh¸ng: chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu t¹o lùc ®Ò kh¸ng ®èi víi cö ®éng cña x−¬ng vai b»ng mét lùc kÐo däc theo vßng cung cña cö ®éng. 3.2. H¹ xuèng ra phÝa sau T− thÕ bÖnh nh©n: nh− trªn. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: nh− trªn. TiÕp xóc bµn tay: mét bµn tay ®Æt trªn gãc d−íi x−¬ng vai vµ bµn tay kia ®Æt trªn gai vai. KÐo dµi: lùc c¨ng trªn c¸c nhãm c¬ h¹ x−¬ng vai nh−: c¬ r¨ng c−a tr−íc, c¬ tr¸m, vµ c¬ l−ng réng. MÖnh lÖnh: “h¹ vai xuèng”. §Ò kh¸ng: t¹o lùc kÐo däc theo vßng cung cña cö ®éng x−¬ng vai trªn lång ngùc. Chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu h¹ thÊp hai khuûu tay xuèng khi thùc hiÖn cö ®éng. X−¬ng vai – n©ng lªn ra phÝa tr−íc Tư thế khởi đầu Tư thế giữa Tư thế kết thúc Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 33. 33 X−¬ng vai –h¹ xuèng ra phÝa sau Tư thế khởi đầu Tư thế kết thúc 3.3. N©ng lªn ra phÝa sau T− thÕ bÖnh nh©n: n»m nghiªng nh− ®· m« t¶ ë mÉu n©ng x−¬ng vai lªn ra phÝa tr−íc. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë phÝa sau bÖnh nh©n, ngang víi ®Çu cña bÖnh nh©n vµ h−íng vÒ phÝa ch©n bÖnh nh©n. TiÕp xóc bµn tay: ®Æt c−êm tay ë trªn vïng sau mám cïng vai, hai bµn tay ®Æt chång lªn ®Ó gióp t¨ng c−êng lùc cho nhau. KÐo dµi: x−¬ng vai ®−îc ®Èy tr−ît trªn lång ngùc theo chiÒu h¹ xuèng vµ ra phÝa tr−íc. Mám cïng vai ë phÝa tr−íc ®−êng gi÷a th©n ng−êi. BÖnh nh©n kh«ng nhÊc ®Çu vµ cæ lªn khái mÆt bµn vµ kh«ng lËt ra tr−íc. MÖnh lÖnh: “n©ng vai lªn vÒ phÝa sau”. §Ò kh¸ng: chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu t¹o lùc ®Ò kh¸ng ®èi víi cö ®éng cña x−¬ng vai b»ng mét lùc kÐo däc theo vßng cung cña cö ®éng. Hai khuûu tay chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu h¹ xuèng khi cö ®éng n©ng vai diÔn ra cho phÐp t¹o mét lùc ®Ò kh¸ng thÝch hîp. 3.4. H¹ xuèng ra phÝa tr−íc T− thÕ bÖnh nh©n: nh− trªn. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: nh− trªn. TiÕp xóc bµn tay: däc quanh bê vai vµ n¸ch cña bÖnh nh©n, cÇm n¾m kiÓu c¬ giun, mét bµn tay ë phÝa tr−íc vµ mét bµn tay ë phÝa sau. KÐo dµi: x−¬ng vai ®−îc kÐo lªn trªn vµ ra phÝa sau. Mám cïng vai ë phÝa sau ®−êng gi÷a th©n ng−êi. Lùc c¨ng ®−îc c¶m nhËn ë mét bªn th©n m×nh vµ chËu. BÖnh nh©n kh«ng ®−îc lËt th©n ng−êi ra phÝa sau. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 34. 34 MÖnh lÖnh: “h¹vai xuèng vÒ phÝa tr−íc”. §Ò kh¸ng: chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu t¹o lùc ®Ò kh¸ng b»ng mét lùc kÐo däc theo vßng cung cña cö ®éng. X−¬ng vai – n©ng lªn ra phÝa sau Tư thế khởi đầu Tư thế giữa Tư thế kết thúc X−¬ng vai – h¹ xuèng ra phÝa tr−íc Tư thế khởi đầu Tư thế giữa Tư thế kết thúc 4. c¸c MÉU VËN §éNG CñA CHI TR£N Tr×nh bµy d−íi ®©y lµ bèn mÉu vËn ®éng ®¬n gi¶n c¨n b¶n cña chi trªn cïng víi c¸c thµnh phÇn cña mÉu vËn ®éng vµ c¸c c¬ tham gia cö ®éng. MÉu Thµnh phÇn cö ®éng C¬ GËP/DANG Vai: gËp, dang, xoay ngoµi lDelta, hai ®Çu (®Çu dµi), c¬ qu¹ c¸nh tay, trªn gai, d−íi gai, trßn Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 35. 35 X−¬ng vai: n©nglªn ra sau Thang, n©ng vai Khuûu: ë t− thÕ duçi Ba ®Çu, c¸nh tay, c¬ khuûu C¼ng tay: quay ngöa Hai ®Çu, c¸nh tay, c¸nh tay quay, ngöa Cæ tay: duçi quay Duçi cæ tay quay Ngãn tay: duçi Duçi chung c¸c ngãn dµi Ngãn c¸i: dang vµ duçi Duçi ngãn c¸i dµi vµ ng¾n, dang ngãn c¸i DUçI/¸P Vai: duçi, ¸p, xoay trong Ngùc lín, trßn lín, d−íi vai X−¬ng vai: h¹ xuèng ra tr−íc Ngùc bÐ, tr¸m, l−ng réng Khuûu: t− thÕ duçi Ba ®Çu c¸nh tay, c¬ khuûu C¼ng tay: quay sÊp C¸nh tay quay, sÊp trßn, sÊp vu«ng Cæ tay: gËp trô GËp cæ tay trô Ngãn tay: gËp GËp c¸c ngãn n«ng vµ s©u, giun, gian cèt Ngãn c¸i: gËp, ¸p GËp ngãn c¸i dµi vµ ng¾n, ¸p ngãn c¸i, ®èi ngãn c¸i GËP/¸P Vai: gËp, ¸p, xoay ngoµi Ngùc lín, delta, hai ®Çu (®Çu dµi), c¬ qu¹, c¸nh tay X−¬ng vai: n©ng lªn ra tr−íc Thang, n©ng vai, r¨ng c−a tr−íc Khuûu: t− thÕ duçi Ba ®Çu c¸nh tay, c¬ khuûu C¼ng tay: quay ngöa C¸nh tay quay, ngöa Cæ tay: gËp quay GËp cæ tay quay Ngãn tay: gËp GËp c¸c ngãn s©u vµ n«ng, giun, gian, cèt Ngãn c¸i: gËp, ¸p GËp c¸c ngãn c¸i dµi vµ ng¾n, ¸p ngãn c¸i duçi/DANG Vai: duçi, dang, xoay trong Delta, trßn lín, d−íi vai, tam ®Çu, l−ng réng Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 36. 36 X−¬ng vai: h¹xuèng ra sau L−ng réng, ngùc bÐ Khuûu: t− thÕ duçi Ba ®Çu, c¬ khuûu C¼ng tay: quay sÊp C¸nh tay quay, sÊp trßn Cæ tay: duçi trô Duçi cæ tay trô Ngãn tay: duçi Duçi c¸c ngãn, c¬ giun, c¬ gian cèt Ngãn c¸i: duçi, dang Duçi ngãn c¸i dµi vµ ng¾n, dang ngãn c¸i dµi 4.1. GËp dang chi trªn T− thÕ bÖnh nh©n: n»m ngöa s¸t c¹nh bµn. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë c¹nh bµn, h−íng vÒ phÝa ch©n bÖnh nh©n vµ theo chiÒu cña mÉu vËn ®éng chÐo. Khi thùc hiÖn mÉu vËn ®éng, chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu xoay ng−êi 1800 theo trôc ®Ó h−íng vÒ phÝa ®Çu cña bÖnh nh©n. TiÕp xóc bµn tay: bµn tay xa – cÇm n¾m theo kiÓu c¬ giun, c¸c ngãn tay khum l¹i ®Æt trªn l−ng bµn tay cña bÖnh nh©n, sö dông lùc ®Ì trªn x−¬ng bµn ngãn 1 vµ 2 ®Ó gi÷ cæ tay bÖnh nh©n ë t− thÕ gËp. C¸ch cÇm n¾m nµy gióp cæ tay duçi vµ cã vai trß nh− mét ®iÓm tùa ®Ó duy tr× lùc kÐo trong suèt mÉu vËn ®éng. Bµn tay gÇn – cÇm n¾m theo kiÓu c¬ giun t¹o “®−êng hÇm”, ban ®Çu tiÕp xóc víi phÇn xa mÆt bªn quay hoÆc trô cña c¼ng tay bÖnh nh©n. Khi b¾t ®Çu thùc hiÖn mÉu vËn ®éng th× tiÕp xóc víi mÆt gËp c¼ng tay cña bÖnh nh©n. KÐo dµi: x−¬ng vai ë thÕ h¹ xuèng vµ ra phÝa tr−íc trong khi vai duçi, xoay trong; c¼ng tay quay sÊp. Cæ tay, c¸c ngãn tay vµ ngãn c¸i gËp. MÖnh lÖnh: “®−a bµn tay vµ c¸nh tay lªn”. §Ò kh¸ng: ®èi víi tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn cña mÉu vËn ®éng theo h−íng ng−îc chiÒu cö ®éng. T¹o mét lùc kÐo vÒ phÝa quay däc theo trôc däc cña c¸nh tay. T− thÕ kÕt thóc: x−¬ng vai trong t− thÕ n©ng lªn ra sau, vai ë thÕ gËp/dang/xoay ngoµi. C¼ng tay quay ngöa, cæ tay duçi vµ nghiªng quay, c¸c ngãn duçi. 4.2. Duçi/¸p chi trªn T− thÕ bÖnh nh©n: n»m ngöa s¸t c¹nh bµn, tay ë t− thÕ kÕt thóc cña mÉu trªn. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: nh− mÉu trªn. Khi thùc hiÖn mÉu vËn ®éng, chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu xoay ng−êi 1800 theo trôc ®Ó h−íng vÒ phÝa ch©n cña bÖnh nh©n. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 37. 37 TiÕp xóc bµntay: chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu chuyÓn ®æi tay ph¶i vµ tr¸i. Bµn tay xa – lßng bµn tay tiÕp xóc lßng bµn tay cña bÖnh nh©n ®Ó bÖnh nh©n cã ®iÓm tùa ®Ó n¾m trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn mÉu vËn ®éng. Bµn tay gÇn – cÇm n¾m theo kiÓu c¬ giun t¹o nªn “®−êng hÇm”. Ban ®Çu tiÕp xóc víi phÇn xa mÆt bªn quay hoÆc trô cña c¼ng tay bÖnh nh©n vµ khi b¾t ®Çu mÉu vËn ®éng th× tiÕp xóc víi mÆt duçi cña c¼ng tay. KÐo dµi: x−¬ng vai trong thÕ n©ng lªn, ra phÝa sau víi vai gËp, xoay ngoµi, c¼ng tay quay ngöa. Cæ tay, c¸c ngãn duçi. MÖnh lÖnh: “n¾m chÆt bµn tay vµ h¹ c¸nh tay xuèng”. §Ò kh¸ng: ®èi víi tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn cña mÉu vËn ®éng theo h−íng ng−îc chiÒu cö ®éng b»ng lùc kÐo däc theo trôc däc cña c¸nh tay. T− thÕ kÕt thóc: x−¬ng vai trong t− thÕ h¹ xuèng ra phÝa tr−íc, vai ë thÕ duçi/¸p/xoay trong. C¼ng tay quay sÊp, cæ tay gËp vµ nghiªng trô, c¸c ngãn gËp. Chi trªn – gËp/dang Tư thế khởi đầu Tư thế giữa Tư thế kết thúc Chi trªn – duçi/¸p víi cÇm n¾m ë xa Tư thế khởi đầu Tư thế giữa 1 Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 38. 38 Tư thế giữa2 Tư thế kết thúc 4.3. GËp/dang chi trªn víi gËp khuûu T− thÕ bÖnh nh©n: n»m ngöa s¸t c¹nh bµn. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë c¹nh bµn, h−íng vÒ phÝa ch©n bÖnh nh©n nh− trong mÉu vËn ®éng gËp/dang víi tay th¼ng. Khi thùc hiÖn mÉu vËn ®éng, chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu xoay ng−êi 1800 theo trôc ®Ó h−íng vÒ phÝa ®Çu cña bÖnh nh©n. TiÕp xóc bµn tay: bµn tay xa – nh− trong mÉu vËn ®éng gËp/dang víi tay th¼ng. Bµn tay gÇn – cÇm n¾m theo kiÓu c¬ giun trªn mÆt gËp cña c¼ng tay ngay phÝa d−íi khíp khuûu. KÐo dµi: nh− trong mÉu vËn ®éng gËp/dang víi tay th¼ng. MÖnh lÖnh: “gËp khuûu l¹i vµ ®−a tay lªn”. §Ò kh¸ng: nh− trong mÉu vËn ®éng gËp/dang víi tay th¼ng. Chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu chØ ®Ò kh¸ng nhÑ gËp vai ®Ó t¹o thuËn cho cæ tay duçi vµ khuûu gËp khi b¾t ®Çu mÉu vËn ®éng. Chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu còng ph¶i h¹ thÊp träng t©m sao cho c¼ng tay cña bÖnh nh©n ®−a qua s¸t trªn mÆt cña hä. T− thÕ kÕt thóc: khuûu gËp, cßn c¸c thµnh phÇn kh¸c nh− trong mÉu vËn ®éng gËp/dang víi tay th¼ng. 4.4. Duçi/¸p chi trªn víi duçi khuûu T− thÕ bÖnh nh©n: n»m ngöa s¸t c¹nh bµn, tay ë t− thÕ kÕt thóc cña mÉu trªn T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: h−íng vÒ phÝa ®Çu bÖnh nh©n nh− mÉu trªn. Khi thùc hiÖn mÉu vËn ®éng, chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu xoay ng−êi 1800 theo trôc ®Ó h−íng vÒ phÝa ch©n cña bÖnh nh©n. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 39. 39 TiÕp xóc bµntay: bµn tay xa – lßng bµn tay tiÕp xóc víi lßng bµn tay nh− trong mÉu vËn ®éng duçi/¸p víi tay th¼ng. Bµn tay gÇn – trªn mÆt duçi cña c¸nh tay ngay phÝa trªn khíp khuûu. KÐo dµi: x−¬ng vai trong thÕ n©ng lªn ra phÝa sau víi vai gËp vµ xoay ngoµi, khuûu gËp. Cæ tay vµ c¸c ngãn duçi. MÖnh lÖnh: “n¾m chÆt bµn tay vµ h¹ c¸nh tay xuèng – th¼ng khuûu ra”. §Ò kh¸ng: ®èi víi tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn cña mÉu vËn ®éng theo h−íng ng−îc chiÒu cö ®éng. §Ò kh¸ng khuûu gËp b»ng bµn tay ë xa. T¹o lùc kÐo b»ng bµn tay gÇn däc theo x−¬ng c¸nh tay. T− thÕ kÕt thóc: nh− trong mÉu vËn ®éng duçi/¸p víi tay th¼ng. Chi trªn – gËp/dang víi gËp khuûu Tư thế khởi đầu Tư thế giữa Tư thế kết thúc Chi trªn – duçi/¸p víi duçi khuûu Tư thế khởi đầu Tư thế giữa Tư thế kết thúc Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 40. 40 4.5. GËp/dang chitrªn víi gËp khuûu – lu©n phiªn T− thÕ bÖnh nh©n: n»m ngöa, phÝa bªn kh«ng vËn ®éng s¸t c¹nh bµn. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë c¹nh bµn ®èi diÖn víi phÝa bªn vËn ®éng cña bÖnh nh©n, h−íng vÒ phÝa ®Çu cña bÖnh nh©n. TiÕp xóc bµn tay: bµn tay xa - cÇm n¾m kiÓu c¬ giun trªn mÆt l−ng bµn tay cña bÖnh nh©n gi÷ cæ tay gËp vµ vai duçi xoay trong. Gi÷ th¼ng khuûu. Bµn tay gÇn - trªn mÆt gËp cña x−¬ng c¸nh tay ngay trªn khíp khuûu. KÐo dµi – mÖnh lÖnh – vµ ®Ò kh¸ng: nh− trong mÉu gËp/dang víi gËp khuûu. Kh«ng cã mÉu duçi cña mÉu nµy. T− thÕ kÕt thóc: nh− trong mÉu gËp/dang víi gËp khuûu ®· m« t¶. Chi trªn – gËp/dang víi gËp khuûu – Lu©n phiªn Tư thế khởi đầu Tư thế giữa 1 Tư thế giữa 2 Tư thế kết thúc Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 41. 41 4.6. GËp/¸p chitrªn T− thÕ bÖnh nh©n: n»m ngöa s¸t c¹nh bµn ®Ó vai bÖnh nh©n cã thÓ duçi nhÑ thÊp h¬n mÆt bµn t¹o thuËn lîi cho viÖc kÐo dµi ®Çu dµi c¬ hai ®Çu. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë bªn c¹nh bÖnh nh©n, kho¶ng ngang vai bÖnh nh©n, h−íng vÒ phÝa ch©n bÖnh nh©n. Chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu xoay ng−êi 1800 theo trôc ®Ó h−íng vÒ phÝa ®Çu cña bÖnh nh©n khi b¾t ®Çu mÉu vËn ®éng vµ chuyÓn träng l−îng tõ ch©n tr−íc qua ch©n sau. TiÕp xóc bµn tay: bµn tay xa – lßng bµn tay cña chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu tiÕp xóc víi lßng bµn tay cña bÖnh nh©n vµ gi÷ cho bµn tay bÖnh nh©n ë thÕ duçi ®ång thêi còng lµ ®iÓm tùa ®Ó bÖnh nh©n n¾m. Bµn tay gÇn – cÇm n¾m kiÓu c¬ giun t¹o “®−êng hÇm” quanh mÆt trong/ngoµi cña c¼ng tay bÖnh nh©n. Sau ®ã tr−ît trªn mÆt gËp cña c¼ng tay khi thùc hiÖn mÉu vËn ®éng. KÐo dµi: x−¬ng vai ë thÕ h¹ xuèng ra sau víi vai duçi vµ xoay trong. Cæ tay vµ ngãn tay duçi do chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu di chuyÓn th©n ng−êi ra xa. MÖnh lÖnh: “n¾m chÆt tay t«i – ®−a tay lªn cao ngang qua mÆt” §Ò kh¸ng: ®èi víi tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn cña mÉu vËn ®éng theo h−íng ng−îc chiÒu cö ®éng. BÖnh nh©n kÐo chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ra phÝa tr−íc. T¹o lùc kÐo däc theo trôc däc cña chi. T− thÕ kÕt thóc: x−¬ng vai ë t− thÕ n©ng lªn ra tr−íc víi vai gËp/¸p/xoay ngoµi. C¼ng tay quay ngöa, cæ tay gËp quay, vµ c¸c ngãn gËp. 4.7. Duçi/dang chi trªn T− thÕ bÖnh nh©n: n»m ngöa s¸t c¹nh bµn, tay ë t− thÕ kÕt thóc cña mÉu gËp/¸p. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë c¹nh bµn h−íng vÒ phÝa ®Çu bÖnh nh©n. Chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu xoay ng−êi 1800 theo trôc ®Ó h−íng vÒ phÝa ch©n cña bÖnh nh©n khi thùc hiÖn mÉu vËn ®éng ®Õn cuèi tÇm. TiÕp xóc bµn tay: chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu chuyÓn ®æi vÞ trÝ bµn tay. Bµn tay xa – cÇm n¾m kiÓu c¬ giun trªn mÆt l−ng bµn tay cña bÖnh nh©n ®Ó gi÷ cho cæ tay vµ c¸c ngãn tay bÖnh nh©n ë thÕ gËp. Bµn tay gÇn – cÇm n¾m kiÓu c¬ giun t¹o “®−êng hÇm” quanh mÆt trong/ngoµi cña c¼ng tay bÖnh nh©n. Sau ®ã tr−ît trªn mÆt duçi cña c¼ng tay khi thùc hiÖn mÉu vËn ®éng. KÐo dµi: x−¬ng vai trong t− thÕ n©ng lªn ra tr−íc víi vai gËp xoay ngoµi, khuûu th¼ng, cæ tay vµ c¸c ngãn tay gËp. MÖnh lÖnh: “më bµn tay ra – h¹ tay xuèng bµn”. §Ò kh¸ng: ®èi víi tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn cña mÉu vËn ®éng theo h−íng ng−îc chiÒu cö ®éng víi lùc kÐo däc theo trôc däc cña chi. T− thÕ kÕt thóc: x−¬ng vai ë t− thÕ h¹ xuèng ra sau víi vai duçi/dang/xoay trong. C¼ng tay quay sÊp, cæ tay duçi trô, vµ c¸c ngãn duçi. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 42. 42 Chi trªn –gËp/¸p Tư thế khởi đầu Tư thế giữa 1 Tư thế giữa 2 Tư thế kết thúc Chi trªn – duçi/dang Tư thế khởi đầu Tư thế giữa 1 Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 43. 43 Tư thế giữa2 Tư thế giữa 3 Tư thế kết thúc 4.8. GËp/¸p chi trªn víi gËp khuûu T− thÕ bÖnh nh©n: n»m ngöa s¸t c¹nh bµn nh− trong mÉu gËp/¸p. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë bªn c¹nh bÖnh nh©n h−íng vÒ phÝa ch©n bÖnh nh©n nh− trong mÉu gËp/¸p. TiÕp xóc bµn tay: bµn tay xa – nh− trong mÉu gËp/¸p. Bµn tay gÇn – trªn mÆt gËp cña x−¬ng c¸nh tay. KÐo dµi: nh− trong mÉu gËp/¸p. MÖnh lÖnh: “n¾m chÆt bµn tay t«i – ®−a tay lªn cao – gËp khuûu l¹i”. §Ò kh¸ng: víi tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn nh− trong mÉu gËp/¸p. Lùc ®Ò kh¸ng ë bµn tay xa ph¶i nhÑ h¬n lùc ®Ò kh¸ng ë bµn tay gÇn ®Ó khuûu cã thÓ gËp khi vai gËp. Vai vµ khuûu gËp cïng lóc qua suèt mÉu vËn ®éng. Chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ph¶i h¹ thÊp ng−êi vµ khuûu xuèng ®Ó ®Ó t¹o thuËn cho bÖnh nh©n gËp khuûu vµ ®Ó duy tr× lùc kÐo. Bµn tay cña bÖnh nh©n ph¶i qua di chuyÓn s¸t tai cña hä. T− thÕ kÕt thóc: tÊt c¶ nh− trong mÉu gËp/¸p víi tay th¼ng chØ cã mét ®iÓm kh¸c lµ khuûu gËp. 4.9. Duçi/dang chi trªn víi duçi khuûu T− thÕ bÖnh nh©n: n»m ngöa s¸t c¹nh bµn, tay ë t− thÕ kÕt thóc cña mÉu gËp/¸p. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë bªn c¹nh bÖnh nh©n nh− trong mÉu duçi/dang. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 44. 44 TiÕp xóc bµntay: khi b¾t ®Çu chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ph¶i chuyÓn ®æi vÞ trÝ hai bµn tay. Bµn tay xa - nh− trong mÉu duçi/dang. Bµn tay gÇn – trªn mÆt duçi cña x−¬ng c¸nh tay. KÐo dµi: nh− trong mÉu duçi/dang ®èi víi tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn ngo¹i trõ t− thÕ khuûu gËp khi b¾t ®Çu. MÖnh lÖnh: “h¹ tay xuèng – th¼ng khuûu ra”. §Ò kh¸ng: bµn tay xa ®Ò kh¸ng nh− trong mÉu duçi/dang. Bµn tay gÇn ph¶i ®Ò kh¸ng duçi khuûu vµ quay sÊp. Chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu kh«ng nªn ®Ó c¼ng tay cña bÖnh nh©n quay sÊp qu¸ nhanh hoÆc khuûu duçi qu¸ sím. C¸c thµnh phÇn nµy chØ cho phÐp x¶y ra khi ®· thùc hiÖn mÉu vËn ®éng qua hÕt tÇm. T− thÕ kÕt thóc: nh− trong mÉu duçi/dang víi tay th¼ng. Chi trªn – GËp/¸p víi gËp khuûu Tư thế khởi đầu Tư thế giữa Tư thế kết thúc Chi trªn – Duçi/dang víi duçi khuûu Tư thế khởi đầu Tư thế giữa 1 Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 45. 45 Tư thế giữa2 Tư thế kết thúc 4.10. §Èy vÒ phÝa trô C¸c thµnh phÇn cña mÉu vËn ®éng: X−¬ng vai: n©ng lªn ra tr−íc Vai: gËp, ¸p, xoay trong Khuûu: duçi C¼ng tay: sÊp Cæ tay: duçi trô Ngãn tay: duçi T− thÕ bÖnh nh©n: n»m ngöa s¸t c¹nh bµn víi vai duçi nhÑ xuèng thÊp d−íi mÆt bµn. C¹nh trô bµn tay h−íng vÒ phÝa n¸ch. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë ®Çu bµn theo chiÒu chÐo cña mÉu vËn ®éng vµ h−íng vµo bÖnh nh©n. TiÕp xóc bµn tay: bµn tay xa – ®Æt trªn mÆt l−ng bµn tay cña bÖnh nh©n. Bµn tay gÇn – ®Æt trªn mám cïng vai cña bÖnh nh©n ®Ó gi÷ x−¬ng vai h¹ xuèng ra sau. Khi thùc hiÖn mÉu vËn ®éng bµn tay nµy ph¶i xoay ®Ó ®¹t ®−îc tÇm vËn ®éng gËp hoµn toµn. KÐo dµi: x−¬ng vai ë thÕ h¹ xuèng ra sau víi vai xoay ngoµi. Khuûu gËp, c¼ng tay quay ngöa, cæ tay vµ c¸c ngãn gËp. MÖnh lÖnh: “®Èy tay lªn ngang qua mÆt cña b¹n”. §Ò kh¸ng: víi cö ®éng gËp vµ xoay trong vai, quay sÊp c¼ng tay, duçi cña cæ tay vµ duçi ngãn. Chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ph¶i h¹ thÊp khuûu xuèng. Bµn tay cña bÖnh nh©n ph¶i di chuyÓn ngang qua mÆt cña hä ®Ó duy tr× mÉu vËn ®éng chÐo. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 46. 46 4.11. KÐo vÒphÝa trô C¸c thµnh phÇn cña mÉu vËn ®éng: X−¬ng vai: h¹ xuèng ra sau Vai: duçi, dang, xoay ngoµi C¼ng tay: ngöa Cæ tay: gËp quay Ngãn tay: gËp T− thÕ bÖnh nh©n: n»m ngöa s¸t c¹nh bµn, tay ë t− thÕ kÕt thóc cña mÉu ®Èy vÒ phÝa trô. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë ®Çu bµn nh− trong mÉu ®Èy vÒ phÝa trô. TiÕp xóc bµn tay: bµn tay xa – ®an vµo tay bÖnh nh©n. Bµn tay gÇn – ®Æt trªn mÆt sau cña x−¬ng c¸nh tay hoÆc gãc d−íi x−¬ng vai ®Ó ®Ò kh¸ng cö ®éng h¹ x−¬ng vai xuèng ra sau. KÐo dµi: x−¬ng vai ë t− thÕ n©ng lªn ra tr−íc, vai gËp/¸p/xoay trong, c¼ng tay quay sÊp, cæ tay vµ c¸c ngãn duçi. MÖnh lÖnh: “®Èy tay xuèng ngang qua mÆt cña b¹n”. §Ò kh¸ng: bµn tay xa – ®Ò kh¸ng gËp cæ tay/ngãn tay, quay sÊp c¼ng tay, vµ duçi, dang, xoay trong cña vai. Bµn tay gÇn – ®Ò kh¸ng duçi/dang vai nÕu bµn tay nµy ®Æt trªn x−¬ng c¸nh tay hoÆc ®Ò kh¸ng h¹ xuèng ra phÝa sau x−¬ng vai nÕu ®Æt trªn x−¬ng vai. §Èy vÒ phÝa trô Tư thế khởi đầu Tư thế kết thúc Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 47. 47 KÐo vÒ phÝatrô Tư thế khởi đầu Tư thế giữa Tư thế kết thúc 5. C¸C MÉU VËN §éNG TRONG THÕ N»M NGHI£NG CñA CHI TR£N C¸c mÉu gËp/dang – duçi/¸p còng nh− c¸c mÉu gËp/¸p – duçi/dang ®Òu cã thÓ thùc hiÖn trªn bÖnh nh©n ë thÕ n»m nghiªng. Nh− h×nh minh häa chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ®øng ë phÝa sau bÖnh nh©n. TiÕp xóc bµn tay, kÐo dµi, mÖnh lÖnh, vµ ®Ò kh¸ng ®Òu gièng nh− trong c¸c mÉu ®· thùc hiÖn ë thÕ n»m ngöa. 6. C¸C MÉU VËN §éNG X¦¥NG CHËU 6.1. N©ng chËu lªn vÒ phÝa tr−íc C¬: c¬ chÐo bông ngoµi vµ c¬ chÐo bông trong. T− thÕ bÖnh nh©n: n»m ngiªng víi h«ng vµ gèi gËp tõ 700 ®Õn 900 . Cét sèng cæ vµ l−ng ë t− thÕ trung tÝnh kh«ng nghiªng chËu ra tr−íc/sau vµ kh«ng xoay cét sèng. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë phÝa sau bÖnh nh©n, d−íi x−¬ng chËu, h−íng vÒ phÝa ®Çu cña bÖnh nh©n. TiÕp xóc bµn tay: mét bµn tay ®Æt trªn mµo chËu ngay phÝa tr−íc; bµn tay kia ®Æt chång lªn ®Ó trî lùc cho bµn tay thø nhÊt. KÐo dµi: chËu ®−îc kÐo ra sau vµ xuèng phÝa d−íi theo mét ®−êng chÐo hÑp. Trong thÕ kÐo gi·n dµi kh«ng ®Ó chËu bÖnh nh©n nghiªng tr−íc/sau vµ kh«ng xoay th©n. Chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu gËp vµ h¹ khuûu xuèng ®Ó b¾t ®Çu mÉu vËn ®éng. Quan s¸t sù c¨ng ë däc mét bªn th©n trong t− thÕ nµy. MÖnh lÖnh: n©ng chËu lªn. §Ò kh¸ng: theo h−íng ra phÝa sau vµ xuèng phÝa d−íi ng−îc chiÒu cö ®éng. Chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu cÇn quan s¸t sù co ng¾n vµ gËp bªn th©n ng−íi, ®Æc biÖt vïng cét sèng l−ng khi mÉu vËn ®éng diÔn ra. BÖnh nh©n kh«ng ®−îc lËt th©n m×nh ra phÝa tr−íc. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 48. 48 6.2. H¹ chËuxuèng vÒ phÝa sau C¬: c¸c c¬ c¹nh sèng ®èi bªn vµ c¸c c¬ chÐo bông. T− thÕ bÖnh nh©n: n»m nghiªng, chËu ë t− thÕ kÕt thóc cña mÉu n©ng chËu vÒ phÝa tr−íc. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë bªn c¹nh bÖnh nh©n ë phÝa sau l−ng nh− trong mÉu n©ng chËu vÒ phÝa tr−íc. TiÕp xóc bµn tay: mét bµn tay ®Æt trªn ô ngåi vµ bµn tay kia ®Æt chång lªn ®Ó trî lùc cho bµn tay thø nhÊt. Chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ph¶i duçi khuûu nhiÒu h¬n mÉu trªn. Khi thùc hiÖn mÉu vËn ®éng hai khuûu gËp l¹i vµ h¹ xuèng ®Ó theo ®óng chiÒu vßng cung cö ®éng x−¬ng chËu. KÐo dµi: mét bªn th©n m×nh trong t− thÕ co ng¾n. ChËu vµ th©n kh«ng ®−îc lËt ra tr−íc hoÆc ra sau. MÖnh lÖnh: h¹ chËu xuèng vµ vÒ phÝa sau – ngåi trªn bµn tay t«i. §Ò kh¸ng: theo vßng cung lªn trªn vµ ra phÝa tr−íc ng−îc chiÒu víi chiÒu cña cö ®éng chÐo. X−¬ng chËu – n©ng lªn vÒ phÝa tr−íc T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ gi÷a T− thÕ kÕt thóc X−¬ng chËu – h¹ xuèng ra phÝa sau T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ gi÷a T− thÕ kÕt thóc Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 49. 49 7. C¸C MÉUVËN §éNG CñA CHI D¦íI D−íi ®©y lµ bèn mÉu vËn ®éng c¨n b¶n víi gèi gËp hoÆc duçi cña chi d−íi cïng víi c¸c thµnh phÇn vµ c¸c c¬ tham gia cö ®éng. MÉu Thµnh phÇn cö ®éng C¬ GËp/¸p víi gèi gËp ChËu: n©ng vÒ phÝa tr−íc ChÐo bông, c¹nh sèng cïng bªn H«ng: gËp, ¸p, xoay ngoµi Th¾t l−ng chËu, th¼ng ®ïi, khÐp (lín, bÐ, dµi), may, nhãm c¬ xoay ngoµi líp s©u Gèi: gËp C¬ b¸n mµng, b¸n g©n, hai ®Çu ®ïi, c¬ sinh ®«i Cæ ch©n: GËp mÆt l−ng, nghiªng trong Chµy tr−íc, duçi ngãn c¸i dµi, duçi c¸c ngãn ch©n dµi. Ngãn ch©n: duçi Duçi c¸c ngãn ch©n dµi vµ ng¾n, duçi ngãn c¸i dµi vµ ng¾n. Duçi/dang víi gèi duçi ChËu: h¹ xuèng vÒ phÝa sau C¹nh sèng ®èi bªn, chÐo bông. H«ng: duçi, dang, xoay trong M«ng lín, m«ng nhá vµ m«ng nhì, c¨ng m¹c ®ïi, b¸n mµng, b¸n g©n, hai ®Çu ®ïi. Gèi: duçi Tø ®Çu ®ïi. Cæ ch©n: gËp mÆt lßng nghiªng ngoµi Sinh ®«i, dÐp, m¸c dµi vµ ng¾n. Ngãn ch©n: gËp GËp c¸c ngãn ch©n dµi vµ ng¾n, gËp ngãn ch©n c¸i dµi vµ ng¾n. GËp/dang víi gèi gËp ChËu: n©ng lªn ra tr−íc ChÐo bông, c¹nh sèng cïng bªn. H«ng: gËp, dang, xoay trong Th¾t l−ng chËu, th¼ng ®ïi, c¨ng m¹c ®ïi, m«ng nhì, m«ng nhá, may. Gèi: gËp B¸n mµng, b¸n g©n, hai ®Çu ®ïi, sinh ®«i. Cæ ch©n: gËp mÆt l−ng, nghiªng ngoµi Chµy tr−íc, duçi c¸c ngãn ch©n dµi vµ ng¾n, duçi ngãn ch©n c¸i dµi vµ ng¾n. Ngãn ch©n: duçi Duçi c¸c ngãn ch©n dµi vµ ng¾n, Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 50. 50 duçi ngãn ch©nc¸i dµi vµ ng¾n. Duçi/¸p víi gèi duçi ChËu: h¹ xuèng ra sau H«ng: duçi, ¸p, xoay ngoµi C¹nh sèng ®èi bªn, chÐo bông, m«ng lín, khÐp lín, khÐp dµi vµ khÐp ng¾n, b¸n mµng, b¸n g©n, nhãm c¬ xoay ngoµi h«ng líp s©u Gèi: duçi Tø ®Çu ®ïi Cæ ch©n: gËp mÆt lßng, nghiªng trong Sinh ®«i, dÐp, chµy sau, gËp c¸c ngãn ch©n dµi, gËp ngãn ch©n c¸i dµi. Ngãn ch©n: gËp GËp c¸c ngãn ch©n dµi, gËp c¸c ngãn ch©n c¸i dµi. 7.1. GËp/¸p/xoay ngoµi chi d−íi víi gËp gèi T− thÕ bÖnh nh©n: n»m ngöa s¸t c¹nh bµn víi c¼ng ch©n ë ngoµi bµn vµ ®−îc h¹ thÊp h¬n mÆt bµn – h«ng duçi. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë bªn c¹nh, ngang víi bµn ch©n cña bÖnh nh©n, theo chiÒu chÐo cña mÉu vËn ®éng, h−íng vÒ phÝa ®Çu cña bÖnh nh©n. Chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ®øng trong thÕ dang réng ch©n vµ b−íc vÒ phÝa tr−íc mét b−íc khi thùc hiÖn mÉu vËn ®éng. TiÕp xóc bµn tay: bµn tay xa – ®Æt trªn mÆt l−ng cña bµn ch©n bÖnh nh©n. Bµn tay gÇn – ®Æt ë mÆt tr−íc/trong ®ïi ngay phÝa trªn khíp gèi. KÐo dµi: h«ng ë thÕ duçi, dang, xoay trong víi gèi duçi vµ cæ ch©n gËp mÆt lßng nghiªng ngoµi. C¸c ngãn ch©n gËp. MÖnh lÖnh: gËp gèi l¹i vµ kÐo ch©n lªn – cong c¸c ngãn ch©n lªn. §Ò kh¸ng: ®èi víi tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn cña mÉu vËn ®éng. Cö ®éng xoay ®−îc ®Ò kh¸ng b»ng c¶ hai tay. §Ò kh¸ng thµnh phÇn cö ®éng xa (gËp mÆt l−ng cæ ch©n) tr−íc vµ tõ ®ã lµm ®iÓm tùa ®Ó chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu t¹o lùc kÐo vµ lùc ®Ò kh¸ng. Khíp gèi ph¶i ®i qua ®−êng gi÷a th©n m×nh khi kÕt thóc mÉu vËn ®éng. T− thÕ kÕt thóc: h«ng ë thÕ gËp/¸p/xoay ngoµi víi gèi gËp, cæ ch©n gËp nghiªng trong. C¸c ngãn duçi. 7.2. Duçi/dang/xoay trong chi d−íi víi duçi gèi T− thÕ bÖnh nh©n: n»m ngöa s¸t c¹nh bµn víi gèi gËp, ë t− thÕ kÕt thóc cña mÉu gËp/¸p. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: s¸t c¹nh bµn ngang víi t− thÕ kÕt thóc cña mÉu gËp/¸p. Khi thùc hiÖn mÉu vËn ®éng chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu b−íc vÒ phÝa sau mét b−íc trong thÕ dang réng ch©n. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 51. 51 TiÕp xóc bµntay: bµn tay xa – n¾m theo kiÓu c¬ giun ë mét bªn mÆt lßng bµn ch©n ngang chç ®Çu c¸c x−¬ng bµn ch©n. Bµn tay gÇn – ®Æt ë mÆt sau phÝa bªn ngoµi ®ïi, ngay phÝa trªn nh−îng ch©n. KÐo dµi: h«ng ë thÕ gËp, ¸p, xoay ngoµi víi gèi gËp, cæ ch©n gËp mÆt l−ng nghiªng trong. C¸c ngãn ch©n duçi. MÖnh lÖnh: “duçi th¼ng ch©n ra – gËp c¸c ngãn ch©n xuèng”. §Ò kh¸ng: víi tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn cña mÉu vËn ®éng. §Ò kh¸ng duçi gèi b»ng mét lùc ®Èy bµn ch©n vÒ phÝa m«ng bÖnh nh©n. §Ò kh¸ng thµnh phÇn cö ®éng xa (gËp mÆt lßng cæ ch©n) tr−íc. T− thÕ kÕt thóc: h«ng ë thÕ duçi/dang/xoay trong víi gèi duçi vµ cæ ch©n gËp mÆt lßng nghiªng ngoµi. C¸c ngãn ch©n gËp. Chi d−íi – gËp/¸p/xoay ngoµi víi gËp gèi T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ gi÷a T− thÕ kÕt thóc Chi d−íi – duçi/dang/xoay trong víi duçi gèi T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ khëi ®Çu (nh×n tõ mét bªn) T− thÕ kÕt thóc Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 52. 52 7.3. GËp/¸p/xoay ngoµichi d−íi (gèi duçi) T− thÕ bÖnh nh©n: n»m s¸t c¹nh bµn nh− trong mÉu gËp/¸p víi gËp gèi. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë c¹nh bµn, ngang tÇm bµn ch©n cña bÖnh nh©n, h−íng vÒ phÝa ®Çu cña bÖnh nh©n. §øng thÕ dang réng ch©n. Khi thùc hiÖn mÉu vËn ®éng chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu b−íc vÒ phÝa tr−íc mét b−íc ch©n. TiÕp xóc bµn tay: nh− trong mÉu gËp/¸p víi gËp gèi. Vai vµ khuûu bªn tay cña bµn tay xa ph¶i n©ng lªn ®Ó thÝch hîp víi chiÒu dµi ch©n cña bÖnh nh©n khi bÖnh nh©n duçi gèi. §iÒu nµy còng gióp cho lùc kÐo t¸c ®éng suèt trôc däc cña chi vµ trong suèt tÇm ho¹t ®éng cña mÉu. KÐo dµi: nh− trong mÉu gËp/¸p víi gËp gèi. MÖnh lÖnh: “®−a ch©n lªn cao – cong c¸c ngãn ch©n lªn”. §Ò kh¸ng: ®èi víi tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn cña mÉu vËn ®éng theo chiÒu ng−îc l¹i. §Ò kh¸ng theo h−íng ra ngoµi qua suèt trôc däc cña chi. Bµn ch©n cña bÖnh nh©n gËp mÆt l−ng gióp cho chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu cã ®iÓm tùc ®Ó t¹o lùc ®Ò kh¸ng. T− thÕ kÕt thóc: tÊt c¶ ®Òu gièng nh− trong mÉu gËp/¸p víi gËp gèi ngo¹i trõ gèi vÉn ë thÕ duçi. 7.4. Duçi/dang/xoay trong chi d−íi (gèi duçi) T− thÕ bÖnh nh©n: n»m s¸t c¹nh bµn, ch©n ë t− thÕ kÕt thóc cña mÉu gËp/¸p trªn. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë c¹nh bµn nh− trong mÉu gËp/¸p. Lóc nµy chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ®ang ë trong t− thÕ dang réng ch©n vÒ phÝa tr−íc, khi thùc hiÖn mÉu vËn ®éng chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu sÏ b−íc mét b−íc vÒ phÝa sau. TiÕp xóc bµn tay: bµn tay xa – ®Æt ë mét bªn mÆt lßng bµn ch©n ngang chç ®Çu c¸c x−¬ng bµn ch©n. Bµn tay gÇn – ®Æt ë mÆt sau phÝa trong ®ïi ngay phÝa trªn nh−îng ch©n. KÐo dµi: h«ng ë thÕ gËp, ¸p, xoay ngoµi víi cæ ch©n gËp l−ng nghiªng trong. §Ò kh¸ng: ®èi víi tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn cña mÉu theo h−íng ng−îc víi chiÒu cña mÉu vËn ®éng. T− thÕ kÕt thóc: h«ng ë thÕ duçi/dang/xoay trong víi cæ ch©n ë thÕ gËp mÆt lßng nghiªng ngoµi. C¸c ngãn ch©n gËp. Gèi vÉn duçi. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 53. 53 Chi d−íi –gËp/¸p/xoay ngoµi (gèi duçi) T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ gi÷a T− thÕ kÕt thóc Chi d−íi – duçi/dang/xoay trong (gèi duçi) T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ gi÷a T− thÕ kÕt thóc 7.5. GËp/dang/xoay trong chi d−íi víi gËp gèi T− thÕ bÖnh nh©n: n»m s¸t c¹nh bµn. C¶ hai gãt ch©n cã thÓ ®Ó bªn ngoµi c¹nh bµn. Ch©n ¸p víi h«ng duçi vµ xoay trong. Bµn ch©n gËp mÆt lßng vµ nghiªng trong. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë c¹nh bµn, ngang víi h«ng cña bÖnh nh©n vµ h−íng vÒ phÝa bµn ch©n cña bÖnh nh©n. Chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ®øng thÕ dang réng ch©n. Khi thùc hiÖn mÉu vËn ®éng, chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu b−íc bµn ch©n ë bªn ngoµi mét b−íc vÒ phÝa sau vµ vÉn duy tr× t− thÕ ë c¹nh bµn. TiÕp xóc bµn tay: bµn tay xa – ®Æt trªn mÆt l−ng phÝa ngoµi bµn ch©n cña bÖnh nh©n. Bµn tay gÇn – ®Æt trªn ®ïi phÝa tr−íc/bªn ngoµi ngay phÝa trªn khíp gèi. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 54. 54 KÐo dµi: h«ng®Æt ë t− thÕ duçi, xoay ngoµi vµ ¸p. Gèi duçi vµ bµn ch©n gËp mÆt lßng nghiªng trong. MÖnh lÖnh: “gËp gèi l¹i – nhÊc ch©n lªn”. §Ò kh¸ng: ®èi víi tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn cña mÉu theo h−íng ng−îc chiÒu víi chiÒu cña mÉu vËn ®éng. §Ò kh¸ng cö ®éng gËp mÆt l−ng cæ ch©n tr−íc vµ ®iÒu nµy gióp cho chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu cã ®iÓm tùa ®Ó ®Ò kh¸ng vµ t¹o lùc kÐo. T− thÕ kÕt thóc: h«ng ë thÕ gËp/dang/xoay trong víi gèi gËp. Cæ ch©n gËp mÆt l−ng vµ nghiªng ngoµi. C¸c ngãn ch©n duçi. 7.6. Duçi/¸p/xoay ngoµi chi trªn víi duçi gèi T− thÕ bÖnh nh©n: n»m gi÷a s¸t c¹nh bµn, ch©n ë t− thÕ kÕt thóc cña mÉu gËp/dang. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë c¹nh bµn víi bµn ch©n bªn ngoµi ®ang ë vÒ phÝa sau. Khi thùc hiÖn mÉu vËn ®éng, chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu b−íc ch©n nµy vÒ phÝa tr−íc ®Ó trë l¹i t− thÕ khëi ®Çu khi thùc hiÖn mÉu gËp/dang. TiÕp xóc bµn tay: bµn tay xa - ®Æt ë mÆt lßng phÝa trong bµn ch©n ngang víi chç ®Çu c¸c x−¬ng bµn ch©n. Bµn tay gÇn - ®Æt ë mÆt sau/phÝa trong ®ïi ngay phÝa trªn khíp gèi. Bµn tay nµy gióp kiÓm so¸t cö ®éng xoay. KÐo dµi: h«ng ë t− thÕ gËp, dang, xoay trong víi gèi gËp. Bµn ch©n gËp mÆt l−ng nghiªng ngoµi. MÖnh lÖnh: duçi ch©n th¼ng xuèng – khÐp vµo trong. §Ò kh¸ng: ®èi víi tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn cña mÉu theo h−íng ng−îc chiÒu víi chiÒu cña mÉu vËn ®éng. Gãt ch©n bÖnh nh©n ph¶i ®−îc h¹ thÊp xuèng mÆt bµn. T− thÕ kÕt thóc: h«ng ë thÕ duçi/¸p/xoay ngoµi víi gèi duçi. Cæ ch©n gËp mÆt lßng vµ nghiªng trong. C¸c ngãn ch©n gËp. Chi d−íi gËp/dang/xoay trong víi gËp gèi T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ kÕt thóc Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 55. 55 Chi d−íi –duçi/¸p/xoay ngoµi víi duçi gèi T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ gi÷a T− thÕ kÕt thóc 7.7. GËp/dang/xoay trong chi d−íi (gèi duçi) T− thÕ bÖnh nh©n: n»m s¸t c¹nh bµn. C¶ hai gãt ch©n cã thÓ ®Ó ra bªn ngoµi c¹nh bµn. Ch©n ®Æt ë t− thÕ ¸p vµ xoay trong. Bµn ch©n gËp mÆt lßng vµ nghiªng trong. C¸c ngãn ch©n gËp. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë c¹nh bµn ngang víi h«ng cña bÖnh nh©n vµ h−íng vÒ phÝa bµn ch©n cña bÖnh nh©n. Chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ®øng thÕ dang réng ch©n. Khi thùc hiÖn mÉu vËn ®éng, chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu b−íc bµn ch©n ë bªn ngoµi mét b−íc vÒ phÝa sau vµ vÉn duy tr× t− thÕ ë c¹nh bµn. Chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ph¶i duçi c¸nh tay ë xa ®Ó thÝch hîp víi chiÒu dµi cña ch©n bÖnh nh©n trong thÕ gèi duçi. TiÕp xóc bµn tay: bµn tay xa – ®Æt trªn mÆt l−ng/bªn ngoµi cña bµn ch©n bÖnh nh©n. Khi bÖnh nh©n gËp mÆt l−ng cæ ch©n sÏ gióp cho chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu cã ®iÓm tùa ®Ó t¹o lùc kÐo qua suèt mÉu vËn ®éng. Bµn tay gÇn – ®Æt trªn mÆt tr−íc/ngoµi cña ®ïi ngay phÝa trªn khíp gèi. KÐo dµi: h«ng ë t− thÕ duçi, xoay ngoµi, ¸p víi gèi duçi. Bµn ch©n gËp mÆt lßng nghiªng trong. MÖnh lÖnh: “®−a ch©n th¼ng lªn cao – cong c¸c ngãn ch©n lªn”. §Ò kh¸ng: ®èi víi tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn cña mÉu theo h−íng ng−îc chiÒu víi chiÒu cña mÉu vËn ®éng. T¹o lùc kÐo ra phÝa ngoµi qua suèt tÇm nhê cæ ch©n gËp mÆt l−ng t¹o nªn mét ®iÓm tùa. T− thÕ kÕt thóc: tÊt c¶ nh− trong mÉu vËn ®éng gËp/dang víi gËp gèi ngo¹i trõ khíp gèi duçi. 7.8. Duçi/¸p/xoay ngoµi chi d−íi (gèi duçi) T− thÕ bÖnh nh©n: n»m ngöa s¸t c¹nh bµn, ch©n ë t− thÕ kÕt thóc cña mÉu vËn ®éng gËp/dang. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 56. 56 T− thÕ chuyªnviªn VËt lý trÞ liÖu: ë c¹nh bµn víi bµn ch©n bªn ngoµi ®ang ë vÒ phÝa sau. Khi thùc hiÖn mÉu vËn ®éng, chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu b−íc ch©n nµy vÒ phÝa tr−íc ®Ó trë l¹i t− thÕ khëi ®Çu khi thùc hiÖn mÉu gËp/dang. TiÕp xóc bµn tay: bµn tay xa – ®Æt ë mÆt lßng phÝa trong bµn ch©n ngang víi ®Çu c¸c x−¬ng bµn ch©n. Bµn tay gÇn – ®Æt ë mÆt sau/phÝa trong ®ïi phÝa trªn khíp gèi. KÐo dµi: h«ng ë t− thÕ gËp, dang, vµ xoay trong víi gèi duçi. Bµn ch©n gËp mÆt l−ng nghiªng ngoµi. C¸c ngãn ch©n duçi. MÖnh lÖnh: “h¹ ch©n xuèng vµ khÐp vµo trong” §Ò kh¸ng: ®èi víi tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn cña mÉu theo h−íng ng−îc chiÒu cña mÉu vËn ®éng. Dïng c¶ hai tay ®Ó ®Ò kh¸ng cö ®éng xoay. T− thÕ kÕt thóc: h«ng ë thÕ duçi/¸p/xoay ngoµi víi cæ ch©n gËp lßng nghiªng trong. C¸c ngãn ch©n gËp. Chi d−íi – gËp/dang/xoay trong (gèi duçi) T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ kÕt thóc Chi d−íi – duçi/¸p/xoay ngoµi (gèi duçi) T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ kÕt thóc Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 57. 57 Bµi 4 Th©n m×nh 1.C¸C MÉU VËN §éNG CñA C¶ HAI CHI D¦íI – BÊT §èI XøNG 1.1. GËp/¸p/xoay ngoµi – gËp/dang/xoay trong víi gËp gèi T− thÕ bÖnh nh©n: n»m ngöa s¸t c¹nh bµn. C¶ hai ch©n cña bÖnh nh©n ë ngoµi c¹nh bµn víi h«ng ë thÕ duçi. H«ng cña ch©n ë “bªn ngoµi” trong t− thÕ ¸p, xoay ngoµi víi gèi duçi. Cæ ch©n gËp lßng nghiªng trong víi c¸c ngãn ch©n gËp. H«ng cña ch©n ë “bªn trong” trong t− thÕ dang, xoay trong víi gèi duçi. Cæ ch©n gËp lßng nghiªng ngoµi, c¸c ngãn ch©n gËp. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë c¹nh bµn, ngang víi bµn ch©n cña bÖnh nh©n, h−íng vÒ phÝa ®Çu cña bÖnh nh©n. Ch©n cña chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ë thÕ dang réng, trong khi h«ng h−íng theo ®−êng chÐo cña mÉu. H¹ thÊp träng t©m th©n ng−êi xuèng. TiÕp xóc bµn tay: bµn tay xa – n¾m theo kiÓu c¬ giun trªn mÆt l−ng cña hai bµn ch©n, tiÕp xóc nhiÒu trªn mÆt bªn cña bµn ch©n ë bªn ngoµi hoÆc n¾m phÝa d−íi hai gãt nÕu bµn ch©n cña bÖnh nh©n qu¸ lín hay ch©n bÖnh nh©n qu¸ nÆng kh«ng thÓ n¾m theo c¸ch thø nhÊt. Còng cã thÓ cho bÖnh nh©n b¾t chÐo mét phÇn bµn ch©n nµy lªn bµn ch©n kia nÕu bµn ch©n bÖnh nh©n qu¸ to. Bµn tay gÇn – ®ì ë phÝa d−íi ®ïi, ®iÓm tiÕp xóc ë mÆt bªn cña ®ïi ë bªn ngoµi. Tay nµy gi÷ cho hai ®ïi cña bÖnh nh©n s¸t vµo nhau. KÐo dµi: h«ng cña ch©n “bªn ngoµi” trong thÕ duçi, ¸p, xoay ngoµi víi gèi duçi, cæ ch©n gËp lßng nghiªng trong, c¸c ngãn ch©n gËp. H«ng cña ch©n “bªn trong” trong thÕ duçi, dang, xoay trong víi gèi duçi, cæ ch©n gËp lßng nghiªng ngoµi, c¸c ngãn ch©n gËp. Th©n m×nh cña bÖnh nh©n gËp bªn vÒ phÝa chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu. MÖnh lÖnh: “gËp hai gèi l¹i co vÒ phÝa ngùc”. §Ò kh¸ng: dïng c¶ hai tay ®Ò kh¸ng gËp th©n/gËp bªn vµ xoay h«ng. §Ò kh¸ng gËp gèi, gËp mÆt l−ng cæ ch©n vµ duçi c¸c ngãn ch©n b»ng bµn tay xa. T− thÕ kÕt thóc: ch©n ë “bªn ngoµi” – h«ng ë thÕ gËp/dang/xoay trong víi gèi gËp, cæ ch©n gËp mÆt l−ng nghiªng ngoµi, c¸c ngãn ch©n duçi. Ch©n ë “bªn trong” h«ng ë thÕ gËp/¸p/xoay ngoµi víi gèi gËp, cæ ch©n gËp mÆt l−ng nghiªng trong, c¸c ngãn ch©n duçi. C¶ hai gèi ®Òu gËp. 1.2. Duçi/dang/xoay trong – duçi/¸p/xoay ngoµi víi duçi gèi T− thÕ bÖnh nh©n: ë t− thÕ kÕt thóc cña mÉu trªn. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 58. 58 T− thÕ chuyªnviªn VËt lý trÞ liÖu: ë t− thÕ cuèi cïng khi thùc hiÖn mÉu trªn víi ch©n ë phÝa trong dang réng TiÕp xóc bµn tay: bµn tay xa – ®Æt ë lßng bªn ngoµi cña bµn ch©n “bªn trong” b»ng c¸ch n¾m kiÓu c¬ giun. Bµn tay – gÇn ë mÆt sau cña hai ®ïi. C¼ng tay cña chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu cã thÓ tiÕp xóc víi mÆt sau ®ïi cña ng−êi bÖnh ®Ó t¹o thªm t¸c dông ®ßn bÈy vµ ®Ó gi÷ hai ®ïi cña ng−êi bÖnh s¸t vµo nhau. KÐo dµi: h«ng cña ch©n “bªn ngoµi” trong thÕ gËp, dang, xoay trong víi gèi gËp, cæ ch©n gËp mÆt l−ng nghiªng ngoµi, c¸c ngãn ch©n duçi. H«ng cña ch©n ë “bªn trong” thÕ gËp, ¸p, xoay ngoµi víi gèi gËp, cæ ch©n gËp mÆt l−ng nghiªng trong, c¸c ngãn ch©n duçi. Th©n m×nh cña ng−êi bÖnh gËp vÒ phÝa kh«ng ãc chuyªn viªn vËt lý trÞ liÖu. MÖnh lÖnh: “®Èy hai ch©n th¼ng ra”. §Ò kh¸ng: theo h−íng ng−îc chiÒu víi chiÒu cña cö ®éng. Bµn tay xa ®Ò kh¸ng c¸c cö ®äng cña th©n, h«ng, gèi vµ cæ ch©n bao gåm cö ®éng xoay. Bµn tay gÇn ®Ò kh¸ng c¸c cö ®éng cña th©n vµ h«ng, c¶ cö ®éng xoay ®ång th−of gióp cho hia ch©n cña ng−êi bÖnh s¸t vµo nhau. T− thÕ kÕt thóc: ch©n “bªn ngoµi” – h«ng ë thÕ duçi/¸p/xoay ngoµi víi ch©n gËp lßng nghiªng trong, c¸c ngãn ch©n gËp. Ch©n “bªn trong” – h«ng ë thÓ duçi/dang/xoay trong víi gËp lßng nghiªng ngoµi, c¸c ngãn ch©n gËp. C¶ hai gèi cïng duçi. Hai chi d−íi – gËp bÊt th−êng T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ gi÷a T− thÕ kÕt thóc Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 59. 59 Hai chi d−íi– bÊt ®èi xøng T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ kÕt thóc 1.3. ChÆt xuèng (Chopping) T− thÕ bÖnh nh©n: n»m ngöa s¸t c¹nh bµn. Tay bªn trong (tay chÝnh) ë t− thÕ khëi ®Çu cña mÉu duçi/dang víi tay th¼ng. Tay cßn l¹i n¾m tay nµy ë cæ tay. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë c¹nh bµn, h−íng vÒ phÝa ®Çu cña bÖnh nh©n. TiÕp xóc bµn tay: bµn tay xa – n¾m kiÓu c¬ giun trªn mÆt l−ng cæ tay nh− c¸ch n¾m trong mÉu duçi/dang. Bµn tay gÇn – ®Æt nhÑ trªn tr¸n cña bÖnh nh©n ®Ó ®Ò kh¸ng gËp/xoay/gËp bªn cæ vÒ cïng phÝa. KÐo dµi: kÐo dµi tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn cña x−¬ng vai vµ c¸nh tay nh− trong mÉu duçi/dang. Cæ ë t− thÕ duçi/xoay/gËp bªn qua phÝa ®èi diÖn. MÖnh lÖnh: “kÐo tay xuèng vÒ phÝa bµn. NhÊc ®Çu lªn. Nh×n theo bµn tay ®ang di chuyÓn cña b¹n”. §Ò kh¸ng: c¸nh tay nh− trong mÉu duçi/dang vµ tõ ®ã lùc ®Ò kh¸ng ®−îc truyÒn qua c¸c cö ®éng gËp/xoay/gËp bªn cña th©n m×nh. Lùc ®Ì trªn tr¸n rÊt nhÑ cã t¸c dông h−íng dÉn ®Çu bÖnh nh©n di chuyÓn vµ t¨ng thªm lùc ®Ò kh¸ng trªn th©n m×nh. T− thÕ kÕt thóc: tay chÝnh – vai ë thÕ duçi/dang/xoay trong, cæ tay duçi quay, c¸c ngãn tay duçi. 1.4. N©ng lªn (Lifting) T− thÕ bÖnh nh©n: n»m ngöa víi ®Çu ®Ó ra khái ngoµi c¹nh bµn, tay ®iÒu khiÓn ë t− thÕ khëi ®Çu cña mÉu vËn ®éng gËp/dang. Tay kia n¾m cæ tay nµy. §Çu vµ cæ trong thÕ gËp/xoay/gËp bªn vµ ®−îc chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu phô n©ng ®ì lªn khái mÆt bµn. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë ®Çu bµn, h−íng vÒ phÝa ch©n cña bÖnh nh©n, theo chiÒu chÐo cña mÉu gËp/dang. Trong thÕ dang réng ch©n. Khi thùc hiÖn mÉu vËn ®éng ch©n tr−íc b−íc vÒ sau. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 60. 60 TiÕp xóc bµntay: bµn tay xa – ®Æt trªn mÆt l−ng bµn tay chÝnh cña bÖnh nh©n, n¾m theo kiÓu c¬ giun. Bµn tay gÇn – n©ng ®ì ®Çu bÖnh nh©n ë vïng chÈm ®Ønh. KÐo dµi: tay chÝnh – x−¬ng vai ë t− thÕ nh− trong mÉu gËp/dang. §Çu vµ cæ bÖnh nh©n ë thÕ gËp/xoay/gËp bªn. MÖnh lÖnh: “®−a tay lªn – nh×n theo bµn tay cña b¹n”. §Ò kh¸ng: bµn tay xa – t¹o lùc kÐo vµ lùc ®Ò kh¸ng trªn tay chÝnh nh− trong mÉu gËp/dang vµ tõ ®ã lùc ®Ò kh¸ng ®−îc truyÒn qua c¸c cö ®éng gËp/xoay/gËp bªn cña th©n m×nh vÒ phÝa chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu. Cã thÓ nÐn ë cuèi tÇm vËn ®éng duçi. Bµn tay gÇn – ®Ò kh¸ng nhÑ trªn c¸c cö ®éng duçi/xoay/gËp bªn cæ vÒ phÝa chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu. Tay nµy h−íng dÉn cö ®éng cña cæ bÖnh nh©n ®ång thêi cã t¸c dông t¨ng lùc ®Ò kh¸ng trªn cö ®éng duçi th©n. T− thÕ kÕt thóc: tay chÝnh trong thÕ gËp/dang/xoay ngoµi víi cæ tay duçi quay vµ c¸c ngãn duçi. ChÆt xuèng T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ kÕt thóc N©ng lªn T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ gi÷a 1 Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 61. 61 T− thÕ gi÷a2 T− thÕ kÕt thóc 2. MÉU KÕT HîP X¦¥NG CHËU Vµ X¦¥NG VAI 2.1. X−¬ng chËu – n©ng lªn ra tr−íc/x−¬ng vai – h¹ xuèng ra tr−íc T− thÕ bÖnh nh©n: n»m nghiªng trªn bµn, h«ng vµ gèi gËp kho¶ng 900. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë phÝa sau bÖnh nh©n, kho¶ng ngang ngùc bÖnh nh©n. TiÕp xóc bµn tay: bµn tay xa – ®Æt trªn mµo chËu ë phÝa tr−íc, c¸nh tay trong t− thÕ cã thÓ kÐo x−¬ng chËu xuèng d−íi vµ vÒ phÝa sau. Bµn tay gÇn – ®Æt phÝa tr−íc mám cïng vai víi c¸nh tay trong t− thÕ cã thÓ kÐo vai lªn vµ ra phÝa sau. Tay chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu hîp theo chiÒu chÐo cña mÉu nµy. KÐo dµi: chËu gi÷ trong thÕ h¹ xuèng vµ ra sau nh− trong mÉu c¬ b¶n cña x−¬ng chËu. Vai gi÷ trong thÕ n©ng lªn vµ ra sau nh− trong mÉu c¬ b¶n cña x−¬ng vai. Mét bªn th©n cña bÖnh nh©n trong thÕ d·n dµi. MÖnh lÖnh: “gËp ng−êi l¹i – co trßn nh− qu¶ bãng”. §Ò kh¸ng: ®èi víi cö ®éng n©ng lªn vµ ra tr−íc cña x−¬ng chËu vµ ®Ò kh¸ng cö ®éng h¹ xuèng ra tr−íc cña x−¬ng vai nh− trong c¸c mÉu c¬ b¶n. T− thÕ kÕt thóc: x−¬ng chËu ë thÕ n©ng lªn ra tr−íc vµ x−¬ng vai trong thÕ h¹ xuèng ra tr−íc. Th©n ng−êi ë trong thÕ co ng¾n l¹i. 2.2. X−¬ng chËu – H¹ xuèng ra sau/x−¬ng vai – n©ng lªn ra sau T− thÕ bÖnh nh©n: n»m ngiªng, ë t− thÕ kÕt thóc cña mÉu trªn. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë phÝa sau bÖnh nh©n nh− ®· m« t¶. TiÕp xóc bµn tay: bµn tay xa – ®Æt ë ô ngåi víi c¸nh tay trong thÕ ®Ò kh¸ng cö ®éng chÐo h¹ xuèng ra sau. Bµn tay gÇn – ®Æt ë phÝa sau mám cïng vai víi c¸nh tay trong thÕ ®Ò kh¸ng cö ®éng n©ng lªn ra sau. KÐo dµi: x−¬ng chËu ë t− thÕ n©ng lªn ra tr−íc vµ x−¬ng vai ë thÕ h¹ xuèng ra tr−íc. Mét bªn th©n m×nh cña bÖnh nh©n trong thÕ co ng¾n l¹i. MÖnh lÖnh: “−ìn ng−êi ra”. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 62. 62 §Ò kh¸ng: cö®éng h¹ xuèng ra sau cña x−¬ng chËu, cö ®éng n©ng lªn ra sau cña x−¬ng vai vµ ®éng t¸c kÐo dµi th©n m×nh. T− thÕ kÕt thóc: x−¬ng chËu trong thÕ h¹ xuèng ra sau, x−¬ng vai trong thÕ n©ng lªn ra sau, vµ th©n ng−êi trong thÕ gi·n dµi. X−¬ng chËu – n©ng lªn ra tr−íc/x−¬ng vai – h¹ xuèng ra tr−íc T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ gi÷a T− thÕ kÕt thóc X−¬ng chËu – h¹ xuèng ra sau/x−¬ng vai – n©ng lªn ra sau T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ kÕt thóc 2.3. KÐo dµi x−¬ng chËu/x−¬ng vai t−¬ng hç X−¬ng chËu – h¹ xuèng ra sau/x−¬ng vai – n©ng lªn ra tr−íc T− thÕ bÖnh nh©n: n»m nghiªng s¸t c¹nh bµn víi h«ng vµ gèi gËp 900 . T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë phÝa sau bÖnh nh©n, kho¶ng ngang ngùc bÖnh nh©n. TiÕp xóc bµn tay: bµn tay xa – ®Æt ë ô ngåi cña bÖnh nh©n víi tay trong t−thÕ ®Ó ®Ò kh¸ng h¹ xuèng vµ ra sau. Bµn tay gÇn – ®Æt ë phÝa tr−íc mám cïng vai víi tay trong thÕ ®Ò kh¸ng cö ®éng n©ng lªn ra tr−íc. MÖnh lÖnh: “®Èy ra xa – võa ®Èy vai lªn võa ®Èy h«ng xuèng”. §Ò kh¸ng: cö ®éng h¹ xuèng ra sau cña x−¬ng chËu vµ cö ®éng n©ng lªn ra tr−íc cña x−¬ng vai nh− trong c¸c mÉu c¬ b¶n. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 63. 63 T− thÕ kÕtthóc: x−¬ng chËu trong thÕ h¹ xuèng ra sau, x−¬ng vai trong thÕ n©ng lªn ra tr−íc vµ th©n m×nh trong thÕ gi·n dµi. 2.4. Co ng¾n x−¬ng chËu/x−¬ng vai t−¬ng hç X−¬ng chËu – n©ng lªn ra tr−íc/x−¬ng vai – h¹ xuèng ra sau T− thÕ bÖnh nh©n: ë t− thÕ kÕt thóc cña mÉu trªn. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: nh− trªn TiÕp xóc bµn tay: bµn tay xa – ®Æt ë phÝa tr−íc mµo chËu víi tay trong thÕ ®Ò kh¸ng n©ng lªn ra tr−íc cña x−¬ng chËu. Bµn tay gÇn – ®Æt trªn gai vai hoÆc gãc trong x−¬ng vai víi tay trong t− thÕ ®Ò kh¸ng cö ®éng h¹ xuèng ra sau cña x−¬ng vai. KÐo dµi: x−¬ng chËu ë thÕ h¹ xuèng ra sau, x−¬ng vai ë thÕ n©ng lªn ra tr−íc, vµ th©n m×nh trong t− thÕ gi·n dµi. MÖnh lÖnh: “gËp ng−êi l¹i – cuèn ng−êi l¹i”. §Ò kh¸ng: víi tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn cö ®éng n©ng chËu lªn vµ ra tr−íc, h¹ vai xuèng vµ ra sau nh− trong c¸c mÉu c¬ b¶n. T− thÕ kÕt thóc: x−¬ng chËu trong thÕ n©ng lªn ra tr−íc vµ x−¬ng vai trong thÕ h¹ xuèng ra sau. Mét bªn th©n m×nh trong thÕ co ng¾n l¹i. X−¬ng chËu – h¹ xuèng ra sau/x−¬ng vai – n©ng lªn ra tr−íc (t−¬ng hç chËu/vai) T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ gi÷a T− thÕ kÕt thóc X−¬ng chËu – n©ng lªn ra tr−íc/x−¬ng vai – h¹ xuèng ra sau (t−¬ng hç chËu/vai) T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ gi÷a T− thÕ kÕt thóc Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 64. 64 3. L¨n lËt 3.1.ChuÈn bÞ bÖnh nh©n ®Ó c¸c ho¹t ®éng l¨n lËt cã hiÖu qu¶ - sö dông gèi «m, gèi, tói c¸t hoÆc chÝnh th©n m×nh cña chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ®Ó n©ng ®ì bÖnh nh©n khi l¨n lËt b¸n phÇn ë giai ®o¹n ®Çu vµ sau ®ã th¨ng tiÕn lªn ®Õn hÕt tÇm vËn ®éng khi bÖnh nh©n cã tiÕn bé vÒ søc m¹nh c¬ vµ sù ®iÒu hîp. - Ch©n trªn nªn b¾t chÐo qua ch©n d−íi khi l¨n vÒ phÝa tr−íc. - §Çu vµ m¾t nªn xoay vµ quan s¸t tr−íc vÞ trÝ vÒ phÝa sÏ l¨n. - Giai ®o¹n ®Çu cã thÓ trî gióp bÖnh nh©n nÕu thÊy cÇn thiÕt. 3.2. L¨n b»ng gËp th©n toµn khèi C¸ch l¨n nµy sö dông mÉu vËn ®éng chËu/vai phèi hîp: chËu – n©ng lªn ra tr−íc/vai – h¹ xuèng ra tr−íc. Môc tiªu chøc n¨ng cña ®éng t¸c nµy lµ gióp cho bÖnh nh©n l¨n vÒ phÝa tr−íc. Khi viÖc häc c¸ch vËn ®éng vµ lùc c¬ cña bÖnh nh©n tiÕn bé th× bÖnh nh©n sÏ l¨n qua hÕt tÇm vËn ®éng tõ n»m ngöa qua n»m nghiªng. T− thÕ bÖnh nh©n: n»m nghiªng trªn chiÕu víi h«ng vµ gèi gËp 900 khi b¾t ®Çu ®éng t¸c. Khi cã tiÕn bé vÒ sù khÐo lÐo vµ lùc c¬, bÖnh nh©n sÏ b¾t ®Çu ®éng t¸c víi t− thÕ khëi ®Çu sÏ ngµy cµng Ýt nghiªng ®i vµ ngöa ra nhiÒu h¬n. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: nh− ®· m« t¶ trong mÉu kÕt hîp nµy ë bµi tr−íc. Chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ph¶i chuÈn bÞ ph¶i chuÈn bÞ ®Ó di chuyÓn vÒ phÝa tr−íc cïng víi bÖnh nh©n khi thùc hiÖn cö ®éng l¨n. TiÕp xóc bµn tay vµ kÐo dµi: nh− ®· m« t¶ trong mÉu kÕt hîp nµy. MÖnh lÖnh: “l¨n ra phÝa tr−íc – co trßn l¹i nh− qu¶ bãng”. §Ò kh¸ng: trªn x−¬ng chËu vµ x−¬ng vai gièng nh− mÉu ®· m« t¶. Chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ph¶i c¶m nhËn vµ quan s¸t ®−îc sù t¨ng c¸c ®¬n vÞ vËn ®éng cña th©n m×nh vµ cã thÓ cÇn gi÷ phô ë phÝa sau bÖnh nh©n trªn c¸c thµnh phÇn cña x−¬ng chËu hoÆc x−¬ng vai cho ®Õn khi b¾t ®Çu t¨ng thªm ®¬n vÞ vËn ®éng. T− thÕ kÕt thóc: bÖnh nh©n l¨n vÒ phÝa tr−íc. ChËu trong thÕ n©ng lªn ra tr−íc vµ vai trong thÕ h¹ xuèng ra tr−íc. Mét bªn th©n trong thÕ co ng¾n l¹i. 3.3. L¨n b»ng duçi th©n toµn khèi Môc tiªu chøc n¨ng cña ®éng t¸c nµy lµ gióp cho bÖnh nh©n l¨n vÒ phÝa sau. BÖnh nh©n sÏ l¨n qua hÕt tÇm vËn ®éng tõ n»m nghiªng trë l¹i n»m ngöa khi sù khÐo lÐo vµ søc m¹nh c¬ tiÕn bé. T− thÕ bÖnh nh©n: trong thÕ l¨n ra tr−íc T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë sau bÖnh nh©n ë t− thÕ kÕt thóc cña mÉu trªn. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 65. 65 TiÕp xóc bµntay: bµn tay xa - ®Æt trªn ô ngåi ®Ó ®Ò kh¸ng cö ®éng h¹ xuèng ra phÝa sau. Khi ®ang thùc hiÖn qu¸ tr×nh l¨n vÒ phÝa sau bµn tay nµy ph¶i xoay ®Ó tr¸nh c¶n trë cö ®éng ®ang diÔn ra. Bµn tay gÇn ®Æt trªn mÆt sau cña mám cïng vai ®Ó ®Ò kh¸ng cö ®éng n©ng lªn ra phÝa sau. Bµn tay nµy còng ph¶i xoay khi ®éng t¸c l¨n ®ang diÔn ra ®Ó tr¸nh c¶n trë cö ®éng nµy. KÐo dµi vµ ®Ò kh¸ng: theo cïng mét c¸ch nh− ®· m« t¶ trong mÉu kÕt hîp cña x−¬ng chËu h¹ xuèng ra sau vµ x−¬ng vai n©ng lªn ra sau. Chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu cã thÓ cÇn gi÷ ë phÝa sau bÖnh nh©n trªn x−¬ng chËu hoÆc x−¬ng vai cho ®Õn khi b¾t ®Çu cã sù t¨ng thªm ®¬n vÞ vËn ®éng cña th©n m×nh. MÖnh lÖnh: “l¨n vÒ phÝa sau”. T− thÕ kÕt thóc: x−¬ng chËu trong t− thÕ h¹ xuèng ra sau vµ x−¬ng vai trong t− thÕ n©ng lªn ra tr−íc. BÖnh nh©n l¨n vÒ phÝa sau ®Õn t− thÕ n»m ngöa. L¨n ra phÝa tr−íc – gËp th©n toµn khèi T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ gi÷a T− thÕ kÕt thóc L¨n vÒ phÝa sau – duçi th©n toµn khèi T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ gi÷a T− thÕ kÕt thóc 3.4. L¨n b»ng c¸c mÉu vËn ®éng cña hai chi d−íi Trong ho¹t ®éng nµy, c¸c mÉu cö ®éng gËp vµ duçi cña hai chi d−íi ®−îc ¸p dông ®Ó t¹o thuËn l¨n trªn chiÕu ra phÝa tr−íc hoÆc vÒ phÝa sau. Sù thèng nhÊt trong toµn bé cö ®éng cña c¬ thÓ trong ho¹t ®éng cã tÝnh chøc n¨ng cao nµy gåm c¸c cö ®éng cña ®Çu, cæ, th©n trªn, th©n d−íi, chi trªn, chi d−íi lµm cho ho¹t ®éng Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 66. 66 nµy trë thµnhmét ho¹t ®éng quan träng ®èi víi bÖnh nh©n ®Ó ®¹t ®−îc hoÆc ®Ó häc l¹i kü n¨ng nµy. Ngoµi ra ho¹t ®éng nµy cßn v« cïng h÷u Ých ®Ó gióp bÖnh nh©n tËp m¹nh th©n m×nh trong mét mÉu vËn ®éng chøc n¨ng. L¨n ra phÝa tr−íc T− thÕ bÖnh nh©n: n»m ngöa trªn chiÕu. Khi bÖnh nh©n l¨n ra tr−íc hai gãt ch©n ph¶i ë s¸t mÆt sµn. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë phÝa ch©n bÖnh nh©n, h−íng vÒ phÝa ®Çu cña bÖnh nh©n. Chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ph¶i tù ®iÒu chØnh t− thÕ cña m×nh ®Ó cã thÒ t¹o thuËn cö ®éng theo mÉu chÐo qua mét tÇm vËn ®éng réng khi ho¹t ®éng l¨n diÔn ra tõ lóc khëi ®Çu ®Õn kÕt thóc. TiÕp xóc bµn tay – KÐo dµi – §Ò kh¸ng: nh− trong mÉu vËn ®éng cña hai chi d−íi. Chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu cã thÓ cÇn gi÷ tõ phÝa sau bÖnh nh©n trªn cö ®éng cña ch©n cho ®Õn khi c¸c c¬ cña th©n m×nh ®−îc t¨ng ®Çy ®ñ sè l−îng ®¬n vÞ vËn ®éng. V−ît qua lùc ®Ò kh¸ng sÏ lµm cho cét sèng th¾t l−ng duçi. MÖnh lÖnh: “co hai gèi lªn – l¨n vÒ phÝa tr−íc”. T− thÕ kÕt thóc: hai khíp h«ng gËp trong thÕ n»m nghiªng. Th©n ng−êi kh«ng nªn ng· ra sau; ®Çu vµ m¾t nªn xoay theo h−íng ®ang l¨n. Toµn bé c¬ thÓ sÏ xoay theo ®Çu vµ ®Æc biÖt lµ m¾t. 3.4.2. L¨n vÒ phÝa sau T− thÕ bÖnh nh©n: n»m nghiªng trªn chiÕu víi h«ng vµ gèi gËp. Hai gãt ch©n cña bÖnh nh©n ph¶i ë s¸t mÆt sµn khi l¨n. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë t− thÕ kÕt thóc cña mÉu l¨n ra tr−íc. C¬ thÓ cña chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ®ang ë trong h−íng chÐo cña cö ®éng vµ ®ang ë vÒ phÝa tr−íc trong t− thÕ khëi ®éng ban ®Çu. Khi thùc hiÖn l¨n ra phÝa sau, Chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ph¶i chuyÓn träng l−îng vÒ phÝa sau theo h−íng chÐo cña cö ®éng ®Ó cho h«ng vµ gèi cña bÖnh nh©n duçi hoµn toµn. TiÕp xóc bµn tay – KÐo dµi – §Ò kh¸ng: tÊt c¶ nh− trong mÉu vËn ®éng duçi cña hai chi d−íi. MÖnh lÖnh: “l¨n vÒ phÝa sau – duçi th¼ng hai ch©n ra vµ l¨n ra sau”. T− thÕ kÕt thóc: hai khíp h«ng duçi trong thÕ n»m ngöa. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 67. 67 L¨n ra phÝatr−íc – gËp hai chi d−íi T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ gi÷a 1 T− thÕ gi÷a 2 T− thÕ kÕt thóc L¨n vÒ phÝa sau – duçi hai chi d−íi T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ gi÷a 1 T− thÕ gi÷a 2 T− thÕ kÕt thóc Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 68. 68 3.5. L¨n b»ngc¸c mÉu vËn ®éng cña mét chi d−íi Trong ho¹t ®éng nµy, c¸c mÉu gËp/¸p víi gËp gèi vµ mÉu duçi/dang víi gèi duçi ®−îc ¸p dông ®Ó t¹o thuËn l¨n ra phÝa tr−íc hoÆc l¨n vÒ phÝa sau. 3.5.1. L¨n ra phÝa tr−íc – gËp ¸p víi gËp T− thÕ bÖnh nh©n: n»m ngöa trªn chiÕu. BÖnh nh©n ph¶i gi÷ gãt ch©n h−íng xuèng mÆt sµn khi l¨n. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë ngang víi bµn ch©n cña bÖnh nh©n h−íng vÒ phÝa ®Çu cña bÖnh nh©n. Chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ph¶i chuyÓn träng l−îng ra phÝa tr−íc theo h−íng chÐo cña cö ®éng ®ang thùc hiÖn. TiÕp xóc bµn tay – KÐo dµi – §Ò kh¸ng: tÊt c¶ nh− trong mÉu vËn ®éng nµy cña chi d−íi. MÖnh lÖnh: “co hai gèi lªn – l¨n vÒ phÝa tr−íc”. T− thÕ kÕt thóc: bÖnh nh©n trong thÕ n»m nghiªng víi h«ng vµ gèi gËp. Gèi vµ mÆt trong x−¬ng chµy cña ch©n gËp nªn tiÕp xóc cïng mét lóc víi chiÕu ®Ó b¶o ®¶m ¸p vµ xoay h«ng hoµn toµn. 3.5.2. L¨n vÒ phÝa sau – duçi/dang víi duçi gèi T− thÕ bÖnh nh©n: n»m nghiªng trong t− thÕ cuèi cña mÉu vËn ®éng trªn. BÖnh nh©n ph¶i gi÷ gãt ch©n h−íng xuèng d−íi mÆt sµn khi l¨n vÒ phÝa sau. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ®ang ë trong t− thÕ chuyÓn träng l−îng vÒ phÝa tr−íc theo h−íng chÐo cña mÉu trªn. Khi thùc hiÖn cö ®éng l¨n vÒ phÝa sau, chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ph¶i chuyÓn träng l−îng ra sau theo h−íng chÐo cña cö ®éng ®ang thùc hiÖn ®Ó h«ng vµ gèi cña bÖnh nh©n ®−îc duçi hoµn toµn. TiÕp xóc bµn tay – KÐo dµi – §Ò kh¸ng: tÊt c¶ nh− trong mÉu vËn ®éng nµy cña chi d−íi. MÖnh lÖnh: “l¨n vÒ phÝa sau – duçi th¼ng hai ch©n ra”. T− thÕ kÕt thóc: bÖnh nh©n trong thÕ n»m ngöa víi h«ng vµ gèi dang duçi. L¨n ra phÝa tr−íc – gËp/¸p chi d−íi T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ gi÷a 1 Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 69. 69 T− thÕ gi÷a2 T− thÕ kÕt thóc L¨n vÒ phÝa sau – duçi/dang chi d−íi T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ gi÷a 1 T− thÕ gi÷a 2 T− thÕ kÕt thóc 3.6. L¨n b»ng c¸c mÉu vËn ®éng cña hai chi d−íi 3.6.1. L¨n tõ n»m nghiªng sang n»m ngöa – gËp/dang chi trªn T− thÕ bÖnh nh©n: n»m nghiªng trªn chiÕu víi chi trªn ë t− thÕ khëi ®Çu cña mÉu gËp/dang, ®ã lµ chi trªn ®ang ë thÕ duçi/¸p. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: lóc ®Çu chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu quú phÝa sau bÖnh nh©n, ë ngang h«ng cña bÖnh nh©n, h−íng vÒ phÝa bµn ch©n cña bÖnh nh©n vµ víi qua ng−êi cña bÖnh nh©n ®Ó cÇm tay vµ cæ tay cña bÖnh nh©n. Khi thùc hiÖn mÉu vËn ®éng, chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ph¶i di chuyÓn cïng víi bÖnh nh©n theo mÉu chÐo cho ®Õn khi n»m ngöa hoµn toµn. T− thÕ khëi ®Çu, t− thÕ kÕt thóc vµ c¸ch vËn ®éng c¬ thÓ cña chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 70. 70 ph¶i ®iÒu chØnhtheo kÝch th−íc vµ d¸ng ng−êi cña mçi bÖnh nh©n. ë cuèi th× l¨n, chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu h−íng vÒ phÝa ®Çu cña bÖnh nh©n. TiÕp xóc bµn tay: bµn tay xa – nh− trong mÉu gËp/dang ®· m« t¶. Bµn tay gÇn – cã thÓ t¹o thµnh c¸ch cÇm n¾m kiÓu ®−êng hÇm nh− ®· m« t¶. Bµn tay gÇn cã thÓ n¾m trªn mÆt gËp cña c¸nh tay trªn hoÆc x−¬ng vai. KÐo dµi – §Ò kh¸ng: nh− trong mÉu n»m ngöa. Chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu cã thÓ cÇn ph¶i gi÷ nhÑ phÝa sau trong khi viÖc t¨ng thªm c¸c ®¬n vÞ vËn ®éng ë th©n ng−êi ®ang diÔn ra. Duçi cæ kÝch thÝch l¨n vÒ phÝa sau. MÖnh lÖnh: “n©ng hai tay lªn – l¨n vÒ phÝa sau”. T− thÕ kÕt thóc: bÖnh nh©n trong thÕ n»m ngöa víi c¸nh tay ë ®iÓm cuèi cña t− thÕ kÕt thóc cña mÉu gËp/dang. 3.6.2. L¨n tõ n»m ngöa sang n»m nghiªng – duçi/¸p chi T− thÕ bÖnh nh©n: n»m ngöa trªn chiÕu ë t− thÕ kÕt thóc cña mÉu trªn. BÖnh nh©n ph¶i ë trong t− thÕ n»m nghiªng khi hoµn tÊt cö ®éng l¨n. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: lóc ®Çu quú mét ch©n ë ngang ®Çu cña bÖnh nh©n, h−íng vÕ phÝa ch©n cña bÖnh nh©n. Khi bÖnh nh©n l¨n, chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ph¶i chuyÓn träng l−îng ra phÝa tr−íc theo h−íng chÐo ®Ó cö ®éng l¨n diÔn ra hoµn toµn. TiÕp xóc bµn tay – KÐo dµi – §Ò kh¸ng: nh− trong mÉu vËn ®éng duçi/¸p c¬ b¶n. Chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu cã thÓ cÇn ph¶i gi÷ nhÑ phÝa sau trong khi viÖc t¨ng thªm c¸c ®¬n vÞ vËn ®éng ë th©n ng−êi ®ang diÔn ra. Bµn tay gÇn cã thÓ n¾m trªn mÆt duçi cña c¸nh tay trªn hoÆc x−¬ng vai. Cö ®éng gËp cæ gióp t¹o thuËn cho viÖc l¨n ra phÝa tr−íc. MÖnh lÖnh: “kÐo tay xuèng – l¨n ra phÝa tr−íc”. T− thÕ kÕt thóc: bÖnh nh©n trong thÕ n»m nghiªng víi tay ë ®iÓm cuèi cña mÉu duçi/¸p. L¨n vÒ phÝa sau – gËp/dang chi trªn T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ gi÷a T− thÕ kÕt thóc Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 71. 71 L¨n ra phÝatr−íc – duçi/¸p chi trªn T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ gi÷a T− thÕ kÕt thóc 3.6.3. L¨n tõ n»m ngöa sang n»m nghiªng – ®Èy vÒ phÝa trô T− thÕ bÖnh nh©n: n»m ngöa trªn chiÕu. §Èy tay lªn trong thÕ khuûu gËp vµ phÝa trô cña bµn tay vÒ phÝa n¸ch nh− trong t− thÕ khëi ®Çu cña mÉu ®Èy vÒ phÝa trô. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë phÝa ®Çu cña bÖnh nh©n theo h−íng chÐo cña mÉu vµ ë vÒ phÝa bªn mµ bÖnh nh©n sÏ l¨n qua. TiÕp xóc bµn tay: bµn tay xa – ®Æt trªn mÆt l−ng bµn tay cña bÖnh nh©n. Bµn tay gÇn – trªn mám cïng vai cña bÖnh nh©n ®Èy x−¬ng vai h¹ xuèng vµ ra sau. Bµn tay nµy ph¶i xoay ®Ó bÖnh nh©n cã thÓ gËp vai hoµn toµn khi mÉu vËn ®éng diÔn ra. chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ph¶i h¹ thÊp c¬ thÓ vµ khuûu cña m×nh xuèng ®Ó mÉu vËn ®éng diÔn ra trong ®óng mÆt ph¼ng vµ ®Ó t¹o thuËn cho cö ®éng l¨n. KÐo dµi: x−¬ng vai ë trong thÕ h¹ xuèng vµ ra sau trong khi vai ë thÕ duçi vµ xoay ngoµi. Khuûu trong thÕ gËp víi c¼ng tay quay ngöa, cæ tay vµ c¸c ngãn gËp. MÖnh lÖnh: “®Èy tay lªn vÒ phÝa ngang qua mÆt – l¨n ra phÝa tr−íc”. §Ò kh¸ng: víi tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn trong mÉu vËn ®éng nh− ®· m« t¶. Chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu cã thÓ gi÷ nhÑ phÝa sau cö ®éng cña tay trong khi c¸c ®¬n vÞ vËn ®éng ®−îc gia t¨ng ë th©n ng−êi vµ l¨n. C¸nh tay cña bÖnh nh©n ph¶i ngang qua s¸t mÆt cña bÖnh nh©n vµ kh«ng ®−a lªn cao. T− thÕ kÕt thóc: bÖnh nh©n trong thÕ n»m nghiªng víi c¸nh tay ë ®iÓm cuèi cña mÉu ®Èy vÒ phÝa trô. 3.6.4. L¨n tõ n»m nghiªng sang n»m ngöa – kÐo vÒ phÝa trô T− thÕ bÖnh nh©n: n»m nghiªng, ë ®iÓm cuèi cña t− thÕ kÕt thóc cña mÉu trªn. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë phÝa ®Çu cña bÖnh nh©n vµ ë vÒ phÝa bªn mµ bÖnh nh©n sÏ l¨n qua. Khuûu h¹ thÊp s¸t víi mÆt chiÕu. TiÕp xóc bµn tay: bµn tay xa – ®an víi c¸c ngãn tay phÝa lßng bµn tay cña bÖnh nh©n. Bµn tay gÇn – trªn mÆt sau cña x−¬ng c¸nh tay hoÆc ë gãc d−íi cña x−¬ng vai ®Ó ®Ò kh¸ng h¹ x−¬ng vai xuèng vµ ra sau. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 72. 72 KÐo dµi: x−¬ngvai trong thÕ n©ng lªn ra tr−íc vµ khíp vai trong thÕ gËp/¸p/xoay trong. Khuûu ë thÕ duçi vµ quay sÊp, cæ tay vµ c¸c ngãn tay duçi. MÖnh lÖnh: n¾m tay t«i l¹i vµ kÐo xuèng – l¨n ra phÝa sau. §Ò kh¸ng: víi tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn trong mÉu vËn ®éng kÐo vÒ phÝa trô nh− ®· m« t¶. C¸nh tay cña chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ph¶i h¹ thÊp xuèng s¸t mÆt chiÕu vµ c¸nh tay cña bÖnh nh©n ph¶i ®i qua s¸t mÆt cña bÖnh nh©n khi thùc hiÖn cö ®éng kÐo vÒ ®Ó cã thÓ t¹o thuËn cho cö ®éng l¨n. Chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu cã thÓ gi÷ nhÑ ë phÝa sau ®Ó c¸c c¬ th©n m×nh gia t¨ng thªm ®¬n vÞ vËn ®éng. T− thÕ kÕt thóc: bÖnh nh©n trong thÕ n»m ngöa víi c¸nh tay ë t− thÕ kÕt thóc cña mÉu kÐo vÒ phÝa trô. L¨n ra phÝa tr−íc – chi trªn – ®Èy vÒ phÝa trô T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ gi÷a T− thÕ kÕt thóc L¨n ra phÝa tr−íc – chi trªn – kÐo vÒ phÝa trô T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ gi÷a T− thÕ kÕt thóc Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 73. 73 Bµi 5 c¸c ho¹t®éng t¨ng tiÕn trong thÕ n»m ngöa vµ n»m sÊp T¡NG TIÕN TRONG THÕ N»M NGöA C¸c ho¹t ®éng t¨ng tiÕn trong thÕ nµy ®−îc minh häa bao gåm: - ThÕ co chèng ch©n trªn mÆt bµn. - ThÕ b¾c cÇu – hai ch©n/mét ch©n. - ThÕ b¾c cÇu – dang/¸p hai ch©n qua hai bªn víi xoay th©n d−íi. - N»m ngöa chuyÓn qua thÕ nghiªng bªn chèng chÞu trªn 1 khuûu. - Nghiªng bªn chèng chÞu trªn 1 khuûu qua ngåi nghiªng bªn chèng chÞu trªn mét bµn tay. - Ngåi nghiªng mét bªn chèng chÞu trªn 1 bµn tay chuyÓn qua thÕ ngåi dµi ch©n chèng chÞu trªn 2 bµn tay. - Ngåi nghiªng mét bªn chèng chÞu trªn 1 bµn tay chuyÓn qua thÕ quú bèn ®iÓm. T¡NG TIÕN TRONG THÕ N»M SÊP C¸c ho¹t ®éng t¨ng tiÕn trong thÕ nµy ®−îc minh häa bao gåm: - N»m sÊp kiÓu trôc däc. - N»m sÊp kiÓu trôc däc chuyÓn qua thÕ n»m sÊp chèng chÞu trªn hai khuûu. - N»m sÊp chèng chÞu trªn hai khuûu chuyÓn qua chèng chÞu trªn hai khuûu vµ hai gèi. - N»m sÊp chèng chÞu trªn hai khuûu vµ hai gèi chuyÓn qua thÕ quú bèn ®iÓm. - §Èy tíi tr−íc vµ ra sau trong thÕ quú bèn ®iÓm. - Qïy bèn ®iÓm chuyÓn qua quú hai ®iÓm. - Qïy hai ®iÓm chuyÓn qua thÕ quú mét ®iÓm. - Qïy mét ®iÓm chuyÓn qua ®øng. Tr×nh tù c¸c ho¹t ®éng t¨ng tiÕn trong thÕ n»m ngöa vµ n»m sÊp còng nh− c¸c ho¹t ®éng l¨n lËt lµ ph−¬ng tiÖn ®Ó: 1. Gióp cho bÖnh nh©n t¸i thiÕt lËp hoÆc c¶i thiÖn th«ng qua viÖc thùc hµnh c¸c kü n¨ng chøc n¨ng cÇn thiÕt cho phÐp mçi c¸ nh©n bÖnh nh©n thùc hiÖn ®−îc nhiÒu lo¹i ho¹t ®éng kh¸c nhau Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 74. 74 trong ®êi sènghµng ngµy. 2. TËp m¹nh vµ c¶i thiÖn sù kiÓm so¸t vËn ®éng liªn quan ®Õn c¸c mÉu vËn ®éng b×nh th−êng theo mét ph−¬ng c¸ch cã nhiÒu chøc n¨ng h¬n. §iÒu nµy cã nghÜa h−íng dÉn bÖnh nh©n thay ®æi t− thÕ nhÞp nhµng tõ thÕ nµy chuyÓn qua thÕ kh¸c, nh− trong l¨n qua mét bªn vµ ngåi dËy ë c¹nh gi−êng. §iÒu nµy còng cã nghÜa tËp m¹nh c¸c c¬ quanh vïng vai theo thÕ chÞu träng l−îng qua mét bµn tay khi ngåi nghiªng mét bªn gióp cho tay cßn l¹i cã thÓ tù do thùc hiÖn mét sè c«ng viÖc chøc n¨ng. C¸c mÉu vËn ®éng hai chi d−íi trong ho¹t ®éng l¨n lµ mét vÝ dô vÒ mét ho¹t ®éng cã thÓ ®−îc ¸p dông ®Ó tËp m¹nh c¬ th©n m×nh còng nh− h−íng dÉn cho bÖnh nh©n c¸ch l¨n. TÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng t¨ng tiÕn trong thÕ n»m ngöa vµ n»m sÊp cã thÓ ®−îc ¸p dông ®Ó gia t¨ng søc m¹nh, c¶i thiÖn tÝnh v÷ng ch¾c, tÇm vËn ®éng, sù ®iÒu hîp vµ chän thêi ®iÓm thÝch hîp còng nh− ®−îc ¸p dông ®Ó h−íng dÉn vµ c¶i thiÖn c¸c mÉu vËn ®éng chøc n¨ng. TÊt c¶ c¸c kü thuËt ®· ®−îc m« t¶ tr−íc ®©y ®Òu cã thÓ ®−îc ¸p dông trong c¸c ho¹t ®éng t¨ng tiÕn nµy. 1. t¨ng tiÕn trong thÕ n»m ngöa 1.1. ThÕ co chèng ch©n trªn mÆt bµn ¸p dông kü thuËt tiÕp xóc bµn tay cña mÉu gËp/dang chi d−íi víi gËp gèi, tõng chi d−íi cã thÓ ®−îc ®Ò kh¸ng hoÆc trî gióp theo mÉu. 1.2. Co chèng ch©n trªn mÆt bµn – Dang/¸p víi xoay th©n d−íi T− thÕ bÖnh nh©n: n»m chèng ch©n trªn bµn. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: quú bªn c¹nh, ngang víi chËu cña bÖnh nh©n. TiÕp xóc bµn tay: chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu n¾m mÆt ngoµi cña gèi phÝa ngoµi vµ mÆt trong cña gèi phÝa trong vµ ¸p dông lùc ®Ò kh¸ng ë c¶ hai gèi. §Ò kh¸ng: ®−îc ¸p dông theo h−íng chÐo vµ ng−îc víi chiÒu cña cö ®éng vÒ phÝa xa cña chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu. Thêi diÓm thÝch hîp ®Ó xoay h«ng ®Õn cuèi tÇm vËn ®éng víi xoay chËu vµ cét sèng th¾t l−ng. Chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu thay ®æi t− thÕ bµn tay vµ cö ®éng ®−îc ®Ò kh¸ng theo chiÒu ng−îc l¹i. Sù c¨ng hay t¨ng tr−¬ng lùc c¬ cã thÓ g©y giíi h¹n tÇm vËn ®éng xoay th©n ng−êi. §iÒu nµy cã thÓ dÉn ®Õn viÖc n©ng th©n trªn vµ hai vai lªn khái mÆt chiÕu nÕu cè g¾ng xoay qu¸ møc vµ ph¶i cÇn tr¸nh. MÖnh lÖnh: “®−a hai ch©n qua mét bªn – råi ®−a qua bªn kia”. 1.3. ThÕ b¾c cÇu MÉu nµy cã nhiÒu c«ng dông chøc n¨ng quan träng, trong sè ®ã cã: - NhÊc ng−êi lªn ®Ó ®−a vµo vµ lÊy ra b« tiÓu tiÖn cña bÖnh nh©n. - Thay quÇn ¸o. - ChÞu träng l−îng trong mÉu duçi trªn mÆt lßng hai bµn ch©n. - Thay ®æi t− thÕ trªn gi−êng. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 75. 75 T− thÕ bÖnhnh©n: n»m ngöa víi hai ch©n chèng trªn mÆt chiÕu. CÇn nhí lµ hai ch©n cµng co chèng s¸t víi th©n m×nh th× cµng dÔ thùc hiÖn ®éng t¸c b¾c cÇu. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë bªn c¹nh bÖnh nh©n, ngang víi chËu cña bÖnh nh©n vµ h−íng vÒ phÝa ®Çu cña bÖnh nh©n. TiÕp xóc bµn tay: mçi bµn tay ®Æt trªn hai mµo chËu ngay phÝa trªn hai gai chËu tr−íc trªn. C¬ thÓ cña chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu cã thÓ t¹o lùc nÐn Ðp lªn hai gèi cña bÖnh nh©n ®Ó t¹o sù v÷ng ch¾c. §Ò kh¸ng: chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu t¹o lùc ®Ò kh¸ng qua hai bµn tay theo h−íng chÐo ra phÝa sau vµ xuèng d−íi mÆt chiÕu. MÖnh lÖnh: “n©ng hai m«ng lªn khái mÆt chiÕu”. L−u ý: thÕ b¾c cÇu cã thÓ thùc hiÖn trªn hai ch©n hay trªn mét ch©n. Co chèng ch©n trªn mÆt bµn T− thÕ khëi ®Çu (bªn tr¸i) T− thÕ kÕt thóc (bªn tr¸i) T− thÕ khëi ®Çu (bªn ph¶i) T− thÕ kÕt thóc (bªn ph¶i) Chèng ch©n trªn bµn – dang/¸p hai bªn víi ®¶o nghÞch T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ kÕt thóc Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 76. 76 T− thÕ khëi®Çu ng−îc l¹i T− thÕ kÕt thóc ng−îc l¹i B¾c cÇu – hai ch©n/mét ch©n T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ kÕt thóc T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ kÕt thóc 1.4. N»m ngöa chuyÓn qua thÕ nghiªng bªn chèng chÞu trªn mét khuûu T− thÕ bÖnh nh©n: n»m ngöa víi c¸nh tay dang va quay sÊp – cæ tay cã thÓ duçi. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë bªn c¹nh bÖnh nh©n, gÇn víi c¸nh tay dang cña bÖnh nh©n. TiÕp xóc bµn tay: mét tay ®Æt trªn cæ tay cña bÖnh nh©n hoÆc kÐo cæ tay duçi hoÆc ®¬n gi¶n lµ chèng xuèng mÆt chiÕu. Trong mçi tr−êng hîp chÝnh sù gËp khuûu m¹nh sÏ gióp bÖnh nh©n ®¹t ®−îc t− thÕ nµy. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 77. 77 §Ò kh¸ng: bµntay kia cña chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu t¹o lùc ®Ò kh¸ng ë phÝa tr−íc vai, kÐo theo h−íng lªn trªn ë phÝa d−íi mám qôa hoÆc cã thÓ ®Ò kh¸ng trªn khuûu ®èi víi bÖnh nh©n yÕu. ** Sù v÷ng ch¾c ë vai vµ x−¬ng vai n©ng ®ì cã thÓ ®−îc t¹o thuËn b»ng kü thuËt nÐn Ðp vµ ®¶o nghÞch æn ®Þnh. Cuèi cïng, mÉu vËn ®éng nµy ph¶i ®¹t ®−îc mµ kh«ng cã sù tiÕp xóc bµn tay cña chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ë cæ tay vµ vai cña bÖnh nh©n. MÖnh lÖnh: “l¨n ra phÝa tr−íc – nhÊc ng−êi lªn chèng chÞu trªn mét khuûu”. 1.5. Nghiªng bªn chèng chÞu trªn mét khuûu chuyÓn qua thÕ ngåi nghiªng bªn chèng chÞu trªn mét bµn tay T− thÕ bÖnh nh©n: nghiªng bªn chèng chÞu trªn mét khuûu T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë phÝa sau bÖnh nh©n, ngang víi vai cña bÖnh nh©n. TiÕp xóc bµn tay: hai bµn tay cña chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ®Æt trªn hai vai cña bÖnh nh©n. §Ò kh¸ng: chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu t¹o lùc nÐn Ðp theo h−íng xuèng d−íi vµ ra sau trªn hai vai cña bÖnh nh©n. Kü thuËt nÐn Ðp vµ ®¶o nghÞch æn ®Þnh sÏ t¹o thuËn cho sù v÷ng ch¾c cña x−¬ng vai vµ vai bªn chèng chÞu søc nÆng. §iÓm quan träng lµ träng t©m cña bÖnh nh©n ph¶i ë phÝa tr−íc ®Ó cho cö ®éng n©ng ng−êi lªn chÞu trªn mét bµn tay diÔn ra tr¬n tru nhÞp nhµng. §Õn ®iÓm nµy chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu t¹o thuËn cö ®éng ra phÝa tr−íc cña th©n m×nh bÖnh nh©n b»ng c¸ch ®Æt hai tay lªn trªn phÝa tr−íc vai cña bÖnh nh©n vµ yªu cÇu bÖnh nh©n ®Èy vai ra phÝa tr−íc. Khi bÖnh nh©n ®· ®Èy vai ra phÝa tr−íc, chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu thay ®æi t− thÕ bµn tay lªn phÝa trªn ®Ønh vai cña bÖnh nh©n vµ t¹o mét lùc nÐn ®Ó t¹o thuËn cho cö ®éng n©ng ng−êi lªn chèng chÞu trªn bµn tay ®ã. MÖnh lÖnh: “n©ng ng−êi lªn chèng chÞu trªn bµn tay”. 1.5. N»m ngöa qua thÕ nghiªng bªn chèng chÞu trªn mét khuûu Nghiªng bªn trªn mét khuûu sang thÕ chèng trªn bµn tay T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ gi÷a 1 Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 78. 78 T− thÕ gi÷a2 T− thÕ kÕt thóc 1.6. Ngåi nghiªng bªn chèng chÞu trªn mét bµn tay chuyÓn sang thÕ ngåi dµi ch©n chèng chÞu trªn hai bµn tay T− thÕ bÖnh nh©n: ngåi nghiªng bªn chèng chÞu trªn mét bµn tay. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: quú ë phÝa sau bÖnh nh©n. TiÕp xóc bµn tay: bµn tay xa – ®Æt trªn bµn tay tù do cña bÖnh nh©n nh− trong mÉu duçi/dang. Bµn tay gÇn ë trªn x−¬ng vai “di chuyÓn” cña bÖnh nh©n ®Ó ®Ò kh¸ng cö ®éng h¹ x−¬ng vai xuèng ra sau. §Ò kh¸ng: chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ®Ò kh¸ng mÉu duçi/dang biÕn ®æi cña chi trªn. Khi bÖnh nh©n di chuyÓn, ®Çu vµ m¾t nªn xoay vµ nh×n theo h−íng cña cö ®éng. ** Lùc nÐn Ðp vµ ®¶o nghÞch æn ®Þnh còng cã thÓ ®−îc ¸p dông ®Ó ®¹t ®−îc tÝnh v÷ng ch¾c c¬ ®éng quanh x−¬ng vai vµ vai trong thÕ ngåi dµi ch©n nµy. MÖnh lÖnh: “®−a tay chèng ra phÝa sau”. 1.7. Ngåi nghiªng bªn chèng chÞu trªn mét bµn tay chuyÓn sang thÕ quú bèn ®iÓm T− thÕ bÖnh nh©n: nghiªng bªn chèng chÞu trªn mét bµn tay T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë phÝa sau l−ng cña bÖnh nh©n, ngang víi chËu cña bÖnh nh©n. TiÕp xóc bµn tay: hai bµn tay cña chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ®Æt trªn hai mµo chËu. §Ò kh¸ng: hai bµn tay kÐo gi·n x−¬ng chËu theo h−íng h¹ xuèng vµ ra sau vµ ®Ò kh¸ng cö ®éng n©ng lªn ra phÝa tr−íc khi bÖnh nh©n chuyÓn qua thÕ quú bèn ®iÓm hoÆc cã thÓ trî gióp cö ®éng khi cÇn thiÕt. MÖnh lÖnh: “n©ng ng−êi lªn chèng chÞu trªn hai bµn tay vµ hai khuûu”. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 79. 79 Ngåi nghiªng bªnchèng chÞu trªn mét bµn tay chuyÓn sang thÕ ngåi dµi ch©n chèng chÞu trªn hai bµn tay T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ gi÷a 1 T− thÕ gi÷a 2 T− thÕ kÕt thóc Ngåi nghiªng bªn chèng chÞu trªn mét bµn tay chuyÓn sang thÕ quú bèn ®iÓm T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ gi÷a T− thÕ kÕt thóc Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 80. 80 2. t¨ng tiÕntrong thÕ n»m sÊp 2.1. N»m sÊp kiÓu trôc däc BÖnh nh©n trong thÕ n»m sÊp, mÉu gËp/dang cña hai chi trªn cã thÓ ®−îc ®Ò kh¸ng ë cuèi tÇm vËn ®éng ®Ó t¹o thuËn th©n trªn, th©n d−íi vµ cö ®éng duçi chi d−íi b»ng t¸c ®éng lan táa. 2.1.1. N»m sÊp kiÓu trôc däc chuyÓn sang thÕ n»m sÊp chèng chÞu trªn hai khuûu T− thÕ bÖnh nh©n: n»m theo t− thÕ trôc däc víi hai vai gËp hÕt tÇm ®é vµ hai khuûu duçi th¼ng. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: quú ë phÝa ®Çu bÖnh nh©n, h−íng vÒ phÝa ch©n bÖnh nh©n. TiÕp xóc bµn tay: ¸p dông c¸ch cÇm n¾m nh− trong duçi/dang víi gËp khuûu cña chi trªn. Bµn tay xa – cã thÓ ®Æt trªn gãc d−íi x−¬ng vai ®Ó ®Ò kh¸ng cö ®éng h¹ x−¬ng vai xuèng vµ ra sau. §Ò kh¸ng: bµn tay xa ®Ò kh¸ng cö ®éng duçi/dang víi gËp khuûu trong khi Bµn tay gÇn ®Ò kh¸ng cö ®éng h¹ xuèng ra sau cña x−¬ng vai. ** Cã thÓ ®¹t ®−îc tÝnh v÷ng ch¾c c¬ ®éng ë x−¬ng vai vµ vai b»ng viÖc ¸p dông kü thuËt nÐn Ðp vµ ®¶o nghÞch æn ®Þnh. MÖnh lÖnh: kÐo hai tay ra phÝa sau – chèng chÞu trªn hai khuûu. 2.1.2. N»m sÊp chèng chÞu trªn hai khuûu chuyÓn sang chèng chÞu trªn hai hai khuûu vµ hai gèi T− thÕ bÖnh nh©n: n»m sÊp chèng chÞu trªn hai khuûu. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: quú ë phÝa sau bÖnh nh©n. TiÕp xóc bµn tay: c−êm cña bµn tay ®Æt trªn hai ô ngåi cña bÖnh nh©n. Khi bÖnh nh©n di chuyÓn n©ng ng−êi lªn ®Ó chèng chÞu trªn hai khuûu, chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ph¶i di chuyÓn vÒ phÝa sau vµ h¹ thÊp hai khuûu xuèng ®Ó duy tr× ®óng gãc ®é tiÕp xóc cña bµn tay. §Ò kh¸ng: nªn ®−îc ¸p dông theo vßng cung cña cö ®éng qua hai ô ngåi cña bÖnh nh©n. MÖnh lÖnh: n©ng ng−êi lªn chèng chÞu trªn hai gèi cña “b¹n”. ** BÖnh nh©n ph¶i sö dông hai khuûu di chuyÓn vÒ phÝa sau ®Ó duy tr× hai vai vµ x−¬ng c¸nh tay vu«ng gãc víi mÆt chiÕu t¹o tÝnh v÷ng ch¾c. C¸c ho¹t ®éng kh¸c: 1) C¸c mÉu vËn ®éng cña x−¬ng vai 2) Tr−ên. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 81. 81 N»m sÊp kiÓutrôc däc chuyÓn sang thÕ n»m sÊp chèng chÞu trªn hai khuûu T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ gi÷a 1 T− thÕ gi÷a 2 T− thÕ kÕt thóc N»m sÊp chèng chÞu trªn hai khuûu – t¹o sù v÷ng ch¾c Kü thuËt nÐn Ðp t¹o sù v÷ng ch¾c Kü thuËt ®¶o nghÞch æn ®Þnh Kü thuËt ®¶o nghÞch æn ®Þnh T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ gi÷a T− thÕ kÕt thóc Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 82. 82 2.1.3. Chèng chÞutrªn hai khuûu vµ hai gèi chuyÓn sang thÕ quú bèn ®iÓm T− thÕ bÖnh nh©n: chèng chÞu trªn hai khuûu vµ hai gèi. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ®øng ë phÝa ®Çu bÖnh nh©n, h−íng vÒ phÝa ch©n cña bÖnh nh©n. TiÕp xóc bµn tay: trªn mÆt sau cña hai vai. §Ò kh¸ng: chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ¸p dông kü thuËt nÐn Ðp theo h−íng qua hai x−¬ng c¸nh tay th¼ng xuèng sµn. Khi bÖnh nh©n ®· n©ng ng−êi lªn, chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu cã thÓ ¸p dông kü thuËt nÐn Ðp vµ ®¶o nghÞch æn ®Þnh ë hai vai vµ x−¬ng vai ®Ó ®¹t ®−îc tÝnh v÷ng ch¾c c¬ ®éng. Lùc nÐn Ðp cã thÓ ®−îc ¸p dông ë chËu theo h−íng qua hai x−¬ng ®ïi th¼ng gãc víi sµn nhµ ®Ó t¹o tÝnh v÷ng ch¾c cho khíp h«ng. MÖnh lÖnh: “n©ng ng−êi lªn chèng chÞu trªn hai bµn tay vµ hai ®Çu gèi”. C¸c ho¹t ®éng kh¸c: 1) §Ò kh¸ng th©n m×nh co ng¾n vµ kÐo dµi. CÇn nhí ®Æt bµn tay trªn ®Ønh vai vµ trªn ô ngåi ®Ó ®Ò kh¸ng cö ®éng kÐo dµi th©n vµ ®Æt tay ë gãc d−íi x−¬ng vai vµ mµo chËu ®Ó ®Ò kh¸ng cö ®éng co ng¾n th©n m×nh. Còng cÇn nhí cö ®éng ®Çu vÒ phÝa xa víi bªn th©n ®−îc kÐo dµi vµ vÒ phÝa gÇn víi bªn th©n ®−îc co ng¾n. 2) §Èy ng−êi vÒ phÝa sau vµ ngåi trªn hai gãt. 3) Cö ®éng bß cã ®Ò kh¸ng. CÇn nhí mÉu vËn ®éng cña chi d−íi ®−îc ¸p dông trong cö ®éng bß lµ mÉu gËp/¸p víi gËp gèi. 2.1.4. Quú bèn ®iÓm chuyÓn sang thÕ quú hai ®iÓm Ho¹t ®éng nµy cã thÓ ®−îc xen vµo giai ®o¹n gËp khi bÖnh nh©n ®Èy ng−êi vÒ phÝa sau vµ ngåi trªn hai gãt ®−îc tiÕp theo sau ®ã bëi giai ®o¹n duçi khi bÖnh nh©n n©ng ng−êi lªn chuyÓn qua thÕ quú hai ®iÓm. T− thÕ bÖnh nh©n: khëi ®Çu, bÖnh nh©n trong t− thÕ qïy bèn ®iÓm råi ngåi ra ®Ò kh¸ng cö ®éng kÐo dµi th©n phÝa sau trªn hai gãt cña chÝnh bÖnh nh©n vµ sao ®ã chuyÓn qua thÕ quú hai ®iÓm. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: quú hoÆc ®øng ë phÝa tr−íc bÖnh nh©n. TiÕp xóc bµn tay: trªn hai gãc d−íi cña hai x−¬ng vai khi bÖnh nh©n chuyÓn träng t©m ra sau. Khi ®ang chuyÓn tiÕp qua thÕ qïy hai ®iÓm, chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu chuyÓn bµn tay lªn vïng trªn phÝa sau hai vai cña bÖnh nh©n ®Ó ®Ò kh¸ng giai ®o¹n duçi cña ho¹t ®éng nµy. §Ò kh¸ng: khi b¾t ®Çu giai ®o¹n gËp cã mét lùc kÐo ®−îc ¸p dông lªn cö ®éng h¹ x−¬ng vai xuèng vµ ra sau. ë giai ®o¹n duçi, lùc nµy ®−îc h−íng theo chiÒu xuèng d−íi vµ ra phÝa sau qua hai gãt cña bÖnh nh©n. Gãc theo h−íng xuèng cña lùc còng nh− lµ c−êng ®é cña lùc ph¶i ®−îc cÈn thËn t¨ng lªn ®Ó bÖnh nh©n cã thÓ n©ng ng−êi lªn chuyÓn qua thÕ qïy th¼ng. Kü thuËt nÐn Ðp vµ ®¶o nghÞch æn ®Þnh ë hai vai vµ x−¬ng vai cã thÓ ®−îc ¸p dông ®Ó ®¹t ®−îc tÝnh æn ®Þnh c¬ ®éng. Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 83. 83 MÖnh lÖnh: “ngåivÒ phÝa sau lªn hai gãt cña b¹n – n©ng ng−êi quú th¼ng lªn”. C¸c ho¹t ®éng kh¸c: 1) D¸ng ®i trong thÕ qïy th¼ng ¸p dông c¸ch cÇm n¾m nh− trong d¸ng ®i trong thÕ ®øng. 2) C¸c ho¹t ®éng th¨ng b»ng. Chèng chÞu trªn hai khuûu vµ hai gèi chuyÓn sang thÕ quú bèn ®iÓm – ®Èy ra phÝa sau T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ kÕt thóc T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ kÕt thóc Quú bèn ®iÓm – co ng¾n vµ gi∙n dµi mét bªn th©n T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ kÕt thóc Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 84. 84 T− thÕ khëi®Çu T− thÕ kÕt thóc Quú bèn ®iÓm – ho¹t ®éng bß T− thÕ khëi ®Çu (bªn tr¸i) T− thÕ kÕt thóc (bªn tr¸i) T− thÕ khëi ®Çu (bªn ph¶i) T− thÕ kÕt thóc (bªn ph¶i) Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 85. 85 Quú bèn ®iÓmchuyÓn sang quú hai ®iÓm T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ gi÷a 1 T− thÕ gi÷a 2 T− thÕ kÕt thóc §i trong thÕ quú hai ®iÓm T− thÕ khëi ®Çu B−íc bªn tr¸i B−íc bªn ph¶i 2.1.5. Quú hai ®iÓm chuyÓn sang thÕ quú mét ®iÓm T− thÕ bÖnh nh©n: trong thÕ quú hai ®iÓm. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: quú hoÆc ®øng ë phÝa tr−íc bÖnh nh©n. TiÕp xóc bµn tay: trªn hai mµo chËu nh− trong mÉu d¸ng ®i cã ®Ò kh¸ng. Chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu còng ¸o thÓ quú ë phÝa sau vµ ë mét bªn Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 86. 86 bÖnh nh©n cãthÓ trî gióp hoÆc ®Ò kh¸ng ch©n chèng phÝa tr−íc b»ng hai bµn tay ®Æt ë mµo chËu vµ mÆt l−ng bµn ch©n. NÕu bÖnh nh©n cÇn cã sù trî gióp, cã thÓ ¸p dông tiÕp xóc bµn tay ë phÝa tr−íc khíp gèi ®Ó trî gióp chi d−íi thùc hiÖn cö ®éng nµy. §Ò kh¸ng: nh− trong mÉu d¸ng ®i tíi cã ®Ò kh¸ng, lùc ®Ò kh¸ng ®−îc ¸p dông cho cö ®éng n©ng lªn ra phÝa tr−íc vµ xoay ra tr−íc x−¬ng chËu bªn ch©n kh«ng ë trong thÕ quú. ChuyÓn träng l−îng sang ch©n chèng chÞu søc nÆng th× kh«ng nªn. MÖnh lÖnh: “b−íc mét ch©n ra tr−íc”. 2.1.6. Quú mét ®iÓm chuyÓn sang thÕ ®øng T− thÕ bÖnh nh©n: trong thÕ quú mét ®iÓm. T− thÕ chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu: ë phÝa tr−íc vµ bªn c¹nh ch©n ®Æt phÝa tr−íc cña bÖnh nh©n. TiÕp xóc bµn tay: ®−îc ¸p dông theo chiÒu xuèng d−íi vµ ra phÝa sau theo h−íng chÐo ë trªn hai mµo chËu ®Ó bÖnh nh©n cã thÓ ®øng lªn vµ chuyÓn träng l−îng lªn ch©n tr−íc. NÕu tiÕp xóc bµn tay ë vai ®−îc ¸p dông cho viÖc ®Ò kh¸ng ®Ó t¹o thuËn gËp th©n m×nh vÒ phÝa ch©n tr−íc cña hai vai. Khi bÖnh nh©n chuyÓn tõ thÕ gËp th©n sang ®øng, chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu ph¶i chuyÓn hai tay lªn trªn ®Ønh hai vai víi lùc ®Ò kh¸ng theo h−íng xuèng d−íi vµ ra sau. BÖnh nh©n cã thÓ ®Æt mét hoÆc c¶ hai bµn tay lªn trªn ch©n chèng phÝa tr−íc ®Ó trî gióp cö ®éng ®øng lªn. Khi ®· ®øng lªn, tÊt c¶ c¸c kü thuËt t¹o tÝnh v÷ng ch¾c ®· ®−îc m« t¶ ë nh÷ng phÇn tr−íc ®Òu cã thÓ ®−îc ¸p dông. MÖnh lÖnh: “di chuyÓn ng−êi ra phÝa tr−íc vµ ®øng lªn”.Tõ hai ®iÓm chuyÓn sang thÕ quú mét ®iÓm Quú hai ®iÓm chuyÓn sang thÕ quú mét ®iÓm T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ kÕt thóc Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn
- 87. 87 Quú mét ®iÓmchuyÓn sang ®øng T− thÕ khëi ®Çu T− thÕ gi÷a 1 T− thÕ gi÷a 2 T− thÕ kÕt thóc Sưu t m b i: www.daihoc.com.vn