Palagitlingan

PALAGITLINGAN
NI: EDGAR B. ESCOLANO

WASTONG GAMIT NG GIT-LING
1.Sa inuulit na salita.
“Inuulit ang buong unang dalawang pantig kung
may dalawang pantig lámang ang salita.”
Halimbawa: araw-araw
gabi-gabi
ano-ano

1.1Sa inuulit na salita.
Kung mahigit dalawang pantig ang salita, ang unang
dalawang pantig lámang ang inuulit.
Halimbawa: pali-palito
suntok-suntukin

1.2 Sa inuulit na salita.
Hindi inuulit ang panghulíng katinig ng ikalawang
pantig kapag mahigit dalawang pantig ang salita.
Halimbawa: bali-baligtad
balu-baluktot

1.3 Sa inuulit na salita.
Isinasáma ang unlapi sa unang bahaging inuulit.
Halimbawa: pabalik-balik
nagkawasak-wasak

Tandaan:
Ginagamit ang gitling sa salitang inuulit. Hindi ito
ginagamit sa salita na may mga pantig na inuulit
ngunit walang kahulugan kapag hindi inulit.
Halimbawa: paruparo

2. Sa Isahang pantig na tunog.
Gayunman, ginagamit ang gitling sa onomatopeikong
pagsulat sa mga iisahing pantig na tunog.
Halimbawa: tik-tak
ding-dong

3.Sa Paghihiwalay ng Katinig at Patinig.
Ginagamit ang gitling upang paghiwalayin ang pantig
na nagtatapos sa katinig at ang sumusunod na pantig
na nagsisimula sa patinig.
Halimbawa: mag-isá
agam-agam

3.1 Sa Paghihiwalay ng Katinig at Patinig.
Ngunit ginagamitan ng gitling ang salita kahit
nagtatapos sa patinig ang unang pantig kapag
pangngalang pantangi ang kasunod.
Halimbawa: maka-Filipino
maka-Duterte

3.2 Sa Paghihiwalay ng Katinig at Patinig.
At kapag salitang banyaga at nása orihinal na baybay
ang kasunod:
Halimbawa: pa-cute
maki-computer

4. Sa Pinabigat na Pantig.
Ginagamit din ang gitling upang bigyan ng bigat o diin
ang kakaibang bigkas sa naunang pantig:
Halimbawa: láng-ap(sinaunang tagalog)
múng-ay (Hiligaynon)

5. Sa Piling Tambalan
Ginagamit ang gitling sa mga tambalang salita.
Halimbawa: lipat-bahay
basing-sisiw

Tandaan:
Walang tiyak na tuntunin kung kailan inaaalisan ng
gitling ang tambalang salita. May salitang gaya ng
“kathang-buhay” para sa nobela noong panahon ng
Amerikano ang isinusulat nang kathambúhay
ngayon.

6. Iwasan ang “Bigyan-.”
Magtipid sa paggawa ng tambalang salita, lalò’t hindi
kailangan.
Halimbawa: Bigyang-parangal
parangalan

7. Tambalan ang “Punongkahoy.”
Dapat malinawan na may salitang gaya ng
punongkáhoy na likha mula sa dalawang salita:
“puno+ng” at “kahoy”=

8. Sa Pasulat na Oras.
Ginagamit ang gitling upang ihiwalay ang numero sa
oras at petsang may ika- gayundin sa pagbílang ng
oras, numero man o binabaybay, na ikinakabit sa alas-
gaya sa sumusunod:
Halimbawa: ika-8 ng umaga
(ikawalo ng umaga)
alas-3 ng hápon
(alas-tres ng hápon)

9. Sa Kasunod ng “De.”
Ginagamitan ng gitling ang salitang may unlaping de-
mula sa Espanyol na nangangahulugang “sa
pamamagitan ng” o “ginawa o ginagamit sa paraang
Halimbawa: de-kolór
de-kahon

10. Sa Kasunod ng “Di.”
Ginagamitan ng gitling ang salitang pinangungunahan
ng dî (pinaikling hindî) at nagkakaroon ng kahulugang
idyomatiko, tila kasabihan, malimit na kasalungat ng
orihinal nitó, at malimit na may mapagbiro o mapang-
uyam na himig
Halimbawa: di-malipawarang uwak
di-kagandahan

11. Sa Apelyido.
Ginagamitan ng gitling ang mga apelyido ng babaeng
nag-asawa upang ipakita ang orihinal na apelyido
noong dalaga pa.
Halimbawa: Gloria Macapagal-Arroyo

12. Pagsaklaw ng Panahon.
Ginagamitan ng gatláng en (en dash) ang panahong
sakop o saklaw ng dalawang petsa
Halimbawa: 23 Hulyo 1864–13 Mayo

12.1 Pagsaklaw ng Panahon.
Gatlang en din ang ginagamit kapag nawawala ang
pangwakas na petsa ng isang panahunan gaya sa:
Halimbawa: 1870– (hindi tiyak ang petsa ng
kamatayan)

Palagitlingan

More Related Content

What's hot

Similar to Palagitlingan

Recently uploaded

Palagitlingan