Download to read offline
More Related Content
Similar to Pandiwa at mga uri nito. Pandiwa at mga g
Pandiwa at mga uri nito. Pandiwa at mga g
- 1.
- 2. Ayon sa kahulugang pansemantika Angpandiwa ay salitang nagpapakilos o nagbibigay-buhay sa isang lipon ng mga salita. Hal. 1. Ang konstabularya ay naglunsad ng puspusang kilusan sa pagsugpo ng pagkasugapa sa narkotiko.
- 3. Sa pananaw naistruktural Ang pandiwa ay nakikilala sa pamamagitan ng ng mga impleksyon nito sa iba’t ibang aspekto ayon sa uri ng kilos na sinasaad nito. Nagbabago ang anyo ng pandiwa sa iba’t ibang aspekto ayon sa isinasaad nitong kilos. Hal . 1.Nagdasal na ang mag-anak. (Perpektibo) 2. Nagdarasal ang mag-anak ngayon. (Imperpektibo) 3. Magdarasal na ang mag-anak. ( Kontemplatibo)
- 4. KAYARIAN NG PANDIWA Angpandiwa sa Pilipino ay nabubuo sa pamamagitan ng pagsasama ng isang salitang-ugat at ng isa o mahigit pang panlapi. Ang salitang-ugat ang nagbibigay ng kahulugan sa pandiwa samantalang ang panlapi naman ang nagpapahayag ng pokus o relasyong pansemantika ng simuno o paksa ng pangungusap.
- 5. Hal. panlapi salitang-ugat Nagdasal nag-dasal Ang panlaping nag- ang nagpapakita na ang paksa ang tagaganap ng kilos na isinasaad ng pandiwa samantalang ang salitang-ugat na dasal naman ang nagpapahayag ng kilos.
- 6. Mga Kaganapang ngPandiwa Kaganapang ng pandiwa ang tawag sa bahagi ng panaguri na bumubuo o nagbibigay ng ganap na kahulugan sa pandiwa at magagawang paksa ng pangungusap kung babaguhin ang pokus ng pandiwa.
- 7. May pitong uring kaganapan ng pandiwa 1. Kaganapang tagaganap ng pandiwa 2. Kaganapang layon ng pandiwa 3. Kaganapang di-tuwirang layon o tagatanggap ng bagay na isinasaad sa pandiwa 4. Kaganapang ganapan ng kilos ng pandiwa 5. Kaganapang kagamitan sa kilos ng pandiwa 6. Kaganapang sanhi ng isinasaad ng pandiwa 7. Kaganapang direksyonal o yaong nagsasaad ng direksyon ng kilos ng pandiwa
- 8. Pitong uri ngkaganapang pandiwa 1.Kaganapang tagaganap 2.Kaganapang layon 3.Kaganapang tagatanggap 4.Kaganapang ganapan 5.kaganapang kagamitan 6.Kaganapang sanhi 7.Kaganapang direksyunal
- 9. Ang kaganapang tagaganapat kaganapang layon ay naipapahayag sa pamamagitan ng pariralang “ng”. Hal. 1. Kinain ng bata ang suman at manggang hinog. (kaganapang tagaganap) 2. Kumain ang bata ng suman at manggang hinog.( kaganapang layon)
- 10. Ang iba pangkaganapan ay naipapahayag sa pamamagitan ng pariralang sa o para sa tulad ng mga pariralang sa sa mga sumusunod na pangungusap: Hal. 1.Bumili ako ng lapis ng ilaw na kapis para sa pinsan kong nagbalikbayan. (kaganapang tagatanggap) 2. Nagtanim ng gulay sa bakuran ang aming katulong. (kaganapang ganapan) 3.Pinunasan ko ang mga kasangkapan sa pamamgitan ng basahang malinis. (kaganapang kagamitan) 4. Nagkasakit siya dahil sa labis na paghitit ng opyo. ( kaganapang sanhi) 5.Ipinasyal ko sa tagaytay ang mga panauhin kong kabilang sa “peace Corps”. (Kaganapang direksyunal)
- 11. Katuturan ng mga kaganapan Angkaganapang tagaganap ay ang bahagi ng panaguri na gumaganap ng kilos na isinasaad sa pandiwa. Hal. Ipinagdiwang ng mga kabataan ang unang anibersaryo ng kanilang samahang pansibiko. Ang pariralang ng mga kabataan ay siyang nagsasad kung sino ang gumaganap ng kilos ng pandiwa
- 12. Ang kaganapang layonay nagsasaad kung ano ang bagay o mga bagay na tinutukoy sa pandiwa. Hal. Napasadya ako sa Paranaque ng binurdahang husi. Ang pariralang ng binurdahang husi ang tinutukoy na binili.
- 13. Ang kaganapang tagatanggapay ang nagsasaad kung sino ang nakikinabang sa kilos ng pandiwa. Hal. Nagluto sina Ingga ng halayang ube para sa aking mga panauhin. Ang pariralang para sa aking mga panauhin ay nagsasaad kung para kanino ang nilutong halayang ube.
- 14. Ang kaganapang ganapanay ang nagsasaad ng lugar na ginaganapan ng kilos ng pandiwa. Hal. Naglaro ng basketbol sa Rizal Stadium ang koponan ng aming pamantasan. Ang pariralang sa Rizal Stadium ay nagsasad kung saan naglaro ang koponan.
- 15. Ang kaganapang kagamitanay nagsasad kung anong bagay, kagamitan, o instrumento ang ginamit upang magawa ang kilos ng pandiwa. Hal. Binungkal ng tatay ang lupa sa pamamagitan ng asarol. Ang pariralang sa pamamagitan ng araro ay nagsasad kung ano ang ginamit upang mabungkal ang bukid.
- 16. Ang kaganapang sanhiay ang nagsasad kung ano ang dahilan ng pagkakapangyari ng kilos ng pandiwa. Hal. Yumaman siya dahil sa mina ng langis. Ang pariralang dahil sa mina ay nagsasaad ng ikinayaman ng taong tinutukoy.
- 17. Ang kaganapang direksyunalay ang nagsasaad ng direksyon ng kilos na taglay ng pandiwa. Hal. Nagtungo sila sa Baguio. Ang pariralang sa Baguio ay nagsasaad ng ng direksyon ng kilos na taglay ng pandiwa. Pansinin na, kaiba ang kaganapang ganapan, sa kaganapang direksyunal ay may kilos mula sa isang lugar tungo sa ibang lugar.
- 18. Mga pokus ngpandiwa Pokus ang tawag sa pansemantika ng pandiwa sa simuno o paksa ng pangungusap. Naipapakita ito sa pamamagitan ng taglay na panlapi ng pandiwa. Nagkakaroon ng iba’t ibang pokus ang pandiwa ayon sa kung ano ang kaganapan ng pandiwa sa pusisyong pampaksa o pansimuno ng pangungusap.
- 19. Kaganapang tagaganap Panaguringnasa pukos ng tagaganap + paksa Kinain ng bata ang suman at manggang hinog. Kumain ng suman at manggang hinog ang bata. (Ang bata ay kumain ng suman at manggang hinog.) mag-, -um/ -um-, mang- maka-, makapag-
- 20. Pokus sa tagaganap Angmga pangunahing panlaping nasa pokus ay mag- at um-/-um-. Hal. Panlapi Pandiwa Tagaganap Iba pang kasangkapan mag- nagtayo ang karpintero ng bahay um-/-um- kumain, umani siya ng mais Panlapi pandiwa Tagaganap Iba pang kasangkapan mang- Nanguha siya ng bulaklak maka- Nakakita sila ng ahas makapag- Nakapaglaba ang bata ng kumot
- 21. Kaganapang layon Panaguringnasa pokus sa layon ng pandiwa + paksa Hal. Kumain ng suman at manggang hinog ang bata. Kinain ng bata ang suman at manggang hinog. (Ang suman at manggang hinog ay kinain ng bata.) i, -an, ma-, ipa-, -in
- 22. POKUS NG LAYON Ang panlapingginagamit sa pagpapahayag ng pokus sa layon ay makikita sa mga sumusunod na halimbawa: Panlapi Pandiwa Tagaganap Layon i- Iluluto nila ang gulay -an Bantayan natin ang sinaing ma- Nasira niya ang radyo ipa- Ipatapon mo ang basura -in Diligan ninyo ang halaman
- 23. Kaganapang tagatanggap panaguring nasapokus sa tagatanggap ang pandiwa + paksa Hal. Bumuli ako ng ilaw na kapis para sa pinsan kong nagbalikbayan Ibinili ko ng ilaw na kapis ang pinsan kong nagbalikbayan. ( Ang pinsan kong nagbalikbayan ay ibinilo ko ng ilaw na kapis. ) i-, ipang-, ipag-
- 24. POKUS SA TAGATANGGAP PanlapiPandiwa Tagaganap i- Ikuha natin Ipang- Ipanahi mo ipag- Ipagluto ninyo Tagatanggap Layon si Pining ng inumin si Alvira ng damit ang nanay ng sapatos
- 25. Kaganapang ganapan panaguringnasa pokus sa kaganapan ang pandiwa + paksa Hal. Nagtanim ng gulay sa bakuran ang aming katulong. Pinagtamnan ng gulay ng aming katulong ang bakuran (Ang bakuran ay pinagtamnan ng gulay ng aming katulong.) -an/ -han, pag- -an/ -han, mapag- -an/-han, pang- -an/-han
- 26. Pokus ng ganapan PanlapiPandiwa -an/ -han Tinakpan/Pinintahan pag- -an/-han Pinaglutuan/ Pinagprituhan mapag- -an/-han Napagtatamnan/ Napag-anihan pang- -an/han Pinangisdaan/ Pinaglaban Tagaganap Ganapan niya ang basurahan ko ang kaldero nila ang batuhan namin ang batis
- 27. Kaganapang kagamitan panaguring nasapokus sa kaganapan ng pandiwa + paksa Hal. Pinunasan ko ang mga kasangkapan sa pamamagitan ng basahang malinis. Ipinampunas ko ng mga kasangkapan ang basahang malinis (Ang basahang malinis ay ipinampunas ko ng mga kasangkapan.) ipang-
- 28. Pokus ng gamit PanlapiPandiwa Ipang- Ipampunas/ Ipamunas Ipantali/ Ipanali Ipangguhit Tagaganap Gamit mo ang basahin natin ang leteng ninyo ang lapis
- 29. Kaganapang sanhi panaguring nasapokus sa sanhi ang pandiwa + paksa Hal. Nagkasakit siya dahil sa labis na paghitit ng opyo. Ipinagkasakit niya ang labis na paghitit ng opyo. (Ang labis na paghitit ng opyo ay ipinagkasakit niya.) i-, ika-, ikapang-
- 30. Pokus ng gamit PanlapiPandiwa Ipang- Ipampunas/ Ipamunas Ipantali/ Ipanali Ipangguhit Tagaganap Gamit mo ang basahin natin ang leteng ninyo ang lapis
- 31. Kaganapang direksyon panaguringnasa pokus sa direksyon ang pandiwa + paksa Hal. Ipinasyal ko sa Tagaytay ang mga panauhin kong kabilang sa Peace Corps. Pinagpasyalan ko ng aking mga panauhing kabilang sa Peace Corps sa Tagaytay. (Ang tagaytay ay pinagpasyalan ko ng aking mga panauhing kabilang sa Peace Corps). -an, -han
- 32. Pokus sa direksyon Angpanlaping ginagamit dito ay –an/ han. Panlapi Pandiwa -an Pinasyalan -han Pinuntahan Tagaganap Direksyunal nila ang bagong pamayanan namin ang katimugan
- 33. Ang aspekto aykatangian ng pandiwa na nagsasaad kung naganap na o hindi pa nagaganap ang kilos, at kung nasimulan na at kung natapos nang ganapain o ipagpapatuloy pa ang pagganap. MGA ASPEKTO NG PANDIWA
- 34. Lahat ng pandiwangTagalog ay nababanghay sa tatlong aspekto: Aspektong pangnakaraan o perpektibo. Aspektong pangkasalukuyan o imperpektibo. Aspektong panghinaharap o kontemplatibo.
- 35. Aspektong pangnakaraan o perpektibo Nagpapahayagang aspektong pangnakaraan ng kilos na nasimulan na at natapos na. Ang impleksyon sa aspektong ito ay nabubuo sa pamamagitan ng mga sumusunod na tuntunin:
- 36. 1. Kapag angpanlapi ng pandiwa ay may inisyal na ponemang /m/, ang /m/ ay nagiging /n/. Mga Halimbawa: Anyong pawatas Aspektong Pangnakaraan magsaliksik nagsaliksik manghakot nanghakot maunawaan naunawaan
- 37. 2.Kapag ang pandiwaay banghay sa –um/ -um-, ang panlaping ito ay nananatili sa pangnakaraan. Samakatwid, ang anyong pawatas at ang anyong pangnakaraan ay walang pagkakaiba. Halimbawa: Anyong pawatas Anyong pangnakaraan umunlad umunlad yumuko yumuko
- 38. 3. Kapag angpandiwa ay banghay sa hulaping –an/ -han, maging ito man ay nagiisa o may kasamang iba pang panlapi Ang –an/-han ay nananatili ngunit nagdaragdag ng unlaping –in kung ang pandiwa ay nagsisimula sa patinig, at gitlaping –in- naman kung nagsisimula sa katinig. Mga halimbawa: Anyong Pawatas Anyong Pangnakaraan alatan inalatan sabihan sinabihan pagbawalan pinagbawalan
- 39. 4. Kapag angpandiwa ay banghay sa hulaping –in/ hin, ang hulaping –in/ -hin ay nagiging unlaping in- kung ang pandiwa ay nagsisimula sa patinig, at gitlaping –in- kung ang pandiwa ay nagsimula sa katinig. Halimbawa: Anyong Pawatas Anyong Pangnakaraan antukin inantok patayin pinatay anihin inani sabihin sinabi
- 40. ASPEKTONG PERPEKTIBONG KATATAPOS Nagsasad ito ng kilos na kayayari o katatapos lamang bago nagsisimula ang pagsasalita. Lahat ng kayarian ng aspektong katatapos lamang ay bnabubuo sa pamamagitan ng paggamit ng unlaping ka- at pag-uulit sa unang katinig-patinig ng salitang-ugat. Halimbawa: Anyong Pawatas Aspektong Katatapos tumula katulala uminom kaiinom maglakbay kalalakbay
- 41. ASPEKTONG PANGKASALUKUYAN O IMPERPEKTIBO Itoay nagpapahayag ng kilos na nasimulan na ngunit di pa natatapos at kasalukuyang pang ipinagpapatuloy. Ito ay nabubuo sa pamamagitan ng pag-uulit ng unang katinig-patinig o unang patinig ng salitang-ugat. Mga halimbawa: Anyo ng pawatas Aspektong pangnakaraan Aspektong Pangkasalukuyan magsaliksik nagsaliksik nagsasaliksik sabihan sinabihan sinasabihan umunlad umunlad umuunlad antukin inantok inaantok
- 42. ASPEKTONG PANGHINAHARAP O KONTEMPLATIBO Ang aspektong hinaharap ay naglalarawan ng kilos na hindi pa nasisimulan. Walang pagbabago sa taglay ng panlapi Ang aspektong hinaharap ay tulad din ng pawatas, inuulit lamang ang unang katinig-patinig o unang patinig ng salitang-ugat. Ang panlaping –um/-um- ay nawawala. Hal. Anyo ng Pawatas Aspektong Panghinaharap patayin papatayin umunlad uunlad mag-igib mag-iigib
- 43. PANDIWANG DI- KARANIWAN Mga pandiwangnagkakaroon ng mga pagbabagong morpoponemikong pagkakaltas ng ponema, pagpapalit ng ponema o metatesis.
- 44. Salitang-ugat Panlapi Di-karaniwan buhos + -an buhusan busan silid + -an silidan sidlan tawa + -han tawahan tawanan