Sayisal Kaynaklarin Derlenmesi ve Sayisal Derleme Kutuphaneleri

Sayısal Kaynakların Derlenmesi ve Sayısal Derleme Kütüphaneleri Esin Sultan OĞUZ Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü XI. Türkiye’de Internet Konferansı 21-23 Aralık 2006, Ankara

Ana Hatlar Kültür Mirası Kültürel Mirasın Sayısallaştırılması Çeşitli Uygulama Örnekleri Derleme Sayısal Derleme Derleme Süreci ve Sayısal Kaynaklar Sayısal Kaynaklar ve Sayısal Derleme Süreci Sayısal Derleme Süreci ve Karşılaşılan Sorunlar Terminoloji Koleksiyon geliştirme Koruma Erişim Yasalar Ekonomi Örgütsel Sayısal Derleme Kütüphaneleri Gelişim Süreçleri Hollanda Milli Kütüphanesi “ Koninklijke Bibliotheek” Sonuç

Kültür Mirası İnsanlığın ortak belleği olan kültür varlıkları Düşünsel ve sanatsal çalışmalar Performanslar ve diğer yaratıcı ürünler Koruma ve erişim Bilgi ve iletişim teknolojileri Kütüphane, arşiv ve müze koleksiyonları

7. Çerçeve Program (2005-2013) Geniş çaplı sayısallaştırma çalışmasıyla içeriğin sayısallaştırılması Avrupa Sayısal Kütüphanesi: çok dilli erişim Sayısal materyale yönelik uzun süreli erişim ve koruma sağlamak amacıyla ulusal stratejilerin geliştirilmesi “ i2010: Digital Libraries” (2005) Kütüphanelerce yürütülecek sayısallaştırma çalışmalarının yaratacağı ekonomik etki 14 milyar Euro yatırım Kültürel Mirasın Sayısallaştırılması

Çeşitli Uygulamalar... National Initiative for Networked Cultural Heritage (A.B.D.) UNESCO Charter on the Preservation of the Digital Heritage Digital Heritage and Cultural Content Programme of the European Commission (DIGICULT) Cultural Applications: Local Institutions Mediating Electronic Resources (CALIMERA) Cultural Objects and Networked Environments (COINE) Electronic Resources Preservation and Access Network (ERPANET) Networked European Digital Library (NEDLIB)

, Derleme Ulusal düşünsel ve kültürel miras Basılı ve elektronik her türlü yayın Devlet desteği Kütüphane Derleme yasası Gelecek nesillere taşımak

Derleme Süreci ve Sayısal Kaynaklar Derleme Kapsamı Her ülkede farklılık gösterebiliyor Seçim Basılı yayınlar Ses ve video kayıtları, mikroformlar, filmler, resimler,haritalar,planlar, grafikler vb. gör işit materyaller Sayısal Kaynaklar ?

Derleme Süreci ve Sayısal Kaynaklar (2) Sayısal Kaynakların Kapsamı Derleme ve Elektronik Yayınlar Çalışma Grubu Statik (CD-ROM) Dinamik yayınlar (veri tabanları) Derleme ve Elektronik Yayınlar Çalışma Grubu (2) Kitap,broşür vb. basılı kaynaklara eş sayısal yayınlar Veri tabanları Etkileşimli çoklu ortam ürünleri (bilgisayar oyunları) Yazılım ve uzman sistemler Sayısal ön baskılar, ilan sayfaları ve tartışma listeleri gibi yayın formları

Sayısal Korumada Adımlar Arşivleme Koruma Uzun Süreli erişim garantisi Sayısal Korumanın Altyapısı Spesifik arşivleme ortamı: Derleme Sistemi OAIS modeli ile uyumlu derleme sistemi Sayısal Kaynaklar ve Sayısal Derleme Süreci

Sayısal Derleme Süreci ve Karşılaşılan Sorunlar (Muir, 2001)

Terminoloji Koleksiyon geliştirme Koruma Erişim Yasal Ekonomik Örgütsel Sayısal Derleme Süreci ve Karşılaşılan Sorunlar

Terminoloji Görüş birliği yok Basılı ortam: yayın yeri, edisyon Sayısal ortam: ? Aynı kelimeler farklı anlamlarda kullanılabilmektedir Terimler sözlüğü yok Proje kapsamıyla sınırlı örnekler Bilgi taşıyıcılarının teknolojisindeki değişim Format ve taşıyıcıdan bağımsız Sayısal Derleme Süreci ve Karşılaşılan Sorunlar

Koleksiyon Geliştirme Bibliyografik denetim Koleksiyonun kapsamı Sayısal ortamın dinamik yapısı Sağlama süreci Sağlanan kaynağın kalite kontrolü Sayısal Derleme Süreci ve Karşılaşılan Sorunlar

Koruma İçerik ve teknoloji bütünleşmesi Bilgi taşıyıcılarının ömrü Üretimde kullanılan teknolojinin eskimesi Bilgi taşıyıcısının ömrünü uzatmak çare değildir Sayısal koruma stratejileri Teknoloji göçü Öykünüm Sayısal Derleme Süreci ve Karşılaşılan Sorunlar

Erişim Ticari ve Güvenlikle İlgili Kaygılar Derleme Kütüphaneleri vs. Yayıncılar Lisans anlaşmaları Manipülasyona karşı önlemler Kullanıcı Erişimi Bibliyografik tanımlama Metadata Ulusal Bibliyografya Sayısal Derleme Süreci ve Karşılaşılan Sorunlar

Yasalar Yasal yaptırım Derleme kanunu (Fransa, İsviçre, Finlandiya) Telif hakları kanunu (A.B.D., Avustralya) Sayısal kaynakların yasa kapsamına alınması Yayınevleri Lisans anlaşmaları Sayısal Derleme Süreci ve Karşılaşılan Sorunlar

Ekonomisi Sayısallaştırmanın maliyeti Kitap başına 9-10 Euro Maddi yükü oldukça fazla Avrupa Birliği 50 Milyon Euro (2002-2005) Amerikan Kongre Kütüphanesi $100 Milyon (2000) Sayısal Derleme Süreci ve Karşılaşılan Sorunlar

Örgütsel Boyut Durağan Sayısal Kaynaklar Dinamik Sayısal Kaynaklar Web Kaynakları Merkeziyetçi olmayan yapısı Sayısal koruma politikası? Standartlar? Yayınevleri aracılığıyla sağlanan kaynaklar Milli Kütüphaneler Sayısal Derleme Süreci ve Karşılaşılan Sorunlar

Sayısal Derleme Kütüphaneleri Yasal süreç Basılı Sayısal Pilot Çalışmalar Sayısal kaynaklar Sayısallaştırılmış kaynaklar Ulusal Çaplı İşbirlikleri Yayınevleri Diğer ulusal kuruluşlar Özel ve kamu sektörü

Web Arşivleme Çalışmaları Uluslararası İşbirlikleri Konsorsiyumlar Çalışma grupları Örneğin; Avusturalya İsveç Almanya Danimarka Fransa Hollanda Sayısal Derleme Kütüphaneleri (2)

Basılı kaynaklar: 1968 1996: Web arşivleme projesi PANDORA 1999: Sayısal Derme Yönetim Sistemi Sayısal tez programı E-print arşivi Sayısal Derleme Kütüphaneleri Avusturalya Milli Kütüphanesi

Basılı kaynaklar: 1661 1997 yılında Web Arşivleme projesi Kulturarw3 .se uzantılı web siteleri harmanlanır Yeni derleme yasası 2007 yılında... Sayısal kaynakların toplanmasına yönelik anlaşmalar 2000 yılında başlanmış Ulusal bibliyografya Erişim kuralları: kütüphane ve yayınevi Sayısal Derleme Kütüphaneleri İsveç Milli Kütüphanesi

Basılı kaynaklar: 1969 2000-2003 pilot proje Almanya Milli Kütüphanesi – Springer-Verlag 400 e-dergi ve 1300 monograf 1998 master ve doktora tezleri Sayısal Derleme Kütüphaneleri Almanya Milli Kütüphanesi

Basılı Kaynaklar: 1927 2005: statik ve dinamik sayısal kaynakların derlenmesi Ulusal Film Müzesi Ulusal Medya Arşivi Danimarka Veri Arşivi Yayınevlerinin bildirimi Sayısal Derleme Kütüphaneleri Danimarka Milli Kütüphanesi

Basılı kaynaklar : 1537 2002: sayısallaştırma... GALLICA Fransa Dil Enstitüsü ve Yayınevleri 2006: tüm sayısal kaynakların derlenmesi .fr uzantılı web sitesi sahipleri Sayısal Derleme Kütüphaneleri Fransa Milli Kütüphanesi

Hollanda Milli Kütüphanesi (Koninklijke Bibliotheek) Kuruluş: 1798 Bütçe: 32 milyon Euro Koleksiyon Büyüklüğü: 3,5 milyon Ziyaretçiler ve Kütüphane Kullanım Yıllık 85.000 ziyaretçi Yıllık 61.000 bilgi isteği cevaplanıyor Yıllık 10 milyon ziyaretçi ağ hizmetlerinden yararlanıyor…

Hollanda Milli Kütüphanesi (Koninklijke Bibliotheek) (2) Çevrimdışı medya( CD-ROM , kaset, optik diskler) Çevrimiçi medya(e-dergiler) 1996 Hollanda Yayınevleri Derneği çevrimdışı kaynakların (CD-ROM) derlenmesi 1996 Elsevier Science ve Kluwer Academic Eski sayıları dahil tüm dergiler 2003 yılında: E-Depot Akademik yayınların arşivlenmesine yönelik dünyada gerçekleşmiş ilk girişim 5 milyondan fazla makale KB – IBM ortaklığı (2000) Uzun süreli koruma ve erişime yönelik yeni bir derleme sistemi Derlenen tüm yayınlar ulusal bibliyografyada yer alır

Sayısal Derlemenin Aktörleri Devlet ve ulusal-uluslar arası organizasyonlar Yayıncılar ve BT şirketleri Derleme Kütüphaneleri (Milli Kütüphaneler) Ulusal ve Uluslararası Ölçüler Sayısal derlemenin geliştirilmesi Uzun süreli koruma ve erişim çalışmalarının desteklenmesi Arşivleme standartlarının kullanılması SONUÇ

Teşekkürler... Esin Sultan OĞUZ [email_address] http://yunus.hacettepe.edu.tr/~esinsultan XI. Türkiye’de Internet Konferansı 21-23 Aralık 2006, Ankara

Sayisal Kaynaklarin Derlenmesi ve Sayisal Derleme Kutuphaneleri

More Related Content

Similar to Sayisal Kaynaklarin Derlenmesi ve Sayisal Derleme Kutuphaneleri (20)

More from Esin Sultan Oguz (7)

Sayisal Kaynaklarin Derlenmesi ve Sayisal Derleme Kutuphaneleri

Editor's Notes