Social Media Regulation Proposed in Nepal.pdf

विधेयक संखययाः
सयमयजिक सञ्ियलको सञ्चयलन, प्रयोग तथय ननयमन गने सम्बन्धमय
व्यिस्थय गनन बनेको विधेयक
संघीय संसद सजचियलय
संसद भिन
नसंहदरबयर

उद्देश्य र कयरण
सयमयजिक सञ्ियलको प्रयोगलयई व्यिजस्थत, मययनददत र सुरजित बनयउन स्पष्ट कयनून ननमयनण गनुनपने
आिश्यकतय प्रयय: संसयरकय सबै देशले महसुस गरेको पयइन्छ। नेपयलमय पनन सूचनय प्रविनध िेत्रमय भएको
विकयस सँगसँगै सयमयजिक सञ्ियलको प्रयोग बविरहेको छ।
सयमयजिक सञ्ियलको सही र व्यिजस्थत प्रयोग गरी सयमयजिक सद्भयि, सयंस्क
ृ नतक सवहष्णुतय र
सुशयसन प्रिर्द्नन गनन सयमयजिक सञ्ियलकय प्लेटफमन सञ्चयलक र प्रयोगकतयनलयई जिम्मेियर तथय िियफदेही
बनयई सयमयजिक सञ्ियलको सञ्चयलन र प्रयोगलयई मययनददत, सुरजित र व्यिजस्थत गने तथय ननयमन गने
सम्बन्धमय कयनून ननमयनण गनन आिश्यक भएकोले "सयमयजिक सञ्ियलको सञ्चयलन, प्रयोग तथय ननयमन गने
सम्बन्धमय व्यिस्थय गनन बनेको विधेयक" पेश गरेको छु।
१३ मयघ, २०८१ (पृथ्िीसुब्बय गुरूङ)
कयठमयडौं । मन्त्री
सञ्चयर तथय सूचनय प्रविनध मन्त्रयलय
नसंहदरियर, कयठमयडौ

cfly{s l6Kk0fL
प्रस्तुत विधेयकको उद्देश्य अनुरूप सयमयजिक सञ्ियलको प्रयोगलयई व्यिजस्थत, मययनददत र सुरजित
बनयई व्यिस्थयपन र ननयमन गने कयमको लयनग हयल भइरहेको सूचनय प्रविनध सम्बन्धी विषय हेने
विभयगलयई जिम्मेियरी ददइएकोले नेपयल सरकयरलयई थप आनथनक व्ययभयर पने अिस्थय छैन। यद्यवप,
भइरहेको विभयगको प्रशयसननक र सयंगठननक संरचनय थप गनन क
े ही आनथनक व्ययभयर पने देजिन्छ।
(पृथ्िीसुब्बय गुरूङ)
मन्त्री
सञ्चयर तथय सूचनय प्रविनध मन्त्रयलय
नसंहदरियर, कयठमयडौ

प्रत्यायोजित विधायन सम्बन्धी विप्पणी
प्रस्तुत विधेयकमा रहेको प्रत्यायोजित विधायन सम्बन्धी विप्पणी देहाय बमोजिम पेश गररएको छः-
क्र.सं दफा प्रत्यायोजित व्यिस्थापनको
कारण
प्रत्यायोजित व्यिस्थापन
अन्तगगत बनाइने कानूनको
प्रक
ृ तत र सीमा
प्रत्योजित
व्यिस्थापनबाि पनग
सक्ने प्रभाि
१. दफा ४ को
उपदफा
(१)
प्लेिफमग सञ्चालन गनगको लातग
अनुमततपत्र तलन चाहने कम्पनी,
फमग िा संस्थाले ददने तनिेदनको
ढााँचा तनधागरण गनग आिश्यक
भएको ।
फमग िा संस्थाले ददने तनिेदनको
ढााँचा तनधागरण हुने ।
तनिेदनको ढााँचा तनधागरण
भई कायग सहजिकरण र
एकरूपता आउने।
२. दफा ५ को
उपदफा
(२)
फमग िा संस्थाले ददएको तनिेदनमा
िााँच गनुग पने प्रावितधक विषय
तोक्न आिश्यक भएको ।
अनुमततपत्रको लातग ददइने
तनिेदनमा िााँच गनुग पने
प्रावितधक विषय एवकन हुने ।
अनुमततपत्र प्रदान गदाग
िााँच गनुग पने प्रावितधक
विषयमा प्रष्टता आउने ।
३. दफा ६ को
खण्ड (१)
प्लेिफमग सञ्चालनको लातग प्रदान
गररने अनुमततपत्रको ढााँचा तनधागरण
गनग आिश्यक भएको ।
प्लेिफमग सञ्चालनको लातग
प्रदान गररने अनुमततपत्रको ढााँचा
तनधागरण हुने ।
अनुमततपत्रको ढााँचा
तनधागरण भई कायग
सहजिकरण र एकरूपता
आउने।
४. दफा ७ को
उपदफा
(२)
अनुमततपत्र प्राप्त व्यजिले
अनुमततपत्र निीकरणको लातग
बुझाउनु पने दस्तुर र निीकरणको
लातग ददने तनिेदनको ढााँचा
तनधागरण गनग आिश्यक भएको ।
निीकरणको लातग बुझाउनु पने
दस्तुर तोक्ने र तनिेदनको ढााँचा
तनधागरण हुने ।
दस्तुर तोवकने र
तनिेदनको ढााँचा तनधागरण
हुने हुाँदा सो सम्बन्धी
दिविधा नरहने ।
५. दफा ७ को
उपदफा
(७)
अनुमततपत्रको निीकरण गने
सम्बन्धी अन्य व्यिस्था गनग
आिश्यक भएको।
अनुमततपत्रको निीकरण गने
सम्बन्धी अन्य व्यिस्था
तनयमािलीमा गने।
अनुमततपत्रको निीकरण
गने सम्बन्धी अन्य कायग
प्रवक्रया स्पष्ट भएको
हुने।
६. दफा १०
को खण्ड
(ि)
सामाजिक सञ्जाल व्यिस्थापनको
लातग विभागको थप काम, कतगव्य
र अतधकार तोक्न आिश्यक
भएको।
विभागको थप काम, कतगव्य र
अतधकार तनयमािलीले तोक्ने ।
विभागको काम, कतगव्य
र अतधकार स्पष्ट भएको
हुने ।
७. दफा १२
को खण्ड
(ठ)
अनुमततपत्र प्राप्त व्यजिले पालना
गनुग पने थप शतगहरु तोक्न
अनुमततपत्र प्राप्त व्यजिले पालना
गनुग पने थप शतगहरु तोक्न
अनुमततपत्र प्राप्त व्यजिले
पालना गनुग पने थप
शतगहरु स्पष्ट भएको
हुने।

८. दफा ४० यस ऐनको कायागन्ियन गनग नेपाल
सरकारले आिश्यक तनयमहरु
बनाउन सक्ने व्यिस्था गनग
आिश्यक रहेको।
नेपाल सरकारले यस ऐनको
उद्देश्य कायागन्ियन गनग आिश्यक
पने तनयमहरू बनाउने ।
नेपाल सरकारले यस
ऐनको उद्देश्य
कायागन्ियन गनग
आिश्यक पने तनयमहरू
बनाएको हुने।
९. दफा ४१ मन्त्रालयले यो ऐन तथा यस ऐन
अन्तगगत बनेको तनयमको अधीनमा
रही आिश्यक तनदेजशका िा
कायगवितध बनाई लागु गनग सक्ने
व्यिस्था गनग आिश्यक रहेको।
मन्त्रालयले यो ऐन तथा यस ऐन
अन्तगगत बनेको तनयमको
अधीनमा रही आिश्यक
तनदेजशका िा कायगवितध बनाई
लागु गनग सक्ने ।
मन्त्रालयले यो ऐन तथा
यस ऐन अन्तगगत बनेको
तनयमको अधीनमा रही
आिश्यक तनदेजशका िा
कायगवितध बनाई लागु
गरेको हुने।

1
सामाजिक सञ्िालको सञ्चालन, प्रयोग तथा ननयमन गने सम्बन्धमा व्यवस्था
गनन बनेको ववधेयकको
सैद्धाजन्तक अवधारणापत्र
1. नयााँ ऐन बनाउनु पने आवश्यकतााः सामाजिक सञ्िालको सही र व्यवजस्थत प्रयोग गरी सामाजिक सद्भाव,
साांस्क
ृ नतक सवहष्णुता र सुशासन प्रवद्धनन गनन सामाजिक सञ्िालका प्लेटफमन सञ्चालक र प्रयोगकतानलाई
जिम्मेवार तथा िवाफदेही बनाई सामाजिक सञ्िालको सञ्चालन र प्रयोगलाई मयानददत, सुरजित र व्यवजस्थत
गने तथा ननयमन गने सम्बन्धमा आवश्यक कानूनी व्यवस्था गनन।
(1) सांवैधाननक कारणाः
(क) मौनलक हककोरूपमा सांरजित ववचार र अनभव्यजिको स्वतन्त्रता कायम गदै सञ्चार र
गोपननयताको हक ववद्युतीय माध्यममा समेत सुननजित गनन,
(ख) राज्यका नीनतहरू अन्तगनत ववकास सम्वन्धी नीनतमा उजललजखत ननम्न नीनतहरू कायानन्वयनलाई
सहजिकरण गनन:
o राविय आवश्यकता अनुसार सूचना प्रववनधको ववकास र ववस्तार गरी त्यसमा सवनसाधारण
िनताको सहि र सरल पहुाँच सुननजित गने तथा राविय ववकासमा सूचना प्रववनधको
उच्चतम उपयोग गने,
o एकीक
ृ त राविय पररचय व्यवस्थापन सूचना प्रणाली ववकास गरी नागररकका सबै
प्रकारका सूचना र वववरणहरू एकीक
ृ त रूपमा व्यवस्थापन गने तथा यसलाई राज्यबाट
उपलब्ध हुने सेवा सुववधा र राविय ववकास योिनासाँग आबद्ध गने।
(2) अन्तरानविय दावयत्वाः सामाजिक सञ्िालको प्रयोगलाई व्यवजस्थत, मयानददत र सुरजित बनाउन स्पष्ट
कानून ननमानण गनुनपने आवश्यकता प्राय: सांसारका सबै देशले महसुस गरेको सन्दभनमा नयााँ कानून
ननमानण गनुन पने आवश्यकता रहेको।

2
(3) सवोच्च अदालतको फ
ै सला: सम्माननत सवोच्च अदालतबाट व्यजिगत वववरणको गोपनीयता र सूचना
सुरिण सम्बन्धमा ररट नां. ०६९-WO-०२६८ को मुद्दामा २०७२ माघ २१ मा ननदेशनात्मक आदेश
िारी भएको।
(4) सरकारी नीनत तथा कायनक्रम:
(क) सूचना तथा सञ्चार प्रववनध नीनत, २०७२
(ख) साइबर सुरिा सम्बन्धी राविय नीनत, २०८०
(ग) आ.व.२०८०/८१ को बिेटमा समेत सामाजिक सञ्िाल तथा निजिटल प्लेटफमन र निजिटल
नमनिया प्रयोगलाई व्यवजस्थत र मयानददत बनाइनेछ। सामाजिक सञ्िालमा आधाररत सञ्चार
माध्यमलाई औपचाररक दायरामा आउन प्रोत्साहन गनुनका साथै ननयमनका लानग कानूनी
व्यवस्थामा सुधार गररनेछ भन्ने उललेख छ।
(5) अन्य क
ु नै कारणाः
(क) सामाजिक सञ्िालको प्रयोगलाई व्यवजस्थत गने सम्बन्धी ननदेजशका, २०८० हाल कायानन्वयनमा
रहेको । सामाजिक सञ्िालको प्रयोगलाई ननयमन गनन सो सम्बन्धी ननदेजशका मात्र पयानप्त
नभएकोले ऐन बनाउनुपने आवश्यकता महसुस भएको,
(ख) सूचना प्रववनध सम्बन्धी व्यवसायहरू व्यवजस्थत, ननयनमत तथा मयानददत भई यस िेत्रमा वैदेजशक
लगानी वृदद्द हुने,
(ग) ववद्युतीय शासनको अवधारणा प्रभावकारी रुपमा कायानन्वयन हुन कानूनी आधार तय हुने।
2. नयााँ कानून बनाइन कायानन्वयन भए पश्चात हानसल गररने उपलजब्धाः
(क) नेपालमा ववद्युतीय स्वरुपमा रहेको सूचना सुरिा तथा वैयजिक वववरणहरुको गोपनीयताको स्तरमा
उललेखनीय वृदद्द हुनेछ।
(ख) साईवर सुरिाको लानग आवश्यक कानूनी तथा सांरचनागत व्यवस्था भई साईवर सुरिाको अवस्थामा
सुधार हुनेछ।
(ग) सूचना प्रववनध सम्बन्धी व्यवसायहरू व्यवजस्थत, ननयनमत तथा मयानददत भई यस िेत्रमा वैदेजशक लगानी
वृदद्द हुनेछ।

3
(घ) ववद्युतीय शासनको अवधारणा प्रभावकारी रुपमा कायानन्वयन हुन कानूनी आधार तय हुनेछ।
(ङ) प्रववनधको ववकाससाँगै देजखएका थप साइवर अपराधहरू समेत पररभावित भई ननयन्त्रण गनन सहि
हुनेछ।
३. प्रस्ताववत ववियमा क
ु नै मौिुदा कानून भए त्यसको नामाः सामाजिक सञ्िालको प्रयोगलाई व्यवजस्थत गने
सम्बन्धी ननदेजशका, २०८०।
४. मौिुदा कानून सांशोधन गरी सो उपलजब्ध हानसल हुन नसक्ने भए सो को कारणाः सामाजिक सञ्िालको
प्रयोगलाई व्यवजस्थत गने सम्बन्धी ननदेजशका, २०८० कायानन्वयनमा रहेको तर सामाजिक सञ्िालको
प्रयोगलाई ननयमन गनन सो सम्बन्धी ननदेजशका मात्र पयानप्त नभएकोले नयााँ ऐन ननमानण गनुनपने भएको।
५. प्रस्ताववत ववियमा सरकारले क
ु नै ववशेि नीनत स्वीक
ृ त गरेको भए उि नीनत क
ु न ववनध (Method) बाट
तिुनमा भएको होाः प्रस्तुत ववियमा सूचना तथा सञ्चार प्रववनध नीनत, २०७२ र साइबर सुरिा सम्बन्धी
राविय नीनत, २०८० स्वीक
ृ त भएको र सो नीनत बढोत्तरी पद्दनतबाट तिुनमा भएको।
६. नीनत ननमानणमा सांलग्न पदानधकारीाः प्रस्तुत ववियको नीनत ननमानणमा सञ्चार तथा सूचना प्रववनध मन्त्रलयको
ववभागीय मन्त्री, मन्त्रालयका सजचव लगायत वविय ववज्ञ तथा अन्य सरोकारवालाहरू।
७. प्रस्तुत ववियमा अन्य मुलुकमा क
ु नै कानून बनाएको वा क
ु नै अन्तरानविय सांस्थाले नमूना कानून बनाएको
भए त्यस्तो मुलुक र कानूनको नामाः भारत (IT ACT 2000), बङ्गलादेश (Information and
Communication Technology (ICT) Act, 2006)
८. प्रस्ताववत ववियमा क
ु नै ननकायबाट अध्ययन तथा अनुसन्धान भइन कानून ननमानण सम्बन्धमा क
ु नै सुझाव
ददएको भए त्यसको सांजिप्त व्यहोरााः नभएको।
९. प्रस्ताववत कानून कायानन्वयन गनन आनथनक व्ययभार पने भएमा अनुमाननत वाविनक व्ययभाराः भैरहेको
सांरचनाले काम गने हुाँदा आनथनक भार थप नहुने। ऐन कायानन्वयनको क्रममा हुने कायन बोझको आधारमा
प्रशासननक सांरचना थप गदान आनथनक व्ययभार समेत क
े ही थप हुन सक्ने।
१०. प्रस्ताववत कानून कायानन्वयन गनन थप सांरचना आवश्यक पने वा नपनेाः क
े ही थप िनशजि आवश्यक
पने।

4
११. प्रस्ताववत कानून कायानन्वयन गनन क
ु नै ननकायको परामशन, सहमनत नलनु पनेमा सो परामशन वा सहमनत
प्राप्त भए वा नभएकोाः प्रस्ताववत कानून कायानन्वयन गनन क
ु नै ननकायको परामशन, सहमनत नलनु नपने तर
ऐनको मस्यौदा तयार गनन आवश्यकता अनुसार नेपाल सरकारका ववनभन्न मन्त्रालय र ननकायहरुसाँग राय
परामशन नलइएको।
१२. प्रस्ताववत कानूनमा समावेश गनन खोजिएका मुख्य वविय:
(क) सामाजिक सञ्िाल प्लेटफमन सञ्चालन गनन चाहने कम्पनी, फमन वा सांस्थाले अनुमनतपत्र नलनु पने
व्यवस्था,
(ख) अनुमनतपत्र प्राप्त व्यजिले पालना गनुन पने शतनहरूको व्यवस्था,
(ग) सामाजिक सञ्िालको प्रयोगलाई व्यवजस्थत गरी सामाजिक सञ्िालका प्लेटफमन सञ्चालक र
सामाजिक सञ्िालका प्रयोगकतानलाई ननयमन गने व्यवस्था,
(घ) सामाजिक सञ्िाल प्रयोगकतानले पालना गनुन पने शतन,
(ङ) द्रुत प्रनतकायन समूह गठन र सचेतना कायनक्रम सञ्चालन गने सम्बन्धी व्यवस्था,
(च) सामाजिक सञ्िाल व्यवस्थापनको लानग सांस्थागत व्यवस्था,
(छ) सामाजिक सञ्िालको प्रयोग माफ
न त हुने कसूर तथा सिाय, अनुसन्धान, अनभयोिन, मुद्दा हेने र
पुनरावेदन सुन्ने सम्बन्धी प्रावधान।

1
सामाजिक सञ्िालको सञ्चालन, प्रयोग तथा ननयमन गने सम्बन्धमा व्यवस्था गनन बनेको
ववधेयकको व्याख्यात्मक विप्पणी
क्र.स. दफा दफा जिर्नक व्याख्यात्मक विप्पणी
1. 2 परिभार्ा यस दफामा ऐनमा पिक पिक प्रयोग भएका िब्दहरूलाई परिभावर्त
गरिएको छ।
2. 3 अनुमनतपत्र नलनु पने यस दफामा प्लेिफमन सञ्चालन गनन चाहने कम्पनी, फमन वा संस्थाले
प्लेिफमन सञ्चालन गनन अनुमनतपत्र नलनु पने व्यवस्था गरिएको छ ।
3. 4 अनुमनतपत्रको लानग
ननवेदन ददने
यस दफामा प्लेिफमन सञ्चालन गननको लानग अनुमनतपत्र नलन चाहने
कम्पनी, फमन वा संस्थाले यस ऐनमा उजललजित कागिात संलग्न गिी
तोवकए बमोजिमको ढााँचामा ननवेदन ददनु पने व्यवस्था गरिएको छ ।
4. 5 ननवेदन उपि
िााँचबुझ गने
यस दफामा दफा ४ बमोजिम पिेको ननवेदन उपि ववभागले प्लेिफमनको
सुिक्षा प्रणाली, िोजिमको अवस्था ि तोवकए बमोजिमका अन्य प्राववनधक
ववर्यको िााँच गिाउन सक्ने ि यस दफा बमोजिम िााँचबुझ गदान थप ववविण
वा कागिात माग गनुन पने देजिएमा ननवेदकसाँग त्यस्तो ववविण वा कागिात
माग गनन सक्ने व्यवस्था गरिएको छ ।
५. ६ अनुमनतपत्र प्रदान गने ❖ यस दफामा दफा ५ बमोजिम ननवेदन िााँचबुझ गदान प्लेिफमन सञ्चालन
अनुमनतपत्र प्रदान गनन मनानसब देजिएमा तोवकए बमोजिमको दस्तुि नलई
तोवकए बमोजिमको ढााँचामा ननवेदकलाई अनुमनतपत्र प्रदान गनुन पने ि
यसिी अनुमनतपत्र प्रदान गदान ववभागले आवश्यक ितनहरु तोक्न सक्ने
व्यवस्था गरिएको छ ।
❖ ति दफा ५ बमोजिम िााँचबुझ गदान मुलुकको िाजन्त सुिक्षा,
सावनभौमसत्ता, भौगोनलक अिण्डता, िाविय सुिक्षा, िाविय एकता,
स्वाधीनता, स्वानभमानमा िलल पुग्ने वा िािवहत प्रनतक
ू ल हुने देजिएमा
त्यस्तो अनुमनतपत्र प्रदान नगरिने एवम् यसिी अनुमनतपत्र प्रदान नगने
ननणनय भएमा ववभागले सोको िानकािी त्यस्तो ननणनय गिेको नमनतले सात
ददननभत्र ननवेदकलाई ददनु पने व्यवस्था गरिएको छ।
६. ७ अनुमनतपत्रको अवनध
ि नवीकिण
❖ यस दफामा अनुमनतपत्रको अवनध दुई वर्नको हुने ि अनुमनतपत्र प्राप्त
व्यजिले अनुमनतपत्र नवीकिण गनन चाहेमा अनुमनतपत्रको अवनध समाप्त
हुनु भन्दा कम्तीमा पन्र ददन अगावै अनुमनतपत्र नवीकिणको लानग
तोवकएको दस्तुि संलग्न गिी तोवकए बमोजिमको ढााँचामा देहाय
बमोजिमका कागिात संलग्न गिी अनुमनतपत्र नवीकिणको लानग ननवेदन
ददनु पनेछः-
(क) सामाजिक सञ्िालको प्रयोगको सम्बन्धमा अपनाएको सुिक्षा
प्रणाली,

2
(ि) गत आनथनक वर्नमा गिेको गुनासो सम्बोधनको अवस्था ि सोको
ववविण,
(ग) सामाजिक उत्तिदावयत्व अन्तगनत गरिएका कामको ववविण ि कि
चुिाको प्रमाणपत्र,
(घ) सामाजिक सञ्िाल सञ्चालनको क्रममा गरिएका मुख्य मुख्य
कामको ववविण।
❖ साथै प्राप्त ननवेदन उपि िााँचबुझ गदान अनुमनतपत्र नवीकिण गनन मनानसब
देजिएमा ववभागले दुई वर्नको लानग अनुमनतपत्र नवीकिण गरिददनु पने
सम्बन्धी व्यवस्था गरिएको छ ।
७. ८ अनुमनतपत्रको िािेिी
यस दफामा ववभागले देहायको क
ु नै अवस्थामा सामाजिक सञ्िाल
प्लेिफमनको अनुमनतपत्र िािेि गनन सक्ने व्यवस्था गिेको छः-
(क) अनुमनतपत्र प्राप्त व्यजिले मुलुकको िाजन्त सुिक्षा, अमनचयन,
सावनभौमसत्ता, भौगोनलक अिण्डता, िाविय सुिक्षा, िाविय एकता,
स्वाधीनता, स्वानभमानमा िलल पुग्ने वा िािवहत प्रनतक
ू लका
ववर्यवस्तु प्रसाि गिे वा गिाएमा,
(ि) अनुमनतपत्र प्राप्त व्यजिले यो ऐन वा यस ऐन अन्तगनत बनेको ननयम
बमोजिम पालना गनुनपने ितनको उललङ्घन गिेमा,
(ग) झुट्ठा ववविण पेि गिी अनुमनतपत्र नलएको प्रमाजणत भएमा,
(घ) नेपाल बावहिबाि सञ्चानलत सामाजिक सञ्िालको हकमा नेपालमा
सम्पक
न ववन्दुको व्यवस्था नगिेमा,
(ङ) गुनासो सुनुवाई संयन्त्रको व्यवस्था नगिेमा,
(च) ववभागले ददएको ननदेिन पालना नगिेमा ।
❖ अनुमनतपत्र िािेि गनुन अजघ सफाई पेस गनन मौका ददनु पने ि अनुमनतपत्र
िािेि गने ननणनयमा जचत्त नबुझेमा सम्बजन्धत प्लेिफमनले त्यस्तो ननणनयको
िानकािी पाएको नमनतले पैँतीस ददननभत्र मन्त्रालयमा पुनिावेदन गनन
सक्नेछ ि सो सम्बन्धमा मन्त्रालयको सजचवले गिेको ननणनय अजन्तम हुने
८. ९ प्लेिफमन सञ्चालनमा
िोक लगाउन सक्ने
यस दफामा ववभागले यस ऐन बमोजिम अनुमनतपत्र प्राप्त नगिेको, अनुमनतपत्र
िद्द भएको, सामाजिक सञ्िाल सञ्चालनका ितनहरु पालना नगिेको वा दफा
8 को उपदफा (2) बमोजिम अनुमनतपत्र िािेि गने कािबाहीको क्रममा
िहेका प्लेिफमनलाई नेपालनभत्र सञ्चालन गनन िोक लगाउन सक्ने ि सो
प्रयोिनको लानग ववभागले त्यस्तो प्लेिफमन सञ्चालनमा िोक लगाउन
नेपाल दूिसञ्चाि प्रानधकिणमा लेिी पठाएमा प्रानधकिणले त्यस्तो प्लेिफमन
सञ्चालन गनन िोक लगाउन इन्ििनेि सेवा प्रदायकलाई ननदेिन ददनु पने

3
९. 1० संस्थागत व्यवस्था यस दफामा सामाजिक सञ्िालको प्रयोगलाई व्यवजस्थत, मयानददत ि सुिजक्षत
बनाई ननयमन गने काम समेतको लानग हाल भइिहेको सूचना प्रववनध
सम्बन्धी ववर्य हेने ववभागलाई जिम्मेवािी ददइएको छ ।
1०. 1१ सम्बद्ध ननकाय ❖ यस दफामा सामाजिक सञ्िालको दुरुपयोग िोकी प्लेिफमनको सञ्चालन
ि प्रयोगलाई व्यवजस्थत गनन देहायका ननकाय सम्बद्ध ननकायको रुपमा
िहने व्यवस्था गिेको छ:-
(क) नेपाल प्रहिी
(ि) नेपाल दूिसञ्चाि प्रानधकिण,
(ग) प्रेस काउजन्सल,
(घ) सूचना तथा प्रसािण ववभाग,
(घ) ववज्ञापन बोडन,
(ङ) नेपाल सिकािले नेपाल िािपत्रमा सूचना प्रकािन गिी तोक
े को अन्य
ननकाय।
❖ यस दफामा सम्बद्ध ननकायको देहाय बमोजिमको जिम्मेवािी ि दावयत्व
समेत तोवकएको छ:-
(क) सामाजिक सञ्िालको प्रयोगलाई व्यवजस्थत गनन सम्पक
न व्यजि
तोक्ने,
(ि) यस ऐन ववपिीत क
ु नै ववर्यवस्तु सामाजिक सञ्िालमा प्रसाि
भएको पाइएमा ववभागमा लेिी पठाउने,
(ग) सामाजिक सञ्िाल प्रयोगकतानको वहत ि सुिक्षाको लानग जिक्षा
तथा सचेतनामूलक कायनक्रम सञ्चालन गने, गिाउने,
(घ) यस ऐन अन्तगनतका गुनासो सम्बोधनका सन्दभनमा ववभागसाँग
समन्वय गने,
(1) उिुिी ि गुनासो सम्बोधनका सन्दभनमा ववभागले ददएको ननदेिनको
पालना गने।
११. १२ अनुमनतपत्र प्राप्त
व्यजिले पालना गनुन
पने ितनहरु
❖ यस दफामा देहाय बमोजिम अनुमनतपत्र प्राप्त व्यजिले पालना गनुन
पने ितनहरु व्यवस्था गरिएको छ:-
(क) नेपालको सावनभौमसत्ता, भौगोनलक अिण्डता, िाविय सुिक्षा, िाविय
एकता, स्वाधीनता, स्वानभमान वा िाविय वहतमा िलल पुग्ने वा
सामाजिक, सांस्क
ृ नतक तथा धानमनक सद्भाव भड्काउने ववर्यवस्तु
प्लेिफमनमा प्रसाि नगने,
(ि) प्रचनलत कानून ववपिीतका ववर्यवस्तुको पोष्ट वा सेयि गनन ननमलने गिी
प्लेिफमनमा आवश्यक प्रववनध ववकास गने वा आवश्यक अन्य उपाय
अवलम्बन गने,
(ग) क
ु नै व्यजिको चरित्रमा गम्भीि आघात पुग्ने वकनसमको सामाग्री वा
घृणास्पद अनभव्यजि वा वहंसा भड्काउने वा साम्प्रादावयक सद्भाव नबगाने

4
प्रक
ृ नतको सामाग्री अपलोड हुन वा प्रचािप्रसाि हुन नददने,
(घ) प्रचनलत कानूनले तोक
े को अवस्थामा बाहेक सामाजिक सञ्िाल
प्रयोगकतानको वैयजिक ववविणको गोपनीयता तथा बौवद्धक सम्पजत्त
सम्बन्धी अनधकािको प्रत्याभूनत गने,
(ङ) सामाजिक सञ्िाल प्रयोगकतानको वहत ि सुिक्षाको लानग आवश्यक
सचेतना ि जिक्षामूलक सामग्री सामाजिक सञ्िालमाफ
न त ननिन्ति रुपमा
प्रसाि गने,
(च) सामाजिक सञ्िालको प्रयोगका क्रममा आएका गुनासो सम्बोधन गने
व्यवस्था नमलाउने,
(छ) प्लेिफमनमा प्रसाि भएका ववर्यवस्तुको तथ्यको िााँच गने,
(ि) सामाजिक सञ्िाल प्रयोगकतानको वास्तववक परिचय िुलाएि मात्र
प्लेिफमन प्रयोग गनन ददने,
(झ) प्लेिफमनमा हुने आनथनक कािोबाि बैविङ प्रणालीबाि हुने व्यवस्थाको
सुननजित गने,
(ञ) यस ऐन बमोजिम िााँचबुझ वा कसूिको अनुसन्धान गने प्रयोिनको
लानग सामाजिक सञ्जाल प्रयोगकतानको ववविण (युिि नडिेल) सम्बजन्धत
ननकायलाई उपलब्ध गिाउने,
(ि) अनुमनतपत्रमा उजललजित ितनहरु,
(ठ) तोवकए बमोजिमका अन्य ितनहरू।
❖ उपदफा (1) बमोजिमका ितनहरु पालना नगने अनुमनतपत्र प्राप्त
व्यजिलाई ववभागले पच्चीस लाि रुपैयााँदेजि एक किोड रुपैयााँसम्म
िरिबाना गनन सक्ने ि सो प्रयोिनको लानग िरिबाना गनुन अजघ
अनुमनतपत्र प्राप्त व्यजिलाई सफाई पेस गने मनानसब मौका ददनु पने
12. 13 सामाजिक सञ्िाल
प्लेिफमनबाि
ववर्यवस्तु हिाउन
ननदेिन ददन सक्ने
❖ यस दफामा यस ऐन वा प्रचनलत कानून ववपिीतका ववर्यवस्तु
प्लेिफमनबाि प्रसाि भएको भन्ने िानकािी, गुनासो वा उिुिी प्राप्त भएमा
त्यस्तो िानकािी, गुनासो वा उिुिीको सम्बन्धमा ववभागले िााँचबुझ गदान
त्यस्तो ववर्यवस्तु हिाउनु पने देजिएमा ववभागले प्लेिफमनबाि अस्थायी
वा स्थायीरुपमा वा आंजिक वा पूणन रुपमा हिाउन सम्बजन्धत अनुमनतपत्र
प्राप्त व्यजि वा अनुमनतपत्र प्राप्त व्यजिको नेपाल जस्थत सम्पक
न ववन्दुलाई
ननदेिन ददने ि यसिी ननदेिन प्राप्त भएमा अनुमनतपत्र प्राप्त व्यजि वा
सम्पक
न ववन्दुले त्यस्तो ववर्यवस्तु तत्काल हिाउनु पने व्यवस्था गरिएको
छ।
❖ उपदफा (३) बमोजिम प्लेिफमनबाि हिाउन ननदेिन ददइएको
ववर्यवस्तु नहिाउने अनुमनतपत्र प्राप्त व्यजि वा सम्पक
ववभागले पिक
ै वपच्छे पााँच लाि रुपैयााँदेजि पन्र लाि रुपैयााँसम्म

5
िरिबाना गनन सक्ने ि सो प्रयोिनको लानग िरिबाना गनुन अजघ
अनुमनतपत्र प्राप्त व्यजिलाई सफाई पेस गने मनानसब मौका ददनु पने
❖ प्लेिफमनबाि प्रसाि भएको ववर्यवस्तु यस दफा बमोजिम नहिाएको
कािण कसैलाई क्षनत पुगेको िहेछ भने त्यसको मनानसब क्षनतपूनतन
पीनडतलाई भिाई ददनु पनेछ ।
13. 14 सम्पक
न ववन्दुको
व्यवस्था गनुन पने
यस दफामा नेपाल बावहिबाि सञ्चानलत अनुमनतपत्र प्राप्त व्यजिले सामाजिक
सञ्िाल प्रयोगको सम्बन्धमा आएका गुनासो सम्बोधन तथा सम्पक
न गने
प्रयोिनको लानग नेपालनभत्र सम्पक
न ववन्दु िाख्ने ि सो प्रयोिनको लानग
अनुमनतपत्र प्राप्त व्यजिले क
ु नै संस्था वा ननकायलाई सम्पक
न ववन्दु तोक्न
सक्ने एवम् ववभाग वा सम्बद्ध ननकायले नेपाल बावहिबाि सञ्चानलत
अनुमनतपत्र प्राप्त व्यजिसाँग सम्पक
न गदान सम्पक
न ववन्दु माफ
न त गनन सक्ने
व्यवस्था गरिएको छ।
14. 15 अनुमनतपत्र प्राप्त
व्यजिले गुनासो
व्यवस्थापन गने
❖ यस दफामा अनुमनतपत्र प्राप्त व्यजिले आफ्नो सामाजिक सञ्िाल
प्रयोगकतानको गुनासो व्यवस्थापनको लानग द्रुत प्रनतकायन समूह (र्यावपड
िेस्पोन्स विम) सवहतको प्रभावकािी संयन्त्रको व्यवस्था गिी आफ्नो
सम्पक
न ववन्दुमा चौनबसै घण्िा उपलब्ध हुने गिी गुनासो सुन्ने अनधकािी
ि स्वननयमन परिपालनाको ननगिानी गने अनधकािीको व्यवस्था गनुन पने
❖ सम्पक
न ववन्दुको ठे गाना परिवतनन हुाँदा वा गुनासो सुन्ने अनधकािी
परिवतनन हुाँदा सोको सूचना ववभागलाई ददई सोको सूचना सवनसाधािणको
िानकािीको लानग समेत सावनिननक रुपमा प्रकािन गनुन पने व्यवस्था
१५. १६ सामाजिक सञ्िाल
प्रयोगकतानले पालना
गनुन पने ितन
❖ यस दफामा सामाजिक सञ्िाल प्रयोगकतानले सामाजिक सञ्िाल प्रयोग
गदान पालना गनुन पने देहायका ितनको व्यवस्था गिेको छः-
(क) कसैको मान प्रनतष्ठामा आाँच पुग्ने ि होच्याउने ननयतले अपमानिनक
िब्द, श्रव्यदृष्य, तजस्बिको ट्रोल बनाउने, गाली बेइज्िती वा हेि
स्पीच माननने कायन नगने,
स्पष्टीकिणः"हेि स्पीच" भन्नाले व्यजि, समूह वा समुदाय ववरुद्ध
वहंसा वा घृणा फ
ै लाउने वा सामाजिक सद्भाव नबगाने प्रक
ृ नतका
ववर्यवस्तु सामाजिक सञ्िालमा पोष्ट, सेयि, कमेन्ि, लाइभ जस्ट्रनमङ,
रिपोष्ट, ट्याग, ह्यासट्याग, मेन्सन गने वा यस्तै प्रक
ृ नतको अन्य कायन
सम्झनु पछन।
(ि) नमथ्या तथा भ्रामक सूचनाको दुष्प्रचाि, सूचना तोडमिोड गिी प्रसाि
नगने,
(ग) प्रचनलत कानूनले ननर्ेध गिेका वस्तुको ववज्ञापन तथा कािोबाि नगने,

6
(घ) प्रचनलत कानूनले ननर्ेध गिेका वक्रयाकलापको नक्कल वा सेयि नगने,
(ङ) अन्धववश्वास फ
ै लाउने ि िनस्वास्थ्यमा प्रनतक
ू ल असि पुर्याउने
ववर्यवस्तु प्रसाि नगने,
❖ उपदफा (१) ववपिीतको कायनलाई गलत मनसायले सामाजिक
सञ्िालमा पोष्ट, सेयि, लाइक, रिपोष्ट, लाइभ जस्ट्रनमङ, सब्सक्राइब,
कमेन्ि, ट्याग, ह्यासट्याग वा मेन्सन गिेमा सामाजिक सञ्िाल
प्रयोगकतानलाई ववभागले पााँच लाि रुपैयााँ सम्म िरिबाना गनन सक्ने ि
यसिी िरिबाना गनुन अजघ सामाजिक सञ्िाल प्रयोगकतानलाई सफाई पेस
गने मौका ददनु पने व्यवस्था गरिएको छ।
१६. १७ अनुमनतपत्र ननलई वा
िोक लगाएको
सामाजिक सञ्िाल
प्लेिफमन सञ्चालन
गनन नहुने
यस दफामा दफा ३ बमोजिम अनुमनतपत्र ननलई वा दफा ९ बमोजिम
सञ्चालन गनन िोक लगाइएको प्लेिफमन सञ्चालन गने वा गिाउने
व्यजिलाई पच्चीस लाि रुपैयााँसम्म िरिबाना हुने व्यवस्था गरिएको छ।
१७. १८ िाि वहत प्रनतक
ू ल
हुने कायन गनन नहुने
यस दफामा नेपालको सावनभौमसत्ता, भौगोनलक अिण्डता, िाविय सुिक्षा,
िाविय एकता, स्वाधीनता, स्वानभमान वा िाि वहत वा सङ्घीय इकाइ बीचको
सु-सम्बन्धमा प्रनतक
ू ल असि हुने गिी वा वगीय, िातीय, धानमनक, सांस्क
ृ नतक,
क्षेत्रीय, साम्प्रदावयक ि यस्तै अरु क
ु नै आधािमा घृणा वा द्वेर् उत्पन्न हुने
क
ु नै काम गनन वा गिाउन वा ववनभन्न िात, िानत वा सम्प्रदाय बीचको सु-
सम्बन्धमा िलल पाने ववर्य सामाजिक सञ्िालमा प्रसाि गने वा गिाउने
व्यजिलाई पााँच वर्नसम्म क
ै द वा पााँच लाि रुपैयााँसम्म िरिबाना वा दुबै
सिाय हुने व्यवस्था गरिएको छ।
1८. 1९ साइबि बुनलङ गनन
नहुने
यस दफामा कसैले इन्ििनेि िडान भएको नडजििल उपकिणको माध्यमबाि
सामाजिक सञ्िालको प्रयोग गिी साइबिस्पेसमा गलत वा हाननकािक वाक्य,
िब्द, अक्षि, जचन्ह, जचत्र, तजस्बि, स्क
े च, फोिो, अनडयो, नभनडयो, श्रव्य-दृष्य,
सिेत वा सन्देि पठाउने, पोष्ट गने, सेयि गने वा सोही कायनबाि कसैलाई
सताउने, तसानउने, धम्काउने, लजज्ित गिाउने, अपमान गने, मानमदनन गने
वा अफवाह फ
ै लाउने गिी आवािको नक्कल गने िस्ता साइबि बुनलङको
कसूि गिेमा दुई वर्नसम्म क
ै द वा तीन लाि रुपैयााँसम्म िरिबाना वा दुबै
सिाय हुने व्यवस्था गरिएको छ ।
1९. २० साइबि स्िवकङ्ग गनन
नहुने
यस दफामा कसैले इन्ििनेि प्रववनधको प्रयोग गिी कसैलाई झुट्ठा आिोप
लगाउने, धम्की ददने, िालसािी गने, दुव्यनवहाि गने, ननगिानी गने, वैयजिक
गोपनीयता भङ्ग गने, बािम्बाि अनावश्यक सन्देि पठाउने, गोप्य िानकािी
िुलासा गने वा वैयजिक सुिक्षामा ितिा पुर्याउने कायन गिी कसैलाई हैिानी
ददई साइबि स्िवकङ्गको कसूि गिे वा गिाएमा कसूि गनेलाई तीन वर्नसम्म
क
ै द वा पााँच लाि रुपैयााँसम्म िरिबाना वा दुबै सिाय हुने व्यवस्था गरिएको

7
छ।
२०. २१ कसैको आइडी तथा
सूचना ह्याक गनन
नहुने
यस दफामा कसैको कम्प्युिि प्रणाली वा सामाजिक सञ्िालको पासवडन वा
नसरियल नम्बि क्राक गिी त्यस्तो कम्प्युिि प्रणाली वा सामाजिक
सञ्िालको गुप्त सङ्क
े त, पासवडन वा नसरियल नम्बि चोिी गिी त्यस्तो
कम्प्युिि प्रणाली वा सामाजिक सञ्िालमा अननधक
ृ त रुपमा पहुाँच प्राप्त गिी
तथ्याि भण्डािमा हस्तक्षेप गिी कसैको आइडी तथा सूचना ह्याक गिेमा तीन
वर्नसम्म क
ै द वा पन्र लाि रुपैयााँसम्म िरिबाना वा दुबै सिाय हुने व्यवस्था
२१. २२ वफनसङ वा इम्पोष्टि
स्क्याम गनन नहुने
यस दफामा ववद्युतीय सञ्चाि माध्यमबाि क
ु नै क
ु िा सत्य हो भन्ने ववश्वासमा
पािी क
ु नै व्यजिको युििनेम ि पासवडन, क्र
े नडि काडन नम्बि, बैि एकाउन्ि
िस्ता संवेदनिील सूचना प्राप्त गिी वफनसङ गनेलाई ि क
ु नै व्यजिले अरू
कसैबाि पैसा वा व्यजिगत ववविण चोने उद्देश्यले फोन वा इमेल वा
ववद्युत्तीय उपकिण वा प्रणालीद्वािा आफ
ू जचनिान भएको वा ववश्वास गनन
योग्य व्यजि भएको भन्ने ववश्वासमा पािी उपहाि वा पुिस्काि पठाउन
व्यजिगत पासवडन ि संवेदनिील िानकािी नलएि पनछ क
ु नै िकम माग गिी
इम्पोष्टि स्क्यामको कसूि गनेलाई तीन वर्नसम्म क
ै द वा पन्र लाि
रुपैयााँसम्म िरिबाना वा दुबै सिाय हुने व्यवस्था गरिएको छ ।
२२. २३ सेक्सिोसनन वा
एक्सिोसनन गनन नहुने
यस दफामा कसैको ननतान्त व्यजिगत तथा ननिी तस्बीि, अनडयो वा नभनडयो
सामाजिक सञ्जालको प्रयोग गिी सावनिननक गने वा कसैसाँग सेयि गने धम्की
ददई यौन िोर्ण, आनथनक लाभ वा वहंसाका लानग बाध्य पाने सेक्सिोसननको
कसूि गनेलाई ि कसैले क
ु नै व्यजिलाई सामाजिक सञ्िालको प्रयोग गिी
ननि वा अरु कसैलाई क
ु नै क्षनत पुयानउने डि त्रासमा पािी ननिबाि
बेइमानीपूवनक आफ्नो वा अरु कसैको लानग क
ु नै लाभ उठाएमा वा त्यस्तो
लाभ उठाउने ननयतले क
ु नै काम गिी एक्सिोसननको कसूि गनेलाई तीन
वर्नसम्म क
ै द वा पन्र लाि रुपैयााँसम्म िरिबाना वा दुबै सिाय हुने व्यवस्था
२३. २४ बीभत्स तजस्बि वा
अनडयो वा नभनडयो
पोष्ट वा सेयि गनन
नहुने
यस दफामा कसैले सामाजिक सञ्िालमा बीभत्स तजस्बि वा अनडयो वा
नभनडयो पोष्ट वा सेयि गिी कसूि गिेमा तीन मवहनासम्म क
ै द वा पचास
हिाि रुपैयााँसम्म िरिबाना वा दुबै सिाय हुने व्यवस्था गरिएको छ।
२४. २५ अश्लील, नमथ्या वा
भ्रामक ववर्यवस्तु
प्रसाि गनन नहुने
यस दफामा कसैले सामाजिक सञ्िालको प्रयोग गिी अश्लील िब्द, तजस्बि,
सिेत, नभनडयो, अनडयो, नमथ्या वा भ्रामक सूचना प्रसाि गनन, त्यस्तो सूचनाको
दुष्प्रचाि वा तोडमिोड वा कमेन्ि गिी कसूि गिेमा दुई वर्नसम्म क
ै द सिाय
वा तीनलाि रुपैयााँसम्म िरिबाना वा दुबै सिाय हुने व्यवस्था गरिएको छ।
2५. २६ नडपफ
े क नभनडयो
अपलोड वा प्रसाि
यस दफामा कसैले सामाजिक सञ्िालमा आविनवफनसयल इन्िेनलिेन्सको प्रयोग
गिी क
ु नै व्यजिको अनुहाि, आवाि वा हाउभाउलाई नक्कल वा प्रनतस्थापन

8
गनन नहुने गिी गलत सूचना प्रवाह गने, अश्लीलता फ
ै लाउने वा चरित्रहत्या गने कसूि
गिेमा दुई वर्नसम्म क
ै द सिाय वा तीनलाि रुपैयााँसम्म िरिबाना वा दुबै
सिाय हुने व्यवस्था गरिएको छ।
2६. 2७ बेनामी वा छदमभेर्ी
पवहचान बनाउन वा
प्रयोग गनन नहुने
❖ यस दफामा कसैले सामाजिक सञ्िालमा बेनामी वा छदमभेर्ी (फ
े क
आइडी, पेि, समूह) वा अरुको नामबाि पवहचान नसिनना गने, त्यस्तो
बेनामी वा छद्मभेर्ी पवहचान माफ
न त ववर्यवस्तु उत्पादन गिी पोष्ट वा
सेयि गने, अरूको ववर्यवस्तु सेयि गने, कमेन्ि वा कल गिी कसूि
गिेमा तीन मवहनासम्म क
ै द वा पचास हिाि रुपैयााँसम्म िरिबाना वा
दुबै सिाय हुने व्यवस्था गिेको छ ।
❖ त्यसैगिी कसैले प्लेिफमनमा व्यजिगत वा सामूवहक रुपमा छद्मभेर्ी,
स्थायी वा अस्थायी समूह, पेि वा अन्य क
ु नै पनन प्रकािको आइडी
िोली नेपालको सावनभौमसत्ता, भौगोनलक अिण्डतामा िलल पुग्ने वा
िाविय वहत प्रनतक
ू ल हुने गिी गलत वा भ्रामक सूचना सम्प्रेर्ण गिी
कसूि गिेमा प्रचनलत कानून बमोजिम सिाय हुनेमा सोही बमोजिम ि
प्रचनलत कानूनमा सिाय उललेि भएको िहेनछ भने पााँच वर्नसम्म क
ै द
वा पन्र लाि रुपैयााँसम्म िरिबाना वा दुबै सिाय हुने व्यवस्था गरिएको
छ।
2७. 2८ थप सिाय हुने ❖ यस दफामा कसैले सामाजिक सञ्िालको प्रयोग गिी प्रचनलत कानून
बमोजिम कसूि हुने कायन गिेमा वा त्यस्तो कसूि गनन दुरुत्साहन गिेमा
प्रचनलत कानून बमोजिम हुने सिायमा एक वर्नसम्म थप क
ै द सिाय
हुने व्यवस्था गरिएको छ।
❖ यस ऐन बमोजिमको क
ु नै कसूि एक पिकभन्दा बढी गने कसूिदािलाई
पिक
ै वपच्छे त्यस्तो कसूिमा हुने सिायको दोब्बि सिाय हुनेछ।
❖ सावनिननक पद धािण गिेको वा िाज्य कोर्बाि सुववधा नलएको क
ु नै
व्यजिले यस ऐन बमोजिम कसूि हुने काम गिेमा त्यस्तो कसूिदािलाई
यस ऐन बमोजिम हुने सिायमा पचास प्रनतितसम्म थप सिाय हुनेछ।
❖ कसैले बालबानलकाको प्रयोग गिी यस ऐन बमोजिमको कसूि हुने कायन
गिेमा एक वर्नसम्म थप क
ै द सिाय हुने व्यवस्था गरिएको छ।
2८. 2९ दुरुत्साहन, उद्योग वा
र्डयन्त्र गनन नहुने
यस दफामा यस ऐन बमोजिम कसूि हुने कायन गनन कसैलाई दुरुत्साहन गने
वा त्यस्तो कसूिको उद्योग वा र्डयन्त्र गने वा त्यस्तो कसूि गनन सघाउने वा
अन्य क
ु नै ब्यहोिाले मनतयाि भई कायन गने व्यजिलाई मुख्य कसूिदािलाई
हुने सिायको आधा सिाय हुने व्यवस्था गरिएको छ।
2९. ३० प्रचनलत कानून
बमोजिम सिाय गनन
बाधा नपने
यस दफामा यस ऐन अन्तगनत कसूि ठहरिने क
ु नै काम अन्य क
ु नै प्रचनलत
कानून बमोजिम पनन कसूि ठहरिने िहेछ ि त्यस्तो कसूिमा यस ऐनमा
उजललजित हद भन्दा बढी सिाय हुने िहेछ भने त्यस्तो कसूि उपि छुट्टै
कािबाही चलाई सिाय गनन यस ऐनले बाधा पुर्याएको माननने छैन भनी

9
३०. ३१ क्षनतपूनतन भिाउनु पने यस दफामा यस ऐन बमोजिम सिाय हुने कसूि गिेको कािणबाि कसैलाई
क
ु नै वकनसमको हानन, नोक्सानी, हैिानी वा क्षनत भएको िहेछ भने त्यस्तो
हानन, नोक्सानी, हैिानी वा क्षनत बापतको मनानसब िकम सम्बजन्धत
कसूिदािबाि पीनडतलाई भिाई ददनु पने व्यवस्था गरिएको छ।
३१. ३२ नेपाल सिकाि वादी
हुने
यस दफामा यस परिच्छेद बमोजिम कसूि हुने मुद्दा मुलुकी फौिदािी
कायनववनध संवहता, २०७४ को अनुसूची-१ मा समावेि भएको माननने
३२. ३३ हदम्याद यस दफामा सामाजिक सञ्िालको प्रयोग गिी कसैले यस ऐन ववपिीतको
कसूि हुने कायन गिेमा त्यस्तो कायनबाि मकान पने व्यजिले कसूि भए गिेको
थाहा पाएको नमनतले तीन मवहना नभत्र उिुि गनुन पने व्यवस्था गरिएको छ।
३३. 3४ ववद्युतीय प्रमाणको
ग्राह्यता
यस दफामा ववद्युतीय प्रणालीबाि नसिनना भएको ववद्युतीय वा अन्य क
ु नै
स्वरुपमा िहेको क
ु नै सूचना वा तथ्याि यस ऐन बमोजिम कसूि माननने
मुद्दाको कािबाहीमा प्रमाणको रुपमा ग्राह्य हुने व्यवस्था गरिएको छ।
३४. ३५ पुनिावेदन यस दफामा यस ऐन बमोजिम जिलला अदालतले गिेको ननणनयमा जचत्त
नबुझेमा त्यस्तो ननणनय थाहा पाएको नमनतले 35 ददननभत्र उच्च अदालतमा ि
दफा 12, 13 ि १६ बमोजिम ववभागले िरिवाना गने गिी गिेको ननणनयमा
जचत्त नबुझेमा त्यस्तो ननणनय भएको नमनतले 35 ददननभत्र जिलला अदालतमा
पुनिावेदन गनन सवकने व्यवस्था गरिएको छ।
३५. 3६ द्रुत प्रनतकायन समूह
गठन गने
❖ यस दफामा यस ऐन बमोजिमको कसूिबाि पीनडतको अनधकािको
तत्काल िक्षा गने व्यवस्थाका लानग ववभागले ववज्ञ तथा सम्बद्ध ननकायको
प्रनतनननध समेत िहने गिी द्रुत प्रनतकायन समूह (र्यावपड िेस्पोन्स विम)
गठन गनन सक्ने ि ववभागले िेनलफोन, इमेल, फ्याक्स वा सामाजिक
सञ्िालबाि गुनासो सुन्न ि त्यस्तो गुनासो उपि द्रुत प्रनतकायन गननका
लानग आवश्यक कमनचािी सवहतको छुट्टै सहायता कक्षको समेत व्यवस्था
गनन सक्ने व्यवस्था गरिएको छ।
❖ उपदफा (१) बमोजिम द्रुत प्रनतकायन समूहले क
ु नै प्लेिफमन वा क
ु नै अन्य
व्यजि वा ननकायलाई सामाजिक सञ्िालमा प्रसाि गरिएको क
ु नै
ववर्यवस्तु तत्काल हिाउन, कसैले हेनन ननमलने गिी सङ्ग्रह गनन वा
पीनडतको अनधकाि िक्षाको लानग तत्काल क
ु नै उपयुि कायन गनन ननदेिन
ददन सक्ने ि सो बमोजिमको ननदेिन पालना गनुन वा गिाउनु सम्बजन्धत
प्लेिफमनको कतनव्य हुने व्यवस्था गरिएको छ।
३६. 3७ सचेतनामूलक
कायनक्रम सञ्चालन
गने
❖ यस दफामा ववभाग, सम्बद्ध ननकाय ि प्लेिफमनले सामाजिक सञ्िाल
प्रयोगकतानको वहत ि सुिक्षाको लानग देहायका क
ु नै वा सबै माध्यमबाि
जिक्षा तथा सचेतनामूलक कायनक्रम सञ्चालन गनुन पने व्यवस्था गरिएको

10
छ:-
(क) प्रकािन तथा प्रसािण,
(ि) वेबसाइि,
(ग) गोष्ठी तथा कायनिाला,
(घ) लोककलयाणकािी ववज्ञापन,
(ङ) संवाद कायनक्रम,
(च) अन्य क
ु नै माध्यम।
❖ उपदफा (१) बमोजिम सञ्चालन हुने जिक्षा तथा सचेतनामूलक
कायनक्रमको व्यवस्था गनन मन्त्रालय, प्रदेि सिकािको जिक्षा सम्बन्धी
ववर्य हेने मन्त्रालय तथा स्थानीय तहको जिक्षा िािाले समेत
आवश्यक सहयोग, समन्वय ि सहिीकिण गनुन पनेछ।
३७. ३८ ननदेिन ददन सक्ने यस दफामा मन्त्रालयले सामाजिक सञ्िालको सञ्चालन ि प्रयोगलाई
व्यवजस्थत गने सम्बन्धमा ववभागलाई आवश्यक ननदेिन ददन सक्ने व्यवस्था
गरिएको छ ।
३८. ३९ प्रनतवेदन पेि गनुनपने यस दफामा ववभागले यस ऐन ि यस ऐन अन्तगनत बनेको ननयम बमोजिम
आफ
ू ि सम्बद्ध ननकायबाि सम्पादन भएका कामको वावर्नक प्रनतवेदन तयाि
गिी मन्त्रालय समक्ष पेि गनुन पने व्यवस्था गरिएको छ ।
३९. ४० ननयम बनाउने
अनधकाि
यस दफामा नेपाल सिकािले यस ऐनको कायानन्वयनको लानग आवश्यक
ननयम बनाउन सक्ने व्यवस्था गरिएको छ ।
४०. ४१ ननदेजिका वा
कायनववनध बनाउन
सक्ने
यस दफामा मन्त्रालयले यो ऐन तथा यस ऐन अन्तगनत बनेको ननयमको
अधीनमा िही आवश्यक ननदेजिका वा कायनववनध बनाउन सक्ने व्यवस्था
गरिएको छ ।

1
सामाजिक सञ्िालको सञ्चालन, प्रयोग तथा ननयमन गने सम्बन्धमा व्यवस्था गनन बनेको ववधेयक
प्रस्तावनााः सामाजिक सञ्िालका प्लेटफमन सञ्चालक र प्रयोगकतानलाई जिम्मेवार तथा िवाफदेही
बनाई सामाजिक सञ्िालको सञ्चालन र प्रयोगलाई मयानददत, सुरजित र व्यवजस्थत गने तथा ननयमन
गने सम्बन्धमा कानूनी व्यवस्था गनन वाञ्छनीय भएकोले,
सङ्घीय संसदले यो ऐन बनाएको छ।
पररच्छेद-१
प्रारजम्भक
१. संजिप्त नाम, प्रारम्भ र ववस्तार: (१) यस ऐनको नाम "सामाजिक सञ्िाल ऐन, २०८1" रहेको
छ।
(2) यो ऐन प्रमाणीकरण भएको नमनतले एकनतसौँ ददनदेजि प्रारम्भ हुनेछ।
(३) यो ऐन नेपालभर लागु हुनेछ र नेपाल बावहरबाट नेपाल वा नेपाली नागररक
ववरुद्ध यस ऐन बमोजिमको कसूर गने व्यजिको हकमा समेत लागु हुनेछ।
२. पररभाषा : ववषय वा प्रसङ्गले अको अथन नलागेमा यस ऐनमा,-
(क) “अनुमनतपत्र” भन्नाले दफा ६ बमोजिमको सामाजिक सञ्िाल प्लेटफमन
सञ्चालन अनुमनतपत्र सम्झनु पछन।
(ि) "अनुमनतपत्र प्राप्त व्यजि" भन्नाले दफा ६ बमोजिम अनुमनतपत्र प्राप्त
कम्पनी, फमन वा संस्था सम्झनु पछन।
(ग) “तोवकएको” वा “तोवकए बमोजिम” भन्नाले यस ऐन अन्तगनत बनेको
ननयममा तोवकएको वा तोवकए बमोजिम सम्झनु पछन।
(घ) “प्लेटफमन” भन्नाले इन्टरनेट प्रयोगकतान व्यजि-व्यजि, व्यजि र समूह
वा संस्था तथा समूह वा संस्थाका बीच ववचार वा िानकारी आदान
प्रदान गनन वा सामाजिक अन्तरविया गनन सवकने गरी ववद्युतीय प्रववनधको
माध्यमद्वारा साइबर स्पेसमा नसिनना गररएको एप, वेबसाइट, ब्लग,
एआइ टुल्स वा यस्तै प्रक
ृ नतका सावनिननक रुपमा उपलब्ध सामाजिक
सञ्िाल प्लेटफमन सम्झनु पछन।
(ङ) “मन्त्रालय” भन्नाले नेपाल सरकारको सञ्चार तथा सूचना प्रववनध
मन्त्रालय सम्झनु पछन।
(च) “ववभाग” भन्नाले नेपाल सरकारको सूचना प्रववनध सम्बन्धी ववषय हेने
ववभाग सम्झनु पछन।
(छ) "सम्पक
न ववन्दु" भन्नाले दफा १४ बमोजिम अनुमनतपत्र प्राप्त व्यजिले
नेपालमा स्थापना गरेको कायानलय वा तोक
े को व्यजि सम्झनु पछन।
(ि) "सम्बद्ध ननकाय" भन्नाले दफा ११ बमोजिमका ननकाय सम्झनु पछन।

2
(झ) “सामाजिक सञ्िाल” भन्नाले कम्प्युटर, कम्प्युटर नेटवक
न , इन्टरनेट
लगायतका ववद्युतीय प्रववनध र उपकरणको माध्यमबाट उपलब्ध गराएको
सुववधा तथा प्रविया बमोजिम क
ु नै व्यजि, समूह वा संस्थाबीच एक
अकानसँग अन्तवि
न यात्मक सञ्चार गने वा ववषयवस्तु (कन्टेन्ट) प्रसार
गनन सक्ने प्रणाली सम्झनु पछन।
(ञ) “सामाजिक सञ्िालको दुरुपयोग” भन्नाले यस ऐन वा प्रचनलत कानून
ववपरीतका ववषयवस्तु सामाजिक सञ्िालमा पोष्ट, सेयर, कमेन्ट, लाइभ
जस्िनमङ, ररपोष्ट, ट्याग, ह्यासट्याग, मेन्सन गने वा यस्तै प्रक
ृ नतको अन्य
कायन सम्झनु पछन।
(ट) “सामाजिक सञ्िालको प्रयोग” भन्नाले व्यजि, समूह वा संस्थागत
पवहचान हुने गरी क
ु नै अिर, जचत्र, आवाि, सङ्केत, दृष्य वा श्रव्य
दृष्यलाई सावनिननक रुपमा प्रयोगमा आएको सामाजिक सञ्िालमा पोष्ट,
सेयर, कमेन्ट, लाइभ जस्िनमङ, ररपोष्ट, ट्याग, ह्यास ट्याग, मेन्सन गने
वा यस्तै प्रक
ृ नतको अन्य कायन सम्झनु पछन।
पररच्छेद-२
सामाजिक सञ्िाल प्लेटफमन सञ्चालन अनुमनत
३. अनुमनतपत्र नलनु पने: प्लेटफमन सञ्चालन गनन चाहने कम्पनी, फमन वा संस्थाले यस ऐन बमोजिम
प्लेटफमन सञ्चालन गनन अनुमनतपत्र नलनु पनेछ ।
४. अनुमनतपत्रको लानग ननवेदन ददने: (१) प्लेटफमन सञ्चालन गननको लानग अनुमनतपत्र नलन चाहने
कम्पनी, फमन वा संस्थाले देहायको कागिात संलग्न गरी तोवकए बमोजिमको ढाँचामा ववभागमा
ननवेदन ददनु पनेछाः-
(क) कम्पनी, फमन वा संस्था दतानको प्रमाणपत्रको प्रनतनलवप,
(ि) कम्पनी वा संस्थाको प्रबन्धपत्र र ननयमावलीको प्रनतनलवप,
(ग) कम्पनी, फमन वा संस्थाको स्थायी लेिा नम्बर प्रमाणपत्रको प्रनतनलवप,
(घ) शेयरधनीको लगत वववरण,
(ङ) ववदेशी लगानीकतानले शेयर लगानी गरेको भए सो सम्बन्धी वववरण,
(च) कम्पनी, फमन वा संस्था अद्यावनधक भएको पत्र,
(छ) कम्पनी, फमन वा संस्थाको सञ्चालक सनमनतको वववरण,
(ि) प्लेटफमन सञ्चालन अनुमनतपत्र नलने सम्बन्धमा कम्पनी, फमन वा
संस्थाको ननणनय,
(झ) अनुमनतपत्रको लानग ननवेदन ददने अजततयारी,
(ञ) कम्पनी, फमन वा संस्थाको तफ
न बाट ननवेदन ददने व्यजि नेपाली नागररक
भए नागररकता प्रमाणपत्रको प्रनतनलवप र ववदेशी व्यजि भए राहदानीको
प्रनतनलवप,

3
(ट) सामाजिक सञ्िालको गोपनीयता सम्बन्धी नीनत, डाटा प्रयोग नीनत (डाटा
युिेि पोनलसी), डाटा सुरिा नीनत,
(ठ) प्लेटफमनले प्रयोगकतानका सम्बन्धमा ननधानरण गरेका मापदण्ड,
(ड) नेपाल बावहर दतान भएका कम्पनी, फमन वा संस्थाको हकमा नेपाल जस्थत
आनधकाररक प्रनतनननध नेपाली नागररक भए नागररकताको प्रमाणपत्रको
प्रनतनलवप र ववदेशी नागररक भए राहदानीको प्रनतनलवप,
(ढ) ववभागले ननधानरण गरेका अन्य कागिात।
(२) यो ऐन प्रारम्भ हुनु अजघ मन्त्रालयमा सूचीकरण भई सञ्चालनमा रहेका
प्लेटफमन सञ्चालक कम्पनी, फमन वा संस्थाले यो ऐन प्रारम्भ भएको नमनतले ६ मवहनानभत्र
उपदफा (१) बमोजिम ननवेदन ददनु पनेछ।
(३) प्लेटफमन सञ्चालकले सूचीकरण हुँदा पेश गरेका सम्पूणन कागिात र
तत्सम्बन्धी अन्य अनभलेि मन्त्रालयले यो ऐन प्रारम्भ भएको नमनतले एक मवहनानभत्र ववभागमा
पठाउनु पनेछ।
(४) उपदफा (१) वा (२) बमोजिमको ननवेदन प्लेटफमन सञ्चालन गने कम्पनी,
फमन वा संस्थाले आफ्नो प्रनतनननध माफ
न त वा अनलाइन माध्यमबाट समेत ददन सक्नेछ।
५. ननवेदन उपर िाँचबुझ गनेाः (१) दफा ४ बमोजिम परेको ननवेदन उपर ववभागले आवश्यक
िाँचबुझ गनेछ।
(२) उपदफा (१) बमोजिम िाँचबुझ गदान ववभागले प्लेटफमनको सुरिा प्रणाली,
िोजिमको अवस्था र तोवकए बमोजिमका अन्य प्राववनधक ववषयको िाँच गराउन सक्नेछ।
(३) ववभागले यस दफा बमोजिम िाँचबुझ गदान थप वववरण वा कागिात माग गनुन
पने देजिएमा ननवेदकसँग त्यस्तो वववरण वा कागिात माग गनन सक्नेछ।
६. अनुमनतपत्र प्रदान गनेाः (१) दफा ५ बमोजिम िाँचबुझ गदान प्लेटफमन सञ्चालन अनुमनतपत्र
प्रदान गनन मनानसब देजिएमा ववभागले ननवेदन परेको तीन मवहनानभत्र ननवेदकबाट तोवकए
बमोजिमको दस्तुर नलई तोवकए बमोजिमको ढाँचामा ननवेदकलाई अनुमनतपत्र प्रदान गनुन पनेछ।
(२) उपदफा (१) बमोजिम अनुमनतपत्र प्रदान गदान ववभागले आवश्यक शतनहरु तोक्न
सक्नेछ ।
(३) उपदफा (१) मा िुनसुक
ै क
ु रा लेजिएको भए तापनन दफा ५ बमोजिम
िाँचबुझ गदान प्लेटफमन सञ्चालन गदान मुलुकको शाजन्त सुरिा, सावनभौमसत्ता, भौगोनलक
अिण्डता, राविय सुरिा, राविय एकता, स्वाधीनता, स्वानभमानमा िलल पुग्ने वा रािवहत
प्रनतक
ू ल हुने देजिएमा त्यस्तो अनुमनतपत्र प्रदान गररने छैन।
(४) उपदफा (३) बमोजिम अनुमनतपत्र प्रदान नगने ननणनय भएमा ववभागले सोको
िानकारी त्यस्तो ननणनय गरेको नमनतले सात ददननभत्र ननवेदकलाई ददनु पनेछ।
७. अनुमनतपत्रको अवनध र नवीकरणाः (१) अनुमनतपत्रको अवनध दुई वषनको हुनेछ।

4
(२) अनुमनतपत्र प्राप्त व्यजिले अनुमनतपत्र नवीकरण गनन चाहेमा अनुमनतपत्रको
अवनध समाप्त हुनु भन्दा कम्तीमा पन्र ददन अगावै अनुमनतपत्र नवीकरणको लानग तोवकएको
दस्तुर संलग्न गरी तोवकए बमोजिमको ढाँचामा ववभागमा ननवेदन ददनु पनेछ।
(३) उपदफा (2) बमोजिम अनुमनतपत्र प्राप्त व्यजिले अनुमनतपत्र नवीकरणको लानग
ननवेदन ददँदा देहाय बमोजिमका कागिात संलग्न गनुन पनेछाः-
(क) सामाजिक सञ्िालको प्रयोगको सम्बन्धमा अपनाएको सुरिा प्रणाली,
(ि) गत आनथनक वषनमा गरेको गुनासो सम्बोधनको अवस्था र सोको वववरण,
(ग) सामाजिक उत्तरदावयत्व अन्तगनत गररएका कामको वववरण र कर
चुिाको प्रमाणपत्र,
(घ) सामाजिक सञ्िाल सञ्चालनको िममा गररएका मुतय मुतय कामको
वववरण।
(4) उपदफा (२) बमोजिम प्राप्त ननवेदन उपर िाँचबुझ गदान अनुमनतपत्र नवीकरण
गनन मनानसब देजिएमा ववभागले दुई वषनको लानग अनुमनतपत्र नवीकरण गररददनु पनेछ।
(5) यस दफा बमोजिम नवीकरण नभएको प्लेटफमनको अनुमनतपत्र स्वताः रद्द हुनेछ
र त्यस्तो रद्द भएको सूचना ववभागले सावनिननक रुपमा प्रकाशन गनेछ।
(6) यस दफा बमोजिम अनुमनतपत्र नवीकरण नभएको वा स्वताः रद्द भएको
प्लेटफमनले सो प्लेटफमनबाट क
ु नै पनन गनतववनध गनन पाउने छैन।
(7) अनुमनतपत्रको नवीकरण गने सम्बन्धी अन्य व्यवस्था तोवकए बमोजिम हुनेछ।
८. अनुमनतपत्रको िारेिीाः (१) ववभागले देहायको क
ु नै अवस्थामा सामाजिक सञ्िाल प्लेटफमनको
अनुमनतपत्र िारेि गनन सक्नेछाः-
(क) अनुमनतपत्र प्राप्त व्यजिले मुलुकको शाजन्त सुरिा, अमनचयन,
सावनभौमसत्ता, भौगोनलक अिण्डता, राविय सुरिा, राविय एकता,
स्वाधीनता, स्वानभमानमा िलल पुग्ने वा रािवहत प्रनतक
ू लका ववषयवस्तु
प्रसार गरे वा गराएमा,
(ि) अनुमनतपत्र प्राप्त व्यजिले यो ऐन वा यस ऐन अन्तगनत बनेको ननयम
बमोजिम पालना गनुनपने शतनको उल्लङ्घन गरेमा,
(ग) झुट्ठा वववरण पेश गरी अनुमनतपत्र नलएको प्रमाजणत भएमा,
(घ) नेपाल बावहरबाट सञ्चानलत सामाजिक सञ्िालको हकमा नेपालमा
सम्पक
न ववन्दुको व्यवस्था नगरेमा,
(ङ) गुनासो सुनुवाई संयन्त्रको व्यवस्था नगरेमा,
(च) ववभागले ददएको ननदेशन पालना नगरेमा ।
(२) उपदफा (१) बमोजिम अनुमनतपत्र िारेि गनुन पने देजिएमा ववभागले त्यस्तो
अनुमनतपत्र प्राप्त व्यजिलाई अनुमनतपत्र िारेि गनुन नपने क
ु नै मनानसब आधार र कारण भए
त्यस्तो आधार र कारण पन्र ददननभत्र पेस गनन मौका ददनु पनेछ।

5
(३) उपदफा (२) बमोजिमको अवनधनभत्र क
ु नै आधार र कारण पेश नगरेमा वा पेश
गरेको आधार र कारण मनानसब नदेजिएमा ववभागले अनुमनतपत्र िारेि गने ननणनय गरी सोको
िानकारी सात ददन नभत्र त्यस्तो प्लेटफमनलाई ददनु पनेछ।
(४) उपदफा (३) बमोजिम अनुमनतपत्र िारेि गने ननणनयमा जचत्त नबुझेमा सम्बजन्धत
प्लेटफमनको सञ्चालक कम्पनी, फमन वा संस्थाले त्यस्तो ननणनयको िानकारी पाएको नमनतले
पैँतीस ददननभत्र मन्त्रालयमा पुनरावेदन गनन सक्नेछ र सो सम्बन्धमा मन्त्रालयको सजचवले गरेको
ननणनय अजन्तम हुनेछ।
९. प्लेटफमन सञ्चालनमा रोक लगाउन सक्नेाः (१) ववभागले यस ऐन बमोजिम अनुमनतपत्र प्राप्त
नगरेको वा अनुमनतपत्र रद्द भएको प्लेटफमनलाई नेपालनभत्र सञ्चालन गनन रोक लगाउनेछ।
(२) यस ऐन बमोजिमको सामाजिक सञ्िाल सञ्चालनका शतनहरु पालना नगरेको
वा दफा 8 को उपदफा (2) बमोजिम अनुमनतपत्र िारेि गने कारबाहीको िममा रहेका
प्लेटफमनलाई नेपालनभत्र सञ्चालन गनन रोक लगाउन सक्नेछ।
(३) उपदफा (१) र (२) को प्रयोिनको लानग ववभागले त्यस्तो प्लेटफमन
सञ्चालनमा रोक लगाउन नेपाल दूरसञ्चार प्रानधकरणमा लेिी पठाउनु पनेछ ।
(४) उपदफा (३) बमोजिम लेिी आएमा नेपाल दूरसञ्चार प्रानधकरणले त्यस्तो
प्लेटफमन सञ्चालन गनन रोक लगाउन इन्टरनेट सेवा प्रदायकलाई ननदेशन ददनु पनेछ।
पररच्छेद-३
संस्थागत व्यवस्था
१०. संस्थागत व्यवस्थााः यस ऐनमा अन्यत्र उजल्लजित काम, कतनव्य र अनधकारका अनतररि
ववभागको काम, कतनव्य र अनधकार देहाय बमोजिम हुनेछाः-
(क) प्लेटफमनको सञ्चालन र प्रयोगका सम्बन्धमा गनुन पने नीनतगत, कानूनी
तथा संस्थागत सुधारका लानग मन्त्रालयमा प्रनतवेदन पेश गने,
(ि) प्लेटफमनमा प्रसाररत ववषयवस्तुको ननयनमतरुपमा अनुगमन गने,
(ग) िण्ड (ि) बमोजिम अनुगमन गदान यस ऐन वा प्रचनलत कानून
बमोजिम प्रसार गनन उपयुि नदेजिएका ववषयवस्तु हटाउन सम्बजन्धत
प्लेटफमनलाई ननदेशन ददने,
(घ) प्लेटफमनमा पोष्ट वा सेयर भएका ववषयवस्तु यस ऐन वा प्रचनलत कानून
ववपरीत भएको पाइएमा त्यस्तो ववषयवस्तुको प्रक
ृ नत, असर र प्रभाव हेरी
आवश्यक कारबाही गनन सम्बजन्धत ननकायमा पठाउने,
(ङ) सामाजिक सञ्िालको प्रयोगको सम्बन्धमा आउने गुनासो सुनुवाई गनन
आवश्यक व्यवस्था गने,
(च) सामाजिक सञ्िालको सञ्चालन र प्रयोगका सम्बन्धमा सचेतनामूलक
कायनिम सञ्चालन गने,

6
(छ) प्लेटफमन सञ्चालन, प्रयोग तथा ननयमन सम्बन्धमा सम्बद्ध ननकायसँग
समन्वय गने,
(ि) तोवकए बमोजिमका अन्य कायन गने।
११. सम्बद्ध ननकाय: (१) सामाजिक सञ्िालको दुरुपयोग रोकी प्लेटफमनको सञ्चालन र
प्रयोगलाई व्यवजस्थत गनन देहायका ननकाय सम्बद्ध ननकायको रुपमा रहनेछन्:-
(क) नेपाल प्रहरी
(ि) नेपाल दूरसञ्चार प्रानधकरण,
(ग) प्रेस काउजन्सल,
(घ) सूचना तथा प्रसारण ववभाग,
(घ) ववज्ञापन बोडन,
(ङ) नेपाल सरकारले नेपाल रािपत्रमा सूचना प्रकाशन गरी तोक
े को अन्य
ननकाय।
(२) सम्बद्ध ननकायको जिम्मेवारी र दावयत्व देहाय बमोजिम हुनेछ:-
(क) सामाजिक सञ्िालको प्रयोगलाई व्यवजस्थत गनन सम्पक
न व्यजि तोक्ने,
(ि) यस ऐन ववपरीत क
ु नै ववषयवस्तु सामाजिक सञ्िालमा प्रसार भएको
पाइएमा ववभागमा लेिी पठाउने,
(ग) सामाजिक सञ्िाल प्रयोगकतानको वहत र सुरिाको लानग जशिा तथा
सचेतनामूलक कायनिम सञ्चालन गने, गराउने,
(घ) यस ऐन अन्तगनतका गुनासो सम्बोधनका सन्दभनमा ववभागसँग समन्वय
गने,
(ङ) उिुरी र गुनासो सम्बोधनका सन्दभनमा ववभागले ददएको ननदेशनको
पालना गने।
पररच्छेद-४
अनुमनतपत्र प्राप्त व्यजि वा सामाजिक सञ्िालको प्रयोगकतानले पालन गनुन पने शतन
१२. अनुमनतपत्र प्राप्त व्यजिले पालना गनुन पने शतनहरु: (१) अनुमनतपत्र प्राप्त व्यजिले देहायका
शतनहरु पालना गनुन पनेछ:-
(क) नेपालको सावनभौमसत्ता, भौगोनलक अिण्डता, राविय सुरिा, राविय एकता,
स्वाधीनता, स्वानभमान वा राविय वहतमा िलल पुग्ने वा सामाजिक, सांस्क
ृ नतक
तथा धानमनक सद्भाव भड्काउने ववषयवस्तु प्लेटफमनमा प्रसार नगने,
(ि) प्रचनलत कानून ववपरीतका ववषयवस्तुको पोष्ट वा सेयर गनन ननमल्ने गरी
प्लेटफमनमा आवश्यक प्रववनध ववकास गने वा आवश्यक अन्य उपाय
अवलम्बन गने,

7
(ग) क
ु नै व्यजिको चररत्रमा गम्भीर आघात पुग्ने वकनसमको सामाग्री वा घृणास्पद
अनभव्यजि वा वहंसा भड्काउने वा साम्प्रादावयक सद्भाव नबगाने प्रक
ृ नतको
सामाग्री अपलोड हुन वा प्रचारप्रसार हुन नददने,
(घ) प्रचनलत कानूनले तोक
े को अवस्थामा बाहेक सामाजिक सञ्िाल प्रयोगकतानको
वैयजिक वववरणको गोपनीयता तथा बौवद्धक सम्पजत्त सम्बन्धी अनधकारको
प्रत्याभूनत गने,
(ङ) सामाजिक सञ्िाल प्रयोगकतानको वहत र सुरिाको लानग आवश्यक सचेतना र
जशिामूलक सामग्री सामाजिक सञ्िालमाफ
न त ननरन्तर रुपमा प्रसार गने,
(च) सामाजिक सञ्िालको प्रयोगका िममा आएका गुनासो सम्बोधन गने व्यवस्था
नमलाउने,
(छ) प्लेटफमनमा प्रसार भएका ववषयवस्तुको तथ्यको िाँच गने,
(ि) सामाजिक सञ्िाल प्रयोगकतानको वास्तववक पररचय िुलाएर मात्र प्लेटफमन
प्रयोग गनन ददने,
(झ) प्लेटफमनमा हुने आनथनक कारोबार बैवङ्कङ प्रणालीबाट हुने व्यवस्थाको सुननजित
गने,
(ञ) यस ऐन बमोजिम िाँचबुझ वा कसूरको अनुसन्धान गने प्रयोिनको लानग
सामाजिक सञ्जाल प्रयोगकतानको वववरण (युिर नडटेल) सम्बजन्धत ननकायलाई
उपलब्ध गराउने,
(ट) अनुमनतपत्रमा उजल्लजित शतनहरु,
(ठ) तोवकए बमोजिमका अन्य शतनहरू।
(२) उपदफा (1) बमोजिमका शतनहरु पालना नगने अनुमनतपत्र प्राप्त व्यजिलाई
ववभागले पच्चीस लाि रुपैयाँदेजि एक करोड रुपैयाँसम्म िररबाना गनन सक्नेछ।
(३) उपदफा (२) बमोजिम िररबाना गनुन अजघ अनुमनतपत्र प्राप्त व्यजिलाई सफाई
पेस गने मनानसब मौका ददनु पनेछ।
१३. सामाजिक सञ्िाल प्लेटफमनबाट ववषयवस्तु हटाउन ननदेशन ददन सक्ने: (१) यस ऐन वा
प्रचनलत कानून ववपरीतका ववषयवस्तु प्लेटफमनबाट प्रसार भएको भन्ने िानकारी, गुनासो वा
उिुरी प्राप्त भएमा त्यस्तो िानकारी, गुनासो वा उिुरीको सम्बन्धमा ववभागले िाँचबुझ गनेछ।
(२) उपदफा (1) बमोजिम िाँचबुझ गदान त्यस्तो ववषयवस्तु हटाउनु पने देजिएमा
ववभागले प्लेटफमनबाट अस्थायी वा स्थायीरुपमा वा आंजशक वा पूणन रुपमा हटाउन सम्बजन्धत
अनुमनतपत्र प्राप्त व्यजि वा अनुमनतपत्र प्राप्त व्यजिको नेपाल जस्थत सम्पक
न ववन्दुलाई ननदेशन
ददनेछ।
(३) उपदफा (2) बमोजिम ननदेशन प्राप्त भएमा अनुमनतपत्र प्राप्त व्यजि वा सम्पक
न
ववन्दुले त्यस्तो ववषयवस्तु तत्काल हटाउनु पनेछ।

8
(४) उपदफा (३) बमोजिम प्लेटफमनबाट हटाउन ननदेशन ददइएको ववषयवस्तु
नहटाउने अनुमनतपत्र प्राप्त व्यजि वा सम्पक
न ववन्दुलाई ववभागले पटक
ै वपच्छे पाँच लाि
रुपैयाँदेजि पन्र लाि रुपैयाँसम्म िररबाना गनन सक्नेछ।
तर त्यसरी िररबाना गनुनअजघ त्यस्तो अनुमनतपत्र प्राप्त व्यजि वा सम्पक
सफाइ पेस गने मनानसब मौका ददनु पनेछ।
(५) प्लेटफमनबाट प्रसार भएको ववषयवस्तु यस दफा बमोजिम नहटाएको कारण
कसैलाई िनत पुगेको रहेछ भने त्यसको मनानसब िनतपूनतन पीनडतलाई भराई ददनु पनेछ ।
१४. सम्पक
न ववन्दुको व्यवस्था गनुन पने: (1) नेपाल बावहरबाट सञ्चानलत अनुमनतपत्र प्राप्त
व्यजिले सामाजिक सञ्िाल प्रयोगको सम्बन्धमा आएका गुनासो सम्बोधन तथा सम्पक
न गने
प्रयोिनको लानग नेपालनभत्र सम्पक
न ववन्दुको स्थापना गनुन पनेछ।
(2) उपदफा (१) को प्रयोिनको लानग अनुमनतपत्र प्राप्त व्यजिले क
ु नै संस्था वा
ननकायलाई सम्पक
न ववन्दु तोक्न सक्नेछ।
(३) यो ऐन प्रारम्भ हुँदाका बित नेपालमा कायानलय नभएका अनुमनतपत्र प्राप्त
व्यजिले यो ऐन प्रारम्भ भएको नमनतले तीन मवहनानभत्र यस दफा बमोजिम सम्पक
न ववन्दुको
स्थापना गनुन वा सम्पक
न ववन्दु तोक्नु पनेछ।
(४) ववभाग वा सम्बद्ध ननकायले नेपाल बावहरबाट सञ्चानलत अनुमनतपत्र प्राप्त
व्यजिसँग सम्पक
न गदान सम्पक
न ववन्दु माफ
न त गनन सक्नेछ।
१५. अनुमनतपत्र प्राप्त व्यजिले गुनासो व्यवस्थापन गने: (१) अनुमनतपत्र प्राप्त व्यजिले आफ्नो
सामाजिक सञ्िाल प्रयोगकतानको गुनासो व्यवस्थापनको लानग द्रुत प्रनतकायन समूह (र्यावपड
रेस्पोन्स वटम) सवहतको प्रभावकारी संयन्त्रको व्यवस्था गनुन पनेछ।
(२) उपदफा (1) बमोजिम गुनासो व्यवस्थापनको लानग प्रत्येक अनुमनतपत्र प्राप्त
व्यजिले आफ्नो सम्पक
न ववन्दुमा चौनबसै घण्टा उपलब्ध हुने गरी गुनासो सुन्ने अनधकारी र
स्वननयमन पररपालनाको ननगरानी गने अनधकारीको व्यवस्था गनुन पनेछ।
(३) सम्पक
न ववन्दुको ठे गाना पररवतनन हुँदा वा गुनासो सुन्ने अनधकारी पररवतनन हुँदा
सोको सूचना ववभागलाई ददनु पनेछ र सोको सूचना सवनसाधारणको िानकारीको लानग समेत
सावनिननक रुपमा प्रकाशन गनुन पनेछ।
१६. सामाजिक सञ्िाल प्रयोगकतानले पालना गनुन पने शतन: (१) सामाजिक सञ्िाल प्रयोगकतानले
सामाजिक सञ्िाल प्रयोग गदान देहायका शतन पालना गनुन पनेछाः-
(क) कसैको मान प्रनतष्ठामा आँच पुग्ने र होच्याउने ननयतले अपमानिनक
शब्द, श्रव्यदृष्य, तजस्बरको िोल बनाउने, गाली बेइज्िती वा हेट स्पीच
माननने कायन नगने,
स्पष्टीकरणाः"हेट स्पीच" भन्नाले व्यजि, समूह वा समुदाय ववरुद्ध वहंसा
वा घृणा फ
ै लाउने वा सामाजिक सद्भाव नबगाने प्रक
ृ नतका ववषयवस्तु
सामाजिक सञ्िालमा पोष्ट, सेयर, कमेन्ट, लाइभ जस्िनमङ, ररपोष्ट,

9
ट्याग, ह्यासट्याग, मेन्सन गने वा यस्तै प्रक
ृ नतको अन्य कायन सम्झनु
पछन।
(ि) नमथ्या तथा भ्रामक सूचनाको दुष्प्रचार, सूचना तोडमरोड गरी प्रसार
नगने,
(ग) प्रचनलत कानूनले ननषेध गरेका वस्तुको ववज्ञापन तथा कारोबार नगने,
(घ) प्रचनलत कानूनले ननषेध गरेका वियाकलापको नक्कल वा सेयर नगने,
(ङ) अन्धववश्वास फ
ै लाउने र िनस्वास्थ्यमा प्रनतक
ू ल असर पुर्याउने ववषयवस्तु
प्रसार नगने,
(२) उपदफा (१) ववपरीतको कायनलाई गलत मनसायले सामाजिक सञ्िालमा
पोष्ट, सेयर, लाइक, ररपोष्ट, लाइभ जस्िनमङ, सब्सिाइब, कमेन्ट, ट्याग, ह्यासट्याग वा
मेन्सन गनन हुँदैन।
(३) उपदफा (२) ववपरीतको कायन गने सामाजिक सञ्िाल प्रयोगकतानलाई
ववभागले पाँच लाि रुपैयाँ सम्म िररबाना गनन सक्नेछ ।
(४) उपदफा (३) बमोजिम िररबाना गनुन अजघ सामाजिक सञ्िाल प्रयोगकतानलाई
सफाई पेस गने मौका ददनु पनेछ।
पररच्छेद-५
कसूर र सिाय
१७. अनुमनतपत्र ननलई वा रोक लगाएको सामाजिक सञ्िाल प्लेटफमन सञ्चालन गनन नहुनेाः (१)
कसैले दफा ३ बमोजिम अनुमनतपत्र ननलई वा दफा ९ बमोजिम सञ्चालन गनन रोक
लगाइएको प्लेटफमन सञ्चालन गनन वा गराउन हुँदैन।
(२) उपदफा (१) ववपरीत प्लेटफमन सञ्चालन गने वा गराउने व्यजिलाई पच्चीस
लाि रुपैयाँसम्म िररबाना हुनेछ।
१८. राि वहत प्रनतक
ू ल हुने कायन गनन नहुने: (१) कसैले नेपालको सावनभौमसत्ता, भौगोनलक
अिण्डता, राविय सुरिा, राविय एकता, स्वाधीनता, स्वानभमान वा राि वहत वा सङ्घीय इकाइ
बीचको सु-सम्बन्धमा प्रनतक
ू ल असर हुने गरी वा वगीय, िातीय, धानमनक, सांस्क
ृ नतक, िेत्रीय,
साम्प्रदावयक र यस्तै अरु क
ु नै आधारमा घृणा वा द्वेष उत्पन्न हुने क
ु नै काम गनन वा गराउन
वा ववनभन्न िात, िानत वा सम्प्रदाय बीचको सु-सम्बन्धमा िलल पाने ववषय सामाजिक
सञ्िालमा प्रसार गनन हुँदैन।
(२) उपदफा (१) बमोजिमको कसूर गने वा गराउने व्यजिलाई पाँच वषनसम्म क
ै द
वा पाँच लाि रुपैयाँसम्म िररबाना वा दुबै सिाय हुनेछ।
१९. साइबर बुनलङ गनन नहुनेाः (१) कसैले सामाजिक सञ्िालको प्रयोग गरी साइबर बुनलङ गनन
हुँदैन।
स्पष्टीकरणाः यस दफाको प्रयोिनको लानग “साईबर बुनलङ” भन्नाले कसैले इन्टरनेट िडान
भएको नडजिटल उपकरणको माध्यमबाट सामाजिक सञ्िालको प्रयोग गरी साइबरस्पेसमा

10
गलत वा हाननकारक वाक्य, शब्द, अिर, जचन्ह, जचत्र, तजस्बर, स्क
े च, फोटो, अनडयो, नभनडयो,
श्रव्य-दृष्य, सङ्केत वा सन्देश पठाउने, पोष्ट गने, सेयर गने वा सोही कायनबाट कसैलाई
सताउने, तसानउने, धम्काउने, लजज्ित गराउने, अपमान गने, मानमदनन गने वा अफवाह
फ
ै लाउने गरी आवािको नक्कल गने िस्ता कायन सम्झनु पछन।
(२) उपदफा (१) बमोजिमको कसूर गनेलाई दुई वषनसम्म क
ै द वा तीन लाि
रुपैयाँसम्म िररबाना वा दुबै सिाय हुनेछ ।
२०. साइबर स्टवकङ्ग गनन नहुने: (१) कसैले सामाजिक सञ्िालको प्रयोग गरी साइबर स्टवकङ्ग
गनन वा गराउन हुँदैन।
स्पष्टीकरणाः यस दफाको प्रयोिनको लानग “साइबर स्टवकङ्ग” भन्नाले कसैले इन्टरनेट
प्रववनधको प्रयोग गरी कसैलाई झुट्ठा आरोप लगाउने, धम्की ददने, िालसािी गने, दुव्यनवहार
गने, ननगरानी गने, वैयजिक गोपनीयता भङ्ग गने, बारम्बार अनावश्यक सन्देश पठाउने, गोप्य
िानकारी िुलासा गने वा वैयजिक सुरिामा ितरा पुर्याउने कायन गरी कसैलाई हैरानी
ददएमा साइबर स्टवकङ्ग गरेको सम्झनु पछन।
(२) उपदफा (१) बमोजिमको कसूर गनेलाई तीन वषनसम्म क
ै द वा पाँच लाि
२१. कसैको आइडी तथा सूचना ह्याक गनन नहुने: (१) कसैले सामाजिक सञ्िालको प्रयोग गरी
कसैको आइडी तथा सूचना ह्याक गनुन हुँदैन।
स्पष्टीकरणाः यस दफाको प्रयोिनको लानग “ह्याक” भन्नाले कसैको कम्प्युटर प्रणाली वा
सामाजिक सञ्िालको पासवडन वा नसररयल नम्बर क्राक गरी त्यस्तो कम्प्युटर प्रणाली वा
सामाजिक सञ्िालको गुप्त सङ्क
े त, पासवडन वा नसररयल नम्बर चोरी गरी त्यस्तो कम्प्युटर
प्रणाली वा सामाजिक सञ्िालमा अननधक
ृ त रुपमा पहुँच प्राप्त गरी तथ्याङ्क भण्डारमा हस्तिेप
गने कायन सम्झनु पछन।
२२. वफनसङ वा इम्पोष्टर स्क्याम गनन नहुने: (१) कसैले सामाजिक सञ्िालको प्रयोग गरी वफनसङ
वा इम्पोष्टर स्क्याम गनुन हुँदैन।
स्पष्टीकरणाः यस दफाको प्रयोिनको लानग,-
(क) “वफनसङ” भन्नाले ववद्युतीय सञ्चार माध्यमबाट क
ु नै क
ु रा सत्य हो भन्ने
ववश्वासमा पारी क
ु नै व्यजिको युिरनेम र पासवडन,ि
े नडट काडन नम्बर,
बैङ्क एकाउन्ट िस्ता संवेदनशील सूचना प्राप्त गने कायन सम्झनु पछन।
(ि) "इम्पोष्टर स्क्याम” भन्नाले क
ु नै व्यजिले अरू कसैबाट पैसा वा
व्यजिगत वववरण चोने उद्देश्यले फोन वा इमेल वा ववद्युत्तीय उपकरण
वा प्रणालीद्वारा आफ
ू जचनिान भएको वा ववश्वास गनन योग्य व्यजि
भएको भन्ने ववश्वासमा पारी उपहार वा पुरस्कार पठाउन व्यजिगत

11
पासवडन र संवेदनशील िानकारी नलएर पनछ क
ु नै रकम माग गने कायन
२३. सेक्सटोसनन वा एक्सटोसनन गनन नहुनेाः (१) कसैले सामाजिक सञ्जालको प्रयोग गरी सेक्सटोसनन
वा एक्सटोसनन गनुन हुँदैन।
स्पष्टीकरणाः यस दफाको प्रयोिनको लानग,-
(क) “सेक्सटोसनन” भन्नाले कसैको ननतान्त व्यजिगत तथा ननिी तस्बीर,
अनडयो वा नभनडयो सामाजिक सञ्जालको प्रयोग गरी सावनिननक गने वा
कसैसँग सेयर गने धम्की ददई यौन शोषण, आनथनक लाभ वा वहंसाका
लानग बाध्य पाने कायन सम्झनु पछन।
(ि) “एक्सटोसनन” भन्नाले कसैले क
ु नै व्यजिलाई सामाजिक सञ्िालको
प्रयोग गरी ननि वा अरु कसैलाई क
ु नै िनत पुयानउने डर त्रासमा पारी
ननिबाट बेइमानीपूवनक आफ्नो वा अरु कसैको लानग क
ु नै लाभ
उठाएमा वा त्यस्तो लाभ उठाउने ननयतले क
ु नै काम गराउने कायन
२४. बीभत्स तजस्बर वा अनडयो वा नभनडयो पोष्ट वा सेयर गनन नहुने: (१) कसैले सामाजिक
सञ्िालमा बीभत्स तजस्बर वा अनडयो वा नभनडयो पोष्ट वा सेयर गनुन हुँदैन।
(२) उपदफा (१) बमोजिमको कसूर गनेलाई तीन मवहनासम्म क
ै द वा पचास हिार
रुपैयाँसम्म िररबाना वा दुबै सिाय हुनेछ।
२५. अश्लील, नमथ्या वा भ्रामक ववषयवस्तु प्रसार गनन नहुने: (१) कसैले सामाजिक सञ्िालको
प्रयोग गरी अश्लील शब्द, तजस्बर, सङ्केत, नभनडयो, अनडयो, नमथ्या वा भ्रामक सूचना प्रसार गनन,
त्यस्तो सूचनाको दुष्प्रचार वा तोडमरोड वा कमेन्ट गरी प्रसार गनन हुँदैन।
ै द सिाय वा तीनलाि
२६. नडपफ
े क नभनडयो अपलोड वा प्रसार गनन नहुनेाः (१) कसैले सामाजिक सञ्िालको प्रयोग गरी
नडपफ
े क नभनडयो अपलोड वा प्रसार गनुन हुँदैन।
स्पष्टीकरणाः यस दफाको प्रयोिनको लानग “नडपफ
े क नभनडयो” भन्नाले आवटनवफनसयल
इन्टेनलिेन्सको प्रयोग गरी क
ु नै व्यजिको अनुहार, आवाि वा हाउभाउलाई नक्कल वा
प्रनतस्थापन गरी गलत सूचना प्रवाह गने, अश्लीलता फ
ै लाउने वा चररत्रहत्या गने कायन सम्झनु
पछन ।

12
ै द सिाय वा
तीनलाि रुपैयाँसम्म िररबाना वा दुबै सिाय हुनेछ ।
२७. बेनामी वा छदमभेषी पवहचान बनाउन वा प्रयोग गनन नहुने: (१) कसैले सामाजिक सञ्िालमा
बेनामी वा छदमभेषी (फ
े क आइडी, पेि, समूह) वा अरुको नामबाट पवहचान नसिनना गने,
त्यस्तो बेनामी वा छद्मभेषी पवहचान माफ
न त ववषयवस्तु उत्पादन गरी पोष्ट वा सेयर गने,
अरूको ववषयवस्तु सेयर गने, कमेन्ट वा कल गने कायन गनुन हुँदैन।
(२) उपदफा (१) बमोजिमको कसूर गनेलाई तीन मवहनासम्म क
ै द वा पचास हिार
(३) कसैले प्लेटफमनमा व्यजिगत वा सामूवहक रुपमा छद्मभेषी, स्थायी वा अस्थायी
समूह, पेि वा अन्य क
ु नै पनन प्रकारको आइडी िोली नेपालको सावनभौमसत्ता, भौगोनलक
अिण्डतामा िलल पुग्ने वा राविय वहत प्रनतक
ू ल हुने गरी गलत वा भ्रामक सूचना सम्प्रेषण
गनन हुँदैन।
(४) उपदफा (३) बमोजिमको कसूर गनेलाई प्रचनलत कानून बमोजिम सिाय हुनेमा
सोही बमोजिम र प्रचनलत कानूनमा सिाय उल्लेि भएको रहेनछ भने पाँच वषनसम्म क
ै द वा
पन्र लाि रुपैयाँसम्म िररबाना वा दुबै सिाय हुनेछ।
२८. थप सिाय हुनेाः (१) कसैले सामाजिक सञ्िालको प्रयोग गरी प्रचनलत कानून बमोजिम कसूर
हुने कायन गरेमा वा त्यस्तो कसूर गनन दुरुत्साहन गरेमा प्रचनलत कानून बमोजिम हुने सिायमा
एक वषनसम्म थप क
ै द सिाय हुनेछ।
(२) यस ऐन बमोजिमको क
ु नै कसूर एक पटकभन्दा बढी गने कसूरदारलाई पटक
ै
वपच्छे त्यस्तो कसूरमा हुने सिायको दोब्बर सिाय हुनेछ।
(३) सावनिननक पद धारण गरेको वा राज्य कोषबाट सुववधा नलएको क
ु नै व्यजिले
यस ऐन बमोजिम कसूर हुने काम गरेमा त्यस्तो कसूरदारलाई यस ऐन बमोजिम हुने सिायमा
पचास प्रनतशतसम्म थप सिाय हुनेछ।
(४) कसैले बालबानलकाको प्रयोग गरी यस ऐन बमोजिमको कसूर हुने कायन गरेमा
एक वषनसम्म थप क
ै द सिाय हुनेछ।
२९. दुरुत्साहन, उद्योग वा षडयन्त्र गनन नहुनेाः यस ऐन बमोजिम कसूर हुने कायन गनन कसैलाई
दुरुत्साहन गने वा त्यस्तो कसूरको उद्योग वा षडयन्त्र गने वा त्यस्तो कसूर गनन सघाउने वा
अन्य क
ु नै ब्यहोराले मनतयार भई कायन गने व्यजिलाई मुतय कसूरदारलाई हुने सिायको
आधा सिाय हुनेछ।
३०. प्रचनलत कानून बमोजिम सिाय गनन बाधा नपने: यस ऐन अन्तगनत कसूर ठहररने क
ु नै काम
अन्य क
ु नै प्रचनलत कानून बमोजिम पनन कसूर ठहररने रहेछ र त्यस्तो कसूरमा यस ऐनमा
उजल्लजित हद भन्दा बढी सिाय हुने रहेछ भने त्यस्तो कसूर उपर छुट्टै कारबाही चलाई
सिाय गनन यस ऐनले बाधा पुर्याएको माननने छैन।

13
३१. िनतपूनतन भराउनु पनेाः यस ऐन बमोजिम सिाय हुने कसूर गरेको कारणबाट कसैलाई क
ु नै
वकनसमको हानन, नोक्सानी, हैरानी वा िनत भएको रहेछ भने त्यस्तो हानन, नोक्सानी, हैरानी
वा िनत बापतको मनानसब रकम सम्बजन्धत कसूरदारबाट पीनडतलाई भराई ददनु पनेछ।
३२. नेपाल सरकार वादी हुने: यस पररच्छेद बमोजिम कसूर हुने मुद्दा मुलुकी फौिदारी कायनववनध
संवहता, २०७४ को अनुसूची-१ मा समावेश भएको मानननेछ।
३३. हदम्याद: सामाजिक सञ्िालको प्रयोग गरी कसैले यस ऐन ववपरीतको कसूर हुने कायन गरेमा
त्यस्तो कायनबाट मकान पने व्यजिले कसूर भए गरेको थाहा पाएको नमनतले तीन मवहना नभत्र
उिुर गनुन पनेछ।
३४. ववद्युतीय प्रमाणको ग्राह्यतााः ववद्युतीय प्रणालीबाट नसिनना भएको ववद्युतीय वा अन्य क
ु नै
स्वरुपमा रहेको क
ु नै सूचना वा तथ्याङ्क यस ऐन बमोजिम कसूर माननने मुद्दाको कारबाहीमा
प्रमाणको रुपमा ग्राह्य हुनेछ।
३५. पुनरावेदनाः (१) यस ऐन बमोजिम जिल्ला अदालतले गरेको ननणनयमा जचत्त नबुझेमा त्यस्तो
ननणनय थाहा पाएको नमनतले 35 ददननभत्र उच्च अदालतमा पुनरावेदन गनन सवकनेछ।
(2) दफा 12, 13 र १६ बमोजिम ववभागले िररवाना गने गरी गरेको ननणनयमा
जचत्त नबुझेमा त्यस्तो ननणनय भएको नमनतले 35 ददननभत्र जिल्ला अदालतमा पुनरावेदन गनन
सवकनेछ।
पररच्छेद-६
ववववध
३६. द्रुत प्रनतकायन समूह गठन गने: (१) यस ऐन बमोजिमको कसूरबाट पीनडतको अनधकारको
तत्काल रिा गने व्यवस्थाका लानग ववभागले ववज्ञ तथा सम्बद्ध ननकायको प्रनतनननध समेत
रहने गरी द्रुत प्रनतकायन समूह (र्यावपड रेस्पोन्स वटम) गठन गनन सक्नेछ।
(२) ववभागले टेनलफोन, इमेल, फ्याक्स वा सामाजिक सञ्िालबाट गुनासो सुन्न र
त्यस्तो गुनासो उपर द्रुत प्रनतकायन गननका लानग आवश्यक कमनचारी सवहतको छुट्टै सहायता
किको समेत व्यवस्था गनन सक्नेछ।
(३) उपदफा (१) बमोजिम द्रुत प्रनतकायन समूहले क
ु नै प्लेटफमन वा क
ु नै अन्य
व्यजि वा ननकायलाई सामाजिक सञ्िालमा प्रसार गररएको क
ु नै ववषयवस्तु तत्काल हटाउन,
कसैले हेनन ननमल्ने गरी सङ्ग्रह गनन वा पीनडतको अनधकार रिाको लानग तत्काल क
ु नै
उपयुि कायन गनन ननदेशन ददन सक्नेछ।
(४) उपदफा (३) बमोजिमको ननदेशन पालना गनुन वा गराउनु सम्बजन्धत
प्लेटफमनको कतनव्य हुनेछ।
३७. सचेतनामूलक कायनिम सञ्चालन गनेाः (१) ववभाग, सम्बद्ध ननकाय र प्लेटफमनले सामाजिक
सञ्िाल प्रयोगकतानको वहत र सुरिाको लानग देहायका क
ु नै वा सबै माध्यमबाट जशिा तथा
सचेतनामूलक कायनिम सञ्चालन गनुन पनेछ:-
(क) प्रकाशन तथा प्रसारण,

14
(ि) वेबसाइट,
(ग) गोष्ठी तथा कायनशाला,
(घ) लोककल्याणकारी ववज्ञापन,
(ङ) संवाद कायनिम,
(च) अन्य क
ु नै माध्यम।
(२) उपदफा (१) बमोजिम सञ्चालन हुने जशिा तथा सचेतनामूलक कायनिमको
व्यवस्था गनन मन्त्रालय, प्रदेश सरकारको जशिा सम्बन्धी ववषय हेने मन्त्रालय तथा स्थानीय
तहको जशिा शािाले समेत आवश्यक सहयोग, समन्वय र सहिीकरण गनुन पनेछ।
३८. ननदेशन ददन सक्ने: मन्त्रालयले सामाजिक सञ्िालको सञ्चालन र प्रयोगलाई व्यवजस्थत गने
सम्बन्धमा ववभाग लाई आवश्यक ननदेशन ददन सक्नेछ।
३९. प्रनतवेदन पेश गनुनपने: ववभागले यस ऐन र यस ऐन अन्तगनत बनेको ननयम बमोजिम आफ
ू र
सम्बद्ध ननकायबाट सम्पादन भएका कामको वावषनक प्रनतवेदन तयार गरी मन्त्रालय समि पेश
गनुन पनेछ।
४०. ननयम बनाउने अनधकार: नेपाल सरकारले यस ऐनको कायानन्वयनको लानग आवश्यक ननयम
बनाउन सक्नेछ।
४१. ननदेजशका वा कायनववनध बनाउन सक्ने: मन्त्रालयले यो ऐन तथा यस ऐन अन्तगनत बनेको
ननयमको अधीनमा रही आवश्यक ननदेजशका वा कायनववनध बनाउन सक्नेछ।

Social Media Regulation Proposed in Nepal.pdf

More Related Content

More from ICT Frame Magazine Pvt. Ltd. (20)

Social Media Regulation Proposed in Nepal.pdf