Download to read offline
More Related Content
TULA.pptx
- 1.
- 2. Tula • Ito ayisang anyo ng sining o o panitikan na naglalayong magpahayag ng damdamin sa malayang pagsusulat.
- 3. Uri ng Tula 1.Tradisyonal- isang grupo ng tula na may sukat at may salitang malalim ang kahulugan 2. Blankong berso- tulang mayroong sukat ngunit walang tugma 3. Malayang taludturan- tulang walang sukat at tugma.
- 4. Saknong • Ito aygrupo ng mga salita na naglalaman ng dalawa o higit pang taludtod. Talinhaga • Ito ay paggamit ng mga matatalinhagang salita, ito ay nagpapaganda sa tula.
- 5. Hal. Ang pera niya’yay tinipid Sa guro ay di sumisipsip Markang mataas, nakamit Tagumpay nga ang kapalit Sukat- wawaluhin Tugma- tugmaang katinig
- 6. Tulang Patnigan • Angtulang patnigan ay isang uri ng tula na may pagtatalo. Ibig sabihin, ito’y tulang sagutan na itinatanghal ng mga nagtutunggaliang makata. Pahusayan ito ng mga katuwiran at tagisan ng mga talino at tulain.
- 7. Iba’t-ibang uri ngtulang patnigan: 1. Karagatan • Ito ay isang paligsahan na nilalaro sa mga luksong lamayan o pagtitipong parangal sa isang yumao na ginagawa noon bago dumating ang mga Espanyol sa Pilipinas.
- 8. • Ang paksanito’y tungkol sa alamat ng singsing ng isang dalaga na umano’y nahulug sa gitna ng karagatan at sa binatang nakakuha nito ay nakaalaang ipagkaloob ng dalagang may-ari ng singsing ang kanyang pag-ibig bilang gantimpala.
- 9. • Ang karagatanay binubuo ng mga saknong na apatang taludtod at may sukat na lalabindalawa. • Ito’y ginagamitan ng matatalinhagang salita at malalim na palaisipan.
- 10. 2. Duplo • Ito’ypagtatalo sa tula at pahusayan sa pagbigkas. Ang matutuwid na ginagamit dito’y karaniwang hango sa sawikain, kawikaan at kasabihan at iba’t ibang tadhana ng batas ng bayan.
- 11. • Ang paratanganay magpapalit-lipat, hanggang sa makaubusan ng galing sa pagtatalo sa tula ang mga kalahok.
- 12. 3. Balagtasan • Angdating duplo ay ginawang Balagtasan sa karangalan ng Sisne ng Panginay o si Francisco “Balagtas” Baltazar.
- 13. • Nais ngmga kasapi na baguhin ang panagalang Duplo at ito ay naging Balagtasan na binago ni Jose N. Sevilla. • Ang kalimitang paksa nito ay pagtatalo tungkol sa napapanahong isyu o mahalagang paksa.
- 14. 4. Batutian • Sapagpanaw ni Jose Corazon de Jesus, sumilang ang bagong anyo ng tulang patnigan noong 1933. Tinawag itong Batutian sa panukala ni G. Fernando B. Monleon.
- 15. • Ang katawagangBatutian ay hinango sa sagisag na Huseng Batute na naging unang Hari ng Balagtasan. • Ang pangunahing layunin nito ay makapanlibang sa mga nakikinig o bumabasa sa pamamagitan ng nakakatawa ngunit malatotoong mga kayabangan, panunudyo at palaisipan.
- 16. • Ang banghaynito ay gaya ng sumusunod: unang tindig- pagpapakilala at pagpapayabangan, ikalawang tindig- pagtatalo, ikatlong tindig- palaisipan at tudyuhan at ang taludturan patnigan pangwakas ay pawang urayan.
- 17. • Ito aykatulad parin ng Balagtasan, ang Batutian ay nagbibigay-diin sa matulaing kaanyuan at nagpapahayag din ng mga aral.
- 18. • Ang banghaynito ay gaya ng sumusunod: unang tindig- pagpapakilala at pagpapayabangan, ikalawang tindig- pagtatalo, ikatlong tindig- palaisipan at tudyuhan at ang taludturan patnigan pangwakas ay pawang urayan.
- 19. MGA ELEMENTO NGTULA 1. Sukat Isa sa mga mahahalagang elemento ng tula ang sukat o ang bilang ng mga pantig sa bawat taludtod ng saknong. Karaniwang gamitin ang labindalawa, labing-anim, at ang labingwalong pantig.
- 20. Halimbawa: da / tap/ wa’t / ang / pi / si’y ti / ba / yan / mo / a / nak 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 at / ba / ka / la / gu / tin ng ha / nging / ma / la / kas 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
- 21. Ang halimbawang mababasasa itaas ay mula sa tulang “Ang Guryon” na may sukat na lalabindalawahing pantig. Kapag binasa ang bawat taludtod ay nagkaka-roon ng saglit na tigil sa gitna o sa ikaanim na pantig. Ang saglit na tigil na ito ay tinatawag na sesura.
- 22. 2. Tugma - Isasa pinakamahalagang elemento o sangkap ng tula ay ang pagkakaroon ng pare-parehong tunog sa dulo ng mga panghuling salita ng taludtod. Tinatawag itong tugma.
- 23. Ang panghuling pantigsa dulo ng taludtod, pagkatapos ng ikaanim na pantig o katinig at binibigkas nang mabilis, malumanay, may impit sa lalamunan.
- 24. 3. Talinghaga (Paggamitng Tayutay o Idyoma Ito ay sadyang paglayo sa paggamit ng mga pangkaraniwang salita upang maging kaakit-akit at mabisa ang pagpapahayag. Ang mga sumusunod ay mga halimbawa ng mga pangungusap na nagtataglay ng matalinhagang pahayag o salita.
- 25. Halimbawa: a) Ang Pilipinasay perlas sa kagandahan. b) Bumaha ng dugo nan gang bayan ay lumaya. c) Ang baya’y umiiyak dahil ito’y may tanikala.
- 26. 4. Larawang-diwa (Imagery) Itoay mga salitang binabanggit sa tula na nag-iiwan ng malinaw at tiyak na larawan sa isipan ng mambabasa.
- 27. Halimbawa: Kung ang bayingito’y mapapasa- panganib At siya ay dapat na ipagtangkilik, Ang anak, asawa, magulang, kapatid, Isang tawag niya’y tatalikdang pilit
- 28. 5. Simbolismo (Symbolism) Itoang mga salita sa tula na may kahulugan sa mapanuring isipan ng mambabasa.
- 29.
- 30. 6. Kariktan Ayon kayJulian Cruz Balmaceda, maaaring bigkasin ang isang hanay- hanay ng mga talatang tugma-tugma ang mga dulo at sukat-sukat ang mga bilang ng pantig ngunit di pa rin matatawag na tula kung hindi nagtataglay ng kariktan.
- 31. May mga tulangwalang sukat at tugmang sinusunod subalit matatawag pa ring tula sapagkat pilimpili ang mga salita, kataga, parirala, imahen o larawang- diwa, tayutay o talinhaga, at mensaheng taglay na siyang lalong nagpapatingkad sa katangian nito bilang tula at pumupukaw sa mayamang imahinasyon ng bumabasa.
- 32. Apat na Uring Tula
- 33. Tulang Pasalaysay • Isanguri ng tula na nagsasalaysay gamit ang mga elemento ng tula at mayroong balangkas na pangyayari. • Mga halimbawa ng tulang pasalaysay: Epiko, Awit at Korido.
- 34. Tulang Liriko • Tuladng isang soneto o isang oda, na ipinapahayag ang mga saloobin at damdamin ng makata. • Ang kataga ng tulang liriko ay karaniwang tinutukoy sa bilang mga salita sa isnag kanta.
- 35. • Mga halimbawang tulang liriko: Awit, Soneto, Oda, Elihiya, Dalit at Pasyon.
- 36. Tulang Patnigan • Uring tula kung saan nagkakaroon ng labanan ang magkabilang panig sa pamamagitan ng pagtula. • Mga halimbawa ng tulang patnigan: Duplo, Balagtasan, Bututian at karagatan.
- 37. Tulang Dula • Itoay masining na kathang isinulat karaniwang itinatanghal sa teatro. Ito rin ay patulang binibigkas na kung minsan ay sinasabayan ng ritmo o melodiya ng isang awitin.
- 38. • Ang pagkawiling mga manunuod ay nas a pagsulong at kahihinatnan ng tunggalian. Nahahati sa ilang yugto na maraming tagpo. 1. Iisa yugtong dula-dulaan. 2. Dadalawahing yugtong dula. 3. Tatluhing yugtong dula.
- 39. Mga Elemento ngTulang Pantanghalan 1. Simula- mamamalas dito ang tagpuan, tauhan at sulyap sa suliran. 2. Gitna- matatagpuan ang saglit na kasiglahan, ang tunggalian at kasukdulan. 3. Wakas- matatagpuan naman dito ang kakalasan at kalutasan.
- 40. • May limanguri ng tulang dula o tulang pantanghalan. 1. Komedya- layunin nito ay gawing kawili-wili ang panonood sa pamamagitan ng mga gingawa ng pangunahing tauhan. Ang wakas nito ay masaya.
- 41. • Ang kaguluhansa bandang simula ay naaayos. Ang pagkakasundosundo ng mga tauhan ang nakapagpapasaya sa mga nanonood. Isang halimbawa ng komedya na isinulat ni Juan Crisostomo Soto (o Crissot), na tinaguriang “Ama ng Panitikang Kapampangan” ay ang komedyang Kiki-Riki, isang komedyang nakasulat sa Kapampangan at may isang yugto.
- 42. 2. Melodrama– ginagamitang tulang ito sa mga dulang musikal. Isang halimbawa nito ang Sarimanok na isinulat ni Steven Prince “Patrick” C. Fernandez.
- 43. 3. Trahedya– nauuwiang dulang ito sa malagim o malungkot na wakas. Isang halimbawa ng trahedya ay Ang Trahedya sa Balay ni Kadil na isinulat ni Don Pagusara.
- 44. 4. Parsa– angparsa ay nakapagpapasiya sa mga nanonood dahil sa mga dugtong- dugtong na mga pangyayaring nakatatawa. 5. Saynete– ang dulang ito ay tungkol sa mga lugar o pag-uugali ng mga tao.
- 45. Mga Dapat Tandaansa Pagsulat ng Tula • Maging palamasid sa kapaligiran. Hindi natin maiikubli na ang buhay ang siyang pinagkukunan ng gagamitin natin sa pagkatha.
- 46. Mga Dapat Tandaansa Pagsulat ng Tula • Maging palabasa ng mga kuwento, maging ang magaganda, masasaya, nakakabagot at nakakapagpaliwanag ng isip. Sapagkat nagpapalawak ito ng kaisipan ganun din sa kaalaman.
- 47. Mga Dapat Tandaansa Pagsulat ng Tula • Tandaan na ang kanlungan ng mga katha ay ang karanasan. Maaring ito ay tuwirang nangyayari sa isang taong gumagawa ng tula, nasaksihan sa ibang tao o kaya ay nabasa na nagkaroon ng emosyon at pag-iisip.