Download as PDF, PPTX
More Related Content
X quang cot song 2019
- 1. X QUANG CỘTSỐNG BS. Nguyễn Thị Thùy Linh BM CĐHA – ĐHYD TP.HCM 1
- 2. MỤC TIÊU 1. Nắmđược kỹ thuật, mục đích khảo sát và các mốc giải phẫu cơ bản XQ CS 2. Biết trình tự phân tích phim XQCS 3. Chẩn đoán được hình ảnh một số bệnh lý cột sống: thoái hóa, u, viêm, chấn thương, BTBS 2
- 3. 3 Cấu tạoCS: 7 ĐS cổ, 12 ĐS ngực, 5 ĐS lưng, 5 ĐS cùng, 4 ĐS cụt Độ cong CS: ưỡn nhẹ ra trước ở đoạn cổ - lưng, cong ra sau ở đoạn ngực – cùng cụt GIẢI PHẪU HỌC
- 4. • Cấu tạoĐS: thân-cuống-mảnh sống; mỏm gai-ngang-khớp • Cuống sống + mảnh sống = cung sống 4
- 5.
- 6. • Ống sống:thân+cung sống tạo thành • Chứa tủy sống, màng tủy, mạch máu và rễ thần kinh 6
- 7.
- 8. KỸ THUẬT KHẢOSÁT CỘT SỐNG CỔ: - Thẳng: mỏm gai nằm giữa thân sống, xem được C2 T1-2 - Nghiêng: hai bờ sau đốt sống chồng lên nhau, thấy rõ các mấu khớp, mỏm gai - Chếch: xem các lỗ liên hợp có đều nhau? C1-2 không có lỗ liên hợp - Há miệng: xem C1-C2 - Thế nghiêng gập-ưỡn tối đa: xem độ vững CS, bán trật khớp và tổn thương dây chằng 8
- 9. KỸ THUẬT KHẢOSÁT CS NGỰC – LƯNG – CÙNG CỤT: - Thẳng - Nghiêng - Chếch: xem khuyết eo cung sau - Thế nghiêng gập-ưỡn tối đa 9
- 10. THẲNG – NGHIÊNG– CHẾCH 10
- 11. CS CỔ THẲNG- NGHIÊNG 11 1 2 3 4 5 6 7 Mỏm ngang Mỏm gai Đĩa đệm
- 12.
- 13.
- 14. 14 Thân sống Cuống sống Mỏmngang C 1 (đốt đội) Mấu khớp trên của C 6 Mỏm gai Mấu khớp dưới của C 6 C 2 (đốt trục)
- 15. CS CỔ CHẾCH3/4 15 CHẾCH (P) CHẾCH (T) Lỗ liên hợp C3-4(T) Đĩa đệm C4-5 Cuống sống Mấu khớp trên C7 Mấu khớp dưới C6 C2-3 C3-4 C4-5 C5-6 C6-7 C7-T1
- 16. 16 KHI NGHI NGÔØGAÕY C1,C2 CHUÏP TÖ THEÁ HAÙ MIEÄNG Moûm raêng Khoái beân C1 Khe khớp C1-2
- 17.
- 18.
- 19.
- 20. 20 Cuống sống L3 (P) Moûmgai Moûm ngang L5 CSTL Thẳng
- 21.
- 22. 22 Mấu khớp dưới CSTLNghiêng L1 Đĩa đệm L1-2 Mấu khớp trên Cuống sống
- 23.
- 24. 24 CSTL Chếch Mỏm ngang Cuốngsống Mấu khớp trên Mấu khớp dưới
- 25. PHÂN TÍCH PHIMXQ CS 1. Sự thẳng hàng của cột sống 2. Xương 3. Đĩa đệm, mấu khớp 4. Phần mềm xung quanh 25
- 26. 26 SỰ THẲNG HÀNGCỦA CỘT SỐNG 1. Đường phần mềm trước cột sống 2. Đường dọc phía trước thân sống 3. Đường dọc phía sau thân sống 4. Đường mảnh sống 5. Đường đỉnh các mỏm gai 1. Máu tụ, áp-xe 2,3. Trật đốt sống 3,4. Đánh giá đường kính ống sống 5. Tổn thương dây chằng
- 27.
- 28. ĐÁNH GIÁ XƯƠNG •Thân xương: chiều cao, hình dạng, đậm độ • Thành phần sau: mấu khớp trên – dưới, mỏm gai, mỏm ngang, cuống sống, lỗ liên hợp, khuyết eo • Đường kính trước sau ống sống (cổ > 13mm, lưng > 15mm) 28
- 29. TRÌNH TỰ 29 A. Thân B.Cuống C. Mỏm gai D. Mấu khớp E. Mỏm ngang
- 30. SỤN KHỚP VÀMÔ MỀM • Đĩa đệm: chiều cao và đậm độ • Thoái hóa hay trượt mấu khớp • Thay đổi mô mềm cạnh sống do u, viêm, di căn, tụ máu… 30
- 31. BỆNH LÝ CỘTSỐNG 1. Thay đổi trục cột sống oái hóa 2. Thoái hóa cột sống Viêm 3. Chấn thương cột sống 4. Viêm cột sống 5. U cột sống 6. Bất thường bẩm sinh 31
- 32. THAY ĐỔI TRỤCCỘT SỐNG 1. Gù, ưỡn: biến dạng CS theo chiều trước-sau do bẩm sinh hay mắc phải 2. Vẹo CS: sang bên (P) hay (T), mức độ bù trừ 3. Trượt đốt sống: so với trục CS (đoạn dưới làm chuẩn) do hủy eo, thoái hóa, chấn thương 32
- 33. TRƯỢT CỘT SỐNG Phânđộ trượt đốt sống theo Meyerding - Độ I: <25% - Độ II: 25-50% - Độ III: 50-75% - Độ IV: 75-100% 33 1 2 3 4
- 34. 34 GÙ VẸO PCỘT NGỰC
- 35.
- 36.
- 37. THOÁI HÓA CỘTSỐNG • DẤU HIỆU CƠ BẢN: Gai xương Xơ xương dưới sụn Hẹp đĩa đệm • DẤU HIỆU PHỤ: Trượt đốt sống Nang xương dưới sụn Tụ khí đĩa đệm Đóng vôi dây chằng dọc sau Thoái hóa mỏm khớp 37
- 38. 38 Gai xươngHẹp đĩa đệm Xơ xươngdưới sụn
- 39.
- 40. 40 Hẹp lỗ liênhợp C5-6(P)
- 41. 41 Đóng vôi dâychằng dọc sau
- 42.
- 43. BAASTRUPS DISEASE - CSTLquá ưỡn / hẹp khe đĩa đệm mỏm gai sát nhau và thoái hóa dây chằng gian gai - XQ nghiêng (cúi và ưỡn): các mỏm gai to, sát nhau, bờ xơ cứng, dẹt ở bờ trên và dưới 43
- 44.
- 45. CHẤN THƯƠNG CỘTSỐNG Không vững liên quan ≥ 2 cột - Cột trước: d/c dọc trước, 2/3 trước ĐS - Cột giữa: d/c dọc sau, 1/3 sau ĐS - Cột sau: các thành phần còn lại Dấu hiệu: - Gãy mỏm: ngang, gai, khớp - Xẹp phía trước thân sống dạng hình chêm - Tăng đậm độ xương, mảnh xương chết - Đĩa đệm ít ảnh hưởng 45
- 46.
- 47. 47 Xẹp thân sốngL1 và L4
- 48.
- 49. • 90% ucột sống là ác tính • Dấu hiệu cơ bản: - Khuyết xương nhiều nơi, bờ không rõ - Mất vỏ xương - Không thấy cuống sống, mấu khớp, mỏm gai do hủy xương - Xẹp thân sống +/- hủy xương, tạo xương - Tăng đậm độ thân sống trong u TLT di căn 49 U COÄT SOÁNG
- 50. 50 Khuyết cuống sốngvà mỏm ngang bên (T) Hủy cung bên xương sườn
- 51.
- 52.
- 53.
- 54. RỘNG LỖ LIÊN HỢP DOU THẦN KINH 54
- 55. 55 DO VI TRÙNG: -Xeïp, beà maët thaân soáng khoâng ñeàu - Toån thöông vaø giaûm chieàu cao ñóa ñeäm. - Toån thöông phaàn meàm caïnh soáng (+/-) - Ít lieân quan ñeán cung sau cuûa coät soáng. VIEÂM COÄT SOÁNG
- 56. 56Viêm thân sống– đĩa đệm
- 57.
- 58. 58 VIÊM CỘT SỐNGDÍNH KHỚP - Trẻ, nam - Tổn thương cột sống, khớp cùng chậu - Hình ảnh: + Thân sống hình vuông + Cầu gai + Dính các mấu khớp, thân sống Cột sống dạng “cây tre”
- 59. HÌNH ẢNH VCSDK -Viêm khớp cùng chậu : khe khớp cùng chậu hai bên mờ. - Khớp háng xuất hiện mỏm xương và hẹp khe khớp do thoái hoá. - Cột sống thay đổi trước hết là ở cột sống thắt lưng cổ và ngực. Bê cao đĩa đệm vẫn bình thường trong một thời gian dài. - Viêm hệ thống khớp sống - sống và cốt hoá dây chằng dọc trước, dây chằng liên gai, dây chằng bên của cột sống. - Hình ảnh X quang trên phim chụp thẳng cột sống là hình “cây tre” hoặc “đường ray xe lửa”. Gù xuất hiện do tình trạng vôi hoá các dây chằng. 59
- 60. MỘT SỐ HÌNHẢNH BẤT THƯỜNG BẨM SINH 60
- 61. Thay đổi sốlượng đốt sống có thể xảy ra : - Có 8 đốt sống cổ - Tồn tại xương sườn ở đốt cổ thứ 7. Có thể một bên hoặc cả hai bên, gây chèn ép rễ thần kinh cánh tay. - Xương sườn cụt của đốt sống D12 teo nhỏ hoặc không có. - Thắt lưng hoá D12: xương sườn cụt của D12 teo nhỏ. - Thắt lưng hoá S1 (lumbalisation): đốt sống S1 nhô lên đoạn thắt lưng để tạo thành đốt sống thắt lưng thứ 6. - Cùng hoá L5 (sacralisation): cột sống thắt lưng chỉ còn 4 đốt, đốt L5 dính vào khối xương cùng. 61
- 62. • Những dịdạng thường là bẩm sinh • Một số trường hợp đến tuổi trưởng thành mới xuất hiện cùng hoá hoặc thắt lưng hoá tạo nên khớp mới giữa mỏm ngang của L5 hoặc S1 với xương chậu ở một hoặc hai dẫn đến những biến đổi trong hoạt động cử động của cột sống thắt lưng 62
- 63. XƯƠNG SƯỜN CỔ7 63
- 64.
- 65.
- 66. 66 BẤT SẢN CUỐNG SỐNG BÊNT Biến thể hình thành: bán phần, hình chêm (thiểu sản / bất sản phần bên hoặc phần thân đốt sống)
- 67. 67 Biến thể phânđoạn: + Các đốt sống dính với nhau ở phần thân (không có đĩa đệm) hay ở trước hay sau, hoàn toàn hay không hoàn toàn. + Dính vào nhau ở phần trước sẽ gây gù, dính phần bên gây gù vẹo cột sống
- 68. Biến thể dính& tách: +Hai nửa thân đốt sống có thể không dính với nhau ở đường giữa tạo đốt sống cánh bướm “butterfly”. + Hai cung sau có thể không dính với nhau tạo thân đốt sống chẻ đôi (spina bifida occulta) thường thấy ở L5, S1, không có ý nghĩa bệnh lý. 68
- 69. ĐỐT SỐNG VIỀN •Do TVĐĐ vào trong thân sống sớm, nhân đĩa kéo dài về phía dưới “vòng mấu xương” (ring apophysis), ngăn hợp nhất với thân xương (nhân cốt hóa nằm ở góc trước của thân đốt trên phim chụp nghiêng) • Dễ nhầm gãy rứt / chấn thương 69
- 70. SCHMORL’S NODES Do thoátvị đĩa đệm vào phần trung tâm của bề mặt thân sống 70
- 71. GAI XƯƠNG VÀSCHMORL NODE 71
- 72. 72 HỘI CHỨNG KLIPPELFEIL: Dính đốt sống cổ +/- đốt sống bán phần, vẹo CS, dính xương sườn,..
- 73. THÂN SỐNG KHÔNGDÍNH Ở ĐƯỜNG DỌC TẠO HÌNH “CÁNH BƯỚM” 73
- 74. GAI ĐÔI CỘTSỐNG (SPINA BIFIDA) 74
- 75. H/C MORQUIO: 1/3 GIỮAPHÍA TRƯỚC THÂN SỐNG CÓ DẠNG “MỎ CHIM” 75 mucopolysaccharidosis type IV
- 76. 76 H/c Hurler: 1/3 dướiphía trước thân sống có dạng “mỏ chim” mucopolysaccharidosis type I
- 77.