Lipéadú bia–ábhar

PRÍOMHPHOINTÍ

Raon feidhme

• Baineann an reachtaíocht le gnóthais ag gach céim den bhiashlabhra agus le gach bia a ceapadh lena chaitheamh ag an duine. Áirítear leis sin bia a sheachadann oll–lónadóirí, nó bia a sholáthraítear dóibh siúd.

Freagrach as faisnéis a sholáthar

• Bíonn freagracht ar mhonaróirí a chuireann bia ar an margadh faoina mbranda féin an fhaisnéis riachtanach a chur ar fáil, agus a áirithiú go bhfuil an fhaisnéis cruinn. Más rud é go bhfuil siad bunaithe lasmuigh den Aontas Eorpach (AE), beidh an fhreagracht ar an allmhaireoir.

Faisnéis éigeantach

• Tá faisnéis áirithe éigeantach. Áirítear leis sin:
  • ainm an bhia
  • liosta na gcomhábhar
  • glanchainníocht
  • dáta éagtha
  • treoracha úsáide, más gá
  • ainm agus seoladh an oibreora
  • dearbhú cothúcháin.
• Is í an riail ghinearálta go bhfuil léiriú na tíre tionscnaimh nó na bunáitíochta éigeantach i gcás go bhféadfaí an tomhaltóir a chur amú mura léireofaí é sin maidir le fíorthír thionscnaimh nó fíorbhunáitíocht an bhia. Is fíor é sin go háirithe i gcás go dtabharfaí le tuiscint seachas sin leis an bhfaisnéis a ghabhann leis an mbia nó ar an lipéad ina iomláine go dtagann an bia as tír thionscnaimh nó bunáitíocht eile.
• Ní mór lipéadú bunaidh a sholáthar le haghaidh feoil úr, fhuaraithe agus reoite ó mhuca, ó chaoirigh, ó ghabhair agus ó éanlaith chlóis. Tá rialacha tionscnaimh éigeantacha ar leith ar leibhéal AE ann le haghaidh bianna amhail mil (Treoir 2001/110/CE), torthaí agus glasraí agus ola olóige (Rialachán (AE) Uimh 1308/2013), iasc (Rialachán (AE) Uimh 1379/2013) agus mairteoil agus táirgí mairteola (Rialachán (CE) Uimh 1760/2000).
• Ní mór don fhaisnéis éigeantach a chur ar fáil, gan costas breise, do thomhaltóirí a úsáideann ciandíol chun bia a cheannach, sula gceannaíonn siad a dhath.
• Ní mór neart iarbhír alcóil a thaispeáint maidir leis na deochanna a bhfuil níos mó ná 1.2% alcóil de réir toirte iontu.
• Ní mór faisnéis éigeantach bhreise a thabhairt maidir le cineálacha áirithe bia, amhail bia ina bhfuil milseoir, salann amóiniach nó ina bhfuil a lán caiféine.
• Ní mór cur síos a dhéanamh ar ghlanchainníocht an bhia i lítir, ceintilítir, millilítír, cileagraim nó graim.
• Tá bianna áirithe díolmhaithe ón dearbhú éigeantach cothúcháin, amhail luibheanna agus spíosraí, blastáin agus taenna luibhe.
• Bia eile — níl gá le liosta comhábhar do na nithe seo a leanas — glasraí úra agus torthaí úra, uisce cabónáitithe, fínéagair, agus táirgí déiríochta amhail cáis, im, uachtar agus bainne coipthe.
• Ní ceart go gcuirfeadh faisnéis bia an pobal amú, go háirithe má luaitear go bhfuil saintréithe nó éifeachtaí speisialta sa bhia agus nach bhfuil na rudaí sin ann. Ba cheart go mbeadh an fhaisnéis cruinn, soiléir agus éasca don tomhaltóir í a thuiscint.

Ghlac an Coimisiún Eorpach Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2018/775, lena ndéantar forbairt ar Airteagal 26(3) de Rialachán (AE) Uimh 1169/2011 trí rialacha mionsonraithe a leagan síos chun tír thionscnaimh nó bunáitíocht phríomh–chomhábhair bia a léiriú. Agus é i bhfeidhm ón 1 Aibreán 2020, ceanglaítear leis an rialachán seo go gcuirfear tír thionscnaimh nó bunáitíocht an phríomh–chomhábhair in iúl ar an lipéad murab ionann é agus tír thionscnaimh áirithe nó bunáitíocht áirithe an bhia. Leagtar síos leis chomh maith rialacha maidir le clómhéid íosta agus suíomh an lipéid sin.

In 2018, d’eisigh an Coimisiún fógra maidir le ceisteanna agus freagraí ar chur i bhfeidhm Rialachán (AE) Uimh 1169/2011 chun cuidiú le hoibreoirí gnó bia agus le húdaráis náisiúnta an rialachán a chur i bhfeidhm.

In 2020, d’eisigh an Coimisiún fógra lena soláthraítear treoirlínte d’oibreoirí gnó bia agus d’údaráis náisiúnta maidir leis na rialacha maidir le lipéadú a chur i bhfeidhm i gcás go dtugtar tír thionscnaimh nó bunáitíocht bhia agus nach ionann é agus tír thionscnaimh nó bunáitíocht a phríomh–chomhábhair, an tír thionscnaimh nó an bhunáitíocht.