Táirgeadh agus lipéadú táirgí orgánacha (go dtí 2021)

PRÍOMHPHOINTÍ

Raon feidhme

Rialaítear sa chreat:

• táirgí talmhaíochta (lena n-áirítear táirgí dobharshaothraithe), cibé próiseáilte nó neamhphróiseáilte agus atá beartaithe le hithe ag an tomhaltóir;
• beatha ainmhithe;
• ábhar iomadaithe fásúil (e.g. fréamhacha agus beangáin) agus síolta a úsáidtear le haghaidh barr;
• giostaí a úsáidtear mar bhia nó mar bheatha.

Cuspóirí agus prionsabail

Dírítear na cuspóirí ar thalmhaíocht inbhuanaithe agus ar chaighdeán táirgthe, agus ní mór dóibh freastal ar riachtanais tomhaltóirí.

Baineann na prionsabail ghinearálta, mar shampla, le modhanna sonracha táirgthe, úsáid acmhainní nádúrtha agus srianta diana ar ionchuir cheimiceacha shintéiseacha.

Leagtar síos ann freisin prionsabail shonracha maidir le feirmeoireacht, próiseáil bia orgánaigh agus beatha orgánaí d’ainmhithe.

Rialacha maidir le táirgeadh

De réir na rialacha ginearálta maidir le táirgeadh orgánach, tá toirmeasc ar orgánaigh ghéinmhodhnaithe ina bhfoirmeacha ar fad. Tugann rialacha maidir le lipéadú bia deis d’oibreoirí a áirithiú go bhfuiltear ag cloí leis an toirmeasc sin. Cuirtear toirmeasc freisin ar chóireáil trí radaíocht ianúcháin.

Ní mór dóibh siúd ar mian leo táirgeadh talmhaíochta orgánach agus neamhorgánach araon a oibriú a áirithiú go scartar ainmhithe agus talamh don dá chineál talmhaíochta sin.

Ní mór do tháirgeadh plandaí orgánacha rialacha áirithe a chomhlíonadh freisin maidir le:

• cóireáil na talún, trína gcaithfear an bheatha a chaomhnú agus torthúlacht nádúrtha na talún;
• cosc a chur ar dhamáiste do phlandaí, ar damáiste é nach mór a bheith bunaithe ar mhodhanna nádúrtha ach ar féidir leis úsáid a bhaint as líon teoranta táirgí cosanta plandaí atá údaraithe ag an gCoimisiún Eorpach (Airteagal 16 den rialachán);
• ábhar iomadaithe plandaí agus síolta, a chaithfear a tháirgeadh ag úsáid modhanna orgánacha;
• táirgí glantacháin, nach mór údarú a iarraidh ón gCoimisiún ina leith.

Déantar plandaí fiáine a bhailítear i limistéir áirithe a aicmiú mar tháirgí orgánacha freisin má chomhlíonann siad coinníollacha áirithe a bhaineann lena mbuaint agus lena n-áit tionscnaimh (e.g. níor cóireáladh le táirgí nach bhfuil údaraithe le 3 bliana ar a laghad an áit ina mbailítear iad). D’fhéadfaí feamainn a mheas mar tháirge orgánach freisin fad is go gcloíonn an limistéar ina dtáirgtear é agus ina mbaintear é le coinníollacha áirithe.

Ní mór do tháirgeadh orgánach beostoic rialacha áirithe a chomhlíonadh maidir le:

• tionscnamh na n-ainmhithe — ní mór gur rugadh agus gur tógadh iad i ngabháltais orgánacha;
• bainistíocht beostoic agus cleachtais chúraim, a bhaineann, i measc rudaí eile, le gnéithe áirithe de thithíocht ainmhí;
• modhanna síolraithe ainmhithe, nádúrtha go hiondúil;
• beatha ainmhithe, caithfidh beatha orgánach a bheith i gceist;
• galair a chosc;
• glanadh agus díghalrú, gan ach táirgí arna n-údarú ag an gCoimisiún a úsáid.

Tá feidhm le rialacha sonracha den chineál céanna i gcás ainmhithe dobharshaothraithe.

Údaraíonn an Coimisiún úsáid a bhaint as líon teoranta táirgí agus substaintí i bhfeirmeoireacht orgánach. Féadfaidh na plandaí sin a bheith i gcomhair cúraim do phlandaí, beatha ainmhithe agus chun foirgnimh a úsáidtear i gcomhair beostoic agus táirgeadh plandaí a ghlanadh. Féadfaidh an Coimisiún teorainneacha agus coinníollacha áirithe a leagan síos freisin chun na táirgí sin a chur i bhfeidhm.

Ní mór do ghabháltais atá ag cur tús le gníomhaíocht nua feirmeoireachta orgánaí tréimhse tiontaithe a chomhlíonadh — idirthréimhse nach mór cleachtais orgánacha a urramú lena linn. Leagtar síos rialacha sa rialachán lena rialaítear an tréimhse aistrithe sin.

Ní mór amhábhair orgánacha a bheith i mbeatha orgánach próiseáilte agus ní fhéadfar é a phróiseáil ag úsáid tuaslagóirí ceimiceacha. Ní mór gur comhábhair de bhunús talmhaíochta den chuid is mó a bheadh i mbia próiseáilte. Ceadaítear comhábhair eile má iarraidh údarú ón gCoimisiún. Ní mór giosta orgánach a tháirgeadh ó shubstráití orgánacha agus ó chomhábhair eile atá údaraithe.

Féadfaidh an Coimisiún eisceachtaí a dhéanamh ar fhorálacha a bhaineann le cuspóirí, rialacha táirgeachta agus lipéadú. Ní mór do na heisceachtaí sin a bheith teoranta ó thaobh ama agus feidhm a bheith acu i gcásanna áirithe faoi leith.

Lipéadú

Féadfaidh lipéadú, fógraíocht nó doiciméid tráchtála téarmaí amhail “éicea” agus “bith” a úsáid chun cur síos a dhéanamh ar tháirge orgánach, ar a chomhábhair nó ar a amhábhair.

Ní mór an lipéadú ar tháirge orgánach a bheith le feiceáil go follasach ar an bpacáistíocht agus tagairt a bheith ann don chomhlacht rialaithe a dheimhníonn an táirge atá i gceist.

Ón 1 Iúil 2010, tá sé éigeantach lógó an AE ar tháirgí bia orgánacha a úsáid, mar aon le tásc maidir le tionscnamh na n-amhábhar a úsáidtear sa táirge. Ní mór an t-eolas sin a thabhairt sa réimse radhairc céanna leis an lógó AE.

Rialuithe

Tá comhlíonadh na bhforálacha atá sa rialachán seo ráthaithe ag córas rialuithe atá bunaithe ar Rialachán (CE) Uimh. 882/2004 agus ar bhearta réamhchúraim agus rialaithe arna ndréachtú ag an gCoimisiún. Rathaítear leis an gcóras sin inrianaitheacht bia de réir Rialachán (CE) Uimh. 178/2002.

Déantar measúnú ar an mbaol sáraithe agus socraítear cineál agus minicíocht na rialuithe bunaithe ar an measúnú sin. Is iad na húdaráis arna gceapadh ag Ballstáit an Aontais a eagróidh iad sin. Faoi dhálaí áirithe, féadfaidh na húdaráis sin dualgais rialaithe a tharmligean ar chomhlachtaí creidiúnaithe, ach beidh siad freagrach fós as maoirseacht na rialuithe a dhéantar agus as díolúintí a dheonú. Ní mór do na Ballstáit fógra rialta a thabhairt don Choimisiún maidir le liosta na n-údarás agus na gcomhlachtaí rialaithe.

Ní mór do na húdaráis freisin gníomhaíochtaí gach oibreora a bhfuil baint acu le margaíocht a dhéanamh ar tháirge orgánach a rialú sula gcuirtear ar an margadh é.

I ndiaidh an rialaithe sin, faigheann an t-oibreoir deimhniú go bhfuil an rialachán seo á chomhlíonadh aige. Má thugtar neamhrialtachtaí faoi deara, ní mór don údarás a áirithiú nach bhfuil aon tagairt do tháirgeadh orgánach ar lipéadú na dtáirgí eisithe.

Trádáil le tíortha nach tíortha den Aontas Eorpach iad

Féadfar táirgí ó thíortha neamh-AE a dhíol freisin mar tháirgí orgánacha ar mhargadh AE fad is go gcomhlíonann siad an rialachán seo agus má bhí siad faoi réir rialaithe. Féadfaidh comhlacht atá aitheanta ag an Aontas nó comhlacht rialaithe creidiúnaithe an rialú sin a dhéanamh.

Margaíocht agus faireachas staidrimh

Ní fhéadfaidh aon údarás Ballstáit, seachas an t-údarás a rinne cigireacht ar an táirge orgánach, bac a chur ar mhargú táirge orgánaigh ar bhealach ar bith.

Déanann an Coimisiún gníomhaíochtaí faireachais staidrimh bunaithe ar na sonraí a sholáthraíonn na Ballstáit. Tugann an Coiste Rialála ar Fheirmeoireacht Orgánach cúnamh don Choimisiún beartais a shainiú le haghaidh feirmeoireachta orgánaí.

Aisghairm

Rialachán (AE) 2018/848 aisghairtear leis Rialachán (CE) Uimh. 834/2007 agus cuirtear an Rialachán sin ina ionad le héifeacht ón 1 Eanáir 2022, cé go bhfanfaidh an rialachán deireanach sin i bhfeidhm go dtí an 31 Nollaig 2026 chun an scrúdú ar iarratais atá ar feitheamh ó thíortha nach tíortha den Aontas iad a thabhairt chun críche.