Obliczanie dochodów samorządów w 2026 r. ma być dokonywane na podstawie aktualizowanych, rzeczywistych danych dotyczących podatku dochodowego od osób prawnych. Wprowadzenie takiego rozwiązania przewiduje projekt nowelizacji ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, który we wtorek przyjął rząd.
Samorządowców niepokoi planowane zmniejszenie środków przeznaczonych na pożyczki w wysokości 5,1 mld euro w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO). Przedstawiciele czterech organizacji samorządowych w liście do premiera alarmują, że taka decyzja w istotny sposób spowolni rozwój polskich samorządów oraz funkcjonujących w ich obrębie przedsiębiorstw. Pogłębi też nierówności między regionami.
Finansowanie jednostek OSP leży w kompetencji samorządów. Strażacy ochotnicy często uczestniczą w akcjach poza swoją gminą, m.in. na drogach krajowych i ekspresowych. Koszty takich interwencji ponoszą macierzyste gminy jednostek. Wydatki te stają się poważnym obciążeniem dla gminnych budżetów. Samorządowcy domagają się zmian w przepisach.
Rada gminy ustaliła stawki opłaty targowej, które różniły się w zależności od sposobu sprzedaży i oferowanych towarów. Skarżący zarzucił, że doszło do naruszenia przepisów. Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że różnicowanie stawek opłaty stanowi element sprawiedliwości społecznej, ponieważ nie każda sprzedaż generuje jednakowe koszty. Ponadto rozwiązanie to może być formą pomocy dla osób wspomagających budżet środkami ze sprzedaży np. własnych owoców lub warzyw.
Zakup czujników czadu z funduszu sołeckiego jest niezgodny z prawem – RIO w Białymstoku wyjaśnia, że środki z funduszu nie mogą być przeznaczane na potrzeby indywidualne mieszkańców, nawet jeśli służą poprawie ich bezpieczeństwa. Takie wydatki nie spełniają ustawowych przesłanek przedsięwzięcia.
Samorządy otrzymają 1,4 mld zł wyrównania dochodów w 2026 roku – to efekt korekty danych podatkowych CIT za lata 2021–2022. Ministerstwo Finansów zapowiada przeliczenie dochodów wszystkich jednostek samorządu terytorialnego za lata 2024 i 2025, co ma uwzględniać błędy w deklaracjach oraz zmiany administracyjne.
Burmistrz ma prawo naliczania odsetek od nieuiszczonej w terminie kwoty na pokrycie kosztów wykonania zastępczego w związku z usunięciem odpadów z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania lub magazynowania. Zwrot kwoty wydatków w ramach wykonania zastępczego stanowi należność o charakterze publicznoprawnym – wyjaśniła RIO w Łodzi.
Posłowie nie zdecydowali się rozstrzygnąć, co dalej z wuzetkami - projekt, który zakładał, że złożenie wniosku o wydanie warunków zabudowy do końca tego roku oznaczałoby uzyskanie bezterminowej wuzetki, cały czas będzie jeszcze procedowany. Nie wiadomo też, czy Sejm pozwoli, aby wuzetki składane do końca tego roku, były wydawane dopiero w 2027 r., a urzędy nie płaciłyby kar za opóźnienia w rozpatrywaniu lawiny napływających do gmin wniosków o wuzetki, a zamiast tego cały wysiłek skupiły na szybkim uchwaleniu planów ogólnych. W piątek posłowie przyjęli jedynie drobną - acz znaczącą w praktyce - nowelizację przepisów o planowaniu przestrzennym dotyczącą inwestycji celu publicznego.
Opcje call w umowie spółki, które wymuszają wykup udziałów od prywatnego inwestora w zamian za długoletnie waloryzowane płatności, to w istocie forma kredytowania, więc ich łączną wartość należy uwzględniać przy wyliczaniu limitów dopuszczalnego zadłużenia – wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego. Sędziowie podzielili obawy zgłaszane co do tej oryginalnej - jak na polskich samorządowców - inżynierii finansowej przez kielecką Regionalną Izbę Obrachunkową. W sprawie pojawia się też wątek indeksowania wskaźnikiem WIBOR.
Nowe regulacje, dotyczące zmiany granic gmin, zdefiniowanie „liczby mieszkańców”, zmiany w nadzorze prawnym nad samorządową legislacją, uzupełnienie zadań własnych gminy, zniesienie ograniczeń w liczbie zastępców wójta, burmistrza i prezydenta - to tylko niektóre propozycje w projekcie ustawy o likwidacji barier utrudniających funkcjonowanie jednostek samorządu terytorialnego. Zdaniem prawników zmiany są potrzebne, ale nie rozwiązują rzeczywistych problemów samorządów.
Co dziewiąty senior jest więźniem w swoim własnym lokum, gdyż mieszka wysoko, a jego kamienica nie ma windy. Jednym z instrumentów pomocy ma być tzw. najem senioralny, czyli możliwość wynajęcia własnego mieszkania gminie w zamian za lokal komunalny na parterze albo w bloku z windą. Projekt nowelizacji ustawy lokatorskiej w tej sprawie właśnie rozpoczyna ścieżkę legislacyjną.
Projekt prezydenta Karola Nawrockiego zakładający zwolnienie z podatku do limitu 140 tys. zł dla każdego z rodziców wychowujących co najmniej dwójkę dzieci wzbudza niepokój wśród samorządów. Zarząd Związku Miast Polskich choć przyznaje, że intencja projektu – wsparcie rodzin wielodzietnych – budzi zrozumienie, ale nie może odbywać się to kosztem budżetów jednostek samorządu terytorialnego.
Uchwała nie powinna mieć charakteru abstrakcyjnego, bo do tej pory nie wystąpiły rozbieżności w orzecznictwie w tym zakresie. Zarówno przed sprawą prejudycjalną, jak i bezpośrednio po niej, sądy jednolicie wskazywały na zwolnienie w stosunku do całych działek. Sposób sformułowania pytania z uzasadnienia ustnego sugeruje, że uchwała będzie dotyczyć konkretnej sprawy - pisze Rafał Kran, partner w MDDP.
Ministerstwo Infrastruktury planuje rozwój kolei wąskotorowych – nie tylko jako atrakcji turystycznych, ale i lokalnych, regularnych przewoźników, choć niekoniecznie całorocznych. Samorządom łatwiej też będzie planować przebudowy i remonty kolejek dojazdowych, gdyż mają dostać do tego instrumenty prawne, jak i wsparcie finansowe. Tak wynika z projektowanych nowelizacji kilku ustaw kolejowych.
Samorządy wciąż weryfikują deklaracje złożone na podstawie nowych przepisów o podatku od nieruchomości. Porównanie z poprzednimi latami może sprawić, że część firm dopłaci podatek wstecz. Okazuje się też, że nowelizacja nie tylko nie wyeliminowała wątpliwości, ale stworzyła nowe, dotyczące np. trwałego związku z gruntem czy opodatkowania instalacji i urządzeń. Pierwsze interpretacje podatkowe są niestety niekorzystne dla podatników.
Wojewoda śląski stwierdził nieważność kolejnego planu ogólnego gminy. Obok Pyskowic, które najszybciej w Polsce opracowały plan ogólny, drugą pechową gminą, której urzędnicy zakwestionowali nowy plan, są Jejkowice koło Rybnika. Narastają więc obawy o los reformy planowania przestrzennego w Polsce, jakość przepisów i los przyszłych inwestycji.
Gminy przejmowały grunty po PGR-ach z myślą o inwestycjach publicznych. Teraz, gdy nie zdążyły ich zagospodarować w ustawowym terminie, Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa żąda zapłaty – często setek tysięcy złotych. Samorządy alarmują: prawo nie uwzględnia realiów społecznych i gospodarczych. Ministerstwo Rolnictwa analizuje możliwość nowelizacji przepisów, ale zastrzega, że musi dbać też o finanse publiczne.
Po wyroku TSUE z 29 kwietnia 2025 r. (C-453/23) zapadł długo wyczekiwany wyrok NSA w sprawie prezydenta miasta Mielca, w którym NSA w pełni podziela stanowisko TSUE. Z uzasadnienia ustnego wynika, że zwolnienie z podatku od nieruchomości dla infrastruktury kolejowej nie może być traktowane jako pomoc publiczna – każdy przedsiębiorca posiadający infrastrukturę i faktycznie udostępniający ją licencjonowanym przewoźnikom mógł z niego skorzystać. Wyklucza to uznanie, że miała miejsce selektywność - pisze Rafał Kran, partner w MDDP.
Zwykli obywatele i małe jednoosobowe działalności gospodarcze mają docelowo w jednym miejscu uiszczać wszystkie płatności na rzecz podmiotów publicznych, choć rządowy system e-płatności będzie – przynajmniej początkowo – dobrowolny zarówno dla płatników, jak i beneficjentów. Chodzi głównie o podatki lokalne oraz należności za korzystanie z mienia komunalnego.
Uregulowanie statusu Wojewódzkich Zespołów Koordynacji jako ciał opiniodawczo-doradczych zakłada projekt nowelizacji ustawy o samorządzie województw przygotowany przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. WZK mają być kluczowym narzędziem realizacji Zintegrowanej Strategii Umiejętności 2030 na poziomie regionalnym.
