Przedłożenie wniosku Komisji Europejskiej nie podlega żadnym terminom.

Kolegium Komisarzy przyjmuje wnioski Komisji Europejskiej w ramach procedury pisemnej (bez debaty) lub ustnej (z debatą). Jeżeli wymagane jest głosowanie, Komisja Europejska podejmuje decyzję zwykłą większością głosów.

1. Jeżeli uważasz, że UE powinna podjąć inicjatywę ustawodawczą, masz do wyboru kilka możliwości:

   1. możesz wystąpić z inicjatywą obywatelską – jeżeli w ciągu roku zbierzesz co najmniej milion podpisów obywateli UE z co najmniej siedmiu państw członkowskich, możesz zwrócić się do Komisji Europejskiej o podjęcie działania w obszarze wchodzącym w zakres jej kompetencji.
      Więcej na temat inicjatywy obywatelskiej

   2. możesz zwrócić się do swojego europosła, który z kolei może:

      1. wszcząć procedurę, zgodnie z którą Parlament prosi Komisję Europejską o przedłożenie wniosku ustawodawczego. Jest to możliwe tylko wtedy, gdy Parlament jest zdania, że akt ustawodawczy UE jest potrzebny do wykonania traktatów. Jeżeli Komisja Europejska odmówi przedłożenia wniosku, musi przedstawić wyjaśnienie.

      2. poprosić jedną z komisji parlamentarnych o sporządzenie sprawozdania z własnej inicjatywy, które – choć nie jest wiążące – po przyjęciu przez Parlament może wpłynąć na Komisję Europejską, by przedstawiła nowe wnioski.

      3. zadać Komisji Europejskiej pytanie, na podstawie którego może ona rozważyć opracowanie wniosku ustawodawczego.
         Więcej na temat pytań

   3. możesz złożyć petycję do Parlamentu Europejskiego.
      Więcej na temat petycji

2. Po rozpoczęciu przez Komisję Europejską prac nad przygotowaniem lub przeglądem wniosku ustawodawczego, z reguły ogłasza ona konsultacje publiczne, umożliwiając zainteresowanym stronom i ekspertom wyrażenie opinii.
   Więcej na temat konsultacji publicznych

Komisja Europejska proponuje następujący dokument: wniosek dotyczący rozporządzenia (ew. dyrektywy lub decyzji) Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie [przedmiot wniosku].

Dokument referencyjny oznaczony jest następującym numerem: COM (rok wydania) 4-cyfrowy numer.

Komisja pod przewodnictwem Jeana-Claude’a Junckera (2014–2019) przedstawiła 396 wniosków w ramach zwykłej procedury ustawodawczej, czyli mniej niż 584 wnioski przedłożone przez drugą Komisję pod przewodnictwem José Manuela Barroso (2009–2014), 508 wniosków pierwszej Komisji Barroso (2004–2009) oraz 432 wnioski przedstawione przez Komisję Romano Prodiego (1999–2004).

Mniejsza liczba wniosków jest wynikiem świadomej decyzji podjętej przez Komisję Junckera na początku kadencji, że „będzie robić mniej, ale (...) skuteczniej”. Jednocześnie znaczną liczbę stanowiły obszerne wnioski obejmujące różne obszary polityki, które wymagały rozpatrzenia przez co najmniej dwie komisje parlamentarne.

Komisja Europejska opracowuje wnioski ustawodawcze z własnej inicjatywy lub na wniosek innych instytucji lub państw UE, bądź też w wyniku inicjatywy obywatelskiej, często po przeprowadzeniu konsultacji publicznych. Ostateczna wersja wniosku jest przekazywana równocześnie Parlamentowi Europejskiemu, Radzie i parlamentom państw członkowskich, a w niektórych przypadkach Komitetowi Regionów oraz Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu.

1. Zwykła procedura ustawodawcza rozpoczyna się w momencie przedłożenia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie wniosku ustawodawczego.

2. Zwykła procedura ustawodawcza obowiązuje obecnie w 85 określonych obszarach polityki, które obejmują większość kompetencji UE.

3. Komisja Europejska ma prawo do inicjatywy. Odpowiada ona za złożenie większości wniosków ustawodawczych. Jednak Parlament i Rada mogą zwrócić się do Komisji Europejskiej o przedłożenie wniosku, a w kilku jasno określonych przypadkach z wnioskiem mogą wystąpić inne instytucje.

4. Parlament może (większością głosów) zwrócić się do Komisji Europejskiej o przedstawienie wniosku w przypadku, gdy Parlament jest zdania, że akt ustawodawczy UE jest potrzebny do wykonania traktatów. Jeżeli Komisja Europejska odmówi przedłożenia wniosku, musi przedstawić wyjaśnienie.

5. Rada (stanowiąc zwykłą większością) może zażądać od Komisji Europejskiej przeprowadzenia wszelkich analiz, które ministrowie uznają za pożądane dla realizacji wspólnych celów, i przedłożenia jej wszystkich odpowiednich wniosków.

6. W następujących, ściśle określonych przypadkach, traktaty pozwalają na wszczęcie zwykłej procedury ustawodawczej:

   • on the initiative of a quarter of the member states (judicial cooperation in criminal matters, police cooperation)

   • on a recommendation from the European Central Bank (certain articles of the Statute of the European System of Central Banks and of the European Central Bank)

   • at the request of the Court of Justice of the European Union (establishment of specialised courts attached to the General Court to hear and determine at first instance certain classes of action or proceeding brought in specific areas, certain provisions of the Statute of the Court of Justice of the European Union)

   • at the request of the European Investment Bank

7. Wniosek Komisji Europejskiej może być również wynikiem europejskiej inicjatywy obywatelskiej.

8. Wniosek Komisji Europejskiej jest wynikiem szeroko zakrojonych konsultacji, które można prowadzić na wiele sposobów (obowiązkowa ocena skutków, sprawozdania ekspertów, konsultacje z krajowymi ekspertami, organizacje międzynarodowe i/lub pozarządowe, konsultacje za pośrednictwem zielonych i białych ksiąg itd.).

9. Konsultacje odbywają się również między poszczególnymi departamentami Komisji Europejskiej, dzięki czemu wszystkie aspekty przedmiotowej kwestii mogą zostać wzięte pod uwagę (konsultacje pomiędzy służbami).

10. Kolegium Komisarzy z reguły przyjmuje wniosek Komisji Europejskiej na podstawie procedury pisemnej (bez debaty wśród komisarzy) lub ustnej (przedmiotowa kwestia jest omawiana przez Kolegium Komisarzy). Wniosek jest publikowany w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

11. Komisja Europejska przekazuje swój wniosek ustawodawczy (dotyczący zazwyczaj rozporządzenia, dyrektywy lub decyzji) Parlamentowi Europejskiemu i Radzie, ale także wszystkim parlamentom państw członkowskich, a w stosownych wypadkach Komitetowi Regionów oraz Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu.

Rola parlamentów państw członkowskich

12. Zgodnie z protokołem nr 1 w sprawie roli parlamentów państw członkowskich oraz protokołem nr 2 w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności do Traktatu o Unii Europejskiej parlamenty państw członkowskich mają osiem tygodni na wydanie uzasadnionej opinii, jeżeli uważają, że dany projekt aktu prawnego nie jest zgodny z zasadą pomocniczości. Parlament każdego państwa członkowskiego dysponuje dwoma głosami. W dwuizbowych systemach parlamentarnych każda izba dysponuje jednym głosem.

13. Jeżeli co najmniej jedna trzecia parlamentów państw członkowskich uzna, że projekt aktu ustawodawczego nie jest zgodny z zasadą pomocniczości, musi on zostać poddany ponownej analizie („żółta kartka”). Próg ten zostaje obniżony do jednej czwartej w przypadku projektu wniosku ustawodawczego przedłożonego na podstawie art. 76 TFUE (współpraca sądownicza w sprawach karnych i współpraca policyjna). Po analizie przeprowadzonej w wyniku otrzymania „żółtej kartki” instytucja zatwierdzająca (z reguły Komisja Europejska) może postanowić podtrzymać, zmienić lub wycofać projekt aktu.

14. Ponadto jeżeli w ramach zwykłej procedury ustawodawczej parlamenty państw członkowskich zwykłą większością głosów uznają, że projekt aktu ustawodawczego nie jest zgodny z zasadą pomocniczości, projekt musi zostać ponownie przeanalizowany przez Komisję Europejską („pomarańczowa kartka”). Po ponownej analizie Komisja Europejska może postanowić podtrzymać, zmienić lub wycofać wniosek. Jeżeli Komisja Europejska postanowi podtrzymać wniosek, musi uzasadnić swoje stanowisko. W takim wypadku Parlament Europejski i Rada muszą rozważyć przed zakończeniem pierwszego czytania, czy wniosek jest zgodny z zasadą pomocniczości. Jeżeli Parlament zwykłą większością, a Rada większością 55 % głosów uznają, że wniosek nie jest zgodny z zasadą pomocniczości, wniosek zostaje odrzucony.

15. Komisja Europejska i Rada zasięgają opinii Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w określonych kwestiach lub kiedy Rada uzna to za stosowne. Przykładowo Komitet Ekonomiczno-Społeczny musi wydać opinię na temat polityki gospodarczo-społecznej, a Komitet Regionów musi zabrać głos w kwestiach dotyczących środowiska, edukacji i transportu. Rada lub Komisja Europejska mogą ustalić termin wydania opinii. Parlament Europejski również ma możliwość zwrócenia się do obu komitetów o wydanie opinii. Ponadto komitety mogą wydawać opinie z własnej inicjatywy.

Pierwsze czytanie w Parlamencie nie podlega żadnym terminom.

Głosowania w komisji i na posiedzeniu plenarnym odbywają się zwykłą większością głosów.

Po przesłaniu wniosku do Parlamentu sprawozdawca i tzw. kontrsprawozdawcy (posłowie wyznaczani zazwyczaj przez każdą z grup politycznych, by śledzić procedurę) z reguły rozpoczynają zbieranie opinii od zainteresowanych stron. Możesz przesłać im swoją opinię, a także dowolnemu członkowi komisji lub dowolnemu posłowi do PE.

Podczas rozpatrywania wniosku na szczeblu komisji poprawki mogą składać wyłącznie członkowie komisji przedmiotowo właściwej lub ich zastępcy, natomiast poprawki rozpatrywane na posiedzeniu plenarnym może zgłaszać tylko komisja przedmiotowo właściwa, grupa polityczna lub minimum 36 posłów (jedna dwudziesta całkowitej liczby posłów do Parlamentu).

Czasami komisje organizują wysłuchania publiczne, w których możesz uczestniczyć.

Posiedzenia komisji i posiedzenia plenarne są transmitowane na żywo w internecie. Możesz je śledzić na żywo.

Możesz doradzić swojemu posłowi, które ze złożonych poprawek są według ciebie korzystne itp.

Parlament przyjmuje stanowisko Parlamentu Europejskiego w pierwszym czytaniu.

W 8. kadencji (2014–2019) Komisja Wolności Obywatelskich była odpowiedzialna za 13 % wszystkich wniosków w ramach zwykłej procedury ustawodawczej. Następna w kolejności była Komisja Gospodarcza i Monetarna, która odpowiadała za 12 % wszystkich wniosków. Komisja Ochrony Środowiska i Komisja Transportu odpowiadały za 11 % ogółu wniosków.

Dla porównania w 7. kadencji (2009–2014) 14 % wniosków w ramach procedury współdecyzji/zwykłej procedury ustawodawczej trafiło do Komisji Ochrony Środowiska, 11 % do Komisji Gospodarczej i Monetarnej, a po 10 % do Komisji Handlu Międzynarodowego i Komisji Wolności Obywatelskich.

Przewodniczący Parlamentu Europejskiego przekazuje wniosek odpowiedniej komisji parlamentarnej, która wyznacza sprawozdawcę odpowiedzialnego za sporządzenie projektu sprawozdania zawierającego poprawki do proponowanego tekstu. Komisja przeprowadza głosowanie nad tym sprawozdaniem i nad wszelkimi poprawkami zgłoszonymi do niego przez innych członków tej komisji. Następnie Parlament Europejski przeprowadza na posiedzeniu plenarnym debatę i głosowanie nad wnioskiem ustawodawczym na podstawie sprawozdania komisji oraz poprawek. W rezultacie powstaje stanowisko Parlamentu w pierwszym czytaniu. Parlament może przyjąć wniosek bez zmian lub dokonać w nim poprawek. Może również odrzucić wniosek Komisji i zwrócić się do Komisji o jego wycofanie. Stanowisko Parlamentu w pierwszym czytaniu zostaje przekazane Radzie.

1. Kiedy wniosek ustawodawczy Komisji Europejskiej wpłynie do Parlamentu Europejskiego, Przewodniczący po konsultacji z odpowiednimi służbami przekazuje go komisji przedmiotowo właściwej.

2. Wybór komisji zależy od przedmiotu wniosku.

3. Inne komisje mogą uzyskać możliwość wyrażenia swojej opinii, jeżeli przedmiot wniosku dotyczy ich działalności.

4. Jeżeli dojdzie do konfliktu kompetencji, np. kiedy przedmiot wniosku niemal w równym stopniu wchodzi w zakres uprawnień dwóch lub więcej komisji, Konferencja Przewodniczących podejmuje decyzję na temat procedury na podstawie zalecenia Konferencji Przewodniczących Komisji.

5. Spory kompetencyjne można rozwiązywać za pomocą procedur z udziałem zaangażowanych komisji lub wspólnych posiedzeń i głosowań komisji.

6. Zaangażowana komisja pracuje nad wnioskiem równocześnie z komisją przedmiotowo właściwą, zgodnie z wspólnie uzgodnionym harmonogramem. Sprawozdawcy obu komisji ustalają, które fragmenty tekstu wchodzą w zakres ich wyłącznych lub dzielonych kompetencji i precyzyjnie określają metody współpracy. Sprawozdawcy informują się wzajemnie i powinni wspólnie uzgodnić tekst proponowany komisjom oraz swoje stanowisko na temat poprawek. Komisja przedmiotowo właściwa powinna przyjąć poprawki komisji zaangażowanej bez głosowania, jeśli dotyczą one aspektów, które wchodzą w wyłączny zakres kompetencji zaangażowanej komisji.

7. Jeżeli między komisją przedmiotowo właściwą i zaangażowaną komisją nie ma zgody co do kompetencji, Konferencja Przewodniczących może orzec, w zakres czyich uprawnień wchodzi wniosek, lub opowiedzieć się za wspólnymi posiedzeniami komisji, jeżeli przedmiot wniosku wchodzi w równym stopniu w zakres uprawnień obu komisji.

8. W przypadku wspólnych posiedzeń komisji odnośni sprawozdawcy sporządzają jeden projekt sprawozdania, który analizują i nad którym głosują zaangażowane komisje na wspólnych posiedzeniach.

9. Komisja przedmiotowo właściwa najpierw bada podstawę prawną wniosku. Może zwrócić się z prośbą o opinię do komisji odpowiedzialnej za kwestie prawne, która może zbadać podstawę prawną również z własnej inicjatywy.

10. Jeżeli wniosek ma konsekwencje finansowe, komisja przedmiotowo właściwa musi również sprawdzić, czy wniosek jest zgodny z wieloletnimi ramami finansowymi, tzn. czy do dyspozycji są wystarczające środki finansowe. Komisja odpowiedzialna za kwestie budżetowe również może przeprowadzić taką analizę z własnej inicjatywy.

11. Jeżeli komisja przedmiotowo właściwa, grupa polityczna lub co najmniej 36 posłów do PE uważają, że wniosek lub jego fragmenty nie są zgodne z prawami podstawowymi UE, może on zostać przekazany do komisji właściwej w dziedzinie ochrony praw podstawowych (Komisji Wolności Obywatelskich).

12. Komisja przedmiotowo właściwa wyznacza sprawozdawcę spośród swoich członków. W praktyce koordynatorzy reprezentujący grupy polityczne uzgadniają, która grupa polityczna sporządzi sprawozdanie. Grupa ta proponuje sprawozdawcę spośród swoich członków komisji lub stałych zastępców.

13. Sprawozdawcy mogą być wybierani zawczasu w oparciu o roczny program prac legislacyjnych Komisji Europejskiej, co pozwala im na śledzenie prac przygotowawczych nad wnioskiem, zanim zostanie on przekazany Parlamentowi.

14. Pozostałe grupy polityczne mogą wyznaczyć kontrsprawozdawcę, który jest odpowiedzialny za przygotowanie stanowiska grupy i przyglądanie się pracy sprawozdawcy.

15. Sprawozdawca prowadzi wniosek przez poszczególne etapy procedury, doradzając komisji (na etapie rozpatrywania w komisji) oraz całemu Parlamentowi (na szczeblu plenarnym) w kwestii ogólnego podejścia.

16. Sprawozdawca odpowiada za przedstawienie projektu sprawozdania komisji wraz z jego poprawkami do wniosku Komisji Europejskiej.

17. Komisja parlamentarna z reguły odbywa kilka posiedzeń w celu rozpatrzenia projektu sprawozdania.

18. W przypadku aktów kontrowersyjnych lub specjalistycznych często organizuje się wysłuchania z udziałem ekspertów lub zleca się badania albo oceny skutków.

19. Podczas debat w komisjach Komisja Europejska może bronić swojego wniosku i odpowiadać na pytania członków komisji.

20. Ponieważ Rada otrzymuje wniosek Komisji Europejskiej i rozpoczyna nad nim pracę w tym samym czasie co Parlament, komisja zazwyczaj prosi Komisję Europejską i Radę, by na bieżąco informowały ją o przebiegu prac nad wnioskiem w Radzie i jej grupach roboczych.

21. Komisje zaangażowane i opiniodawcze przedkładają swoje opinie komisji przedmiotowo właściwej.

22. Każdy członek lub zastępca członka komisji może złożyć poprawki w terminie określonym przez komisję przedmiotowo właściwą. Wszystkie poprawki podlegają głosowaniu w komisji przedmiotowo właściwej, która głosuje zwykłą większością głosów.

23. Zanim komisja przedmiotowo właściwa przeprowadzi ostateczne głosowanie nad wnioskiem w sprawie aktu ustawodawczego, zwraca się do Komisji Europejskiej o wyrażenie stanowiska na temat wszystkich poprawek przyjętych przez komisję oraz prosi Radę o przekazanie uwag.

24. Po przyjęciu sprawozdania w komisji zostaje ono wpisane do porządku obrad plenarnych.

25. Grupa polityczna lub co najmniej 36 posłów może złożyć poprawki do sprawozdania i poddać je pod głosowanie plenarne. Zgodnie z ogólną zasadą termin składania nowych poprawek plenarnych jest wyznaczany na środę w południe w tygodniu poprzedzającym sesję.

26. Na posiedzeniu plenarnym pod dyskusję poddaje się wniosek ustawodawczy w oparciu o sprawozdanie sporządzone przez komisję przedmiotowo właściwą, wraz z wszystkimi zaproponowanymi poprawkami, projektem rezolucji ustawodawczej oraz – w odpowiednich przypadkach – uzasadnieniem sprawozdawcy.

27. W trakcie debaty plenarnej przed głosowaniem uczestniczący w posiedzeniu komisarz przedstawia i wyjaśnia stanowisko Komisji Europejskiej w sprawie każdej złożonej poprawki. Stanowisko Komisji Europejskiej dotyczące poprawek Parlamentu jest zatwierdzane przez Kolegium Komisarzy.

28. Najpierw Parlament głosuje nad poprawkami do wniosku Komisji Europejskiej. Następnie głosuje nad wnioskiem w wersji zmienionej lub niezmienionej, a potem nad ewentualnymi poprawkami do projektu rezolucji ustawodawczej. Rezolucja ustawodawcza zawiera jedynie stwierdzenie, czy Parlament przyjmuje wniosek, odrzuca go, czy wprowadza do niego zmiany. Może ona zawierać szczegółowe wnioski, zazwyczaj skierowane do innych instytucji, lub wyjaśnienia.

29. Wszystkie wymienione wyżej głosowania odbywają się zwykłą większością głosów.

30. Parlament może:

    • odrzucić cały wniosek;

    • zatwierdzić wniosek, nie wprowadzając poprawek;

    • zatwierdzić wniosek wraz z poprawkami.

31. Przed głosowaniem nad poprawkami Przewodniczący może wystąpić do Komisji Europejskiej o przedstawienie jej stanowiska oraz do Rady o przekazanie uwag.

32. Jeżeli zostanie przyjęty wniosek o odrzucenie wniosku, złożony przez komisję przedmiotowo właściwą, grupę polityczną lub co najmniej 36 posłów, Przewodniczący Parlamentu zwraca się do Komisji Europejskiej o wycofanie wniosku. Jeżeli Komisja Europejska wycofa wniosek, procedura ustawodawcza dobiega końca. Jeżeli Komisja Europejska odmówi, Parlament może postanowić o odesłaniu wniosku komisji parlamentarnej. Może również podjąć taką decyzję, jeżeli wniosek Komisji Europejskiej z ewentualnymi zmianami nie uzyska poparcia większości oddanych głosów.

33. Tekst wniosku w brzmieniu przyjętym przez Parlament wraz z towarzyszącą mu rezolucją przekazywany jest przez Przewodniczącego Radzie i Komisji Europejskiej jako stanowisko Parlamentu.

34. Po zakończeniu pierwszego czytania w Parlamencie Komisja Europejska może przyjąć zmieniony wniosek zawierający poprawki Parlamentu.

35. Traktat nie przewiduje żadnych terminów dla pierwszego czytania w Parlamencie.

Negocjacje między Parlamentem a Radą

36. Od wejścia w życie traktatu z Amsterdamu możliwe jest zakończenie zwykłej procedury ustawodawczej w pierwszym czytaniu. W ostatnich latach coraz więcej porozumień osiągano w pierwszym czytaniu. W tym celu współprawodawcy (Parlament i Rada) muszą prowadzić negocjacje, chyba że zatwierdzą wniosek Komisji Europejskiej bez poprawek lub zgodzą się na drobne zmiany techniczne, które nie wymagają negocjacji.

37. Jeżeli komisja pragnie rozpocząć negocjacje z Radą z myślą o osiągnięciu porozumienia w pierwszym czytaniu, może również – po przyjęciu swojego sprawozdania – przyjąć decyzję w sprawie negocjacji bezwzględną większością głosów.

38. Sprawozdanie komisji stanowi mandat i jest ogłaszane na posiedzeniu plenarnym. Następnie posłowie mają 24 godziny na zgłoszenie sprzeciwu. Jeżeli w wyznaczonym terminie nikt nie zgłosi sprzeciwu, komisja może rozpocząć negocjacje. W przypadku zgłoszenia sprzeciwu mandat zostaje poddany pod głosowanie na posiedzeniu plenarnym: mandat może zostać zatwierdzony zwykłą większością głosów posłów do Parlamentu. Jeżeli mandat zostanie odrzucony, sprawozdanie komisji i wszelkie poprawki zostaną umieszczone w porządku obrad następnego posiedzenia plenarnego, na którym Parlament może przyjąć stanowisko w pierwszym czytaniu lub odesłać wniosek komisji do negocjacji (na podstawie poprawek złożonych na posiedzeniu plenarnym) lub do ponownego rozpatrzenia.

39. Ewentualnie komisja może starać się o natychmiastowe uzyskanie mandatu na sesji plenarnej. W takich przypadkach komisja złoży sprawozdanie na posiedzeniu plenarnym, na którym – przed zakończeniem przez Parlament głosowania w pierwszym czytaniu – może zapaść decyzja o odesłaniu wniosku komisji do negocjacji wraz z wszystkimi poprawkami przyjętymi na posiedzeniu plenarnym.

40. W przypadku międzyinstytucjonalnych negocjacji w sprawie wniosków ustawodawczych na czele zespołu negocjacyjnego Parlamentu stoi przewodniczący komisji przedmiotowo właściwej, natomiast sprawozdawca odpowiedzialny za konkretne dossier zajmuje się obroną stanowiska Parlamentu. W skład zespołu wchodzą również kontrsprawozdawcy z grup politycznych.

41. Jeżeli negocjacje zakończą się powodzeniem, przewodniczący Komitetu Stałych Przedstawicieli (Coreper), który przygotowuje decyzje Rady, przesyła pismo do przewodniczącego komisji przedmiotowo właściwej, w którym Rada zobowiązuje się do zatwierdzenia poprawek Parlamentu, o ile wpisują się one w kompromis określony wspólnie przez Radę i Parlament.

42. Wstępne porozumienie musi zostać zatwierdzone przez komisję przedmiotowo właściwą zwykłą większością głosów. Następnie komisja przedmiotowo właściwa przedstawia je na posiedzeniu plenarnym.

43. Wstępne porozumienia są rozpatrywane na posiedzeniu plenarnym w pierwszej kolejności.Głosowania nad takimi porozumieniami odbywają się po głosowaniach w sprawie wniosków o odrzucenie, ale zasadniczo przed głosowaniami w sprawie poprawek.

Pierwsze czytanie w Radzie nie podlega żadnym terminom.

Rada stanowi większością kwalifikowaną, chyba że jej stanowisko różni się od stanowiska Komisji Europejskiej, wtedy wymagana jest jednomyślność.

Dowiedz się, jakie jest stanowisko twojego rządu w sprawie proponowanego aktu ustawodawczego i prześlij odpowiednim organom krajowym swój komentarz oraz uwagi.

Jeżeli Rada przyjmie stanowisko Parlamentu w wersji niezmienionej, akt ustawodawczy zostaje przyjęty i opublikowany w formie dyrektywy (ew. rozporządzenia lub decyzji) Parlamentu Europejskiego i Rady.

Jeżeli Rada zaproponuje zmiany do stanowiska Parlamentu w pierwszym czytaniu, powstały dokument będzie stanowiskiem Rady w pierwszym czytaniu.

Podczas kadencji 2014–2019 w pierwszym czytaniu uzgodniono 89 % aktów, w porównaniu z 85 % w kadencji 2009–2014, 72 % w kadencji 2004–2009 oraz 29 % w kadencji 1999–2004.

Średni czas przyjmowania wniosku Komisji Europejskiej w pierwszym czytaniu – od publikacji do podpisania po przyjęciu aktu – wynosił niecałe 18 miesięcy w kadencji 2014–2019, w porównaniu do 17 miesięcy w kadencji 2009–2014, 16 miesięcy w kadencji 2004–2009 i 11 miesięcy w kadencji 1999–2004.

Prace przygotowawcze w Radzie przebiegają równolegle do pierwszego czytania w Parlamencie, ale formalnie Rada może przeprowadzić pierwsze czytanie dopiero na podstawie stanowiska Parlamentu. Rada może: zatwierdzić stanowisko Parlamentu, wtedy akt ustawodawczy zostaje przyjęty; lub przyjąć zmiany do stanowiska Parlamentu, dające w rezultacie stanowisko Rady w pierwszym czytaniu, które zostaje przesłane Parlamentowi do drugiego czytania.

1. Wniosek Komisji Europejskiej trafia do Rady w tym samym czasie, kiedy jest przekazywany Parlamentowi Europejskiemu.

2. Prace przygotowawcze w Radzie przebiegają zatem równolegle do prac w Parlamencie Europejskim, ale Rada może przyjąć swoje stanowisko dopiero po ustaleniu stanowiska przez Parlament.

3. Instytucje powinny informować się wzajemnie na temat postępów i harmonogramu negocjacji w ramach zwykłej procedury ustawodawczej.

4. Podobnie jak w Parlamencie, pierwsze czytanie w Radzie nie podlega żadnym terminom.

5. Decyzje Rady są przygotowywane przez określone grupy robocze złożone z przedstawicieli państw członkowskich, którym przewodniczą przedstawiciele kraju sprawującego sześciomiesięczną rotacyjną prezydencję, wspierane przez sekretariat Rady. Grupy robocze składają sprawozdanie Komitetowi Stałych Przedstawicieli (Coreper I lub II), który przygotowuje każdą decyzję Rady podejmowaną na szczeblu ministerialnym.

6. Przed wypracowaniem stanowiska w pierwszym czytaniu Rada może zawrzeć porozumienie co do zasady, zwane powszechnie podejściem ogólnym.

   1. Może ono stanowić mandat Rady do negocjacji z Parlamentem.

   2. Częściej jednak Rada przyjmuje mandaty negocjacyjne w Komitecie Stałych Przedstawicieli (Coreper). Po zakończeniu negocjacji z Parlamentem lub w przypadku braku negocjacji Rada najpierw osiąga porozumienie polityczne, które określa szeroki zarys jej proponowanego stanowiska w pierwszym czytaniu. Następnie szczegóły porozumienia dopracowuje grupa robocza, po czym są one weryfikowane przez prawników lingwistów (ekspertów prawnych z każdego języka, którzy dbają o prawną i językową poprawność tekstów) i formalnie przyjmowane na kolejnym posiedzeniu jako stanowisko Rady w pierwszym czytaniu.

   W obu przypadkach Rada wydaje stanowisko dopiero po otrzymaniu poprawek Parlamentu z pierwszego czytania oraz odpowiednio zmienionego wniosku Komisji Europejskiej.

7. Stanowisko w pierwszym czytaniu może zostać przyjęte bez debaty, jeżeli porozumienie osiągnięto na etapie przygotowawczym (punkt „A” porządku obrad) lub z debatą (punkt „B”), lub też – w wyjątkowych przypadkach – w drodze procedury pisemnej. W dwóch pierwszych przypadkach obrady są publiczne.

8. Rada podejmuje decyzje kwalifikowaną większością głosów, z wyjątkiem kwestii dotyczących opodatkowania, ubezpieczeń społecznych, polityki zagranicznej, obronności i operacyjnej współpracy policyjnej, które wymagają jednomyślności.

9. Istnieją cztery możliwe scenariusze pierwszego czytania w Radzie:

   1. Jeżeli Parlament nie przyjął żadnych poprawek, a Rada nie zamierza wprowadzać zmian do wniosku Komisji Europejskiej, może zatwierdzić akt większością kwalifikowaną. W takim wypadku akt zostaje przyjęty.

   2. Jeżeli Parlament wprowadził poprawki, przyjęcie aktu zależy od Rady, która zatwierdza wszystkie poprawki kwalifikowaną większością głosów, jeżeli Komisja Europejska wprowadziła je do zmienionego wniosku, lub jednomyślnie, jeżeli Komisja Europejska tego nie uczyniła. Jeżeli Rada zatwierdzi wszystkie poprawki Parlamentu, akt zostaje przyjęty.

   Kiedy akt zostanie przyjęty, jest przekazywany do podpisu przewodniczącym i sekretarzom generalnym Parlamentu i Rady oraz publikowany w Dzienniku Urzędowym.

   3. Chociaż traktat tego wyraźnie nie przewiduje, ogólnie przyjmuje się, że Rada, stanowiąc kwalifikowaną większością głosów, może odrzucić cały wniosek Komisji Europejskiej.

      Komisja Europejska może wycofać lub zmienić swój wniosek w dowolnym momencie podczas pierwszego czytania.

   4. Jeżeli Rada nie przyjmie wszystkich poprawek Parlamentu lub zamierza wprowadzić własne poprawki, przyjmuje stanowisko w pierwszym czytaniu.

10. Tekst stanowiska Rady w pierwszym czytaniu zostaje przesłany do Parlamentu wraz z uzasadnieniem i wszelkimi oświadczeniami Rady i/lub Komisji Europejskiej do protokołu Rady. Komisja Europejska informuje Parlament o swoim stanowisku.

11. Parlament jest z zasady powiadamiany o stanowisku Rady w pierwszym czytaniu na kolejnej sesji plenarnej po jego formalnym przyjęciu. Określone traktatem terminy kolejnych etapów procedury rozpoczynają się z chwilą ogłoszenia przez Parlament przyjęcia stanowiska Rady w pierwszym czytaniu na posiedzeniu plenarnym (dzień po ogłoszeniu, które zazwyczaj następuje w czwartek).

12. Jeśli to możliwe, w okresie między zawarciem porozumienia politycznego a formalnym ogłoszeniem stanowiska Rady w pierwszym czytaniu dochodzi do nieformalnych kontaktów, które mają na celu łatwiejsze wypracowanie (wczesnego) porozumienia w drugim czytaniu (zwanego również wynegocjowanym stanowiskiem w pierwszym czytaniu).

Negocjacje między instytucjami UE

Kiedy współprawodawcy dążą do zawarcia porozumienia w pierwszym czytaniu, organizują nieformalne posiedzenia z udziałem przedstawicieli Parlamentu (sprawozdawcy i kontrsprawozdawców), Rady (przewodniczącego grupy roboczej i/lub Coreperu, czasami także ministra) oraz Komisji Europejskiej (departamentu odpowiedzialnego za dany akt, czasami także właściwego komisarza). Są to tzw. posiedzenia trójstronne.

Ich celem jest zapewnienie, by poprawki Parlamentu przyjęte na posiedzeniu plenarnym były możliwe do zaakceptowania przez Radę. W odniesieniu do tekstów kompromisowych Komisja Europejska odgrywa często rolę mediacyjną.

Współprawodawcy często prowadzą również negocjacje po pierwszym czytaniu w Parlamencie, ale zanim Rada przyjmie swoje stanowisko w pierwszym czytaniu. Jeżeli negocjacje zakończą się powodzeniem, doprowadzą do zawarcia tzw. wczesnych porozumień w drugim czytaniu, ponieważ stanowisko Parlamentu w drugim czytaniu, które będzie identyczne ze stanowiskiem Rady w pierwszym czytaniu, zakończy procedurę ustawodawczą.

W przeciwieństwie do negocjacji na etapie pierwszego czytania, mandatem Parlamentu będzie jego stanowisko w pierwszym czytaniu. Jeżeli negocjacje zakończą się pomyślnie, przewodniczący właściwej komisji parlamentarnej wysyła pismo do przewodniczącego Coreperu, w którym Parlament zobowiązuje się zatwierdzić poprawki Rady, jeżeli są one zgodne z uzgodnionym kompromisem.

Wstępne porozumienie musi zostać zatwierdzone przez komisję przedmiotowo właściwą zwykłą większością głosów. Następnie komisja przedmiotowo właściwa przedstawia je na posiedzeniu plenarnym.

Parlament ma trzy miesiące na zakończenie drugiego czytania, z możliwością przedłużenia tego terminu o jeden miesiąc.

Komisja przedmiotowo właściwa podejmuje decyzje zwykłą większością głosów.

Głosowanie na posiedzeniu plenarnym odbywa się zwykłą większością głosów, jeżeli Parlament zatwierdza stanowisko Rady z pierwszego czytania bez poprawek. Wszelkie zmiany lub odrzucenie stanowiska Rady wymagają bezwzględnej większości głosów posłów do PE.

Możliwość wprowadzenia zmian do projektu aktu jest minimalna. Poprawki ograniczają się do przywrócenia poprzednich poprawek Parlamentu, odzwierciedlenia kompromisu między Parlamentem a Radą lub nowej sytuacji prawnej. Wciąż możesz jednak skontaktować się ze swoim posłem do PE i poprosić go o poparcie w głosowaniu dowolnych poprawek i sprawozdania lub zagłosowanie przeciwko nim.

Jeżeli Parlament zatwierdzi stanowisko Rady z pierwszego czytania, przyjmuje rezolucję ustawodawczą Parlamentu Europejskiego w sprawie stanowiska Rady w pierwszym czytaniu. Akt ustawodawczy zostaje przyjęty i opublikowany w formie dyrektywy (ew. rozporządzenia lub decyzji) Parlamentu Europejskiego i Rady.

Jeżeli Parlament Europejski postanowi w drodze głosowania zmienić stanowisko Rady, przyjmuje stanowisko Parlamentu Europejskiego w drugim czytaniu.

W kadencji 2014–2019 41 z 401 wniosków w ramach zwykłej procedury ustawodawczej (10 %) przyjęto w tzw. wczesnym porozumieniu w drugim czytaniu, kiedy Parlament przyjmuje wstępnie wynegocjowane (między Parlamentem, Radą i Komisją Europejską) stanowisko Rady w pierwszym czytaniu bez poprawek, co oznacza, że akt zostaje przyjęty. Średnia długość procedury wczesnych porozumień w drugim czytaniu wynosiła 39 miesięcy.

W kadencji 2009–2014 we wczesnym porozumieniu w drugim czytaniu przyjęto 8 % wniosków, co zajęło średnio 32 miesiące. W kadencji 2004–2009 we wczesnym porozumieniu w drugim czytaniu przyjęto 10 % wniosków, co zajęło średnio 25 miesięcy. W kadencji 1999–2004 we wczesnym porozumieniu w drugim czytaniu przyjęto 25 % wniosków, co zajęło średnio 23 miesiące.

Parlament Europejski ma trzy miesiące (z możliwością przedłużenia do czterech) na przeanalizowanie stanowiska Rady. Stanowisko Rady trafia najpierw do komisji przedmiotowo właściwej, która przygotowuje zalecenie do drugiego czytania w Parlamencie. Zalecenie wraz z ewentualnymi poprawkami (w ograniczonej liczbie) zostaje poddane pod głosowanie na posiedzeniu plenarnym. Istnieją cztery możliwe zakończenia drugiego czytania: Parlament zatwierdza stanowisko Rady i akt zostaje przyjęty; Parlament nie podejmuje decyzji w wyznaczonym terminie, wtedy akt zostaje przyjęty w wersji zmienionej przez Radę w jej pierwszym czytaniu; Parlament odrzuca stanowisko Rady z pierwszego czytania, wówczas akt nie zostaje przyjęty i procedura dobiega końca; Parlament proponuje poprawki do stanowiska Rady z pierwszego czytania i przekazuje swoje stanowisko Radzie do drugiego czytania.

1. Jeżeli Rada nie zgadza się ze stanowiskiem Parlamentu Europejskiego z pierwszego czytania, przyjmuje stanowisko Rady w pierwszym czytaniu, które zostaje przekazane Parlamentowi. Parlament otrzymuje także komunikat Komisji Europejskiej wyjaśniający, jakie jest jej stanowisko w sprawie stanowiska Rady oraz dlaczego Komisja Europejska je wspiera bądź odrzuca.

2. Dokumentacja otrzymana przez Parlament zawiera:

   • stanowisko Rady w pierwszym czytaniu;

   • wszystkie oświadczenia zawarte w protokole Rady z przyjmowania stanowiska;

   • przesłanki, jakimi kierowała się Rada, przyjmując swoje stanowisko;

   • stanowisko Komisji Europejskiej.

3. Po otrzymaniu i zweryfikowaniu dokumentacji Przewodniczący ogłasza na posiedzeniu plenarnym otrzymanie stanowiska Rady z pierwszego czytania i komunikatu Komisji Europejskiej w tej sprawie. Akt jest automatycznie przekazywany komisji przedmiotowo właściwej, tej samej co w pierwszym czytaniu. Dokumenty są dostępne we wszystkich językach urzędowych.

4. W przeciwieństwie do pierwszego czytania etap drugiego czytania podlega ścisłym ograniczeniom czasowym. Parlament musi podjąć działania w ciągu trzech miesięcy (z możliwością przedłużenia do czterech miesięcy na wniosek Parlamentu lub Rady). Termin ten rozpoczyna się w momencie ogłoszenia na posiedzeniu plenarnym stanowiska Rady z pierwszego czytania.

5. Drugie czytanie w komisji jest w gruncie rzeczy podobne do procedury z pierwszego czytania, chociaż rozpatrywany tekst to stanowisko Rady w pierwszym czytaniu, a nie wniosek Komisji Europejskiej. Sprawozdanie sporządza wyłącznie komisja przedmiotowo właściwa; nie ma opinii innych komisji.

6. Na pierwsze posiedzenie komisji przedmiotowo właściwej może zostać zaproszona Rada w celu przedstawienia swojego stanowiska.

7. Sprawozdawca (zazwyczaj ten sam poseł, który sporządzał sprawozdanie w pierwszym czytaniu) opracowuje projekt zalecenia, czyli sprawozdanie z drugiego czytania.

8. Projekt zalecenia zawiera poprawki proponowane przez sprawozdawcę. Dodatkowe poprawki mogą składać wyłącznie członkowie lub stali zastępcy członków komisji przedmiotowo właściwej.

9. Poprawki w drugim czytaniu w komisji oraz na posiedzeniu plenarnym podlegają pewnym ograniczeniom. Dopuszcza się je tylko wtedy, jeżeli ich celem jest:

   • całkowite lub częściowe przywrócenie stanowiska Parlamentu z pierwszego czytania;

   • osiągnięcie kompromisu między Parlamentem a Radą;

   • zmiana fragmentu tekstu Rady, który nie został zawarty w pierwotnym wniosku Komisji Europejskiej lub jego treść różniła się od treści wniosku;

   • uwzględnienie nowego faktu lub nowej sytuacji prawnej, zaistniałych po przyjęciu stanowiska Parlamentu w pierwszym czytaniu.

10. Przewodniczący komisji przedmiotowo właściwej orzeka o dopuszczalności poprawek.

11. Jeżeli od czasu pierwszego czytania odbyły się wybory do Parlamentu Europejskiego, Przewodniczący może postanowić, że ograniczenia nie obowiązują.

12. Komisja podejmuje decyzję w sprawie poprawek i zalecenia do drugiego czytania zwykłą większością głosów.

13. Po głosowaniu w komisji zalecenie trafia na posiedzenie plenarne.

14. W zaleceniu proponuje się przyjęcie, zmianę lub odrzucenie stanowiska Rady z pierwszego czytania. Zalecenie zawiera krótkie uzasadnienie proponowanej decyzji.

15. Stanowisko Rady oraz zalecenie komisji do drugiego czytania zostają automatycznie wpisane do porządku obrad plenarnych na środę przed upływem terminu drugiego czytania w Parlamencie, ale mogą zostać rozpatrzone na jednej z wcześniejszych sesji plenarnych.

16. Poprawki na posiedzenie plenarne może zgłaszać komisja przedmiotowo właściwa, grupa polityczna lub minimum 36 posłów.

17. Poprawki plenarne podlegają tym samym ograniczeniom co poprawki na szczeblu komisji. Przewodniczący Parlamentu orzeka o dopuszczalności poprawek składanych na posiedzenie plenarne. Decyzja przewodniczącego jest nieodwołalna.

18. Przed głosowaniem nad poprawkami na posiedzeniu plenarnym Przewodniczący może zwrócić się do Komisji Europejskiej o wskazanie, czy będzie gotowa je zaakceptować.

19. W takim wypadku właściwy komisarz wyjaśnia stanowisko Komisji Europejskiej w sprawie poprawek podczas debaty plenarnej poprzedzającej głosowanie. Podobnie jak w pierwszym czytaniu, grupa ds. stosunków międzyinstytucjonalnych opracowuje stanowisko Komisji Europejskiej, które jest następnie ratyfikowane przez komisarzy.

20. Rada również może zostać poproszona o zabranie głosu.

21. Możliwe są następujące zakończenia procedury drugiego czytania:

    1. odrzucenie stanowiska Rady z pierwszego czytania;

    2. brak głosowania Parlamentu w określonym terminie;

    3. zatwierdzenie stanowiska Rady z pierwszego czytania bez poprawek (wczesne porozumienie w drugim czytaniu);

    4. zaproponowanie przez Parlament poprawek do stanowiska Rady z pierwszego czytania.

22. Komisja przedmiotowo właściwa, grupa polityczna lub co najmniej 36 posłów może zaproponować odrzucenie stanowiska Rady. Wniosek musi przyjąć większość posłów do Parlamentu Europejskiego, czyli większość bezwzględna. Głosowanie nad takim wnioskiem odbywa się przed głosowaniem nad poprawkami.

23. Odrzucenie stanowiska Rady z pierwszego czytania kończy procedurę ustawodawczą. Można ją wznowić tylko po przedstawieniu nowego wniosku przez Komisję Europejską. W lipcu 2005 r. zdecydowana większość posłów odrzuciła stanowisko Rady w sprawie dyrektywy w sprawie patentów na oprogramowanie (dyrektywy dotyczącej możliwości opatentowania wynalazków realizowanych przy pomocy komputera), wskutek czego wniosek upadł. Przypadek ten sprawił, że zaczęto się zastanawiać, czy Komisja Europejska może wycofać wniosek, który przeszedł pierwsze czytanie. Podczas gdy Komisja Europejska utrzymuje, że ma prawo wycofać wniosek na dowolnym etapie, Parlament i Rada argumentują, że z chwilą przyjęcia przez Radę jej stanowiska w pierwszym czytaniu to właśnie ten tekst, a nie wniosek Komisji Europejskiej, stanowi podstawę do dalszego przebiegu procedury. W związku z tym Komisja Europejska nie może wycofać tekstu, który nie stanowi już jej „własności”.

24. Jeżeli Parlament nie podejmie decyzji w wyznaczonym terminie, akt uznaje się za przyjęty zgodnie ze stanowiskiem Rady z pierwszego czytania.

25. Jeżeli nie zgłoszono ani nie przyjęto żadnych poprawek ani wniosku o odrzucenie, Przewodniczący ogłasza jedynie, że proponowany akt został przyjęty (nie ma formalnego głosowania).

26. Po przyjęciu akt ustawodawczy jest przekazywany do podpisu przewodniczącym i sekretarzom generalnym Parlamentu i Rady oraz publikowany w Dzienniku Urzędowym.

27. Parlament może również zaproponować poprawki do stanowiska Rady z pierwszego czytania. Poprawki te muszą spełniać kryteria procedury drugiego czytania, a każda z nich musi zostać zatwierdzona bezwzględną większością głosów posłów do Parlamentu.

28. Wyniki głosowania przekazuje się Radzie i Komisji Europejskiej.

29. Traktat wyraźnie nakłada na Komisję Europejską obowiązek przedstawienia pisemnej opinii na temat poprawek Parlamentu, co określa sposób głosowania w Radzie: jeżeli Rada zamierza np. przyjąć poprawkę Parlamentu, w odniesieniu do której Komisja Europejska wydała negatywną opinię, musi zagłosować jednomyślnie.

Negocjacje między instytucjami UE

1. Aby pomyślnie zakończyć negocjacje przed procedurą pojednawczą, Parlament i Rada muszą negocjować, kiedy wniosek nadal oczekuje na drugie czytanie w Parlamencie. Negocjacje odbywają się podczas nieformalnych posiedzeń trójstronnych z udziałem Komisji Europejskiej. Na czele zespołu negocjacyjnego Parlamentu stoi przewodniczący komisji przedmiotowo właściwej, natomiast sprawozdawca odpowiada za obronę stanowiska Parlamentu. W skład zespołu wchodzą również kontrsprawozdawcy z grup politycznych. Radę reprezentuje przewodniczący właściwej grupy roboczej Rady lub Coreperu – lub czasami minister – a wspierają ją przedstawiciele administracji Rady. Komisję Europejską reprezentują z reguły urzędnicy odpowiedzialni za dany akt (czasami właściwy komisarz), wspierani przez Sekretariat Generalny oraz Służbę Prawną Komisji Europejskiej.

2. Mandat Parlamentu w tych negocjacjach stanowi jego stanowisko w pierwszym czytaniu.

3. Celem tych negocjacji jest osiągnięcie porozumienia w sprawie pakietu poprawek możliwych do zaakceptowania przez Radę i Parlament. Opinia Komisji Europejskiej również jest istotna, gdyż określa sposób głosowania nad poprawkami Parlamentu w Radzie.

4. Jeżeli negocjacje zakończą się powodzeniem, przewodniczący Coreperu przesyła pismo do przewodniczącego komisji przedmiotowo właściwej, w którym Rada zobowiązuje się do zatwierdzenia poprawek Parlamentu, o ile wpisują się one w kompromis określony wspólnie przez Radę i Parlament.

5. Wstępne porozumienie musi zostać zatwierdzone przez komisję przedmiotowo właściwą zwykłą większością głosów. Następnie komisja przedmiotowo właściwa przedstawia je na posiedzeniu plenarnym.

Rada ma trzy miesiące na zakończenie drugiego czytania, z możliwością przedłużenia tego terminu o jeden miesiąc.

Rada głosuje większością kwalifikowaną nad poprawkami Parlamentu, w odniesieniu do których Komisja Europejska wydała pozytywną opinię, oraz jednomyślnie nad poprawkami, w odniesieniu do których Komisja Europejska wydała opinię negatywną.

Rada może jedynie odnosić się do poprawek Parlamentu. Możesz przekazać swojemu rządowi, jakie jest twoje zdanie na temat poszczególnych poprawek.

Jeżeli Rada zatwierdzi stanowisko Parlamentu z drugiego czytania, akt ustawodawczy zostaje przyjęty i opublikowany w formie dyrektywy (ew. rozporządzenia lub decyzji) Parlamentu Europejskiego i Rady.

Jeżeli Rada nie zatwierdzi stanowiska Parlamentu z drugiego czytania, procedura ustawodawcza wchodzi w etap postępowania pojednawczego.

W kadencji parlamentarnej 2014–2019 tylko cztery z 401 procedur ustawodawczych (1 %) uzgodniono w drugim czytaniu (nie licząc wczesnych porozumień w drugim czytaniu). Dla porównania w kadencji 2009–2014 było to 5 %, w kadencji 2004–2009 – 13 %, a w kadencji 1999–2004 – 24 %.

Średni czas trwania procedury w drugim czytaniu w kadencji 2014–2019 (nie licząc wczesnych porozumień w drugim czytaniu) wynosił 40 miesięcy, natomiast w kadencji 2009–2014 i 2004–2009 – 32 miesiące, a w kadencji 1999–2004 – 24 miesiące.

Rada ma trzy miesiące (z możliwością przedłużenia do czterech) na przeanalizowanie stanowiska Parlamentu z drugiego czytania. Jest również informowana o stanowisku Komisji Europejskiej w sprawie poprawek Parlamentu z drugiego czytania. Rada albo zatwierdza wszystkie poprawki Parlamentu – wtedy akt ustawodawczy zostaje przyjęty – albo nie zatwierdza wszystkich poprawek. W takim wypadku Przewodniczący Rady w porozumieniu z Przewodniczącym Parlamentu zwołują posiedzenie komitetu pojednawczego.

1. Po oficjalnym otrzymaniu poprawek Parlamentu Europejskiego z drugiego czytania we wszystkich językach urzędowych rozpoczyna się procedura drugiego czytania w Radzie.

2. Rada ma wówczas trzy miesiące (albo 4 w przypadku przedłużenia) na podjęcie działań.

3. Rada może przyjąć lub odrzucić poprawki Parlamentu. Przed podjęciem decyzji Rada otrzymuje od Komisji Europejskiej opinię na temat poprawek.

4. Procedura jest podobna do przygotowywania stanowiska Rady w pierwszym czytaniu: właściwa grupa robocza opracowuje stanowisko, które jest przekazywane Coreperowi i przyjmowane przez Radę.

5. Liczba głosów potrzebna w drugim czytaniu w Radzie zależy od opinii Komisji Europejskiej na temat poprawek Parlamentu. Poprawki, w odniesieniu do których Komisja Europejska wydała pozytywną opinię, mogą zostać zatwierdzone kwalifikowaną większością głosów w Radzie. Poprawki, w odniesieniu do których Komisja Europejska wydała opinię negatywną, wymagają jednomyślności w Radzie.

6. Jeżeli Rada zatwierdzi wszystkie poprawki z drugiego czytania w Parlamencie, akt ustawodawczy uznaje się za przyjęty. Tekst legislacyjny jest podpisywany przez przewodniczących i sekretarzy generalnych Parlamentu Europejskiego i Rady oraz publikowany w Dzienniku Urzędowym.

7. Jeżeli Rada nie zatwierdzi wszystkich poprawek Parlamentu, Przewodniczący Rady w porozumieniu z Przewodniczącym Parlamentu Europejskiego zwołuje posiedzenie komitetu pojednawczego w ciągu sześciu tygodni (z możliwością przedłużenia o dwa tygodnie) od daty odrzucenia poprawek przez Radę.

Komitet pojednawczy musi się zebrać w ciągu sześciu tygodni (z możliwością przedłużenia do ośmiu tygodni). Na uzgodnienie wspólnego projektu komitet ma sześć tygodni (lub osiem, jeśli zostanie wspólnie podjęta taka decyzja).

Delegacja Parlamentu do komitetu pojednawczego zatwierdza wspólny projekt bezwzględną większością głosów (obecnie co najmniej 14 głosów z 27), natomiast przedstawiciele Rady z reguły głosują kwalifikowaną większością głosów.

Nie ma możliwości wprowadzania poprawek, ale możesz poinformować posłów wchodzących w skład komitetu pojednawczego oraz swój rząd o punktach, które twoim zdaniem nie powinny zostać zawarte w ostatecznej wersji aktu ustawodawczego.

Jeżeli dojdzie do porozumienia, komitet przedstawia wspólny projekt zatwierdzony przez komitet pojednawczy, zwany w skrócie wspólnym projektem.

W kadencji parlamentarnej 2014–2019 nie doszło do żadnego postępowania pojednawczego. Potwierdziło to tendencję widoczną podczas wcześniejszych kadencji: w kadencji 2009–2014 2 % procedur (9) osiągnęło etap postępowania pojednawczego, co oznaczało spadek z 5 % (24) w kadencji 2004–2009 i 20 % w kadencji 1999–2004.

Komitet pojednawczy nie zdołał wypracować wspólnego projektu w sprawie:

• dyrektywy dotyczącej telefonii głosowej w 1994 r.,

• dyrektywy dotyczącej Komitetu Papierów Wartościowych w 1998 r.,

• dyrektywy dotyczącej czasu pracy w 2009 r.,

• rozporządzenia dotyczącego nowej żywności w 2011 r.

W ciągu sześciu tygodni (z możliwością przedłużenia do ośmiu) od zakończenia drugiego czytania w Radzie (w którym nie przyjęła ona wszystkich poprawek Parlamentu z drugiego czytania) przewodniczący Rady i Parlamentu Europejskiego zwołują posiedzenie komitetu pojednawczego, w skład którego wchodzą w równej liczbie posłowie do PE i przedstawiciele Rady. Komitet pojednawczy ma sześć tygodni (z możliwością przedłużenia do ośmiu) na podjęcie decyzji w sprawie wspólnego projektu opartego na stanowiskach Parlamentu i Rady w drugim czytaniu. Jeżeli komitet pojednawczy nie zatwierdzi wspólnego projektu, proponowany akt ustawodawczy upada i procedura zostaje zakończona. Jeżeli komitet pojednawczy zatwierdzi wspólny projekt, jest on przekazywany Parlamentowi Europejskiemu i Radzie do trzeciego czytania.

1. Jeżeli Rada nie zatwierdzi wszystkich poprawek Parlamentu z drugiego czytania, zwołuje się komitet pojednawczy.

2. W ramach postępowania pojednawczego dwaj współprawodawcy – Parlament Europejski i Rada – prowadzą bezpośrednie negocjacje w celu osiągnięcia porozumienia w formie wspólnego projektu.

3. Komitet pojednawczy musi zostać zwołany w ciągu sześciu tygodni (lub ośmiu, jeśli tak uzgodniono) od daty zakończenia drugiego czytania w Radzie i oficjalnego powiadomienia Parlamentu, że Rada nie przyjmie poprawek Parlamentu z drugiego czytania.

4. Każdy wniosek ustawodawczy wymagający postępowania pojednawczego jest rozpatrywany odrębnie, w ramach posiedzeń poświęconego mu komitetu pojednawczego.

5. Komitet pojednawczy zwołuje Przewodniczący Rady w porozumieniu z Przewodniczącym Parlamentu. Za rozpoczęcie obrad komitetu uznaje się jego pierwsze posiedzenie.

6. Od dnia pierwszego posiedzenia komitet ma sześć tygodni (z możliwością przedłużenia maksymalnie o dwa tygodnie z inicjatywy Parlamentu lub Rady oraz za obopólną zgodą) na wynegocjowanie i zatwierdzenie wspólnego projektu.

7. Zanim komitet oficjalnie rozpocznie pracę, a wiadomo już, że Rada nie będzie w stanie zaakceptować poprawek Parlamentu z drugiego czytania, odbywają się przygotowawcze rozmowy trójstronne i posiedzenia techniczne. Posiedzenia komitetu pojednawczego mogą także przerywać negocjacje trójstronne.

8. W rozmowach trójstronnych i posiedzeniach technicznych biorą udział niewielkie zespoły negocjatorów z Parlamentu, Rady i Komisji, którzy zdają sprawozdanie swoim delegacjom do komitetu pojednawczego.

9. Podczas rozmów trójstronnych Parlament reprezentuje przewodniczący delegacji do komitetu pojednawczego, przewodniczący komisji przedmiotowo właściwej oraz sprawozdawca, którym towarzyszą członkowie Sekretariatu ds. Postępowania Pojednawczego i Procedury Współdecyzji Parlamentu i, jeśli to konieczne, przedstawiciel Wydziału Prawnego.

10. Radę reprezentuje członek Rady albo stały przedstawiciel państwa członkowskiego sprawującego prezydencję lub jego zastępca (odpowiednio przewodniczący Coreper I lub II), któremu towarzyszą członkowie sekretariatu Rady, w tym jej służb prawnych.

11. Komisję Europejską reprezentuje komisarz lub jego przedstawiciel (dyrektor generalny departamentu odpowiedzialnego za dany akt), wspierany przez ekspertów, Służbę Prawną oraz administrację.

12. W posiedzeniach technicznych zazwyczaj biorą udział eksperci i urzędnicy z trzech instytucji.

13. Podstawą negocjacji trójstronnych jest „czterokolumnowy dokument” prezentujący stanowiska Parlamentu i Rady:

    1. stanowisko Rady w pierwszym czytaniu,

    2. poprawki Parlamentu z drugiego czytania,

    3. stanowisko Rady w sprawie poprawek Parlamentu (przyjęcie, odrzucenie lub ewentualny tekst kompromisowy),

    4. stanowisko delegacji Parlamentu w sprawie propozycji Rady.

14. W toku negocjacji obie delegacje poszukują kompromisu w sprawie poprawek, co do których istnieją poważne rozbieżności. W tym celu o sporządzanie dodatkowych, szczegółowych projektów mogą zostać poproszone niewielkie zespoły robocze na poziomie politycznym lub technicznym.

15. Negocjatorzy przedstawiają wyniki rozmów trójstronnych do zatwierdzenia delegacjom Parlamentu i Rady: w razie potrzeby odbywają się kolejne posiedzenia trójstronne lub nieformalne spotkania.

16. Komitet pojednawczy składa się z dwóch delegacji tej samej wielkości: jednej z Parlamentu Europejskiego i jednej z Rady.

    1. W skład delegacji Rady wchodzi po jednym przedstawicielu z każdego państwa członkowskiego (ministrowie lub częściej przedstawiciele państw członkowskich w Coreperze). Pracami delegacji Rady kieruje minister przewodniczący Radzie odpowiedzialnej za dany akt. Delegacja podejmuje decyzje większością kwalifikowaną (z wyjątkiem aktów, w przypadku których traktat wymaga jednomyślności).

    2. Delegacja Parlamentu składa się z takiej samej liczby posłów do PE – 27 – oraz dodatkowo 27 zastępców (którzy mogą głosować tylko pod nieobecność posła z ich grupy politycznej). Trzech wiceprzewodniczących Parlamentu jest stałymi członkami komitetu pojednawczego, którzy na zmianę współprzewodniczą obradom. Pozostałych posłów do PE w delegacji wyznaczają grupy polityczne proporcjonalnie do wielkości każdej grupy w Parlamencie. Większość zazwyczaj pochodzi z komisji parlamentarnej odpowiedzialnej za dany akt. Z reguły delegacja stara się wypracować konsensus. W przypadku głosowania delegacja podejmuje decyzję większością głosów swoich członków (tj. obecnie 14). Więcej informacji na temat delegacji Parlamentu do komitetu pojednawczego znajdziesz poniżej.

    3. W pracach komitetu pojednawczego bierze udział również Komisja Europejska, reprezentowana z reguły przez komisarza odpowiedzialnego za dany akt, który stara się pogodzić stanowiska Parlamentu i Rady.

17. Tak jak w przypadku posiedzeń trójstronnych, podstawową rolę odgrywa czterokolumnowy dokument (zob. punkt 13) przetłumaczony na wszystkie języki urzędowe. Komitet ma także do dyspozycji wniosek Komisji i jej opinię na temat poprawek Parlamentu z drugiego czytania.

18. Obradom komitetu pojednawczego wspólnie przewodniczą wiceprzewodniczący Parlamentu i minister państwa członkowskiego sprawującego prezydencję. Posiedzenia odbywają się na przemian w budynkach Parlamentu i Rady, głównie w Brukseli.

19. Większość posiedzeń komitetu pojednawczego rozpoczyna się rozmowami trójstronnymi, podczas których obaj współprawodawcy wyjaśniają swoje stanowiska w oparciu o mandaty swoich instytucji. Komisja Europejska pełni rolę mediatora.

20. Instytucja, która organizuje pierwsze posiedzenie komitetu pojednawczego, jest odpowiedzialna za opracowanie wspólnego projektu i pisma przewodniego, a także – po ostatecznym przyjęciu aktu ustawodawczego przez Parlament i Radę – za podpisanie aktu przez przewodniczących obu instytucji i jego publikację w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

21. Jeżeli delegacje Parlamentu i Rady nie zdołają osiągnąć porozumienia w postępowaniu pojednawczym, cały wniosek upada. Nowa procedura może się opierać tylko na nowym wniosku Komisji. Do stycznia 2020 r. tylko cztery razy komitet pojednawczy nie zdołał osiągnąć porozumienia w sprawie wspólnego projektu, a mianowicie: dyrektywy dotyczącej telefonii głosowej (1994 r.), dyrektywy dotyczącej Komitetu Papierów Wartościowych (1998 r.), dyrektywy dotyczącej czasu pracy (2009 r.) i rozporządzenia dotyczącego nowej żywności (2011 r.).

    • Organizacja czasu pracy

    • Novel foods

22. Jeżeli delegacje Parlamentu i Rady osiągną kompromis, komitet pojednawczy musi zatwierdzić wspólny projekt. Delegacja Rady zatwierdza go kwalifikowaną większością głosów (lub jednomyślnie w przypadkach przewidzianych traktatem), natomiast delegacja Parlamentu głosuje zwykłą większością głosów swoich członków.

23. Kiedy tylko porozumienie w sprawie wspólnego projektu zostanie osiągnięte w ramach komitetu pojednawczego (lub następnie w drodze wymiany pism między współprzewodniczącymi komitetu), Sekretariat Generalny instytucji, która organizowała pierwsze posiedzenie, opracowuje projekt tekstu legislacyjnego, z reguły w języku używanym podczas negocjacji. Tymczasową wersję publikuje się jak najszybciej po zakończeniu negocjacji na stronie internetowej Parlamentu.

24. Po analizie prawno-językowej dokumenty są udostępniane we wszystkich językach urzędowych UE.

25. Współprzewodniczący komitetu pojednawczego przesyłają wspólny projekt wraz z pismem przewodnim Przewodniczącemu Parlamentu i urzędującemu Przewodniczącemu Rady. Do pisma załącza się wszelkie oświadczenia instytucji. Pismo jest również kierowane tytułem informacji do przedstawiciela Komisji Europejskiej, który brał udział w pracach komitetu pojednawczego.

26. Porozumienie osiągnięte w postępowaniu pojednawczym musi zostać zatwierdzone przez Parlament i Radę. Obie instytucje głosują osobno nad wspólnym projektem w jego ostatecznej postaci i nie mogą wprowadzać do niego żadnych zmian.

Delegacja Parlamentu do komitetu pojednawczego

1. W procedurze pojednawczej Parlament jest reprezentowany przez delegację, w skład której wchodzi tylu posłów do PE, ilu jest członków Rady. Do każdej procedury pojednawczej wyznacza się odrębną delegację. Jej zadaniem jest reprezentowanie całego Parlamentu podczas negocjacji z Radą.

2. Na początku każdej kadencji lub w przypadku istotnych zmian w ogólnym składzie politycznym Parlamentu Europejskiego w trakcie kadencji, Konferencja Przewodniczących ustala polityczny skład delegacji do komitetu pojednawczego tak, aby odpowiadał on względnej sile grup politycznych.

3. Trzej wiceprzewodniczący, do których szczególnych kompetencji należy postępowanie pojednawcze, wchodzą w skład każdej delegacji i są uwzględniani przy podziale miejsc między grupy polityczne. Każdej delegacji przewodniczy jednej z nich; decydują między sobą o tym, kto odpowiada za określoną procedurę pojednawczą, a w rezultacie – kto przewodniczy której delegacji. Sprawozdawca (sprawozdawcy) oraz przewodniczący komisji przedmiotowo właściwej są także członkami delegacji z urzędu, uwzględnianymi przy podziale miejsc między grupy polityczne.

4. Pozostali członkowie delegacji są wyznaczani przez grupy polityczne do konkretnej procedury pojednawczej. Większość z nich pochodzi z komisji przedmiotowo właściwej lub z komisji opiniodawczych. Jeżeli zastosowanie ma procedura z udziałem zaangażowanych komisji, w skład delegacji Parlamentu wchodzą sprawozdawcy wszystkich zaangażowanych komisji. Grupa polityczna musi również wyznaczyć taką samą liczbę zastępców, którzy mogą brać czynny udział w pracach delegacji, jednak mogą głosować tylko pod nieobecność pełnoprawnego członka delegacji.

Organizacja delegacji

6. Z myślą o rozpoczęciu posiedzeń trójstronnych delegacja Parlamentu organizuje posiedzenie inauguracyjne z udziałem wiceprzewodniczącego delegacji, przewodniczącego komisji przedmiotowo właściwej oraz sprawozdawcy (sprawozdawców), mające na celu udzielenie mandatu zespołowi negocjacyjnemu.

7. Na tym posiedzeniu, a także na wszystkich kolejnych posiedzeniach delegacji Parlamentu, obecni są przedstawiciele Komisji Europejskiej. Ich zadaniem jest przedstawienie i wyjaśnienie stanowiska Komisji Europejskiej w sprawie poprawek Parlamentu z drugiego czytania oraz ewentualnie udzielenie informacji na temat trwających prac w Radzie, o których wiedzą.

8. Członkowie delegacji na bieżąco obserwują postępy procedury pojednawczej na kolejnych posiedzeniach.

9. Głównym celem posiedzeń delegacji jest aktualizacja mandatu zespołu negocjacyjnego i przedyskutowanie ewentualnych tekstów kompromisowych. Jeżeli dojdzie do ogólnego porozumienia, wydawana jest zgoda na niektóre poprawki lub projekty kompromisowe. Jeżeli pewne kwestie pozostają nierozwiązane, delegacja udziela zespołowi negocjacyjnemu instrukcji, jak prowadzić dalsze negocjacje z Radą. Delegacja Parlamentu rozważa także kwestie proceduralne, na przykład czy zorganizować kolejne posiedzenie trójstronne lub czy można zwołać komitet pojednawczy, a jeżeli tak, to kiedy.

10. Pod koniec procedury delegacja formalnie przyjmuje lub odrzuca porozumienie osiągnięte w postępowaniu pojednawczym. Delegacja dąży do wypracowania konsensusu. Jeżeli jednak konieczne jest głosowanie, do zatwierdzenia porozumienia potrzebna jest bezwzględna większość głosów członków (co najmniej 14 z 27 możliwych).

11. Delegację wspomaga specjalna służba administracyjna Parlamentu, Dział Spraw Legislacyjnych i służby specjalistyczne, np. Wydział Prawny, prawnicy-lingwiści i służba prasowa.

Parlament i Rada mają sześć tygodni na zatwierdzenie wspólnego projektu. Czas ten można wydłużyć do ośmiu tygodni, o ile obie instytucje wyrażą na to zgodę. Jeżeli Parlament albo Rada odrzuci tekst lub nie zatwierdzi go w terminie, procedura kończy się bez przyjęcia aktu.

Parlament zatwierdza wspólne stanowisko zwykłą większością głosów. Rada zatwierdza wspólny projekt kwalifikowaną większością głosów.

Nie można wprowadzać zmian do wspólnego projektu. Możesz jedynie poprosić posłów do PE i/lub swój rząd, aby zatwierdzili lub odrzucili wspólny projekt.

Parlament Europejski przyjmuje rezolucję ustawodawczą w sprawie wspólnego projektu zatwierdzonego przez komitet pojednawczy, w której zatwierdza lub odrzuca wspólny projekt.

Rada nie wydaje żadnego oficjalnego dokumentu.

Jeżeli wspólny projekt zostaje zatwierdzony, akt ustawodawczy zostaje przyjęty i opublikowany w formie dyrektywy (ew. rozporządzenia lub decyzji) Parlamentu Europejskiego i Rady.

Do tej pory Parlament odrzucił trzy wspólne projekty w sprawie:

• ochrony prawnej wynalazków biotechnologicznych w 1995 r.,

• ofert przejęcia w 2001 r.,

• usług portowych w 2003 r.

Rada nigdy nie odrzuciła wspólnego projektu.

Wspólny projekt jest przekazywany do zatwierdzenia równocześnie Parlamentowi i Radzie. Nie ma ustalonego porządku podejmowania decyzji przez współprawodawców. Na podjęcie decyzji mają oni sześć tygodni (lub osiem, jeśli zostanie wspólnie podjęta taka decyzja). Nie mogą wprowadzać zmian do projektu. W Parlamencie głosowanie nad wspólnym projektem jest poprzedzone debatą na posiedzeniu plenarnym. Jeżeli Parlament i Rada zatwierdzą wspólny projekt, wniosek ustawodawczy zostaje przyjęty. Jeżeli co najmniej jedna z instytucji odrzuci projekt lub nie odpowie w terminie, akt upada i procedura zostaje zakończona. Może ona zostać wznowiona tylko wtedy, kiedy Komisja Europejska przedstawi nowy wniosek.

1. Jeżeli komitet pojednawczy zatwierdzi wspólny projekt, musi go też zatwierdzić cały Parlament Europejski i Rada w trzecim czytaniu. Obie instytucje głosują osobno nad wspólnym projektem i nie mogą wprowadzać do niego żadnych zmian.

2. Po pomyślnym zakończeniu procedury pojednawczej, na podstawie wspólnego dokumentu roboczego oraz wszelkich zmian uzgodnionych w trakcie procedury przygotowywana jest wstępna wersja wspólnego projektu. Najpierw ustala się jej brzmienie w jednym języku, a następnie tłumaczy na inne języki urzędowe. Wstępną wersję wspólnego projektu w oryginalnej wersji językowej przesyła się członkom delegacji.

3. Ostateczna wersja wspólnego projektu, poddana analizie prawno-językowej zarówno w Parlamencie, jak i w Radzie, jest oficjalnie przekazywana przez współprzewodniczących komitetu pojednawczego Przewodniczącemu Parlamentu i urzędującemu Przewodniczącemu Rady. Do ich pisma załącza się wszelkie oświadczenia instytucji.

4. Trzecie czytanie odbywa się w ciągu sześciu tygodni od daty tego pisma. Okres ten może zostać wydłużony maksymalnie o dwa tygodnie z inicjatywy Parlamentu lub Rady oraz za obopólną zgodą.

Parlament

1. W ciągu sześciu (ewentualnie ośmiu) tygodni członkowie delegacji Parlamentu Europejskiego otrzymują ostateczną wersję wspólnego projektu w swoim języku wraz ze sprawozdaniem opisującym poszczególne etapy i wyniki postępowania pojednawczego, w tym zapis głosowania delegacji na zakończenie procedury pojednawczej. Ostateczna wersja wspólnego projektu, sprawozdanie sporządzone przez sprawozdawcę i przewodniczącego delegacji, pismo przewodnie oraz wszelkie oświadczenia instytucji są przesyłane służbom Parlamentu odpowiedzialnym za obsługę posiedzeń plenarnych. W tym czasie poszczególne wersję językowe porozumienia są publikowane na stronie internetowej Parlamentu.

2. Głosowanie nad wspólnym projektem poprzedza debata na posiedzeniu plenarnym na temat wyników negocjacji i porozumienia osiągniętego z Radą (lub jego braku). Debata zwykle rozpoczyna się oświadczeniami wiceprzewodniczącego stojącego na czele delegacji oraz sprawozdawcy. Następnie Parlament na posiedzeniu plenarnym głosuje nad wspólnym projektem. Projekt zostaje zatwierdzony zwykłą większością głosów. W innym wypadku zostaje odrzucony.

3. Do stycznia 2020 r. Parlament odrzucił wspólne projekty trzy razy:

   • ochrona prawna wynalazków biotechnologicznych w 1995 r.,
   • oferty przejęcia w 2001 r.,
   • usługi portowe w 2003 r.

Rada

1. Wspólny projekt musi także zostać przyjęty przez Radę, która zazwyczaj woli głosować po trzecim czytaniu Parlamentu. Rada stanowi większością kwalifikowaną.

2. W praktyce zatwierdzenie wspólnego projektu w Radzie nie stanowi problemu, ponieważ w skład delegacji Rady do komitetu pojednawczego wchodzi po jednym przedstawicielu z każdego państwa członkowskiego. Jak dotąd Rada nigdy nie odrzuciła porozumienia osiągniętego w ramach procedury pojednawczej.

3. Jeżeli jedna z tych instytucji odrzuci wspólny projekt, następuje zakończenie procedury ustawodawczej. Może ona zostać wznowiona tylko wtedy, kiedy Komisja Europejska przedstawi nowy wniosek.

4. Jeżeli tekst zostanie przyjęty przez Parlament i Radę, jest przekazywany do podpisu przewodniczącym i sekretarzom generalnym Parlamentu Europejskiego i Rady, a następnie publikowany w Dzienniku Urzędowym.